1

ČELIČNE
KONSTRUKCIJE
(2+2) V semestar

Predavanja:
Prof.dr Esad
Mešić,dig.

Vježbe:
V. asis. Ismar
Imamović
V. asis. Jelena
Medić V.asis.
Emina Hajdo
V.asis. Emina
Hadžalić Asis.
2

NASTAV
A

Predavanja: Obavezno prisustvo –

provjera 3 puta!

Vježbe Obavezno prisustvo – max. 2

: izostanka.

Ocjenjivanje: vježbe
(Elaborat)
testovi – dva
puta pismeni
dio ispita
usmeni dio
ispita
3

LITERATURA

B. Androić; D. Dujmović; I. Džeba:

ČELIČNE KONSTRUKCIJE 1

Z. Marković: GRANIČNA STANJA

ČELIČNIH KONSTRUKCIJA PREMA
EVROKODU

EC3 Dio 1-1: OPŠTA PRAVILA ZA

ZGRADE EC3 Dio 1-5 PUNI LIMENI
NOSAČI
4

PRIMJENA ČELIČNIH KONSTRUKCIJA

Zgradarstvo(industrijska hale, višespratne

zgrade, sportske dvorane, izložbene hale,
hangari, krovovi stadiona,...)

Mostogradnja (drumski mostovi, željeznički mostovi,

kombinovani mostovi, pješački mostovi,
industrijski mostovi)

Specijalne konstrukcije (silosi, rezervoari, antenski

tornjevi, stubovi dalekovoda, industrijski
dimnjaci,...)
5

ISTORIJAT

 1735. god. Osvojen je postupak dobijanja sirovog Fe;

 1777 -79.god. prva konstrukcija od sirovog

Fe – most preko rijeke Severn (Engleska);

 1855. god. Besemer pronašao postupak dobijanja

čelika u kruškastim pećima;

 1874. prva konsstrukcija od čelika – most Sent Luis

(raspona preko 150m) preko rijeke Misisipi
(SAD):
6

PRENOSTI ČELIČNIH
KONSTRUKCIJA
 Visoke vrijednosti mehaničkih
svojstava;
 Industrijska proizvodnja – visok kvalitet;
 Male dimenzije i težine elemenata;
 Laka manipulacija, transpotr i montaža;
 Lakše i jeftinije fundiranje;
 Veća otpornost na seizmičke uticaje;
 Fleksibilnost i adaptibilnost;
 Mogućnost demontaže i ponovne
montaže;
7

NEDOSTACI ČELIČNIH KONSTRUKCIJA

 Osjetljivost na koroziju;

 Osjetljivost na požar;

 Potreba za kvalifikovanom radnom

snagom.
8

PROIZVODNJA ČELIKA

Rude Fe:

magnetit
( FeMg3O4 )

hematit
( Fe2O3 )

siderit

( FeCO3 ) pirit

( FeS2 )
9

 Sirovo Fe se dobija u visokim pećima preradom

rude Fe na visokim temperaturama;
 Preradom sirovog Fe u čeličanama dobija se čelik.

Čelik je legura Fe i C pri čemu sadržaj C bitno

utiče na svojstva čelika.
10

POSTUPCI ZA DOBIJANJE ČELIKA

 Postupci puhanja (dovođenja zraka):

Tomasov postupak (dovođenje zraka kroz perforino

dno)
LD postupak (puhanje čistog kisika na tečno sirovo
Fe, t=cca 2500°C)

 Postupci u plamenim pećima:

Simens-Martinov postupak (pomoću ostatka zraka u

plamenu
plina)
Postupak u elektro pećima (električni luk t=3500°C,
skup
11

Poluproizvodi čeličana
12

PRERADA ČELIKA DEFORMACIJOM

valjanje (najviše, 90%): -u vrućem stanju

(najčešće)
-u hladnom stanju

kovanje

presovan

je
13

Valjanjeu vrućem stanju: poluproizvod se zagrije na

1200-
1300°C , a zatim se u takvom smekšanom
stanju propušta kroz seriju valjaka;
Valjci mogu da budu glatki ili profilisani;

Vrućim valjanjem se poboljšava kvalitet

čelika.
14

STANDARDNI VRUĆE VALJANI

PROIZVODI
ŠTAPASTI
PROIZVO
DI
15

LIMO
VI

Prema debljini:
fini limovi t < 3 mm
srednji limovi 3.0 ≤ t ≤4.75
mm grubi limovi t > 4.75
mm.

Prema obradi površine:

glatki
(ravni)
rebrasti
bradavičasti
perforirani
16

PROFILISANI
NOSAČI
U profili
I profili sa uskim nožicama: I
(INP)
IPE

I profili sa širokim nožicama:

HEA

HEB

HE
M
17

ŠUPLJI PROFILI
18

HLADNO OBLIKOVANI
PROIZVODI:
•hladno oblikovani profili otvorenog ili zatvorenog
presjeka
•hladno oblikovani profilisani limovi

OSTALI PROIZVODI: automatski zavareni profili,

olakšani nosači,
užad i kablovi,...
19

NAJZNAČAJNIJA SVOJSTVA
ČELIKA

 Fizička svojstva:
•specifična masa   7850 kg/m3)
•temperatura topljenja
•specifična toplota
•toplota topljenja
•provodljivost toplote
•koeficijent termičkog širenja ( = 1.2 x10-5
1/C°)

 Fizičko-hemijska (metalurška) svojstva

•zrnasta, kristalna mikrostruktura
•pravilno rasprostranjeni atomi Fe
•kristalna rešetka je kubna
20

 Tehnološka svojstva

•zavarljivost
•plastičnost
•kovnost
•istegljivost
•livnost
•otpornost na
habanje
•obradljivost
21

 Mehanička svojstva

• granica razvlačenja – fy
• čvrstoća na zatezanje – fu
• modul elastičnosti – E = 210000
(N/mm )
• poasonov koeficijent –   
• izduženje pri lomu – 
• kontrakcija – 
• udarna žilavost - CVN
22

Duktilni
čelik

Visokovrije
dni čelik
23

KONSTRUKCIONI
ČELICI
Ugljenični čelici – ugljenik jedini legirajući
element

niskougljenični (0.05 ≤ C ≤ 0.25%)

srednjeugljenični (0.25 ≤ C ≤
0.60%)

visokougljenični (0.60 ≤ C ≤ 1.70%)

24

ALFANUMERIČKI SISTEM OZNAČAVANJA – SRPS EN

10027-1
Dvije osnovne grupe čelika:

Grupa 1: čelici koji se označavaju na osnovu

njihove primjene i mehaničkih
svojstava;
osnovna oznaka

(slovni simbol:
uobičajena primjena i najvažnija
mehanička svojstva)
dodatna oznaka (definiše
kvalitet
čelika (žilavost) ili način termičke
obrade)
dopunska oznaka (opciona -
definiše
25