MANTAR

BYOLOJSNE GR
 Mantarlar konusu ile uraan ve bunlar
inceleyen bilim dalna mikoloji denmektedir
Eski Romallar anda eitli mantarlardan
yenilen ve yenilmeyenler diye ayrrlard
mparotor Neronun Amanita caesareay
ok beendii ve lezzetli bulduu rapor
edilmektedir.
inliler, asrlar boyu baz mantarlardan hem
besin kayna, hem de ila eldesi
ilk snflandrma G. Bauhin (1560-1624)
tarafndan yaplmtr.
Tournefort (1656-1708) eserinde (1694) alt
mantar ve bir liken cinsini tandn
yazmaktadr
 Mikoloji Biliminin kurucusu talyan
botaniki Pier Antonio Micheli (1679-
1737)dir Nova Plantarum Genera
C.H.Persoon (1775-1837)un mantarlar
snflandrdn, E.M. Fries (1794-1878)in
ise bilinmeyen binlerce mantar tanttn
Bary (19. yzyl ortas), Rus bilim adam
Voronin (1838-1903), Fransz Dangeard
Blakeslee (1904) ve Dodgenin
aratrmalar Mikoloji Biliminde nemli
ilerlemeler salamtr.
 gnmzde morfolojilerine
dayanarak 50 000 tr
En azndan yaklak 120 000 kadar
mantar bulunduu tahmin
edilmektedir
mantarlar; boyut, yap ve
metabolizma etkinlii bakmlarndan
byk farkllklar sergilerler
 klorofilsiz ve genel olarak renksiz
Talluslar ounlukla silindir
biiminde, blmeli (septum) ya
da blmesiz ipliklerden dier ad
ile Hiflerden olumutur
Nadiren plak, olduka kk
amipsi yaplardr
Gelimi tiplerinde bulunan
hiflerin oluturduu rg dokuya
misel ad verilir
Hcre eperleri azotlu bir
polisakkarit olan kitinden nadiren
sellozdandr.
 mantarlar heterotrof olarak, yani ya
parazit ya da saprofit yaarlar.
Yedek madde olarak glikojen, ya ve
mannit oluur, niasta mevcut deildir.
Saprofit olarak veya hayvan vcudunda
yaayan mantarlar, besinlerini dorudan
iinde yaadklar ortamdan elde ederler.
Parazit yaayan mantarn miseli
konukusu olan bitkinin yzeyinde veya
daha ok da dokular iinde yaylr
hifler konuku dokunun hcreleraras
boluklara yerleirse konukunun
hcrelerine eme (hostorium) denilen
zel hiflerini salarak besini eker
 Baz mantar trlerinde misel, keeye
benzeyen zel bir rg oluturur, byle
misel rgsne plenktenkima ad
verilir.
Plenktenkima iki eittir; prosenkima ve
pseudoparenkima. Prosenkima
eidinde hifler paralel ekilde yer alr,
bu yap gevek bir rgdr.
Pseudoparenkimada, mantarn
hifleri sk ekilde bir arada bulunurlar,
sert-sk yap gsterirler; skk
durumlarndan dolay bu hif hcreleri
eit apl ve oval biimli olur ve sk-sert
yaplar olutururlar
 vegetatif eeysiz ve eeyli olarak
oalabilirler Mantarlarda grlen reme
tiplerinden en yaygn olan ise eeysiz
remedir.
Penicilliumda olduu gibi hifin ucunda
oluan sporlara Konidium, ve onlar
tayan hife de Konidiofor denir.
Sporangium iinde oluan sporlar
Sporangiospor olarak isimlendirilmektedir
 Hareketli olan Sporangiosporlar kaml
olup zoospor (ya da planospor)
hareketsiz olanlar ise aplanospor adn
alrlar.
Mantarlarda grlen bir dier eeysiz
oalma tipinde ise hifi oluturan hcreler
paralanarak, her hcre yeni bir bireyi
oluturabilir
hcrelere oidium yada arthrospor
denmektedir
 Bazen de hifi oluturan hcrelerden
bazlarnn zeri kaln bir eperle
rtlerek, hif zerinde kaln eperli
sporlar haline geerler.
Hifin paralanmas ile ortama yaylan
bu sporlara ise chlamydospor
denmektedir
zellikle mayalarda grlen eeysiz
oalma tipi ise tomurcuklanmadr.
 Mantarlarda eeyli oalma, iki uygun
nukleusun birlemesi esasna dayanr.
plazmogami (plazmalarn birlemesi),
karyogami (nukleuslarn birlemesi) ve
meiosis
lkel mantarlarda karyogami hemen
olumasna karn, daha gelimi olanlarda
iki nukleus uzun sre yan yana kalr ki bu
evreye dikaryotik evre ismi verilir
 Bunlar izogami, anizogami,
oogami, gametangiogami
(=gametangiumlarn birlemesi) ve
somatogami (=somatik hcrelerin
birlemesi)
Mantar Hcresi
Tek tr iinde bile hiflerin ap ve
uzunluu deimektedir.
Aspergillus nidulansta 3-4
mikrometre, Neurospora crassada
10 mikrometre
Gelimi mantarlarda septa bulunur
lkel mantarlarn ounda mevcut
deildir.
Nukleus
Bir veya daha fazla nukleus ierirler.
A. nidulasn apikal hif ularnda 50 nukleus,
kk hif paralarnda 4 nukleus bulunur.
Basidomycetes yelerinde her blme de tek
nukleus vardr (reme dnemleri hari)
Kromatin yaplar yksek karyotlara
benzemektedir.
Nukleosomlar ikier adet 4 farkl histondan oluur
Bu histonlarn amino asit dizilileri dier karyotik
organizmalarnkinden farkllk gstermektedir.
En temel farkllk, histonlardr
 Model organizma olarak incelenen A
nidulas ve Saccharomyces
cerevisiaenin kromozomlar tek linear
ift zincirli DNA molekl iermektedir.
Mantarlarn DNAsnn ok az bir blm
(genellikle %10) tekrarlanan sequanslar
(gen dizilimlerini) iermektedir
Filamentli mantarlarn genlerinin
yaklak %60 intron iermektedir.
Mitokondri ve Mitokondrial
DNA
Oksidatif fosforilasyonun meydana
geldii birimlerdir
membranlarnda elektron tama
sistemi ve ATP retiminden sorumlu
enzimler bulunmaktadr
Byklk, ekil ve say olarak hcre
dngs boyunca ve evre artlarna
bal olarak deiim gsterir
Mitokondrilerin boyutu 0.5-0.8
milimikron kadardr.
 Mitokondrial DNA (mtDNA) molekl
genellikle ift zincirli DNA halkas
eklindedir, fakat baz trlerde
(Hansenula mrakii) linear eklindedir.
Mitokondrial DNA oksidatif
foforilasyondaki baz enzimlerin,
tRNA ve rRNA iin gerekli genomu
iermektedir.
Hidrogenozomlar
Anerobik koullarda yaayan mantarlarda
mitokondri bulunmaz.
Bu organellin yerine hidrojen
oluumundan sorumlu olan
Hidrogenozomlar bulunmaktadr.
Glikolitik metabolik yolu tarafndan
glukozun kullanlmas ile rn olarak
hidrojen, karbodioksit, asetat ve ATP
olumaktadr.
Hidrogenozomlarn evrimsel orjininin
mitokondri olduu dnlmektedir.
Bu kantlar;
membran yapsnda krista
yapsnn bulunmas
Enerji retiminden sorumlu olmas
ift membran zar iermeleri
Malik enzimlerin
metabolizmalarnda temel bileik
olmas
Farklar;
Kendine zg DNAlar bulunmaz
Mitokondrial elektron tama
sistemi ve protein sentez birimleri
bulunmamaktadr
Mikrobodiler
Tek zar ile evrili organel ailesi
En nemlisi Peroksizomlardr
Peroksizomlar
Hidrojen peroksiti paralayan enzimleri ierir
Ya asidinin beta oksidasyonu ile asetil CoA
oluumunu saplar
Glikolate dngs enzimleri ile iki karbonlu
bileikleri karbohidratlara evirir
(glikosizmolar)