‫وەزارەتى خوێندنى باالوتوێژینەوەى زانستى‬

‫زانکۆى پۆلیتەکنیکى هه ولێر‬

‫کۆلیژى تەکنیکى شەقالوە‬
‫بەشى کارگێڕى کار ‪ /‬ئێواران‬
‫قۆناغى دووەم‪/‬گروپى ب‬

‫بابەت ‪ :‬سیمنارێک دەبارەى کارە بازرگانیەکانى بە شیوازى پرۆژەى بارزگانى‬

‫ئامادەکردنى قوتابیان‬
‫کارزان جانگیر محمد‬
‫هەیام نزار سنعان‬
‫بەسەرپەرشتى ماموستاى بابەت‬

‫د‪ .‬رزگار شهاب حاجى‬

‫‪2023 - 2024‬‬
 ‫مەبەست چیە لە کارە بازرگانیەکان بە شێوازى پرۆژەى بارزگانى ‪:‬‬

‫ئەم کارانەن کە کەسێک دووپاتیان دەکاتەوە بەبەردەوامى تاوەکو دەبێتە پیشەیەک کە لێی راهاتبێت‪ ،‬یاسا دانەر لە دەقى ماددەى (‪)5‬یاساى بازرگانى سالى (‪ )1984‬بەم شێوەیە چەند جۆرێکى دیارى دەکات وەکو (دابین‬
‫کردنى کەل و پەل و خزمەتگوزارى ‪ ،‬هاوردەکردن و هەناردەکردنى کاال ‪ ،‬کارى نووسینگەکانى هاوردە و هەناردەکردن‪ ،‬پیشەسازى پرۆسەکانى دەرهێنانى کەرەستەى خاو ‪ ،‬بالوکردنەوەى چاپ کردن و وێنەگرى و رێکالم وە‬
‫هەروەها یەکێکى تر بریتیە لە خزمەتگوزارى نووسینگەکانى گەشت و گوزار و ئۆتێل و چێشتخانەو سینەما و یاریگا و پێشانگە جیاجیاکانى دیکە) ‪.‬‬
 ‫دابین کردنى کەل وپەل و خزمەتگوزارى ‪:‬‬

‫هێنان و دابین کردن گرێبەستێکە بەپێ ی ئەو گرێبەستە کەسێک پابەند دەبێت بە‬
‫دابینکردنى سامانى گوازراوە ‪ ،‬بە نۆرەى یەک لەدواى یەک لە ماوەیەکى دیارى کراودا‬
‫بەرامبەر بە بەنرخێک یان کرێیەک کەلەسەرى رێک دەکەون ئەگەر چى سامانەکە وەک‬
‫فرۆشتن یان بەکرێدان یا خود بۆ بەکارهێنان بێت‪ ,‬بۆنموونە بەلێندان بە دابین کردنى‬
‫رادەیەکى دیارى کراو خۆراک بۆ نەخۆشخانە یان بۆ پەناگە یاخود دابین کردنى جلوبەرگ‬
‫‪.‬و سووتەمەنى بۆ کەشتى و فرۆکە و ئامرازەکانى ترى گواستنەوە‬
 ‫هاوردەکردنى کەل و پەل یان هەناردەکردن یان کارو بارى نووسینگەکان ‪:‬‬

‫هاوردەکردن و کەلو پەل یان هەناردەکردنیان بنگەى بنچینەیی بازرگانى دەرەوە بازرگانى‬
‫نێودەولەتین‪ ،‬ئەم بازرگانیەش بازارێکى جیهانى هەیە لە جۆرى بەرهەم هێنان و چەندین‬
‫بەرهەم کە دەکەوێتە فرۆشتنە نیودەولەتیەکان‪ ،‬ئەم کارەش بەپێ ی مۆلەتى تایبەتى‬
‫دەکردێت‪ .‬ئەم نووسینگانە خزمەتگوزارییەکان بەرامبەر بڕ و کرێ دەکەن ‪ ،‬کە راوێژکارانە‬
‫لەبارەى شوێنى بەرهەم بەکاربردنى کاال و کەل وپەل ئاستى نرخەکان بە دەولەتە‬
‫جیاجیاکان کەلەسەر نێوەنگیرى بۆ سوود و قارانج دامەزراوە‪.‬‬
 ‫پیشەسازى و کردارى دەرهێنانى کەرەستە خاوەکان‪:‬‬

‫پیشەسازى واتە کەرەستە خاوەکان دەکرێنە کاالى تەواو و دروست کراو‬

‫یان کاالى نیچمە دروست کراو بۆتاکى بەکاربەر بۆ دابین کردنى‬
‫پێداویستیەکانى وەک ئاستى خاوکردنە پۆال یان لم کردنە چیمەنتۆ یان‬
‫لۆکە کرێتە قوماش ‪ ،‬وەهەروەها دەشی کەرەستە خاوەکان بکرێت یان‬
‫گۆرانکارى تێدا بکات لە شێوە و مەبەستى کە بۆى تەرخان کراوە هەیە‬
‫‪.‬دەلی ئەمە کرینى گوازراوەیە بۆ فرۆشتن‬
 ‫بالو کردنەوە و چاپ و وێنەگرى و رێکالم‪:‬‬

‫هەموو ئەم کارانە بەرهەمى هزرى یان هونەرى بەکاردێنن بۆ خەلکى دەخەنەڕوو‪.‬‬
‫بالو کەرەوە یان خانەى بالو کردنەوە مافى دانان و بەرهەمى ئەدەبى یان زانستى‬
‫دەکرێت لە دانەران بۆ خەلکى دەخاتەروو‪ ,‬واتە کارێکى نێوەنگیرن بەمەستى سوود‬
‫و قازانج‬
 ‫‪:‬خزمەتگوزارییەکانى نوسینگەکاى گەشت و گوزار‬
‫نووسینگەکانى گەشت و گوزار ئەرکى تاکەکان ئاسان دەکات بەوەى خزمەتگوزارییان‬
‫پێشکەش دەکەن‪ ،‬کارى ئەم نووسینگانە بارزگانیە چ شارستانى بێت یان بازرگانى کە‬
‫لەسەر متمانە دامەزراوە ‪ ،‬هەرچەندە لەگەل کارى بەلێندان ونووسینگەى هەناردە و‬
‫هاوردە و جۆرى دیکەشی لەوە یەک دەگرنەوە خزمەتگوزارى پێشکەشی خەلک دەکەن‬
‫بەرامبەر بە کرێ‪ ,‬بەالم کارى وەک ئۆتێل و سینەما یاریگا خوشگوزەراندنى کاتە بەرامبەر‬
‫بە پارە وەک کارى شانۆگەرى و شارى یارى و باخچەى ئاژەالن و سێرک و قاوەخانە ‪ .‬هتد‬
‫وەکارى بازرگانین و بیرۆکەى سەوداگەرى تێدایە بەرامبەر خزمەتى ئەو کەسانە کاریان‬
‫کرینە بۆ فرۆشتن‬
 ‫یەکیکى تر لە خزمەتگوزارییەکان گوستنەوە ى شت یان کەسەکانە‪:‬‬

‫گواستنەوە وگۆرینى شوێنى شت یان کەسەکانەو یاسایەکى سەربەخۆ دەیانگرێتەوە یاسای (‪)80‬سالى (‪)1983‬کە هەموو جۆرە گواستنەوەیەک رێک‬
‫دەخات وەک گواستنەوەى ووشکانى و ئاوى و ئاسمانى‪.‬‬
‫ماددەى (‪ )5‬دەلێت رێک کەوتنێکە گوێزەرەوەى شتە یان کەسەکان دەگوازێتەوە بۆ شوێنێکى تر بەرامبەر بە کرێ یەکى دیارى کراو‪ ،‬هەر یەک لەم‬
‫گواستنەوانى ووشکانى یان ئاوى یان ئاسمانى بە کارى بارزگانى دەژمێرێت‪ ،‬نموونە ئۆتۆمبێلى تەکسی کارەکەى بارزگانیە بەالم ئۆتۆمبێلى تایبەت‬
‫هەرچەندە کرێش وەر بگرێت کارەى بازرگانى نیە ‪.‬‬
‫سووپاس بۆ هەمووالیەک کەگوێگربوون‬

‫بەهیواى سوود وەرگرتن‬