Professional Documents
Culture Documents
Inteligjenca Artificiale Shqip Moduli 8
Inteligjenca Artificiale Shqip Moduli 8
Youth
Basics of Data Literacy
Legal Disclaimers
The Intel® Digital Readiness Programs and Intel® AI for Youth program are developed by Intel Corporation.
© Intel Corporation. Intel, the Intel logo, and other Intel marks are trademarks of Intel Corporation or its subsidiaries. Other names and brands
may be claimed as the property of others. All rights reserved. Program dates and lesson plans are subject to change.
Intel does not control or audit third-party data. You should consult other sources to evaluate accuracy.
2
Recap
1. Importance of Math in AI
3. Introduction to Statistics
4. Introduction to Probability
Si janë të lidhura Matematika dhe AI?
Matematika është studimi i modeleve
1. Data Literacy
13
Data Literacy
Piramida e të dhënave përbëhet nga faza të ndryshme të punës me të dhënat
Mençuria
Njohuria
Informacioni
Të dhënat
Boatman, A. (2021, December 23). Data Literacy: An Essential Skill for HR Professionals. AIHR. https://ëëë.aihr.com/blog/data-literacy-for-hr/
Shkrim-lexim i të dhënave
Le të kuptojmë pjesë të ndryshme të piramidës
së të dhënave
• Duke lëvizur lart nga fundi
• Mençuria Pse?
Të dhënat janë të disponueshme në formë të
papërpunuar. Të dhënat në këtë formë nuk
janë shumë të dobishme.
Njohuria
• Të dhënat përpunohen për të na dhënë
Si?
informacion rreth botës.
• Informacioni rreth botës çon në njohurinë se Informacion
si po ndodhin gjërat. Kush? Cfarë?
• Mençuria na lejon të kuptojmë pse gjërat po Kur? Ku?
ndodhin në një mënyrë të veçantë. Të dhënat
Fakte/informacione të
papërpunuara
Boatman, A. (2021, December 23). Data Literacy: An Essential Skill for HR Professionals. AIHR. https://ëëë.aihr.com/blog/data-literacy-for-hr/
Le të kuptojmë Piramidën e të Dhënave me
një shembull të thjeshtë të Semaforit
16
Të dhënat
Le të kuptojmë Piramidën e të Dhënave me një shembull të thjeshtë të Semaforit
18
Llojet e ndryshme të të dhënave
19
Informacion që mund të numërohet,
matet, kuantifikohet, duke përdorur
Literatura e të dhënave një vlerë numerike. P.sh., mosha,
popullsia, temperatura, etj.
21
Literatura e të dhënave
Zgjidh dhe merr (Sasi apo Cilësi?)
Sasiore Cilësore
Distanca nga shtëpia për në shkollë është?
EDS 212 - Essential Math in Environmental Data Science. (n.d.). Allisonhorst.Github.Io. Retrieved June 2022, from https://allisonhorst.github.io/EDS_212_essential-math/slides/EDS_212_day-4-part-2-slides.html#4
Cila është natyra e kësaj të dhëne?
EDS 212 - Essential Math in Environmental Data Science. (n.d.). Allisonhorst.Github.Io. Retrieved June 2022, from https://allisonhorst.github.io/EDS_212_essential-math/slides/EDS_212_day-4-part-2-slides.html#4
Të dhënat
Le të përmbledhim njohuritë e të dhënave
pasi të shikojmë këtë video.
ëhat are Data and Data Literacy: Study Hall Data Literacy #1: ASU + Crash Course . (2020, September 10). YouTube. https://ëëë.youtube.com/ëatch?v=yhO_t-c3yJY
Shkrim-leximi i të dhënave
Konsumon dhe prodhon vazhdimisht të dhëna
ëhat are Data and Data Literacy: Study Hall Data Literacy #1: ASU + Crash Course . (2020, September 10). YouTube. https://ëëë.youtube.com/ëatch?v=yhO_t-c3yJY
Diskutime
1. Data Literacy
R. (2020b, March 27). Covid19 Coronavirus GIF - Covid19 Coronavirus Corona - Discover & Share GIFs. Tenor. https://tenor.com/vieë/covid19-coronavirus-corona-virus-kill-virus-gif-16705111
Situata 2: Të blerit video lojëra online
Njohuria e të dhënave gjithashtu i ndihmon njerëzit të hulumtojnë rreth produkteve gjatë blerjeve në internet
A. (2020a, April 14). App Online Store GIF - App Online Store Online Shopping - Discover & Share GIFs. Tenor. https://tenor.com/vieë/app-online-store-online-shopping-online-payment-gif-16880049
Le të bëjmë një aktivitet të shpejtë mbi
Literaturën e të Dhënave
Aktiviteti: Vlerësimi i
Vendimeve
Kohëzgjatja: 20 Minuta
1. Data Literacy
Plan
Vlerësoni Komunikimi
Një proces
përsëritës
të mësuarit
prespiktivis hyrje
ht
zhvillimi i
kulturës
Data Literacy: ëhy it Matters for Your Business. (2022). Qlik. https://ëëë.qlik.com/us/bi/data-literacy
Korniza e procesit të shkrim-leximit të të dhënave
Korniza e procesit të shkrim-leximit të të dhënave
Zhvillimi i planeve të të dhënave:
• Një plan të dhënash, është zhvilluar në bashkëpunim dhe tregon se si përdorimi i të dhënave do të informohet për palët e tij të interesuara
dhe si të përmirësohet cilësia e të dhënave.
• Faza e planit të të dhënave shtron pyetjen e mëposhtme:
• cilat të dhëna të përdoren?, kur të përdoren?, nga kush të përdoren?
• si ruhen, ndahen, arrihen, paraqiten, gjurmohen, monitorohen dhe raportohen të dhënat?
• Planet e të dhënave mundësojnë miratimin paraprak të aktiviteteve të të dhënave për etikën e të dhënave si transparenca, anonimiteti,
përdorimi i drejtë etj.
Komunikimi:
• Ruani transparencën duke informuar qëllimin e mbledhjes së të dhënave dhe mënyrën se si do të përdoren.
• Komunikoni gjetjet në mënyrë të qartë, të saktë dhe etike në një mënyrë që lehtëson bisedat.
Korniza e procesit të shkrim-leximit të të dhënave
Kryeni një vlerësim të njohurive të të dhënave:
Për të kuptuar nivelin e shkrim-leximit të të dhënave të përdoruesve të të dhënave, mund të kryhet një test vlerësimi i njohurive të të
dhënave. Rezultatet e testit do t'i mundësojnë organizatës të përshtatë trajnimin në përputhje me nevojat aktuale të punëtorëve
individualë. Testi nxjerr në pah pikat e mëposhtme
• Kuptimi i koncepteve bazë të të dhënave dhe zbatimi i tyre
• Aftësia për të folur, shkruar dhe për t'u angazhuar me të dhëna për aplikim në zgjidhjen e problemeve ose vendimmarrje
• Aftësia për të dizajnuar, zhvilluar dhe aplikuar të dhëna nga koncepti përmes rezultatit
• Nëse personi është i aftë për të dhëna në shumicën e domeneve të biznesit në një industri të caktuar
• Nëse personi është i njohur në të dhëna në fusha të shumta biznesi në industri të shumta
Korniza e procesit të shkrim-leximit të të dhënave
Kryeni një vlerësim të njohurive të të dhënave:
Trajnimi dhe edukimi cilësor i të dhënave është e vetmja rrugë për njohjen e të dhënave.
• Nxënësi duhet të ndahet në grupe mësimore në përputhje me rezultatet e testit të tyre të kompetencës. Kjo do të sigurojë
që punëtorët, përveç të mësuarit të fushave specifike që lidhen me punën e tyre, mund të mësohen në nivelin e tyre të të
kuptuarit.
• Diskutimet e thelluara rreth njohjes së të dhënave duhet të inkurajohen për të zhvilluar një kulturë.
• Gjithashtu, të dhënat duhet të sigurohen dhe të vihen në dispozicion të punonjësve që të praktikojnë menjëherë atë që
kanë mësuar.
• Dhe në rastet kur punëtorët performojnë dobët në vlerësimet e praktikës, mund të kryhet trajnimi vijues dhe mund t'u
caktohen grupe të specializuara mentorësh për këta punëtorë.
Korniza e procesit të shkrim-leximit të të dhënave
Vëzhgimi i detyrës Vendimmarrja e drejtuar
Evaluate: Shkalla e transferimit
Rezultatet e testit të
Ndikimi i performancës nga tënw
Ndikimi dhënat
biznese
Reagimet e brendshme nga
Disa
mësimit
qëllime të shkrim-leximit të të dhënave dhe si mund të maten ato:
menaxherët dhe punëtorët e
tjerë
Aftësia për të transferuar Morali i përmirësuar i
Reagime të jashtme nga njohuritë e fituara punëtorëve
klientët dhe partnerët
Data Security
and Privacy
1. Data Literacy
Privatësia e të dhënave
Siguria e të dhënave
ëhat is Data Privacy? Definition & FAQs | EMOTIV. (2022, August 2). EMOTIV. Retrieved October 25, 2022, from https://ëëë.emotiv.com/glossary/data-privacy/
Siguria e të dhënave
Këtu janë shembuj të dy gjërave që mund të rrezikojnë privatësinë tonë të të
dhënave
D. (2019, February 28). Hide/Shoë Button (Agree to Terms) Ecommerce. Forum | ëebfloë.
Një shkelje e të dhënave në një Një shkelje në një korporatë mund Një shkelje në një spital mund të
agjenci qeveritare mund të vendosë të vendosë të dhënat e pronarit në vendosë informacionin personal
informacione tepër sekrete në duart duart e një konkurrenti. shëndetësor në duart e atyre që mund
e një shteti armik. ta keqpërdorin atë.
Siguria e të dhënave
Praktikat më të mira të mëposhtme mund t'ju ndihmojnë të siguroni privatësinë e të dhënave:
Njohuri për të dhënat tuaja: Kuptimi i të dhënave që keni, si trajtohen dhe ku ruhen. Informacioni se si
mblidhet dhe si veprohet duhet të jetë mjaft i qartë.
Minimizoni mbledhjen e të dhënave: Të dhënat e nevojshme të kërkuara për një projekt duhet të
mblidhen vetëm.
Jini transparent me të dhënat tuaja: Pëlqimi i përdoruesit ndërsa mbledhja e të dhënave duhet të jetë me
rëndësi të madhe. Gjithashtu, përdoruesit duhet të informohen gjithashtu se ku mblidhen të dhënat dhe
pse dhe gjithashtu mundësia që përdoruesit të modifikojnë ose të heqin dorë nga mbledhja e të dhënave.
Siguria e të dhënave
The Importance of Data Security for Your Company | Industry Today. (2020, October 7). Industry Today. Retrieved October 25, 2022, from https://industrytoday.com/the-importance-of-data-security-for-your-company/
Siguria e të dhënave
Pse është e rëndësishme?
Për shkak të rritjes së sasisë së të dhënave në cloud, ekziston një rrezik në rritje i kërcënimeve kibernetike. Hapi
më i përshtatshëm për një sasi të tillë trafiku që gjenerohet është se si ne kontrollojmë dhe mbrojmë transferimin e
informacionit të ndjeshëm ose personal në çdo vend të njohur.
Arsyet më të mundshme pse siguria e të dhënave është më e rëndësishme tani janë:
• Sulmet kibernetike prekin të gjithë njerëzit
• Ndryshimet e shpejta teknologjike do të rrisin sulmet kibernetike
• Shqetësimet kibernetike mund të rezultojnë në rritje të rregullave dhe rregulloreve.
Le të shohim disa nga praktikat më të mira
për të qëndruar të sigurt në internet.
Praktikat më të mira për sigurinë në internet
Marrëdhëniet kryesore nga videoja:
Zgjidhni fjalëkalime të forta
Mbani të kufizuar informacionin tuaj
personal
Kontrolloni cilësimet e privatësisë
Kini kujdes me atë që shkarkoni
11 Internet Safety Tips for Your Online Security. (2022, March 21). YouTube. https://ëëë.youtube.com/ëatch?v=aO858HyFbKI
Siguria e të dhënave
Si mund të përbëhet siguria e të dhënave:
•A Malicious Insider: Ky person me qëllim akseson dhe/ose ndan të dhëna me qëllim që t'i shkaktojë dëm një individi
ose kompanie. Insajderi me qëllim të keq mund ose nuk mund të ketë autorizim legjitim për të përdorur të dhënat.
•Pajisjet e humbura ose të vjedhura. Një kompjuter portativ ose një hard disk i jashtëm i pakriptuar dhe i shkyçur me
informacione të ndjeshme që mungojnë.
•Kriminelët keqdashës të jashtëm. Këta janë hakerë që përdorin sulme të ndryshme për të mbledhur informacion nga një
rrjet ose një individ.
Diskutime
1. A mund të përshkruani disa shembuj të kërcënimeve në internet që njihni?
2. Pse është i rëndësishëm leximi i të dhënave?
Quiz time
Let’s Kahoot!
Let’s go!
Konceptet kryesore
Kuptimi i njohurive të të dhënave
Identifikimi i ndryshimit midis të dhënave sasiore (numerike) dhe cilësore
(kategorike)
Ndikimi i njohjes së të dhënave me ndihmën e rasteve studimore dhe skenarëve
Praktikat më të mira për sigurinë në internet
Reflektim