ANG PAGKAKAPATAPON

SA DAPITAN
 DAPITAN

• ISANG LIBLIB NA BAYAN SA

MINDANAO NA NASA
PANGANGASIWA NG MG HESWITA
• APAT NA TAONG NANINARAHAN SI
RIZAL BILANG ISANG DESTERADO
• HINDI KASINGKULAY PERO
MARAMING IBINUNGANG
MAGAGANDANG GAWA.
 • BARKONG CEBU-NAGHATID KAY RIZAL SA
DAPITAN
SIMULA • MAY DALANG LIHAM MULA KAY OADRE PABLO

NG PASTELLS-SUPERYOR NG LIPUNANG HESWITA

SA PILIPINAS PARA KAY ANTONIO OBACH-
DISTIYERO HESWITANG KURA PAROKO SA DAPITAN

• LAMAN NG LIHAM ANG PAGTIRA NI RIZAL SA

KUMBENTO NGUNIT MAY MGA KUNDISYON
MGA KUNDISYON

IPAPAHAYAG NI RIZAL SA MADLA ANG KANYANG MGA PAGKAKAMALING MAY KINALAMAN SA

RELIHIYON AT GAGAWA SIYA NG PAHAYAG NA MAGPAPAKITANG SIYA AY ISANG MAKA-ESPANYOL
AT LALABAN SA REBOLUSYON

NA MAKIKIBAHAGI SIYA SA MGA RITWAL AT SEREMONYA NG SIMBAHAN AT MANGUNGUMPISAL SA

KANYANG NAKALIPAS

NA MULA NGAYON AT KIKILOS SIUA BILANG HUWARANG SAKOP NG ESPANYA AT ISANG LALAKI NG
RELIHIYON

HINDI GUSTO NI RIZAL ANG KUNDISYON KAYA DOON SIYA NANIRAHAN SA BAHAY NI
KOMANDANTE , KAPITAN CARNICERO .
CARNICERO

• HINANGAAN ANG MAGAGANDANG

KATANGIAN AT PERSONALIDAD NI RIZAL
• NALAMAN NIYANG HINDI ITO BASTA BASTANG
PRESO AT LALONG HINDI PILIBUSTERO
• BINIGYAN NIYA NG KALAYAANG MAGPUNTA
SA KAHIT SAAN AT MINSAN LAMANG
MAGREPORT SA KANYANG TANGGAPAN.
• GINAWAN NAMAN NI RIZAL NG TULA SI
CARNICERO “A DON RICARDO CARNICERO
 • SETYEMBERE 21, 1892, DUMATING ANG BARKONG
KOREONG BUTUAN HATID ANG MAGANDANG
BALITA

NANANLO • TIKET SA LOTERYA BLG. 9736, NAGWAGI NG

IKALAWANG GANTIMPALA SA HALAGANG 20,000.00,
SA PAG-AARI NINA:

LOTERYA
A KAPITAN CARNICERO
B. DR. RIZAL
SA C. FRANCISSCO EQUILOR-ESPANOL NA RESIDENTE SA

MAYNILA
DIPOLOG, KALAKIP BAYAN NG DAPITAN
ANG BAHAGI NI RIZAL AY IBINIGAY SA KANYANG
AMA-2000, 200-BASA AT ANG IBA AY IBINILI NG
LUPANG SAKAHAN SA BAYBAY DAGAT NG TALISAY,
ISANG KILOMENTRO MULA SA DAPITAN
DEBATE NI PASTELLS AT
RIZAL HINGGIL SA
RELIHIYON
• Nagsimula ng magpadala si Padre Pastells ng isang aklat na na isinulat ni
Sadra na may kalakip na payo na nagsasaad na tumigil na si Rizal sa
kanyang kalokohan hinggil sa pananaw sa relihiyon

• Ipinakita ni Rizal sa kanyang liham kay Padre Paatells ang kanyang mga
anti-Katolikong ideya na nakuha niya sa Europa at mapait na karanasang
bunga ng pag-uusig ng masasamang prayle

• Nagwakas ang debate dahil walang makapagsabi kung sino ang may
katwiran

• Si Rizal ay nanirahan sa Dapitan ng walang gaanong patnubay ng Inang

Simbahan

• Nanatili pa rin ang pagiging magkaibigan nina Padre Pastells at Rizal.

 • G. JUAN LARDET- ISANG NEGOSYANTENG PRANSES SA
HINAMON DAPITAN, BUMILI NG TROSO MULA SA LUPA NI RIZAL NA
ANG ILAN AT MABABA ANG KLIDAD.

NI RIZAL • SUMULAT SI LARDET KAY ANTONIO MIRANDA, ISA RING

MANGANGALAKAL SA DAPITAN AT KAIBIGAN NI RIZAL NA
NG ISANG NAGLALAMAN NG KANYANG PAGKAINIS SA
PAKIKIPAGNEGOSYO AT SINABI NA KUNG SI RIZAL AY

DUELO TAPAT NA TAO, HINDI NIYA ISINAMA SA KWENTAHAN ANG

MABABA ANG KALIDAD.

ANG • MAIINITIN ANG ULO NI RIZAL, NANG MABASA NIYA ANG

LIHAM, AY KAAGAD HINAMON NG DUELO SI LARDET AT
ISANG ITO NAMAN AT PINIGILAN NI CARNICERO

• MAAALALA NA DAHIL SA PAGIGING MAINITIN NG ULO NI

PRANSES RIZAL, HINAMON DIN NIYA SINA ANTONIO LUNA AT W.E.
RETANA.
SI RIZAL AT PADRE SANCHEZ

• MGA KINAUSAP NI PADRE PASTELLS SA

PAGHIKAYAT KAY RIZAL NA IWAKSI ANG
PAGKAKAMALI SA RELIHIYON
A. PADRE OBACH-KURA NG DAPITAN
B. PADRE JOSE VILACLARA-KURA NG
DIPOLOG
C. PADRE FRANCISCO DE PAULA SANCHEZ-
PABORITONG GURO NI RIZAL SA
ATENEO DE MANILA, AT SIYA LAMANG
ANG PARING ESPANYOL NA
NAGTANGGOL SA NOLI ME TANGERE.
 ARAW-ARAW NA NAG-UUSAP ANG DALAWA SA
DAPITAN, NGUNIT HINDI RIN NABAGO ANG
PANANAW NI RIZAL

SI RIZAL AT HINDI RIN NAMAN NABAGO ANG PAGIGING

MABUTI NILANG MAGKAIBIGAN AT TINULUNGAN
PADRE PA SI RIZAL SA PROYEKTONG PAGANDAHIN ANG
SANCHEZ DAPITAN
ESTUDIOS SOBRE LA LAENGUA TAGALA- MGA
PAG-AARAL SA WIKANG TAGALOG-ISANG
GRAMATIKONG TAGALOG NA SINULAT NI RIZAL
AT INIHANDOG KAY PADRE SA SACHEZ SA
KANYANG KAARAWAN
 • MAGANDA, TAHIMIK AT KAAYA-AYA ANG BUHAY
NI RIZAL

• DINADALAW SIYA NG KANYANG PAMILYA SA

KUTA NG MGA ESPANYOL SA LUPA NG MGA
MAGANDAN MORO
G BUHAY SA • NAGPATAYO SIYA NG BAHAY SA TALISAY NA
DAPITAN NAPAPALIGIRAN NG MGA PUNONG KAHOY NA
NAMUMUNGA NG PRUTAS

• NAGPATAYO RIN SIYA NG PAARALAN PARA SA

MGA LALAKI AT ISANG OSPITAL PARA SA
KANYANG PASYENTE
 PABLO MERCADO-ESPIYA NG PRAYLE, NA
NAGSABING SIYA AY KAMAG-ANAK NI RIZAL
KAYA ITO AY KANYANG DINALAW
ANG NAGPAKITA NG ISANG LARAWAN NI RIZAL AT
PAGTATAGP ISANG PARES NG BUTONED NA MAY INISYAL
NA P.M. BILANG TANDA NG PAGIGING
O NI RIZAL KAANAK NI RIZAL
INALOK NIYA SI RIZAL NG SERBISYONG
AT ESPIYA MAGING TAGAPAGDALA NG LIHAM SA MGA
NG PRAYLE MAKABAYANG NASA MAYNILA
PINAALIS ITO NI RIZAL, NGUNIT NAPAG-
ALAMAN NA ITO AT NASA DAPITAN AT
IPINAMAMALITA NA SIYA AY KAMAG-ANAK.
KAPITAN JUAN SITGES

• PUMALIT KAY KAPITAN CARNICERO BILANG KOMANDANTE NG

DAPITAN

• PINADAKIP SI PABLO MERCADO KAY ANASTACIO ADRIATICO AT

INEMBISTIGAHAN

• FLORENCIO NAMANAN-TUNAY NA NGALAN NI PABLO MERCADO,

INUPAHAN NG MGA REKOLETO PARA MATIKTIKAN SI RIZAL,
MAKAKUHA NG MGA SULATIN NA MAG-UUNAY SA KANYA SA
KILUSANG REBOLUSYUNARYO

• PINATIGIL ANG IMBESTIGASYON AT PINALAYA ANG ESPIYA.

• HUMINGI SI RIZAL NG ULAT NGUNIT HINDI SIYA BINIGYAN. ITO
NGAYON AY NASA PAG-IINGAT NG BIBLIOTECA NATIONAL SA MADRID
AT MASASBING NAGTATAGLAY ITO NG MISTERYOSONG ULAT.
BILANG MANGAGAMOT
SA DAPITAN
• KARANIWAN NG PASYENTE AY DUKHA KAYA BINIBIGYAN NG LIBRENG
GAMOT

• MATAGUMPAY DING INOPERAHAN DIN NIYA ANG KANANG MATA NG

KANYANG INA, NGUTI DAHIL INALIS NG INA ANG BENDA,
NAIMPEKSYON ITO

• KUMALAT ANG PAGIGING MAGALING NA DOCTOR NI RIZAL

• DON IGNACIO TUMARONG-ISANG MAYAMANG PILIPINO, MULING
NAKAKITA, NAGBAYAD NG 3,000

• DON FLORENCIO AZACARRAGA-MAYAMANG ASYENDERI MULA

AKLAN NA NAGBAYAD NG ISANG KARGADA NG ASUKAL

• NAGING INTERESADO RIN SI RIZAL SA KATUTUBONG MEDISINA AT SA

GAMIT NG MA HALAMANG-GAMOT SA PILIPINAS NA INIRERESETA SA
MGA PASYENTENG WALANG KAKAYAHANG BUMILI NG GAMOT.
SISTEMA NG PATUBIG SA
DAPITAN
• BILANG AGRIMENSOR,NADAGDAGAN
PA NG KAALAMAN SA INHENYERIYA,
NAKAPAGPATAYO SI RIZAL NG ISANG
SISTEMA NG PATUBIG NA NAGBIBIGAY
NG MALINIS NA INUMIN SA TAUMBAYAN
• G. H.F. CAMERON-PUMURI SA TALINO NI
RIZAL SA GINAWANG SISTEMA NG
PATUBIG
 PAG-AALIS SA ILANG TATIAN NA
PINAGMUMULAN NG MALARIA

PROYEKTON
G SISTEMANG PANG-ILAW-BINUBUO NG
LAMPARANG LANGIS NG NIYOG NA
PANLIPUNA INILAGAY SA MADIDILIM NA LUGAR
N PARA SA
DAPITAN PAGPAPAGANDA SA DAPITAN. NAGLAGAY
NG MALAKING MAPA NG MINDANAO SA
HARAP NG SIMBAHAN NG DAPITAN
KATULONG SI PADRE SANCHEZ
SI RIZAL BILANG
GURO
• 1893- ITINATAG NIYA ANG ISANG PAARALAN NA TUMAGAL
HANGGANG SA MATAPOS ANG KANYANG DISTIYERO NOONG
Hulyo 1896.

• NAGSIMULA SA 3, NAGING 16, KINALAUNAN AY 21, WALANG

MATRIKULA, NAGTATRABAHO LAMANG SA KANYANG
HALAMANAN, BUKID AT PROYEKTONG PANGKOMUNIDAD.

• TINURUAN NIYA ANG MGA BATANG LALAKI NG PAGBASA,

PAGSULAT, WIKANG ESPANYOL AT INGLES, HEOGRAPIYA,
KASAYSAYAN, MATEMATIKA, GAWAING INDUSRIYAL, PAG-
AARAL NG KALIKASAN, MGA MORAL, GYMNASTICS

• SINANAY SA PANGONGOLEKTA NG MGA SPECIMEN NG MGA

HALAMAN AT HAYOP, MAGMAHAL SA ANUMANG GAWAIN AT
KUNG PAPAANO KUMILOS NA TULAD NG LALAKI
 GINAGANAP MULA IKA-2:00 HANGGANG 4 NG
HAPON. ANG SISTEMA AY TULAD NG SA ATENEO.
EMPERADOR ANG PINAKAMAHUSAY

KAPAG RISES, NAGSISISGA UPANG MAITABOY AND

MGA INSEKTO, NAGTATABAS NG PUNO AT
NAGLALAGAY NG PATABA SA LUPA
KLASE KAPAG WALANG KALASE, HINIHIKAYAT ANG MGA
BATA NA MAGLARO PARA MAPALAKAS ANG
KANILANG KATAWAN

MAY GYMNASTICS, WRESTLING, BOKSING,

PAGLANGOY, ARNIS AT PAMAMANGKA
 TULANG ISINULAT NI RIZAL
BILANG PARANGAL SA SA
TALISAY, INAAWIT NG MGA MAG-
HIMNO AARAL
DITO MATATAGPUAN ANG BUKID
PARA SA AT OSPITAL NI RIZAL.
TALISAY
ILALIM NG TALISAY ANG
PABORITO NIYANG LUGAR DITO
KASAMA ANG MGA MAG-AARAL
 MGA KONTRIBUSYON SA AGHAM

• KLOEKSYON NG KONKOLOHIYA NA
BINUBUO NG 346 NS KSBIBI NS
KUMSKSTSESN DS 203 SPECIES
• NATUKLASAN ANG PAMBIHIRANG
SPECIMEN NA ISINUNOD ANG NGALAN
KAY RIZAL:
A. DRACO RIZALI-LUMILIPAD NA BUTIKI
B. APOGONIA RIZALI-MALIIT NA UWANG
C. RHACOPPHORUS RIZALI-KAKAIBANG
PALAKA
 1. NATUTO NG BISAYA, SABANUN AT MGA
WIKANG MALAY.
2. SUMULAT NG GRAMATIKANG TAGALOG,
GUMAWA NG PAGHAHAMBING SA MGA
WIKANG BISAYA AT MALAYO AT SABANUN
PAG-AARAL 3. MARUNONG NG 22 WIKA-TAGALOK,
NG WIKA ILOKANO, BISAYA, SUBANUN, ESPANYOL,
LATIN, GRIYEGO, INGLES, PRANSES,
ALEMAN, ARABIKO, MALAY, HEBREO,
SANSKRIT, OLANDES, CATALAN,
ITALYANO, TSINO, NIPPONGO, PORUTGES,
SWISA AT RUSO
 MGA GAWAING MASINING
• NATULUNGAN ANG MGA MADRE NG KAWANGGAWA SA PAGHAHANDA NG ALTAR NG MAHAL NA BIRHEN SA KANILANG KAPILYA
• GINAWA NI RIZAL ANG KANANG PAA NG IMAHEN, MANSANAS AT ULO NG AHAS NG MAHAL NA BIRHEN
• GUMUHIT DIN SI RIZAL NG ILANG TAO AT BAGAY SA DAPITAN NA NAKAAKIT SA KANYA (3 KAKAIBANG URI NG HAYOP-BUTIKI,
PALAKA AT UWANG NA NATUKLASAN NIYA, GUMUHIT DIN NG MGA ISDANG NAHUHULI SA KATUBUGAN NG DAPITAN

• GUMAWA NG ISTATWA NG BUWAYA NA PINAPATAY NG ASO NA PINAMAGATANG PAGHIHIGANTI NG INA.

• MGA INUKIT NI RIZAL:
A. REBULTO NI PADRE GUIERRICO-GURO SA ATENEO

B. BATANG BABAE NG DAPITAN

C. JOSEPHINE BRACKEN

D. REBULTO NI SAN PABLO-IBINIGAY KAY PADRE PASTELLS

SI RIZAL BILANG MAGSASAKA

BUMILI NG 16 NA EKTARYA NG LUPA AT UMABOT PA NG 70, NAGTANIM NG KAKAW, KAPE,

TUBO, NIYOG AT PUNONG NAMUMUNGA (6,000 PUNO NG ABAKA, 1000 PUNO NG NIYOG)

KALAHATING ORAS ANG LAYO MULA SA DAGAT

HINIKAYAT ANG MGA MAGSASAKA NA IWAKSI NA ANG SINAUNANG PARAAN NG PAGSASAKA

AT GAMITIN ANG MODERNONG PARAAN NG AGRIKULTURA.

NAG-ANGKAT NG MAKINARYA MULA SA ESTADOS UNIDOS

PINANGARAP NA MAGTATATAG NG KOLONYANG AGRIKULTURAL NGUNIT HINDI NAGING

MATAGUMPAY DAHIL HINDI TINAGUYOD NG PAMAHALAAN
SI RIZAL BILANG NEGOSYANTE

01 02 03 04
NAKIPAGSOSYO KAY NAGING MATAGUMPAY ITINATAG AND ASSOSASYONG
RAMON CARREON- SA INDUSTRIYA NG NEGOSYO NG APOG NA KOOPERATIBA NG MGA
ISANG NEGOSYANTE SA PANGINGISDA, KOPRA NAKAGAGAWA NG 400 MAGSASAKA SA
DAPITAN AT ABAKA, MAS BAG NG APOG BUWAN- DAPITAN-ITINATAG NI
NAGTAGUMPAY SA BUWAN RIZAL UPANG MABALI
ABAKA ANG MONOPOLYO NG
MGA TSINO SA
PAGNENEGOSYO
 1887-NAIMBENTO ANG LIGHTER NG
SIGARILYO NA INIREGALO KAY
BLUMENTRITT, TINAWAG NA
SULPUKAN, GAWA SA KAHOY. ANG
SI RIZAL MEKANISMO AY BATAY SA PRINSIPYO
NG HANGING MAY PRESYON
BILANG
IMBENTOR SA DAPITAN, NAIMBENTO ANG
MAKINARYANG GAWAAN NG
LADRILYO, NA KAYANG GUMAWA NG
6,000 LADRILYO ARAW-ARAW
MI RETIRO

01 02 03
TULANG ISINULAT NAPUNA NG INA NI ISA SA
NI RIZAL DAHIL SA RIZAL NA PINAKAMAHUSAY
KAHILINGAN NG NAPABAYAAN NA NA ISINULAT NI
KANYANG INA NG BAYANI ANG RIZAL AYON SA
NOONG UMALIS SA PAGSUSULAT DAHIL MGA KRITIKO
DAPITAN. NAGING ABALA NA
SIYA SA DAPITAN
 SI RIZAL AT SI JOSEPHINE BRACKEN

• JOSEPHINE BRACKEN-ISANG IRLANDES , 18 TAONG

GULANG, SIMPLENG MANAMIT AT MASAYAHIN,
BALINGKINITAN, MAY BUHOK NA KULAY KASTANYAS,
ASUL ANG MGA MATA

• ISINILANG SA HONGKONG NOONG OKTUBRE 3, 1876

• INAMPON NI G. GEORGE TAUFER NA KINALAUNAN AY
NABULAG.

• HINANAP SI RIZAL DAHIL WALANG ESPESYALISTANG

MAKAPAGPAGALING SA HONGKONG

• MANUELA ORLAC-KASAMANG NAGHANAP KAY RIZAL,

IPINAKITA NILA ANG KARD NG PAGPAPAKILALA NI
JULIO LLORENTE-KAESKWELA AT KAIBIGAN NI RIZAL
• NAGKAIBIGAN AT NAGPLANONG
MAGPAKASAL SI NA RIZAL AT BRACKEN,
NGUNIT HINDI SILA IKINASAL NI PADRE
OBACH DAHIL WALANG PERMISO NG OBISPO
NG CEBU
• HINDI NAMAN NAPAGALING SI G. TAUFER
DAHIL PERMANENTE NA ANG KANYANG
PAGKABULAG AT BUMALIK ITONG MAG-ISA
SA HONGKONG
• DAHIL WALANG MAGKASAL SA KANILA,
NAGHAWAK KAMAY SILA SA HARAP NG DIYOS
AT IPINAHAYAG NILA ANG KANILANG
PAGIGING MAG-ASAWA
• NAGDALANG TAO SI JOSEPHINE NGUNIT SA
KASAMAANG PALAD, NAKUNAN SIYA.
• 3 ORAS LAMANG ANG ITINAGAL NG SANGGOL
AT PINANGALANANG FRANCISCO.
SI RIZAL AT ANG KATIPUNAN

VENUS-BARKONG
SINAKYAN NI
DR. PIO VALENZUELA-
VALENZUELA, AT HINDI SINANG-AYUNAN
NAGING SUGO SA
NAGSAMA NG ISANG NI RIZAL ANG
DAPITAN UPANG
BULAG, RAYMUNDO MAPANGAHAS NA
IPAALAM ANG BALAK
MATA, AT ISANG GABAY BALAK NI BONIFCIO
NG KATIPUNAN
UPANG MAITAGO ANG
MISYON.
 1. HINDI PA HANDA ANG TAUMBAYAN
2. KAILANGAN PANG MANGALAP NG MARAMING
PONDO AT ARMAS BAGO MAGING HANDA SA

DAHILAN REOLUSYON
HINDI RIN SINANG-AYUNAN ANG PLANONG
PAGLILIGTAS SA KANYA DAHIL NAGBITIW NA SIYA
NG PANGAKO SA MGA AWTORIDAD NA ESPANYOL
AT WALA SIYANG BALAK NA SIRAIN ITO.
 NAG-ALAY NG
SERBISYO BILANG
DOCTOR-MILITAS
SA CUBA NA NOOY NABALITAAN
NASA GITNA NG NIYA ITO KAY

NAGPRISINTAN
DIGMAAN AT BLUMENTRITT
PAPALAWAK NA
EPIDEMYA NG
G DOKTOL NG YELLOW FEVER

MILITAR SA HULYO 30, 1896,

NATANGGAP NI
CUBA
SINULATAN NI
RIZAL ANG LIHAM
RIZAL SI GOB.
NA NAGSASAAD
HENERAL
NA BIBIGYAN SIYA
BLANCO ANG
NG PASAPORTE
PUMALIT KAY
NG KOMANDANTE
DESPUJOL
POLITIKA MILITAR
NG DAPITAN
 IKINATUWA NG NI RIZAL ANG MASAYANG
BALITA MULA MALACANANG, MULI AY
MAKAPAGLALAKBAY NA MULI SIYA.
MGA AWIT
NG EL CANTO DEL VIAJERO-AWIT NG
MANALALAKBAY, MAKABAGBAG DAMDAMING
MANLALAKB TULANG ISINULAR NI RIZAL
AY HULYO 31, 1896-NAGWAKAS ANG 4 NA TAONG
PAGKAKAPATAPON KAY RIZAL SA DAPITAN,
SUMAKAY SIYA SA BARKONG ESPANA KASAMA
SI JOSEPHINE AT IBA PANG KAPATID AT KAMAG-
ANAK.