Systemy obsługujące

współpracę banku
z instytucjami zewnętrznymi
 Rozliczenie międzybankowe- to transmisja i
wymiana zleceń płatniczych miedzy bankami
płatnika i odbiorcy oraz rejestrowanie
wzajemnych wierzytelności wynikających ze
zleceń.
 Rozrachunek międzybankowy – to
przekazanie, w ścisłym tego słowa znaczeniu,
środków pieniężnych między dwoma lub więcej
bankami, następujące poprzez obciążenie
i uznanie właściwych rachunków banków.
 W każdym rozrachunku międzyoddziałowym
i międzybankowym uczestniczą dwa oddziały
operacyjne:

 oddział banku rozpoczynający rozrachunek

(oddział A), który dokonuje księgowań pierwotnych,
a następnie przesyła dokumenty rozliczeniowe do
właściwego oddziału banku w celu dokonania księgowań
wtórnych,

 oddział banku wyrównujący rozrachunek (oddział

B), który dokonuje księgowań wtórnych na podstawie
dokumentów księgowych otrzymanych z oddziału
banku rozpoczynającego rozrachunek.
 Rozrachunki międzybankowe dzielą się pod
względem operacji na :

 uznaniowe – polegające na obciążeniu

odpowiedniego rachunku w jednostce
rozrachunkowej A i uznaniu jednostki
rozrachunkowej B. Zainicjowanie następuje np.
polecenie przelewu;
 obciążeniowe – polegające na uznaniu
odpowiedniego rachunku w jednostce
rozrachunkowej A i obciążeniu jednostki
rozrachunkowej B. Zainicjowanie może nastąpić
czekiem rozrachunkowym.
 W ramach rozrachunków
międzybankowych banki:

 dokonują wymiany zleceń płatniczych,

 rejestrują wzajemne wierzytelności wynikające
ze zleceń,
 składają zlecenia w NBP, na podstawie których
następuje obciążenie i uznanie rachunków
bieżących odpowiednich banków.
 Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A.
(KIR)

 instytucja pośrednicząca w rozliczeniach

między bankami.

 Powołana w 1991 roku z inicjatywy

16 największych banków, NBP oraz
ZBP.
 Zadania KIR S.A.

 rejestracja wierzytelności uczestników Izby oraz

potrącenia ich wzajemnych zobowiązań
i należności, wynikających z wymiany
dokumentów rozliczeniowych,
 informowanie central banków o stanie ich
zobowiązań i należności,
 składanie w NBP zleceń dokonania rozrachunku
międzybankowego, czyli wyliczonych pozycji netto
dla każdego banku.
Systemy rozliczeniowe KIR

 Elixir,
 Euro Elixir ,
 Express Elixir.
 Elixir
 System rozliczeń międzybankowych w złotych, który umożliwia
sprawną i bezpieczną realizację przelewów i poleceń zapłaty.
 Jest to system kluczowy dla sprawnego funkcjonowania
polskiego sektora bankowego.
 Każdego dnia roboczego w systemie Elixir odbywają się trzy
sesje rozliczeniowe, dzięki czemu klienci mogą przekazywać
środki pomiędzy rachunkami w różnych bankach w ciągu
zaledwie kilku godzin.
 W lutym 2022 r. KIR przetworzył w systemie Elixir 171,84 mln
transakcji o łącznej wartości 557,23 mld zł.
 Euro Elixir
 System rozliczeń międzybankowych w euro, umożliwiający
rozliczanie płatności w relacjach krajowych i transgranicznych.
 Jest w pełni dostosowany do standardów unijnych
i funkcjonuje w ramach zintegrowanej infrastruktury Jednolitego
Obszaru Płatności w Euro (SEPA).
 Euro Elixir pozwala na realizację płatności w euro tego samego
dnia, niezależnie od tego czy płatność jest krajowa czy
transgraniczna.
 W lutym 2022 r. KIR przetworzył w systemie Euro Elixir,
3,51 mln komunikatów o wartości 23,89 mld euro.
 Express Elixir
 Pierwszy w Polsce, i drugi w Europie, system rozliczeń płatności
natychmiastowych.
 Umożliwia realizację przelewów międzybankowych w czasie
liczonym w sekundach, w trybie 24h/dobę i 365 dni w roku.
 W systemie Express Elixir, umożliwiającym realizację przelewów
natychmiastowych oraz przelewów na numer telefonu (pomiędzy
indywidualnymi użytkownikami systemu BLIK),
 w X 2018r. w systemie rozliczono 1,36 mln przelewów o wartości 3,02 mld
zł.
 w lutym 2022 r. w systemie Express Elixir rozliczono 13,57 mln przelewów
natychmiastowych o wartości 9,28 mld zł.
 Harmonogram sesji
Etap Sesja nr 1 Sesja nr 2 Sesja nr 3

Otwarcie 16.00 9:30 13:30

wejścia (dzień poprzedni) (dzień rozliczeniowy) (dzień rozliczeniowy)

Zamknięcie 09:30 13.30 16:00

wejścia

Przetwarzanie, 9:30 – 10:30 13:30 – 14:30 16:00– 17:00

rozliczenie

Rozrachunek 10:30 – 11:00 14:30– 15:00 17:00 – 17:30

SORBNET
SORBNET2 (od 2013)
 NBP otwiera rachunek bieżący banku w złotych
w systemie SORBNET, jeżeli:

 sytuacja finansowa banku jest uznana przez NBP

jako prawidłowa,
 bank prowadzi działalność operacyjną od co
najmniej 6 miesięcy przez złożeniem wniosku,
 bank spełnia wymagania techniczne,
umożliwiające elektroniczną wymianę między
nim, a NBP komunikatów ze zleceniami
płatniczymi oraz innymi informacjami.
 W systemie SORBNET rachunek bieżący banku może
być obciążony na podstawie zleceń płatniczych
wystawionych przez:

 KIR S.A. – składająca zlecenia z upoważnienia banku,

dotyczące rozliczeń przeprowadzonych w systemie ELIXIR,

 NBP – składający zlecenia z upoważnienia banku, dotyczące

spłaty kredytów udzielonych przez NBP, zapłaty odsetek,
prowizji,

 Bank posiadacz rachunku – składający zlecenia płatnicze

dotyczące rozrachunku z innym bankiem, zakupu i sprzedaży
NBP znaków pieniężnych, operacji otwartego rynku, zakupu lub
wykupu papierów wartościowych Skarbu Państwa.
 Systemy detaliczne Systemy depozytowo-rozrachunkowe
papierów wartościowych
Płatności
wysokokwotowe EuroELIXIR ELIXIR RPW KDPW

Pozycje netto

NBP

SORBNET

SORBNET-EURO

Płatności w złotych
Płatności w euro
SWIFT – Society for
Worldwide Financial
Telecomunication
 SWIFT
– międzynarodowa sieć
teletransmisji
– rozpoczęła swoją działalność
w 1977r, z tym że pierwsze polskie
banki włączyły się do niej w 1988r.
Na mechanizm działania systemu składają się :

 strona techniczna (czyli sprzęt

i oprogramowanie),

 organizacja dostępu i kontroli,

 standaryzacja komunikatów.
 BBBB KK LL OOO
 kodu instytucji finansowej – BBBB – cztery litery alfabetu
łacińskiego,
 kodu kraju – KK- identyfikującego państwo lub region geograficzny
(Polska –PL),
 kodu lokalnego –LL- złożonego z dwóch znaków alfanumerycznych (z
wyjątkiem 0 i 1), które różnicują geograficznie położenie wewnątrz kraju,
np. miasta, stany, prowincje. Pierwszy składnik wprowadza podział kraju
zgodnie z czasową synchronizacją sieci SWIFT, drugi składnik jest
kodem dodatkowym i określa geograficzne części wewnątrz regionu,
 kodu oddziału/ departamentu – OOO –złożonego z 3 znaków
alfanumerycznych. Jest to składnik dodatkowy, określający jednostki
organizacyjne własnej instytucji.
 Ogółem system oferuje ok. 70 komunikatów
podzielonych na 9 podstawowych grup:

 kategoria nr 0 – specjalne komunikaty systemowe,

 kategoria nr 1 – obsługa płatności klientów,
 kategoria nr 2 – transfery środków pieniężnych instytucji
finansowych,
 kategoria nr 3 – obsługa finansowa transakcji handlowych,
 kategoria nr 4 – obsługa inkasa i akredytywy bezdokumentowej,
 kategoria nr 5 – transakcje papierami wartościowymi,
 kategoria nr 6 – obsługa transakcji konsorcjalnych,
 kategoria nr 7 – obsługa akredytyw dokumentowych i gwarancji,
 kategoria nr 8 – obsługa czeków podróżnych,
 kategoria nr 9 – zarządzanie gotówką i pozostałe operacje.
 Funkcje sieci SWIFT:
 udostępnia wymianę, w sensie transmisji, wszystkich
poprawnych komunikatów pomiędzy upoważnionymi
użytkownikami sieci,
 kontroluje poprawność przygotowanych komunikatów pod
kątem wypełnienia obowiązkowych pól i poprawności
adresów,
 archiwizuje wysłane komunikaty,
 dostarcza komunikaty do adresatów, a także powiadamia
nadawcę o dostarczeniu lub niedostarczeniu komunikatu.
System informacji
kredytowej BIK
Ryzyko – przedsięwzięcie, którego
wynik jest nieznany albo niepewny,
lub możliwość, że coś się nie
uda.
 Ryzyko kredytowe –
niebezpieczeństwo, iż kredytobiorca nie
wypełni zobowiązań i warunków
zawartej z bankiem umowy, narażając
kredytodawcę na powstanie straty
finansowej.
Wymogi dotyczące metod oceny ryzyka:

 Łatwość w uzyskaniu niezbędnych

informacji do oszacowania ryzyka,
 Sprawne przetwarzanie informacji,
ograniczające czas i koszty,
 Dostarczenie wyników nadających się
do precyzyjnej interpretacji i podjęcia
jednoznacznej decyzji.
 Biuro Informacji Kredytowej S.A.
zostało powołane w 1997 roku
przez polskie banki i Związek Banków
Polskich.
Zasady działania BIK S.A.

 Wzajemność,
 Wiarygodność,
 Neutralność,
 Bezpieczeństwo.
 Produkty BIK S.A.

 Raport kredytowy,
 Scoring - metodą, która w oparciu o narzędzia statystyczne
pozwala przewidywać prawdopodobieństwo wystąpienia
prognozowanego zdarzenia. ,
 Analizy przekrojowe - instrument wspomagający
podejmowanie niektórych kluczowych decyzji strategicznych.
Przygotowywane raporty są adresowane do kierownictwa
instytucji współpracujących z BIK.
Funkcje raportu kredytowego
BIK
 określenie bieżącej wysokości
zobowiązań,
 ukazanie zmian stanu zobowiązań
klienta w przeszłości,
 umożliwienie bardziej wiarygodnej
oceny zdolności kredytowej.
 Raport składa się z następujących
grup informacji:
 dane wejściowe z zapytania ( podstawowe dane identyfikacyjne
klienta),
 informacje podsumowujące z przeszukania – informacje o
liczbie złożonych zapytań w przeszłości oraz liczbie rachunków
kredytowych powiązanych z klientem,
 ostrzeżenia – komunikaty o ewentualnych nieprawidłowościach lub
sprzecznościach w danych osobowych, o zastrzeżeniach
dokumentów tożsamości,
 informacje z zapytań – szczegółowe dane dotyczące wniosków
kredytowych złożonych w przeszłości, dane osobowe, dane
dotyczące zamieszkania oraz zatrudnienia pojawiające się we
wnioskach kredytowych,
 informacje o posiadanych rachunkach kredytowych –
pokazują stan początkowy posiadanego zobowiązania, stan
zadłużenia na dany dzień oraz comiesięczną historię kredytową.
 Podstawowe korzyści wymiany
informacji o kliencie:
 możliwość oszacowania aktualnej wielkości zobowiązań
klienta, czyli określenie obciążenia kredytowego klienta,
 możliwość oceny zdolności kredytowej klienta,
 poprzez analizę „zachowania” klienta przy spłacie
poprzednich i aktualnych zobowiązań można
wnioskować o jego wiarygodności,
 informacje z raportów BIK zmniejszają ryzyko
udzielenia kredytu klientom niesolidnym i osobom,
które wnioskują o kredyt z zamiarem jego niespłacenia.
 BIK w 2022:
 Do BIK trafiają wszystkie informacje dotyczące
kredytów zaciąganych we wszystkich bankach,
SKOK-ach i ponad 70 największych firmach
pożyczkowych.
 W bazach BIK znajdują się informacje o 159 mln
rachunków oraz o 25 mln osób.
 Warto wiedzieć, że aż 90% informacji w BIK to
informacje pozytywne, a więc dotyczące
terminowo spłacanych zobowiązań.