NOCIONI,

KARAKTERISTIKAT DHE
KLASIFIKIMI I DETYRIMEVE

Përgatiti:
Prof.Dr.Jorida Xhafaj
 Nocioni i detyrimeve

 Detyrimi rrjedh prej fjalës obligatio- që nënkupton lidhjen

midis kreditorit dhe debitorit.

 Kuptimi më i gjerë i nocionit - marrëdhënie mes dy apo më

shumë personave, ku njëri prej subjektëve ka të drejtë të
kërkojë prej subjektit tjetër (debitorit) që aitë kryej diçka ose
të heqë dorë nga kryerja e ndonjë veprimi, të cilin ka të
drejtë ta bëj.

 Kuptimi i ngushtë- shprehet obligimi i debtorit (borxhi).

 Karakterisitkat e detyrimeve
 Detyrimet janë marrëdhënie me karakter juridik e pasuror;

 Detyrimet lindin prej një marrëdhënie mes subjektëve të caktuar,

 Detyrimet posedojnë përmbaitje të caktuar,

 Detyrimet përmbajnë një vlerë të caktuar pasurore,

 Detyrimet shprehen si marrëdhënie me karakter relativ.

 Detyrimet si marrëdhënje me
karakter juridike
 Raprotet detyrimore krijojnë efekte apo pasoja të rregulluara me
ligj. Ato gëzojnë mbrojtje juridike.

 Rregullat juridike përcaktojnë format e pritëshme sjellore të

debitorit dhe pasojat juridike në rast mospërmbushje.

 Pasojat negative në marrëdhëniet e detyrimeve godisin apo

cënojnë pasurinë e debitorit ( koncepri I përgjithshëm mbi
pasurinë)

 Mjetet juridike për realizimin e plotë të të drejtave të

papërmbushuara janë padit civile, por mund ti paraqesin edhe
kundërshtimet tjera juridike të njohjura si exeptio.
 Subjektet e marrëdhënieve
detyrimore

* Pozita e pjesmarrësve në marrëdhënien detyrimore është e

caktuar, ku si subjektë mund të jenë së paku dy persona

* Njëri ka poziten e kreditorit (e drejtë pasurore), ndërsa tjetri

pozitën e debitorit (borxh = të jap, të mos jap, të bëj apo të
pësojë dicka ).
 Përmbajtja e detyrimeve
 Përmbajtja e detyrimeve është e përcaktuar në përputhje me dispozitat
kushteturese, dispozitat urdhëruese dhe moralin.

 Ajo shprehet në:

 Dare- paraqet detyrimin e debitorit për të dorëzuar qoftë në pronësi, qofte në

përdorim sendin e caktuar kreditorit,

 Facere- paraqet detyrimin e debitorit për të bërë veprimin e caktuar në favor të

kreditorit,

 Non Facere- detyrimin e debitorit për të mosvepruar apo hequr dorë nga ndonjë
e drejtë në favor të kreditorit,

 Pati- paraqet detyrimin e debitorit pët të mos ushtruar të drejtën e tij- dhe
autorizim të kreditorit për të të bërë diçka në pronën e debitorit.
 Karakteri i detyrimeve

Detyrimet paraqesin karakter:

 Pasuror (karakteristike kryesore);

 Relativ
 Karakteri pasuror
 Shprehet në mundësnë e vlerësimit të efekteve të
marëdhnieve detyrimore me vlerë monetare apo pasurore.

 Mosekzekutimi i detyrimit prej debitorit, ka si pasoj

dëmshpërblimin në para, nga ana e debitorit.
 Karakter relativ
 Cdo marrëdhënie e detyrimeve ka karakter inter partes (me përjashtim të kontratës në
dobi të personit të tretë).

 Ekzistojnë marrëdhënie ta caktuara detyrimore që shtrijë efektet e tyre edhe në

presonat e tretë, por ato janë të caktuara me anë të dispozitave të posacme.

 Në marrëdhëniet e detyrimeve, për realizimin e së drejtëssë vet kreditori mund ti

drejtohet vetëm debitorit e jo ndonjë subjekti tjetër. Ekzistojnë raste kur e drejta
relative shndërohet në të drejtë absolute.

 Shprehet gjithashtu në detyrimin e cdo subjekti tjetër të veprimit në përputhje apo

duke ju përmbajtur raportit të krijuar.
Vetitë e detyrimeve të plotfuqishme
Detyrimi duhet të jetë i mundshëm, i përcaktuar dhe i
ligjshmë ose i lejueshëm.

A. Detyrimi është i mundshëm në rast se debitori detyrohet

për diçka që ështëe mundshme të bëhet (rregulla imposibilum
nulla est obligatio dhe ultrapose nemo tenetur - nuk ka detyrim
nëse debitori detyrohet për diçka që nukështë e mundshme të
bëhet).
Sipas natyrës, pamundësia mund
të jetë:

a. objektive;
b. subjektive;
c. fillestare;
d. mëvonshme;
dh. natyrës fizike dhe juridike.
Detyrimi është i caktuar nëse kreditori dhe debitori
kanë përkufizuar se cilat janë të drejtat dhe detyrat e
tyre në ato marrëdhënie.

Lënda e detyrës së debitorit mund të jetë: e caktuar

plotësisht dhe e caktueshme.

Detyrimi është i lejueshëm nëse është në pajtim me

rregullat kushtetuese,ligjore dhe me normat e moralit
shoqëror.

Nëse krijohen marrëdhënie detyrimesh të

palejueshme, këto marrëdhënie nuk prodhojnë efekte
juridike.
Detyrimet sipas karakterit juridik

 Detyrimet civile- karakteristikë e detyrimeve civile është

mundësia e realizimit të tyre me anë të mjeteve juridike.

 Detyrimet natyrale- karakteristikë e detyrimeve natyrale

është pamundësia e realizimit të tyre me anë të mjeteve
juridike.
Detyrimet sipas lëndës së exekutimit
 Detyrimet pozitive- paraqesin ato detyrime të cilat
përmbushen ose realiyohen nëpërmjet veprimit/ve apo
aktivititeti i subjektëve të marrëdhënies detyrimore.

 Detytimet negative- paraqesin ato detyrime të cilat realizohen

prej mos veprimit apo një pësimi nga kreditorit apo debitorit,
 Detyrimet sipas objektit të
dorëzimit
 Në varësi të asaj ç’ka dorëzohet detyrimi klasifikimi është në
para dhe jo në para.
 Në rast se detyrimi i debitorit qëndron në dorëzimin e të
hollave kemi të bëjm me detyrime në të holla.
 Detyrimet për të holla kanë rëndësi momenti i pagimit, vendi
i përmbushjes.
 Ekzistojnë dy teori :
- teoria e valorizimit- detyrimi përmbushet në çastin e
ekzekutimit të detyrimit.

- teoria e nominalizmit monetar- detyrimi i debitorit qëndron në

pagimin e shumës që ka qenë në kohën e krijimi të detyrimit.
 Nëse bëhet vonesa e pagesës atëher paguhet kamata- si pjesë e
sendeve të zëvendësueshme, që debitori e paguan në emër të
vonesës së përmbushjes,
 Kamatat paraqiten si ligjore, kontraktore dhe vonesore.
 Detyrimet sipas saktësimit të
detyrimit

 Detyrimet individuale- paraqesin atë saktësi të detyimit të

shprehur në individualitet i caktuar dhe i pazavendësueshëm.

 Detyrimet kolegjiale- paraqesin atë detyim të shprehur në gjini

apo lloj, si detyrim I debitorit në dorëzimin e çfardo lloj sendi të
atij lloji.

 Gjinia nuk humbet kurrë.

 Detyrimet e përbëra
 Detyrimet kumulative- si detyrim i debitorit në dorëzimin e më
shunë sendeve, dhe konsiderohet së përmbushet në qofte se janë
dorëzuar të gjitha sendet. Karakteristik paraqitet se mos realizimi
nuk ka shkak shuarjen e detyrimit sepse debitori detyrohet të
paguaj kundërvlerën në të holla apo të gjej sendin tjetër,
 Detyrimet alternative- detyrimi është parashikuar me dorëzimin
e më shumë lëndëve, me përzgjedhjen e njërit prej tyre shuhet
detyrimi.
 Të drejtën e përzgjedhjes mund ta kenë kreditori, debitori apo
edhe një personi të tretë.
 Detyrimet fakultative- detyrimi I debitorit qëndron në
dorëzimin e lëndës së caktuar por mund të lirohet nga detyimi
nëse dorëzohet një lëndë tjetër.
 Detyrimet sipas kohëzgjatjes së
detyrimeve

 Detyimet e përkohëshme,

 Detyrimet suksesive,

 Detyrimet me prestime të përhershme.

 Detyrimet sipas subjektit që
ekzekuton detyrimin

 Detyrimet personale ( intuitu personae), të cilat nuk mund të

barten apo cedohen, apo trashëgohen.

 Detyrime jo personale, të cilat mund të barten, cedohen dhe

të trashëgohen.
Përfundime
&
sqarime