‫اوزان درجه انحراف یا پراگنده گی‬

‫)‪Measures of Dispersions (Deviations‬‬

‫• این اوزان‪ ،‬درجه و یا معیار انحراف یا پراگنده کی را در‬
‫بین افراد یا مشاهدات نشان میدهد‪ .‬یعنی نشان میدهد که‬
‫هر یک از ارقام از هم دیگر و یا نظر به یک رقم‬
‫مشخص(اکثرآ رقم مرکزی) چه فرق یا تفاوتهای دارد‪.‬‬
‫• معیار های مروج درجه انحراف یا پراگنده گی عبارت اند‬
‫از‪:‬‬
‫‪ .1‬فاصله ‪Range‬‬
‫‪ .2‬انحراف وسطی ‪Average deviation‬‬
‫‪ .3‬انحراف میزانی ‪Standard deviation‬‬
‫‪12/20/23‬‬ ‫‪akbarzad‬‬ ‫‪1‬‬
 ‫فاصله عمومی ارقام ‪Range‬‬
‫• عبارت از تفاوت یا فرق بین بزرگترین و کوچکترین ارقام شامل یک‬
‫سیت است‪Range=largest-Smallest .‬‬
‫خصوصیات فاصله عمومی ارقام ‪:))Range‬‬
‫‪ .1‬در حاالت فوری برای نشان دادن تفاوتها در سیت و یاجهت مقایسه دو‬
‫یا چند سیت ارقام بکار برده میشود‪.‬‬
‫‪ .2‬نقص عمده ان این است که فقط متکی بر دو رقم بزرگ و کوچک‬
‫بوده و اگر این دو رقم بیسار ابزرگ و کوچک باشند بنآ‪،‬حالت واقعی‬
‫تفاوتها را منعکس ساخته نمیتواند‪ .‬مثآل در سه سیت ارقام ذیل‪:‬‬
‫• ‪20,50,50,50,50‬‬
‫• ‪20,20,40,45,50‬‬
‫• ‪30,38,50 20,25‬‬
‫در ‪ 3‬سیت باالئی ارقام فاصله یا ‪ R‬مساوی بوده‪ ،‬در حالیکه تفاوتها میان‬
‫هر یکی از سیت ها فرق دارد‪.‬‬
‫‪12/20/23‬‬ ‫‪akbarzad‬‬ ‫‪2‬‬
 ‫انحراف وسطی ‪:Average deviation‬‬
‫• بنام انحراف مطلقه از اوسط یا ‪Mean Absolute Deviation‬‬
‫نیزنامیده میشود‪ .‬عبارت از اوسط انحراف مطلقه هر یکی از ارقام از‬
‫اوسط و یا هر ر قم دیگر مرکزی میباشد‪ .‬یعنی عالمت منفی در نظر‬
‫گرفته نمیشود‪.‬‬
‫• بنا‪ ،‬اول باید اوسط یا مرکز ارقام دریافت گردیده و بعدآ انحراف‬
‫مطلقه هر یکی از ار قام از آن ( عدد مرکزی) محاسبه شده و بر‬
‫تعداد ارقام تقسیم میشود‪ .‬فورمول آن قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪M.D= ∑ / Xi- X / ÷ n‬‬
‫انحراف وسطی در ارقام طبقه بندی نشده‪ :‬فرضآ انحراف وسطی سیت‬
‫ارقام ‪ 11 ,8 ,6 ,3 ,2‬را محاسبه مینمائیم‪.‬‬
‫‪X =2+3+6+8+11÷ 5=6‬‬
‫‪M.D= /2-6/+/3-6/+/6-6/+/8-6/+/11-6/ ÷ 5=2.8‬‬
‫‪12/20/23‬‬ ‫‪akbarzad‬‬ ‫‪3‬‬
 ‫انحراف وسطی‬....
:‫ فورمول آن‬-‫انحراف وسطی در ارقام طبقه بندی شده‬
X 67.45=
M.D= ∑ Fi / Xi -X / ÷ ∑ Fi
ΐ ϳήΟ̶ ϓ
Ϟλ Ύ Σ ̶ϔϨλ ς γϭ / Xi- X / ΕΎ
όϓΩ Fi /Xi- X /
ήϴγ ϡΪϨ̳ Xi
Fi
60-62 61 6.45 5 32.25
63-65 64 3.45 18 62.10
66-68 67 0.45 42 18.90
69-70 70 2.55 27 68.85
71-70 73 5.55 8 44.40
∑ Fi=100 ∑ Fi /Xi- X /= 226.5
5/1
 Fi / Xi  X
X / 226.5
M .D    2.265
 Fi 100
12/20/23 akbarzad 4
 ‫‪....‬انحراف وسطی‬
‫چنانچه در جدول صفحه قبلی دیده میشود‪:‬‬
‫هر اوسط صنفی به نماینده گی از هر صنف منحیث یک مشاهده انتخاب شده و‬ ‫•‬
‫انحراف آنها از اوسط محاسبه میشود‪.‬‬
‫بعدآ هر انحراف در دفعات همان صنف ضرب شده تا تمام انحرافات مشاهدات‬ ‫•‬
‫مربوط به صنف مذکور محاسبه شده باشد‪.‬‬
‫انحرافات مشاهدات هر صنف طور جداگانه دریافت گردیده و بالخره‬ ‫•‬
‫مجموع انحراف یکصد مشاهده مساوی به ‪ 226.5‬شده و بر تعداد مشاهدات‬ ‫•‬
‫(‪ )100‬تقسیم میشود تا انحرافات بطور اوسط نظربه اوسط یا مرکز معلوم شود‬
‫که در اینجا مساوی به ‪ 2.265‬محاسبه شده است‪.‬‬
‫در مثال فوق به این مفهوم است که بصورت اوسط تولید فی جریب گندم از‬ ‫•‬
‫تولید وسطی به اندازه ‪ 2.265‬سیر تفاوت دارد که این تغاوت هم مثبت و هم‬
‫منفی بوده میتواند‪.‬‬

‫‪12/20/23‬‬ ‫‪akbarzad‬‬ ‫‪5‬‬

 ‫ورینس ‪ Variance‬و‬
‫انحراف میزانی‪Standard Deviation‬‬
‫• ورینس عبارت از مجموع مربع های انحراف ارقام از اوسط تقسیم بر‬
‫تعداد ارقام بوده و انحراف میزانی عبارت از جذر مربع ورینس‬
‫میباشد‪ .‬فورمولهای آنها قرار ذیل است‪:‬‬
‫محاسبه آنها در ارقام ساده‪ :‬ورینس ← ‪ S²= ∑(Xi-X )²÷ n‬و انحراف‬
‫میزانی ← ‪S= ∑(Xi- X)²÷ n‬‬
‫مثآل ؛ در ارقام ‪6 ,8 ,12,10 ,14‬؛ اوسط آن مساوی به ‪ X = 10‬و ‪ n=5‬بوده و‬
‫‪S² =(14-10) ² +(12-10) ² +(10-10) ² +(8-10) ² +(6-10) ²‬‬
‫‪S² = (4) ² +(2) ² +(0) ² +(- 2) ² +(- 4) ² ÷ 5 = 8‬‬
‫‪S = 8 = 2.83‬‬

‫‪12/20/23‬‬ ‫‪akbarzad‬‬ ‫‪6‬‬

 ‫ورینس ‪ Variance‬و‬
‫انحراف میزانی‪... Standard Deviation‬‬
‫درارقام طبقه بندی شده‪:‬‬
‫‪S² = ∑Fi X(Xi- )² ÷ ∑Fi‬‬ ‫ورینس ←‬
‫‪)² ÷ ∑Fi‬‬
‫‪S = ∑Fi (Xi- X‬‬ ‫وانحراف میزانی ←‬

‫• محاسبه ورینس ‪ -‬درفورمول باالئی دیده میشود که اول انحراف وسط های صنفی‬
‫منحیث نماینده های هرصنف از اوسط عمومی محاسبه شده و مربع گردیده است‪.‬بعدآ‬
‫در دفعات هر صنف ضرب گردیده و بالخره حاصل ضرب مربع ها در دفعات برای‬
‫محاسبه ورینس مجموع شده و بر تعداد افراد یا مشاهدات تقسیم شده است‪.‬‬
‫• محاسبه انحراف میزانی ‪ :‬طوریکه قبآل نیز گفته شده است‪ ،‬احراف میزانی یا‬
‫معیاری عبارت از جذر مربع ورینس میباشد‪ .‬مثالهای آنها در صفحه بعدی‪...‬‬

‫‪12/20/23‬‬ ‫‪akbarzad‬‬ ‫‪7‬‬

 ‫ و‬Variance ‫محاسبه ورینس‬
‫ در ارقام طبقه بندی شده‬Standard Deviation‫انحراف میزانی‬

ΐ ϳήΟ̶ ϓ
Ϟλ Ύ Σ ς γϭ Xi- X ( Xi- X )² ΕΎ
όϓΩ Fi (Xi- X) ²
ήϴγ ϡΪϨ̳ ̶ϔϨλ
Xi Fi
60-62 61 -6.45 41.8025 5 208.0125
63-65 64 -3.45 11.9025 18 214.2450
66-68 67 -0.45 0.2025 42 8.5050
69-70 70 2.55 6.5025 27 175.5675
71-70 73 5.55 30.8025 8 246.4220
∑ Fi=100 ∑ Fi (Xi- X )² =852.75

3 (1
X = 67.45
β Ϩϳέϭ S² = ∑Fi (Xi- X )² ÷ ∑Fi = 852.75÷100 = 8.5275
ϥ΍ΰϴϣϑ ΍ήΤϧ΍
S= ∑Fi (Xi- X )² ÷ ∑Fi = 8.5275 = 2.92 ΐ ϳήΟ/ήϴγ

12/20/23 akbarzad 8
 ‫روش کوتاه محاسبه ورینس ‪ Variance‬و‬
‫انحراف میزانی‪Standard Deviation‬‬
‫• زمانیکه ارقام اولس یا وسط های صنفی بزرگ و یا اعشاریه دار‬
‫باشد ازروشهای کوتاه استفاده بعمل میاید‪.‬‬
‫‪ Xi 2   Xi ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫__‬ ‫• در ارقام ساده‪← :‬‬
‫‪S ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫) ‪ ( X‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ FiXi 2   FiXi ‬‬

‫‪2‬‬ ‫__‬ ‫• در ارقام طبقه بندی شده‪← :‬‬
‫‪S‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫) ‪  ( X‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪ n ‬‬
‫• در ارقام طبقه بندی شده به روش ‪← :Ui‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ FiUi 2‬‬ ‫‪  FiUi ‬‬
‫‪S C‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫•‬
‫‪n‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪‬‬

‫‪12/20/23‬‬ ‫‪akbarzad‬‬ ‫‪9‬‬

 ‫ و‬Variance ‫روش کوتاه محاسبه ورینس‬
Standard Deviation…‫انحراف میزانی‬
ϡΪϨ̳ΐ ϳήΟ̶ ϓϞλ Ύ
Σ ̶ϔϨλ ς γϭ (Xi)² ΕΎ
όϓΩ Fi Xi²
ήϴγ Xi
Fi
60-62 61 3721 5 18605
63-65 64 4096 18 73728
66-68 67 4489 42 188538
69-70 70 4900 27 132300
71-70 73 5329 8 426332
∑ Fi=100 ∑ Fi Xi = 455803
= 3 (1
2
 FiXi 2   FiXi  __
2
S    ( X )
n  n 
455803 __
S  (67.45)  ( X )2
2
100
ΐ ϳήΟ̶ ϓ
ήϴγ
S  8.5275  2.92
12/20/23 akbarzad 10
 ‫خصوصیات یا مشخصات ورینس و انحراف میزانی‬
‫• هرگاه یک عدد ثابت با هریکی از ارقام شامل یک سیت‬
‫جمع و یا منفی شود‪،‬در قیمت ورینس و انحراف میزانی‬
‫سیت ارقام کدام تغیری بوجود نمیاید‪.‬‬
‫• هر گاه اجزای یک سیت ضرب یک عدد ثابت شود‪ ،‬قیمت‬
‫ورینس ضرب مربع عدد ثابت شده و قیمت انحراف میزانی‬
‫ضرب ارزش مطلقه عدد ثابت مذکور میگردد‪.‬‬
‫• هر گاه اجزای یک سیت تقسیم بر یک عدد ثابت شود‪،‬‬
‫قیمت ورینس تقسیم بر مربع عدد ثابت شده و قیمت انحراف‬
‫میزانی تقسیم بر ارزش مطلقه ثابت متذکره میگردد‪.‬‬

‫‪12/20/23‬‬ ‫‪akbarzad‬‬ ‫‪11‬‬