‫عملكرد ديفرانسيل ترانس در رله‌ي ‪7UT6x‬‬

‫تهيه‌كننده‪ :‬شاهين اسدي فرد‬

‫مبناي عملكرد ديفرانسيل‬

‫حفاظت ديفرانسيل بر مبناي مقايسه‌ي جرياني اس ت و از اين اص ل ك ه ه ر تجه يز مح افظت ش ده در‬

‫شرايط نرمال هميشه جري ان براب ري از دو س مت آن عب ور مي‌كن د‪ ..‬اين جري ان از ي ه س مت ن احيه‌ي‬
‫محافظت شده وارد و به همان مقدار از س مت دي گ خ ارج مي‌ش ود‪ .‬تف اوت در اين جريان‌ه ا نماي انگر‬
‫خطا در ناحيه است‪.‬‬
 ‫شکل ‪ 1‬عملكرد ديفرانسل دو سويه( تكفاز)‬

‫اگر نسبت تبديل ترانس‌هاي جريان در هر دو سمت يكسان باشد‪ ،‬ثانويه‌ي اين ترانس‌ها ميتواند با اتصال‬
‫ب ه هم ي ك م دار الك تريكي بس ته ب ا جري ان ‪ I‬ايج اد كن د‪ .‬وس يله‌ي ان دازه‌گيري ‪ M‬ك ه در نقط ه تع ادل‬
‫الكتريكي متصل است‪ ،‬در شرايط كاري نرمال‪ ،‬جريان صفر را عبور مي‌دهد‪ .‬اگر خط ايي در ن احيه‌ي‬
‫بين دو ترانس جريان رخ دهد‪ ،‬جريان خطاي ‪ i1+i2‬از ‪ M‬عبور مي‌كند و اگ ر اين جري ان ب ه ح داقل‬
‫تنظيم شده برسد‪ ،‬تريپ رخ مي‌دهد‪.‬‬

‫در مورد حفاظت تجهيزات با سوهاي بيشتر از دو نيز كليات عملكرد رل ه ديفرانس يل مش ابه تجه يزات‬
‫دوسويه است‪ ،‬با اين تفاوت كه تعداد جريان‌هاي تشكيل‌دهنده‌ي جريان خط ا بيش تر از ‪ 2‬اس ت‪ .‬حف اظت‬
‫ديفرانسيل يك ترانس سه‌سيم‌پيچه همانند شكل ‪ 2‬عمل مي‌كند‪.‬‬

‫شکل ‪ 2‬عملكرد ديفانسيل در ترانس سه‌سيم‌پيچه‪0‬‬

‫محدودساز جريان‬
‫زماني كه فالت خارجي باعث مي‌شود جريان زيادي به سمت ناحيه حفاظت شده وارد شود‪ ،‬ممكن اس ت‬
‫تفاوت‌ مشخصه‌هاي مغناطيسي ترانس‌هاي جريان دو سمت ناحيه در شرايط اشباع‪ ،‬جريان قابل توجهي‬
‫را از ‪M‬عبور دهد‪ .‬اگر اين جريان از ح د پيك اپ س ت ش ده بيش تر باش د‪ ،‬تجه يز ت ريپ مي‌خ ورد‪ ،‬در‬
‫صورتي كه فالتي در ناحيه حفاظت شده رخ نداده است‪.‬‬

‫در سيستم‌هاي حفاظت ديفرانسيل براي تجهيزات با دو ترمينال‪ ،‬جريان محدود‌كنن ده( از اين ب ه بع د ‪Ires‬‬
‫گفته مي‌شود‪ ).‬از تفريق جريانها (|‪ )|i1-i2‬و يا از جمع قدر مطلق‌ه اي آنه ا (|‪ )|i1|=|i2‬بدس ت مي‌آي د‬
‫كه هر دو مقدار برابرند‪ .‬براي تجهيزات چن د ترمينال ه تنه ا جم ع ق در مطلقي ب ه ك ار مي‌رود‪ .‬در رل ه‬
‫‪ 7UT6x‬ن يز ‪ Ires‬ب ه همين روش محاس به مي‌ش ود‪ .‬فرمول‌ه اي زي ر ب راي همه‌ي تجه يزات ب ه ك ار‬
‫مي‌رود‪:‬‬

‫‪|…+Idiff= |i1+i2+i3+i4‬‬

‫‪.…+|Ires=Istab=|i1|+|i2|+|i3|+|i4‬‬

‫‪ Idiff‬از جريان هارمونيك اصلي محاسبه مي‌شود و شرايط صدور فرمان تريپ را بررسي مي‌كند و ‪Ista‬‬
‫‪ b‬برخالف آن عمل مي‌كند‪.‬‬

‫براي واضح شدن مسئله سه وضعيت عملكرد مهم‪ ،‬مورد توجه قرار مي‌گيرد‪.‬‬

‫شکل ‪3‬‬

‫عبور جريان در وضعيت عملكرد نرمال سيستم‪:‬‬ ‫‪.1‬‬

‫جريان ‪ i1‬وارد ناحيه و جريان ‪ i2‬از آن خارج مي‌شود‪ ،‬بنابراين‪i1=-i2 :‬‬
‫همچنين‪|i1|=|i2| :‬‬
 ‫‪Idiff= |i1+i2|=0‬‬
‫‪|Istab=|i1|+|i2|=2.|i1‬‬
‫تريپ وجود ندارد (‪ )Idiff=0‬و ‪ Istab‬دوبرابر جريان عبوري است‪.‬‬
‫اتصال كوتاه داخلي كه از هر دو سو‪ ،‬يه صورت يكسان تغذيه مي‌شود‪:.‬‬ ‫‪.2‬‬
‫هر دو جريان ‪ i1‬و ‪ i2‬وارد ناحيه مي‌شود و ‪ i1=i2‬و همچنين |‪|i1|=|i2‬‬
‫‪|Idiff= |i1+i2|=2.|i1‬‬
‫‪|Istab= |i1|+|i2|=2.|i1‬‬
‫‪ Idiff‬و ‪ Istab‬هردو يكسان و برابر جريان خطا اند‪.‬‬
‫اتصال كوتاه داخلي تغذيه شده از يك سو‪:‬‬ ‫‪.3‬‬
‫‪I2=0‬‬
‫‪|Idiff= |i1+i2|=|i1‬‬
‫‪|Istab=|i1|+|i2|=|i1‬‬
‫‪ Idiff‬و ‪ Istab‬هردو يكسان و برابر جريان خطا اند‪.‬‬

‫اين نتايج نشان مي‌دهد كه براي خطابژي داخلي ‪ ، Idiff=Istab‬بنابراين مشخصه‌ي خطاي داخلي ي ك خ ط‬
‫راست با شيب واحد در نمودار عملكرد (شكل ‪ )4‬است‪.‬‬

‫شکل ‪ 4‬مشخصه فالت و تريپ رله ديفرانسيل‬

 ‫محدوديت افزوده در حين خطاي خارجي‬
‫در هنگام خطاي خارجي كه جريان زي ادي ب ه س مت تجه يز مح افظت ش ده س رازير مي‌ش ود‪ ،‬جري ان‬
‫ديفرانسيل قابل توجهي در رله مشاهده مي‌شود‪ ،‬بخصوص هنگامي كه درجهي اشباع ترانس جري ان در‬
‫دو سمت تجهيز متفاوت باشد‪ .‬و در اين ش رايط اگ ر مق دار ‪ Idiff/Istab‬ب ه گ ونه‌اي باش د ك ه در ن احيه‌ي‬
‫تريپ نمودار عملكرد (شكل ‪ )4‬قرار گيرد‪ ،‬سيگنال تريپ صادر مي‌شود در صورتي كه خطا رخ نداده‬
‫است‪.‬‬
‫رله‌ي ‪ 7UT6x‬ب ا داش تن مشخص گر اش باع(‪ )saturation indicator‬چ نين ش رايطي را تش خيص‬
‫مي‌دهد و از تريپ جلوگ يري مي‌كن د‪ .‬مشخص گر اش باع رفت ار دين اميكي مق ادير ‪ Idiff‬و ‪ Istab‬را م ورد‬
‫توجه قرار مي‌دهد‪.‬‬
‫خطوط نقطه‌چين در شكل ‪ 4‬جريان هاي لحظه‌اي در حين يك خطاي خارجي و اشباع ترانس جريان در‬
‫يك س و را نش ان مي‌ده د‪ .‬بالفاص له پس از خط ا (‪ )A‬جريانه اي اتص ال كوت اه اف زايش مي‌ياب د و ‪Istab‬‬
‫ب زرگي ( ‪ 2‬براب ر جري ان عب وري) ايج اد مي‌كن د‪ .‬در لحظه‌ي اش باع ت رانس جري ان (‪ )B‬جري ان‬
‫ديفرانسيلي ايجاد و مقدار ‪ Istab‬كاهش مي‌يابد‪ .‬درنتيج ه نقطه‌ي ك اري ممكن اس ت وارد ن احيه‌ي ت ريپ‬
‫شود (‪.)C‬‬
‫متقابال در حين رخداد يك خطاي داخلي نقطه‌ي كار سريعا وارد ناحيه‌ي ت ريپ مي‌ش ود (‪ )D‬زي را ‪Istab‬‬
‫از ‪ Idiff‬بيشتر نميشود‪.‬‬
‫اشباع ترانس جريان در حين خطاي خارجي از روي ‪ Istab‬بزرگ اوليه كه نقطه كاري را به مدت كوتاه‬
‫وارد ن احيه‌ي ‪ Add-On stabilization‬مي‌كن د‪ .‬مشخص گر اش باع در رب ع س يكل پس از مش اهده‌ي‬
‫خطا‪ ،‬نتيجه را مشخص مي‌كند‪ .‬در حين خطاي خارجي حفاظت ديفرانسيل براي مدت زم ان مشخص ي‬
‫بالك مي‌شود‪ .‬به محض پايدار شدن نقطه‌ي كاري در ناحيه‌ي تريپ و نزديك مشخصه‌ي ت ريپ (ح داقل‬
‫براي يك سيكل) بالك كنسل مي‌شود‪ .‬اين مسئله باعث مي‌شود خطاهاي رخ داده در ناحي ه حف اظت ش ده‬
‫حتي بعد از خطاي خارجي شامل اشباع ترانس به سرعت تشخيص داده شود‪.‬‬
‫اين محدوديت اضافه شده بر روي هر فاز جداگانه عمل مي‌كند و مي‌توان تنظيم كرد كه فقط ف از داراي‬
‫خطاي خارجي بالك شود و يا هر سه فاز بالك شود‪.‬‬
‫تثبيت هارمونيك‌ها‬
‫در راه‌اندازي ترانسفورمرها و رآكتورهاي موازي جريان مغناطيس‌كنندگي بااليي براي م دت كوت اهي‬
‫حضور دارد‪ .‬اين جريان وارد ناحيه‌ي حفاظت‌شده مي‌شود ولي از آن خارج نمي‌ش ود‪ .‬بن ابراين جري ان‬
‫ديفرانسيلي توليد مي‌كند مثل زماني كه خطاي از يك س و تغذي ه ش ونده داريم‪ .‬همچ نين در حين م وازي‬
‫كردن ترانس‌ها و يا فوق تحري ك ترانس هاي ق درت ن يز اين جريانه اي مغناطيس‌كنن دگي ب دليل اف زايش‬
‫ولتاژ و يا كاهش فركانس حضور دارد‪.‬‬
‫اين جريان هجومي تا چند برابر جريان نامي مقدار دارد و مقار هارمونيك ‪ 2‬قاب ل ت وجهي دارد ك ه اين‬
‫مق دار هارموني ك در حين خط اي اتص ال كوت اه حض ور ن دارد‪ .‬اگ ر مق دار هارموني ك ‪ 2‬در جري ان‬
‫ديفرانسيل از حد انتخاب‌شده بيشتر باشد‪ ،‬تريپ رله‌ي ديفرانسيل بالك مي‌شود‪.‬‬
‫به غير از هارمونيك ‪ ،2‬يكي از هارمونيكهاي ‪ 3‬يا ‪ 5‬نيز قابل انتخاب شدن است‪.‬‬
‫مشخصه‌ي فوق‌تحريك‌هاي پايدار (‪ )steady state overexcitation‬شامل هارمونيك‌هاي فرد است‪.‬‬
‫هارمونيك سوم يا پنجمم براي تشخيص فوق تحريك مناسب است‪ .‬از آنجا كه هارمونيك سوم معموال در‬
‫ترانسفورمرها حذف مي‌شود‪ ،‬هارمونيك پنجم براي اين منظور بيشتر انتخاب مي‌شود‪.‬‬
‫جريان‌هاي ديفرانسيلي براي محتواي هارمونيكي مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد و اگر مقادير ن دازه‌گيري‬
‫شده از حد تعيين شده تجاوز كند‪ ،‬عملكردهاي تعريف شده شروع مي‌شود‪.‬‬
‫محدودسازي هامونيك‌ها بر روي هر فاز جداگانه عمل مي‌كند‪ ،‬بنابراين حتي زم اني ك ه خط اي تكف از‬
‫رخ داده و فازهاي ديگر تحت تاثير جريان‌ه اي هج ومي هس تند‪ ،‬رل ه عملك رد ص حيح خ ود را خواه د‬
‫داشت‪ .‬با اين وجود مي‌توان حف اظت را ب ه گ ونه‍‌اي تنظيم ك رد ك ه تش خيص هارموني ك در ه ر ف ازي‬
‫باعث شود همه‌ي فازهاي ديگر در رله‌ي ديفرانسيل بالك شود‪.‬‬
‫تريپ سريع و بدون محدوديت براي جريان‌هاي خطاي زياد‬
‫اين امكان وجود دارد كه هنگامي كه جريان خطا در ناحيه‌ي حفاظت ش ده از ح د تعريف‌ش ده‌اي تج اوز‬
‫كرد‪ ‌،‬بدون توجه به بالك‌هاي فانكشن‌هاي حفاظتي خطا رفع شود و فرمان ت ريپ ص ادر ش ود‪ .‬حف اظت‬
‫ديفرنسيل رله‌ي ‪ 7UT6x‬چنين فرمان تريپي را مهي ا مي‌كن د‪ .‬ب راي مث ال اين فرم ان ح تي زم اني ك ه‬
‫مق دار قاب ل ت وجهي هارموني ك دوم در جري ان ديفرانس يل حض ور دارد عم ل مي‌كن د و ت ريپ ص ادر‬
‫مي‌شود‪.‬‬
‫ت ريپ س ريع رل ه ديفرانس يل هم محت واي اص لي (‪ )fundamenta‬جري ان ديفرانس يلي و هم مق ادير‬
‫لحظه‌اي آن را مورد اس تفاده ق رار مي‌ده د‪ .‬تحلي ل مق دار لحظه‌اي اين اطمين ان را مي ده د ك ه ت ريپ‬
‫سريع حتي هنگام تضعيف محتواي اصلي جريان بدليل اشباع ترانس اندازه‌گيري‪ ،‬عمل مي‌كند‪.‬‬

‫افزايش مقدار ‪ Pick-up‬در راه‌اندازي‬

‫اف زايش مق دار پيك اپ در راه‌ان دازي ب راي موتوره ا مناس ب اس ت‪ .‬ب رخالف ترانس فورمرها جري ان‬
‫هجومي در موتورها از نوع عبوري است (از هر دو سمت ناحيه‌ي حفاظت شده عب ور مي‌كن د)‪ .‬ب ا اين‬
‫حال اگر ترانسهاي جريان دو سمت ناحيه‪ ،‬مقادير پس‌مانده‌ي مغناطيس ي متف اوتي قب ل از برق دار ش دن‬
‫داشته باشند‪ ،‬جريان ديفرانسيلي ايجاد مي‌شود‪ .‬هر چند اين جريان‌هاي ديفرانسيلي كوچك اس ت ام ا اگ ر‬
‫تنظيمات رله خيلي حساس قرار داده شده باشد‪ ،‬ميتواند صدمه ايجاد كند‪.‬‬
‫افزايش مقدار پيكاپ‪ ،‬حف اظت اض افه‌اي در براب ر عملك رد ناص حيح رله‌ي ديفرانس يل تجه يزات ت ازه‬
‫برق‌دار شده‪ ،‬ايجاد مي‌كند‪ .‬به محض اينكه ‪ Istab‬از مقدار تعيين شده‌اي كمتر شد‪ ،‬افزايش مق دار پيك اپ‬
‫فعال مي‌شود‪ .‬از آنجايي كه مقدار ‪ Istab‬در عملكرد نرم ال تجه يز دوبراب ر جري ان ن امي عب وري از آن‬
‫است‪ ،‬كاهش آن از مقدار تعيين‌شده معياري است براي تش خيص اينك ه تجه يز برق دار نيس ت‪ .‬اف زايش‬
‫دوباره‌ي جريان ‪ Istab‬نشانگر راه‌اندازي تجهيز است‪ .‬بعد از زم ان قاب ل تنظيمي‪ ،‬اف زايش مق ار پيك اپ‬
‫غيرفعال مي‌شود‪ .‬نسبت جرياني ‪ Idiff/Istab‬نزديك ب ه مشخص ه‌ي خط ا قب ل از اتم ام اين زم ان‪ ،‬دس تور‬
‫تريپ را صادر مي‌كند‪.‬‬

‫شکل ‪ 5‬افزايش مقار پيكاپ‪ 0‬در راه‌اندازي تجهيزات حفاظت شده‬

‫مشخصه‌هاي تريپ‬
‫شكل ‪ 6‬مشخصه‌ي كامل تريپ رله‌ي ‪ 7UT6x‬را نشان مي‌دهد‪.‬‬
 ‫شکل ‪6‬‬

‫تشخيص خطا‪ 0،‬دراپ خطا‬

‫در حالت نرمال حفاظت ديفرانسيل نياز به پيكاپ ن دارد زي را ش رايط تش خيص خط ا ب ا ش رايط ت ريپ‬
‫يكسان اس ت‪ .‬ب ا اين ح ال حف اظت ديفرانس يل ‪ 7UT6x‬مق دار پيك اپي دارد ك ه نقطه‌ي ش روع خط ا را‬
‫مشخص مي‌كند‪ .‬همچنين فانكشن‌هاي داخلي رل ه ني از ب ه تش خيص لحظه‌ي خط ا (ح تي هنگ ام خط اي‬
‫خارجي) دارد‪ ،‬مثال مشخصگر اشباع كه در حين حطاي خارج ناحيه بايد به درستي عمل كند‪.‬‬
‫به محض اينكه هارمونيك اصلي جريان ديفرانسيل به حدود ‪ 85‬درصد مقدار ست شده يا ‪ Istab‬ب ه مق دار‬
‫‪ 85‬درصد محدوده‌ي اف زوده در حين خط اي خ ارجي (‪ )add-on restraint area‬برس د رل ه پيك اپ‬
‫مي‌كند‪ .‬همچنين هنگام تريپ سريع نيز سيگنال پيكاپ ارسال مي‌شود‪.‬‬
 ‫شکل ‪ 7‬پيكاپ‪ 0‬حفاظت ديفرانسيل‬

‫اگر محدوديت‌هاي مربوط به هارمونيك‌هاي م رتبه‌ ب اال فع ال باش د‪ ،‬سيس تم ابت دا ي ك آن اليز هارموني ك‬
‫(حدودا يك سيكل) براي بررسي شرايط بالك انجام مي‌دهد‪ ،‬در غير اين صورت به محض ايجاد شرايط‬
‫تريپ‪ ،‬تريپ رخ مي‌دهد‪ .‬شكل ‪ 8‬نمودار منطقي عملكرد تريپ را نشان مي‌دهد‪.‬‬
‫هننگامي كه در طول ‪ 2‬سيكل پيكاپ ديگر مقدار ديفرانسيلي تشخيص نداد (جريان ديفرانس يل ب ه كم تر‬
‫از ‪ 70‬درص د مق دار س ت ش ده رس يده اس ت و ش رايط ديگ ر پيك اپ محق ق نش ده اس ت‪ ).‬دراپ خط ا‬
‫اتشخيص داده مي‌شود‪.‬‬
‫شکل ‪ 8‬نمودار منطقي عملكرد تريپ ديفرانسيل‬