BAB 2 ~

SKALA PENGUKURAN

1
SKALA PENGUKURAN
Pengukuran ~ proses pemberian nilai, angka
atau nombor mengikut sesuatu peraturan.
Skala pengukuran adalah penentu kepada
pemilihan & penggunaan jenis analisis
statistik (prosedur statistik).
Berdasarkan kepada pembolehubah yang
ingin dikaji.
Setiap skala pengukuran mempunyai ciri-ciri
yang tertentu.
Konsep exhaustive (merangkumi semua
eleman dlm sesuatu kategori) & mutually
exclusive (setiap elemen hanya boleh
dimasukkan dlm 1 kategori sahaja).

2
• Terdapat 4 jenis skala pengukuran (data)
asas ~ berasal dari penyelidikan pakar
psikologi S. S. Steven 1964 :
• Skala Nominal
• Skala Ordinal
• Skala Sela / Selang (Interval)
• Skala Nisbah (Ratio)

3
 SKALA NOMINAL
• Dikenali sebagai data kategori.
• Skala yang paling mudah & ketepatannya paling rendah.
• Mengkategorikan pembolehubah berdasarkan kepada ciri-ciri
kesamaan (nama / kumpulan / kategori) & melabelkannya.
• cth ~ Jantina (lelaki & perempuan) [dichotomous /
binary scales ~ melibatkan 2 kategori sahaja]
Warna (biru, hijau, kuning, merah)
Sistem Politik (republik,demokrasi, raja
berlembagaan)

4
• Mengkaji pembolehubah kualitatif (kategori).
• Hanya sekadar membezakan objek atau individu
dengan menggunakan ciri sosial yang non-
numerical.
• Tidak mempunyai makna nombor di mana nombor
digunakan sebagai label / kod sahaja.
• cth ~ kod bagi jantina ditulis
sebagai 1. Lelaki & 2. Perempuan.
• Nombor tersebut tidak membawa sebarang makna,
iaitu No. 2 tidak dianggap lebih besar atau tinggi
daripada No. 1.
5
 Ciri-ciri Data Nominal
• Setiap data hanya dimiliki oleh 1 kelas @ kategori sahaja
~ bersifat saling eksklusif.
• Tidak dapat melakukan operasai matematik terhadap
data / skala nominal.
• Kategori atau nombor tidak mempunyai susunan
peringkat data tetapi dianggap setara.
- Kod 1 = 2 = 3 = 4
BUKAN
1<2<3<4@4>3>2>1
• Transformasi data asal kepada data nominal bersifat satu
sama satu.

6
 SKALA ORDINAL
• Perkataan ‘ord’ bermaksud order
(susunan @ urutan).
• Daripada peringkat paling rendah
sehingga paling tinggi dan sebaliknya.
• Mengkaji pembolehubah kualitatif &
kuantitatif. (cth ~ kelas sosial, kedudukan
dlm pertandingan memancing)
• Hanya mampu membezakan kategori dan
nilai susunan secara berperingkat sahaja.

7
• cth 1 ~ Kedudukan dalam suatu perlawanan (tanpa
maklumat / keterangan perbezaan masa)
• Peserta yang mendapat tempat pertama adalah lebih
laju berbanding dengan perserta kedua & ketiga.
• Tetapi nombor pertama, kedua & ketiga tersebut tidak
dapat menerangkan perbezaan saiz (masa) di antara
ketiga-tiga peserta tersebut.
• cth 2 ~ Soal selidik yg. menggunakan 5-point scale
(sangat setuju = 1, setuju = 2, neutral = 3, tidak setuju =
4 dan sangat tidak setuju = 5).
• Hanya dapat ketahui persepsi responden tetapi tidak
dapat menganggarkan perbezaan di antara yg. sangat
setuju dengan sangat tidak setuju.

8
 Ciri-ciri Skala Ordinal
• Pengkategorian bagi tujuan pengkelasan
data bersifat saling eksklusif.
• Data kategori yang digunakan
menggambarkan susunan peringkat yang
logik.
• Data ordinal mempunyai pemberat.
• Kedudukan yang lebih tinggi @
rendah.
(A > B, A = B @ A < B)

9
 SKALA INTERVAL
• Nama lain ~ Skala Sela / Skala Selang.

• Mempunyai ciri-ciri yang terdapat di dalam skala

nominal & ordinal.
• Nombor mewakili perbezaan magnitud (dapat
mengetahui perbezaan / jarak).
• cth ~ perbezaan suhu di antara 20º dengan 30º adalah
sama dengan perbezaan di antara 30º dengan 40º.
• Kedua-duanya berbeza sebanyak 10º.
• Tetapi harus beri perhatian bahawa suhu 40º tidak
sama dengan 2 kali ganda suhu 20º.
• Nilai 0 yang tidak mutlak (arbitrari).

10
 Ciri-ciri Skala Interval
• Pengkategorian bagi mengkelaskan data interval
bersifat saling eksklusif.
• Data kategori yang digunakan menggambarkan
susunan peringkat secara logik.
• Nilai atau markat yg digunakan mempunyai
pemberat. (lebih besar @ kecil daripada yg. lain).
• Nilai dalam skala interval adalah arbitrari. (nilai 0
mempunyai makna).
• Mempunyai nilai perbezaan yang sama. Cth ~
perbezaan 75 dengan 80 adalah sama dgn. perbezaan
20 dengan 25). (equal size)

11
 SKALA RATIO
• Skala pengukuran yang paling mantap.
• Mempunyai semua ciri yg. terdapat pada skala-
skala lain.
• Menggunakan pembolehubah kuantitatif.
• Mempunyai nilai 0 yang mutlak ~ menandakan
sifat atau titik permulaan (point of origin) sesuatu
pengukuran. (nilai 0 yang tidak mempunyai
makna atau dgn perkataan lain = tiada)
~ cth. 0 pendapatan = tiada pendapatan
• Nisbah nombor menggambarkan nisbah sesuatu
yg. diukur.
12
• cth ~ sesuatu objek yg. berukuran 30cm
adalah 2 kali ganda objek yg. berukuran
15cm.
• Transformasi data asal dengan data nisbah
adalah secara linear.
• cth pembolehubah ~ berat badan,
kelajuan,
pendapatan,
kadar denyutan.

13
 KESIMPULAN
• Setiap pembolehubah / elemen boleh
digolongkan dalam skala pengukuran jenis
nominal (kategori), ordinal (susunan), interval
atau ratio (skor)

• Skala pengukuran mempunyai urutan, iaitu

bermula dari nominal (yang paling rendah)
sehingga ke ratio.

• Semakin tinggi skala ukuran maka semakin

tepat, jelas & infomatif data tersebut.

• Skala Nominal & Ordinal menggunakan ukuran

diskrit manakala Skala Interval & Ratio
menggunakan ukuran selanjar (mengukur nilai
yang sebenarnya).
14
 LATIHAN
1. Sila tentukan jenis skala pengukuran yang
tepat dalam mengukur pembolehubah-
pembolehubah tersebut.
a. umur
b. status perkahwinan
c. skala pengukuran sikap
d. ketinggian
e. skor IQ
f. bilangan adik-beradik
g. susunan adik-beradik
h. jantina
i. pendapatan
15
2. Tentukan sama ada
pembolehubah-pembolehubah pada soalan
1 adalah jenis pembolehubah Diskrit
atau Selanjar?
3. Nyatakan perbezaan di antara Skala
Nominal & Skala Ordinal dan Skala
Interval & Skala Ratio.
4. Sila jelaskan maksud saling
eksklusif.

16