Hoorcollege 3

Formeel
belastingrecht
Diana van Hout
Algemeen

• Vragen?
• Waarom belangrijk?
• Plaats in de cursus
• Plaats in de wet

2
Agenda

• Wettelijke basis
• Informatieplicht (internationaal)
• Administratieplichtigen
• Informatie van derden
• Sancties
• Rechtsbescherming
• Toekomst

3
Wettelijke basis

Hoofdstuk II
art. 10a AWR ((pro)actieve informatieplicht)

Hoofdstuk VIII, afdeling 2

Onderscheid:
- ten aanzien van eigen belastingheffing
- ten aanzien van anderen (administratieplichtigen)

4
Informatieverplichting

Methodologie van de wet:

• Art. 47 AWR te zijner aanzien
• Art. 48 AWR derden die gegevens onder zich hebben (iemand die
boekhouden voor je doen)
• Art. 49 AWR wijze van verstrekking van gegevens
• Art. 52 AWR administratieplicht
• Art. 53 AWR inlichtingen over derden

5
Art. 47 AWR

• Te zijnen aanzien

• Art. 47, lid 1 onderdeel a AWR (actieve informatieplicht)

• Art. 47, lid 1 onderdeel b AWR (passieve informatieplicht)

• Art. 48 AWR derden die gegevens onder zich hebben

6
Grenzen informatieverplichting

• Geen inmenging van openbaar gezag

dan voor zover bij de wet is voorzien
(art. 8, lid 2 EVRM)
• Informatie moet van belang zijn
• Abbp (HR 10 februari 1988, BNB
1988/160)
• Bij boeten: art. 6 EVRM

7
ABBB

Algemene beginselen van behoorlijk bestuur:

• Detournement de pouvoir (art. 3:3 Awb)
• Fair play (HR 23 september 2005, BNB 2006/21)
• Zorgvuldigheidsbeginsel
• Evenredigheidsbeginsel (art. 3:4, lid 2 Awb)

8
Onrechtmatig verkregen bewijs

• Algemeen
• Strafrechtelijk onrechtmatig verkregen bewijs (BNB 1992/306)
• Kan gebruikt worden mits o.g.v. art. 47 AWR verkregen had
kunnen worden
• Tenzij zozeer indruist tegen wat van een behoorlijk handelende
overheid verwacht mag worden
• Hoge Raad 20 maart 2015, V-N 2015/16,6

9
Art. 47 AWR

• Desgevraagd
• Van belang voor belastingheffing
• De wijze van beschikbaar stellen gegevens (art. 49 AWR)
• Wie? “Een ieder”,
Maar ook: art. 47, lid 2 AWR en art. 48 AWR

10
Informatieplicht internationaal

• Art. 47 AWR
NL M

btl D

• Art. 47a AWR

btl
M

D
NL

11
Art. 47a AWR

• Belang van meer dan 50%

• Zeggenschap in een in NL gevestigd lichaam
• Uitzondering landen met wederkerige regeling voor
inlichtingenuitwisseling (lid 3 )
• Uitzondering op lid 3: als inlichtingen niet kunnen worden verkregen
(lid 4)
• Gebrek aan medewerking geen grond (lid 5)
• Strafuitsluitingsgrond art. 68, lid 3 AWR

12
Administratieplichtingen

• Wie (art. 52, lid 2 AWR)

• Administratie bijhouden (lid 1)
• Bewaarplicht 7 jaar (lid 4)
• Overbrengen administratie
• Inrichting administratie
• Aard van de onderneming

13
Informatie van derden

Art. 53 AWR:
• Belastingheffing t.a.v. derden (informatie over derden!)
• Inhoudingsplichtigen
• Bepaalde administratieplichtigen
• Banken, beleggingsinstellingen, betaaldiensten,
levensverzekeraars, enz.

• Art. 55 AWR, echter:

• Hoge Raad 24 februari 2017, V-N 2017/12.3 (ANPR gegevens)

14
Geheimhouding en verschoning

• Art. 51 AWR informatieplicht gaat voor geheimhoudingsplicht

• Art. 53a AWR verschoningsgerechtigden
• Geestelijk ambt, advocaten, notarissen, artsen, apothekers
• Verschoningsgerechtigde bepaalt zelf
• Besluit informatieverstrekking notaris per 1/1/2012

• Positie accountants belastingadviseurs

15
Sancties

• Omkering bewijslast (let op: alleen t.a.v. eigen bel. heffing)

• Art. 25, lid 3 AWR
• Art. 27e AWR
• Boete (bijv. artt. 10a AWR, art. 67ca AWR, art. 67cc AWR)
• Overtreding (art. 68 AWR)
• Misdrijf (art. 69 AWR)

16
Rechtsbescherming

• Informatiebeschikking (art. 52a AWR)

• Koppeling art. 52a AWR aan omkering bewijslast
• Schadevergoeding (kostenvergoedingsbeschikking)
• Let op art. 52a, lid 4 AWR

17
Informatiebeschikking

Wet rechtsbescherming bij controlehandelingen (1 juli 2011)

• Informatiebeschikking (art. 52a Awr)

• Kostenvergoedingsbeschikking (52 lid 7 AWR en art. 53 lid 5 AWR)

18
Omkering bewijslast

Art. 25 en 27e Awr

• Vereiste aangifte niet is gedaan (zie art. 8 AWR)

• Let op: HR 17 augustus 2018, V-N 2018/42.22 + Conclusie AG.
• ‘Absoluut en relatief aanzienlijk’

• Informatiebeschikking onherroepelijk is geworden ex art. 52a Awr

• Beroep ongegrond dan nieuwe termijn
- tenzij kennelijk onredelijk gebruik van procesrecht

19
Art. 52a AWR

Informatiebeschikking ziet op:

• Art. 41 AWR (vergezelplicht)
• Art. 47 AWR (informatieverplichting)
• Art. 47a AWR (informatieverplichting internationaal)
• Art. 49 AWR (wijze van verstrekken van informatie)
• Art. 52 AWR (administratieverplichting)
• Art. 53 AWR (inhoudingsplichtige)

20
Inhoud beschikking

• Wet
- Omschrijving dat niet (volledig) is voldaan aan het verzoek
- Wijzen op omkering van de bewijslast

• Parl. geschiedenis:
- Omschrijven wat wordt verwacht
- Motiveren waarom informatie relevant kan zijn
- Herhalen verzoek om informatie

21
Informatiebeschikking

• Opschorting aanslagtermijn
• Vervallen informatiebeschikking bij opleggen aanslag
• Civiele route blijft mogelijk (ook in de toekomst Staatssecretaris van
Financiën d.d. 30/8/2018)

22
Moment van vaststellen

• Bevoegdheid inspecteur

• Aanslagfase
• Bezwaarfase (HR 2 oktober 2015, BNB 2016/4 tenzij in strijd met
abbb)
• (Hoger) Beroepsfase (Nee, want: BNB 1988/160)

• Overgangsrecht: per 1 juli 2011 onmiddellijke werking (BNB 2016/2)

> 30 juni 2011 gedane uitspraak op bezwaar alleen omgekeerde

bewijslast als informatiebeschikking onherroepelijk is.

23
Kostenvergoedingsbeschikking

• Administratieplichtigen (art. 52, lid 7 AWR)

• Informatie over derden (art. 53, lid 5 AWR)
• Informatie belastingschuldige en aansprakelijk gestelde (art. 62a
Inv.)

24
Kostenvergoedingsbeschikking II

• Administratieplichtige is van oordeel dat het verzoek onrechtmatig is

• Kostenvergoeding die rechtstreeks verband houden met nakoming
• Eerst aan het verzoek voldoen
• Initiatief bij betrokkenen
• Inspecteur beslist bij voor bezwaar vatbare beschikking

25
Overigen

Het verlenen van toegang tot gebouwen (art. 50 AWR)

Relatie artt. 47 AWR e.v. en art. 67 AWR

26
Verzamelen van data

• Veel meer data is beschikbaar via

internet, mobiele telefoons, smart
watches, social media, app’s, etc.
• Gedetailleerdere en meer privacy
gevoelige informatie
• Opslagcapaciteit verdubbelt iedere
3 jaar
• Meer uitwisseling van gegevens
nationaal en internationaal

27
Voorbeeld

Bron: Universiteit van Amsterdam 28

Gebruik van data

• Controledoeleinden (gerichte controles)

• Risico: correlatie is geen causaliteit
• Profiling
• Risico: op ongelijke behandeling of op gedragsveranderingen
(self fulfilling prophecy, chilling effects), tunnelvisie en
stigmatisering
• Nudging (gedragsinterventies)
• Risico’s: manipulatie, onbedoelde effecten

• Geautomatiseerde besluitvormingsprocessen
• Risico’s: hoe krijg je verkeerde informatie uit het systeem?

29
De tijden zijn veranderd
• Enorm ruime bevoegdheid van Belastingdienst tot het
verzamelen en uitwisselingen van informatie (nationaal en
internationaal).

• Uitvoering belastingwet vereist dit ook.

• Wetgeving loopt achter want:

- techniek biedt veel meer mogelijkheden;
- belastingheffing is minder afhankelijk geworden van
informatie van belastingplichtigen;
- bevoegdheden worden ook anders gebruikt (bijv. niet
alleen voor de controle maar ook om risico’s in te
schatten); en
- het koppelen en uitwisselen van informatie levert nieuwe
informatie op.

• Rechtsbescherming? AVG? EVRM?

30
Toekomst III: rechtsbescherming

• Moeten we privacy respecteren? Of heeft niemand meer recht op

privacy?
• Zo ja, moeten belastingplichtigen beschermd worden?
• Hoe moet dat gebeuren?

Let’s discuss!

31