MUHARİP VE OPERASYONEL

SIHHİYE EĞİTİMİ
AYŞE DİLEK SOYLU
EĞİTİM AR-GE
 AMAÇ
Görev yaptıkları süre ve görevle sınırlı olmak üzere,
sağlık personeli yokluğunda,
sağlık hizmetine ulaşıncaya veya sağlık hizmeti ulaştırılıncaya kadar
sağlık hizmeti ulaştıktan sonra sağlık ekibinin gözetimi altında
sağlık ekibinden talep edilen yetkili oldukları acil tıbbi müdahalelere
ilişkin usul ve esaslar ile yetki ve sorumlulukların edinilmesini
sağlamak.
 KAPSAM
 Türk Silahlı Kuvvetlerinin muharip unsurlarında
 Jandarma Genel Komutanlığında
 Sahil Güvenlik Komutanlığının muharip veya operasyonel
unsurlarında
 Emniyet Genel Müdürlüğü Özel Harekât Dairesi Başkanlığının
merkez ve taşra teşkilatında
görevlendirilen personel ile bunları yetiştiren kurum ve kuruluşları
kapsar.
 EĞİTİM HAKKINDA GENEL BİLGİLENDİRME
 360 ders saati (45 iş günü) yapılacaktır.
 Teorik derslerin %15’inden fazla kısmına ve/veya uygulamalı derslerin %5’inden fazla
kısmına katılmayan personelin eğitimle ilişiği kesilir.
 Eğitimi bitiren personel, eğitim veren kurumlarca teorik ve uygulamalı sınava tabi tutulur.
Yapılan sınavlarda eşit ağırlıklı olarak ortalama 85 ve üzeri not alanlar başarılı olarak
değerlendirilir. İlk sınavda başarılı olamayanlara ikinci bir sınav hakkı verilir.
 Bu eğitimi başarı ile bitiren kursiyerlere, muharebe ortamının canlandırıldığı sıhhiye
simülasyon eğitim merkezlerinde 60 ders saati süre ile ilave uygulamalı eğitim verilir
 Kurs bitirme/yetki belgesi 4 yıl süre ile geçerlidir.
 Bu belgeler şahsi dosyalarında muhafaza edilir.
 Dört yıl sonunda personel EK-4’te yer alan eğitim programı gereğince en az 60 ders saati
süreli tazeleme eğitimine tabi tutulur
 TANIMLAR

 Bakanlıklar: İçişleri, Milli Savunma ve Sağlık Bakanlıkları

 Eğitici personel: Eğitim kurumlarında/merkezlerinde görev yapan tabipler, ambulans ve acil
bakım teknikerleri, anestezi teknikerleri/teknisyenleri, hemşireler, acil tıp teknisyenleri,
ameliyathane teknikerleri/teknisyenleridir
 Muharip veya operasyonel sıhhiye: Genelkurmay Özel Kuvvetler Komutanlığı, Jandarma Özel Harekât
Birlikleri, Jandarma Komando Özel Asayiş Komutanlığı, Komando Birlikleri, Su Altı Taarruz
Komutanlığı, Su Altı Savunma Grup Komutanlığı, Sahil Güvenlik Özel Harekât Timleri ile Polis Özel
Harekât Sıhhiyesinde, sıhhiye nitelikli kadrolarında görev yapan sağlık meslek mensubu olmayan tüm
sınıflara veya branşlara mensup personel ile Türk Silahlı Kuvvetleri Arama Kurtarma ve Muharebe
Arama Kurtarma İhtisaslı eğitimi tamamlamış personeller
 Muharebe veya operasyonel cankurtaranı: Genelkurmay Başkanlığı, Kuvvet Komutanlıkları,
Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığınca belirlenecek muharip veya
operasyonel birliklerindeki sıhhiye nitelikli kadrolarda görev yapan sağlık meslek mensubu olmayan
tüm sınıflar veya branşlara mensup eğitimi tamamlamış personeller
 Polis Özel Harekât Sıhhiyesi: Emniyet Genel Müdürlüğü Özel Harekât Dairesi Başkanlığının Merkez ve
Taşra Teşkilatında görevlendirilen, sağlık mensubu olmayan Özel Harekât branşlı eğitimi tamamlamış
personeller
 Acil tıbbi müdahale: Acil sağlık hizmetleri konusunda özel eğitim görmüş
ekipler tarafından, tıbbi araç ve gereç desteği ile olay yerinde ve
hastaneye nakil sırasında verilen hizmettir.
 Havayolu açıklığını sağlama araçları: Airway, endotrakeal tüp, laringeal maske ve kombitüpü
 Airway: Hava yolunu açık tutma amacıyla ağız veya burun yoluyla soluk borusuna takılan tüp
 Enjeksiyon: İlaç nitelikli sıvı bileşiklerin enjektör vasıtası ile insan vücuduna verilmesi
 İnfüzyon: Damardan veya gerektiğinde kemik yolu ile sıvı verilmesi
 İntravenöz girişim: Toplardamar içine damar yolu açılması veya enjeksiyon yapılması,
 Kardiyo-pulmoner resusitasyon: Solunumu ve/veya kalbi durmuş kişide, solunumu ve dolaşımı
yeniden sağlamaya yönelik yapılan uygulama
 Lokal anestezi: Girişim yapılacak bölgeye anestezik ilaç uygulanması
 Yaşam bulguları: Bilinç düzeyi, vücut sıcaklığı, nabız sayısı, solunum sayısı ve kan basıncı,
 Temel yaşam desteği: Solunumu ve/veya kalbi durmuş kişide suni solunum ile akciğerlere
oksijen gitmesini, dış kalp masajı ile kalpten kan pompalanmasını sağlamak için ilaçsız ve tıbbi
malzemesiz yapılan uygulamaları
 Sütur atma: Yara dudaklarının karşı karşıya getirilerek cerrahi iplik ile dikilmesi
 Pansuman: Hasta bölgede çeşitli sebeplerle meydana gelen yaranın temizlenmesi ve periyodik
bakımın yapılmasını
 Triaj: Çok sayıda hasta ve yaralının bulunduğu durumlarda, bunlardan öncelikli tedavi ve nakil edilmesi
gerekenlerin tespiti amacıyla yapılan hızlı seçme ve kodlama işlemi
 Çevresel/İklimsel yaralanmalar: Aşırı sıcak ya da soğuk havaya maruz kalınmasına bağlı durumlar,
böcek ısırığı ve sokmaları, yılan ısırığı, suda boğulmalar, elektrik ve şimşek çarpmaları, alerjik
reaksiyonlar
 Sağlık koruyucu önlemler: Temiz su ve gıda temini, sağlığı etkileyen çevresel ve iklimsel faktörlerin
tanınmasını ve bunlara yönelik önlemlerin alınması
 Sıhhiye simülasyon eğitim merkezi: Genelkurmay Başkanlığı, İçişleri Bakanlığı, Millî Savunma
Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı bünyesindeki, acil tıbbi müdahale eğitimlerine yönelik
simülatörler, ses ve görsel efektler kullanılarak muharebe ortamı taklit edilen eğitim merkezleri

 Simülasyon eğitimi: Yüksek teknoloji içeren gerçekçi, aslına uygunluğu yüksek, girişimsel ve
interaktif hasta simülatörleri ve yüksek teknoloji içermeyen temel beceri eğitim simülatörler
aracılığıyla gerçekte var olan görevlerin, ilişkilerin, olguların, ekipmanların, davranışların ya da
bazı bilişsel aktivitelerin taklit edilmesi yöntemiyle icra edilen tıbbi müdahale eğitimleri
 YAPMAYA YETKİLİ OLUNAN ACİL TIBBİ
MÜDAHALELER
Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı muharip
veya operasyonel sıhhiye personeli ile Polis Özel Harekât sıhhiyesi personeli;
 Cilt altı enjeksiyon yapmak.
Adale içi enjeksiyon yapmak.
İntravenöz girişim yapmak ve sağlık hizmetine ulaşıncaya kadar acil ilaçlarının (seçilmiş
Paramedik ilaçları) ve sıvıların infüzyonunu yapmak.
Yara pansumanları ile temizliğini yapmak.
Cilt ve cilt altı sütür atmak.
Açık göğüs yaralanmasına müdahale etmek.
Tansiyon pnömotoraksta interkostal iğne dekompresyonu yapmak.
Oksijen uygulaması yapmak.
Kardiyo-pulmoner resüsitasyon yapmak.
 Sağlığı koruyucu önlemleri bilmek ve uygulamak.
Lokal anestezi yapmak.
Kimyasal, Biyolojik, Radyasyon ve Nükleer (KBRN) etkilenimini tanımlamak,
değerlendirmek ve ilk müdahalede bulunmak.
Kanama kontrolü yapmak.
Havayolu açıklığını sağlama araçları ile havayolu açıklığını sağlamak.
Sağlık paketinde belirlenmiş taktik acil ilaçları ve sıvıları kullanmak.
Dalgıçlık ve yüksek irtifa rahatsızlıklarına ait müdahaleleri yapmak.
Kırık, çıkık, burkulma ve travma stabilizasyonu sağlamak.
Harekât alanında triajı ve uygun taşıma tekniklerini bilmek ve uygulamak.
Kemik içi enjeksiyon yapmak ve kemik içi mayi uygulamak.
Çevresel/iklimsel yaralanmalara müdahalede bulunmak.
Çatışma stresini tanımak ve tahliyeye hazır hale getirmek.
Yaşam bulgularını değerlendirmek.
Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı muharebe
veya operasyonel cankurtaran;
Adale içi enjeksiyon yapmak,
Yaralanmalara müdahale etmek, pansumanı ve temizliğini yapmak,
İntravenöz girişim yapmak ve sağlık hizmetine ulaşıncaya kadar damar yolu açıklığını
sağlamak maksadıyla sıvı infüzyonu yapmak,
Kanamanın durdurulması/kontrolü için gereken müdahaleleri yapmak,
Kardiyo-Pulmoner Resüsitasyon,
Airway ile havayolu açıklığını sağlamak, gerektiğinde balon maske ile suni solunum
yapmak,
Kırık, çıkık, burkulma ve travma stabilizasyonu sağlamak,
Çevresel/iklimsel yaralanmalara müdahalede bulunmak,
Harekât alanında triajı ve uygun taşıma tekniklerini bilmek ve uygulamak
 KAYIT VE ARŞİV

Yetkilendirilen personel yaptığı iş ve işlemleri;

 En kısa sürede ve en uygun zamanda kayıt altına alır.
Kayıtların arşivlenmesinden;
 Personelin mensubu olduğu ilgili bakanlık veya yetki vereceği ast birlik,
birim ya da komutanlıklar sorumludur.
 SAĞLIK MEVZUATI
 Sağlık mevzuatı, kişinin ruhen ve bedenen iyilik halinde olması amacıyla çıkarılan yasal
düzenlemeler ile çeşitli yasal düzenlemelerde yer alan ve sağlık ile ilgili olan hükümlerden
oluşmaktadır.
 Başka bir deyişle sağlık mevzuatı, sağlık kurumları, sağlık hizmetleri ve sağlık personeli
hakkında çok sayıda kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, uluslararası antlaşma,
yönetmelik, tebliğ, yönerge, genelge vb. gibi hukuki belgelerden oluşur.
TEBLİĞ: Konunun ilgilinin bilgisine sunulmak üzere, kanun ve usule uygun olarak yazı veya ilanla
bildirilmesi. 
 Örn; Kurum Tabipliklerinin Standardına Dair Tebliğ ve Değişiklik Tebliği
TÜZÜK: Devlette bir işin nasıl yürütüleceğini gösteren, düzenleyen bakanlar kurulu kararı.
 Örn; Uluslararası Sağlık Tüzüğü
YÖNERGE:  Herhangi bir konuda tutulacak yol için üst makamlardan alt makamlara belli bir esasa
dayanarak verilen buyruk, talimat, direktif ve bu buyrukların yazılı olduğu belge
 Örn; Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönerge
GENELGELER: Yasa, tüzük ve yönetmeliklerin uygulanmasında yol göstermek, herhangi bir konuyu
aydınlatmak, bir duruma dikkat çekmek gibi amaçlarla ilgili yerlere ve ilgililere gönderilen yazı.
 Örn; Toplum Sağlığının Korunması ve Gerekli Denetimlerin Sağlanması Hakkında Genelge
YÖNETMELİKLER: Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin kendi görev alanlarını
ilgilendiren konularda, kanunlara ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine aykırı olmamak koşuluyla
çıkardıkları yazılı hukuk kurallarıdır.
 Örn; Türk Silahlı Kuvvetleri İle Emniyet Genel Müdürlüğünün Sağlık Meslek Mensubu Olmayan
Personelinin Yapmaya Yetkili Oldukları Acil Tıbbi Müdahaleler Hakkında Yönetmelik
KANUN: Toplum düzenini oluşturmak ve asayişi sağlamak için hazırlanmış yazılı hükümlerdir.
 Örn; Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu
ULUSLARARASI ANLAŞMALAR: Uluslararası antlaşmalar, uluslararası hukuk kişileri arasında
hukuksal bir sonuç elde etmek maksadı ile devletler ve/veya uluslararası örgütler arasında
yapılan yazılı iradelerdir.
 Örn; Cenevre Anlaşması
 SAĞLIK MEVZUATINA TARİHSEL
BAKIŞ
 Cumhuriyetin ilanı başlangıç kabul edildiğinde, ilk
önemli girişimin Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin
açılışından on gün sonra 3 Mayıs 1920’de kabul
edilen 3 Sayılı Yasa ile Sıhhiye ve Muavenatı
İçtimaiye Vekaleti’nin yani bugünkü adıyla Sağlık
Bakanlığı’nın kurularak, tüm ülkedeki sağlık
hizmetlerinin yürütülmesinin bu bakanlığa
devredilmesi olduğu söylenebilir.
 1925 yılında Sağlık Bakanlığı’na atanan ve uzun
yıllar bu görevde kalan Dr. Refik Saydam, idari ve
hukuki önemli mevzuat çalışmaları başlatmış ve
sağlıkla ilgili önemli yasaları yürürlüğe koymuştur.
 Refik Saydam döneminde sağlık hizmetlerinde istenilen amaçlara ulaşabilmek için
salgın ve bulaşıcı hastalıklara karşı savaşmak öncelikli bir hedef olarak görülmüş
ve 1926’da Sıtmayla Mücadele Kanunu ve Trahomla Mücadele Kanunu
çıkarılmıştır.
 Hekimlik mesleğinin uygulama alanını düzenleyen 1928 tarihli ve 1219 sayılı
Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun çıkartılmıştır.
 1930 yılında ise, sağlık hizmetlerinin anayasası niteliğinde olan 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha
Kanunu çıkarılmış ve böylece sağlık hizmeti sunumunun esasları belirlenmiştir.
 1960 yılından sonra Türkiye’de planlı dönem başlamıştır. Hazırlanan Birinci Beş Yıllık Kalkınma
Planı’nda sağlık idaresinde temel amacın, halkın sağlık düzeyini yükseltmek olduğu ve bunun için
de halk sağlığı hizmetlerine öncelik verilmesi gerektiği belirtilmiştir.
 224 sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun 5 Ocak 1961 tarihinde kabul
edilerek sosyalleştirme, çevreden merkeze doğru örgütlenerek sağlık hizmetlerinin, sağlık evleri,
sağlık ocakları ve sağlık merkezleri eliyle yürütülmesi amaçlanmıştır
 1978 yılında 2162 sayılı Sağlık Personelinin Tam Gün Çalışma Esasları Yasası çıkarılmıştır. Bu
yasa ile Türkiye 16 bölgeye ayrılmış ve sağlık personelinin geri kalmış yörelerde görev almasını
özendirici koşullar getirilmiştir. 1980 yılında kaldırılmıştır.
 1987 yılında 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu çıkarılmıştır. Kanunun, sağlık müracaat
zinciri kurarak bütün altyapının verimli kullanımını sağlamak, genel sağlık sigortası kurmak,
sağlık hizmet birimlerinin işletmecilik anlayışı ile yönetilmelerini sağlayacak şekilde
özerkleşmelerini teşvik etmek, özel kesimden sözleşmeli hizmet satın alınmasını sağlamak gibi
hedefleri bulunmaktadır.
 Devlet Planlama Teşkilatı sağlık sektörü ile ilgili kapsamlı bir plan oluşturmuş, bu planla ilgili
olarak 1992’de Birinci Ulusal Sağlık Kongresi toplanmış ve yeniden yapılanma süreci
başlamıştır.
 1993’de yapılan İkinci Sağlık Kongresi’nde ulusal sağlık politikaları belirlenmiştir.
 1998 yılında genel sağlık sigortası “Kişisel Sağlık Sigortası Sistemi ve Sağlık Sigortası İdaresi
Başkanlığı Kuruluş ve İşleyiş Kanunu Tasarısı” adı altında, Bakanlar Kurulu tarafından Türkiye
Büyük Millet Meclisi’ne sunulmuş, ancak kanunlaşamamıştır.
 2000 yılında, genel sağlık sigortası ile ilgili olarak, “Sağlık Sandığı” adı altında tanımlanan bir
kanun tasarı taslağı bakanlıkların görüşüne gönderilmiş, ancak bu da sonuçlanamamıştır.
 2002 yılnda Acil Eylem Planı’nda “Herkese Sağlık” başlığı altında sağlık alanında yürütülmesi
öngörülen birtakım temel hedefler belirlenmiştir.
 2003 yılı başında Sağlıkta Dönüşüm Programı hazırlanarak Sağlık Bakanlığı tarafından
kamuoyuna duyurulmuştur.
 Sağlıkta Dönüşüm Programı 2003-2013 yılları arasındaki dönemi kapsayan 10 yıllık bir reform
programı olarak düşünülmüştür.
Sağlık Bakanlığı'nın görev ve teşkilat yapısına ilişkin son yasal düzenleme ise 10.07.2018 tarihli ve
30474 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında 1
no'lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile gerçekleştirilmiştir.
Sağlık Bakanlığının Görevleri
 Halk sağlığının korunması ve geliştirilmesi,
 Teşhis, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerinin yürütülmesi,
 Uluslar arası önemi haiz halk sağlığı risklerinin ülkeye girmesinin önlenmesi,
 Sağlık eğitimi ve araştırma faaliyetlerinin geliştirilmesi,
 Sağlık hizmetlerinde kullanılan ilaçlar, özel ürünler vb. ve tıbbi cihazların güvenli ve kaliteli bir
şekilde piyasada bulunması, halka ulaştırılması ve fiyatlarının belirlenmesi.
 İnsan gücünde ve maddi kaynaklarda tasarruf sağlamak ve verimi artırmak, sağlık insangücünün
ülke sathında dengeli dağılımını sağlamak,
 Kamu ve özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişiler tarafından açılacak sağlık kuruluşlarının ülke
sathında planlanması ve yaygınlaştırılması
 Sağlık Bakanlığına Bağlı Kuruluşlar
 Halk Sağlığı Sağlığı Genel Müdürlüğü
 Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu 
 Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü
 Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü
 CENEVRE ANTLAŞMASI
1949 Cenevre Sözleşmeleri topyekün savaşa
(bir devletten başka bir devlete karşı başlatılan
silahlı çatışmalarda (topyekün savaş) uyulacak
kurallar hakkındadır.
 I sayılı Harb Halindeki Silahlı Kuvvetlerin
Hasta ve Yaralılarının Durumlarının
İyileştirilmesi Sözleşmesi;
 II sayılı Silahlı Kuvvetlerin Denizdeki Hasta,
Yaralı ve Kazazedelerin Durumlarının
İyileştirilmesi Sözleşmesi;
 III sayılı Harb Esirleri Hakkında Uygulanacak
Muameleye İlişkin Sözleşme;
 IV sayılı Harb Zamanında Sivillerin
Korunmasına Dair Sözleşme.
 Harp halindeki ordularda bulunan yaralı ve hastaların durumlarının ıslahı hakkında 27 Temmuz 1929
Cenevre Sözleşmesini gözden geçirmek için 21 Nisandan 12 Ağustos 1949’a kadar Cenevre’de toplanmış
olan Diplomatik Konferansa katılan Hükümetlerin, anlaşmada imzaları bulunan, yetkili temsilcileri şu
hususlarda mutabık kalmışlardı.
a) Hayata, vücut bütünlüğüne ve şahsa tecavüz her nevi katil, sakatlanma, vahşice muamele, işkence ve eziyet
b) Rehine almak,
c) Şahısların izzeti nefislerine tecavüz, bilhassa hakaret ve haysiyet kırıcı muameleler,
d) Medenî milletlerce elzem olarak tanınan adli teminatı haiz nizami bir mahkeme tarafından önceden bir
yargılama olmaksızın verilen mahkûmiyet kararları ile idam cezalarının infazı yasaklanmıştır.
e) Yaralı ve hastalar toplanacak ve tedavi edilecektir.
 Silahlı kuvvetler mensupları ve diğer şahıslardan yaralı veya hasta olanlar her halükârda saygı
görecekler ve korunacaklardır.
a) Çatışan taraflar, gecikmeden ve ayrım yapmadan asker ya da sivil tüm yaralı ve hastaların
toplanması ve sağlık kurumuna ulaştırılması için gerekli önlemleri almalıdır.

b) Yaralı ve hastalara, sadece tıbbi temelde ayrım yapılmalı, tedavi sırasında diğer özellikleri ve
bağlantılarını dikkate alınmamalıdır.

c) Silahlı çatışmanın tarafları yaralı ve hastaların bakımı için, pratik antlaşmalar yapma ve
destekleme konusunda işbirliği yapmalıdır.

d) Özellikle sivil tıbbi hizmetler aksadığında ve gereksinim olduğunda sağlık çalışanları bu bölgelere
girebilmelidir. Gereksinimi olanlar bu hizmetleri talep edebilmelidir.

e) Vicdani, ahlaki ve hukuki ilkeler üzerinde yükselen bu yasayı çiğneyen çatışma taraflarından biri
bunu yaptıktan sonra, meşru bir biçimde vatandaşların çıkarlarına hizmet etmeye çalıştığını
iddia edemez.
Harb Esirleri Hakkında Uygulanacak Muamele
 Harp esirlerine her zaman insanca muamele edilmesi şarttır.
 Şahıslarına ve şereflerine saygı gösterilecektir.
 Esir alındıkları anda mevcut bulunan medenî ehliyetlerini tam olarak muhafaza edeceklerdir.
 Harp esirlerine, kendilerinden ne türlü olursa olsun bilgi için hiçbir maddî veya manevî işkence
ve hiçbir tazyik yapılmayacaktır. Cevap vermekten imtina edecek esirler tehdit ve tahkir
edilemeyecekleri gibi herhangi tatsız veya gayrimüsait bir muameleye maruz
bırakılmayacaktır.
 Harp esirlerini elinde tutan devlet, hastalık salgınlarını önlemek üzere kamplara temiz ve
sıhhi bir halde tutmak için icabeden bütün tedbirleri almakla mükellef olacaktır.
 Harp esirlerine her günlük vücut temizliği ve çamaşırlarının yıkanması için kafi miktarda su
ve sabun verilecektir.
 Ağır hasta ve ağır yaralı harp esirlerini nakledebilecek bir hale getirdikten sonra, ne sayıya
nede rütbeye bakmaksızın memleketlerine iade etmekle mükellef olacaklardır.
Harp Zamanında Sivillerin Korunması

a) Sivil ya da asker sağlık çalışanlarına

saldırılamaz, zarar verilemez

b) Sivil halk ve bireysel olarak siviller

saldırının hedefi olmayacaktır. Esas
amacı sivil halk arasında terör
yaymak olan şiddet hareketleri ya da
tehditleri yasaktır.

c) Siviller, muhasamatta doğrudan yer

almadıkları sürece bu bölüm ile
sağlanan korumadan
yararlanacaklardır.

d) Misillemeler yoluyla sivil halka ya da

sivillere karşı saldırılar
yasaklanmıştır.
EK PROTOKOLLER

 Uluslararası silahlı çatışma kurbanlarının korunmasına ilişkin 1977 tarihli I. Ek Protokol’e

173,
 Uluslararası nitelik taşımayan silahlı çatışma kurbanlarının korunmasına ilişkin 1977 tarihli
II. Ek Protokol’e 167 devlet taraftır.
 Cenevre Sözleşmelerinde düzenlenen amblemlere ilave bir ayırıcı amblemin tanınmasına
ilişkin III. Ek Protokol, 5-8 Aralık 2005 tarihlerinde Cenevre’de toplanan Taraf Devletler
Diplomatik Konferansında kabul edilmiş ve 14 Ocak 2007 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
 Türkiye Ek Protokollere taraf değildir.
 Ek-1 Protokol
 Yaralıların, Hastaların ve Gemi Kazazedelerinin Korunması
a. Yaralı, hasta ve deniz kazazedelerinin hiçbir ulus ayırımı ya da başka bir ayırım yapılmadan özel bir
koruma rejimiyle korunmasını öngörmektedir.
b. Bu kişiler üzerinde bedensel sakatlık yaratacak operasyonlar, tıbbi ya da bilimsel deneyler, organ
nakli için doku ya da organ alınması yasaklanmıştır.
 Sağlık ve Din Görevlilerinin Korunması
a. Silahlı çatışmaların yürütülmesi sırasında sağlık ve din görevlileri ile benzer görevleri yapan
kişilerin korunmasında ayrım yapılamaz. Gerek askeri sağlık görevlileri gerekse sivil sağlık
görevlileri yalnızca sağlık faaliyetleri, sağlık tesislerinin yönetimi ve sağlık amaçlı taşımacılıkla
görevlendirilmiş askeri ve sivil personeli belirtmektedir.
 Savaş Tutsaklarının Korunması
 Sivil Halkın Korunması
a. sivil kişilerin kişiliğine, onuruna, aileye
ilişkin haklarına, inançlarına ve
ibadetlerine, geleneklerine ve
göreneklerine her koşulda saygı
gösterilmesi ve bu kişilerin şiddet ya da
baskı konusu yapılmaması zorunludur.
b. Yine silahlı çatışmalarda çok rastlanan
kasıtlı öldürme, her türlü işkence,
bedensel cezalar ve sakatlama açıkça
yasaklanmaktadır.
c. Yasaklanmış eylemlerde bulunma
tehdidini de açıkça yasaklamaktadır.
d. Sivillerin toplu olarak bulundukları
yerlerde askeri hedefler olsa bile ayırımsız
saldırıda bulunmak yasaktır. Ayrıca sivil
halkı kalkan olarak kullanmak da yasaktır.
 Sağlık Birimlerinin ve Araçlarının Korunması
a. Uluslararası hukuka göre, sağlık faaliyetleri için kullanılan sağlık birimleri ve araçları, silahlı
çatışmalar sırasında, özel bir koruma statüsüne sahiptir. Yaralı, hasta ve deniz kazazedelerine
yönelik sağlık amaçlı arama, tahliye, taşıma, tanı, bakım ve hastalıkların önlenmesi hizmetlerini
kapsamaktadır
b. Silahlı çatışmalar sırasında, hastanelere, sağlık tesislerine ve sağlık birimlerine saldırılması
yasaklanmıştır.
 Malların Korunması
a. Sivil nitelikte mallar saldırı ya da misillemelere hedef olmayacaktır.
 Doğal Çevrenin ve Kültür Varlıklarının Korunması
a. Askeri Amaçlarla ya da Daha Başka Düşmanca Amaçlarla Çevrenin Değiştirilmesi Tekniklerinin
Kullanılmasına Đlişkin Sözleşme'dir. Bu Sözleşme, doğrudan çevreye zarar verilmesini
yasaklamamakta, çevre değiştirme tekniklerinin kimilerini yasaklamak suretiyle çevreyi korumaktadır.
 Korumanın Durdurulması
a. Silahlı çatışmalarda kişilere, birimlere ve araçlara sağlanan özel koruma statüsü koşulsuz değildir.
Görevliler veya sivil halk, kendi görevlerinin dışına çıkarak düşmana zarar verecek davranışlarda
bulundukları veya bu amaçla kullanıldıkları zaman koruma statüsü sona ermektedir.
b. Aynı durum tıbbi amaçlı görev yapan araçlar ve birimler ile, sivil savunma birimleri için de geçerlidir
c. Sağlık birimleri ve araçlarının bu özel koruma statüsü, bunların düşmanca eylemler için kullanılması
durumunda sona ermektedir.
d. Hava sağlık araçları, düşman hava sahasında ya da onun denetimindeki hava sahasında uçacaksa
iznini almak zorundadır. Aksi takdirde, koruma rejiminden yararlanma hakkını kaybetmektedirler.