Współczesny

wymiar
bezpieczeństwa
według Jerzego
Stańczyka

Wydział Socjologii i Pedagogiki SGGW

Katedra Pedagogiki

Rok 2, studia stacjonarne 2023/24

Prezentację przygotowali:
Hubert Bagiński Lea Tywoniuk Amelia Zychora
Cele prezentacji

• Przybliżenie osoby Jerzego Stańczyka

• Przedstawienie głównych tendencji
współczesnego pojmowania bezpieczeństwa
 Uzasadnienie podjęcia tematu

Zgodnie z wymiarem podmiotowym, bezpieczeństwo odnosi się

do uczestników życia społecznego. Postulowane jest odejście od
skupiania się na państwie jako głównym obiekcie, któremu
należy zapewnić bezpieczeństwo, na rzecz jednostki jako dobra
najważniejszego. To szczególnego rodzaju bezpieczeństwo
ludzkie jest współcześnie najbardziej wszechstronną
i zaawansowaną konceptualizacją bezpieczeństwa człowieka jako
podmiotu. Istotą tu jest jakość życia w społeczeństwie
i w państwie.
 1. Bezpieczeństwo społeczne
2. Bezpieczeństwo wojskowe
Ważne pojęcia 3. Bezpieczeństwo polityczne
4. Bezpieczeństwo ekonomiczne
5. Stosunki międzynarodowe
 Omówienie pojęć ważnych

• Bezpieczeństwo społeczne: Dotyczy tworzenia bezpiecznego i wspierającego środowiska społecznego, wolnego od

przemocy, dyskryminacji i nierówności. Chodzi o dbanie o dobre relacje z innymi ludźmi i szanowanie różnic.

• Bezpieczeństwo wojskowe dotyczy ochrony kraju przed zagrożeniami zewnętrznymi i konfliktami zbrojnymi.

• Bezpieczeństwo polityczne odnosi się do stabilności, ochrony i bezpieczeństwa w kontekście polityki i rządu. Dotyczy ono
zapewnienia stabilności politycznej, ochrony praw człowieka, zapobiegania konfliktom, terroryzmowi i zagrożeniom dla
państwa. Ważne jest, aby rząd działał w sposób odpowiedzialny i skuteczny, chroniąc interesy obywateli i zapewniając im
poczucie bezpieczeństwa.

• Bezpieczeństwo ekonomiczne odnosi się do stabilności gospodarczej, ochrony miejsc pracy i zapewnienia zrównoważonego
rozwoju.

• Stosunki międzynarodowe dotyczą wszelkich badań „stosunków społecznych", które kształtują się ponad granicami państw
i dotyczą relacji między różnymi podmiotami życia międzynarodowego.
 Jerzy Stańczyk jest znanym polskim
Jerzy Stańczyk filozofem i politologiem.
Urodził się 10 stycznia 1960 roku w
Krakowie i żyje do dziś.
Jego badania i prace koncentrują się na
tematyce bezpieczeństwa, zarówno w
kontekście politycznym, jak
i społecznym. Stańczyk jest autorem wielu
publikacji, w których analizuje istotę
współczesnego pojmowania
bezpieczeństwa oraz zasadnicze tendencje
w tym obszarze. Jego prace są cenione za
nowatorskie podejście i wkład w rozwój
teorii bezpieczeństwa.
 T E Z Y P R E Z E N TA C J I
Według Jerzego Stańczyka bezpieczeństwo w głównej mierze zależy od rozwoju stosunków
społecznych, dokonującego się w kontekście takich najważniejszych uwarunkowań, jak postęp
naukowo-techniczny, determinanty kulturowo-cywilizacyjne oraz cechy stosunków
międzynarodowych. Jego pojmowanie i konceptualizacja będą przebiegały w zależności
od procesów zachodzących w środowisku międzynarodowym i wewnętrznym państwa, w tym
w zależności od postrzeganych wyzwań, zagrożeń, ryzyka i szans.

Odejście od państwocentrycznego pojmowania bezpieczeństwa wpisuje się w tendencję

do poszerzania jego zakresu. Znajduje to wyraz w postpozytywistycznych teoriach stosunków
międzynarodowych, takich jak postmodernizm, postfeminizm, teoria krytyczna i konstruktywizm.
W ramach wielkich procesów międzynarodowych i społecznych doszło do wyodrębniania
podmiotów innych niż państwa: jednostek, grup społecznych, organizacji międzyrządowych i
pozarządowych. Skutkuje to m.in. koniecznością poszerzenia katalogu chronionych wartości.
 T E Z Y P R E Z E N TA C J I
Stańczyk uważa, że coraz częściej wychodzi na jaw niezwykle złożona istota bezpieczeństwa.
Zauważa to ramach konceptualizacji bezpieczeństwa narodowego, czemu dają wyraz
wykształcające się podejścia teoretyczne, które jako nierozerwalną trójjedność traktują w ramach
bezpieczeństwa narodowego: państwo, społeczeństwo i jednostki. We wskazanym kontekście nie
tyle należałoby rozważać schyłku państwa w procesach globalizacji, ile raczej jego transformację,
a także postępującą prywatyzację. Stańczyk zauważył, że towarzyszy temu zjawisko prywatyzacji
przemocy, któro także podlega wpływom globalizacji i fragmentacji, gwałtownie narasta
i występuje w konfliktach rozgrywających się poniżej poziomu państw, a mających globalne
powiązania i źródła finansowania. W tych uwarunkowaniach bezpieczeństwo potraktowane może
zostać jako swego rodzaju towar czy usługa, którą świadczyć może państwo lub inne podmioty
niepaństwowe, w tym prywatne.
 T E Z Y P R E Z E N TA C J I
Zdaniem Stańczyka osłabieniem pozycji państwa jako uczestnika stosunków międzynarodowych nową
zmienną dla bezpieczeństwa międzynarodowego staje się czynnik wewnętrzny. Dotyczy on procesów
zachodzących wewnątrz państw na różnych płaszczyznach życia społecznego (w tym politycznej
i ekonomicznej), stanowiąc o legitymizacji władzy, relacjach międzygrupowych, a w konsekwencji o sile
bądź słabości państwa, jego polityce i wpływie na otoczenie zewnętrzne, bądź też takim wpływie
dokonywanym nie przez państwa jako instytucjonalne całości, lecz jego składowe czy grupy wewnętrzne.

Równoległym i ściśle powiązanym z powyższymi kwestiami procesem według Stańczyka jest redefinicja
pojęcia bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. To nowe międzynarodowe ujęcie bezpieczeństwa
wewnętrznego podyktowane jest rosnącą świadomością internacjonalizacji bezpieczeństwa wewnętrznego
państwa w zglobalizowanym świecie i konieczności współpracy międzynarodowej (także instytucjonalnej)
w jego zakresie. Uważa on, że tylko w ten sposób można sobie współcześnie radzić z takimi
transnarodowymi i zinternacjonalizowanymi zagrożeniami, jak: terroryzm międzynarodowy, nielegalna
migracja, handel narkotykami czy korupcja.
 Podsumowanie/wnioski
Terminologia związana z obszarem bezpieczeństwa uwzględnia wiele definicji
i klasyfikacji, których kryteria różnią się od zaprezentowanych. Zapewne aspekt
definicyjny podnoszonego bezpieczeństwa, wraz z rozwojem i zagrożeniami, będzie
ewaluował. Niewątpliwie wielość definicji i różnie interpretowanie zagadnienia,
powoduje pojawianie się błędów, które następnie mogą być powielane. Przykładem jest
jednoczesne traktowanie terminu bezpieczeństwo jako stanu i procesu, co jest, najogólniej
rzecz ujmując, sprzecznością. Przecież nie można jednocześnie być nieruchomym
i poruszać się czy też stać i iść. Właściwsze jest określenie bezpieczeństwa jako stanu
oraz wartości, oczywiście w aspekcie socjologicznym, na który zwraca uwagę wielu
badaczy
 • Jerzy Stańczyk, Istota współczesnego
pojmowania bezpieczeństwa – zasadnicze
tendencje, Muzeum Historii Polski 2010/2011
• Jerzy Stańczyk, Współczesne pojmowanie
bezpieczeństwa, Warszawa 1996
Bibliografia • Marek Fałdowski, Współczesny wymiar
bezpieczeństwa, Szczytno 2018
• Jerzy Stańczyk, Formułowanie kategorii
pojęciowej bezpieczeństwa, 2017