SAĞLIK BİLİMLERİ

FAKÜLTESİ

HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ

Mikrobiyoloji ve Parazitoloji
Dr.Öğr.Üyesi Mehtap ÜNLÜ SÖĞÜT
 Mikroorganizmaların
Sınıflandırılması, Genel yapı
özellikleri
Mikrobiyoloji ve Parazitoloji

Hafta 1
  Dünyamızda bizimle birlikte binlerce tür canlı
yaşar. Bunların birçoğunu gözlerimizle görürüz.
Bir de, çıplak gözle göremediğimiz ancak,
mikroskopta yüzlerce veya binlerce defa
büyüttükten sonra görülebilen canlılar vardır.
 Bunlara "mikroorganizma" veya kısaca "mikrop"
denilmektedir. Bu canlılardan bahseden bilim
dalına da "mikrobiyoloji" adı verilir.

Başustaoğlu, A., Us, AD. Tıbbi Mikrobiyoloji. 2016

• Mikrobiyoloji; mikroorganizmaların şeklini,
hücre yapısını, genetik yapısını,
beslenmesini, kimyasal aktivitelerini,
sınıflandırılmasını ve tanımlanmasını,
tabiattaki dağılışı ve faaliyetlerini, birbirleri
ile ve diğer canlılarla olan ilişkilerini,
çevrede fiziksel ve kimyasal değişiklikleri
yapabilme yeteneklerini inceleyen bilim
dalıdır.
Başustaoğlu, A., Us, AD. Tıbbi Mikrobiyoloji. 2016
• Louis Pasteur (1822-1895)
• Robert Koch (1843-1910)
Koch Postülatları
• Alexander Fleming (1881-1955)
 MİKROORGANİZMALARIN
BÜYÜKLÜĞÜ
• Mikroorganizmaların büyüklüğünü ölçmede μm kullanılır
(mm’nin 1/1000’i). Örnekler:
• ** Hücre içinde yaşayan Rickettsia 0.2-0.5 ilâ 1.5 μm
• ** Büyük basil olan Bacillus anthracis 1.0-1.3 X 3.0-10
μm
• ** En büyük virüslerden pox virüsü 0.25-0.3 μm
• ** En küçük virüs poliomiyelit (çocuk felci virüsü) 25 nm
• ** Lenfosit çapı 10 μm

Topcu, AW., Söyletir, G. Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyolojisi. 2017.

 MİKROORGANİZMA GRUPLARI

• Yüksek canlılarda olduğu gibi

mikroorganizmalar da, belirli özellikleri
esas alınarak;
1.Bakteriler
2.Algler
3.Funguslar
4.Protozoonlar olmak üzere dört büyük
gruba ayrılırlar
Topcu, AW., Söyletir, G. Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyolojisi. 2017.
 Mikroorganizmaların Sınıflandırılması
Sellüler • Asellüler
1. Tek Hücreli Virüsler
a. Ökaryotik Viroidler
Algler
Prionlar
Protozoonlar
Mantarlar
b. Prokaryotik
Archaebacteria
Cyanobacteria
Bakteriler
2. Çok Hücreli
Helmintler ve artropodlar
Topcu, AW., Söyletir, G. Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyolojisi. 2017.
• Mikroorganizma hücre yapıları
1. Prokaryot (ilkel çekirdekli)
2. Ökaryot (gelişmiş çekirdekli)

Topcu, AW., Söyletir, G. Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyolojisi. 2017.

 Mikroorganizmalarda Hücre Yapısı:
• Ökaryot hücrelerin çekirdeği (nükleus) ve
prokaryot hücrelerin nükleoidi sitoplazma
ile çevrilidir
• Genetik materyal içermektedir
• Hücre protein sentezi ve enerji üretimini
kendisi gerçekleştirir
• Virüsler ise protein sentezi ve enerji
üretimi için konak hücreye bağımlıdır
Topcu, AW., Söyletir, G. Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyolojisi. 2017.
 Nükleik Asit Yapısı
• Prokaryotik ve ökaryotik hücreler genetik
materyal olarak DNA ve RNA’yı birlikte
içerir

• Virüsler ise DNA veya RNA’dan birisi

bulundurur

Başustaoğlu, A., Us, AD. Tıbbi Mikrobiyoloji. 2016

 Çoğalma Şekli
• Bakterilerin çoğalma sürecinde ana hücre
bölünerek iki yavru hücre yapar

• Bakteriler konak hücre dışında

çoğalabilirler

• Virüsler yalnız konak hücre içinde

çoğalabilirler
Başustaoğlu, A., Us, AD. Tıbbi Mikrobiyoloji. 2016
 Prokaryotik ve Ökaryotik Hücre
Özellikleri
Özellikler Prokaryotik Hücre Ökaryotik Hücre
Nükleer membranlı DNA Yok Var
Nükleus membranı ve Yok Var
nükleolus
DNA Bir tek kapalı Histon proteinleri ile bağlı
Ribozom 70S 80S
Kromozom sayısı Bir Birden çok
Mitokondri ve lizozom Yok Var
Golgi Yok Var
Endoplazmik Retikulum Yok Var
Hücre Duvarı Var (peptidoglikan içerir) Yok

Başustaoğlu, A., Us, AD. Tıbbi Mikrobiyoloji. 2016

 Tıbbi Önem Taşıyan Mikroorganizmaların
Karşılaştırılması
Özellikler Viruslar Bakteriler Mantarlar Protozoonlar
Hücre - Var Var Var
Ortalama ölçü 0.02-0.2 1-5 3-10 15-25
(µm)
Nükleik asit DNA yada RNA DNA+RNA DNA+RNA DNA+RNA

Çekirdek tipi Yok Prokaryotik Ökaryotik Ökaryotik

Ribozom Yok 70S 80S 80S

Mitokondri Yok Yok Var Var
Dış yüzey Protein kapsid ve Peptidoglikanlı Kitinli sert duvar Esnek membran
yapısı lipoprotein zarf sert duvar
Hareket Yok Bazılarında var Yok Pekçoğunda var
Çoğalma şekli İkiye bölünmez İkiye bölünerek Bölünerek, eşeyli İkiye bölünerek
eşeysiz veya eşeysiz eşeyli veya
Başustaoğlu, A., Us, AD. Tıbbi Mikrobiyoloji. 2016