Professional Documents
Culture Documents
Wirongrong MONGKONTHUM
Dept. of Environmental Science, KKU
การประเมินวัฏจักรชีวิต (Life Cycle Assessment: LCA)
วิธีการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อมในเชิงปริมาณตลอดช่วง
ชีวิตของผลิตภัณฑ์ โดยพิจารณาถึงการใช้ทรัพยากร พลังงาน
และการปลดปล่อยของเสียรูปแบบต่าตลอดช่
งๆ วงชีวิต = ?
- การจัดหาวัตถุดิบ
- การผลิต
- การขนส่ง
- การใช้ผลิตภัณฑ์ + การ
ใช้ซ้ำ การ
นำ
กลับมาใช้ใหม่
- การกำจัดทิง้ หลังหมด
ตัง้ แต่เกิดจนตาย
อายุก(Cradle
ารใช้งานto Grave)
LCA เป็ นเครื่องมือในการผลิต Green Products
LCA ใช้ศึกษาผลกระทบสิ่งแวดล้อมของผลิตภัณฑ์ตลอดวัฏจักร
ชีวิตของผลิตภัณฑ์นัน
้ ๆ
มีการพิจารณาผลกระทบสิ่งแวดล้อมในทุกๆประเด็นที่เกิดขึน
้ รวม
ผลกระทบทัง้ หมด ; สิ่งแวดล้อม ระบบนิเวศ พันธุ์พืช/สัตว์ และ
สุขภาพของคน (ไม่รวมด้านเศรษฐศาสตร์)
ใช้เป็ นเกณฑ์ในการเลือกผลิตภัณฑ์ที่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
น้อย (ผู้ผลิต และผู้บริโภค)
ตัดปั ญหาที่จะเกิดตามมา (prevention control)
- จากขัน้ ตอนหนึ่งของวงจรชีวิตไปขัน
้ ตอนอื่นๆ
- จากปั ญหาหนึ่ง ไปสู่ปัญหาอื่น
ทำไมต้อง LCA : ที่มาการประยุกต์ใช้ข้อมูลการเมินวัฏจักรชีวิต/ แรงขับเคลื่อน (แ
รงกดดัน)
1. ปั ญหาสิ่งแวดล้อมที่เกิดขึน
้ ในปั จจุบัน
อากาศเปลี่ยนแปลงเนื่องจากโลกร้อนขึน
้
การร่อยหรอของทรัพยากร
การลดลงของปริมาณโอโซนในชัน
้ บรรยากาศ
ขยะล้นเมือง
สารพิษ
มลพิษอื่นๆ
2. อุปสรรคต่อการพัฒนาที่ยั่งยืน : “Sustainable Development…
development that meets the
needs of the present without compromising the ability of
3. บทบาทของสิ่งแวดล้อมต่อมาตรการทางการค้า ผ่านมาตรการการค้าที่
ไม่ใช่ภาษี (Non-Tariff Barriers:
NTBs) (โดยเฉพาะประเทศพัฒนาแล้ว เช่น EU ญี่ปุ่น อเมริกา อาจใช้เป็ น
กลยุทธ์ในการกีดกันทางการค้า)
WEEE (Waste Electrical and Electronic Equipment) : ระเบียบการ
EU เช่น
กำจัดเศษจากซากผลิตภัณฑ์ไฟฟ้ า
และอิเล็กทรอนิกส์
EU Timber Regulation หรือ FLEGT : มาตรการส่งเสริมการทำป่ าไม้ที่
ยั่งยืน
REACH (Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction
of Chemicals) : ระบบการจด
ทะเบียน การประเมิน การรับรอง อนุญาต และการจำกัดการใช้ สารเคมีที่
ผลิตหรือนำเข้ามาใน EU
RoHS (Restriction of Hazardous Substances Directive) : ระเบียบ
จำกัดสารอันตรายในผลิตภัณฑ์
ไฟฟ้ าและอิเล็กทรอนิกส์
EU Flower : Eco-labeling โครงการฉลากเขียวของสหภาพยุโรป
4. มนุษย์ (ผู้บริโภค) มีแนวโน้มให้ความสำคัญกับการรักษาสุขภาพ
อนามัยมากขึน
้ (ปั ญหาสิ่งแวดล้อม
ส่งผลต่อสุขภาพอนามัยและความปลอดภัย) เกิดเงื่อนไขในการ
พิจารณาเลือกสินค้าและบริการ
5. ตลาดสินค้าเพื่อสิ่งแวดล้อมขยายตัว เกิดการแข่งขันในเรื่อง
คุณภาพสินค้าเพื่อรักษาและขยายตลาด
6. เครื่องมือสื่อสารข้อมูลสิ่งแวดล้อมระหว่างผู้ผลิตและผู้บริโภคมี
บทบาทมากขึน
้ เช่น ฉลาก
สิ่งแวดล้อมประเภทต่างๆ
ตัวอย่างสลากด้านสิ่งแวดล้อม
LCA เป็ นส่วนหนึ่งในมาตรฐานระบบจัดการสิ่งแวดล้อม ISO14000 (อยู่ใน
ISO 14040)
“การเก็บรวบรวม และการประเมินค่าขององค์ประกอบที่ป้อนเข้าสู่
กระบวนการ (Input) และสิ่งที่ได้ออกมา (Output) รวมถึงผลกระทบ
ต่างๆ ที่มีโอกาสเกิดขึน
้ ในระบบผลิตภัณฑ์ตลอดวัฏจักร”
ISO14000 (เป็ นระบบตรวจสอบตนเอง หรือ Self Declaration) แบ่ง
ประเภทของมาตรฐานเป็ น 7 ส่วนหลัก
หลักการของการประเมินวัฏจักรชีวิต
กรอบการดำเนินงาน LCA ตามอนุกรมมาตรฐาน ISO 14040
ขัน
้ ตอนการประเมินวัฏจักรชีวิต
2) การจัดทำบัญชีรายการ
3) การประเมินผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม
4) การแปลผลการศึกษา
1. การกำหนดเป้ าหมายและขอบเขต (Goal and Scope Definition)
เพื่อวิเคราะห์จุดแข็งและจุดอ่อนของผลิตภัณฑ์
- อาศัยข้อมูลผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมในด้านต่างๆ ที่เกิดขึน
้
ตลอดวัฏจักรชีวิต
เพื่อการปรับปรุงผลิตภัณฑ์ (อาศัยความรูพ้ืนฐานของการออก
แบบและขอมูลในเชิงตัวเลขมาก)
เพื่อจัดทำฉลากสิ่งแวดล้อม
- เป็ นช่องทางการสื่อสารระหว่างผู้ผลิตและผู้บริโภคให้รับทราบ
ถึงผลกระทบจาก
ผลิตภัณฑ์ที่มีต่อสิ่งแวดล้อม
ขอบเขตของการประเมินวัฏจักรชีวิต
Gate to gate: Partial LCA, พิจารณาเฉพาะกระบวนการใดกระบวนการหนึ่งจากทัง้ สายโซ่การ
ผลิต
การผลิตผลิตภัณฑ์ A มีสารและพลังงานที่เข้าระบบการผลิตประกอบด้วย
Source: http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1909-
ขัน
้ ตอนการจัดทำบัญชีรายการ
วิจัย วิทยานิพนธ์ต่างๆ
การวิเคราะห์ข้อมูลที่จัดเก็บ
การตรวจสอบข้อมูล
สมดุลมวลสาร
สมดุลพลังงาน
เปรียบเทียบกับข้อมูลจากกระบวนการที่คล้ายคลึงกัน
เปรียบเทียบกับข้อมูลจากแหล่งอ้างอิงอื่น
เปรียบเทียบกับค่าทางทฤษฎี เช่น ค่าจากการคำนวณ
การปั นส่วน การหาค่าเฉลี่ย (Averaging) : ปริมาณผลกระทบ
(Allocation) ต่อผลิตภัณฑ์
1 หน่วย
ใช้ในกรณีที่มีการทรัพยากรหนึ่งใดร่วมกันในหลายขัน
้ ตอน/
กระบวนการ และไม่มีการระบุข้อมูลที่ชัดเจน
(ปัตันส่
วอย่
วานรั
งการปั
บผิด นส่ชอบ)
วนโดยใช้น้ำหนัก (ข้อมูลสมมติทัง้ หมด)
การผลิตกระดาษพิมพ์เขียน 30 ตัน จากกลุ่มโรงงานเยื่อและกระดาษที่ มีผลิตภัณฑ์หลาย
ประเภท
ข้อมูลการผลิต กระดาษ 80 แกรม 10 ตัน กระดาษ 70 แกรม 20 ตัน ปริมาณไฟฟ้ าที่ใช้
ทัง้ หมด 20 MWh
การปั นส่วน สัดส่วนการใช้ไฟฟ้ าสำหรับผลิตภัณฑ์แต่ละชนิดแยกตามน้ำหนัก คำนวณได้
ดังนี ้
กระดาษ 80 แกรม ใช้ไฟฟ้ าในสัดส่วน 10 / (10 + 20) = 33.33%
กระดาษ 70 แกรม ใช้ไฟฟ้ าในสัดส่วน 20 / (10 + 20) = 66.67%
- ไฟฟ้ าที่ใช้ในการผลิตกระดาษ 80 แกรม = 0.3333x20 = 6.67 MWh
- ไฟฟ้ าที่ใช้ในการผลิตกระดาษ 70 แกรม = 0.6667x20 = 13.33 MWh
3. การประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อมตลอดวัฏจักรชีวิตผลิตภัณฑ์
(Life Cycle Impact Assessment: LCIA)
มีเป้ าหมายเพื่อประเมินระดับผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมว่าผลกระ
ทบด้านใดที่มีความสำคัญในระบบผลิตภัณฑ์ที่พิจารณา
เป็ นการแปลข้อมูลบัญชีรายการ จาก LCI (ปริมาณของเสีย สาร
ขาเข้า สารขาออก) ให้อยู่ในรูปของผลกระทบสิ่งแวดล้อม เพื่อ
อธิบายค่าความสามารถในการก่อให้เกิดผลกระทบขัน
้ กลาง (ต่อ
สิ่งแวดล้อม : Mid-point Impact) หรือผลกระทบขัน
้ ปลาย
(End-point Impact: ความเสียหายต่อสุขภาพอนามัย ต่อระบบ
นิเวศ) ที่เกิดขึน
้ ในแต่ละช่วงชีวิตโดยตลอดวัฏจักรของผลิตภัณฑ์
เพื่อนำมากำหนดแนวทางในการพัฒนาและปรับปรุงต่อไป
ระดับความเสียหาย เช่น ความ
แสดงปั ญหาที่เกิดต่อสวล. เสียหายต่อสุขภาพ หรือต่อ
โครงสร้างการประเมินผลกระทบ ระบบนิเวศ
บัญชีรายการ ผลกระทบขัน
้ กลาง ผลกระทบขัน
้ ปลาย
Global Cance
CO2 r
Warming Respirat
Ozone ory
CH4
decease
depletion Sea
VOC Carcinogens water
CFCs Acidification level
Extincti
Eutrophicatio on of
SOx
n species
NOx Land use Reduced
change resource
PM10
Nutrification base
การประเมินผลกระทบ
จำแนกกลุ่มผลกระทบ (Classification)
เป็ นการจำแนกข้อมูลในบัญชีรายการให้เข้า
กลุ่ม
ผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม (ที่สำคัญ)
เช่น
Climate Change Global Warming
Ozone depletion
Resources depletion
Energy depletion
Toxicity (human, eco)
กลุ่มผลกระทบที่สำคัญ
การกำหนดบทบาทและบ่งชป
ี้ ริมาณใน แต่ละกลุม
่ ผลกระทบ
(Characterization) แปลงข้อมูลในบัญชีรายการให้เป็ นค่าความ
สามารถในการก่อให้เกิดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม (ISO ให้คำถึงแค่
พิจารณา “ผลกระทบในเชิงปริมาณ (Impact score)” โดยคิดจากค่า
ตรงนี)้
Characterization Factor (แฟคเตอร์กำหนดบทบาท) = ค่าแสดงศักยภาพใน
การก่อให้เกิดผลกระทบของข้อมูล
ผลิตภัณฑ์ A
CO2 20 1 20 x 1 = 20
CH4 2 25 2 x 25 = 50
ผลิตภัณฑ์ A
NH3 0.03 1.88 0.0564
Total 10.2064
ผลิตภัณฑ์ B
NH3 0.05 1.88 0.094
ตัวอย่างผลกระทบจากการกำหนดบทบาทของวัฏจักรชีวิต
ของถุงกระดาษและถุงพลาสติก LDPE
ตัวอย่างผลกระทบจากการกำหนดบทบาท
Ex : GHG emission ของรถยนต์ 2 รุ่น
การประเมินผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม (Impact Assessment
Methods)
หากพิจารณาให้ระบบนิเวศมีน้ำหนักมากกว่าการใช้ทรัพยากรและโลก
ร้อน
: เส้นใยพอลิเอสเตอร์ดีกว่า
หากพิจารณาให้ระบบนิเวศมีน้ำหนักน้อยกว่าการใช้ทรัพยากรและโลก
ร้อน
4. การแปลผลและการปรับปรุงผลิตภัณฑ์ (Interpretation)
ทราบผลกระทบสิ่งแวดล้อมของผลิตภัณฑ์หรือกระบวนการผลิตสินค้า
สามารถปรับปรุงแก้ไขปั ญหาที่เกิดขึน
้ ได้ครบทุกด้าน
เป็ นฐานข้อมูลเพื่อการออกแบบเชิงนิเวศ (Eco design)
เปรียบเทียบผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมของผลิตภัณฑ์
ใช้อ้างอิงด้านสิ่งแวดล้อมให้เป็ นไปตามกฎหมายของประเทศคู่ค้าเพื่อ
สนับสนุนการส่งออก
เตรียมความพร้อมของประเทศในการรองรับกับมาตรการด้านการค้า
ภาคอุตสาหกรรม
- ออกแบบและปรับปรุงกระบวนการผลิตและผลิตภัณฑ์
- พัฒนากลยุทธ์ด้านการตลาดและแผนการลงทุน
- ช่วยในการหาผู้จัดหาวัตถุดิบ (supplier) ให้ผลิตผลิตภัณฑ์ที่เป็ น
มิตรต่อสิ่งแวดล้อม
- ใช้ส่งเสริมการตลาดเรื่องสิ่งแวดล้อม
- เพิ่มโอกาสทางการค้า (ตลาดที่มีข้อกำหนดด้านสิ่งแวดล้อม)
ภาครัฐ
- ใช้เป็ นเกณฑ์ในการจัดทำฉลากสิ่งแวดล้อม
- ใช้เป็ นเกณฑ์ในการกำหนดมาตรฐาน/การควบคุมด้วยกฎหมาย
- พิจารณาสนับสนุนเงินทุนหรือการจัดทำโครงสร้างภาษีอากรเอกชน
- เป็ นข้อมูลเพื่อเผยแพร่ต่อผู้บริโภคเพื่อสร้างจิตสำนึก
- เป็ นข้อมูลเพื่อให้รัฐบาลมีการพัฒนาด้านสิ่งแวดล้อม
ผู้บริโภค
- เป็ นข้อมูลเพื่อใช้ในการตัดสินใจเลือกซื้อผลิตภัณฑ์
- เกิดจิตสำนึกด้านสิ่งแวดล้อม
Linear Economy
X Take Make Dispose
https://www.mtec.or.th/research-projects/38290/
ฐานข้อมูล LCA ของไทย
https://www.nstda-tiis.or.th/our-rd-activities/lci-
database/development-and-establishment-of-national-
lci-database/
ทัง้ หมดที่พูดกันมา คำถามคือ แล้ว LCA
เกี่ยวข้องกับ
Clean Technology อย่างไร ?