HAVZA MESLEK

YÜKSEKOKULU

BÜRO YÖNETİMİ VE
YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI
PROGRAMI
BYA119-Etkili Konuşma ve İletişim
Öğr. Gör. Derya KABASAKAL ŞAHİN
Yazı Dili ve Konuşma Dili
- Okuma Çalışmaları
BYA119-Etkili Konuşma ve İletişim

Hafta-14
 Yazı Dili ve Konuşma Dili

Yazı dili, adından anlaşılacağı üzere yazıda

kullanılan dildir. Dilde birliği, anlaşma kolaylığını
sağlamak için kullanılan kitap dilidir, kültür dilidir,
edebî dildir.
Konuşma dilinin her bölgenin doğal, günlük dili
olmasına karşılık yazı dili, okuma yazmada
kullanılan ortak dildir.
 Yazı Dili ve Konuşma Dili
Konuşma dili, günlük hayatta diğer insanlarla iletişim
kurmak için konuşurken kullandığımız dildir. Bu dil,
doğal olduğu için konuşurken cümlemizin kurallı olup
olmadığına, kelimelerin doğru sıralanıp
sıralanmadığına, söyleyişin doğru olup olmadığına pek
dikkat etmeyiz.
Bu sebeple zaman içinde, bölgeden bölgeye değişen
birtakım söyleyiş farklılıkları ve kelime farklılıkları ortaya
çıkar. Bu farklılıkların tarihî süreç içinde, bölgelere göre
geçirdiği maceradan o dilin lehçeleri ortaya çıkar.
 Dilde çeşitli sebeplerle ortaya çıkan
değişiklikler, ağız, şive, lehçe
kavramlarını ortaya çıkarmıştır.

Ağız:
Aynı dil içinde farklı söyleniş biçimleri olarak
tanımlanabilir. Ağız farklılıkları yazı dilinde
gösterilmez. Bu farklılıklar bölgeseldir.
Karadeniz ağzı, İç Anadolu ağzı örnek olarak
verilebilir.
 Şive:
Bir dilin ses ve şekil ayrılığına dayanan yazı ve
konuşma şeklidir. Bir dilin izlenebilen tarihi dönemlerde
farklı özellikler göstermesine olarak tanımlanabilir.
Farklılıklar lehçede olduğu kadar fazla değildir.
Türkçenin değişik şiveleri vardır. Bunlara,
• Azeri şivesi,
• Özbek şivesi,
• Kazak şivesi,
• Türkmen şivesi,
• Tatar şivesi v.b. gibi örnek gösterilebilir.
 Lehçe:
Bir dilin tarihsel, bölgesel, siyasal sebeplerden dolayı
ses, yapı ve söz dizimi özellikleriyle ayrılan kolu olarak
tanımlanabilir.
Ayrıca lehçeyi bir dilin, ses ve şekil ayrılığından da ileri
giderek kelime ayrılığına varan özelliği olarak da ifade
edebiliriz.
Türkçenin lehçeleri - Yakutça ve Çuvaşça
 Konuşma Dili ve Yazı Dili Arasındaki Farklar:
• Bir ülkede resmi olarak kullanılan sadece bir tane
yazı dili vardır fakat aynı ülkede birden çok
konuşma dili olabilir.
• Yazı diline göre konuşma dilinin daha doğal
olduğu söylenebilir.
• Yazı dili kullanım alanı açısından konuşma diline
göre daha fazla alana hitap eder.
• İletişim kurarken konuşma dilini kullanmak daha
pratiktir.
 Konuşma Dili ve Yazı Dili Arasındaki Farklar:
• Konuşma dilinde meydana gelen değişiklikler
kayıt altına alınmazken yazı dilinin geçirdiği tüm
evreler kayıt altındadır.
• Konuşma dilinde dilin kurallarına uyulmazken
yazı dilinde dilin kendine has kurallarına
uyulmak zorundadır.
• Yazı dili resmi nitelik taşırken konuşma dili resmi
nitelik taşımaz.
• Konuşma dilinde sözün önemine göre vurgu ve
tonlama gibi unsurlar yer alırken yazı dilinde bu
durum geçerli değildir.