E Drejta e Detyrimeve PDF

Punoi: Florian Murseli E DREJTA E DETYRIMEVE
Kollokfiumi i parë
NOCIONI, LËNDA, SISTEMI DHE RËNDËSIA E SË DREJTËS SË DETYRIMEVE
Nocioni : E drejta e detyrimeve është e drejtë pozitive,e cila paraqet tërësinë e

normave juridike që i rregullojnë marrëdhëniet e detyrimeve, të cilat janë
marrëdhënie juridike, në të cilat një subjekt që quhet kreditor, ka të drejtë të kërkojë
nganjë subjekt tjetër që quhet debitor, një dhënie - dare, bërje - facere,mosbërje - et
non facere, dhe një pësim - pati, për të cilën gjë ky subjekt është i detyruar ti
përmbahet sjelljes së tillë.
Termi e drejta e detyrimeve ka dy kuptime:
E drejta e detytimeve në kuptimin objektiv - paraqet grupin e rregullave me anën e

të cilave rregullohen qëndrimet e pjesëmarrësve në marrëdhëniet e tyre të
ndërvetshme të detyrimeve, kurse
E drejta e detytimeve në kuptimin subjektiv - paraqet pushtetin subjektiv, të cilin
pjesëmarrësit e nxjerrin nga e drejta objektive.
Subjektet në të drejten e detytimeve janë ndërmarrësit dhe individët.
Lënda - lëndë e së drejtes es detytimeve është vet detyrimi - quid obligatio. Sjellja
e debitorit, prej të cilit kërkon diçka kreditori, është lëndë e së drejtes sëdetyrimeve,
që kjo mund të përmbajë ndonjë dhënie, bërje, mosbërje ose pësim. Pra, mund të
thuhet së lënda është prestim që duhet të paguajë debitori, i cili parimisht ka
karakter pasuror.
Sistemi - e drejta e detytimeve ndahet në dy pjesë: pjesa e përgjithshme dhe ajo e
veçantë.
Pjesa e përgjithshme trajton çështje të përgjithshme dhe institutet themelore të kësaj

dege, ku hyjnë, nocioni, elementet, karakteristikat,burimet, efektet, ndërrimi i
subjekteve në marrëdhëniet e detyrimeve, dheshuarja e detyrimeve.
Në pjesën e veçantë bëjnë pjesë rregullat, të cilat u përkasin llojeve të veçanta të

kontratave me emër. Ndarja e këtyre kontratave është bërë sipas efekteve të tyre.
Sipas kësaj ndarjeje të gjitha kontratat e detyrimeve klasifikohen në pesë grupe:
1. Kontratat mbi tjetërsimin e sendeve / të drejtave (janë: kontrata mbi shitjen, mbi
këmbimin, dhe kontrata mbidhuratën);
2. Kontratat e sendeve dhe të të drejtave (kontrata mbi qiranë, mbi shërbimin dhe
mbi huanë);
3. Kontratat mbi shërbimet (kontrata mbi veprën, mbi autorizimin, dhe mbi
depoziten);
E Drejta e Detyrimeve Faqe 1

FLORIAN MURSELI
4. Kontratat mbi bashkësinë pronësore dhe të punës (kontrata mbi ortakërinë); dhe
5. Kontratat aleatore, (kontrata mbi lojën dhe kushtin, kontrata mbi sigurimin dhe
kontrata mbi mbrojtjen epërjetshme).
BURIMET E SË DREJTES SË DETYRIMEVE
Ndahen në dy grupe: në burime formale dhe në burime materiale.

Burimet formale - janë ato forma të ndryshme me të cilat shprehet vullneti, janë:
kushtetuta dhe ligji për detyrimet e Kosovës. Ligji për detyrimet e Kosovës (LMD)
është burimi më i rëndësishëm formal për të drejtën edetyrimeve.
Është miratuar me 27.7.2004. Me këtë ligj në mënyrë unike rregullohet materia e së

drejtës së detyrimeve. Ligji përmban 1372 nene dhenë tërësi përfshinë materien e
detyrimeve.
Parimet kryesore në të cilat mbështetet LMD janë:
Parimi i ndalimit të keqpërdorimit të të drejtave, autonomia e vullnetit, doket e mira

afariste, parimi i ndërshmërisë dhe ndërgjegjshmërisë, parimi i ndalimit të shkaktimit
të dëmit, detyra e përmbushjes së detyrimit, kujdesi i duhur.
Burimet materiale - janë ato fakte juridike relevante, me të cilat mund të krijohen
marrëdhëniet e detyrimeve, të ndryshohen dhe të shuhen ato. Këtofakte janë:
kontrata, shkaktimi i dëmit, pasurimi i pabazë, gjerimi i punëve të huaja pa porosi dhe
shprehja e njëanshme e vullnetit.
NOCIONI, KARAKTERISTIKAT DHE KLASIFIKIMI I DETYRIMEVE
Nocioni i detyrimeve - e drejta e detyrimeve, si degë e së drejtës, merret me

studimin e marrëdhënieve të detyrimeve të cilat janë marrëdhënie juridike ndërmjet
kreditorit dhe debitorit, ku kreditori ka të drejtë të kërkojë nga debitori një bërje,
veprim, mosveprim, dhënie, ose pësim.
Fjala detyrim shpreh kuptimin e fjalës latine “obligatio” dmth lidhje me hallkë mes
debitorit dhe kreditorit.
Në kuptimin e gjerë, detyrimi paraqet marrëdhëniet juridike ndërmjet dy ose më

shumë subjekteve, në mbështetje të të cilave një subjekt (kreditori) ka të drejtë të
kërkojë prej subjektit tjetër (debitorit) që ai të kryej diçka ose të heqë dorë nga kryerja
e ndonjë veprimi, të cilin ka të drejtë ta bëj.
Në kuptimin e ngushtë, fjala detyrim dmth, borxh - detyrë e debitorit, por shikuar nga
aspekti i kreditorit, detyrimi dmth, e drejtë për të kërkuar - kërkesë.

FLORIAN MURSELI
Detyrime quhen edhe letrat me vlerë, letrat e prurësit, të cilat jepen me rastin e
regjistrimit të huave publike.
Karakteristikat e detyrimeve - detyrimet janë marrëdhënie juridike, janë

marrëdhënie ndërmjet subjekteve të caktuara, janë marrëdhënie me përmbajtje të
caktuar, janë marrëdhënie që kanë vlerë të caktuar pasurore,dhe janë marrëdhënie
me karakter relativ.
Detyrimet janë marrëdhënie me karakter juridik - dmth se janë të rregulluara në

mbështjetje të rregullave juridike.
Karakteri juridik i detyrimit dmth, që marrëdhënia e krijuar ndërmjet pjesëmarrësve jo

vetëm që është rregulluar sipas të drejtës, por edhe gëzon mbrojtje juridike ose
sanksion juridik, dmth se pjesëmarrësi i detyrimeve ka të drejtë të përdorë mjete dhune
për realizimin e të drejtave të veta.
Mjet tipik për mbrojtjen e detyrimeve është padia civile - actio, me të cilën kreditori
kërkon të vërtetohet ekzistimi i së drejtës së tij në marrëdhëniet e detyrimeve, me të
cilën urdhërohet debitori që në afatin e caktuar ta përmbushë detyrën e vet ndaj
kreditorit, e nëse këtë ai nuk e bën vullnetarisht në afatin e caktuar, gjykata me mjete
të shtrëngimit do ta detyrojë debitorin ta përmbushë detyrimin.
Mjete tjera janë: kundërshtimi - exceptio, kthimi në gjendjen e mëparshme -
restitutio inintegrum. Këto detyrime që gëzojnë sanksion, janë detyrime civile.
Ekzistojnë edhe detyrime që gëzojnë sanksion juridik, që nuk mund të

realizohen me mjete juridike, e këto janë detyrimet natyrale -
obligationes naturales.
Detyrimet janë marrëdhënie ndërmjet subjektëve të caktuar – kjo karakteristikë e
detyrimit do të thotë se çdo pjesëmarrës në marrëdhëniet e detyrimeve ka pozitë të
caktuar juridike. Këtu duhet të ekzistojnë së paku dy subjekte në role të caktuara, një
subjekt quhet kreditor (sipas foljes credo - për të besuar dhe creditum - besim) dhe
subjekti tjetër që quhet debitor(debeo - për të pasur borxh dhe debitum - borxh).
Për debitorin detyrimi është detyrë, borxh dhe ai është subjekt pasiv në marrëdhëniet e
detyrimit, kurse kreditori është aktiv pasi që ka të drejtën e kërkesës.
Detyrimet janë marrëdhënie me përmbajtje të caktuar - nga përmabajtja e

marrëdhënies së detyrimit ndërmjet kreditorit dhe debitorit përcaktohet se cilit lloj të
marrëdhënies se detyrimit i takojnë ato, dmth, se kemi të bëjmë memarrëdhënie të
detyrimit nga kontrata e shitjes, qirasë , veprës apo e shërbimit,etj.
Detyra e debitorit ndaj kreditorit mund të rrjedhë nga ndonjë dhënie,veprim, mosveprim
ose pësim.

FLORIAN MURSELI
Përmbajtja e detyrimeve duhet të jetë në pajtim me parimet kushtetuese, dispozitat
dhunuese dhe me normat e moralit.
Detyrimet janë marrëdhënie me karakter relativ - çdo marrëdhënie e detyrimeve ka

karakter inter partes (me përjashtim të kontratës në dobi tëpersonit të tretë).
Në marrëdhëniet e detyrimeve, për realizimin e së drejtës së vet kreditori mund ti

drejtohet vetëm debitorit e jo ndonjë subjekti tjetër.
Ekzistojnë raste kur e drejta relative shndërohet në të drejtë absolute, psh,kur lidhet
kontrata për shfrytëzimin e tokës bujqësore e cila regjistrohet në librat e tokës, kur e
drejta e parablerjes regjistrohet në librat publikë kakarakter ndaj personave të tretë, kur
lidhet kontrata në dobi të personit të tretë në kontratën mbi licencën kur lidhet kontrata
kolektive e punës me ç’rast kontrata krijon detyrim ndaj atyre që nuk kanë marrë pjesë
në lidhjen e kontratës.
Detyrimet janë marrëdhënie me karakter pasuror - parimisht çdo marrëdhënie e

detyrimeve mund të vlerësohet me para.
Karakteri material i marrëdhënieve të detyrimeve paraqitet në ato raste kur

mosekzistimi i detyrës nga ana e debitorit do ti shkaktojë dëm kreditorit dhe do ta
detyronte debitorin që të bëj dëmshpërblimin i cili bëhet me para.
Vetitë e detyrimeve të plotfuqishme - janë: detyrimi të jetë i mundshëm, i

caktuar dhe i lejueshëm.
Detyrimi është i mundshëm - në rast se debitori detyrohet për diçka që nuk është e
mundshme të bëhet (rregulla - imposibilum nulla est obligatio dhe ultrapose nemo
tenetur ( nuk ka detyrim nëse debitori detyrohet për diçka që nuk është e mundshme të
bëhet)).
Sipas natyrës, pamundësia mund të jetë:
 Objektive,
 Subjektive,
 Fillestare,
 E mëvonshme,
 E natyrës fizike dhe juridike.
Pamundësia objektive ekziston kur detyrimi objektivisht nuk mund të

ekzekutohet, psh, kur dikush merr detyrimin të fluturojë pa mjete të caktuara
ose të caktuara ose ta kalojë lumin pa mjete përkatëse, etj.

FLORIAN MURSELI
Pamundësia subjektive është kur detyrimi është i atillë që debitori i caktuar
nuk mund ta ekzekutojë, por mund ta ekzekutojnë subjektë të tjerë, psh,
kurdebitori merr detyrën që t’ia punojë një skulpturë kreditorit, e ai nuk është
skulptor).
Pamundësia fillestare e detyrimit ekziston kur në çastin e krijimit detyrimi është i

pamundshëm. Ky rast ekziston kur krijohen detyrime kundër ligjit.
Pamundësia e mëvonshme ekziston kur në çastin e krijimit detyrimi ka qenë i

mundshëm, por në çastin e ekzekutimit është bërë i pamundshëm.
Nëse debitori është fajtor për pamundësinë për ekzekutim, psh, e ka shkatërruar
sendin individualisht të caktuar, detyrimi krijon efekt dhe debitori është i detyruar që në
vend të detyrimit të mëparshëm, t’ia shpërblejë kreditorit dëmin që ky e ka pësuar, por,
nëse kjo pamundësi është shkaktuar për shkak të fuqisë madhore, detyrimi nuk
ekziston më.
Pamundësia fizike ekziston kur debitori nuk mund ta përmbushë detyrimin sepse
sendi është zhdukur, psh, debitori ka pasur për detyrë t’ia dorëzojë sendin individualisht
të caktuar, por ky është shkatërruar nga rrufeja. Por nëse debitori është fajtor, atëherë
ai bën shpërblimin.
Pamundësia juridike paraqitet kur detyrimi nuk mund të ekzekutohet përshkaqe

juridike, psh, debitori detyrohet që kreditorit t’ia dorëzojë sendin jashtë qarkullimit
juridik (armët e zjarrit, helmet, etj.). Detyrimi i këtillë nuk është i plotëfuqishëm.
Detyrimi është i caktuar - nëse kreditori dhe debitori e dinë se cilat janë të
drejtat dhe detyrat e tyre në ato marrëdhënie. Lënda e detyrës së debitorit mund
mund të jetë: e caktuar plotësisht dhe e caktueshme.
Detyrimi është i lejueshëm - nëse është në pajtim me rregullat kushtetuese,ligjore

dhe me normat e moralit shoqëror. Nëse krijohen marrëdhënie detyrimesh të
palejueshme, këto marrëdhënie nuk krijohen efekte juridike.
Klasifikimi i detyrimeve – detyrimet klasifikohen:
 Sipas kriterit të karakterit juridik të detyrimeve: në detyrime civile dhe natyrale,

 Sipas lëndës së ekzekutimit: në detyrime negative dhe pozitive,
 Sipas asaj se a do të dorëzohet sasia e caktuar e parave ose sendi i caktuar:
në detyrime me para dhe jo me para,

FLORIAN MURSELI
 Sipas kohëzgjatjes se prestimeve: në detyrime të përhershmedhe të
përkohshme,
 Sipas caktueshmërisë së detyrimit: në individuale dhe gjenerike,
 Sipas shumicës së objekteve dhe subjektëve: në detyrime të përbëra prej
shumë objektesh ku bëjnë pjesë: detyrimet fakultative, alternative dhe
kumulative, kurse detyrimet me shumë subjektë klasifikohen në detyrime të
përbëra, aktive dhe passive, Sipas subjektit që e ekzekuton detyrimin: në
detyrime thjeshtë personale dhe jopersonale.
Llojet e detyrimeve sipas karakterit juridik - detyrimet civile janë ato që mund të
realizohen me mjete të dhunës nëse debitori nuk e përmbush detyrimin e vet.
Titullari i së drejtës ka të drejtë që me anë të padisë, ose me kundërshtim apo me

mjete tjera, të kërkojë realizimin e kërkesës së vet.
Si detyrime civile paraqiten: e drejta e mbajtjes, e drejta e shitësit që të kërkojë çmimin,

e drejta e porositësit që të kërkojë që puna të kryhet me kohë, etj.
Detyrimet natyrale - janë detyrimet të cilat gëzojnë sanksion juridik, që nuk mund të
realizohen me mjete juridike (obligationes naturales), e këto raste janë: detyrimet që
rrjedhin nga rastet kur për krijimin e tyre nuk është respektuar forma, detyrimet që i
janë falur debitorit në procedurën e falimentimit dhe me pajtimin me dhunë të
kreditorëve, detyrimet nga kontratat që kanë lidhur personat e paaftë për të vepruar si
subjektë të mitur, ose subjekteve që iu është marrë aftësia për të vepruar, kërkesat që
janë parashkrir, etj.
Llojet e detyrimeve sipas lëndës së ekzekutimit - detyrimet pozitive janë ato ku

debitori është i detyruar të sillet aktivisht, të ndërmarrë ndonjë veprim, bërje ose
mosbërje - in faciendo.
Detyrimi pozitiv ekziston për blerësin – që t’ia paguajë shitësit çmimin e shitjes,
për shitësin - që t’ia dorëzojë sendinblerësit, etj.
Detyrimet negative janë detyrimet të cilat përbëhen nga fakti i mosveprimit ose pësimi.
Kështu ndodhë: kur një subjekt i detyrohet tjetrit se nuk do të ndërtojë ndonjë objekt
banimi në tokën e vet ose kur një subjekt obligohet ndaj tjetrit që ai mund të kalojë
nëpër tokën e tij.
Llojet e detyrimeve sipas asaj se a dorëzohet sasi e caktuar parash

osesendesh të caktuara - detyrim me para është pagimi i çmimit sipas kontratës
mbi qiranë nga ana e qiramarrësit, në kontratën mbi huanë huamarrësi mund t‘ia
kthejë huanë huadhënësit, etj.

FLORIAN MURSELI
Detyrimet me para kanë rëndësi të veçantë në aspektin e pagimit të kamatës për
vonesë, të kamatës kontraktore, në aspektin e përmbushjes se detyrimit para
afatit, vendit të përmbushjes, etj.
Në këto detyrime ndalohen pjesëmarrësit që të kontraktojnë klauzola për pagesë

me ar, klauzola valutare dhe klauzolat e indeksit.
Ndodhë që nga çasti i krijimit të detyrimit e deri në ekzekutimin e tij rritet ose
zvogëlohet fuqia blerëse e parasë.
Për këtë arsye janë paraqitur dy teori: teoria e nominalizmit monetar dhe teoria e
valorizmit monetar.
Sipas teorisë se nominalizimit monetar, debitori duhet të paguajë vlerën e

parave që kanë pasur në çastin e krijimit të detyrimit, pa marrë parasysh rritjen ose
uljen e fuqisë blerëse të parasë.
Sipas teorisë së valorizimit monetar, debitori duhet të ekzekutojë ose të

dorëzojë vlerën e parave në çastin kur e përmbush detyrimin, dmth, se emerr
parasysh rritjen ose uljen e fuqisë blerëse të parasë.
Kjo teori është miratuar në Ligjin për Detyrimet të Kosovës - 2004. është rregull e
përgjithshme që, nëse shkaktohet vonesa në detyrimet me para, paguhet kamata.
Ekzistojnë disa lloj kamatash: ligjore, kontraktore dhe për vonesë. Anatocizmi ose
kamata mbi kamatën është e ndaluar me dispozitë ligjore.
Detyrimet jo me para janë ato detyrime në të cilat debitori është i detyruar të

dorëzojë sendin e caktuar ose të kryejë veprimin e caktuar.
Llojet e detyrimeve sipas saktësimit të detyrimit - detyrimet individuale janë ato në

të cilat debitori ka borxh të përmbushë prestimin e caktuar, dorëzimin e sendit të
caktuar ose kryerjen e veprimit të caktuar.
Lëndë është sendi individualisht i caktuar (res in specie), i pazëvendësueshëm.
Detyrimet gjenerike janë ato detyrime lënda e prestimit e të cilave është caktuar sipas
llojit, gjinisë (res in genere), ashtu që detyrimi mund të përmbushët pas dorëzimit të
çfardo sendi të atij lloji të sendit i cili është lëndë e detyrimit (send i zëvendësueshëm),
psh, kur debitori është i detyruar të dorëzojë 100kg grurë.

FLORIAN MURSELI
Llojet e detyrimeve të përbëra prej shumë objektesh - detyrimi kumulativ ekziston
kur debitori ka borxh shumë sende të ndryshme dhe konsiderohet se detyrimi është
përmbushur nëse ai kreditorit ia ka dorëzuar të gjitha sendet,
Shembull: kur debitori i ka borxh të dorëzojë sendin e caktuar ose sasinë e caktuartë
parave ose të kryejë veprimin e caktuar.
Ky detyrim konsiderohet i përmbushur kur dorëzohen të gjitha sendet e detyrimit, pra,

kur përmbushet në tërësi.
Detyrimet alternative janë ato detyrime ku detyrimi përbëhet prej shumë lëndëve, ku
debitori është i obliguar të dorëzojë njërin prej tyre dhe të konsiderohet se obligimi është
përmbushur, psh, kur debitori ka borxh një televizor ose 1,000$, 100 litra verë, e nëse
debitori e bën dorëzimin e njërit prej tyre, konsiderohet se e ka përmbushur detyrimin e
vet.
Detyrimet fakultative janë ato ku debitori ka borxh një lëndë të caktuar, por mund të
lirohet nga detyra e vet duke dorëzuar ndonjë lëndë tjetër.
Në këto detyrime një lëndë është in obligatione e shumë lëndë janë in sulutione
“debitorit i njihet kjo e drejtë e zëvendësimit të lëndës së detyrimit me lëndë tjetër derisa
në proceduren e përmbarimit kreditorit nuk i përmbushet detyrimi”.
Llojet e detyrimeve në shumë subjekte (solidare) - solidare janë ato detyrimetë
përbëra në të cilat ka shumë subjekte, qoftë në anën e debitorit, apo në anën e
kreditorit dhe që detyrimi edhe pse i ndashëm, paguhet në tërësi.
Këto detyrime mund të krijohen sipas ligjit, kontratës apo testamentit.
Këto detyrime ndahen në aktive dhe pasive, sipas asaj se a ka më shumë subjektënë
anën e kreditorit apo të debitorit.
Detyrimet solidare aktive janë ato në të cilat ka shumë kreditorë dhe një debitor, në të
cilat secili kreditor është I autorizuar të kërkojë pagimin e tërë detyrimit dhe kur e merr
kërkesën një kreditor, detyrimi shuhet edhe për kreditorët tjerë.
Solidariteti aktiv nuk mundtë supozohet, por parashihet me ligj ose me kontratë. Ky
solidaritet krijon efekt të dyfishtë:
1. efekti në marëdhëniet midis kreditorëve dhe njërit debitor (në këto detyrime ka aqë
kërkesa sa ka kreditor , por çdo kreditor ka të drejtëtë kërkojë pagimin e kërkesës në
tërësi, dhe në rast se paguhet detyrimi shuhet ndaj kreditorëve tjerë. Debitori ka të
drejtë t’ia bëj pagesën cilit do kreditor), dhe
2. në marrëdhëniet midis kreditorëve, pasi që realizojnë pagesën për kërkesën e tyre
(nëse paguhet kërkesa ndaj njërit kreditor, detyrimi shuhet edhe për kreditorët tjerë.
Kreditorët mund ta ndajnë kërkesën e paguar në pjesë të barabarta).

FLORIAN MURSELI
Detyrimet solidare pasive janë ato detyrime të përbëra, ku ekzistojnë shumë
debitorë e një kreditor dhe secili debitor është i detyruar që të paguajë tërë detyrimin
dhe pas pagimit detyrimi shuhet edhe për debitorët tjerë solidarë.
Ky solidaritet mund të krijohet në bazë të ligjit, kontratës dhe testamentit.
Si raste të rëndësishme të detyrimeve solidare pasive janë: kur prindërit dhe

fëmijët përgjigjen solidarisht për dëmin e shkaktuar nga i mituri; kur ka shumë
nënshkrues të kambialit, kur shumë vetë e marrin rolin e dorëzanit, etj.
Ky solidaritet u ofron kreditorëve sigurinë e pagimit të borxhit. Rreziku i insolvencës

(zhytja në borxhe) të njërit nga debitorët solidarë nuk e godet kreditorin por
debitorët tjerë solidarë.
Këto detyrime krijojnë dy lloj efektesh:
1. Efektin midis shumë debitorëve dhe një kreditori (kreditori mund të kërkojë pagimin e
borxhit nga çdo debitor, dhe nëse njëri debitor e paguan borxhin në tërësi, debitorët
tjerë lirohen nga detyrimi), dhe
2. Efektin në marrëdhëniet midis debitorëve pas kryerjes së pagimit (kur pagesa bëhet
nga njëri debitor, detyrimi shuhet edhe për debitorët tjerë.
Në këtë rast barra e borxhit të paguar duhet të ndahet ndërmjet debitorëve solidarë).
Llojet e detyrimeve sipas kohëzgjatjes së prestimeve - detyrimet e përkohshme janë

ato ku debitori detyrohet ta përmbushë detyrimin në një çast.
Detyra e debitorit përbëhet prej një bërje ose lëshimi, psh, detyra e shitësit që të
dorëzojë sendin në pronësi të blerësit, detyrat e blerësit që të paguajë çmimin.
Detyrimet sukcesive janë detyrime të përhershme ku debitori detyrohet që veprimin ta

përmbushë në intervale të caktuara, psh, pagimi i qirasë në kontratën mbi shfrytëzimin
e banesës, e cila bëhet për çdo muaj në fillim të muajit.
Detyrimet me prestime të përhershme janë ato ku debitori është i detyruar që kreditorit

ti bëjë ose mos bëj diçka brenda një kohe të gjatë, psh, të kontrata e shitjes kur çmimi
paguhet në kiste, etj.
Llojet e detyrimeve sipas subjektit që e ekzekuton detyrimin - detyrimet thjeshtë

personale (obligationes intuita personae), janë ato që lidhen për cilësitë personale të
debitorit, të cilat është i detyruar ti kryejë vetë debitori, e jo ndonjë subjekt tjetër në vend
të tij, psh, detyra e piktorit që të punojë portretin e kreditorit, etj.

FLORIAN MURSELI
Këto detyrime nuk mund të cedohen (barten) ose të trashëgohen, për këto nuk mund të
hyhet dorëzan dhe nuk mund të bëhet ndërrimi i debitorit me marrjen e borxhit.
Detyrimet jopersonale janë ato të cilat nuk janë të lidhura për subjektin e debitorit dhe
ato mund ti përmbushëedhe dikush tjetër në emër dhe në vend të debitorit, psh, në
kontraten mbi shitjen, detyrën e shitësit që ti dorëzojë sendin blerësit mund ta bëj edhe
dikush tjetër në vend të tij.
Pra, këto detyrime mund të cedohen dhe tëtrashëgohen.
BURIMET E SË DREJTËS SË DETYRIMEVE KONTRATAT E DETYRIMEVE
Nocioni - kontrata është burim kryesor dhe më i rëndësishëm i marrëdhënieve të

detyrimeve, është marrëveshje e dy a më shumë personave që ka për qëllim të krijojë,
të ndryshojë ose të shuajë një marrëdhënie juridike të detyrimit.
Kontrata hyn në grupin e punëve juridike të dyanshme, është instrument juridik, me të

cilin krijohen detyrime me vullnetin e palëve kontraktuese. Me anë të kontratës
rregullohen marrëdhëniet e pjesëmarrësvenë qarkullimin e mallrave dhe në dhënien e
shërbimeve.
Fusha e zbatimit të kontratës - kontrata zbatohet gati në të gjitha degët e së

drejtës, përveç në të drejtën penale.
Në të drejtën e punës, kontrata gjen shprehje në marrëdhëniet rreth punës, në

kontratën kolektive të punës, kontraten rndërmjet punëdhënësit dhe punëmarrësit, në të
drejtën ekonomike më se shumti zbatohet kontrata për qarkullimin e mallrave dhe
shërbimeve, në të drejtën ndërkombetare publike me anë të kontratës rregullohen
marrëdhëniet midis shteteve, etj.
Parimet e se drejtës kontraktore - janë: liria e kontraktimit dhe parimi i

konsensualizmit.
Parimi i lirisë së kontraktimit - do të thotë që çdo subjekt i së drejtës: të vendosë

lirisht, të lidhë apo të mos lidhë kontratën e caktuar; të zgjedhë lirisht personin më të
cilin do ta lidhë kontraten; të caktojë lirisht përmbajtjen e kontrates, formën dhe
mënyrën e lidhjes së saj; të vendosin lirisht mbi ndërrimin dhe mënyrat e shuarjes së
kontrates; nëse kontrata lidhet mes shtetasve të ndryshëm, ata mund të zgjedhin lirisht
legjislacionin i cili do të zbatohet në kontratën e tyre, si dhe caktojnë gjykatën në rast të
kontestit.
Vullneti i palëve - ka fuqin detyrimi dhe ai është mbi ligjin. Përmbajtja e kontratës
caktohet lirisht nga palët dhe ajo ka vlerën e ligjit për palët, “ajo që kontraktuesit kanë
përcaktuar me kontratë është ligj për ta” – contractus contrahendibus lex est.

FLORIAN MURSELI
Kufizimi i lirisë së kontraktimit - liria e kontraktimit kufizohet në pikëpamje të
mundësisë së zgjedhjes së palës kontraktuese, në pikëpamje të përmbajtjes se
kontratës, me anë të kontratave të adezionit, në kontratat formale nëpërmjet formës së
kontratës, në lidhjen e kontratave kolektive, si dhe në rastet kur për lidhjen e kontratës
kërkohet dhënia e pëlqimit.
Parimi i konsensualizmit - dmth, se kontrata mund të lidhet thjeshtë në bazëtë

vullnetit të palëve kontraktuese “solo consensus”, pa pasur nevojë për përmbushjen
e formës së caktuar.
Në bazë të këtij parimi kontrata lidhet duke u mbështetur në bona fides -në
mirëbesimin e palëve kontraktuese.
Kushtet për lidhjen e kontratave - Ndahen në dy grupe: të përgjithshme dhe të

veçanta.
Në kushtet e përgjithshme bëjnë pjesë: aftësia e palëve punuese, pajtimi i vullnetit,

dhe lënda e kontratës.
Në grupin e kushteve të veçanta bëjnë pjesë: forma e kontrates, lidhja e kontrates me

dorëzimin e sendit, dhe dhënia e pëlqimit për lidhjene kontrates.
Aftësia punuese e palëve kontraktuese - është kusht i përgjithshëm që kërkohet për

lidhjen e kontratës. Subjekti që lidh kontraten me vullnetin e vet mund të krijojë të drejta
dhe detyrime të caktuar. Aftësinë punuese duhet ta këtë si personi fizik, edhe ai juridik -
ndërmarrësi.
Personi fizik e fiton aftësinë punuese kur e arrin moshën madhore 18 vjet, dhe
kur në moshën 16 vjeç ka lidhur kurorë - me emancipim.
Ekziston edhe aftësia e kufizuar punuese, për personat e moshës 14 vjeç (nëse realizon
të ardhura) dhe personat madhorë,të cilëve u është marrë pjesërisht aftësia punuese
me vendimin e organit kompetent.
Personat e pa aftë për të lidhur kontratë janë ata të cilët nuk I kanë mbushur 14 vjet dhe
personat e pa aftë mendor.
Në rast se lidhet kontrata nga personat që nuk kanë aftësi për të vepruar, kontrata e tillë
nuk krijon efekte juridike.
Kushtet që duhet të plotësohen për lidhjen e kontrates nga ana e personave

juridikë janë:
1. që personat fizikë që lidhin kontratën për personin juridik të kenë aftësinë e
plotë të punës;
2. që këta persona të kenë autorizim për lidhjen e kontratës; dhe

FLORIAN MURSELI
3. që lidhja e kontratave të këtilla ti përgjigjet veprimtarisë së atillë të personit
juridik me të cilin ai merret vazhdimisht.
Pëlqimi i vullnetit - është kusht i dytë i përgjithshëm për lidhjen e kontrates,duhet të

jetë i dyanshëm, i përputhur, dhe në këtë rast konsiderohet se kontrata është lidhur
duke u marrë vesh për elementet thelbësore të saj, si psh, të kontrata e shitjes si
elemente thelbësore janë sendi dhe çmimi.
Palët në këtë rast duhet të shprehin edhe qëllimin e kontraktimit (animus

contrahendi).
Vullneti i palëve mund të shprehet me fjalë, me shenja të rëndomta, shprehimisht,

metë cilin dëshmohet se ekziston pëlqimi i vullnetit. Pëlqimi i vullnetit duhet të ketë veti
të caktuara, duhet të jetë serioz, të bëhet lirisht, të jetë i vërtetë,dhe të jetë i
mundshëm.
Në marrëdhëniet e ndryshme juridike të detyrime vendoshë që vullneti i shprehur të

mos pajtohet me vullnetin e brendshëm të palëve. Për kët ekzistojnë dy teori:
1. teoria e vullnetit - i jep përparësi vullnetit të brendshëm të palëve (e drejta

franceze);
2. teoria e vullnetit të deklaruar - i jep përparësi vullnetit që është shprehur, që

është deklaruar.
Lënda e kontratës - nocioni i lëndës së kontrates është kusht i përgjithshëm për lidhjen
e kontrates.
Lënda e kontrates është ajo për të cilën palët janë marrë vesh, ose për ç është lidhur
kontrata. Lëndë e kontrates mund të jetë ndonjë send, ndonjë veprim ose mosveprim,
psh, në kontraten mbi dhuratën lëndë e saj është dorëzimi i sendit të premtuar
dhuratmarrësitë, etj.
Lëndë e kontrates mund të jetë sendi i luajtshëm, i paluajtshëm dhe i konsumueshëm.

Si lëndë e kontrates mundtë paraqitet një e drejtë reale (e drejta e pronësisë, hipoteka,
etj), ose e detyrimeve (çdo e drejtë që mund të bartet, cedohet).
Cilësitë e lëndës së kontrates janë:
Duhet të jetë e mundshme ( e pamundshmja nuk është detyrim), Të jetë e

caktuar (sipas llojit, sasisë dhe çmimit), dhe
Të jetë e lejueshme (në pajtim me ligjin dhe normat e moralit). Nëse
nuk ekzistojnë këto cilësi, kontrata shpallet e pavlefshme.
Kushtet e veçanta për lidhjen e kontratës - janë: lidhja e kontratës me dorëzimin e

sendit; dhënia e pëlqimit për lidhjen e kontratës, dhe forma ekontratës.

FLORIAN MURSELI
Lidhja e kontratës me dorëzimin e sendit - për disa kontrata, që të konsiderohen se
janë të lidhura, përveç kushteve të përgjithshme duhet tëbëhet edhe dorëzimi i
sendit.
Këto kontrata quhen kontrata reale. Në këtë gruphyjnë: kontrata mbi huanë,
dhuratën, depozitën, pengun, etj.
Çdo kontrate reale i paraprinë lidhja e parakontratës. Ligji për detyrimet i Kosovës
kontratat reale i konsideron si kontrata konsensuale.
Dhënia e pëlqimit për lidhjen e kontrates - kur për lidhjen e kontrates është i
nevojshëm pëlqimi i personit të tretë, ky pëlqim mund të jetë i dhënë para lidhjes së
kontrates si leje, ose pas lidhjes se kontrates si pëlqim.
Lidhur me natyrën juridike të lejimit ekzistojnë mendime të ndryshme,
sipas të paritë – lejimi është pjesë e shprehjes së vullnetit,
sipas të dytit - përfaqëson formën ekontrates, dhe
sipas të tretit - paraqet kushtin e shtyerjes.
Pëlqimi kërkohet në dy raste: për mbrojtjen e interesit individual (të interesi i të miturit
pëlqimin e japin kujdestarët - shprehje e njëanshme e vullnetit; ose organi i kujdestarisë
- akt administrativ) dhe për mbrojtjen e interesit të përgjithshëm (pëlqimin e jep organi i
shteti me qëllim që të mbrohet shoqëria, psh, të eksportimi /importimi i drogave,
narkotikeve, etj, organizata ekonomike duhet të kërkojënga organi kompetent i tregtisë
së jashtme që ti kryej këto veprime).
Forma e kontratës - kuptimi i formës forma e kontrates është manifestim i jashtëm i

përmbajtjes së kontrates.
Për disa kontrata, përveç kushteve të përgjithshme, nevojitet që kontrata të lidhet në

formë të caktuar, që është kusht i veçantë për lidhjen e saj, e ajo parashihet
shprehimisht me ligj.
Zakonisht kërkohet forma me shkrim për lidhjen e këtyre kontratave: kontratat mbi
shitjen e sendeve të paluajtshme, mbi shfrytëzimin e banesës, mbi qiranë e lokaleve
afariste, mbi ndërtimin, mbi licencen, mbi sigurimin, etj.
Llojet e formës janë:
Solemne (të kontrata për qiranë e lokaleve afariste, për ndërtim,etj. Këtu përmbajtja e
kontrates ka formën me shkrim),
Reale (ekziston në ato raste kur dorëzimi i sendit është kusht i veçantë për krijimin e
disa kontratave, psh, të kontrata e huasë, të pengu, të depozita, etj.), Me shkrim (është
formë e tillë,ose redaktimi me shkrim i kontrates i shkruar me dorë, me makinë dhe e
nënshkruar nga palët kontraktuese, elementet kryesore të këasaj kontrate janë teksti
dhe nënshkrimi i palëve), Ligjore (ekziston kur për vlefshmërinë e kontrates ligji

FLORIAN MURSELI
shprehimisht parasheh formën e caktuar, e kjo është forma me shkrim,psh, të kontrata
mbi ndërtimin, mbi licencën, etj.),
Provuese (shërben siprovë për vërtetimin e ekzistimit të kontrates në rast

kontesti ndëmjet palëvekontraktuese), dhe
Kontraktore (ekziston kur palët kontraktuese për vlefshmërinë e kontrates
parashohin formën e caktuar.
Qëllimi kryesor i kësaj forme është që të sigurohen prova për ekzistimin e

kontratës.
Këtu forma nuk është thelbësore por deklarative).
Sanksioni i mungesës së formës, nëse palët kontraktuese, kontratën e kanë

kushtëzuar në formë të caktuar dhe këtë nuk e kanë respektuar, kontrata nuk
ekziston dhe nuk krijon efekte juridike.
Kontratat formale mund të zgjidhen duke pasur parasysh sa a është parparë

forma me ligj (zgjidhja bëhet me marrëveshje formale) apo me kontratë(zgjidhja
bëhet me marrëveshje joformale).
Lidhja e kontratës
Lidhjes se kontratës i paraprinë veprimet paraprake, e ato janë: negociatat,bisedimet
dhe parabisedimet e palëve kontraktuese. Pastaj palët ndërmarrin veprime konkrete
rreth lidhjes se kontratës: oferta dhe pranimi i ofertës.
Negociatat - subjektët e interesuar mund të bisedojnë për elementet ecaktimit të

lartësisë së çmimit, për mënyrën dhe vendin e dërgimit, përcilësitë e sendit, për
pagesën, etj.
Në këtë fazë të bisedimeve palët nuk janë në detyrim ndaj njëra-tjetrës, negociatat i
paraprijnë lidhjes së kontratës dhe nuk obligojnë.
Rëndësia e negociatave shprehet me faktin që palëve tu mundësohet njohja se me çka

detyrohen, të njihen me pasojat juridike të kontrates që do të lidhet, të njihet me
solvencën e palës tjetër, etj.
Nëse ndonjë subjekt pa arsye tërhiqet nga negociatat e bëra, shkaktohet dëmi.
Dëmi i shkaktuar si pasojë e sjelljes së fajshme të pjesëmarrësit quhet culpa

incontrahendo.
Shpërblimi në këtë rast përfshin humbjet e pësuara, shpënzimet e bëra dhe dobitë
eventuale që do ti realizonte i dëmtuari.

FLORIAN MURSELI
Oferta - nocioni, oferta është shprehje e vullnetit të një personi (ofertuesi) me anë tëtë
cilit e fton personin tjetër (i ofertuari) të caktuar me qëllim që të lidhë kontratën.
Oferta duhet ti plotësojë këto kushte:
1.Që të jetë dhënë nga personi i cili ka për qëllim të lidhë kontrate, ose nga personi i
autorizuar i tij,
2.Ti përmbajë elementet thelbësore për lidhjen e kontrates, të cilën dëshirojnë ta
lidhin,
3.Ti përmbajë qartë dhe seriozisht vullnetin e shprehur të propozuesit se dëshiron të
lidhë kontrate në bazë të kushteve të propozuara,
4.Oferta duhet të bëhet me shkrim nëse lidhet kontrata formale.
Malli që është ekspozuar në vitrinën e shitorës me çmim të caktuar paraqet

ofertën për lidhjen e kontrates së shitjes me çdo konsumues.
Ankandet duhet dalluar nga ofertat, sepse aty nuk kemi të bëjmë me ofertë, por thirrje
e drejtuar pjesëmarrësve të ankandit që të bëjnë ofertë, me shkrim apo në mbledhje të
caktuar, me qëllim që të lidhet kontratame ofertuesin, oferta e të cilit do të jetë më e
përshtatshme.
Mënyra e paraqitjes së ofertës, oferta mund të paraqitet me shkrim, me gojë dhe në

heshtje.
Mënyrat e paraqitjes së ofertës ndahen në dy grupe: të drejtpërdrejta (të gjitha

deklaratat e shprehjes se lirë të vullnetit të bëra me gojë, me shkrim dhe me të gjitha
mjetet tjera me anë të të cilave mund të tregohet qëllimi për të lidhur kontratë) dhe të
tërthorta (të gjitha ato shprehje të vullnetit, prej të cilave nuk mund të kuptohet se
shprehin vullnetin për të lidhur kontratë, por mund të kuptohet tërthorazi se ekziston
një vullnet i tillë.Këtu hyjnë edhe veprimet konkludente.).
Si rregull, ofertuesi është i lidhur për ofertën, të cilën ia ka bërë të ofertuarit dhe nuk
mund ta revokojë, por edhe kjo rregull ka përjashtime.
Ofertuesi mund ta revokojë ofertën gjersa nuk i ka arritur të ofertuarit. Nëse prej
parashtrimit e deri të pranimi i ofertës vdes ofertuesi, ose e ka humbur aftësinë e
punës, oferta nuk e humb efektin, pra i obligon trashëgimtarët e ofertuesit (jo të
kontrata intuita personae).
Pranimi i ofertës është shprehje e njëanshme e vullnetit të të ofertuarit, me anën e të

cilit e miraton propozimin e ofertuesit për lidhjen e kontr në kushtetë caktuara në ofertë.
Që deklarata e një personi, e cila paraqet përgjigjen e një personi të ofertuar për
propozimin e ofertuesit, të jetë pranim i ofertës,duhet të plotësohen këto kushte: të jetë
dhënë nga personi i ofertuar ose i autorizuar prej tij; që sipas përmbajtjes ti përgjigjet
plotësisht ofertës (deklarimi për pranim me çfardo ndryshimi paraqet refuzim të ofertës);

FLORIAN MURSELI
që tëpërmbajë shprehjen e qartë dhe serioze të vullnetit të të ofertuarit se dëshiron të
lidhë kontrate në kushtet e parapara në ofertë; që ti arrijë me kohë propozuesit (pas
afatit nuk krijon efekt).
Mënyrat e pranimit të propozimit, ose të ofertës, mund të jenë:
1. Të drejtpërdrejta (direkte) - hyjnë ato deklarata të bëra veçmas me gojë, me shkrim,

me teleprinter ose me shenja të përgjithshme të pranimit (luajtja e kokës, duke dhënë
dorën, kaparin, etj.).
2. Në këto mënyra hyjnë: nënshkrimi i të ofertuarit në ofertën me shkrim të kontrates

ose vënia e shenjës së gishtit; dhe Të tërthorta (indirekte) - për tu shprehur pranimi i
ofertës në këtë mënyrë,duhet që nga sjellja e personit të ofertuar të kuptohet se ai ka
dashur të shprehë pajtimin që të lidhet kontrata sipas propozimit të bërë, psh, nëse
personi e merr në dorë sendin që dikush ia ofron për shitje dhe atë e vendosënë
shportë, dmth se ai e pranon ofertën.
Heshtja dhe pranimi i ofertës, heshtja nuk hyn në mënyrat indirekte, me anëtë së
cilës mund të shprehet pranimi i ofertës.
Nga kjo rregull ekzistojnë disa përjashtime:
1. Nëse palët kanë lidhur ndonjë kontrate në kohë të caktuar,vazhdimi i kësaj

marrëdhënie mund të bëhet duke heshtur, psh, në kontraten mbi qiranë, nëse
qiramarrësi pas shuarjes se kontrates ende e ka mbajtur sendin e qiradhënësit dhe
e ka shfrytëzuar, dmth dëshiron ta vazhdojë kontraten;
2.Nëse ndërmjet palëve ekzistojnë marrëdhënie të përhershme pune, heshjta e të

ofertuarit konsiderohet si pranim i ofertës, psh. rasti i një ndërmarrje prodhuese dhe
asaj hoteliere, e cila furnizohet me mall të njëjtë prej prodhuesit, ndërmarrja hoteliere
nuk është e detyruar që veçmas të paraqes mendimin për çdo dergesë. Nëse nuk
dëshiron të marrë ndonjë dergesë,duhet që në afatin e caktuar ta refuzojë;
3.Nëse palët merren vesh që heshtja e të ofertuarit të konsiderohet se kontrata

është lidhur dhe se është arritur pajtimi ndërmjet tyre.
Efektet juridike të pranimit të ofertës, pranimi i ofertës është shprehje e njëanshme e

vullnetit të të ofertuarit me anë të së cilës pajtohet për lidhjen e kontrates sipas
kushteve të propozuara në ofertë.
Pasi i ofertuari i jep pëlqimin për ofertë, lidhet kontrata e cila krijon të drejta dhe detyra
ndërmjet atyre subjektëve.
Deklarata për pranimin e ofertës mund të revokohet, nëse deklarata për revokimin e
pranimit të ofertës arrin të ofertuesi para ose njëkohësisht kur arrin deklarata për
pranimin e ofertës. Revokimi i vonuar i ofertës nuk do të krijoj kurrfarë efekti juridik.

FLORIAN MURSELI
Mbi kohën e lidhjes së kontratës - nga çasti kur lidhet kontrata rrjedhin edhe efektet e
saj, detyrat për debitorin dhe të drejtat për kreditorin, fillon të rrjedhafati i kontratës në
bazë të së cilës palët kontraktuese janë të detyruara ta ekzekutojnë detyrimin.
Çasti i lidhjes se kontrates është i rëndësishëm për caktimin e rrjedhës së afatëve të

parashkrimit, si dhe për ngritjen e padisë pauliana, me të cilën kreditori hedhë poshtë
veprimet juridike të debitorit të ndërmarra me personin e tretë me qëllim që të dëmtojë
kreditorin.
Koha e lidhjes se kontrates është më lehtë të caktohet kur oferta bëhet ndërmjet
palëvetë pranishme. Kontrata lidhet nga çasti kur personi i ofertuar e pranon ofertën.
Mirëpo, nëse lidhet kontrata ndërmjet palëve jo të pranishme, atëherë për këtë
ekzistojnë 4 teori:
1. Teoria e dërgimit - kontrata konsiderohet e lidhur në çastin kur i
propozuari e dorëzon në postë deklaratën e vet mbi pranimin;
2.Teoria e deklarimit - kontrata konsiderohet e lidhur në çastin kur i ofertuari e ka
dhënë pëlqimin për ofertën e dhënë;
3.Teoria e marrjes - kontrata konsiderohet se është lidhur nga çasti kur ofertuesi e ka
marrë përgjigjen për pranimin e ofertës; dhe
4.Teoria e njoftimit - kontrata konsiderohet se është lidhur kur ofertuesi është
njoftuar për pranimin e ofertës.
KLASIFIKIMI I KONTRATAVE TË DETYRIMEVE
Kriteret për klasifikimin e kontratave janë të ndryshme:

1. Sipas asaj se një kontrate a është paraparë sipas ligjit apo jo, kemi: kontrata
me emër dhe pa emër;
2. Sipas kushteve të domosdoshme që nevojiten për krijimin e tyre
se kontrata alidhet në bazë të vullnetit të palëve apo në bazë të formës së caktuar,
kemi:kontrata konsensuale dhe formale;
3. Sipas asaj se njëra palë për atë që kadhënë a merr kundërvlerë adekuate apo jo,
kemi: kontrata me shpërblim dhe pashpërblim;
4. Sipas të drejtave dhe detyrave që krijohen midis palëve kontraktuese, kemi:
kontrata detyruese të njëanshme dhe të dyanshme;
5. Sipas asaj se me rastin e lidhjes se kontrates a i dinë palët të drejtat dhe detyrat e tyr
edhe se a varet kjo nga një rrethanë e ardhshme dhe e pasigurtë, kemi: kontrata
komutative dhe aleatore;
6. Sipas kohëzgjatjes së prestimit që duhet të përmbushet, kemi: kontrata me
prestime të përhershme dhe të përkohshme;
7.Sipas asaj se në një kontrate a janë elementet e një kontrate apo ka elemente të disa
kontratave, kemi: kontrata të thjeshta dhe të përziera;

FLORIAN MURSELI
8. Sipas mënyrës së lidhjes se tyre, kemi: kontrata të përgjithshme dhe të veçanta;
9. Sipas asaj se një kontrate a mund të ekzistojë pavarësisht nga ekzekutimi i saj apo
varet nga ndonjë kontratë tjetër, kemi: kontrata të pavarura dhe akcesore;
10. Sipas asajcse a lidhet një kontrate me qëllim që të lidhet kontrata tjetër,
kemi: parakontrata dhe kontrata kryesore;
11. Sipas asaj se a merren parasysh cilësi të e veçanta të palës kontraktuese
apo jo, kemi: kontrata intuita personae dhe jo intuita personae;
12. Sipas asaj se a marrin pjesë në lidhjen e kontrates drejtpërdrejtë të gjithë
subjektët që e kanë shprehur vullnetin apo një person e lidhë kontrate në emër të
tyre, kemi: kontrate individuale dhe kolektive;
13. Sipas teknikës dhe mënyrës së lidhjes së kontratave, kemi: kontrata
me përmbajtje të caktuar dhe kontrata të adezionit;
14. Sipas asaj se një kontrate a duket baza apo nuk duket, kemi: kontrata kauzale
dhe abstrakte.
Kontratat me emër dhe pa emër (contractus nominatus dhe
innominatus)
Kontrata me emër janë ato kontrata, që janë të parapara dhe të rregulluara

shprehimisht me dispozita të ligjit të ose të kodeve civile. Janë: kontrata eshitjes, e
dhuratës, e veprës, e qirasë, e këmbimit, etj.
Kontrata pa emër janë ato kontrata, që nuk e kanë emrin e tyre dhe nuk janë të
rregulluara me ligje ose kode civile, por krijohen nga palët duke u bazuar në rregullat e
përgjithshme të se drejtës kontraktuese. Janë: kontrata për sefin, për ekspozimin,
botimin, dhe për angazhimin e kapaciteteve hoteliere.
Kontratat konsensuale dhe formale

Kontrata konsensuale janë ato kontrata, të cilat lidhen me marrëveshjen e thjeshtë të
palëve kontraktuese - solo consensus. Palët duhet të shprehin qëllimin e kontraktimit.
Janë: kontrata mbi shitjen, mbi veprën, mbi qiranë, etj.
Kontrata formale janë ato kontrata, për lidhjen dhe vlefshmërinë e të cilave me ligj
është caktuar forma e posaçme, e cila paraqitet si element konstituiv I kontratës. Nëse
forma parashihet me kontratë, forma është kontraktore, e nëse parashihet në bazë të
ligjit, forma është ligjore. Janë: kontrata mb indërtimin, mbi përfaqësimin tregtar, mbi
kredinë, mbi sigurimin, etj.
Kontratat me shpërblim (oneroze) dhe pa shpërblim (lukrative)
Kontrata me shpërblim (oneroze) në kontrata jepet shpërblimi për atë që
merret.Këtu hyjnë: kontrata mbi shitjen, mbi veprën, mbi qiranë, mbi ndërtimin, etj.
Në kontratat me shpërblim ekziston barazvlera e prestimeve.

FLORIAN MURSELI
Kontrata pa shpërblim (lukrative) janë ato kontrata në të cilat nuk jepet kurrfarë
shpërblimi për atë që fitohet. Këtu hyjnë: kontrata mbi dhuratën, huanë pakamatë, mbi
shërbimin, mbi depozitën, etj.
Kontrata detyruese të njëanshme (unilaterale) dhe të dyanshme (bilaterale)
Kontrata te njëanshme janë ato kontrata nga të cilat krijohen detyra vetëm për
njërën palë kontraktuese, vetëm ajo palë bëhet debitor, kurse pala ptjetërfiton
vetëm të drejtën për të kërkuar dhe bëhet kreditor i saj. Janë: kontrata
mbidhuratën, mbi huanë, mbi depozitën, mbi autorizimin, etj.
Kontrata te dyanshme këtu krijohen të drejta dhe detyra për të dy palët

kontraktuese, pra krijohen edhe borxhe edhe kërkesa për të dy palët. Janë:kontrata
mbi qiranë, mbi veprën, mbi ortakërinë, mbi sigurimin, etj.
Kontratat komutative dhe aleatore

Kontrata komutative janë ato kontrata në të cilat palët kontraktuese që në çastin e
lidhjes së kontrates i dinë të drejtat dhe detyrat e tyre.
Fjala komutativ rrjedh ngafjala latine - commutatio, dmth ndërrim, këmbim. Këto
kontrata kanë rëndësi të madhe në qarkullimin e mallrave dhe dhënien e shërbimeve.
Veçori kryesoree këtyre kontratave është barazvlera reciproke e prestimeve. Në këto
kontrata,hyjnë: kontrata mbi shitjen, ndërtimin, këmbimin, qiranë,
sigurimin, etj.
Kontrata aleatore janë ato kontrata në të cilat palët në çastin e lidhjes së kontrates
nuk I dinë të drejtat dhe detyrat e tyre, por kjo varet nga një rrethanë e ardhshmedhe e
pasigurtë.
Emërtimi aleatore rrjedh nga fjala latine alea, dmth bixhoz,lojë fati, e që ndryshe këto
kontrata quhen edhe kontrata fatore.
Pasiguria e ngjarjes mund të jetë pacaktueshmëria e kohës, psh, në kontraten mbi

rëntën jetsore nuk dihet se deri kur do të jetojë marrësi i rëntës, i së drejtës
sëmbajtjes.
Në këto kontrata hyjnë: kontrata mbi sigurimin, mbi lojën dhe kushtin,mbi mbajtjen e
përjetshme, etj.
Kontratat me prestime të përkohshme dhe të përhershme
Kontrata me prestime të përkohshme janë ato në të cilat prestimi ekzekutohet aty për
aty, menjëherë. Detyrimi i debitorit përbëhet prej një bërjeje ose mosbërjeje, prej një
lëshimi të cilin e ekzekuton për një çast. Rasti i tillë ekziston kur lidhet kontrate e shitjes

FLORIAN MURSELI
së sendeve me para të gatshme, kontrata mbi dhuratën, mbi huanë, etj. Zgjidhja e
kontratave me prestime të përkohshme ka efekt retroaktiv, ex tunc.
Kontrata me prestime të përhershme janë ato, në të cilat prestimi ekzekutohet me

intervale më të gjata kohore. Këtu, detyra e debitorit përbëhet prej shumë bërjesh,
mosbërjesh ose lëshimesh. Në këtë grup hyjnë: kontrata mbi qiranë, ndërtimin,
sigurimin, shërbimin, etj.
Sipas mënyrës së ekzekutimit të detyrave, në këto kontrata mund ti dallojmë dy

nënlloje:
Kontrata me prestime periodike (detyra e debitorit ekzekutohet në intervale të sakta

kohore dhe në mënyrë të njëjtë, psh, pagimi i qirasë për çdo muaj nga qiramarrësi) dhe
me prestime sukcesive (detyra e debitorit ekzekutohet në pjesë në afate të kontraktuara
dhe në keste, psh, kontrata mbi shitjen e mallrave me dërgime të sasive të caktuara të
mallrave për çdo muaj deri në dërgesën e fundit).
Të kontrata me prestime të përhershme zbatohen rregullat e clausula rebus

sicstantibus.
Zgjidhja e kontratave me prestime të përhershme ka efekt në të ardhmen ex nunc.
Kontratat e thjeshta dhe të përziera

Kontrata te thejshta janë ato që kanë elemente të një kontrate dhe paraqet
një llojtë caktuar kontratash, psh, kontrata e shitjes, e qirasë, e dhuratës, e
këmbimit,etj.
Kontrata e përzier është një kontrate, e cila sipas përmbajtjes ka elemente të disav
llojeve të kontratave të thjeshta. Përmbajtja e këtyre kontratave paraqet një tërësi të një
kontrate unike.
Këtu hyjnë: kontrata mbi pansionin, mbi allotmanin,inxhinieringun,

mbi sefin, etj.
Lidhur me atë se me cilat rregulla duhet rregulluar kontratat e përziera, në shkencën

juridike ekzistojnë 4 teori:
1.Teoria e absorbimit - zbatohen rregullat e asaj kontrate në të cilën dominojnë ato

karakteristika që e absorbojnë kontratën në tërësi;
2. Teoria e kombinimit - në rast kontesti në këto kontrata, gjykata duhet ti
kombinojë rregullat e përbashkëta për kontratën e përbërë;
3. Teoria e kreimit - gjykata do tëzbatojë ato rregulla që i përgjigjen situatës
konkrete, duke zbatuar rregullat e drejtshmërisë;
4. Teoria e analogjisë - gjykata do të zbatojë rregulla analoge të ndonjë kontrate të
rregulluar me dispozita ligjore.

FLORIAN MURSELI
Kontrata e përgjithshme dhe të veçanta
Kontratat e përgjithshme janë ato, në të cilat palët i kanë caktuar, saktësuar, të
drejtat dhe detyrat në mënyrë të përgjithshme, për një periudhë të gjatë kohore.
Zakonisht, këto kontrata lidhen në ndërtimtari, në ndërtimin e fabrikave,rrugëve, etj.

Prandaj me rastin e kryerjes se këtyre punëve lidhen dy lloj kontratash, të
përgjithshme - për të gjitha punët e ndërtimit, dhe të veçanta të cilat lidhen për çdo vit
kalendarik.
Rregullat e clausula rebus sic stantibus zbatohen vetëm për kontratat e

përgjithshme.
Kontratat e veçanta janë ato kontrata në të cilat janë konstatuar detyrat konkrete të
palëve për një periudhë të shkurtër kohore prej një viti.
Kontrata e veçantë e konkretizon kontraten e përgjithshme, prandaj nuk mund të jetë

në kundërshtim me të.
Kontratat e pavarura dhe akcesore

Kontratat e pavarura (kryesore) krijojnë efekte juridike dhe shuhen pavarësisht nga
ndikimi i ndonjë kontrate tjetër.
Në këtë grup bëjnë pjesë: kontrata e shitjes,e qirasë, e veprës, e dhuratës, e shërbimit,
etj.
Kontrata akcesore lidhet, ekziston dhe varet nga kontrata kryesore.
Këto kontrata zakonisht lidhen si shtesë (aneks) e kontratës së pavarur ose si kontrate
e veçantë por akcesore.
Këtu hyjnë: kontrata për kaparin, pengun, dorëzaninë,hipotekën, etj. Me zgjidhjen apo
anulimin e kontrates kryesore, zgjidhet edhe kontrata akcesore, kurse nëse zgjidhet apo
anulohet kontratat akcesore nuk ka ndikim në kontrata kryesore.
Kontratat klauzale dhe abstrakte

Kontratat kauzale këtu shkaku i drejtpërdrejtë juridik për çka është lidhur kontrata
është i njohur, jo vetëm për palët kontraktuese, por edhe për personat e tretë.
Sipas rregullës kontratat janë kauzale. Këtu bëjnë pjesë: kontrata mbiqiranë,
huanë, dhuratën, veprën, etj.

FLORIAN MURSELI
Kontrata kauzale mund të shndërrohet në kontrate abstrakte me marrëveshjen e
palëve, psh, është lidhur kontrata për qiranë,qiramarrësi jep kambialin për çmimin e
qirasë.
Kontrata abstrakte quhet ajo, në të cilën nuk është cekur qëllimi për të cilin palët
obligohen.
Baza e kontrates ekziston në këto kontrata por shkaku nuk është I njohur për palët
kontraktuese sepse obligohen.
Në këto kontrata si bazë mund të jetë pagesa e qirasë, kthimi i huasë, etj.
Kontrata abstrakte është kambiali, ose kur dikush me shkrim obligohet se dikujt do t’ia
paguajë shumën e caktuar të parave.
Kontratat individuale dhe kolektive
Kontrata individuale janë ato me të cilat saktësohen detyrat ndërmjet subjekteve -
anëtarëve të grupit në emër të të cilëvë është lidhur kontrata kolektive. Kontrata
individuale duhet të jetë në pajtim me kontraten kolektive.
Këto raste janë: kontrata individuale e punës që lidh punëtori me punëdhënësin.
Kontrata kolektive janë ato që krijojnë efekte juridike për të gjithë subjektët që I
përkasin grupit të caktuar, pa marrë parasysh se të gjithë nuk i kanë dhënë pëlqimin për
lidhjen e saj.
Këto kontrata i lidhë përfaqësuesi i grupit, ku hyjnë: kontrata kolektive e punës, ajo e
sigurimit kolektiv, pajtimi me dhunë I kreditorëve, etj.
Kontratat paraprake (preliminare) dhe kryesore (definitive)

Kontrata praprake (parakontrata) janë ato me anë të të cilave palët janë obliguar që
në të ardhmen të lidhin kontratë tjetër, elementet e të cilave janë caktuar më parë.
Që të krijojë efekte juridike parakontrata duhet të këtë elementet thelbësore të
kontrates kryesore.
Lidhja e kontrates kryesore mund të kërkohet në afat prej 6 muajsh, e nëse nuk është
paraparë, atëherë prej ditës kur sipas natyrës së punës duhet të lidhet.
Parakontrata dallon nga punktacioni, sepse parakontrata krijon obligimin që të lidhet

kontr kryesore, kurse punktacioni është kontrate definitive që obligon të përmbushet
prestimi në përputhje me përmbajtjen.
Kontrata kryesore janë ato, të cilat krijohen pasi të jetë përmbushur kontrata
paraprake.Ky klasifikim i kontrates ka rëndësi praktike, psh, nuk mund të zbatohen në

FLORIAN MURSELI
kontrate paraprake rregullat për përgjegjësinë për mungesat fizike dhe juridike të
sendeve, etj.
Kontrata intuita personae dhe jo intuita personae

Kontrata intuita personae (personale) janë ato, për lidhjen e të cilave merret parasysh
cilësia e veçantë e palës kontraktuese.
Për këto kontrata, cilësitë e njërës ose të të dy palëve janë elemente thelbësore të
kontrates.
Si cilësi të veçanta konsiderohen: mjeshtëria e veçantë, talenti, besimi i caktuar, etj.

Kontrata intuita personae janë: kontrata mbi dhuratën, veprën, autorizimin, etj. Këto
kontrata shuhen me vdekjen e palës.
Përmbushja e kësaj kontrate nuk mund të bartet në persona tjerë dhe në disa nuk
mund të bëhet ekzekutimi me dhunë.
Kontrata jo intuita personae janë ato, në të cilat nuk merret parasysh cilësia e
veçantë e palës kontraktuese, psh, kontrata e shitjes, këmbimit, etj.
Kontratat me përmbajtje të caktuar dhe ato të adezionit
Kontrata me përmbajtje të caktuar janë ato, në të cilat është caktuar përmbajtja
nga palët kontraktuese. Në këto kontrata palët me marrëveshje i caktojnë
elementet dhe kushtet e saj.
Kontrata të adezionit janë ato, në të cilat njëra palë që më përpara cakton elementet
dhe kushtet e kontrates, kurse pala tjetër nuk merr pjesë në përpilimine kësaj
kontrate, e as që ndikon në ndonjë element të këtyre kontratave. Pala kontraktuese
që dëshiron të lidh këso kontrata mund ta lidhë me nënshkrimine kontrates ose ta
refuzojë “en bloc” lidhjen e saj.
INTERPRETIMI I KONTRATËS
Nocioni - kontrate është vepër e palëve kontraktuese. Lidhet me pajtimin e vullnetit

të shprehur të dy ose më shumë subjekteve me qëllim të krijimit, ndryshimit ose
shuarjes së marrëdhënies se caktuar të detyrimeve.
Interpretimi i kontrates dmth, përcaktimi i kuptimit të vërtetë dhe efekteve të

dispozitave të saj.
Në rregullat e interpretimit të kontrates dallohen: rregullat e përgjithshme dhe ato

plotësuse.

FLORIAN MURSELI
Rregullat plotësuese të interpretimit të kontratës - janë: gjatë interpretimit të
kontrates nuk duhet tu përmbahemi domethënieve bukfale të shprehjeve të përdorura
por duhet të vërtetohet qëllimi i përbashkët i palëve kontraktuese;
nëse ndonjë kontratë ose ndonjë dispozitë e saj është e pakuptueshme, duhet bërë
përpjekje që kontrata të ngelë në fuqi dhe që kur interpretohet të këtë ndonjë kuptim;
nëse dispozitat e kontrates përbëhen nga fjalë të cilat mund të kenë kuptim të
ngushtë ose të gjerë, dhe nuk dihet me siguri se cilin kuptim palët e kanë pasur
parasysh,
kontrata duhet të interpretohet në kuptimin e ngushtë (in dubio pro reo); nëse
interpretohet kontrata me shpërblim, ajo duhet të interpretohet me synim që të
realizohen rregullat e drejtshmërisë në dhëniet reciproke të palëve,
kurse në interpretimin e kontrates pa shpërblim kontratat duhet të interpretohen në

atë aspekt që detyrimi të jetë më pak i rëndë për debitorin (in dubio pro debitore);
nëse kontrata është lidhur sipas përmbajtjes që më përpara të shtypur, ose kur
kontrata ka qenë e përgaditur në ndonjë mënyrë tjetër dhe e propozuar nga njëra palë
kontraktuese, dispozitat e paqarta do të interpretohen në llogari të palës tjetër, dmth
në dëm të përpiluesit (in dubio contra stipulatorem).
Interpretimi është zakonisht punë e gjykatës.
Kontratat e ndaluara
Nocioni - kontrata është e ndaluar nëse është në kundërshtim me parimet
kushtetuese, me dispozitat dhunuese, me normat e moralit shoqëror dhe me normat e
dokeve të mira.
Rastet e kontratave të ndaluara
Rastet më të shpeshta në praktikë, janë:

Është e ndaluar kontrata që lidhet midis avokatit dhe klientit, me të cilën avokati, për
shërbimet që ofron merr më tëpër shpërblim, se që parashihet me tarifene paraparë
që nxirret nga Oda e Avokatëve, e nëse kjo nuk është e caktuar,atëherë palët mund
të merren vesh për lartësinë e shpërblimit;
Është e ndaluar kontrata që lidhet midis avokatit dhe klientit të cilën avokati e blenë
tërësisht ose pjesërisht gjënë kontestuese që i është besuar atij në mbrojtje;
Është e ndaluar kontrata për dhënien e shumës së caktuar të parave
ndërmjetësuesit për të lidhur kurorë midis personave të caktuar;
Është e ndaluar kontrata me anë të se cilës një subjekt i premton tjetrit ndonjë dobi
pasurore që pala tjetër të lidhë kurorë;

FLORIAN MURSELI
Është e ndaluar kontrata kur me të premtohet dobia pasurore për të dhënë me qira
lokalin afarist ose për të zbrazur atë me qëllim që të vendoset qiradhënësi ose
personi i tretë;
Është e ndaluar kontrata e lidhur mes personave fizikë dhe atyre juridik civil, e cila ka
për lëndë të kontrates sendet në përdorim të përgjithshëm, psh, rrugët,
sheshet,lumenjtë, etj.;
Është e ndaluar kontrata mes palëve kur njëra palë merr detyrim nga pala tjetër që të
kryejë vepër penale; etj.
Pasojat juridike të kontratave të ndaluara - kontratat e ndaluara janë kontrata të

pavlefshme.
Pavlefshmëria e tyre është relative (nëse cenohen interesat individuale të palëve

kontraktuese) ose absolute (nëse cenohet interesi I përgjithshëm i shoqërisë).
Anulimi i tyre bëhet sipas detyrës zyrtare (ex oficio)të pavlefshmëria absolute, ose me
iniciativën e palës së dëmtuar të pavlefshmëria relative. Anulimi i tyre krijon pasoja
juridike, pra kthimi I gjendjes së mëparshme (restitutio in integrum), i cili mund të jetë
I njëanshmë apo i dyanshëm.
Çështja e pasojave juridike të këtyre kontratave nuk parashtrohet në raste kur është
lidhur kontrata por nuk është ekzekutuar asgjë,sepse ato janë të pavlefshme, por
pasojat paraqiten në rast se është kryer ekzekutimi i pjesshëm ose në tërësi i
kontratës.
Kontratat me fajde
Nocioni - kontrate me fajde është ajo sipas se cilës njëra palë kontraktuese fiton për
vete ose për personin e tretë një dobi të pamasë nga pala tjetër kontraktuese, duke
shfrytëzuar nevojën, varësinë, mendjelehtësinë, papërvojën e palës tjetër kontraktuese.
Për të ekzistuar kjo kontrate duhet të plotësohen këto kushte në mënyrë kumulative: të
jetë kontrate me shpërblim; të ekzistojë nevoja e njërës palë kontraktuese; të ekzistojë
papërvoja; dhe të shkaktohet disproporcioni i prestimeve.
Të drejtat e palës së dëmtuar - ka të drejtë të kërkojë anulimin e kontratës.Nëse

disproporcioni i dhënieve reciproke të palëve nuk mund të eliminohet,kontrata shpallet
e pavlefshme.
E drejta e anulimit të kontrates realizohet në afatin 1 vjeçar dhe rrjedh prej çastit të
lidhjes se kontrates. Pala e dëmtuar ka të drejtë të kërkojë që kontrata të mbetet në
fuqi, duke eliminuar disproporcionin e prestimeve të shkaktuara me kontrate me fajde.
Pala e dëmtuar ka të drejtë të kërkojë shpërblimin e dëmit nëse i është shkaktuar dëm
palës së dëmtuar në lidhjen e kontrates me fajde.

FLORIAN MURSELI
MJETET E SIGURIMIT TË EKZEKUTIMIT TË KONTRATËS
Çdo kontrate e lidhur është e siguruar me sanksion juridik, që paraqet një garanc se
në qoftë se nuk përmbushet kontrata vullnetarisht, ajo do të përmbushet me mjete të
dhunës, megjithatë ka raste kur kreditori nuk ka besim ndaj pales tjetër kontraktuese
ose nuk e njeh sa duhet, kërkon që me anë të mjeteve tjera të sigurimit të sigurohet
përmbushja e kontrates.
Mjetet e sigurimit të ekzekutimit të kontrates janë:
Personale - pendimi, kushti penal, dhe dorëzania; dhe

Reale - hipoteka, pengu, kapari, dhe kaucioni.
MJETET E SIGURIMIT PERSONAL TË EKZEKUTIMIT TË KONTRATËS
Dorëzania
Nocioni - dorëzania është mjet personal për sigurimin e ekzekutimit të

kontrates.Krijohet në bazë të marrëveshjes së kreditorit dhe dorëzanit, me të cilën
dorëzani merr obligim që të paguajë borxhin nëse nuk do ta paguaj debitori.
Dorëzania është kontrate akcesore, sepse lidhet bashkë me kontraten kryesore, me

klauzolë të veçantë në kontrate ose si kontrate e veçantë
Karakteristikat:
Vlefshmëria e dorëzanisë varet nga vlefshmëria e detyrës kryesore, nëse nuk

krijohet detyra kryesore e vlershme nuk është e vlershme as dorëzania;
Nëse detyrimi kryesor do të krijohet si detyrim natyral, nuk mund të krijohet dorëzania;
Dorëzania shuhet pas shuarjes së detyrës kryesore;
Detyrimi i dorëzanisë nuk mund të jetë më i madh se detyra e debitorit, detyrimi mund të
jetë i njëjtë ose më i vogel.
Qëllimi i dorëzanisë - është sigurimi më i mirë i kreditorit.
Kur ekziston dorëzania kreditori i ka dy debitor, të cilëve mund tu drejtohet për pagim.
Në këtë rast dorëzani është debitor akcesor.
Dorëzani nuk përgjigjet krahas debitoprit kryesor, por ai përgjigjet pas tij. Në dorëzani
kreditori se pari i drejtohet debitorit kryesor, e pas tij i drejtohet dorëzanit.

FLORIAN MURSELI
Efektet e dorëzanisë - me dorëzani krijohen dy lloj marrëdhëniesh: marrëdhëniet e
kreditorit dhe e dorëzanit dhe ato të dorëzanit dhe debitorit.Marrëdhënia e kreditorit
dhe e dorëzanit manifestohet me faktin se dorëzani i përgjigjet kreditorit ashtu siç i
përgjigjet debitori kryesor, nëse debitori kryesor nuk i përgjigjet.
Ekzistojnë dy raste kur kreditori i drejtohet menjëherë dorëzanit:
1.Kur debitori kryesor ka falimentuar, dhe
2. Kurdebitori kryesor është zhdukur ose nuk i dihet vendbanimi.
Dorëzani I përgjigjet kreditorit për tërë borxhin.
Nëse dorëzani paguan borxhin e debitorit kryesor, atëherë ka të drejtë ti drejtohet

debitorit kryesor për pagim.
Marrëdhëniet midis dorëzanit dhe debitorit kryesor, kur dorëzani i paguan kreditorit
kërkesën, ai ka të drejtë regresi ndaj debitorit kryesor, dhe tani dorëzani i ka të gjitha të
drejtat, të cilat i ka pasur kreditori ndaj debitorit - subrogim personal.
Dorëzani është i detyruar që para se të paguajë borxhin,të informohet nga borxhliu

kryesor për gjendjen e borxhit, nëse borxhi është falur, është
zvogëluar ose është parashkruar.
Llojet e dorëzanisë - janë:
Dorëzani supsidiar (ose i thjeshtë, është debitori I rendit të dytë, sepse ky detyrohet ta
paguajë borxhin nëse këtë nuk e bën debitori në afatin e paraparë),
Dorëzani pagues (është debitor, i cili përgjigjet bashkë me debitorin kryesor. Kreditori
nuk është i detyruar që së pari tidrejtohet debitorit kryesor e mandej dorëzanit, por këtë
mund ta bëjë menjëherë edhe dorëzanit.),
Bashkëdorëzanët (ekziston atëherë kur shuëm vetë në cilësinë e dorëzanitë dorëzojnë

për borxhin e debitorit kryesor. Këta i përgjigjen solidarisht kreditorit.
Nëse kreditori ka tentuar që kërkesën ta realizojë nga debitori kryesor dhe ka qenë i
pasuksesshëm, atëherë ka tëdrejtë që ti drejtohet cilit do nga bashkëdorëzanët.),
Dorëzani i dorëzanit (ekziston kur një person detyrohet ndaj kreditorit se do të
përgjigjet për përmbushjen e detyrimit të dorëzanit. Kreditori mund të kërkojë
përmbushjene detyrimit nga dorëzani i vet e mandej nga dorëzani pagues, nëse
dorëzani I vet nuk mund të realizojë kërkesën e tij),

FLORIAN MURSELI
Dorëzani për shpërblimin e dëmit (ekziston kur një person i garanton dorëzanit se do
ta shpërblejë dëmin nëse dorëzani ia paguan kërkesën kreditorit dhe në atë rast nuk
mund të regresojë nga debitori kryesor).
Shuarja e dorëzanisë - dorëzania shuhet:
1. Kur shuhet kontrata kryesore;
2. Kur kreditori ia fal borxhin dorëzanit;
3. Me ndërrimin e debitorit (marrja eborxhit);
4. Me konfondim.
Parashkrimi - me parashkrimin e detyrimit të debitorit kryesor
parashkruhet edhe detyrimi i dorëzanit.
Pendimi (multa poenitentialis)
Është mjet i sigurimit personal për ekzekutimin e kontrates, si dhe është kontrate
akcesore sepse lidhet pranë dhe ndan fatin e kontrates kryesore.
Me marrëveshjen e palëve kontraktuese mund të autorizohet njëra ose të dypalët që të

tërhiqen nga kontrata duke dhënë pendimin.
Pendimi kontraktohet me klauzolë të veçantë në kontrata ose si kontrate e veçantë

pranë kontratës kryesore. Pendimi është premtim i shumës së caktuar në të holla ose i
ndonjë vlere pasurore të cilën do të paguajë njëra ose të dy palët në rast se heqë dorë
nga kontrata e lidhur.
Kushti penal (stipulatio poenae)
Nocioni - është mjet personal i sigurimit të ekzekutimit të kontratës,
Eshtë kontrate akcesore që ndan fatin me kontraten kryesore.
Ai ekziston kur debitori dhe kreditori merren vesh që debitori të paguajë shumën e
parave ose dhënien endonjë vlere pasurore, në rast se nuk e ekzekuton detyrimin e
vet në tërësi ose atë e përmbush në mënyrë të parregullt.
Kushti penal vend të rëndësishëm zë në kontraten e detyrimeve dhe në ato

ekonomike.
Kushti penal caktohet në shumë të caktuar të të hollave, në përqindje të caktuar ose

për çdo ditë vonesë. Kushti penal parashihet si klauzolë e veçantë në kontraten
kryesore ose lidhet si kontr e veçantë akcesore.
Qëllimi i kushtit penal - është që ti bëj presion debitorit që ai të përmbushë kontraten

me kohë dhe në mënyrë të rregullt, e në rast se atë nuk e bën, kushti penal i bën të
mundur që më lehtë ta realizojë shpërblimin e dëmit.

FLORIAN MURSELI
Mënyrat e kontra ktimit të kushtit penal - kushti penal mund të kontraktohet në dy
mënyra:
1. Për mosekzistimin e plotë të kontrates (këtu kreditori mund të kërkojë nga debitori
ose përmbushjen e kontrates, ose pagimin e kushtit penal. Zgjedhja që bën kreditori
është definitive); dhe
2. Për ekzistimin e parregullt, jo të plotë të kontrates (këtu më se shpeshti vjen në

shprehje vonesa e debitorit për përmbushje, këtu kreditori mund të kërkojë edhe
përmbushejn e kontrates edhe pagimin e kushtit penal).
Rastet kur kushti penal nuk mund të kontrakt ohet - janë: për detyrimet me para,
për arsye se në këto detyrime mos ekzistimi ose vonesa në ekzekutim, si rregull krijon
obligimin e pagimit të kamatës; për detyrimet që rrjedhin nga akreditivi; dhe në rast se
kontrata është e ndaluar dhe jo morale.
Zvogëlimi i lartësisë së kushtit penal - palët kontraktuese vendosin lirisht

mbilartësinë e kushtit penal.
Me qëllim që të pengohet keqpërdorimi i lirisë së kontraktimit të kushtit penal me

shumë, shumë të lartë, është paraparë e drejta e debitorit që të kërkojë nga gjykata
zbritjen e shumës së tëpërt të kushtit penal.
Gjykata, në bazë të kërkesës së debitorit, mund të zvogëlojë shumën e kushtit penal

nëse gjen se ajo është pa masë e lartë në krahasimme vlerën dhe rëndësinë e lëndës
së detyrimit.
Shpërblimi i caktuar me ligj dhe dënimi kontraktues (penalet) - Penalet janë
mjete të ekzekutimit të kontrates, të cilat paraqesin shumën e caktuar të parave ose
të ndonjë vlere tjetër pasurore, të cilën njëra palëkontraktuese duhet t‘ia paguajë
palës tjetër në rast se nuk e ka përmbushur detyrimin e vet ose e ka përmbushur në
mënyrë jo të rregullt.
Penalet caktohen në shumë paushalle dhe paraqiten si shpërblim i dëmit gjer në

lartësinë e tij.
Pala kontraktuese, e cila ka të drejtë në penale nuk mund të bëj kumulimin e penaleve
dhe të dëmit, ose të penaleve dhe kushtin penal.
Penalet si detyrim akcesor rrjedhin nga urdhëri i ligjit, nga tarfiat e caktuaradhe nga
doket tregtare.

FLORIAN MURSELI
MJETET REALE TË SIGURIMIT TË EKZEKUTIMIT TË KONTRATËS
Janë ato, me të cilat kreditori do të fitojë të drejtë reale për sendet e debitorit ose të
ndonjë subjekti të tretë.
Këto mjete janë: hipoteka, pengu, kapari,kaucioni, dhe avansi.
Kapari (arha) Është mjet real i ekzekutimit të kontrates, është ajo shumë parash ose
ndonjë vlerë tjetër pasurore e cila dorëzohet me rastin e lidhjes së kontrates, si shenjë
se kontrata është lidhur si mjet sigurimi për ekzekutimin e saj.
Kontraktohet siklauzolë e veçantë në kontraten kryesore ose lidhet si kontrate e

veçantë ndërmjet palëve kontraktuese.
Është kontrate akcesore, ndan fatin me kontraten kryesore.
Përveç parave dhe letrave me vlerë, lëndë e kaparit mund të jetë sendi konsumues,
jokonsumues, res in specie, dhe res in genere. Kapari ka funksiontë dyfishtë: si
shenjë se kontrata është lidhur, dhe si mjet i sigurimit të ekzekutimit të kontrates.
Kaucioni (cautio) Është mjet real i sigurimit të ekzekutimit të kontrates, që jepet në
të holla me rastin e lidhjes së kontrates.
Zakonisht kaucioni deponohet për kthimin e ambalazhit të sendit që është blerë. Me

këtë blerësi garanton shitësin se do të kthejë ambalazhin, e nëse nuk e kthen, shitësi
e ndal kaucionin.
Me kaucion sigurohet lidhja e kontrates me anë të ankandit publik, ku së pari

deponohet kaucioni, e pastaj fitohet mundësia e pjesëmarrjes në ankand.
Paradhënia (avansi)Është mjet real i sigurimit të ekzekutimit të kontrates. Jepet në
çastin kur lidhet kontrata e cila si lëndë ka sasinë e caktuar të parave ose sendin e
luajtshëm që ka ndonjë vlerë pasurore.
Paradhënia më së shumti përdorët në kontratat përndërtim, mbi autorizimin, etj.

Paradhënia llogaritet si ekzekutim i pjesshëm I kontrates.
EFEKTET E KONTRATAVE
Kontrata e lidhur midis palëve kontraktuese krijon efekte të caktuara lidhur me

krijimin, ndryshimin dhe shuarjen e marrëdhënies juridike kontraktore. Në tëdrejtat
e ndryshme ekzistojnë disa qëndrime rreth efekteve të kontratave në detyrime.
Sipas grupit të parë të të drejtave, kontrata ka efekt juridiko-obligues,dmth, se për

fitimin e pronësisë në mënyrë derivative është e
nevojshme të ekzistojnë dy kushte:

FLORIAN MURSELI
1. Baza juridike (shitja, dhurata, etj.);
2. Mënyra e fitimit të pronësisë (dorëzimi i sendit të luajtshëm ose dorëzimi i tapisë te
sendet e paluajtshme, ose regjistrimi në librat e tokës).
Sipas grupit të dytë,kontrata ka efekt juridiko-real, dmth, efekt translativ.
Me anët të kontrates fitohet pronësia, ashtu që nga çasti i krijimit të kontrates se

plotëfuqishme, pronësia është fituar, pa marrë parasysh se lënda e kontrates nuk i
është dorëzuar blerësit.
Sipas grupit të tretë, për bartjen e të drejtave reale paraqiten dy kontrata: njëraështë
kauzale (obligon), kurse tjetra është reale (është e pavarur dhe sherben për dorëzimin e
sendit).
Efekti i kontr ates ndërmjet palëve kontraktuese
Kontrata e detyrimeve krijon të drejta dhe detyra të caktuara ndërmjet palëve

kontraktuese. Ka efekt relativ, nuk krijon efekte juridike ndaj personave të tretë res
inter alio acta - send që për ta ishte juridikisht irelevant.
Si palë në një kontrate konsiderohet çdo subjekt që ka marrë pjesë në lidhjen e saj në
emër të vet dhe në llogari të vet, si dhe ai subjekt që nuk ka marrë pjesë drejtpërdrejt
në lidhjen e saj, por që e ka lidhur kontrate në mënyrë të tërthortë, nërmjet
përfaqësuesit.
Efektet e kontratave shtrihen edhe në një kategori personash, të cilët nuk kanë marrë
pjesë në lidhjen e saj por që nuk mund të konsiderohen si persona të tretë, e ata janë:
sukcesorët univerzal -pasardhësit e së drejtës së palëve kontraktuese.
Kurse të sukcesorët singular nuk shtrihen efektet e kontratave.
Sukcesorët singular janë ata persona, të cilët kanë fituar të drejtat dhe detyrat nga
personi tjetër.
Kontratat e paraardhësvetë tyre nuk krijojnë për sukcesorët singularë kurrfarë të drejta
dhe detyra.
Mirëpo, mund të sigurohet veçmas efekti i kontrates se paraardhësit edhe ndaj

sukcesorëve singular, psh, nëse në librat e tokës shënohet e drejta e qirasë së një
ndërtese në dobi të qiramarrësit, atëherë ajo e drejtë do të lidhet edhe për blerësin e
asaj ndërtese.
Efektet e kontratave në dobi të personave të tretë - kontratat e detyrimeve nuk kanë
efekt ndaj personave të tretë.
Nevojat e qarkullimit juridik kanë kërkuar që të lejohet mundësia e lidhjes se kontratave

në dobi të personit të tretë.Kontrata në dobi të personave të tretë (pactum in favorem

FLORIAN MURSELI
tereti) – është kontrate e detyrimeve, ku një kontraktues (promitenti - premtuesei)
obligohet ndaj kontraktuesit tjetër (stipulentit - kontraktuesi), se do të ekzekutojë
prestimin e caktuar në dobi të personit të tretë
(beneficarit - shfrytëzues).
Palët kontraktuese janë: promitenti, stipulenti dhe beneficari. Personi i tretë nga
kontrata e lidhur fiton të drejtën që pavarësisht dhe në mënyrë të drejtpërdrejtë, të
kërkojë përmbushjen e prestimit në dobi të vet edhe pse nuk ka marrë pjesë
personalisht në aktin e lidhjes së kontrates, e as që është paraqitur me anë të
autorizuesit.
Kontrata në dobi të personit të tretë është kur lidhet kontrata për sigurimin e jetës
ndërmjet siguruesit dhe të siguruarit, që shuma e siguruar ti jepet ndonjë subjekti të
afërm të të siguruarit kur shkaktohet rasti i siguruar, kur lidhet kontrata për depozitën
ndërmjet depozitorit dhe deponentit që sendi i deponuar, pas skadimit të afatit, ti jepet
personit të tretë, kur lidhet kontrata e dërguesit të mallit, që malli ti dorëzohet personit të
tretë (destinatorit), etj.
Kushtet për lidhjen e kontr në dobi të personit të tretë - stipulenti dhe promitenti
duhet ti përmbushin kushtet e përgjithshme që vlejnë për të gjitha kontratat e
detyrimeve, e këto janë: aftësia punuese e palëve kontraktuese,pajtimi i vullnetit, lënda
dhe baza e kontratës.
Nëse për përmbushjen e kontrates që lidhet kërkohet përmbushja e formës së caktuar,

atëherë klauzola “dobia e të tretit” duhet gjithsesi të shprehet në formë përkatëse.
Shfrytëzuesi nuk duhet të këtë domosdo aftësinë e veprimit, por zotësinë juridike duhet
ta këtë, ndryshe nuk mund të jetë bartës i së drejtës.
Ekziston mundësia që beneficiari në çastin e lidhjes se kontrates mes promitentit dhe

stipulentit të mos jetë i caktuar në mënyrë të saktë, por është e domosdoshme të
caktohen elementet në bazë të të cilave do të caktohet, psh, studenti më i mirë në
gjeneratën e tij të studimeve, etj.
Fusha e zbatimit - kjo kontrat ka rëndësi të madhe sidomos në materien e sigurimit ku
me anë të kontrates mbi sigurimin e jetës në dobi të personit të tretë,dobinë e fiton i
siguruari duke gëzuar të drejtën e kërkesës në pagimin e shumës së siguruar, në
kushte të përcaktuara me anë të kontrates, në kontraten eshitjes (psh, kur blerësi është
i detyruar që çmimin t’ia paguajë ndonjë tëtreti), në kontraten mbi dhuratën me urdhër,
në pagimin e rentës së përjetshme.
Efektet juridike të kontrates në dobi të personit të tretë - klasifikohen përmes

tri lloj marrëdhëniesh që krijohen në këta tre subjektë, e këto
marrëdhënie janë: Marrëdhënia ndërmjet promitentit dhe stipulentit;
Ajo ndërmjet promitentit dhe beneficiarit; dhe Ajo ndërmjet stipulentit dhe beneficiarit.

FLORIAN MURSELI
Marrëdhënia ndërmjet promitentit dhe stipulentit - janë të rregulluara në tërësi me
kontraten që e lidhin këta subjektë.
Këta e lidhin kontrate në dobi të personit të tretë, ku në bazë të kësaj kontrate stipulenti
ka të drejtë të kërkojë nga promitenti që të përmbush ndaj personit të tretë atë që është
kontraktuar në dobi të tij.
Këtë mund ta kërkojë nga promitenti edhe beneficiari.
Këtu promitenti është debitor, kurse stipulenti kreditor. Në këtë kontrate duhet
tëekzistojë klauzola “në dobi të personit të tretë”.
Dobia nga kontrata në dobi tëpersonit të tretë mund të revokohet gjer në çastin kur vdes
stipulenti, përveç në rast se nuk është kontraktuar ndryshe ose nuk rrjedh diçka tjetër
nga rrethanat e kontratës.
Baza e kontrates mund të jetë, përveç sigurimit ose mbajtjes se përjetshme, edhe
shitblerja, huaja, dhurata, etj.
Marrëdhëniet ndërmjet promitentit dhe beneficiarit - këto marrëdhënie shprehin

raportin ndërmjet kreditorit dhe debitorit të krijuar në bazë të kontrates së lidhur.
Beneficiari ka të drejtë të kërkojë nga promitenti përmbushjen e veprimit të caktuar.
Promitenti mund t’ia paraqes beneficiarit të gjitha kundërshtimet objektive (psh, se nuk
ka arritur afati për përmbushjen e detyrimit, se kontrata është e pavlefshme, etj.), dhe
kundërshtimet personale(psh, kundërshtimi për kompensim, për faljen e borxhit, etj.),
psh, shitësi në pozitën e promitentit mund t’ia paraqes beneficiarit kundërshtimin se
blerësi nuk ia ka paguar shitësit shumën e çmimit, prandaj shitësi nuk do ta dorëzojë
sendin derisa nuk dorëzohet edhe pjesa tjetër e shumës së çmimit.
Mirëpo,promitenti nuk mund të paraqesë çdo kundërshtim kundër beneficiarit, sepse ai

është personi i tretë ndaj tij.
Sipas LMD beneficiari e fiton të drejtën e drejtpërdrejtë dhe personale ndaj debitorit,
përveç në rast se kanë kontraktuar ndryshe ose nëse, varësisht nga rrethanat e rastit,
nuk rrjedh diçka tjetër.
Në kontrate në dobi të personit të tretë, beneficiari, si shfrytëzues në këtë kontrate ka të

drejtë të kërkojë nga promitenti për mbushjen e kontrates.
Marrëdhëniet ndërmjet stipulentit dhe beneficiarit - stipulenti e kontrakton dobinë
në llogari të personit të tretë, sepse me këtë dëshiron t’ia paguajë ndonjë borxh të
vetin beneficiarit, mund të ia jep ndonjë dhuratë, ose mund të jetë që stipulenti
dëshiron të krijojë marrëdhënie kreditore.

FLORIAN MURSELI
Kontrata në dobi të personit të tretë, paraqitet si instrument juridik me ndihmën e të
cilit stipulenti përmbushë ndonjë detyrim ndaj beneficiarit të bazuar në ndonjë kontrate
mirëbërëse ose me shpërblim, ngarkuese.
Stipulenti është pale kontraktuese dhe kreditor në kontraten e lidhur në dobi të

personit të tretë.
Ai e ka të drejtën e revidimit të dobisë në të mirë të beneficiarit gjer në çastin e

pranimit të dobisë nga beneficiari, e cila është e drejtë personale e tij që nuk mund të
bartet në trashëgimtarët e tij.
Natyra juridike e kontratave në dobi të personit të tretë - lidhur me këtë ekzistojnë 4
mendime:
Sipas mendimit të parë: natyra juridike e kontrates në dobi të personit të tretë, duhet të
shpjegohet duke u mbështetur në ofertën që është e njohur edhe si teori e ofertës.
Ky mendim e thekson efektin relativ të kontrates, sepse kontrata që lidhet nëpërmjet

promitentit dhe stipulentit ndikon që stipulenti të fitoj të drejtën për vete, me të cilën
ofron mundësinë që e drejta ti bartet personit të tretë. Në të drejtën bashkëkohore ky
mendim nuk përkrahet, për arsye se nuk merret parasysh se efekti i kësaj kontrate
është në faktin që personi i tretë e fiton të drejtën e drejtpërdrejtë pa pranimin e
tëtjerëve. Vdekja e stipulentit nuk ndikon që beneficiari të humb të drejtën.
Sipas mendimit të dytë: kontrata në dobi të personit të tretë lidhet ndërmjet promitentit
dhe stipulentit me klauzolë në dobi të personit të tretë, në bazë të shprehjes se
njëanshme të vullnetit të promitentit. Promitenti këtu krijon të drejtën ndaj beneficiarit.
Ky mendim nuk mund të pranohet, sepse mund ti bëhet vërejtje se nuk shpjegon efektin
e kontrates në dobi të personit të tretë në bazë të vullnetit të promitentit dhe stipulentit.
Nuk e shpejgon revokimin e stipulentit dhe rëndësinë e akceptimit të personit të tretë.
Sipas mendimit të tretë: kontrata në dobi të personit të tretë është një rast i zgjerimit të
punëve të huaja pa porosi, ku stipulenti kryen punët në dobi të tij. Ai lidh kontrate në
emër të vet dhe në llogari të personit të tretë.
Stipulenti ka të drejtë ta revokojë dobinë në llogari të beneficiarit deri në çastin e

pranimit të dobisë së beneficiarit. Në zgjerimin e punëve të huaja i zoti i punës nuk
mund ta revokojë dobinë e marrë.
Stipulenti dhe promitenti lidhin kontrate në favor të personit të tretë, kurse në zgjerimin e
punëve të huaja pa porosi nuk lidhet fare kontrate. Ky mendim mbështetet në
institucionet klasike dhe e rëndon Sipas mendimit të katërt: kontrata në dobi të personit
të tretë është kontrate e veçantë e së drejtës së detyrimeve.

FLORIAN MURSELI
Doktrina juridike bashkëkohore, këtë kontrate e konsideron plotësisht të pavarur, të
veçantë prandaj kjo kontrate i ka rregullat e veta specifike.
Premtimi i veprimit të personit të tretë - ekziston kur një subjekt i premton subjektit
tjetër se personit të tretë do t’ia kryej një prestim të caktuar.
Ky premtim, parimisht nuk krijon detyrime për personin e tretë, sepse prej vullnetit të
personit të tretë varet se a do të përmbushë ky atë që një subjekt i ka premtuar
subjektit tjetër.
Me kontraten mbi premtimin e veprimit të personit të tretë, premtuesi i bën premtim

kontraktuesit se personi i tretë do të përmbushë premtimin e caktuar, i cili ka të bëj me
dhënie ose veprim ose me ndonjë mosveprim a pësim. Ky presim mund të jetë detyrim
pozitiv ose negativ.
Qëllimi kryesor i premtimit të veprimit të personit të tretë është që i treti të marrë

detyrimin që diçka të kryej.
Nëse një subjekt i premton personit të tretë dhe garanton se i treti me të vërtetë do të
kryejë diçka dhe atë nuk ebën, atëherë premtuesi do të përgjigjet.
EFEKTET E VEÇANTA TË KONTRATAVE ME SHPËRBLIM
Kontratat me shpërblim kanë efekte të veçanta për arsye se bartësi i sendit duhet të
garantoj që sendin që e bartë nuk ka mungesa fizike apo juridike oseme anë të kontr
nuk është shkaktuar dëmtimi pa masë, ose do të revidohet ose të zgjidhet kontr nëse
paraqiten rrethana të caktuar që e rëndojnë tëpërekzekutimin e kontr në dëm të njërës
palë kontraktuese.
Efektet e veçanta me shpërblim, shprehen në: kundërshtimin për mospërmbushjen e

kontrates, në kundërshtimin për përmbushje të parregullt të kontrates, në dëmtimin pa
masë,në revidimin ose zgjidhjen e kontrates, të mungesat fizike dhe juridike të sendit,të
garancioni për funksionim të mirë të sendit.
Kundërshtimi për mospërmbushjen e kontrates
Nocioni - është mjet juridik me të cilin mbrohet barazia në pikëpamje të

njëkohësisë së përmbushjes së kontratës në kontratat e dyanshme detyruese.
Me këtë mjet juridik pala kontraktuese e ndërgjegjshme, e njofton anën tjetër

kontraktuese se do të përmbushë detyrimin e vet nëse ajo nga ana e vet e
përmbushë ose është e gatshme të përmbushë detyrimin kontraktor.
Është mjet juridik që imponon përmbushjen e detyrimit kontraktor derisa nuk

krijohen kushtet optimale për përmbushjen e kontratës.

FLORIAN MURSELI
Bën pjesë në grupin e kundërshtimeve dilatore (shtyese), që mbron ekuivalencën
e prestimeve,ndërshmërinë dhe barazinë e palëve kontraktuese.
Kushtet e kundërshtimit - kushtet që kërkohen të përmbushën për këtë mjet juridik,

janë: të ekzistojë kontrata e dyanshme detyruese me shpërblim; që nga ligji, kontrata
dhe rrethanat e rastit nuk rrjedh se njëra palë është e detyruar që më parë të
përmbushë detyrimin e vet; që njëra palë deri në paraqitjen e kundërshtimit nuk e ka
përmbushur detyrimin e vet; që ana paditëse nuk i kadhën deklaratë të vetën të paditurit
së është e gatshme që të përmbushë detyrimin e vet.
Kur plotësohen këto kushte asnjëra palë nuk është e detyruar të përmbushë detyrimin
e vet.
Kundërshtimi për përmbushje të pasigurtë të kontratës
Nocioni - është një mjet juridik në marrëdhëniet kontraktore, me anën e tëcilit, palës së
ndërgjegjshme i ofrohet mundësia që të shtyhet përmbushja ekontratës, derisa pala
tjetër të mos e përmbushë detyrimin e vet ose kur nukofron sigurim të mjaftueshëm se
do ta përmbushë kontratën.
Kushtet e kundërshtimit - që të mund të paraqitet kundërshtimi përpërmbushje të

pasigurtë duhet të plotësohen këto kushte: duhet të jetë e lidhur kontrata e dyanshme
detyruese më shpërblim; të rrjedhë nga kontrata se njëra palë kontraktuese duhet e
para ta përmbushë kontraten; se pas lidhjes së kontrates gjendja materiale e palës
tjetër kontraktuese, që duhet të për mbushë kontrata, është keqësuar në atë masë sa
që është e pasigurtë se a mund ta përmbushë detyrimin e vet; kjo gjendje materiale e
palës tjetër duhet të jetëe vështirë, serioze dhe e rëndë; ana tjetër mund të mos i këtë
ditur këto rrethana,e as ka qenë e detyruar ta dijë.
Kur plotësohen këto kushte, pala e ndërgjegjshme ka të drejtë të prolongojë

përmbushjen e detyrimit të vet, derisa pala tjetër nuk sjell siguri të mjaftueshme se do
ta përmbushë detyrimin e vet.
Nëse pala nuk e bën këtë me kohë, pala e ndërgjegjshme ka të drejtë të kërkojë
zgjidhjen e kontratës.
Dëmtimi i pamasë
Nocioni - është ai dëm material, të cilin e pëson njëra palë kontraktuese me

kontratat e dyanshme për shkak të disproporcionit të prestimeve të shkaktuara
në çastin e lidhjes së kontratës.
Ky dëmtim ekziston kur shitësi e shet një send që nuk e ka as gjysmën e vlerës
së vërtetë.

FLORIAN MURSELI
Kushtet për dëmtimin e pamasë - që të zbatohen rregullat e dëmtimit të pamasë,
duhet të plotësohen këto kushte: të jetë kontrata e dyanshme me shpërblim, të
ekzistojë disproporcioni në prestime, pala e dëmtuar të mos këtë ditur për vlerën e
vërtetë të sendit në çastin e lidhjes se sendit.
Dëmtimi i pa masë ekziston vetëm të kontratat me shpërblim. Përgjegjësia për

dëmtimin e pa masë nuk ekziston në disa raste.
Këto janë: kontrata aleatore, në shitjen e sendit në ankand publik, etj. Për
përgjegjësinë nga dëmtimi pa masë është e nevojshme të ekzistojë disproporcioni
në dhëniet reciproke, e më se shpeshti caktohet me thyesa matematikore, ½, 1/3
e çmimit, më tëpër së gjysma e vlerës së vërtetë e sendit, etj.
Në dëmtimin e pamasë duhet të ekzistojë mungesa e vullnetit të njerës palë, që

paraqitet në formë lajthimi lidhur mevlerën e sendit që shitet.
Të drejtat e palës së dëmtuar në kontrate lesionare - pala që është dëmtuar

pamasë të kontrates e lidhur me shpërblim, ka të drejtë të kërkojë anulimin e
kontrates,e cila mund të realizohet ose me anë të ngritjes së padisë ose me anë
tëparaqitjes së kundërshtimit.
Në rastin e anulimit të kontrates konsiderohet sikursetë mos ishte lidhur fare ajo. Nëse
kontrata është ekzekutuar, secila palë është edetyruar që të kthejë atë që ka marrë
prej palës tjetër.
Por nëse kjo është e pamundur të bëhet, atëherë në vend të kthimit të sendit që është
marrë, paguhet barasvlera me para. E drejta e anulimit të kontrates skadon pas 1 viti.
Përgjegjësia për mungesat materiale të sendit
Nocioni - bartësi i sendit ka për detyrë ta mbrojë marrësin nga mungesat materiale të
sendeve.
Ekziston përgjegjësia e bartësit ndaj marrësit, nëse sendi i bartur nuk i ka vetitë e
kontraktuara, të rëndomta, vetitë ligjore ose të supozuara, vetitë e veçanta ose që
rregullisht i ka sendi i caktuar.
Kushtet - që të ekzistojë detyra e mbrojtjes nga mungesat materiale në anën e

bartësit, duhet të plotësohen këto kushte:
 Që sendi i dorëzuar të këtë mungesa materiale;

 Që mungesa të jetë e fshehur;
 Që mungesa të paraqitet në çastin e kalimit të rrezikut;
 Për mungesat e sendit duhet të njoftohet bartësi i sendit.

FLORIAN MURSELI
Të drejtat e marrësit të sendit me mungesa materiale - marrësi ka të drejtë që nga
marrësi i sendit të kërkojë: të menjanojë mungesen, nëse ajo mund të menjanohet; të
zëvendësojë sendin me mungesa me sendin e llojit të njëjtë pa mungesa; të bëj
zbritjen e çmimit sipas përmasës së mungesës; shpërblimin e dëmit; dhe të kërkojë
zgjidhjen e kontrates.
Humbja e të drejtave - marrësi i sendit me mungesa materiale duhet ti realizojë të

drejtat e veta në afat të caktuar.
Të drejtat e blerësit i cili me kohë e ka njoftuar shitësin për mungesat e sendve,

shuhen pas skadimit të një viti.
Të drejtat e marësit sipas bazës së përgjegjësisë për mungesat materiale të sendeve

parashkruhen në afat prej 3 vjetësh.
Përgjegjësia për mungesat juridike të sendeve (Evictio)
Nocioni - fjala evoctio rrjedh nga fjala latine “evinco “ ere, dmth, të fitohet në gjykatë.
Evictioni paraqet rastin e shqetësimit juridik të marrësit të sendit, i cili qëndron në

faktin që një subjekt shprehë ndonjë të drejtë për sendin, që i është dhënë marrësit, e
cila e drejtë që është krijuar para se ai ta këtë marrë sendin, e për të cilin marrësi nuk
ka ditur me rastin e lidhjes së kontrates.
Shqetësimi juridik ekziston kur bartësi sendin e huaj ia shet marrësit dhe personi i
tretë si pronar i atij sendi me padinë e re i vi ndikimit merr sendin nga marrësi, ose
rasti kur kreditori hipotekar e merr sendin nga blerësi të shitur me qëllim që të realizojë
kërkesën e vet, ose kur shitet toka për të cilën është hapur procedurë e eksproprijimit,
a konfiskimit. Shqetësimi juridik bëhet me anë të kontestit.
Llojet - janë:
1. Evikcioni i plotë - ekziston në rastet kur marrësi e humbë në tërësi posedimin

e sendit, kur një subjekt ia shet sendin e huaj blerësit, kurse ky send
merret nga pronari i vërtetë;
Evikcioni i pjesërishëm - ekziston kurmarrësi është zhveshur nga posedimi i njërës

pjesë të sendit, ose kur në sendin e huaj ekziston ndonjë e drejtë e personit të tretë me
të cilën janë kufizuar të drejtat e tij, psh, kur një subjekt ia shet sendin e vet blerësit pa
servitut, kurse në atë send ekziston servituti i ndonjë personi të tretë dhe marrësi
zhveshet nnga realizimi i të drejtave të veta.
Kushtet e përgjegjësisë për mungesat juridike të sendit - që të ekzistojë

përgjegjësia për mungesat juridike të sendit, duhet të plotësohen këto kushte: që të
ekzistojë mungesa juridike, që ajo mungesë të jetë e fshehtë,që mungesa të ekzistojë

FLORIAN MURSELI
në çastin e kalimit të rrezikut, që të jetë bërë njoftimi me kohë për ekzistimin e
mungesës.
Të drejtat e marrësit të sendit me mungesa juridike - janë: ti evitojë mungesat

juridike; të kërkojë zëvendësimin e sendit me mungesa juridike me send pa mungesa;
të kërkojë zvogëlimin e çmimit; të kërkojë zgjidhjen e kontrates; dhe të kërkojë
shpërblimin e dëmit.
Humbja e të drejtave - sipas ligjit humbja e të drejtës së marrësit për realizimin e

këtyre të drejtave është afati 1 vjeçar. Ky afat është prekluziv,sepse këtu nuk ekziston
as ndërprerja e as ndalja e rregullave të parashkrimit.
Garancioni për funksionim të mirë të sendeve
Ky garancion është paraparë për shitjen e mallrave teknike (makinave,aparateve

elektrike në amvisëri, etj.), të cilat i shoqëron lista e garancisë. Me anë të garancisë
bartësi i sendit teknik premton se malli i caktuar ka veti dhe kualitete të caktuara
pozitive dhe nuk ka mungesa funksionale gjatë përdorimit.
Këtë siguri e shton lista e garancisë me të cilën garantohet se sendi do të funksionojë
mirë deri në skadimin e kohës se caktuar.
Listen e garancisë e jep prodhuesi, kurse për mallrat e importuara - importuesi. Lista e
garancisë përmban: të dhënat për mallin, llojin e prodhimit, afatin egarancisë, datën e
prodhimit të sendit, nënshkrimin e shitësit, vendbanimin e garantit, kushtet e garancisë
dhe ditën e shitjes, etj.
Për funksionimin e mire të sendeve teknike blerësit i përgjigjet shitësi i sendit dhe
prodhuesi. Në praktikë ndodhë që për prodhimin e një sendi të marrin pjesë disa
prodhues,psh, prodhimi i aeroplanëve, anijëve, etj.
Kushtet e përgjegjësisë - që të ekzistojë përgjegjësia e subjektit përgjegjës duhet të

plotësohen këto kushte: të ekzistojë mungesa funksionale, kjo mungesë të paraqitet
në sendin teknik që posedon garanci, mungesa funksionale të paraqitet në afatin e
garancisë, blerësi të mos jetë fajtor për mungesën funksionale dhe që blerësi të
njoftojë shitësin ose prodhuesin për mungesën
funksionale.
Të drejtat e blerësit - janë: ti evitojë mungesat funksionale; ta zëvendësojë sendin me

mungesat funksionale me send pa mungesa; të kërkojë zvogëlimin proporcional të
çmimit, të kërkojë zgjidhjen e kontrates, dhe të kërkojë shpërblimin e dëmit.
Humbja e të drejtave - në ligjin e detyrimeve është paraparë humbja e

Të drejtave nëse blerësi nuk i realizon ato brenda afatit prej 1 viti, nga data ku
rblerësi ka kërkuar prej prodhuesit evitimin e mungesave ose zëvendësimin e
sendit, me send të ri pa mungesa.
Ky afat është prekluziv.

FLORIAN MURSELI
Ndikimi i rrethanave të ndryshuara në ekzekutimin e kontratës (clausula rebussic
stantibus)
Nocioni - nëse prej momentit të lidhjes se kontrates e deri në momentin
e përmbushjes së saj paraqiten rrethana të cilat e rëndojnë ekzekutimin e kontrtës
vetëm njërës palë kontraktuese, kontrata e lidhur mund të zgjidhet apo të
revidohet -clausula rebus sic stantibus.
Clausula rebus sic stantibus arsyetohet me barazinë e palëve me parimin e

ekuivalencës së prestimeve,parimin e ndërshmërisë dhe ndërgjegjshmërisë dhe me
parimin e drejtshmërisë.
Kushtet për zbatimin e clausula rebus sic stantibus - duhet të plotësohen këto
kushte: rrethanat e ndryshuara duhet haptazi të rëndojnë përmbushjen e detyrimit të
njërës palë kontraktuese; rrethanat e ndryshuara duhet të jenë të paparashikuara dhe të
jashtëzakonshme (termeti, vërshimet, etj.); rrethanat e ndryshuara duhet të paraqiten
pas momentit të lidhjes së kontrates; dhe rrethanat e ndryshuara duhet të paraqiten në
kontratat e dyanshme detyruese dhe pa fajin e palëve kontraktuese.
Të drejtat e palës së dëmtuar të clausula rebus sic stantibus - pala e dëmtuar për
shkak të paraqitjes se rrethanave të ndryshuara mund të kërkojë me anëtë padisë ose
të kundërshtimit zgjidhjen e kontrates.
Kontrata nuk zgjidhet nëse pala tjetër ofron ose pranon që kushtet gjegjëse të kontrates
të ndryshohen nëmënyrë të drejtë.
SHUARJA E KONTRATAVE
Shuarje e kontratave konsiderohet shuarja e kontrates se plotëfuqishme me

vullnetin e palëve kontraktuese për shkaqe të parapara me ligj.
Kontrata shuhet:
1. Me marrëveshjen e palëve;
2. Kur zhduket lënda e saj;
3. Kur vdes pala kontraktuese;
4. Me anulimin e kontratrs;
5. Mosekzekutimi i kontrates.
Shuarja e kontrates me marrëveshjen e palëve
Nocioni - kontrata krijohet me vullnetin e palëve kontraktuese dhe me vullnetin e tyre

edhe mund të zgjidhet.

FLORIAN MURSELI
Shuarja e kontrates me marrëveshjen e palëve kontraktuese gjen shprehje në rastet
kur ato nuk dëshirojnë që kontrata të krijojë efekte juridike të cilat i kanë pasur në çastin
e krijimit të saj.
Efektet juridike të shuarjes së kontrates me marrëveshjene palëve - këto efekte

shprehen në faktin se kontrata e krijuar më nuk krijon efekte juridike.
Kontrata mund të këtë efekte retroaktive prej fillimit dhe në të ardhmën prej çastit të
zgjidhjes.
Nëse njëra palë nuk e ka përmbushur fare detyrimin e vet të arritur,atëherë atë pjesë
deri në çastin e shuarjes së kontr duhet t’ia dorëzojë pales tjetër.
Nëse kontrata është përmbushur pjesërisht, këtu shuarja ka efekt në të ardhmën (ex
nunc). Por në disa raste kontrata nuk mund të këtë efekt tjetër përveç efektit në të
ardhmen. Këtë rast e kemi në kontratat me prestime të përhershme kur nuk është e
mundshme që zgjidhja të këtë efekt retroaktiv(ex tunc) ku ajo ka zjgatur një kohë të
caktuar.
Shuarja e kontr ates kur zhduket lënda e saj
Nocioni - është një rast i shuarjes se kontrates që mund të shkaktohet nën

ndikimin e fuqisë madhore ose të rastit, që shkaktohet pas lidhjes së kontrates
me qe nëse zhdukja e lëndës së kontrates shkakton pamundësinë e përmbushj
esdhe shuarjen e kontrates.
Rrezikun për zhdukjen e sendit e ka debitori. Kur në një kontrate të dyanshme

detyruese ekzekutimi i detyrës së njërës palë kontraktuese bëhet i pamundshëm
për shkak të shkatërrimit të sendit nga fuqia madhore,atëherë as pala tjetër
kontraktuese nuk do të jetë e detyruar që ta ekzekutojë detyrën e vet dhe
kontrata nuk do të ekzistojë më.
Kushtet e shuarjes së kontrates në këtë rast - që një kontrate e dyanshme

detyruese të shuhet për shkak të zhdukjes së lëndës së saj, duhet të
plotësohen këto kushte:
1; Që kontrata të jetë e dyanshme me shpërblim;
2. Që lënda e kontrates së dyanshme detyruese të jetë send individualisht i caktuar

(res in specie);
3. Që sendi të jetë zhdukur nën ndikimin e fuqisë madhore - vis maior.

FLORIAN MURSELI
Nëse shkatërrimi i lëndës është bërë me fajin e debitorit, kontrata nuk
shuhet.Shuarja e kontrates për shkak të zhdukjes se lëndës ka efekt retroaktiv, pra
krijon efekte prej fillimit të lidhjes se kontrates.
Shuarja e kontrates me vdekjen e palës kontraktuese
Është rregull e përgjithshme që kur vdes pala kontraktuese, kontrata nuk shuhet
por kalon mbi trashëgimtarët e tij universal.
Në të drejtën kontraktore bëhet përjashtim në dy raste:
1. Kontrata do të shuhet kur vdes pala kontraktuese nëse është lidhur duke
pasur parasysh cilësitë e veçanta personale të pales kontraktuese, pra kur është
lidhur kontrata intuita personae; dhe
2. Nëse palët kontraktuese janë marrë vesh që ndjekja e njërës
palë do të shkaktojë shuarjen e saj.
Kontratat që shuhen kur vdes pala kontraktuese janë: ajo mbi veprën, autorizimin, dhe
kontrata mbi ortakërinë.
Kur kontrata shuhet për arsye të vdekjes së palës kontraktuese, kontrata ka efekt në të
ardhmen, ex nunc. Në rast se gjatë jetës së njërës palë kontraktuese është kryer një
punë, kurse pala nuk ka marrë për këtë shpërblim, trashëgimtarët e tij do të kenë
tëdrejtë të kërkojnë atë shpërblim.
Anulimi i kontratës
Anulimi i kontrates shkakton pamundësinë që kontrata të krijojë efekte juridike.Kontrata

anulohet kur cenohet interesi i përgjithshëm shoqëror, ose ndonjë interes individual.
Varësisht nga arsyet se çka cenohet, ekzistojnë dy lloje të pavlefshmërisë: ajo absolute
e kontratave dhe ajo relative.
Kontratat absolutisht të pavlefshme - janë ato të cilat janë në kundërshtimme

dispozitat ligjore, imperative, me normat e moralit dhe me normat e dokeve të mira.
Kontrata është absolutisht e pavlefshme nëse e ka lëndën të ndaluar, kur është
caktuar afati më i gjatë ose më i shkurtë i parashkrimit, kur lidhet kontrata me fajde
dhe kur ndërmarrja ekonomike krijon dhe shfrytëzon pozitën monopoliste në treg.
Anulimin e këtyre kontratave mund ta bëjnë organet përkatëse sipas detyrës zyrtare
ose subjektët e interesuara (në radhë të pare pala kontraktuese e ndërgjegjshme,
trashëgimtarët universal dhe ata singulartë tij).

FLORIAN MURSELI
Konversioni i këtyre kontratave - nëse një kontrate e pavlefshme i plotëson kushtet
për një kontrate tjetër të vlefshme, kjo quhet konversion.
Për konversionin e kontratave të pavlefshme palët duhet të mos kenë ditur për
pavlerësinë e saj.
Kjo kontrate e lidhur duhet ti plotësojë kushtet për lidhjen e kontrates tjetë të
plotëfuqishme.
Me kontrate tjetër palët duhet të realizojnë të njëjtin qëllim që do ta realizonin me

kontraten e parë.
Pasojat juridike të këtyre kontratave - janë se kontratat konsiderohet sikur të mos

ishte lidhur fare, dmth kaefekt retroaktiv, kthehet gjendja e mëparshme.
Vendimi gjyqësor për këto kontrat ka karater deklarativ.

Kontratat relativisht të pavlefshme –
Janë ato me anën e të cilave cenohen interesat individuale të palës kontraktuese.

Kontrata është relativisht e pavlefshme kur lidhet nga personi i mitur me aftësi të
kufizuar punuese: pa lejen e prindit ose të kujdestarit, me lajthim, me mashtrim, kur
lidhet kontrate fiktive.
Anulimin e këtyre kontratave mund ta kërkojnë pala e dëmtuar, trashëgimtarët e saj dhe
personi i tretë që ka interes të shpallet kontrata epavlefshme. Vendimi gjyqësor për këto
kontrata ka karakter konstituiv.
Konvalidimi i këtyre kontratave - konvalidim është fuqizimi i kontrates, që gjens

hprehje vetëm për kontratat relativisht të pavlefshme. Efektet e konvalidimit shprehen
në atë që kontrata relativisht e pavlefshme bëhet e vlefshme. Efektet e konvalidimit
janë retroaktive dhe rrjedhin prej fillimit të krijimit të kontrates së fuqizuar.
Pasojat juridike të anulimit dhe shuarja e të drejtave - anulimi i kontratave
relativisht të pavlefshme shkakton pasoja juridike të caktuar që shprehen: kthimi në
gjendje të mëparshme dhe shpërblimi i dëmit.
Anulimi i këtyre kontratave shkakton efekt retroaktiv, ex tunc.
Afati për anulim është 1 vit,prej ditës kur pala e dëmtuar e ka kuptuar shkakun e
pavlefshmërisë relative të kontrates, përkatësisht pas shuarjes së anulimit. Ky afat
është subjektiv brenda të cilit mund të anulohet kjo kontrate.
Kjo e drejtë shuhet në çdo rast nëse kalon afati prej 3 vjetesh.

FLORIAN MURSELI
Zgjidhja e kontrates për shkak të mosekzekutimit
Nocioni - është mënyrë e shuarjes së kontrates së plotëfuqishme për shkak të

mosekzekutimit me faj të njërës palë kontraktuese.
Kushtet për zgjidhjen e kontrates për shkak të mosekzekutimit - janë: që të

ekzistojë kontrata me shpërblim, që kontrata të mos jetë ekzekutuar pjesërisht, as
tërësisht, që debitori të jetë fajtor për mos ekzekutimin e kontrates, dhe që kreditori të
caktojë afatin plotësues.
Kontrata për mosekzekutim zgjidhet nga gjykata, prandaj vendimi i saj është me karater
konstituiv. Me zgjidhjen e kontrates për shkak të mosekzekutimit kontrates shuhet dhe
konsiderohet se fare nuk ka qenë e lidhur.
Zgjidhja e kontrates ka efekt retroaktiv, ex tunc. Në disa ka efekt në të ardhmen, ex

nunc, psh të kontratat me prestime të përhershme (ajo e qirasë, sigurimit, etj.). Zgjidhja
e kontrates për mosekzekutim nuk kaefekt ndaj personit të tretë.
SHKAKTIMI I DËMIT SI BURIM I DETYRIMEVE
Përgjegjësia deliktore civile
Kur dëmi i shkaktohet të dëmtuarit, krijohet përgjegjësia - detyra e dëmtuesit për

Në kuptimin e gjërë, përgjegjësia për dëmin dmth,detyrim i shpërblimit të dëmit që i

është shkaktuar tjetrit.
Përgjegjësia përdëmshpërblim quhet edhe përgjegjësi deliktore - civile.
Në kuptimin e ngushtë, përgjegjësia deliktore - civile është kur i shkaktohet dëm tjetrit
me veprimin kundërligjor dhe me fajin e dëmtuesit.
Përgjegjësia për dëmin paraqitet si pasojë e dëmit të shkaktuar.
Përgjegjës mund të jetë subjekti si shkaktues i dëmit, ose ndonjë subjekt tjetër, që është
në marrëdhënie të veçantë me shkaktuesin e dëmit, në rend të parë, poseduesi i sendit
të rrezikshëm ose organizuesi i aktivitetit të rrezikshëm.
Përgjegjësia e këtyre subjekteve është përgjegjësi juridike, sepse ajo është e rregulluar
me norma juridke të se drejtës objektive.
Në përgjegjësinë juridike civile ekziston rregulla juridike e përgjithshme, që çdo subjekt

duhet të përmbahet nga veprimet që mund ti shkaktojnë dëm tjetrit.

FLORIAN MURSELI
Në të gjitha rendet juridike të shteteve në botë, ndalohet që tjetrit ti shkaktohet dëm.
Janë të njohura dy lloj të përgjegjësisë juridike civile: përgjegjësia deliktore civile, në
të cilën dëmi është pasojë e veprimit deliktor; dhe përgjegjësia juridike
kontraktore,në të cilën dëmi shkaktohet nga cenimi i kontratës.
Në detyrimet e krijuara nga shkaktimi i dëmit ekzistojnë dy subjektë: dëmtuesi që është

debitor, dhe idëmtuari që është kreditor.
Shkaqet e shkaktimit të dëmit
Si shkaqe të shkaktimit të dëmit mund të paraqiten: sjellja e njerëzve (e bëjnë

personat fizikë dhe juridik me veprim aktiv ose pasiv); sendet (nga helmet, eksplodimi
i gazrave, rryma elektrike, etj.); veprimet e rrezikshme(dëmi i shkaktuar në xehërore,
në trafik, në ndërtimtari, etj.); dhe ngjarjet (natyrore: rrufeja, stuhia, vërshimet,
termetet, etj.).
Delikt, quhet dëmi qëshkaktohet me qëllim, kurse kuazidelikti, është ai veprim në të

cilin dëmi është shkaktuar nga pakujdesia.
Përgjegjësia deliktore dhe përgjegjësia kontraktore Përgjegjësia deliktore civile

paraqitet si rrjedhojë e detyrës së përgjithshme ligjore që askujt të mos i shkaktohet
dëmi.
Në përgjegjësinë kontraktore,debitori e ka cenuar detyrën e vet që buron nga kontrata e

lidhur, sepse ai fare nuk e ekzekuton detyrën e vet, ose vonohet, ose nuk e ekzekuton
si duhet,prandaj për debitorin krijohet detyra e dëmshpërblimit të kreditorit.
Të dy këto përgjegjësi bartin detyrën e dëmshpërblimit, mirëpo, ka edhe dallime të

dukshme: përgjegjësinë deliktore e krijon fakti i shkaktimit të deliktit, kurse përgjegjësia
kontraktore ekziston me vetë faktin e cenimit të kontrates për mosekzekutim të saj; në
përgjegjësinë deliktore dëmtuesi përgjigjet sipas fajit, përveç në rastet kur dëmi
shkaktohet nga sendet e rrezikshme ose nga veprimtaria e rrezikshme, kurse në
përgjegjësinë kontraktore, cenuesi i kontrates përgjigjet sipas fajit të supozuar; rregullat
e përgjegjësisë deliktore janë imperative dhe nuk mund të përjashtohen, por duhet të
zbatohen ashtu si janë paraprë me ligj, kurse rregullat e përgjegjësisë kontraktore janë
dispozitive, për arsye se palët kontraktuese këto regulla me anë të kontes rmund ti
përjashtojnë, ti kufizojnë ose ti zgjërojnë; në përgjegjësinë deliktore detyrimi kryesor
është shpërblimi i dëmit, kurse në përgjegjësinë kontraktore,debitori në rast të cenimit të
detyrimit të vet, duhet të përmbushë kontraten dhe të shpërblejë dëmin; në
përgjegjësinë deliktore mund të përgjigjet shkaktuesi i dëmit, ndihmësi, shtytësi, pronari,
poseduesi dhe organizuesi i veprimtarisë së rrezikshme, kurse në përgjegjësinë
kontraktore përgjigjet vetëm pala kontraktuese dhe trashëgimtarët e saj (nëse kontrata
nuk është intuita personae); të përgjegjësia deliktore afati i parashkrimit është 3 vjet
dhe fillontë rrjedh prej çastit kur i dëmtuari merr vesh për dëmin e shkaktuar të
dëmtuesit, e ky afat nuk mund të jetë më i gjatë se 5 vjet.

FLORIAN MURSELI
Përgjegjësia deliktore dhe penale
Me një veprim të njëjtë të palejueshëm mund të shkaktohet delikti civil dhe vepra penale
(psh, vjedhja e veturës) ose mund të ekziston vepra penale e nuk ekziston delikti (psh,
tentimi i vjedhjes).
Ndërmjet këtyre përgjegjësive ekzistojnë dallime të konsiderueshme: vepra penale

është vepër e rrezikshme shoqërore, kurse përgjegjësia deliktore civile është
rrezikshmëri më e vogël; në përgjegjësinë penale vlen parimi “nullum crimen sine
lege, nulla poenasine lege” - vepra penale duhet të parashihet me ligjin penal dhe
duhet të parashihet dënimi i caktuar për të, kurse në përgjegjësinë deliktore civile delikti
nuk është i numëruar në mënyrë taksative, por kryesore këtu është që dëmi të jetë
shkaktuar nga veprimi i palejuar, i kundërligjshëm; sanksioni i përgjegjësisë penale
është personal, kurse sanksioni i përgjegjësisë deliktore është pasuror; në
përgjegjësinë penale, përgjegjësia mund të ekzistojë edhe për tentim, kurse në
përgjegjësinë deliktore jo; lartësia e dënimit me para me përgjegjësinë penale
parashihet sipas ligjit, kurse në përgjegjësinë deliktoreg jykata e cakton shpërblimin me
para duke pasur parasysh rrethanat e caktuara; rregullat e parashkrimit në
përgjegjësinë penale janë me afat më të gjatë se rregullat e përgjegjësisë deliktore
civile; gjykata civile është e lidhur me vendimin e gjykatës penale; për vepër penale
kryesi dënohet me burgim, me vdekje dhe me dënim me para (nëse vdes i dënuari ky
dënim nuk mundtë trashëgohet), kurse të përgjegjësia deliktore civile nuk paraqitet kjo
siutatë.
KUSHTET E PËRGJEGJËSISË PËR DËMIN E SHKAKTUAR
Që të ekzistojë përgjegjësia deliktore civile për dëmin e shkaktuar, duhet të plotësohen

këto kushte: të shkaktohet dëmi; dëmi të jetë shkaktuar me veprimin e kundërligjshëm;
të ekzistojë faji i dëmtuesit; të ekzistojë aftësia deliktore; të ekzistojë lidhja kauzale
ndërmjet veprimit të kundërligjshem dhe dëmit.
Këto kushte duhet të ekzistojnë për përgjegjësinë subjektive, kurse në përgjegjësinë

objektive (përgjegjësia për sendet dhe veprimtaritë e rrezikshme) faji nuk merret
parasysh, kurse në përgjegjësinë për të tjerët, ka raste kur faji supozohet dhe ka
karakter absolut, ose kur faji nuk merret parasysh fare.
Dëmi
Kuptimi - dëmi paraqet një ndër kushtet e përgjithshme dhe më të rëndësishme të
përgjegjësisë deliktore civile.
Dëmi në kuptimin e ngushtë katë bëj me çdo cenim të pasurisë, me çdo humbje të
pasurisë, kurse në kuptimin e gjërë, dëmi paraqet cenimin e pasurisë së ndonjë
subjekti, cenimin e të drejtave ose personalitetin e tij.

FLORIAN MURSELI
Sipas LMD përcakton kuptimin e dëmit –si zvogëlim i pasurisë së dikujt (dëmi i vërtetë)
dhe pengim i rritjes së pasurisë(fitimi i humbur), si dhe kur tjetrit i shkaktohet dhëmbje
fizike, psikike ose frikë (dëmi jomaterial).
Dëmi mund të shkaktojë pasoja si në pasuri ashtu edhe në personalitetin e të

dëmtuarit. Në kuptimin ekonomik, dëmi është humbje e pasurisë, kurse në kuptimin
juridik, dëmi është humbje të mirave të cilat juridikisht janë të mbrojtura.
Llojet - varësisht se çka është dëmtuar dallohen dëmi material (cenohet pasuria e të
dëmtuarit) dhe ai jomaterial - moral (cenohen të mirat personale të të dëmtuarit).
Dëmi material (i pasurisë) -është cenimi i vlerave materiale të ndonjë subjekti, ku

hyjnë dëmi i shkaktuar i sendeve të ndonjë objekti, kur merret,dëmtohet, ose
asgjësohet sendi.
Dëmi material në sende manifestohet duke mos e bërë të mundshme ose duke e
vështirësuar përdorimin dhe shfrytëzimin e sendit.
Dëmi material ekziston edhe në rastin e cenimit të integritetit fizik të ndonjë njeriut,
lëndimi trupor, dëmtimi i shëndetit që ka shkaktuar shpenzime për shërim,
humbjen e të ardhurave personale të të dëmtuarit, etj.
Llojet e dëmit material janë:
 Dëmi i vërtetë (damnumemergens) - është zvogëlimi i pasurisë ekzistuese të

subjektit të dëmtuar,psh, kur dëmtuesi e then dritarën, etj.;
 Fitimi i munguar (lucrum cessans) -është kur i dëmtuari pengohet që ta rrisë

pasurinë, dmth sikur të mos ndodhte ngjarja, subjekti do ta rriste pasurinë në
të ardhmen, psh, kur vozitësit të taksit i është djegur vetura, etj.;
 Dëmi abstrakt - është lloj idëmit material që caktohet në mënyrë abstrakte, duke
mos marrë parasysh dëmin konkret, duke e caktuar në mënyrë paushalle ose
me përqindje;
 Dëmi konkret - vërtetohet dhe llogaritet sipas rregullave konkrete, të cilat

ekzistojnë në rastin konkret të dëmit të shkaktuar. Është shprehja në të holla,e
caktuar në mbështetje të vlerës në treg të sendit të dëmtuar;
 Dëmi - drejtpërdrejtë - është dëm në të cilin është cenuar ndonjë vlerë juridike e
të dëmtuarit, psh, në dëmtimin e shëndetit dëmi i drejtpërdrejtë përfshin:
shpenzimet e mjekimit, shërbimet e ndryshme lidhur me shërim, kurse nëse
dëmi u është shkaktuar sendeve të të dëmtuarit, si dëm i drejtpërdrejtë
konsiderohen shpenzimet lidhur me riparimin e sendit të dëmtuar; dhe

FLORIAN MURSELI
 Dëmi i tërthortë - është ai dëm, i cili e godet pasurinë e të dëmtuarit në tërësi,në
mënyrë të tërthortë si pasojë e veprimeve kundër juridike të dëmtuesit. Ky lloj
dëmi material është kur paraqitet fitimi i humbur nga shkatërrimi i sendit,kurse
në dëmtimin e shëndetit do të jetë me humbjen e të ardhurave personale që
janë pasojë e dëmtimit të shëndetit.
Dëmi moral (jo material) - ekziston kur të dëmtuarit i shkaktohet dhembje fizike,
vuajtje psikike dhe frikë. Dëmi moral cenon të mirat personale të të dëmtuarit: dinjitetin,
autoritetin, prishjen e qetësisë personale dhe familjare,cenimin e lirisë, shkaktimin e
dhembjes fizike, psikike, frikës, cenimit të nderit, etj.
Ky dëm shkaktohet pavarësisht nga dëmi material, por më së shpeshti paraqitet

bashkë me dëmin material, psh, lëndimi trupor, shëmtimi,etj.
Aftësia deliktore
Është kusht i përgjithshëm i përgjegjësisë deliktore, është aftësia e një subjekti që ti

kuptojë veprimet e veta.
Për personat fizikë aftësia e përgjegjësisë për dëmin e shkaktuar varet prej moshës
dhe zhvillimit mendor të tij.
Sipas LMD i mituri deri në moshën 7 vjeç nuk përgjigjet për dëmin e shkaktuar, i mituri
deri në moshën 14 vjeç nuk përgjigjet për dëmin eshkaktuar, përveç nëse vërtetohet
se gjatë shkaktimit të dëmit ka qenë i aftë për gjykim, kurse i mituri mbi moshën 14
vjeç përgjigjet sipas rregullave të përgjithshme të përgjegjësisë.
Edhe personat që nuk janë të aftë për gjykim për shkak të ngecjes se zhvillimit mendor
ose sëmundjes psikike, nuk përgjigjen për dëmin e shkaktuar. Personi juridik përgjigjet
për organet e veta nëse ata, në veprimet e palejueshme, u shkaktojnë dëm personave
të tretë.
Lidhja kauzale
Nocioni - lidhja kauzale ekziston midis veprimit të kundërligjshëm dhe dëmit të

shkaktuar. Lidhja kauzale është një kategori objektive, sepse këtu nuk kërkohet
ekzistimi dhe vërtetimi i fajit. Lidhja kauzale ekziston, psh, kur pronari i lokalit afarist
para lokalit të vet nuk e largon borën, akullin dhe kalimtarët e rastit duke kaluar
lëndohen.
Teorit ë juridike mbi lidhjen kauzale - janë:

1. Teoria e kushtit - veprimi i dëmshëm paraqet njërin prej shkaqeve të dëmit pa të
cilin nuk do të shkaktoheshin pasojat dëmtuese, psh, nëse një subjekt pengon
subjektin tjetër të udhëtojë me aeroplan dhe ai udhëton me aeroplanin tjetër në kohë
tjetër dhe në të pëson fatkeqësi, sipas kësaj teorie ka për tu përgjegjur subjekti i cili e

FLORIAN MURSELI
ka penguar të dëmtuarin të udhëtojë.Dmth, kjo teori, si ngjarje merr një zingjirë të
pandërprerë, si radhitje e thjeshtë e ngjarjeve në kohë, por duke e lënë pa e
shqyrtuar ligjshmërinë ecaktimit të tyre;
2. Teoria e kauzalitetit të drejtpërdrejtë - sipas kësaj çdo kusht nuk është shkak i
dëmit, por vetëm ai i cili është i drejtpërdrejtë, psh, për lëndimin trupor që pëson
udhëtari në fatëkeqësinë e trafikut hekurudhor do tëpërgjigjet organizata
hekururdhore, e jo subjekti që e ka penguar udhëtarin në trenin e parë;
3. Teoria e kauzalitetit adekuat - sipas kësaj merret si shkak i dëmit vetëm ajo
ngjarje, ai veprim që është adekuat me dëmin, psh, subjekti që e ka penguar tjetrin të
udhëtojë me aeroplanin e parë do të përgjigjet për dëmin, të cilin e ka pësuar për
shkak të vonimit, e jo për shkak të lëndimit trupor të shkaktuar në fatkeqësinë e trafikut.
Kjo teori është pranuar në LMD.
Veprimi i kundërligjshëm
Nocioni - është ai veprim njerëzor me anë të të cilit cenohet ndonjë normë juridike, ose
ndonjë normë e moralit njerëzor.
Veprimi i kundërligjshëm nënkupton shkeljen, cenimin e së drejtës së huaj subjektive,

psh, kur vozitësi vozit me shpejtësi të palejuar e shkel ndonjë kalimtar duke i shkaktuar
lëndime trupore, veprimi i tij është i kundërligjshëm dhe krijon detyrën e shpërblimit,
mirëpo kur vozitësi vozit me shpejtësi të palejuar, por nuk shkakton asnjë lëndim të
kalimtarëve, edhe pse veprimi i tij është i kundërligjshëm nuk cenohet asnjë e drejtë e
huaj subjektive, por bën kundërvajtje në trafik.
Teoritë juridike mbi veprat e kundërligjshme - veprimi i kundërligjshëm mund të

shkaktohet: me veprimin aktiv të dëmtuesit, psh, kur dëmtuesi do ti shkaktonte lëndim
trupor subjektit të dëmtuar; me veprimin pasiv, psh, kurndërruesi i binarëve harron të
bëj ndërrimin e binarëve dhe ndodhë ndeshja e trenave.
Ekzistojnë tri teori lidhur me nocionin e veprimit të kundërligjshëm:

1. Teoria objektive (veprim i kundërligjshëm është ai veprim i cili është në
kundërshtim me normat juridike dhe cenohet interesi i përgjishëm
shoqëror),
2. Teoria subjektive (veprim i kundërligjshem është ai veprim, që cenon interesin
individual të subjektit të dëmtuar, sepse dëmtuesi është fajtor për dmëin që i është
shkaktuar të
dëmtuarit), dhe
3.Teoria objektive-subjektive (verpim i kundërligjshem ekziston si kur cenohet interesi
individual ashtu edhe ai shoqëror).
Përjashtimi i veprimit antijuridik - i kundrligjshëm- disa veprime njerëzore nuk kanë

karakter kundërligjor, dhe dëmtuesi nuk përgjigjet për to,ato raste janë: dëmi i shaktuar
duke kryer të drejtën, dëmi i shkaktuar me pranimin e të dëmtuarit, dëmi i shkaktuar në
mbrojtje të nevojshme, dëmi ishkaktuar në nevojën ekstreme, dëmi i shkaktuar duke

FLORIAN MURSELI
kryer detyrën zyrtare,dhe dëmi i shkaktuar në vetëndihmën e lejuar. Këto raste duhet të
jenë:reale, objektive dhe të vërtetuara.
Dëmi i shkaktuar duke kryer të drejtën e vet - nëse një subjekt i shkakton dëm
tjetrit duke kryer të drejtat e veta në kuadër të autorizimeve dhe suazave të ligjit, nuk
do të konsiderohet veprim i kundërligjshëm. Autorizimet që i ka subjekti nuk duhet të
shndërrohen në keqpërdorim të të drejtave, sepse keqpërdorimi nuk liron nga
përgjegjësia deliktore civile.
Lidhur me natyrën juridike të keqpërdorimit të të drejtave ekzistojnë tri teori:

1. Teoria objektive - keqpërdorimi i së drejtës ekziston kur e drejta realizohet
kundër qëllimit të vet, për të cilin është ndërmarrë;
2. Teoria subjektive - keqpërdorimi i së drejtës ekziston kur dikush realizon të
drejtën me qëllim që tjetrit ti shkaktojë dëm;
3. Teoria objektive-subjektive - keqpërdorimi i të drejtave ekziston kur e drejta
realizohet me qëllim që tjetrit ti shaktohet dëmi dhe kur e drejta realizohet kundër
qëllimit për të cilin është ndërmarrë.
Dëmi i shkaktuar duke kryer detyrën zyrtare - në këtë rast dëmtuesi nuk përgjigjet
për dëmin e tillë nëse vërtetohet se nuk janë tejkaluar kufijtë e autorizimeve të tij, psh,
kur rrënohet objekti ndërtimor i palës që ka bërë ndërtimin pa lejen e organit kompetent,
ose kur zjarrfikësit duke shuar zjarrin shkaktojnë dëm, etj.
Dëmi i shkaktuar në mbrojtje të nevojshme - në këtë rast nuk ka veprim kundërligjor.
Mbrojtja e nevojshme paraqet kundërshtimin e sulmit të kundërligjshëm nga vetvetja,
ose nga një subjekt tjetër.
Subjekti i cili gjatë mbrojtjes së nevojshme shkakton dëm, sulmuesi nuk është i detyruar
ta shpërblejë atë, përveç në rast të tejkalimit të mbrojtjes së nevojshme. Kemi
shembullin, kur vozitësi i automobolit për të evituar ndeshjen që do të shkaktohej me
fajjin e vozitësit tjetër, del në anën tjetër të rrugës dhe e lëndon kalimtarin e rastit, këtu
për dëmin do të përgjigjet vozitësi që shkaktoj rrezikun e ndeshjes.
Dëmi i shkaktuar në mbrojtje të nevojës ekstreme - nevojë ekstreme është gjendja

që ekziston kur dikush i shkakton dëm vetvetës ose tjetrit, duke e menjanuar rrezikun
që i kanoset drejtpërdrejtë.
Për dëmin e tillë dëmtuesi nuk përgjigjet. Subjekti që ka vepruar nga nevoja ekstreme,
nëse ka pësuar dëm, ka të drejtë që nga subjekti të cilit ia ka mënjanuar rrezikun të
kërkojë shpërblimin e dëmit që ka pësuar.
Dëmi i shkaktuar në vetëndihmën e lejuar - vetëndihma është mbrojtje ose
realizim i të drejtave subjektive me forcen vetanake pa ndihmën e organeve të
pushtetit publik.
Kjo mënyrë paraqitet kur ekziston rreziku, ngadalshmëria e mbrojtjes gjyqësore.

FLORIAN MURSELI
Dëmi i shkaktuar me pranimin e të dëmtuarit - kur dëmi shkaktohet me pëlqimin e
të dëmtuarit, nuk ka veprim të paligjshëm. Pëlqimin duhet ta jep personi i aftë për
punë dhe para se të ndërmerret veprimi i dëmshëm, por pëlqimi nuk duhet të jetë në
kundërshtim me normat imperative dhe të moralit shoqëror, psh rasti i pranimit të të
dëmtuarit janë intervenimet e mjekut, kur i dëmtuari pranon intervenimin kirurgjik.
Faji
Nocioni - faji është kusht i përgjegjësisë deliktore civile, e në veçanti i përgjegjësisë

subjektive. Në disa raste të përgjegjësisë për të tjerët, faji mund të paraqitet si kusht i
përgjegjësisë.
Faji është kategori subjektive.
Me anë të fajit vërtetohet marrëdhënia e shkaktuesit të dëmit ndaj veprimit

tëkundërligjshëm dhe ndaj dëmit si pasojë e tij. Nëse ekziston veprimi I
kundërligjshëm dhe dëmi, por nuk ekziston faji i ndonjë subjekti, ky nuk do tëpërgjigjet
për fajin e shkaktuar.
Sipas LMD faji ekziston “kur dëmtuesi e ka shkaktuar dëmin me qëllim apo nga
pakujdesia”.
Shkalla e fajit - sipas peshës se fajit, dëmi mund të jetë i shkaktuar: me dashje
(dolus) dhe nga pakujdesia (culpa).
Dashja (dolus) - është shkalla më e rëndë e fajit, që paraqitet kur dëmtuesi me qëllim i
shkakton dëm tjetrit. Këtu dëmtuesi dëshiron dhe di pasojat e dëmshme të veprimit ose
mosveprimit të vet.
Dashja mund të jetë e drejtpërdrejtë - kur dëmtuesi me qëllim ka ndërmarrë sjellje të

dëmshme dhe ka dashur që nga ky veprim të shkaktohet pasoja; dhe
Dashja mund të jetë eventuale - është nëse vullneti i dëmtuesit nuk do të drejtohej në
të, por prapë se prapë ka lejuar që ti shkaktohet dëm subjektit tjetër.
Nëse shkaktohet dëmi me dashje, detyra e dëmshpërblimit të dëmtuesit do të

përfshinte shpërblimin e dëmit në tërësi (dëmin e vërtetë dhe fitimin e humbur).
Përgjegjësia për dëmin e shkaktuar me dashje nuk mund të përjashtohet.
Pakujdesia (culpa) - është shkallë e fajit që prezumon një sjellje të parregullt të

dëmtuesit.
Pakujdesia përcaktohet në mënyrë abstrakte në mbështetje të standardeve të sjelljeve

të njerëzve, si: sjellja e njeriut mesatar si ekonomist i mirë, si shtëpiak i mirë, etj.

FLORIAN MURSELI
Format e pakujdesisë janë:
Pakujdesia e rëndë(culpa lata) - është forma më e rëndë e pakujdesisë në

shkallëzimin e fajit, e cila barazohet me dashjen. Në këtë rast dëmtuesi e shkakton
dëmin duke cenuar kujdesin e rëndomtë, psh, nëse vozitësi e ka vozitur automjetin me
shpejtësi të madhe dhe i dehur, etj.;
Pakujdesia e rëndomtë (culpa levis) - është kur dëmtuesi me veprimin e vet nuk ka
pasur kujdes të duhur, siç do të kishte njeriu i kujdesshëm.
Këtu dallojmë: pakujdesin e vetëdijshme, të pavetëdijshme, culpa lata in
abstracto, culpa lata in concreto.
PËRJASHTIMI I PËRGJEGJËSISË PËR DËMIN E SHKAKTUAR
Në rastet e përjashtimit të përgjegjësisë për dëmin hyjnë:

1. fuqia madhore;
2.faji i të dëmtuarit;
3. faji i personit të tretë.
Fuqia madhore (vis maior)
Nocioni dhe karakteristikat - fuqia madhore është një prej rasteve të lirimit nga
përgjegjësia për dëmin e shkaktuar, është ngjarje e jashtme që nuk është paraparë,
ose që nuk mund të parashihet saktësisht se kur do të ndodhë dhe që nuk mund të
përballohet ose të shmanget.
Në doktrinën juridike lidhur me nocionin janë paraqitur tri teori:

1. Teoria objektive – fuqia madhore paraqet ngjarjen e jashtme, të paparaparë dhe të
pa shmangshme, e cila është shkaktuar pavarësisht nga vullneti i ndonjë personi;
2. Teoria subjektive – fuqia madhore paraqet ngjarjen, se cilës nuk mund ti
shmangemi përkundër kujdesit të duhur;
3. Teoria objektive-subjektive – fuqia madhore ekziston kur shkaktohet nga ngjarja
e cila gjendet jashtë sendit të shkaktuar,si dhe nëse kjo ngjarje është e paparaparë
dhe e pashmangshme.
Në LMD ekziston kjo teori.
Karakteristikat më të rëndësishme të fuqisë madhore janë: ngjarja duhet të jetë e

paparaparë, të mos këtë mundësi të pengohet, të menjanohet ose tëshmanget dhe
ngjarja duhet të jetë e jashtme.
Rasti (casus)
Rasti në të drejtën e detyrimeve paraqet mungesen e sjelljes së fajshme gjatë

kryerjes së veprimit deliktor.

FLORIAN MURSELI
Rasti shkaktohet pavarësisht nga vullneti i subjekteve i cili mund të parashihet ose të
evitohet. Në rast nuk ka faj dëmtuesi.
Dëmtimi i rastësishëm i bie atij personi, pasuria e të cilit është dëmtuar ose integriteti
i të cilit është cënuar “rasti dëmton të zotin, rastiështë zero prestim - casum sentit
dominus, casus a nula praestatur”.Ekzistimin e rastit duhet ta provojë dëmtuesi
nëse provon të lirohet nga përgjegjësia.
Dëmi i shkaktuar nga personi i tretë
Nëse dëmi i shkaktuar rrjedhë nga personi i tretë, ai do të jetë përgjegjës për dëmin.
Personi i tretë është në marrëdhënie juridike me personin përgjegjës,psh, në rast se në
rrugë nuk ndriqohet gropa e hapur nga ndërmarrja e caktuar dhe nga kjo shkaktohet
dëmi, ose nga autobusi e hedhë cigaren udhëtari dhe në këtë rast shkaktohet zjarri,
këtu personi përgjegjës duhet të vërtetojë
se personi i tretë e ka shkaktuar dëmin fshehurazi dhe se ai nuk përgjigjet për dëmin e
shkaktuar.
BAZA E PËRGJEGJËSISË DELIKTORE CIVILE
Baza e përgjegjësisë paraqet arsyen për të cilën përgjigjet dikush për dëmin e
shkaktuar,e arsyet e përgjegjësisë për atë dëm janë: faji dhe rreziku i krijuar.Llojet e
përgjegjësisë deliktore janë:
1.Përgjegjësia subjektive;
2.Përgjegjësia objektive; dhe
3.Përgjegjësia për të tjerët.
Përgjegjësia subjektive
Përgjegjësia subjektive për dëmin e shkaktuar është lloj i përgjegjësisë juridike civile, në
të cilën personi përgjegjës përgjigjet për dëmin që e ka shkaktuar me veprimin etij
deliktor dhe ai është fajtor për dëmin e shkaktuar, e që quhet përgjegjë sisipas fajit.
Subjekti që i shkakton dëm tjetrit, është i detyruar ta shpërblejë atë, nëse nuk mund ta
vërtetojë së dëmi nuk është shkaktuar me fajin e tij.
Përgjegjësia objektive (përgjegjësia për sendet dhe veprimtaritë errezikshme)
Nocioni - përgjegjësia për dëmin e shkaktuar është ai lloj i përgjegjësisë deliktore civile
që mbështetet në faktin e shkaktimit të dëmit nga sendet errezikshme, a veprimtaritë e
rrezikshme,e që ndryshe quhet përgjegjësia pa faj, apo përgjegjësi për sendet e
rrezikshme, dhe veprimtarit e rrezikshme, si përgjegjësi kauzale ose përgjegjësi që
mbështetet në parimin e kauzalitetit.

FLORIAN MURSELI
Subjekti përgjegjës - nëse dëmi shkaktohet nga sendi i rrezikshëm, përgjigjet pronari i
atij sendi, kurse për dëmin e shkaktuar nga veprimtaria e rrezikshme, përgjigjet subjekti
që merret me veprimtari të rrezikshme.
Baza e përgjegjësisë për dëmin e shkaktuar nga sendet e rrezikshme - në

përgjegjësinë për dëmin nga sendet e rrezikshme bazë e përgjegjësisë nuk është faji,
por përgjegjësia është pa faj.
Prandaj edhe quhet përgjegjësi objektive. Për bazën e kësaj përgjegjësie ka mendimet
e ndryshme. Një mendim i vjetër bazën e kësaj përgjegjësie e mbështet në idenë e
kauzalitetit,ku pronari i sendit të rrezikshëm duhet të përgjigjet për çdo dëm që ka lidhje
kauzale me sendin e rrezikshëm.
Në teorinë franceze përfaqësohet ideja errezikut, ku rreziku kuptohet si rrezik i dobisë

ekonomike, sepse ai subjekt që e përdorë sendin e rrezikshëm, me të realizon fitim
ekonomik. Mendimi i tretë paraqitet në terinë gjermane, ku baza e përgjegjësisë
objektive mbështetet në idenë e interesit, ku çdo subjekt është i detyruar të shpërblejë
dëmin, të cilin ia ka shkaktuar tjetrit duke realizuar ndonjë interes të vetin, e me të duke
e kanosur interesin e të tjerëve.
Mendohet që bazën e përgjegjësisë për dëmin e shkaktuar nga sendet e rrezikshme

duhet mbështetur në rrezikun e krijuar, sepse pronari i sendeve të rrezikshme i ka
dobitë e veta nga përdorimi i atyre sendeve.
Argumentet kryesore për përgjegjësinë objektive janë se kjo përgjegjësi është pa faj,
spse për dëmin e shkaktuar dëmtuesi përgjigjet pa u vërtetuar se a është fajtor.
Rastet e veçanta të përgjegjësisë për sendet e rrezikshme dhe veprimtaritë e

rrezikshme -LMD parasheh këto raste përgjegjësia për dëmin e shkaktuar:
1.Në organizatat industriale dhe në vendndërtime;

2. Në trafik;
3. Nga rrëzimi, hedhja, derdhja nga ndërtesa;
4. Nga godina;
5. Dëmi nga kafshët;
6. Me mjetin motorik në lëvizje;
7. Përgjegjësia e prodhuesit të sendit me mungesa;
8.Me akte terroriste, me demonstrata ose manifestime;
9. Përgjegjësia e organizuesit të manifestimit;
10.Për dëmin për shkak të mosofrimit të ndihmës së nevojshme;
11. Përgjegjësia përkitazi me detyrën për lidhjen e kontrates; dhe
12.Përgjegjësia për dëmin përkitazi me kryerjen e punëve me interes të
përgjithshëm.
Përgjegjësia për dëmin të shkaktuar në organizatat industriale dhe në

vendndërtime - në kushtet e jetës bashkëkohore, një numër i madh dëmesh
shkoktohen në organizatat industriale, në vendndërtime, në xehërore, në fabrika, etj.

FLORIAN MURSELI
Këto organizata industriale dhe të ndërtimtarisë merren me veprimtari të rrezikshme, e
cila mund tu shkaktojë dëme vetë organizatës industriale, punëtorëve të saj dhe
personave të tretë.
Këto organizata përgjigjen sipas bazës së përgjegjësisë objektive.
Përgjegjësia për dëmin të shkaktuar ne trafik - trafiku publik organizohet si trafik

automobilistik, ajror, ujor, dhe hekurudhor. Për dëmin që pësojnë udhëtarët dhe
personat e tretë në trafik publik ekziston sigurimi i detyrueshëm, kështu që subjektit të
dëmtuar i është lehtësuar rruga e realizimit të shpërblimit të dëmit, në bazë të sigurimit
ose sipas bazës së përgjegjësisë për dëmin nga sendet e rrezikshme, por jo edhe
ti kumulojë.
Përgjegjësia për dmëin të shkaktuar nga rrëzimi, hedhja, derdhja nga ndërtesat -
dëmi shkaktohet kur bie saksia nga ballkoni dhe e lëndon ndonjë subjekt, kur hidhet
diçka nga objektet ose kur dikush nga banesa derdh ujë,ose hedhë sende tjera me të
cilat shkaktohen dëme. Për këtë dëm përgjigjet poseduesi dhe shfrytëzuesi i ndërtesës,
përveç në rastet kur dëmi është shkaktuar nga fuqia madhore, ose me fajin e të
dëmtuarit, apo personit të tretë.
Përgjegjësia për dëmin e shkaktuar nga godina - dëmi në këtë rast shkaktohet kur
rrëzohet një pjesë e ndërtesës ose e tërë ndërtesa.
Baza e përgjegjësisë është objektive. Nëse godina rrëzohet, shembet për shkak të të
metave në konstruksion, bazë e përgjegjësisë është faji i supozuar. Për dëmine
shkaktuar nga godina përgjigjet pronari, poseduesi dhe shfrytëzuesi i banesës, godinës.
Dëmi nga kafshët - përgjegjësia që paraqitet me dëmin e shkaktuar nga kafshët është
një rast i veçantë për sendet e rrezikshme.
Baza e përgjegjësisë në këtë rast nuk është unike. Disa kode civile si bazë të
përgjegjësisë e parashohin fajin e supozuar, kurse disa përgjegjësinë objektive. Psh,
në kodin civil të Gjermanisë bëhet dallimi mes kafshëve shtëpiake dhe atyre të
egra,kurse ndërmjet kafsheve të egra bëhet dallimi në mes atyre që i shërbejnë
pronarit për të kryer ndonjë funksion - qeni rojtar (bazohet në fajin e supozuar), dhe
atyre për argetim - qeni luksoz (bazohet në përgjegjësinë pa faj-objektive). Për dëmin e
shkaktuar nga kafshët përgjigjet pronari ose poseduesi i kafshës. Kur dëmin e
shkakton kafsha e egër në pyllin e ruajtur,për dëmin përgjigjet ndërmarrja që merret me
mbrojtjen e pyjeve, kurse jashtë pyllit të mbrojtur nuk përgjigjet askush.
Përgjegjësia për dëmin e shkaktuar me mjetin motorik në qarkullim – nëse
aksidenti është shkaktuar me mjetin motorik në qarkullim ekskluzivisht me fajin e një
subjekti, posduesit ose shfrytëzuesit, zbatohen rregullat e përgjegjësisë sipas fajit.
Nëse që të dy pronarët e mjeteve motorike janë fajtor për dëmin e shkaktuar, atëherë
secili posedues përgjigjet për tërë dëmin në proporcion me dëmin e shkaktuar. Në rast
se asnjëri nuk është fajtor, atëherë do të përgjigjen në pjesë të barabarta. Nëse këtu
pëson dëm personi i tret, pronarët e mjeteve motorike përgjigjen solidarisht për të.

FLORIAN MURSELI
Përgjegjësia e prodhuesit të sendit me mungesa - prodhuesi është përgjegjës për
dëmin e shkaktuar në rast së plotësohen këto kushte: prodhuesi e lëshonnë qarkullim
sendin me mungesa; nuk ka dijeni për mungesat e sendit; sendi me mungesa duhet të
paraqesë rrezik për të shkaktuar dëmin njerëzve ose sendeve; dhe sendi me mungesa
duhet të shkaktojë dëmin. Baza e përgjegjësisë në këtë rast është objektive.
Përgjegjësia për dëmin e shkaktuar me akte terroriste dhe me demonstrata - për

dëmin e shkaktuar me vdekje ose me lëndim trupor për shkak të aktevetë dhunës, të
përdorimit të forcës ose terrorit, si dhe gjatë demonstratave publike dhe
manifestimeve, përgjigjet komuna, organet e së cilës kanë qenëtë detyruara, sipas
dispozitave në fuqi, të pengojnë dëmin e tillë.
Që të ekzistojë kjo përgjegjësi, duhet të plotësohen këto kushte: duhet të shkaktohet

dëmi nga akti terrorist, demonstratat ose manifestimet publike.Baza e përgjegjësisë
është objektive. Mirëpo, komuna mund të lirohet nga përgjegjësia për dëmin e
shkaktuar në rast se ekziston subjekti që është përgjegjës për dëmin.
Përgjegjësia e organizuesit të manifestimit publik - si organizues të manifestimeve

publike mund të jenë: klubet sportive, shoqatat e ndryshme amatore dhe muzikore, etj.
Këtu mund të ndodhin shtyrje, ndrydhje të njerëzve për shkak të masës së madhe të
njerëzve të tubuar.
Sipas LMD organizuesi i tubimit përgjigjet për dëmin të shkaktuar me vdekje ose me
lëndim trupor, të cilin e pëson dikush për shkak të rrethanave të jashtëzakonshme, psh,
në teatër, në kinema, në fuhsën sportive, etj.
Masa e tubuar mund të rrezikohet edhe prej kohës së keqe, ose shkaktimi i zjarrit,etj, e
kjo konsiderohet si lëshim i organizuesit për ndërmarrjen e masave të duhura për
organizim.
Organizuesi përgjigjet sipas bazës së përgjegjësisë objektive.
Dëmi duhet të shkaktohet: në vendin e ku janë tubuar njerëzit; tubimi duhet të këtë
organizuesin; dhe duhet të shkaktohet rrethana e jashtëzakonshme, psh, në fushë të
sportit ose në stadium ka kapacitet për 5 mijë shikues, e organizuesi i lëshon 10 mijë.
Përgjegjësia për shkak të mosofrimit të ndihmës së nevojshme - detyrë e çdo
njeriu është që të ofrojë ndihmë, e cila është e domosdoshme për jetën dhe shendetin
e subjektit të rrezikuar.
Që të ekzistojë përgjegjësia , duhet të plotësohen këto kushte: dëmi të shkaktohet si

pasojë e mosofrimit të ndihmës; personit të rrezikuar ti rrezikohet jeta ose shendeti;
ndihma të mundtë ofrohet pa ndonjë rrezik për vete. Baza e përgjegjësisë është
objektive.

FLORIAN MURSELI
Përgjegjësia për dëmin përkitazi me detyrën për lidhjen e kontrates - sipas LMD
subjekti i cili sipas ligjit është i detyruar të lidhë ndonjë kontrate, është i detyruar të
shpërblejë dëmin nëse me kërkesën e subjektit të interesuar pa shtytje nuk e lidhë
këtë kontrate.
Është detyrim ligjor lidhja e kontrates për sigurimin e detyrueshëm të pasurive për
shfrytëzuesit e mjeteve motorike nga përgjegjësia për dëmin e shkaktuar.
Përgjegjësia lidhur me kryerjen e punëve me interes të përgjithshëm – sipas LMD,

ndërmarrja që kryen veprimtari komunale ose me interes të përgjithshëm, përgjigjet për
dëmin nëse pa shkaqe të arsyeshme e ndërprenë kryerjen e shërbimit të vet në mënyrë
të parregullt.
Këto ndërmarrje janë: ato që merren me mirëmbajtjen e rrugëve publike, të ndërtesave

të banimit. Këto ndërmarrje duhet ti plotësojnë këto kushte që të ekzistojë
përgjegjëesia: të shkaktohet dëmi nga ndërprerja e pa arsyeshme e kryerjes se
shërbimit; ose kur ndërmarrja refuzon ti kryejë këto shërbime.
Sigurimi dhe përgjegjësia për dëmin e shkaktuar

Me sigurim nga dëmi nënkuptohet marrëdhënia juridike ndërmjet siguruesit dhe të
siguruarit e krijuar në mbështetje të kontrates ose ligjit, ku siguruesi detyrohet t’ia
paguajë shumën e siguruar të siguruarit, në rast se ndodhë rasti i siguruar, kurse i
siguruari detyrohet që organizuesit t’ia paguajë preminë e sigurimit në çastin e krijimit
të marrëdhënies se tyre.
Rregullat e sigurimit zbatohen në përgjegjësinë për sendet dhe veprimtaritë e

rrezikshme.Në marrëdhëniet e sigurimit krijohen raportet midis siguruesit dhe të
siguruarit, personit të tretë dhe shfrytëzuesit të sigurimit
Llojet e sigurimit nga përgjegjësia - janë:
Sigurimi vullnetar dhe ai i detyrueshëm.
Sigurimi vullnetar - krijohet ndërmjet siguruesit dhe të siguruarit me qëllim të mbrojtjes

së të siguruarit nga pasojat materiale të
shkaktimit të dëmit tjetrit.
Sigurimi i detyrueshëm - që kontraktohet nga përgjegjësia, është rast kur

subjektët e caktuara lidhin kontraten e sigurimit nga përgjegjësia e tyre. Me këtë
mbrohet personi i tretë i dëmtuar.
Janë këto lloje të sigurimit të detyrueshëm:
1. Ai nga përgjegjësia për dëmin nga sendet e rrezikshme dhe veprimtaria e

rrezikshme (psh, sigurimi i udhëtarëve në transportin publik nga fatkeqësitë dhe për
dëmin e shkaktuar personave tëtretë);

FLORIAN MURSELI
2. Ai i udhëtarëve në trafikun publik (këtu i siguruar është ndërmarrja ose qytetari që
transporton udhëtarët, sigurues është bashkësia e sigurimit,kurse udhëtarët janë
personat e tretë si shfrytëzues të sigurimit); ai ip ronarve të mjeteve motorike dhe
ajrore nga përgjegjësia për dëmin eshkaktuar personave të tretë.
PËRGJEGJËSIA PËR VEPRIMET E TJETRIT
Nocioni - përgjegjësia për të tjerët është krijuar në interes të subjektit të dëmtuar që ti

ofrohet mbrojtje më e mirë ndaj shkaktuesit të dëmit, i cili zakonisht nuk ka mjete të bëjë
Në këtë rast nuk përgjigjet ai që e ka shkaktuar dëmin, por subjekti tjetër në vend të tij.
Në këtë përgjegjësi dallohet: shkaktuesi i dëmit, dëmtuesi dhe subjekti përgjegjës
(prindi i dëmtuesit, kujdestari, etj.).
Kushtet e përgjegjësisë për tëtjerët janë: duhet të shkaktohet dëmi; që dëmin ta

shkaktojë subjekti që është në lidhje të veçantë juridike me subjektin përgjegjës; të
ekzistojë lidhja kauzale midis veprimit të kundërligjshëm dhe dëmit të shkaktuar; dhe
dëmi të shkaktohet nga lëshimet e subjektit përgjegjës.
Baza e përgjegjësisë është faji i supozuar. Ky faj në disa raste është relative
- presumtio iuris tantum,dmth, subjekti përgjegjës ka mundësi që me prova të

kundërta ta provojë pafajësinë e vet, kurse në disa raste ai është me karakter absolut
– presumtio iuris et de iure, dmth, subjekti përgjegjës nuk mund të provojë se nuk
është fajtor për dëmin e shkaktuar nga një subjekt tjetër.
Rastet e përgjegjësisë për veprimet e tjetrit - janë: përgjegjësia e prindër vepër

fëmijët, e kujdestarit për të mitur ose e organit të kujdestarisë, e subjektit të zhveshur
tërësisht nga aftësia për të vepruar, e punëdhënësit për punëtorët e vet, e
ndërmarrjes ekonomike për punëtorët e vet dhe përgjegjësia e shtetit për dëmin e
shkaktuar nga punëtorët në shërbim të shtetit.
Përgjegjësia e prindërve për fëmijët - kjo përgjegjësi hyn në radhën e përgjegjësisë

për të tjerët. Kushtet e përgjegjësisë së prindërve për dëmin e shaktuar nga i mituri
janë:
1.Që dëmi të shkaktohet nga fëmija i mitur; dhe dëmtuesi (i mituri) të jetojë përherë
me prindërit ose me njërin prej tyre.
Me rastin e shkaktimit të dëmit nga i mituri përgjigjen të dy prindëritë (solidarisht), por

në rast se janë të shkurorëzuar, përgjigjet ai të cilit i është besuar fëmija. Për të
miturin gjer në moshën 7 vjeçare përgjigjen prindërit e tij pa marrë parasysh a janë
fajtor apo jo, prej moshës 7 - 18 vjeçare përgjegjësia e tyre është sipas fajit të
supozuar. Kur fëmija gjer në moshën 14 vjeç shkakton dëm, për këtë përgjigjen
prindërit por edhe fëmija nëse vërtetohet se e ka kuptuar veprimin e vet me të cilin e

FLORIAN MURSELI
ka shkaktuar dëmin.Kur dëmin e shkakton fëmija prej moshës 14 - 18 vjeç, baza e
përgjegjësisë është sipas fajit të supozuar.
Përgjegjësia e kujdestarit ose e organit të kujdestarisë për dëmin e shkaktuar nga

personat tërësisht të zhveshur nga aftësia për të vepruar – për personat me
sëmundje psikike ose ngecje të zhvillimit mendor përgjigjet kujdestari i tij.Kujdestari
mund të lirohet nga përgjegjësia nëse vërteton se nuk e ka bërë mbikqyrjen si duhet,
ose nëse provon se dëmi do të shkaktohej edhe nëse dota kishte mbikqyrur si duhet.
Personi i zhveshur nga aftësia punuese mund të përgjigjet vetë për dëmin e shkaktuar,
nëse në çastin e shkaktimit të dëmit ai ka qenë i aftë për gjykim - lucidum inter valum
(çasti i ndriçuar).
Personi izhveshur pjesërisht nga aftësia punuese do të përgjigjet vet për dëmin që ia
shkakton tjetrit. Baza e përgjegjësisë së kujdestarit është sipas fajit tësupozuar (me
karakter relativ, sepse ai mund të provojë se e ka kryer si duhet obligimin e
vet).
Përgjegjësia e punëdhënësit për punëtorët e vet - punëdhënësi është fajtor nëse një
punëtor i shkakton dëm një tjetri ose një personi të tretë për shkaktë zgjedhjes së
gabuar të punëtorit të cilit i është besuar kryerja e punëve - culpa in eligendo, ose për
shkak se nuk i ka mbikqyrur si duhet punët që ia ka besuar punëtorit të vet - culpa in
incipiendo, ose për shkak se nuk i ka dhënë instruksione të duhura punëtorit, ose nuk
e ka aftësuar punëtorin për atë punë - culpa in instruendo.
Baza e përgjegjësisë së punëdhënësit për dëmin e shkaktuar personit të tretë nga

punëtori i tij është faj i supozuar i cili ka karakter relativ.
Nëse shkaktohet dëmi nga personi i tret, me fajin e të dëmtuarit apo nga fuqia
madhore, dhe nëse punëtori shkakton dëmin me dashje apo nga pakujdesia e rëndë,
punëdhënësi nuk do të përgjigjet.
Në rast se punëdhënësi e shpërblen dëmin, ai ka të drejtë që shpërblimin e dëmit ta

kërkojë nga punëtori në afat prej 6 muajsh.
Që punëdhënësi të përgjigjet duhet të plotësohen këto kushte: dëmin ta këtë shkaktuar

punëtori i tij, dëmitë jetë nga puna ose lidhur me punën, dëmi të jetë shkaktuar gjatë
orarit të punës, dëmi të jetë shkaktuar duke kryer veprimtarinë e punëdhënësit.
Përgjegjësia e ndërmarrjes ekonomike për punëtorët e vet - që ndërmarrja të
përgjigjet për dëmin të cilin punëtori ua ka shkaktuar personave të tretë,duhet të
plotësohen këto kushte: që dëmin ta këtë shkaktuar punëtori i ndërmarrjes ekonomike,
që dëmi tu jetë shkaktuar individëve ose personave juridikë, që dëmin ta këtë
shkaktuar punëtori i cili ka qenë në punë të ndërmarrjes ekonomike dhe dëmi të jetë
shkaktuar me veprimtarinë e
kundërligjshme ose jo të rregullt të punëtorit.

FLORIAN MURSELI
Baza e përgjegjësisë është faji i supozuar me karakter relativ. Ndërmarrja mund të
lirohet nga përgjegjësia në këto raste: nëse dëmi shkaktohet nga personi i tretë; nëse
dëmi shkaktohet nga vetë i dëmtuari; nëse dëmi shkaktohet nga fuqia madhore; kur
punëtori shkakton dëmin me qëllim, atëherë i dëmtuari e realizon shpërblimin e dëmit
drejtpërdrejtë nga dëmtuesi; kur punëtori e shkakton dëmin jashtë orarit tëpunës,
jashtë suazave të veprimtarisë së ndërmarrjes dhe jashtë autorizimevetë saj.
Përgjegjësia e personit juridik për organet e veta - personi juridik përgjigjet për
dëmin që mund ti shkaktohet pesonit të tret, ose punëtorit të personit juridik nga organi
i tij me kryerjen ose në lidhje me kryerjen e funksioneve të veta.
Funksionin e vet e realizon nëpërmjet organeve të veta inokse -drejtorit, dhe kolegjiale
- kuvendi, këshilli i punëtorëve.
Baza e përgjegjësisë është faji i supozuar.
Kushtet e përgjegjësisë në këtë rast janë: dëmi ishkaktuar të jetë pasojë e veprimit të
organit inoks ose kolegjial të personit juridik; organi i personit juridik duhet të ketë
shkaktuar dëmin duke kryer funksionin ose rreth kryerjes se funksioneve të veta dhe
dëmi duhet tëshkaktohet nga organi i personit juridik, personit të tretë ose vet punëtorit
tëpersonit juridik.
SHPËRBLIMI I DËMIT
Nocioni - me shpërblim të dëmit nënkuptojmë detyrën juridike të dëmtuesit që ta
zhdëmtojë materialisht dhe moralisht subjektin e dëmtuar. Ky detyrim idëmtuesit
krijohet në mbështetje të rregullave objektive që detyrojnë dëmtuesin për ta shpërblyer
dëmin e shkaktuar.
Qëllimi i shpërblimit të dëmit është që ti menjanojë pasojat e dëmshme të dëmit të

shkaktuar.
Ai parimisht ka qëllim të krijojë gjendjen që ka ekzistuar tek i dëmtuari para shkaktimit

të dëmit. Shpërblimi i dëmit në të kaluaren ka pas karakter ndëshkues, kurse tash ka
karakter preventiv, karakter të kompensimit përkatës, kurseshpërblimi i dëmit
jomaterial është satisfaksion.
Shpërblimi i dëmit material
Dëmi material ekziston kur dëmtohen sendet e ndonjë subjekti: kur thyhet dera,
vetura, kur cenohet dinjiteti dhe përhapja e fakteve të pavërteta që pasqyrohen
përmes faktit se i dëmtuari nuk ka mundur të punojë, ka humbur klientet, ose nuk
mund të punësohet.
Dëmi material mund të shkaktohet me vepër penale.

FLORIAN MURSELI
Shpërblimi i dëmit material mund të realizohet para gjykatës civile, ku inicohet
procedure e veçantë.
Nëse dëmi shkaktohet me vepër penale,këtë mund ta shqyrtojë gjykata penale. Ka dy

mënyra me të cilat mund të realizohet dëmshpërblimi material: dëmshpërblimi në
natyrë dhe me para.
Dëmshpërblimi në natyrë
Bëhet me kthimin e gjendjes së mëparshme - restitutio in integrum in natura,në

pasurinë e të dëmtuarit. Ky shpërblim bëhet me kthimin e sendit në atë gjendje që ka
qenë para se të shkaktohet dëmi.
Në rastin e dëmtimit të shëndetit, kthimi në gjendje të mëparshme bëhet me

përmirësimin e shëndetit të të dëmtuarit ose aftësimin e tij për punën që ka kryer më
parë.
Në disa raste shpërblimi i dëmit material në natyrë nuk mund të realizohet, psh, kur
sendi i dëmtuar është individualisht i caktuar - res in specie, ose kur sendi nuk mund të
riparohet as të zëvendësohet.
Shpërblimi i dëmit me para
Në dëmshpërblimin me para, i dëmtuari në vend të sendit të asgjësuar merr një shumë

të caktuar parash për ta blerë sendin e llojit të njëjtë.
Kjo ndodh nëse shpërblimi i dëmit në natyrë nuk është i mundshëm. Duke pas
parasysh natyrën e dëmit të shkaktuar, në disa raste shpërblimi i dëmit caktohet
nëformë rente.
Lëndimet trupore, ose dëmtimi i shëndetit, shkaktojnë pasoja tëshumta, të kohë

paskohshme, suksesive, por edhe të përhershme, që manifestohen të i dëmtuari në
formë dhembjesh fizike, vuajtjesh psikike, si humbje e aftësive punuese, zvogëlim i
mundësisë për punësim. Renta në të holla jepet si mjet për sigurimin e ekzistencës së
të dëmtuarit.
Realizimi i shpërblimit të dëmit material
Realizimi i këtij dëmi bëhet në kontestin e veçantë civil para gjykatës kompetente.
Nëse dëmi është pasojë e veprës penale, gjykata penale mundta shqyrtojë çështjen
e dëmshpërblimit, por jo në rastet kur vërtetimi i dëmit dhe caktimi i lartësisë së tij do
ta zgjaste punën e gjykatës penale.
Me rastin e shqyrtimit të kërkesës për shpërblimin e dëmit të shkaktuar me vepër

penale,gjykata civile është e lidhur me vendimin e gjykatës penale lidhur me veprën
penale dhe përgjegjësinë penale, por jo edhe sa i përket ekzistimit të deliktit civil dhe

FLORIAN MURSELI
përgjegjësisë juridike civile, por edhe rasti kur gjykata penale e lirontë akuzuarin nga
përgjegjësia penale për vepër penale, këtu gjykata civile nuk do të jetë e lidhur me
vendimin e gjykatës penale.
Kontesti për shpërblimin e dëmit hapet në gjykatën kompetente me anë të padisë, në

të cilën paditësi paraqet kërkesë të caktuar në pikëpamje të çështjes kryesore
(shpërblimi i dëmit), paraqiten faktet, provat dhe vlera e kontestit.
Kriteret për caktimin e lartësisë së shpërblimit me para të dëmit material janë:
Lartësia e dëmit (kriteri objektiv - vlera objektive e sendit të dëmtuar; kriteri

subjektiv - vlerësimi i dëmit sipas vlerës së posaçme, individuale, psh,sendi i
dhuruar për kujtim);
Shkalla e fajit (kur dëmi shkaktohet me dashj edhe nga pakujdesia e rëndë, shpërblimi i
dëmit përfshinë dëmin e vërtetë dhe fitimin e munguar; kurse kur dëmi shkaktohet nga
pakujdesia e rëndomtë,shpërblehet vetëm dëmi i vërtetë),
gjendja materiale e dëmtuesit dhe e të dëmtuarit (edhe këtu kihet parasysh se a është
shkatuar dëmi me dashje apo nga pakujdesia e rëndomtë, i dëmtuari sa ka kontribuar
në shkaktimin e dëmit, çfarë gjendje materiale kanë i dëmtuari dhe dëmtuesi).
Rastet e veçanta të shpërblimit të dëmit material
Janë: shpërblimi i dëmit material për shkak të lëndimit trupor dhe dëmtimit të
shëndetit; për shkak të shkaktimit të vdekjes, shpërblimi i dëmit material të
shkaktuar me cenimin e dinjitetit dhe përhapjes së fakteve të pavërteta, dhe
shpërblimi i dëmit material kur dëmin e shkaktojnë shumë subjektë.
Shpërblimi i dëmit material për shkak të lëndimit trupor dhe dëmtimit të shëndetit
Me lëndim trupor dhe dëmtimi i shëndetit kuptohet çrregullimi i integritetit trupor ose
psikik të një subjekti që ka për pasojë dëmin material.
Ky shpërblim përfshinë shpenzimet e shërimit, të rehabilitimit për të dëmtuarin,ku hyjnë:

intervenimet mjekësore, barnat, shpenzimet e qëndrimit në spital,shpenzimet e
transportit, etj., këtu hyn edhe fitimi i humbur për shkak të paaftësisë së përkohshme
punuese, ku hyjnë të ardhurat e punës, etj., si dhe rastet kur shkaktohet paaftësia e
përhershme punuese e të dëmtuarit, ku I dëmtuari humb aftësinë punuese dhe fitimin e
të ardhurave (shpërblimi në këtë rast caktohet në formë të rentës jetësore).
Shpërblimi i dëmit material për shkak të vdekjes së personit

Vdekja në rrethana të caktuara mund të jetë shkak i shpërblimit të
dëmit.
Pas vdekjes së personit të lënduar, të drejtë shpërblimi kanë anëtarët e familjes se të

vdekurit, ku përfshihen shpenzimet e varrimit. Në këtë rast dëmtuesi është i detyruar ti
paguajë ato dhënie njerëzve, të cilët i vdekuri i ka mbajtur.Shpërblimi i dëmit material

FLORIAN MURSELI
në këto raste paguhet në formë të rentës mujore,dhe zgjatë aqë sa supozohet se do të
jetonte i vdekuri, po të mos shkaktohetj vdekja.
Shpërblimi i dëmit material për shkak të cenimit të dinjitetit dhe përhapjes se

fakteve të pavërteta
Cenimi i dinjitetit të ndonjë subjekti ekziston kur për personalitetin e tij përhapen fakte
të pavërteta mbi të kaluarën, mbi aftësinë profesionale,diturinë, për aftësitë e personit
të tretë për të cilat dëmtuesi është i vetdijshëm se janë të pavërteta, me të cilat
shkaktohet dëm material të dëmtuarit.
Në këtë rast dëmi material shprehet në humbjen e të ardhurave personale për shkak të
humbjes se punës ose për shkak se do të jetë penguar në përparimin në vendin e
punës, në humbjen e klienteve ose të pacienteve,etj. Cenimi i dinjitetit mund të bëhet
me shkrim, me gojë, me gjeste,publikisht ose vetëm para të dëmtuarit.
Kjo e drejtë e shpërblimit është personale dhe nuk mund të bartet.
Shpërblimi i dëmit material të shkaktuar nga ana e shumë subjektëve
Kur shumë veta i shkaktojnë të dëmtuarit dëm material, ata solidarisht përgjigjen për
dëmshpërblim.
Kur njëri nga shkaktuesit e dëmit i ka paguar dëmshpërblimin të dëmtuarit, ai ka të

drejtë të kërkojë prej pjesëmarrësve tjerë që kanë kontribuar në shkaktimin e dëmit, që
t’ia paguajnë atë që e ka paguar për ta.
Shpërblimi i dëmit jomaterial (moral)
Nocioni - është mënyrë e zhdëmtimit të subjektit të dëmtuar, për shkak të cenimit të të

mirave personale, psh, kur cenohet e drejta në jetë, integriteti trupor, shëndeti, ndëri,
kur përhapen fakte të pavërteta për të dëmtuarin, etj.Cenimet e këtyre të mirave
shkaktojnë humbjen e nderit, autoritetit, dhembje fizike, vuajtje psikike, frikë, etj.
Kushtet për shpërblimin e dëmit jomaterial -janë:
 Që dëmi I shkaktuar ti cenojë vlerat personale të njeriut;

 Të ekzistojë faji i të dëmtuarit;
 Të ekzistojë intensiteti dhe kohëzgjatja e përjetimit të dhembjeve; dhe
 Gjendja materiale e dëmtuesit.
Dëmi jomaterial mund të jetë si pasojë e veprës penale, e veprimit deliktor dhe si
pasojë e cenimit të kontratës. Shpërblimi i dëmit jomaterial ka për qëllim që të
dëmtuarit ti mundësohet rivendosja e ekuilibrit psikik-emocional që ka ekzistuar para
veprimit të dëmtuesit.

FLORIAN MURSELI
Ky funksion i shpërblimit të dëmit jomaterial kakarakter subjektiv dhe quhet
satisfaksion.
Rastet e shpërblimit të dëmit jomaterial - janë: cenimi i autoritetit, nderit,lirisë, frika,
dhembja fizike, vuajtja psikike, shëmtimi, zvogëlimi i aktivitetit jetësor, etj.
Shpërblimi i dëmit jomaterial për shkak të shkaktimit të frikës
Frika është formë e dëmit jomaterial dhe manifestim më i shpeshtë i cenimit të

integritetit trupor dhe dëmtimit të shëndetit.
Frika është përjetim psikik i brendshëm, i pakëndshëm i të dëmtuarit e shkaktuar me

veprim deliktor të dëmtuesit, në fatkeqësi të trafikut, në lëndime që shkaktohen në
vendin e punës ose që kanë të bëjnë me punën.
Frika mund të jetë parësore, dytësore,e drejtpërdrejtë, e tërthortë, frika për jetë dhe
frika gjatë shërimit.
Për turealizuar kërkesa për shpërblimin e dëmit jomaterial për shkak të frikës,
duhet të plotësohen këto kushte:
1. Që subjekti i dëmtuar të këtë pësuar frikë;

2. Që frika të jetë e intensitetit të lartë;
3. Që frika të ketë kohëzgjatje të caktuar;
4. Që frika ti shkaktojë pasoja të dëmtuarit; dhe
5. I dëmtuari t’ia paraqesë kërkesën gjykatës kompetente për realizimin e
shpërblimit të dëmit të tillë. Shpërblimi i dëmit jomaterial me para për shkak të
frikës ka për qëllim satisfaksionin për të dëmtuarin.
Shpërblimi i dëmit jomaterial për shkak të dhembjeve fizike
Si dhembje fizike paraqiten ndjenjat e ndryshme të pakenaqësisë, psh, merastin e

paaftësisë fizike, deformitetit të rëndë estetik, zhdukja e aftësisë reprodukuese të
cilat manifestohen si vuajtje, brengosje, frikë ose çfardo ndjenjë tjetër.
Kushtet thelbësore për gjykimin e shpërblimit me para të dëmit jomaterial për shkak
të dhembjeve fizike janë: kohëzgjatja dhe intensiteti i lartë i përjetimit të tyre nga i
dëmtuari të cilat i konstaton eksperti.
Shpërblimi i dëmit jomaterial për shkak të vuajtjeve psikike
Vuajtjet psikike paraqesin një ndjenjë ose përjetim të pakëndshëm si rrjedhimi

faktorëve të natyrës psikike, impulseve vitale dhe sociale e që pasqyrohen si dëmtim i
jetës shpirtërore, si rregullim i jetës psikike emocionale të personit të caktuar.

FLORIAN MURSELI
Vuajtjet psikike më vështirë mund të konstatohen, sepse në masë të madhe varen
nga konstitucioni psikik dhe dispozicionet e të dëmtuarit, nga mentaliteti i tij dhe
rrethanat tjera.
LMD parasheh që, për vuajtjet psikike të pësuara, gjykata nëse gjen se rrethanat e
rastit e veçanarisht intensiteti,kohëzgjatja atë e arsyetojnë, do të gjykojë shpërblimin
e drejtë në të holla pavarësisht nga shpërblimi i dëmit material apo mungesës së tij.
Shpërblimi i dëmit jomaterial për shkak të shëmtimit
Shëmtimi paraqet prishjen e pamjes se jashtme, të formës së trupit të njeriut ose të

ndonjë pjese të tij.
Rasti më i shpeshtë i shëmtimit është ndryshimi ifytyrës, për shkak të varrgëve të

mëdha, deformimi i hundës, syve, këputja ose lëndimi qenësor i ekstremiteteve ose
pjesëve tjera të jashtme të njeriut.
Shëmtimi manifestohet në prishjen e ekuilibrit psikik të të dëmtuarit për shkak të

ndjenjës së vlerës së ulët, gjendjes depresive, pengimi i përparimit më tëmirë në jetën
e mëtejme të të dëmtuarit, etj. Kjo e drejtë është personale, nuk trashëgohet.
Trashëgimi i së drejtës për shpërblimin e dëmit jomaterial
Kërkesa për shpërblimin e dëmit jomaterial u kalon trashëgimtarëve vetëm nëse është
pranuar me vendim të formës së prerë, ose me marrëveshje me shkrim.
Në këtë rast ligji është nisur nga funksioni i shpërblimit të dëmit jomaterial, i cili
manifestohet në satisfaksionin që realizohet në personalitetine të dëmtuarit .
Kamata për shpërblimin e dëmit jomaterial
Rrjedh nga dita e marrjes së formës së prerë të aktgjykimit (deri sa të paguhet

vullnetarisht ose me dhunë), e jo nga dita e ekzekutimit të aktgjykimit.
Parashkrimi i të drejtës për shpërblimin e dëmit jomaterial.
Janë të parapara dy afate: afati subjektiv dhe ai objektiv.
Afati subjektiv (3vjet) lidhet me dy rrethana: me njoftimin e të dëmtuarit për dëmin dhe
me subjektin që e ka shkaktuar dëmin.
Afati objektiv (5 vjet) fillon të rrjedh pa marrë parasysh njoftimin e të dëmtuarit për
dëmin dhe dëmtuesin, duke llogaritur objektivisht nga çasti kur është shkaktuar dëmi.

FLORIAN MURSELI
FLORIAN MURSELI

E Drejta e Detyrimeve PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

E Drejta e Detyrimeve PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Punoi: Florian Murseli E DREJTA E DETYRIMEVE

NOCIONI, LËNDA, SISTEMI DHE RËNDËSIA E SË DREJTËS SË DETYRIMEVE

Nocioni : E drejta e detyrimeve është e drejtë pozitive,e cila paraqet tërësinë e

Termi e drejta e detyrimeve ka dy kuptime:

E drejta e detytimeve në kuptimin objektiv - paraqet grupin e rregullave me anën e

Pjesa e përgjithshme trajton çështje të përgjithshme dhe institutet themelore të kësaj

Në pjesën e veçantë bëjnë pjesë rregullat, të cilat u përkasin llojeve të veçanta të

E Drejta e Detyrimeve Faqe 1

BURIMET E SË DREJTES SË DETYRIMEVE

Ndahen në dy grupe: në burime formale dhe në burime materiale.

Është miratuar me 27.7.2004. Me këtë ligj në mënyrë unike rregullohet materia e së

Parimet kryesore në të cilat mbështetet LMD janë:

Parimi i ndalimit të keqpërdorimit të të drejtave, autonomia e vullnetit, doket e mira

NOCIONI, KARAKTERISTIKAT DHE KLASIFIKIMI I DETYRIMEVE

Nocioni i detyrimeve - e drejta e detyrimeve, si degë e së drejtës, merret me

Në kuptimin e gjerë, detyrimi paraqet marrëdhëniet juridike ndërmjet dy ose më

E Drejta e Detyrimeve Faqe 2

Karakteristikat e detyrimeve - detyrimet janë marrëdhënie juridike, janë

Detyrimet janë marrëdhënie me karakter juridik - dmth se janë të rregulluara në

Karakteri juridik i detyrimit dmth, që marrëdhënia e krijuar ndërmjet pjesëmarrësve jo

Ekzistojnë edhe detyrime që gëzojnë sanksion juridik, që nuk mund të

Detyrimet janë marrëdhënie me përmbajtje të caktuar - nga përmabajtja e

E Drejta e Detyrimeve Faqe 3

Detyrimet janë marrëdhënie me karakter relativ - çdo marrëdhënie e detyrimeve ka

Në marrëdhëniet e detyrimeve, për realizimin e së drejtës së vet kreditori mund ti

Detyrimet janë marrëdhënie me karakter pasuror - parimisht çdo marrëdhënie e

Karakteri material i marrëdhënieve të detyrimeve paraqitet në ato raste kur

Vetitë e detyrimeve të plotfuqishme - janë: detyrimi të jetë i mundshëm, i

Sipas natyrës, pamundësia mund të jetë:

Pamundësia objektive ekziston kur detyrimi objektivisht nuk mund të

E Drejta e Detyrimeve Faqe 4

Pamundësia fillestare e detyrimit ekziston kur në çastin e krijimit detyrimi është i

Pamundësia e mëvonshme ekziston kur në çastin e krijimit detyrimi ka qenë i

Pamundësia juridike paraqitet kur detyrimi nuk mund të ekzekutohet përshkaqe

Detyrimi është i lejueshëm - nëse është në pajtim me rregullat kushtetuese,ligjore

Klasifikimi i detyrimeve – detyrimet klasifikohen:

 Sipas kriterit të karakterit juridik të detyrimeve: në detyrime civile dhe natyrale,

E Drejta e Detyrimeve Faqe 5

Titullari i së drejtës ka të drejtë që me anë të padisë, ose me kundërshtim apo me

Si detyrime civile paraqiten: e drejta e mbajtjes, e drejta e shitësit që të kërkojë çmimin,

Llojet e detyrimeve sipas lëndës së ekzekutimit - detyrimet pozitive janë ato ku

Llojet e detyrimeve sipas asaj se a dorëzohet sasi e caktuar parash

E Drejta e Detyrimeve Faqe 6

Në këto detyrime ndalohen pjesëmarrësit që të kontraktojnë klauzola për pagesë

Sipas teorisë se nominalizimit monetar, debitori duhet të paguajë vlerën e

Sipas teorisë së valorizimit monetar, debitori duhet të ekzekutojë ose të

Detyrimet jo me para janë ato detyrime në të cilat debitori është i detyruar të

Llojet e detyrimeve sipas saktësimit të detyrimit - detyrimet individuale janë ato në

Lëndë është sendi individualisht i caktuar (res in specie), i pazëvendësueshëm.

E Drejta e Detyrimeve Faqe 7

Ky detyrim konsiderohet i përmbushur kur dorëzohen të gjitha sendet e detyrimit, pra,

Këto detyrime mund të krijohen sipas ligjit, kontratës apo testamentit.

E Drejta e Detyrimeve Faqe 8

Ky solidaritet mund të krijohet në bazë të ligjit, kontratës dhe testamentit.

Si raste të rëndësishme të detyrimeve solidare pasive janë: kur prindërit dhe

Ky solidaritet u ofron kreditorëve sigurinë e pagimit të borxhit. Rreziku i insolvencës

Këto detyrime krijojnë dy lloj efektesh:

Llojet e detyrimeve sipas kohëzgjatjes së prestimeve - detyrimet e përkohshme janë

Detyrimet sukcesive janë detyrime të përhershme ku debitori detyrohet që veprimin ta

Detyrimet me prestime të përhershme janë ato ku debitori është i detyruar që kreditorit

Llojet e detyrimeve sipas subjektit që e ekzekuton detyrimin - detyrimet thjeshtë

E Drejta e Detyrimeve Faqe 9

Pra, këto detyrime mund të cedohen dhe tëtrashëgohen.