DAR SULARDA VE KANALLARDA SEYİR

YÖNTEMLERİ
 Boğazlarda, nehirlerde, kanallarda ve
aralarındaki mesafe az olan kara parçaları
arasında veya sığlıklar arasında ve dar deniz
alanlarında yapılan seyre dar sularda seyir
denilmektedir. Dar sular genelde gemilerin
demirlediği veya bağladığı, seyre engel veya
seyre tehlike oluşturan cisimlerin ve
döküntülerin olduğu girintili ve çıkıntılı su
yollarıdır.
 Dar sularda trafik ayrım düzenine mutlaka
uyulmalıdır.
 Kıyı alametlerine, şamandıralara ve şamandıra

sistemlerine dikkat edilmelidir.

 Sık sık kesin mevki konularak gemi posizyonu

kontrol edilmelidir.
 Makine manevraya hazır bulundurulmalı ve

uygun sürate düşülmelidir.

 Köprüüstü takım yönetimi kurallarına

uyulmalıdır.
 Kılavuz kaptan olsa bile sorumluluk kaptan
üzerindedir.
 Dar sularda seyrederken sahilde bulunan

bankların gemiyi çekeceği unutulmamalıdır.

 Trafik ayırım düzeni yok ise orta hattın

sancak tarafında seyredilmelidir.

 Burunlar ve sığlıklar dönülürken orta hatta

çıkmadan sahil tarafında mümkün olduğunca

geniş alan bırakılmalıdır.
 Bulunması durumunda pruva ve pupada
bulunan transit hatları kullanılarak
seyredilmelidir.
 Karadaki bir maddeye göre seyir yerine

pusula ile seyredilmelidir.

 Şamandıralar yardımı ile seyir yapılırken her

şamandıra geçildiğinde tarih haritaya

yazılmalıdır.
 Fener gemilerinin uygunsa kıç tarafından

geçilmelidir.
 Sektörlü fenerlerin, sektör hattında dönüş
yapılacaksa renk değişikliği olduğu an rota
değiştirilmemeli, kerteriz alınarak rota
değişikliği yapılmalıdır.
 ÇÖT’ne göre kanalda karşıdan karşıya geçen

tekneler, 20 m.den ufak tekneler, balıkçı

tekneleri, yelkenli tekneler kanal boyunca
ilerleyen teknelere yol vermek durumundadır.
 Yoğun akıntılı ve girdaplı yerlerde hız

arttırılarak dikkatli seyir yapılmalıdır.

 Limana girişlerde ve dar sularda güvenli seyir
için rehber alamet hatları oluşturulmuştur.
Rehber hatlarında iki kesik çizgi seyir
yapılacak yolu gösterir. Kesik çizgilerin dışı
seyir için tehlikeli bölgedir.
 Kurtarma alameti bulunmazsa kerteriz hattı

çizerek veya radar ekranın da paralel index

yöntemi kullanılabilir.
 Rota değiştirileceği zaman uygun noktada
rota değiştirilmeye başlanmazsa, gemi yeni
rotaya döndüğünde gemi rota üzerinde
olmaz. Erken veya geç dönülürse gemi yeni
rotanın üzerinde olmayacak, yeni rotanın
sancak veya iskelesinde olacaktır.
 Dönüşe başlama noktasının bulunabilmesi
için öncelikli olarak geminin değişik süratlere
ve değişik dümen açılarına göre devir
dairelerinin hazırlanmış olması
gerekmektedir.
 Her dönüşte, yapılacak rota değişikliği,
kullanılacak hız ve kullanılacak dümen açısı
değişik olacağından her bir dönüş için yeni
rotaya mesafeyi ayrı ayrı hesaplamak
gerekmektedir. Bunun için yeni rota ve
mesafe cetveli hazırlanması gerekmektedir.
 Akıntılı ortamda dönüş için
akıntının dikkate alınması
gerekmektedir.
 Yandaki şekilde EC yeni
rotaya mesafedir. Akıntı
olmasaydı gemi E noktasında
dönüşe geçecekti. Akıntı
yönüne ters ve akıntı
şiddetinde göre F noktasını
bulur ve F noktasından yeni
rotaya paralel bir hat çizer
eski rotayı kestiği G noktası
dönüşe başlamalıdır.
 Gemi, dönmeye
başladıktan sonra
kullanılan dümen açısına,
geminin yapısına ve
durumuna bağlı olarak
hızı azalır. Gemi yeni
rotada baş tuttuğu
zaman hemen gerçek
hızına çıkamaz. Geminin
asıl hızına çıkması için
her 1 kont için yeni
rotada 100 yarda mesafe
kat etmesi lazımdır. 12
knot için 12x100=1200
yarda=0,6 dmili.
 Yeni rotaya dönüşten sonra
alınacak parakete mevkileri için
dönüşteki hız azalması dikkate
alınmalıdır.
 Dönüşte meydana gelen hız
azalması nedeniyle birbiri ardı
sıra dönüşe geçen gemiler
arasındaki mesafe dönüş
sırasında azalır ve her iki geminin
dönüşü tamamlaması ve her iki
gemi asıl hızlarına döndüklerinde
eski mesafeye dönülür.
 Gemi tam dönüş noktasında dönüş yaparsa
gemi yeni rotanın ne kadar açığına düşeceği
aşağıdaki formül ile bulunur;
 Düşülen mesafe=yeni rotaya

mesafe(gomino)xsin(rota değişim açısı)

 Mesafe= 5x sin80°= 5x0,9848=4,9 gomino
 Dar kanal ve dar bölgelerde demirlemek için
dikkat edilmesi gerekenleri şöyle
sıralayabiliriz;
 Demir yerine inerken pruvaya uygun bir cismi
kerteriz için alınmalıdır.
 Demir noktasına gelindiğini kesinleştirmek
için kesin mevkii konulması için radar ve
sektant açılarından yararlanılmalıdır.
 Demir noktasına gelindiğinde hızın sıfırlana
bilmesi için hız kademeli olarak hız
düşürülmelidir.
 Akıntı ve rüzgar var ise
dikkate alınmalıdır.
 Dar ve sığ su yolunda seyreden bir gemi,
gömülme, bank emmesi, bank püskürtmesi ve
hız azalması gibi etkiler altında kalır. Kanalın
darlığı ve sığlığı, geminin büyüklüğü ve sürati, bu
etkilere doğru orantılıdır. Büyük ve hızlı
gemilerde bu etkiler artar.
 Dar ve sığ su etkisi, geminin altında ve yakın
olduğu kara tarafındaki su hacminin azlığından
meydana gelir. Geminin altında kalan su, sığlık ve
darlık sebebiyle yeterli bir hacimden geçmeyerek,
küçük bir hacimden geçmek zorunda kalır.
 Sığ su etkisi; geminin altında draftın yarısı kadar
su derinliği kaldığında gemi sığ su etkisine girer
ve bu etki nedeniyle geminin draftı artarak, hız
azalır, dümen tutma zorlaşır gemi gezer, pruva
değişebilir, dönme çemberi büyür.
 Dar su etkisi; gemi bordası ile dar su yolu kenar
sınırı arasında mesafenin azalması sonucu ile
oluşur. Gemi ile dar su yolu kenarı arasındaki
hacim küçüldüğünde geminin başında püskürtme
sularının oluştruduğu baş dalgası ile geminin
kıçında kıç dalgası büyür, vasatta dalga çukur
büyür. Alçalma ve su çukurunun büyümesi
sonucu gemi kıyı tarafına doğru yatar(bayılır). Bu
durum bank emmesidir.
 Bank emmesinin giderek artması gemi baş
tarafını dışarı püskürtür, bu durum bank
püskürtmesidir. Gemi dar su yolunda
giderken kanal içindeki cep diye adlandırılan
genişliklerde bank püskürtmesi ortadan
kalkacağından gemi başı cebe doğru
savrulabilir.
 Dar kanalda akıntı ve rüzgar etkisinide hesaba
katarak gemi ideal hızda seyretmelidir.
 Kanalda bir topuğa gelebileceği, geminin
kontrolde çıkabileceği unutulmamalıdır.
 Ceplere yaklaşırken savrulmaya karşı dikkatli
olunmalıdır.
 Baştan gelen bir akıntı içinde sancağa doğru rota
değiştirerek, bir dönemeci dönmek gerektiğinde,
dönüşe başlamadan gemi kanal orta hattına yakın
getirilerek dönüşe başlanmalıdır.