პრეზენტაცია.

საგანი: მიკროეკონომიკა.
ლექტორი: ელენე ჩიქოვანი.
სტუდენტი: თამარი ლორთქიფანიძე.
18.05.2023
მონოპოლია და
მონოფსონია.
რას ნიშნავს მონოპოლია?
მონოპოლია- ორგანიზაცია, რომელიც
ახორციელებს კონტროლს ბაზარზე
მიწოდების ფასსა და მოცულობაზე.
მარტივად რომ ვთქვათ, მონოპოლია არის
ეკონომიკური მდგომარეობა ბაზარზე,
როდესაც ინდუსტრიას აკონტროლებს ერთი
მწარმოებელი ან გამყიდველი. როდესაც
საქონლის წარმოება, ვაჭრობა ან
მომსახურების მიწოდება ერთ კომპანიას
ეკუთვნის,მონოპოლია ეწოდება. ასეთ
კომპანიას კი კონკურენტები არ ჰყავს, რის
შედეგადაც მას შეუძლია თავად
განსაზღვროს ფასები და ხარისხი
პროდუქციისა თუ მომსახურებისათვის.
მონოპოლიების ტიპები.
• ბუნებრივი - ჩნდება მაშინ, როდესაც
ბიზნესი გრძელვადიან პერიოდში
შემოსავალს ქმნის. მაგალითად,
საჰაერო ან სარკინიგზო
ტრანსპორტი.
• ხელოვნური - ჩვეულებრივ იქმნება
რამდენიმე ფირმის შერწყმით. ამის
წყალობით, შესაძლებელია სწრაფად
მოვიცილოთ კონკურენტები.
• დახურულია - დაცულია
საკანონმდებლო დონეზე
კონკურენტებისგან.
• ღია - წარმოადგენს ბაზარს მხოლოდ
ერთი მომწოდებლისთვის.
დამახასიათებელია
კომპანიებისთვის, რომლებიც
მომხმარებლებს ინოვაციურ
პროდუქტებს სთავაზობენ.
მაგალითად, კომპანიამ გამოიგონა
უნიკალური მასაჟორი, რის
შედეგადაც ასეთი პროდუქტები
ვერავინ შეძლებს, ცოტა ხნით მაინც.
• ორმხრივი - გაცვლა ხდება მხოლოდ
 მონოპოლიური ბაზრები.
ბაზარი — საქონლის არსებულ და ბაზრის
პოტენციურ მომხმარებელთა ერთობლიობა. მრავალი სახე
ბაზარს უნდა ახასიათებდეს 5 ძირითადი არსებობს.
ნიშანი: 1) თავისუფალი შესვლა და ესენია:
თავისუფალი გასვლა; 2) ფასების • ქონლის
თავისუფალი თამაში; 3) ბაზარზე ბაზარი
მატერიალური, ფინანსური და ადამიანთა • საფინანსო ბა
თავისუფალი გადაადგილება ნაკლებად ზარი
მომგებიანიდან უფრო მომგებიან სივრცეში; • სამუშაო ძალი
4) ბაზარმა უნდა უზრუნველყოს ს ბაზარი
პრაქტიკულად თანაბარი შესაძლებლობა; 5) • ლოკალური ბ
თავისუფალ ბაზარზე გამორიცხულია რაიმე აზარი
პრივილეგია გამყიდველთა რომელიმე • რეგიონალურ
ჯგუფისათვის, მით უფრო, ცალკეული ი ბაზარი
გამყიდველისათვის. ეს მოდელი, იდეალური • საერთაშორის
ო ბაზარი
ბაზრის მოდელია, რომელიც
• მსოფლიო ბაზ
დაფუძვნებულია თავისუფალ არი
კონკურენციაზე, და თითოეული
გამყიდველისა და მყიდველის ერთნაირ
შესაძლებლობებზე და რომელიც
პრაქტიკაში, სინამდვილეში არ არსებობს.
მონოფსონია
ეკონომიკური სიტუაცია, რომლის
დროსაც ბაზარზე გარკვეული სახის
პროდუქციას შეისყიდის
ერთადერთი მყიდველი. იგი
ზღუდავს შესყიდვებს, რითაც
ამცირებს ფასს და უზრუნველყოფს
მონოპოლიურ მოგებას.

როცა ბაზარზე ერთადერთი მყიდვე-

ლი და მრავალი გამყიდველია,
მა‫ש‬ინ მყიდველი ფლობს საბაზრო
ძალაუფლებას და
გავლენას ახდენს საბაზრო ფასის
ჩამოყალიბებაზე. ასეთ საბაზრო
სტრუქტურას
მონოფსონია ეწოდება.
 ზღვრული ამონაგები.
ზღვრული ამონაგები ‫ש‬ედგება ორი
ფასის ‫ש‬ემცირებით დამატებით
გაყიდულ პროდუქტის ერთეულებსნაწილისაგან:
ზღვრული ერთეულები ეწოდება. 1. რომელიც
პროდუქციის იმ ერთეულს, საქონლის საბაზრო ფასია,
რომლის გაყიდვაც მონოპო- ‫ש‬ეესაბამება ამონაგების ზრდას
ლისტს ფასის დაკლებამდე უფრო დამატებითი პროდუქტის
მაღალ ფასად ‫ש‬ეეძლო, გაყიდვისას;
ინფრაზღვრული ერ- 2. Q(P / Q) ‫ש‬ეესაბამება
თეული ამონაგების ‫ש‬ემცირებას, რო-
მელიც გამოიწვია
ინფრაზღვრულ ერთეულებზე
ფასის ‫ש‬ემცირებამ.
რამსის წესი.
რამსის წესის
ინერპრეტაცია
‫ש‬ემდეგნაირადაც არის
‫ש‬ესაძლებელი: ‫ש‬ეამცი-
რეთ ყველა პროდუქტის
გამო‫ש‬ვება ერთნაირი
პროპორციით მანამ, სანამ
მთლიანი
ამონაგები მთლიან
დანახარჯებს არ
გაუტოლდება.