Temel Mikrobiyoloji

Hücre ve Mikroorganizmal
Sınıflandırma
Öğr.Gör. Tuğçe Soylamış
tugce.soylamis@uskudar.edu.tr
 Hücre
ve
Organeller
 Hücre
• Canlıların en küçük yapı ve görev birimidir
• Genellikle gözle görülemeyecek kadar küçük olup, mikroskopla incelenirler
• Bazı canlılar tek hücreden
• Bazıları da çok sayıda hücrenin birleşmesinden meydana gelmiştir
• Çok hücrelilerde hücreler arasında iş bölümü vardır
 İki Tip Hücre Vardır

• Prokaryötikler
• pro: önce, ilk
• Eukaryotikler
• eu: asıl, gerçek
• karyot: çekirdek
 Prokaryotikler
• Çekirdek zarı yok
• Çekirdekçik yok
• DNA içeriği küçük
• Hücre boyutu küçük
• Zarla çevrili organeller bulunmamaktadır
• Yalnızca ribozom organeli bulunur
Eukaryotikler
 Hücre

Hücre zarı
Sitoplazma
Çekirdek
 Organeller
• Sitoplazmanın içinde yapıları ve Tek kat zarlı organeller
görevleri birbirinden farklı küçük • Endoplazmik redikulum
parçacıklar vardır • Golgi cisimciği
• Bunlara organel denir • Lizozom
ZARSIZ ORGANELLER • Koful
• Ribozom Çift kat zarlı organeller
• Sentrozom • Mitokondri
 Ribozom
• Protein sentezinin yapıldığı yerdir
• Endoplazmik retikulumun
çekirdek zarının üzerinde
olabildiği gibi sitoplazma içinde
serbest de olabilir
• Aminoasit ve RNA bulundurur
• Virüs hariç tüm canlılarda
ribozom bulunur
• Protein sentezi için gerekli bilgi
DNA’dadır
• Bu bilgi DNA’dan RNA aracılığı
ile ribozoma gönderilir
Mikroorganizmal
Sınıflandırma
Mikroorganizmal Sınıflandırma

• Canlılar ile ilgili bilgiler arttıkça gruplandırılarak

incelenmiştir. Canlılar önce iki alem (Regnum,
Kingdom) altında toplanmıştır

• Daha sonraları Whittaker tarafından Monera, Protista

ve Fungi diye üçyeni alem ilave edilmiştir

• Son yıllarda ele geçen bilgilerin artması sonucunda

canlıların sınıflandırılmasında sistem değiştirilerek en
ilkelden en gelişmişe kadar tüm canlıların üç domain
adı verilen üst alem içerisinde toplanılması kabul
edilmeye başlanmıştır
Sınıflandırmada yedi ana kategori vardır.
Bunlar;
Sınıflandırmada esas kategori türdür (species).
Diğer kategoriler tür üzerine inşa edilir.

Tür; çiftleştikleri zaman üreyebilen döller

verebilen en küçük sistematik kategoridir.
 Son yıllarda ele geçen bilgilerin artması
sonucunda canlıların sınıflandırılmasında sistem
değiştirilerek en ilkelden en gelişmişe kadar tüm
canlıların üç domain adı verilen üst alem
içerisinde toplanılması kabul edilmeye
başlanmıştır.
1. Bacteria (Eubacteria)

2. Archaea (Archaebacteria)

3. Eukarya (Plantae, Protista, Fungi ve

Animalia)
 Mikroorganizmal Sınıflandırma
• ÖKARYOTLAR ( > 2 mikrometre )
• Algler
• Protozoonlar
• Mantarlar
• PROKARYOTLAR ( 0.2 – 5 mikrometre)
• Arkebakteriler
• Siyanobakteriler (mavi-yeşil algler)
• Bakteriler
 Mikroorganizmal Sınıflandırma

• Mikroorganizmalar;
• Her biri kendi karmaşıklık
seviyesine sahip dört genel alt gruba
ayrılabilir

• VİRÜSLER
• BAKTERİLER
• MANTARLAR
• PARAZİTLER
Bazı Hücre ve Biyomoleküllerin
Büyüklükleri
 Mikroorganizmal Sınıflandırma

• Mikroorganizmalar;
• Çok küçük canlılar olduklarından boyutlarını ifade ederken farklı ölçü birimleri
kullanılır

• Mikroorganizmaların büyüklüğü tanımlanırken;

• Bakteriler, funguslar, protozoa ve algler için mikrometre (μm)
• Virüsler için ise nanometre (nm) birimleri kullanılmaktadır

Mikroorganizmalar büyüklüklerine göre; bakteri > virüs > defektif virüs > viroid > prion
• 1mm= 103 μm=106 nm
 Virüsler
• Çapları 18-600 µm arasında
• En küçük enfektif parçacıklardır
• Tipik olarak DNA ya da RNA içerirler
• Ancak ikisi birden bulunamaz

• Virüsler replikasyon için konak hücrelerine

ihtiyaçduyan zorunlu hücre içi parazitidirler
• Yaklaşık olarak 650 tanesi insanları ve hayvanları
enfekte eden 2000’den fazla virüs türü
tanımlanmıştır
Soğuk algınlığı, gastroenterit, kuduz, Ebola,
çiçek veya AIDS gibi ölümcül birçok
hastalığın sebebi virüslerdir
 Virüsler
Prokaryot veya ökaryot mikroorganizma değildir
Gerçek bir hücre yapısına sahip değildirler
Yapıları bir çeşit nükleik asit (DNA veya RNA) ve bunu saran bir
protein kılıftan ibarettir
Bazılarında protein kılıfı saran bir zarf yapısı da bulunur
Çoğalmak için konak hücre içine girmeleri gerekir
Bu nedenle bir anlamda diğer organizmalarda zorunlu parazit olarak
yaşarlar
Viroidler: Protein içermeyen RNA
(Ribonükleik asit) parçacıkları olup bitki
hastalıklarına yol açarlar

Prionlar: Viroidlerin aksine nükleik asit

içermeyen ve sadece proteinden ibaret,
hayvanlarda merkezi sinir sistemi hastalıkları
etmeni olarak tanımlanmış en küçük
mikroorganizmalardır
 Archaebacteria

Archaebacteria grubuna ilkel veya başka bir

deyişle eski, antik bakteriler dahil edilirler.

Metanojenler, halofiller, termofiller,

termoasidofiller olarak dört grupta incelenir.
 Eubacteria

Gerçek bakteriler olarak adlandırılırlar. Çok

farklı özelliklere sahip ve çok farklı ortamlarda
yaşayan türleri vardır. Bazıları ototroftur.
 Bakteriler
• Prokaryotik hücrelerdir
• Kompleks organelleri olmayan, çekirdek zarı bulunmayan
basit tek hücreli organizmalardır
• Hücre duvarı iki temel formdan biri ihtiva edebilir
• Kalın peptidoglikan tabakalı Gram(+)
• İnce bir peptidoglikan tabakakalı veüstünükaplayan bir dış
zarlı Gram (-)
• Boyut (1-20 µm), şekil (kok, basil, spiral) ve
hücrelerin özel düzenlemeleri (tek hücreler, zincirler,
kümeler) bakterilerin temel sınıflamasında kullanılır
• İnsan vücudunda binlerce farklı bakteri türü
yaşamaktadır
• Bazıları geçici olarak yaşar
• Diğerleri kalıcı bir parazitlik içindedir
Şekil 2.2. Eubakterial hücre yapısı
 Mantarlar
• Bakterilerin aksine hücre duvar yapıları daha
karmaşıktır
• Ökaryotik hücre yapısındadır
• Kompleks organeller bulunur

• Mantarlar; mayalar, küfler ve şapkalı mantarlar

olmak üzere üç farklı grupta incelenir

• Hem maya hem küf morfolojisinde bulunan

mantarlar vardır (dimorfik)
 Mantarlar

Ökaryotik organizmalardır
Tek hücreli veya çok hücreli olabilirler
Gerçek mantarların hücre duvarında kitin bulunur
Mayalar, tek hücreli mantarlar olup bakterilerden oldukça büyük,
oval hücrelere sahiptir. Küfler ise misel adı verilen gözle görülür
pamuksu veya ipliksi yapıdaki hiflerden oluşmuştur
Mantarlar, eşeyli veya eşeysiz ürer
 Besinlerini içinde bulundukları ortamdan absorpsiyon yoluyla
alırlar
En son sınıflama şekline göre dört bölüm
altında incelenirler.

 Zygomycota  Ascomycota

 Basidiomycota  Deuteromycota
 Parazitler
• En karmaşık mikroplardır
• Tüm parazitler ökaryotik olarak sınıflandırılır
• Ancak bazıları tek hücreli bazıları çok hücrelidir
• Boyu 1-2 µm kadar küçük çapta olan
protozoonlardan
• Boyu 10 metreye varabilen tenya ve artropodlara
(böcekler) kadar çeşitlidirler
• Yaşam döngüleri de aynı şekilde karmaşıktır
• Bazı parazitler insanlarla kalıcı ilişkiler kurar
• Diğerleri hayvan konaklarda bir dizi gelişim evresine
girerler
Teşekkürler..