HAMİDİYE HEMŞİRELİK FAKÜLTESİ

HEMŞİRENİN EĞİTİMCİ ROLÜ VE ETKİLİ

EĞİTİCİ ÖZELLİKLERİ

Dr.Öğr.Üyesi Hacer ÖZKUL ÖZEL

05.04.2023
Hemşirelik Öğretimi Ana Bilim Dalı

1
 Dersin Amacı
• Hemşirenin eğitimci rolü ve etkili eğitimci özellikleri
konusunda bilgi sahibi olmak ve bu bilgileri
uygulamaya yansıtabilmektir.

05.04.2023 2
 Dersin Hedefleri

Bu dersin sonunda öğrenciler;

 Hemşirenin çağdaş rolleri içinde hemşirenin eğitimci rolünü
ayırt eder.
 Hemşirenin eğitimci rolünü irdeler.
 Etkili bir eğitimcinin sahip olması gereken nitelikleri açıklar.
 Kendi becerilerinin farkına varır.
 Eğitimcilik becerilerini geliştirmeye istek duyar.

3
 İçerik Planı

Hemşirenin Çağdaş Rolleri

Hemşirenin Eğitici Rolü

Etkili Eğitici Özellikleri

05.04.2023 4
 Derste Kullanılan Yöntem, Teknik ve Materyaller

Yöntem ve Teknikler
• Soru cevap
• Beyin fırtınası
Materyaller
• Barkovizyon
• Powerpoint
• Yazı Tahtası

05.04.2023 5
 GİRİŞ
Hemşirelik, birey, aile ve topluma gereksinimleri
doğrultusunda bütüncül bakım sunan bir
meslektir.

Bilim, teknoloji, sağlık bakım gereksinimleri,

sağlık politikalarındaki değişim ve gelişmelerle,
hemşireliğin rol ve işlevleri de değişmekte ve
gelişmektedir.
 Rol Kavramı

• Türk Dil Kurumu Sözlüğü’ne göre rol, “bir işte bir kimse
veya şeyin üstüne düşen görev” olarak tanımlanmaktadır.

7
 Hemşirelikte Rol Kavramı

• Meslek üyesinden pozisyonuna uygun tür ya da modelde

beklenen davranışların tümü şeklinde tanımlanabilir.

8
 Hemşirelikte Rol Kavramı

Hemşireliğin rollerine tarihsel bir perspektifle bakıldığında

geçmişten günümüze bireye yardım etme amacının ve
görevinin süregeldiği görülmektedir.

9
 Hemşirelerin Rol ve İşlevleri

• Çağdaş Rol ve İşlevleri

 Uygulayıcı
 Eğitici
 Araştırıcı
 Yönetici
……….

10
 GİRİŞ

Hemşirenin bakım verici rolü, hastanın bütüncül

olarak değerlendirilmesi ve bireye özel bakım
planı geliştirilmesi, gerekli bakımın uygulanması
ve sonuçlarının değerlendirilmesi olarak
açıklanabilir.

Hemşirenin eğitici rolü, bireyin, ailenin ve

toplumun sağlığını korumak, geliştirmek ve
hastalık halinde iyileştirmeye yönelik doğru sağlık
davranışları kazandırmayı içerir.
 GİRİŞ

Eğitimci rolü hemşirenin en önemli rollerinden biridir.

Hemşirenin eğitici rolü Hemşirelik Yönetmeliğinde de tanımlanmıştır.

Hemşirenin araştırıcı rolü, hemşirelik bakımının kalitesini

yükseltmek, hemşirenin bilimsel bilgi düzeylerini arttırmak amacıyla
araştırmalar planlamak, uygulamak, kanıtları uygulamalarda
kullanmak hemşirelik mesleğinin ilerlemesini ve gelişmesini
sağlayacaktır.

Hemşirenin yönetici rolü, bakım, kaynak, ekip, eğitim faaliyetleri ve

hemşirelik faaliyetlerinin yönetimi olarak açıklanabilir.
Ayrıca hemşirenin savunucu, iletişim ve koordinatörlük, rehabilite
edici, danışmanlık gibi bir çok rolü vardır.
Hemşirenin Eğitici Rolü

13
 Eğitici Rolümüzün Kapsamı

Hemşirenin temel rollerinden biri,

birey, aile ve toplumun sağlığını korumaya-geliştirmeye,

hastalık halinde iyileştirmeye ve doğru sağlık davranışlarını
kazandırmaya yönelik olarak planlı biçimde
eğitim vermektir.

14
 Eğitici Rolümüzün Kapsamı
• Hemşirenin eğitimci
rolü

Sağlıklı Hemşirelik
bireylerin öğrencilerinin
eğitimi
eğitimi

Hemşirelerin ve Hasta birey ve

sağlık ekibinin ailelerinin
eğitimi eğitimi

15
 Hemşirenin Eğitimci Rolü

Birey aile ve toplumun eğitimi

• Hemşirelik sağlıklı/hasta birey, aile ve toplumun sağlık
gereksinimlerinin belirlenmesinde, toplumun sağlığının
korunmasında, geliştirilmesinde ve sürdürülmesinde etkin rol alır.
• Birey, aile ve toplumun eğitiminde amaç, sağlığı koruyacak,
geliştirecek, hastalık halinde iyileşmeyi destekleyecek ve yeni
duruma uyumunu sağlamaktır.
Sağlıklı/Hasta Birey ve Yakınlarının, Toplumun
Eğitimi

Sağlıklı/hasta birey, aile ve toplumun sağlık sorunlarına

odaklanan hemşirelik toplumun sağlığını geliştirme ve
sürdürme misyonunu üstlenmiştir.

Bu misyon hemşirelerin
etkin birer eğitimci
olmalarını
gerektirmektedir.

17
 Sağlıklı/Hasta Birey ve Yakınlarının, Toplumun
Eğitimi
Hemşireler toplum ile en fazla ilişki kuran bir meslek grubu
olarak, sağlık ekibi içinde önemli yere sahiptirler.

Bireyin
• hastalığa yönelik endişe ve sorunlarla başa çıkabilmesi,
• hastalığa uyum sağlayıp gerekli davranış değişikliği ve
yaşam biçimini gerçekleştirebilmeleri için
• eğitime, rehberliğe ve desteğe gereksinimi vardır.

18
• Bireyi tüm boyutları (biyopsikososyal) ile
değerlendiren hemşire sağlıklı ya da hasta bireylerle
sürekli etkileşim halindedir.

• Sağlık eğitiminde hemşire önemli role sahiptir.

 Hemşire eğitimci

eğitimin hangi hangi hangi eğitimi

hangi nerede zaman eğitim materyal uygular ve
gruba diliminde yöntemleri ve araçlar değerlendirir

Eğitim etkinliklerinin sürekliliğinin sağlanmasında da etkin

rol oynar.
 Hemşire Adaylarının (Öğrencilerin) Eğitimi

Hemşire adaylarının (öğrencilerin) eğitiminde hemşire

akademisyenlerin ve klinik hemşirelerinin rolü büyüktür.

Akademisyenler lisans düzeyinde eğitim vermenin yanında ileri

araştırma becerilerini geliştirmeye odaklanan lisansüstü
programlarda da rol almaktadır.
 Hemşirelik Öğrencilerinin Eğitimi

Hemşirelik eğitimi
Hemşire Eğitimci
temel bilimsel bilgilerin yanı
sıra
yeterli klinik beceriler meslektaş-öğrenmeyi
kendi kendini idare etme kolaylaştırıcı-danışman
(otonomi)
kendi kimliğini kazanma
kişiler arası ilişkiler
dürüstlük gibi

özelliklerini de geliştirir.

22
 Hemşirelik Öğrencilerinin Eğitimi

Öğrencinin öğrenmesini kolaylaştırmak için öğretmenin;

 gerçekçi olma,
 değer verme,
 öğrenciye güvenme ve onu kabul etme,
 empatik anlayış ve
 öğrencinin duyarlılığının farkında olma gibi
özelliklere sahip olması gerekir.

Ayrıca meslek imajının gelişmesi için aynı zamanda iyi bir rol
model olması gerekir.

23
 Hemşirelik Öğrencilerinin Eğitimi

 Kişiler arası ilişkiler konusunda etkili ve yeterli olması

 İletişim tecrübelerini kullanabilmesi
 Rol model olması
 Öğrencilere uygun açıklama yapabilmesi
 Öğrencilerin kendi düşüncelerini açıklamasına izin vermesi
 Hemşirelik eğitiminde kullanılan öğretim metotlarını bilmesini ve bunları
yerine göre kullanabilmesi
 Profesyonel davranış sergilemesi
 Yeterli teorik donanıma sahip olması
(Fadıloğlu ve arkadaşları ,1996)

24
 Unutmayalım
 Hangi alanda olursa olsun tüm hemşire eğitimciler
değişim ajanı ve liderlik rollerini sürdürmektedirler.

 Literatürde hemşire eğitimcilerin, eğitim becerilerinin

gelişimi için yetişkin öğrenme ilkeleri, öğrenme
stilleri, eğitim yöntemleri, değerlendirme ve geri
bildirim verme konularında  yeterli bilgi ve beceriye
sahip olması gerektiği vurgulanmaktadır.

 Buna ek olarak hemşire eğitimciler, öğrenciler veya

personel ile profesyonel olarak nasıl etkileşimde
bulunacağını bilmelidir.
 Beyin Fırtınası

Mezun hemşirelerin
eğitimi önemli
midir? Neden?
 Hemşirelerin ve Sağlık Ekibinin Eğitimi

Hemşirelerin gelişim ve değişimlere ayak

uydurabilmek, etkin bakım sunabilmek için temel
eğitimleri sırasında öğrendikleri bilgiler yeterli
olmamakta ve güncelliğini yitirmektedir.
 Hemşirelerin ve Sağlık Ekibinin Eğitimi

mezuniyet sonrası yeni çalışma alanında

bilgi ve becerilerin kullanılan yeni
öğrenilmesi teknolojilerin öğrenilmesi

güncel gelişmelerin takip

edilmesi açısından için

mezuniyet sonrası sürekli eğitim etkinlikleri hemşirelikte yaşamsal öneme

sahiptir.
 Mezun Hemşirelerin Eğitiminin Önemi

 Sağlık bakım kalitesinin artması

 Hasta memnuniyeti
 Çalışan memnuniyeti
 Meslek olarak hemşireliğin gelişmesi

29
 Sağlık Bakım Kalitesinde Artma

• Klinik bilgi ve beceri artar.

• Güncel bilgileri elde etme sonucu
Hemşirelikte uygulamalar sorgulanır ve değiştirilir.
sürekli eğitimin • Karar verme becerileri gelişir.
temel amacı; • Diğer sağlık üyeleriyle daha etkili işbirliği ve
kaliteli hasta iletişim sağlanır.
bakımını • Düşük maliyetle, kaliteli bakımı sunulur.
geliştirmek ve • Hastane enfeksiyonlarında azalma olur.
sürdürmektir. • Komplikasyonları belirleme becerileri artar.
• Hasta bakımında daha az yan etki ve hata
görülür.

30
 Meslek olarak hemşireliğin gelişmesi

 Klinik beceriler
 Hemşirelik kuramları ve araştırma becerileri
 Problem çözme
 Otonomi
 Analitik beceri
 Eleştirel düşünme
 İletişim
 Takım çalışması

PROFESYONELLEŞME

31
 Sağlıklı/Hasta ve Ailesinin, Toplumun
Eğitiminde Etkin Rol Oynamak İçin…

Hemşirelerin, eğitimi rollerinin bir parçası olarak görebilmeleri için

güdülenmeleri gerekmektedir.

Hemşireler hastalık ve bakım kadar, mesleki rolleri hakkında bilgi sahibi

olmalıdır.

Hemşire eğitimci rolünün farkında olmalı ve beklentileri

karşılayabilmelidir.

Hemşirenin bir eğitimci olarak etkinliği, onun yalnızca öğretme

yeteneğine sahip olmasına bağlı olmayıp, kendini bu rolde donanımlı
hissetmesine de bağlıdır.
32
 Sağlıklı/Hasta ve Ailesinin, Toplumun
Eğitiminde Etkin Rol Oynamak İçin…

Hemşire, hasta eğitimine önem verse de eğitim için

kendini hazır hissetmeyebilir.

Genellikle bilgi yetersizliği, eğitim deneyiminin olmaması,

eğitim yöntemleri konusunda beceri yetersizliği ve zaman
azlığı gibi sorunlar vardır.

Hemşire, bakımdaki temel uygulamalar kadar eğitimle

ilgili bilgi, beceri, tutum ve davranışı da kazanmış
olmalıdır.
ETKİLİ EĞİTİMCİ ÖZELLİKLERİ

35
 Giriş
Eğiticinin rolü
yalnızca bilgi, beceri ve davranış geliştirmeye
yönelik bir eğitim materyalini karşısındakilere
aktarmak değildir.

36
 Eğiticinin Rolleri

Danışman
Lider
Planlayıcı

Yönetici
Organizatör

EĞİTİCİNİN
ROLLERİ
Değerlendirici Konu
uzmanı

Psikolog
Rol model
Sunucu

37
 Eğiticinin Sahip Olması Gereken
Yeterlilikler

• Bir eğiticinin 3 boyutta kendini geliştirmiş

olması gereklidir;

Bunlardan en az biri
 Konusunda yeterlilik olmadığında bile
eğitici;
 Öğretme yetkinliği sıkıcı, yüzeysel,
yetersiz, despot gibi
 Kişilerarası İlişkilerde Yetkinlik sıfatlara maruz
kalabilir.

38
Konusunda Yeterlilik/ Konu Uzmanı Olmak

Konusunda uzmanlık: Bilgi + deneyim

39
 Konusunda Yeterlilik/ Konu Uzmanı Olmak

Eğitimci bir konuda ne kadar bilgi sahibi ise ve bunu ne

kadar iyi aktarabiliyorsa katılımcının kendisine saygınlığı o
derece artar.

Eğitimci her konunun uzmanı olmayabilir. Bu durumda

bunu açıklamaktan kaçınmamalıdır.

Hatta bazen de konunun uzmanı ile işbirliği yapmak,

eğitimci olarak davet etmek, katılımcıda iyi bir etki
yaratabilir.

40
 Sunum Becerisi

Etkin bir öğretme-

Eğitimcinin sahip
öğrenme sürecini
olması gereken
sağlayabilmek için Eğitimci kendisini bu
yeterliliklerin başında
etkili sunum konuda geliştirmelidir.
sunum becerileri
becerilerine sahip
gelmektedir.
olmak önemlidir.

41
 Kişilerarası İlişkilerde Yetkinlik

Kişilerarası ilişkilerde yetkinlik:

Kişisel özellikler + iletişim
becerileri

42
 Etkili Eğitimci Özellikleri
Profesyonel bir hemşire eğitimcide bulunması gereken özellikler aşağıdaki gibi sıralanabilir.

• Alanı ile ilgili bilgi, beceri ve uzmanlık, • Fiziksel uygunluk

konuya hakim olma • Olumlu zihinsel tutum
• Empati • Yeterli hayat ve iş deneyimi
• Mesleğini sevme • Samimi ve içten olma
• Öğrenmeye ve öğretmeye istekli • Zamanı etkin yönetme
• Değişime ve gelişime açık olma • Anlayışlı ve saygılı olma
• Olumlu kişilerarası ilişkiler • Eğitimcinin etkili sunum yapması için,
• Rol model olma • Eğitime zamanında başlamak (dakiklik)
• Eğitimde yetkinlik • Konuya hakim olmak
• Söz ve davranışların uyumu • Tüm katılımcıların etkin katılımını sağlamak
• Önyargılı olmama • Katılımcılar arasında karşılaştırma
• Etkili sunum becerileri yapmamak
• Ses tonu, konuşma ve diksiyon • Eğitim ortamını düzenlemek
• Tutarlı ve dengeli davranışlar • Katılımcılar ile ilgilenmek gibi konulara
• Eleştiriye açık olma dikkat etmesi gerekir.
• Eğitimde teknolojiyi kullanma
 Eğiticinin Sahip Olması Gereken
Kişisel Özellikler

 Fiziksel uygunluk  Samimi, içten davranma

 Olumlu zihinsel tutum
 Zaman yönetimi becerisi
 Sesi etkili kullanma becerisi
 Anlayışlı ve saygılı olma
 Yeterli hayat ve iş deneyimi

 İletişime açık olma

 Okuma, araştırma alışkanlığı

 Sözleriyle yaptıklarının tutarlı  Katılımcılardan öğrenmeye

olması açık olması
44
 Etkili Eğitici Davranışları

 Dakiklik
 Konuya iyi hazırlanmak
 Eğitime hızlı bir şekilde başlamak
 Herkesin katılımında ısrarcı olmak
 Katılımcılar arasında karşılaştırma yapmamak
 Ortamı amaca uygun olarak organize etmek
 Verilen sözleri tutmaya dikkat etmek
 Katılımcılar ile ilgilenmek

45
 Sözlü İletişim Becerileri
 Sesin dinamiği: Anlaşılırlık, telaffuz
 Tempo: Konuşma hızı, yüksekliği
 Tonlama: Konuşmanın melodisi,vurgu
 Anlatım biçimi: Konuşmanın ritmi
 Konuşmanın coşkunluğu: İlgi, heyecan, neşe, istek, korku,
endişe, mizah
 Dinleme: Dikkat, anlama, değerlendirme, yansıtıcı dinleme
 Yanlış Dinleme: Dikkat taklidi, ezberci dinleme, zorluklardan
kaçma, ilginç olmayan konuları dinlememe, sunumu ve fiziksel
görünümü eleştirme, dikkat dağıtıcılara boyun eğme
 Geri bildirim

46
 Geribildirim Almak

• Önce dinlemek,
• Ne söylemek istediğinden emin olmalı,
• Geribildirimi iyi dinlemek,
• Gelişebilmek için geribildirim istemek,
• Geribildirimden sonra ne yapacağına karar vermek
• Geribildirim veren kişiye TEŞEKKÜR etmek

47
 Geribildirim Vermek
• Önce olumlu geribildirim vermek
• Beceri geliştirmede yararlı olmayan yorumlardan kaçınmak
• İçinde mesaj olan dönüt vermek
• Olumsuz geribildirim verirken seçenekler sunmak
• Davranışı değil, etkisini ön plana çıkarmak
• Değişiklik gerektiren geribildirimlerde önerileri yumuşak sunmak
• Verdiğin geribildirimin sorumluluğunu almak ve ben dili kullanmak
• UNUTULMAMALIDIR Kİ, verdiğimiz geribildirim, karşımızdakinden çok
bizi tanımlar!

48
 Sözsüz İletişim Becerileri

• Yüz ifadesi, bakışlar

• Vücut duruşu, pozisyon
• Jest ve mimikler
• Dokunma- fiziksel temas
• Genel görünüm, giyim
• Yakınlık-mesafe
• Göz teması
• El ve vücut hareketleri

49
 SONUÇ

Hemşire eğitimci rolü kapsamında birey aile ve toplumun eğitimi, hemşire

adaylarının (öğrencilerin), hemşirelerin eğitimini gerçekleştirir.

Hemşire, sağlık kurumlarında ve eğitim kurumlarında eğitim faaliyetlerini sürdürür.

Hemşirelik sağlıklı/hasta birey, aile ve toplumun sağlık gereksinimlerinin
belirlenmesinde, toplumun sağlığının korunmasında, geliştirilmesinde ve
sürdürülmesinde etkin rol alır.
 TEŞEKKÜRLER….

Dr.Öğr.Üyesi Hacer Özel

Hemşirelik Öğretimi Ana bilim Dalı
İletişim: hacer.ozel@sbu.edu.tr

05.04.2023 52
YEMEK SAATİİİİ!

53
Kaynaklar
• Akçin E. Yataklı tedavi kurumlarında hasta eğitimine yönelik hemşirelik
etkinlikleri. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik
Yüksekokulu Dergisi 2006;14(57): 109-22. 2.
• Taşocak G. Hasta Eğitimi. 2. Baskı. FNHYO Yayını, No. 9. İstanbul; İ.Ü.
Basım ve Yayınevi Müdürlüğü; 2007:9-93.
• Birol, L, Hemşirelik Süreci. 4. Baskı, Etki Matbaacılık Yayıncılık, İzmir,
2004
• Kaya, H., Sağlık Hizmetlerinde Hasta Eğitiminin ve Hemşirenin
Sorumlulukları. Türkiye Klinikleri Journal of Nursing Science, 2009;
1(1), 19-23.
• Barutçugil, İ.; Eğiticinin Eğitimi; Kariyer Yayıncılık; İstanbul; Ekim 2002
• Velioğlu P. Hemşirelikte Kavram ve Kuramlar. İstanbul: Alaş Ofset, 1999.