Mühendislik Fakültesi

Çevre Mühendisliği Bölümü

Çevre Kimyası Laboratuvar II

Prof.Dr. Gülfem BAKAN
ENDÜSTRİYEL ATIKSULARDA SÜLFAT TAYİNİ

5. Hafta
DENEYİN AMACI

 Suyun içindeki maddeleri çöktürmek ve değişik yöntemlerle

ölçmenin uygulanırlığını göstermek,
 Analiz yönteminin seçiminin bir çok faktöre bağımlı olduğunu
göstermek.
 Kükürt sularda az miktarda sülfür (S-2) ve daha çok da sülfat (SO4-2) halinde
bulunabilir.
 Özellikle anaerobik ayrışma sonucunda indirgenen kükürt, ikinci aşamada
kötü kokulu ve zehirli bir gaz olan hidrojen sülfüre (H2S) dönüşür.
 Evsel su kaynaklarındaki sülfat miktarı yüksekse insanlarda müshil etkisi
yapar.
 Bu yüzden insan kullanımı göz önünde bulundurularak sularda üst limit
değer olarak 250mg/L olması tavsiye edilmektedir.
 Evsel ve endüstriyel su kaynaklarında sülfat kazan ve ısıtıcılarda sert kabuk
oluşturma eğiliminde olduğu için miktarının bilinmesi önemlidir.
 Aynı zamanda suda çözünmüş halde bulunan H2S gazı, denge reaksiyonu
uyarınca suyun pH’ını düşüreceğinden, tam dolu akmayan beton
kanalizasyon borularında korozyona neden olur.

 SO4-2 + Organik Madde → S-2 + H2O + CO2

Borunun su bulunmayan kısmında yoğuşan su buharında çözülen hidrojen
sülfür, kükürt oksitleyici bakteriler tarafından sülfirik aside oksitlenir.

Şiddetli bir asit olan sülfirik asitte, beton boruların içten tahribine neden olur.
Bu olaya taç korozyonu denir.
Taç Korozyonu

 Korozyon bölgesinin en üstte oluşu, sülfür oksitleyen bakterilerin en

üst kısımda sürüklenme ve akma faaliyetlerinin en az etkilenecekleri
bölge olması nedeniyle en çok burada tutunma imkanı bulurlar.
Sülfat ölçümü 4 temel yöntemle yapılır;
IC ile ölçüm haricindeki yöntemler, fazla miktarda baryum klorür ekleyerek
çözünmeyen baryum sülfat oluşturma esasına dayanır.

• 0,1mg/L gibi düşük sülfat değerlerinde

bile tayin imkanı sağlar.
Sülfat verisinin Çevre Mühendisliğinde Kullanım
Alanları
 Doğal Sularda;
İçme suyu ve endüstriyel su temini için uygun olup olmadığına
karar verilmesinde.

 Atık Sularda;
Sülfatın hidrojen sülfüre indirgenmesiyle ortaya çıkacak
problemleri belirlemede.
Sülfat verisinin Çevre Mühendisliğinde Kullanım
Alanları
 Atık Çamurlarında;
Atık çamurlarının ve endüstriyel atıksuların anaerobik çürütülmesiyle
sülfat, hidrojen sülfüre indirgenir ve metan ve amonyakla açığa çıkar.
Çıkan gaz biyogaz enerjisi için kullanılıyorsa hidrojen sülfür değerinin
belli bir değeri aşmaası gerekir.
Bu bilgiler kullanılarak tesisler tasarlanır, sülfür uzaklaştırılması
gerekiyorsa gerekli üniteler eklenir.
Aletler ve Reaktifler
Gravimetrik yöntem  Gravimetrik yöntem 
 Analitik tartı (0,1 mg) • Methyl-red indikatörü

 Kurutma etüvü • Derişik HCI

 Fırın • Baryum klorür çözeltisi
 Desikatör • Su numunesi
 Fitle kağıdı

 (hassas çökeltme yapmak için yeterli yapıda)

 Filtrasyon aleti
 Yöntem
 250 mL’lik balon jojelerdeki numunelere HCl eklenip, asiditesini pH 4.5-5.0
ayarlanır, metil- kırmızısı indikatörü kullanılır.
 Toplam numune hacmini 150 mL’ye tamamlamak için ekstra 1-2 mL HCl
eklenir.
 Çözeltiyi karıştırarak kaynama noktasına kadar ısıtıp, çökeltme
tamamlanıncaya kadar ortama sıcak baryum klorür çözeltisi eklenir.
 Eğer çökelek miktarı az ise 2-5 mL fazladan baryum klorür çökeltisi eklenir.
 İki saat boyunca çökeleği 80-90 ºC’de sindirin.
 Bir kaç kez sıcak saf su ile yıkayarak çökeleği filtreden süzünüz ve 800 ºC’de
en az yarım saat tutup, kurutunuz ancak filtre kağıdının ateş almasına izin
vermeyiniz.
 VERİ ANALİZİ VE HESAPLAMALAR

mg BaSO4 x 0.4115 x 1000 (mL / L)

A  Gravimetri k (mg / L) SO4 2 
mL numune

mg SO4 2 x 1000 (mL / L)

B  Spektrofot ometrik (mg / L) SO4 2 
mL numune
TARTIŞMA SORULARI

 Sudaki sülfat iyonu konsantrasyonu için analiz

yöntemlerini karşılaştırınız.

 Sülfat tayininin çevre mühendisliği pratiğinde

kullanılabilirliği nedir? Tartışınız.

 Çevre kimyası analizlerinde sindirim (digestion)

işleminin önemini tartışınız.