Jagoda Reda, Blanka Urbańska, Mikołaj Lewandowski CHLORKI Chlorki są surowcami do produkcji wielu związków chemicznych. Wykorzystuje się je też m.in.. w medycynie, farmacji i mikrobiologii.
Otrzymywanie chlorku sodu:
I. 2Na+Cl2 --> 2NaCl reakcja syntezy (metal+niemetal --> sól) II. 2Na+2HCl --> 2NaCl+H2 reakcja wymiany (metal+kwas --> sól+wodór) III. Na2O+2HCl --> 2NaCl+H2O reakcja wymiany (tlenek metalu+kwas--> sól+woda) IV. HCl+NaOH --> NaCl+H2O reakcja wymiany (kwas+zasada-->sól+woda) V. Na2SiO3+2HCl-->2NaCl+H2SiO3 reakcja wymiany (sól1+kwas1-->sól2+kwas2) VI. Na2SO4+BaCl2-->2NaCl+BaSO4 reakcja wymiany (sól1+sól2-->sól3+sól4) • WŁAŚCIWOŚCI • ZNACZENIE 1) Stały, 1) Roztwór wodny NaCl o stężeniu 0,9% wykorzystywany m.in. w medycynie, 2) Krystaliczna budowa, 2) Chlorki: sodu NaCL, wapnia CaCl2 i potasu 3) Bezbarwny, KCl, ze względu na niższą niż woda temp. krzepnięcia posypuje się nimi oblodzone 4) Dobrze rozpuszcza się w wodzie, drogi jako mieszaniny oziębiające, 5) Słony w smaku 3) AgCl wykorzystywano w procesach fotograficznych, gdyż jest substancją światłoczułą, 4) NaCl to główny składnik lizawek solnych, wykorzystywanych do uzupełnienia niedoboru jonów Fosforany, czyli pochodne kwasu fosforowego • Najczęstszym z fosforanów jest fosforan V wapnia. Otrzymujemy go łącząc ze sobą trzy cząsteczki węglanu wapnia (CaCO3) i dwie cząsteczki kwasu fosforowego V (H3PO4)(reakcja kwas + sól). Z takiej reakcji otrzymujemy trzy cząsteczki wody, trzy cząsteczki dwutlenku węgla oraz Ca3(PO4)2, czyli nasz fosforan wapnia. Inne sposoby otrzymywania tego związku to m.in.: • 1.kwas+zasada->sól + woda 2HNO3+Ca(OH)2->Ca(NO3)2+2H2O • 2.metal+kwas->sól + woda Ca+2HNO3->Ca(NO3)2+H2 • 3.tlenek metalu +kwas->sól + woda CaO+2HNO3->Ca(NO3)2+H2O • 4.zasada+tlenek niemetalu=sól + woda Ca(OH)2+N2O5=Ca(NO3)2+H2O
• Drugim fosforanem opisanym w książce jest fosforan V
sodu, który otrzymujemy przy pomocy jednej z tych reakcji: • 6Na + 2H₃PO₄ -> 2Na₃PO₄ + 3H₂ (metal + kwas) • 3Na₂O + 2H₃PO₄ -> 2Na₃PO₄ + 3H₂O (tlenek metalu + Otrzymywanie kwas) fosforanu • 3NaOH + H₃PO₄ -> Na₃PO₄ + 3H₂O (zasada + kwas) • P₂O₅ + 6NaOH -> 2Na₃PO₄ + 3H₂O (tlenek niemetau + zasada) • P₂O₅ + 3Na₂O -> 2Na₃PO₄ (tlenek niemetalu + tlenek metalu) Znaczenie i właściwości • Fosforan V wapnia: • Fosforan V sodu: Produkcja srodków zmiekczajacych wode (proszki do prania) Dodatek do zywnosci Regulowanie kwasowosci Skladnik nawozów Wzbogaca jedzenie w fosfor Uzywany jako biomaterial Skladnik nawozów Pomaga w budowaniu kosci i zebów Stomatologia o Substancja stała motoryzacja o Krystaliczna budowa o Biały •Substancja stała o Bezwonny •Krystaliczna budowa o Nierozpuszczalny w wodzie •Biały •Działa drazniąco •Łatwo rozpuszczalny w wodzie Stosuje się je jako nawozy azotowe, środki • ZNACZENIE! - azotany są krystalicznymi utleniające, są składnikami materiałów substancjami, dobrze rozpuszczalnymi wybuchowych, klejów, lakierów itp. w wodzie. Mają silne właściwości azotany utleniające. Azotany otrzymuje się w reakcji: kwas azotowy + metal lub • AZOTANY - grupa związków tlenek/wodorotlenek/węglan metalu. chemicznych, sole i estry kwasu azotowego. - Azotany zawierają przyswajalny przez rośliny Reakcje otrzymywania azotanu V potasu jon azotanowy NO3- . HNO3 + KOH------> KNO3 + H2O kwas - W glebie powstają w procesie utlenienia jonu azotowy + zasada potasowa amonowego przy N2O5 + K2O-------> 2KNO3 tlenek udziale chemoautotroficznych bakterii kwasowy + tlenek zasadowy tzw. 2NH3 + 3O2 2NO3- + 6H+. 2K + 2HNO3 -->2 KNO3+H2 - - - Azotany wykorzystuje się 2KOH +Cu(NO3)2 --> 2KNO3 +Cu(OH)2 jako konserwanty żywności, np. W celu KCl + AgNO3 --> KNO3 + AgCl zapobiegania rozwoju bakterii w mięsie. • Dodatkowo azotan sodu utrwala wlasciwosci czerwono-różową barwę produktów mięsnych. W serowarstwie zaś dodawany jest do serów - Azotan sodu jako ciało stałe tworzy dojrzewających w celu zahamowania białe lub bezbarwne kryształy. Jak rozwoju mikroflory z każda sól kwasu azotowego(V) dobrze rodzaju Clostridium tyrobutycurum. rozpuszcza się w wodzie. Jest substancją o właściwościach higroskopijnych (pochłania wilgoć z atmosfery), dlatego powinien być przechowywany w szczelnych pojemnikach. Węglany ZNACZENIE Węglany są bardzo ważną i liczna - węglany zobojętniają kwasy znajdujące się w glebie grupą minerałów. Często towarzyszą (podwyższają wartość pH gleby), dlatego też stosuje się je złożom rudnym lub same stanowią jako nawozy źródło ważnych metali. - węglany są składnikami leków na dolegliwości przewodu pokarmowego jedna z reakcji powstawania węglanu wapnia - węglan wapnia CaCO3 jest składnikiem pasty do zębów, CaCO3 kredy do tablicy, papieru, betonu, farb i pudru do makijażu, podstawowy składnik minerałów i niektórych skał Na2CO3 + CaCl2 ----> 2 NaCl + CaCO3 - węglan sodu Na2CO3 stosuje się do produkcji szkła i papieru, kosmetyków takich jak mleczka do demakijażu, jedna z reakcji powstawania węglanu sodu Na2CO3 mydeł a także środków piorących i do zmiękczania wody 2Na+H2CO3 ----> Na2CO3 + H2 - węglan litu Li2CO3 jest stosowany w leczeniu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych jedna z reakcji powstawania węglanu litu Li2CO3 2Li + H2CO3 ----> Li2CO3 + H2 • KALCYT CaCO3 • SODA KALCYNOWANA WĘGLAN LITU Li2CO3 właściwości: Na2CO3 właściwości: fizyczne: fizyczne: właściwości: - ciało stałe, drobnokrystaliczny - biały kolor proszek fizyczne: - biały kolor - ciało stałe, lekki proszek - ciało stałe, chemiczne: - higroskopijny drobnokrystaliczny proszek - trudno rozpuszczalny w wodzie - temperatura topnienia 720 chemiczne: - kolor biały stopni C - sól - higroskopijna - bez zapachu - w temp. ok. 9000 stopni C - dobrze rozpuszczalny w - niepalny rozkłada się na CaO i CO2 wodzie - temperatura topnienia 825 stopni C chemiczne: - bez zapachu - lekki zapach amoniaku - temperatura topnienia 865 stopni C Dziekujemy za uwage