DÜZLEM SEYİR

TANZER SATIR
III
 ROTA VE KERTERİZ
MESAFE BİRİMLERİ VE
HARİTADA ÖLÇÜM
 Gemiyi bir noktadan diğer bir noktaya
götürmek için bir gemi zabiti rota çizer
ve o rotada gitmektedir. Seyir zabiti,
geminin rotada gidip gitmediğini
kerteriz alarak mevki koyarak anlar. Bir
güverte zabitinin köprüüstünde
vardiyası esnasında en önemli
sorumluluklarından biri geminin
mevkiisini koymaktır.
 KERTE HATTI
 Yeryüzü üzerindeki iki nokta arasındaki en
kısa mesafe kerte hattı mesafesidir. Küçük
alanlarda veya markator haritalarında iki
nokta arasındaki en kısa mesafe ise bu iki
noktadan geçen ve bu iki noktanın sınırladığı
doğru parçasının uzunluğudur.
 Kısa mesaferlerde (600 mile kadar) rotalar bir
doğru olarak kabul edilir, uzun mesafelerde
en kısa mesafe büyük daire izi olarak kabul
edilir ve büyük daire seyri yapılır.
 ROTA
 Kalkış ve varış noktalarını birleştiren
doğruya rota hattı denir. Bu doğrunun
boylamla yaptığı ve boylamların
kuzeyde kalan parçalarından itibaren
saat yelkovanı yönünde ölçülen açıya
rota açısı ya da rota denir.
 1-Rota açısı: Bu açıya harita rotası veya
hakkiki rota denir. Bulunulan mevkide
doğal sapma sıfır, yapay sapma o
rotada sıfır ise manyetik pusula açısı,
rota açısı olarak kullanılabilir veya
hatasız bir cayro pusula değeri ise yine
rota açısı pusla açısı ile aynı olarak
kabul edilir.
 2- Manyetik rota açısı: Manyetik rota açısı,
manyetik boylamla rota izinin oluşturduğu
açıdır. Hakiki rota açısını bulmak için bölgesel
doğal sapma uygulanmalıdır.
 Manyetik rota 133°, doğal sapma 3°W ise
hakiki rota;
 M.Ro.= 133°
 Var. = -3°W
 Hk. Ro.= 130°
 3- Pusula rota açısı: Pusula rota açısı, pusula ibresi ile
rota izi arasındaki açıdır. Manyetik pusulalarda pusula
açısı ile hakiki açıyı bulmak için yapay ve doğal
sapma değerleri uygulanır.
 Pusula rotası 190°, doğal sapma 2°W, yapay sapma
3°E ise hakiki rota;
 Pusula rotası 190°
 Dev + 3°E
 Manyetik rota 193°
 Var - 2°W
 Hakiki rota 191°
 KERTERİZ
 Seyirci ile kerterizi alınan cismi
birleştiren ize kerteriz denilir. Kerteriz izi
ile coğrafi boylamın oluşturduğu açıya
kerteriz açısı denir. Açı okuma şekli
rotada olduğu gibi saat yelkovanı
yönündedir.
 Kerteriz almak için
kullanılan aletler
 1- Adi hedefe; Pusula tasının üzerine
oturtulan ve menteşeli iki kollu bir
alettir. Kollardan birinin ortasında düşey
vaziyette bir boşluk vardır.
 2-Semt çemberi; pusula tasına veya
ripitere üstten geçen bir çember ve adi
hedefedeki gibi iki koldan oluşur.
 3- Semt aynası; pimli çemberli, pimli
düzlü, pimsiz çemberli, pimsiz düz
olmak üzere dört tipi vardır.
 4- Otomatik tevcihli semt aynası;
geminin küçük dönüşlerinden
etkilenmeyen, gemi ile birlikte
dönmeyen dürbünlü semt aynasıdır.
 5-Dürbünlü semt aynası;
 NİSBİ KERTERİZ
 Seyirci ile kerterizi alınacak cismi
birleştiren izin gemi pruva hattı yaptığı
açıya nisbi kerteriz denir. Nisbi kerteriz
açısı, pruvadan pupaya doğru ölçülür.
 Nisbi kerteriz sancaktan alınıyorsa,
hakiki rota açısı ile toplanır.
 İskeleden alınmışsa hakiki rota
açısından çıkarılır.
 MESAFE
 Yeryüzü üzerindeki iki noktayı birleştiren
izin uzunluk birimi cinsinden sayısal
değerine mesafe denir.
 1 mil=1852 m. = 10 gomino=1000
kulaç=2000 yarda=6080 kadem
 1 gomino= 185,2 m=100 kulaç= 200
yarda=608 kadem
 1 kulaç=183 cm.=2 yarda=6 kadem
 1 yarda= 91,5 cm = 3 kadem
 1 kadem= 30,48 cm= 12 pus
 1 pus =1,54 cm
 1 deniz mili (45° enleminde)=1852,3 m.
 1 kara mili=1609,3 m.
 HARİTADA ÜZERİNDE
SEYİR UYGULAMALARI
 Haritanın enlem ve boylam ölçeği;
haritanın iki yan kenarında enlem
ölçeği, alt ve üst kenarlarında ise
boylam ölçeği bulunur. Mesafe
ölçümlerinde enlem ölçeği
kullanılmaktadır.
 1- Haritanın enlem ve boylam ölçeği,
 2- Koordinatları verilen noktanın bulunması,
 3- Bir noktanın koordinatlarının bulunması,
 4- Rota çizilmesi ve rota açısının okunması, iki
nokta arasına rota çizileceği zaman, paralel
cetvelin bir kenarı iki nokta üstüne gelecek
şekilde konur ve iki nokta arası bir çizgi ile
birleştirilir, rota açısı daima varış yönünde
olmalıdır.
 5- Pusula ile alınmış olan kerterizi
haritaya çizmek,
 6- Harita üstünde bir cismin istenilen
herhangi bir kerterizini çizmek ve
kerteriz açısını bulmak,
 7- Geminin dışındaki bir noktadan alınan
kerterizin haritaya çizilmesi,
 8- Harita üstünde mesafe ölçülmesi,
markator haritalarında mesafe ölçeği
enlem ölçeğidir.