Farmaceutska proizvodnja

Farmaceutski proizvodi
• Moraju biti sterilini (injekcije), ili ne smeju da
sadrze patogene m.o. (oralna upotreba)
• Proces proizvodnje mora da iskljuci ili da
smanjuji svaki rizik mikrobne kontaminacije
• Primenjuje se ona metoda sterilizacije koju lek
kao i kontejner u koji se lek pakuje, mogu da
podnesu uslove sterilizacije
 Nacela dobre proizvodne prakse
• Predstavlja spisak pravila i
procedura koje se farmaceutska
Dobra proizvodna
praksa
proizvodnja mora pridrzavati
• Ukljucuje:
Kontrola u toku Kontrola
kvaliteta
– Kontrolu u toku procesa
proces
proizvoda proizvodnje
– Kontrolu kvaliteta proizvoda
• Propisuje
– Komisija Evropske Zajednice
– Food and Drug Administration
(FAD) USA
Kontaminanti u krajnjem proizvodu
Mogu da poticu iz
• Sirovine (biolosko opterecenje)
• Proces proizvodnje
Sta se sve testira?
• Sirovina, materije koje
ulaze u proizvodnju

• Prostorije, sredina u kojoj

se vrsi proizvodnja i
pakovanje

• Krajnji proizvod
 Procena kvaliteta sirovina -Biolosko
opterecenje
• Potrebno je odrediti brojnost mikroorganizama u
sirovini [br/g ili br/ml]
– Bakterije
– Gljivice
– Kvasci
• Maksimalno dozvoljena koncentracija m.o. je
specificirana farmakopejom za odredjen proizvod
• Brojnost m.o. u prirodnim proizvodima (biljke
zivotinje, minerali) je veca nego u slucaju hemijski
sintetisanih sirovina
Monitoring sredine
• Neophodno je redovno pracenje
kontaminanata u vazduhu u zoni
proizvodnje
• Uzimaju se uzorci vazduha
– Petri ploce sa odgovarajucom
podlogom izlazu se odredjen
vremenski period – registruje se
broj natalozenih m.o.
– Masina za uzimanje uzorka
vazduha
• Uzimaju se uzorci sa maski i radnih
odela
Sta se sve kontrolise i testira?
• Zidovi, radne povrsine,
pod moraju biti cisti I
dezinfikovani
• Vazduh – mora biti
filtriran
• U kriticnim prostorijama
mora da postoji
nadpritisak
Uslovi sterilnosti
• Snabdevanje vazduhom (filtriranje
vazduha)
• Odeca – radnici nose sterilnu odecu od
odgovarajuceg materijala, svi delovi tela
moraju biti pokriveni
• Svlacionice – snabdevene sa specijalnim
vratima koja nedozvoljavaju ulazak
spoljasnjeg vazduha
• Ciscenje i dezinfekcija prostorija – pod i
horizontalne popvrsine se dezifikuju
jednom dnevno, zidovi I pod najmanje
jednom mesecno
 Ulazak u aspeticnu zonu se odvija
u fazama
Crna zona Skidanje odece i obuce

Pranje ruku, stavljanje kapuljace i maske,

Siva zona ponovno pranje ruku

Bela zona Oblacenje odela, cizama, stavljanje

rukavica, pranje ruku sa rukavicama sa
antiseptikom
Asepticna
zona Zapocinjanje rada
 Monitoring u toku procesa
proizvodnje
• Monitoring procesa sterilizacije - Termalni
tretman
• Bioloski indikator – spore Bacillus
stearothermalus (prezivljava na visokim
temperaturama)
• Sterilise se zajedno sa proizvodom
• Zasejavaja na odgovarajucu podlogu i inkubira
na 55C.
• Odustvo rasta – efikasna sterilizacija
 Monitoring procesa sterilizacije
Sterilizacija filtriranjem
• Test organizam: Serratia marcescens
(stapicasta bakterija – dijametar 0.5mm)
• Suspenzija bakterije se filtrira kroz filter sa
otvorom pora 0.45 mm
• Filtrat se zesejava da se proveri prisustvo
bakterija
 Koji tip sterilizacije ce biti primenjen?
Da li proizvod moze da se sterilise na 121C, 15 min

ne da

Da li proizvod moze da se sterilise na

Sterilisati u autoklavu 15 min
121C, 8 min

ne da

Da li proizvod moze da se filtrira Sterilisati u autoklavu 8 min

ne da

Koristiti prethodno sterilisane Koristiti kombinaciju aseptickog filtriranja

Komponente i spajati ih u aseptickim Aseptickog procesiranja
uslovima
 Kontrola kvaliteta sterilnih proizvoda
• Sterilnost krajnjeg proizvoda zavisi od broja
pirusutnih m.o. u pojedinacnim
komponentama pre sterilizacije
– Veca brojnost – manja mogucnost postizanja
sterilnosti
• Primenjuje se takav postupak sterilizacije koji
pretpostavlja prisustvo najotpornijih m.o.
 Test sterilnosti
• Testira se samo uzorak jedne serije proizvoda
(ne cela serija)
• Uspesan test samo pokazuje da m.o. nisu
nadjeni u uzorku
– Uvek postoje mogucnost da nisu svi uzorci
tretirani (sterilisani) na isti nacin – polozaj u
autoklavu
Šta u farmaceutskoj proizvodnji ne podleže
testiranju
A. Sirovina koja ulazi u proizvodnju
B. Prostorije u kojima se vrši proizvodnja
C. Kontejneri za pakovanje lekova (ampule,
bociče) pre sterilizacije
D. Krajnji proizvod
Metode testiranja sterilnost
• Direktna inokulacija
– Uzorak se zasejava na
• Tioglikolatnu podlogu (za anaerobne m.o.)
• Tripton soja broth (za aerobne bakterije I gljivice)
• Membranska filtracija
– Cilj je koncentrisanje uzorka
– Tecni uzorak se filtrira, nakon cega se filter
stavlja u odgovarajucu podlogu – odustvo rast
ukazuje da je testiran proizvod sterilan
• Dodavanje koncentrovane podloge
– Testiranje intravenozne tecnosti –
koncentrovana podloga se dodaje direktno u
proizvod
 Pirogeni
• Pirogeni su agensi koji kada se ubrizgaju u
ljudski organizam izazivaju povecanje telesne
temperature
• Najcesci pirogeni su endotoksini –
lipopolisaharidi iz celijskog zida Gr negativnih
bakterija
• Lipopolisaharidi su termostabilni (120⁰C) –
ostaju prisutni i nakon sterilizacije
• Najcesce poticu iz vode koja se koristi u
procesu proizvodnje
Testiranje na pirogene
• Tradicionalna metoda – testiranje na
zecevima
• Preparat se ubrizgava (10ml/kg) i prati
se promena telesne temperature nakon
3 sata
• Nedostaci metode:
– Posle ponovljenih testiranja zivotinje
razvijaju toleranciju prema
endotoksinu
– Endotoksin Legionella-e izaziva slabu
reakciju
– Neki lekovi sami po sebi izazivaju
porast telesne temperature
Odredjivanje bakterijskih
endotoksina
• Limulus amebocitni lizat (LAL test)
• Metoda je 1000 puta osetljivija nego
metoda sa zecevima
• Iz hemolimfe Limulusa – izdvajaju
se amebociti koji se liziraju u vodi.
• Ekstrakt amebocita se mesa sa
preparatom koji se testira, inkubira
na 37C
• Ako se stvori gel – onda je
endotiksin prisutan
 Depirogenizacija
Uklanjanje pirogena i endotoksina
• Endotoksini se tesko uklanjaju iz krajnjeg
proizvoda (koristiti kompenente bez
endotoksina)
• Endotoksini se uklanjaju sa stakla izlaganjem
visokoj temperaturi (250⁰C, 45 min)
• Endotoksini se uklanjaju iz vode (za injekcije)
destlacijom ili reverznom osmozom
Pirogeni su supstance koje
A. Su derivati pirogroždjane kiseline
B. Su najčešće delovi ćelijskog zida Gram
negativnih bakterija
C. Su najčešće delovi ćelijskog zida Gram
pozitivnih bakterija
D. Su delovi omotača virusnih čestica
 Proizvodnja i pakovanje sterilnih
proizvoda
proizvod kontejner kontejner
proizvod

pranje
pranje

punjenje, depirogenizacija
sterilizacija
zatvaranje filtriranjem, sterilizacija,
punjenje, depirogenizacija

sterilisanje
zatvaranje
Sta nije tacno za pirogene. To su
A. Endotoksini
B. Supstance koje poticu iz celijskog zida Gr
negativnih bakterija
C. Supstance koje su termolabilne
D. Najcesce poticu iz vode