MIKROEKONOMIA

Tomasz Grabia
Katedra
Ekonomii Instytucjonalnej
i Mikroekonomii
Uniwersytetu Łódzkiego
 Literatura
PODSTAWOWA
•Milewski R., Kwiatkowski E., Podstawy ekonomii, PWN,
Warszawa 2005
LUB
•Milewski R., Kwiatkowski E., Podstawy ekonomii, PWN,
Warszawa 2018
PLUS
•Kwiatkowski E., Kucharski L., Podstawy ekonomii. Ćwiczenia i
zadania, PWN, Warszawa 2018

UZUPEŁNIAJĄCA
•Mankiw N. G., Taylor M. P., Mikroekonomia, PWE, Warszawa
2016
 Program
1. Przedmiot i podstawowe pojęcia
ekonomii.
2. Podstawowe kategorie rynku: popyt,
podaż, cena. Mechanizm rynkowy.
Równowaga rynkowa.
3. Elastyczność popytu i podaży.
4. Produkcja i koszty w przedsiębiorstwie.
5. Równowaga przedsiębiorstwa.
6. Teoria wyboru konsumenta
 Program
7. Makroekonomia. Produkt krajowy brutto i
inne miary działalności gospodarczej.
8. Gospodarka zamknięta i otwarta. Bilans
płatniczy i handlowy. Kurs walutowy.
9. Determinanty produkcji w okresie krótkim.
Mnożnik.
10. Determinanty produkcji w okresie
długim.
11. Budżet państwa i polityka fiskalna.
 Program
13. System bankowy. Bank centralny i
polityka pieniężna.
14. Bezrobocie.
15. Inflacja. Krzywa Phillipsa.
 Wybrane pojęcia wstępne
• Mikroekonomia i Makroekonomia
• Ekonomia normatywna i pozytywna
• Zasoby i strumienie
• Proces gospodarowania (produkcja, podział,
wymiana i konsumpcja)
• Czynniki produkcji
• Model ekonomiczny
• Zmienne egzogeniczne i endogeniczne
• Zasada racjonalnego gospodarowania
• Zasada „ceteris paribus”
 Ćwiczenie 1.
Każdemu z podanych niżej pojęć (oznaczonych cyframi) przyporządkuj odpowiednie określenie podane
poniżej (oznaczone literą):

1. Czynniki produkcji,
2. Ekonomia normatywna,
3. Ekonomia pozytywna,
4. Makroekonomia,
5. Mikroekonomia,
6. Model ekonomiczny,
7. Strumienie,
8. Zasoby.

a. Dział ekonomii zajmujący się analizą gospodarki jako całości.

b. Uproszczony obraz rzeczywistości gospodarczej pokazujący zależności między różnymi zjawiskami i
procesami ekonomicznymi.
c. Ekonomia zajmująca się obiektywnym, naukowym objaśnianiem zasad funkcjonowania gospodarki.
d. Kategoria ekonomiczna obejmująca pracę, ziemię i kapitał.
e. Zmienne przedstawiające wartości pewnych wielkości ekonomicznych na dany moment.
f. Dział ekonomii zajmujący się badaniem poszczególnych elementów tworzących gospodarkę.
g. Ekonomia zajmująca się dostarczaniem zaleceń i rekomendacji opartych na subiektywnych sądach
wartościujących dotyczących oceny danego zjawiska gospodarczego.
h. Zmienne przedstawiające wartości pewnych wielkości ekonomicznych w jakimś okresie.
 Test prawda - fałsz
1. Mikroekonomia zajmuje się badaniem mikropodmiotów w gospodarce.
2. Makroekonomia zajmuje się m.in. badaniem powiązań między
poszczególnymi gospodarstwami domowymi.
3. Zasoby naturalne to zasoby nie będące wynikiem wcześniejszej działalności
człowieka.
4. Do podstawowych czynników wytwórczych zalicza się przedsiębiorczość i
organizację.
5. Gospodarka towarowo-pieniężna to gospodarka nastawiona na bezpośrednie
zaspokajanie potrzeb wytwórców.
6. Proces gospodarowania obejmuje proces produkcji, podziału, wymiany i
konsumpcji.
7. Prawa ekonomiczne ujawniają się w każdym pojedynczym przypadku.
8. Budowanie modeli ekonomicznych umożliwia dokładny opis rzeczywistości
gospodarczej.
9. W modelach ekonomicznych często pomija się szereg występujących
w rzeczywistości gospodarczej szczegółów.
10. W myśl zasady racjonalnego gospodarowania należy dążyć do uzyskania jak
największego efektu przy jednoczesnej minimalizacji nakładu.
 Test prawda - fałsz
1. Położenie krzywej transformacji uzależnione jest od ilości i jakości
posiadanych zasobów gospodarczych.
2. Wielkości realne otrzymujemy odejmując wskaźnik cen od wielkości
nominalnych.
3. Zasoby zawsze mierzone są w jednostkach pieniężnych, podczas gdy
strumienie w jednostkach naturalnych.
4. Oszczędności zaliczyć należy do kategorii zasobów, natomiast oszczędzanie
do kategorii strumieni.
5. O wielkości zasobu kapitału w danej gospodarce decyduje m.in. strumień
inwestycji.
6. Dochód uzyskiwany z pracy jest zasobem, podczas gdy nagromadzony
majątek zaliczany jest do strumieni.
7. Agregacja polega na łączeniu wielkości mikroekonomicznych w celu
otrzymania makrowielkości gospodarczych.
8. Nie należy przywiązywać zbyt dużej wagi do agregacji, jeśli występują
poważne zmiany w strukturze podziału zmiennej agregatowej.
 Test wyboru
1. Podstawowymi obszarami, którymi zajmuje się mikroekonomia są:
a) bezrobocie, konsument,
b) przedsiębiorstwo, popyt, podaż,
c) konsument, inflacja,
d) konsument, rynek pieniężny.
2. Zasada racjonalnego gospodarowania oznacza:
a) osiąganie maksymalnych efektów z danych nakładów,
b) osiąganie efektów za wszelką cenę,
c) ponoszenie minimalnych nakładów dla założonych efektów,
d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.
3. Stosując klauzulę ceteris paribus w przypadku badania zależności między
podażą danego dobra a jego ceną należy przyjąć, że:
a) podaż nie zmienia się,
b) cena nie zmienia się,
c) pozostałe czynniki mogące mieć wpływ na wielkość podaży wynoszą
zero,
d) pozostałe czynniki mogące mieć wpływ na wielkość podaży są stałe.
 Test wyboru
1. Które zdanie dotyczące zasady racjonalnego gospodarowania jest
nieprawdziwe?
a) zasada racjonalnego gospodarowania oznacza dążenie do uzyskania
danego efektu przy jak najmniejszym nakładzie,
b) zasada racjonalnego gospodarowania oznacza dążenie do uzyskania
maksymalnego efektu przy jak najmniejszym nakładzie,
c) zasada racjonalnego gospodarowania oznacza dążenie do uzyskania
maksymalnego efektu przy danym nakładzie,
d) zasada racjonalnego gospodarowania oznacza dążenie do uzyskania
optymalnej relacji między efektem a nakładem.
2. Do podstawowych czynników produkcji zalicza się:
a) przedsiębiorczość i organizację,
b) pracę, ziemię i kapitał,
c) wzrost gospodarczy i dochód narodowy,
d) maszyny, urządzenia i środki transportu.
3. Które z poniższych stwierdzeń ma charakter sądu normatywnego?
a) stopa bezrobocia zależy od stopnia wykorzystania zasobów siły
roboczej,
b) stopa bezrobocia w Polsce wynosi ok. 19%,
c) stopa bezrobocia w Polsce jest większa niż w Stanach Zjednoczonych,
d) stopa bezrobocia w Polsce nie powinna przekraczać 5%.
 Test wyboru
1. Przesunięcie krzywej transformacji do góry w wyniku wykorzystania
metody ekstensywnej może być spowodowane:
a) zwiększeniem zasobów siły roboczej,
b) spadkiem bezrobocia,
c) wprowadzeniem nowoczesnych technologii produkcji,
d) efektywniejszym wykorzystaniem posiadanych zasobów gospodarczych.
2. Którymi z niżej wymienionych problemów nie zajmuje się makroekonomia?
a) przyczynami cyklu koniunkturalnego,
b) tendencjami inflacyjnymi w gospodarce,
c) wyborem międzyokresowym gospodarstwa domowego,
d) polityką pieniężną banku centralnego.
3. Do makrowielkości gospodarczych zaliczyć można m.in.:
a) wielkość popytu danego przedsiębiorstwa na pracę,
b) wielkość podaży towarów danego przedsiębiorstwa,
c) ogólny poziom cen dóbr konsumpcyjnych w gospodarce,
d) koszty zmienne ponoszone przy produkcji telewizorów.
 Test wyboru
1. Realną wielkość PKB w danym roku wyznacza:
a) PKB w cenach bieżących,
b) iloraz nominalnego PKB i wskaźnika cen,
c) PKB w cenach stałych podzielony przez deflator,
d) nominalny PKB pomniejszony o wskaźnik cen.
2. Spośród niżej wymienionych wielkości ekonomicznych do zasobów
zaliczymy:
a) saldo bilansu płatniczego,
b) nakłady inwestycyjne,
c) majątek społeczeństwa,
d) przyrost bezrobocia w danym roku.
3. Spośród niżej wymienionych wielkości ekonomicznych do strumieni
zaliczymy:
a) wielkość kapitału przedsiębiorstwa,
b) bieżące ceny rynkowe,
c) podaż pieniądza w gospodarce w dniu 31.12.2003 r.,
d) wydatki budżetowe.
 Test wyboru
1. Do której z niżej podanych dat odnieść można wielkość zasobów siły
roboczej w danej gospodarce?
a) XX w.,
b) lata 1991-2000,
c) 2002 r.,
d) 30.IX.2001 r.
17. Zasób danej wielkości gospodarczej w ostatnim dniu 2002 r. otrzymamy:
a) dodając do zasobu tej wielkości z 31.12.2000 r. zasób z 31.12.2001 r.,
b) dodając do zasobu tej wielkości z 31.12.2001 r. strumień napływu
w ciągu 2002 r. i odejmując strumień odpływu w ciągu 2002 r.,
c) dodając do zasobu tej wielkości z 31.12.2001 r. zasób z 30.12.2002 r.,
d) dodając do zasobu tej wielkości z 31.12.2001 r. strumień odpływu
w ciągu 2002 r. i odejmując strumień napływu w ciągu 2002 r.
18. W jednostkach naturalnych mierzyć można m.in.:
a) wszystkie strumienie w gospodarce,
b) wielkość globalnej produkcji,
c) dobrobyt ekonomiczny społeczeństwa,
d) wielkość zatrudnienia w gospodarce.
 Test wyboru
1. Które z poniższych zdań dotyczących zasad dokonywania agregacji
wielkości ekonomicznych jest nieprawdziwe?
a) makrowielkości gospodarcze mierzyć należy w jednostkach
pieniężnych,
b) należy dokonywać agregacji wielkości jednorodnych,
c) przy agregowaniu strumieni należy brać pod uwagę wielkości dotyczące
tego samego okresu,
d) przy agregowaniu zasobów należy brać pod uwagę wielkości dotyczące
tego samego momentu.
2. Które z następujących stwierdzeń dotyczących modeli ekonomicznych nie
jest prawdziwe?:
a) modele ekonomiczne upraszczają rzeczywistość,
b) w modelach ekonomicznych nigdy nie fałszuje się żadnych aspektów
rzeczywistości gospodarczej,
c) przy konstrukcji modeli ekonomicznych często stosowana jest zasada
ceteris paribus,
d) modele ekonomiczne pozwalają na wyjaśnienie przyczyn pewnych
zjawisk i procesów występujących w analizowanej gospodarce.
 Zadanie
Zadanie 4
Poniższa tabela przedstawia fragmenty biznesplanu, w którym zamieszczono 6 różnych możliwych
wariantów nakładów i produkcji w danym roku.
WARIANT A B C D E F
Nakłady
500 500 600 710 690 820
(w tys. zł)
Produkcja
400 500 500 700 700 800
(w tys. sztuk)

Dla każdego wariantu oblicz relację efektów (produkcji) do nakładów. Określ, który wariant powinien wybrać
przedsiębiorca kierujący się zasadą racjonalnego gospodarowania, jeśli:
a) jest w stanie ponieść nakłady nie wyższe niż 500 tys. zł,
b) jest w stanie ponieść wyższe koszty, a badania rynkowe wykazują, że przy danej cenie rynkowej popyt na
wytwarzane przez niego wyroby wyniesie 700 tys. sztuk rocznie.
Jak można sformułować zasadę racjonalnego gospodarowania dla każdego z powyższych przypadków?
Zadanie - Rozwiązanie

WARIANT A B C D E F

Relacja
efektów
do 0,8 1,0 0,83 0,99 1,01 0,98
nakładów
 Koszt alternatywny
Koszt utraconych możliwości
 Przykłady
kosztu alternatywnego
1. Firma jest właścicielem maszyn oraz budynków, które
mogłyby zostać wydzierżawione lub przeznaczone do innego
celu i przynosiłyby z tego tytułu określone dochody. Te
utracone dochody, są traktowane jako koszt alternatywny.
2. Właściciel pieniędzy zdeponowanych w banku może je
wycofać i zainwestować w działalność produkcyjną –
kosztem alternatywnym będą utracone odsetki.
3. Właściciel danej firmy mógłby podjąć pracę zarobkową w
innym przedsiębiorstwie i uzyskiwać z tego tytułu określone
dochody – stanowią one koszt alternatywny pracy właściciela
firmy.
 Koszt alternatywny

Przychód - koszt = zysk księgowy

Zysk ekonomiczny = zysk księgowy –

koszt alternatywny
 Zadanie
Koszty rozpoczęcia i prowadzenia działalności
gospodarczej w 2019 r.
100 000 zł
Przychody ze sprzedaży w 2019 r.
101 000 zł
Alternatywa : Likwidacja firmy i założenie lokaty
(oprocentowanie depozytu: 1,5%)
Obliczamy: Zysk księgowy, koszt alternatywny,
zysk ekonomiczny
 Zadanie - wyniki
Zysk księgowy = 1000
Koszt alternatywny = 1500
Zysk ekonomiczny = - 500
 Krzywa możliwości
produkcyjnych

Warianty A B C D E F G H I J

Produkcja
chleba 1400 1350 1300 1200 1100 960 800 600 400 0

(w tys. ton)
Produkcja
maszyn 0 100 140 200 250 300 350 400 440 500

(w tys.
sztuk)
Krzywa możliwości
produkcyjnych
 Zadanie
Załóżmy, że możliwości wytwórcze danej gospodarki pozwalają wytworzyć dobra o łącznej wartości 500
mld zł. Poniższa tabela przedstawia 6 różnych wariantów (punkty A–F) wykorzystania posiadanych
zasobów gospodarczych do produkcji dóbr inwestycyjnych i konsumpcyjnych.
WARIANT A B C D E F
Dobra
konsumpcyjne 500 400 300 200 100 0
(w mld zł)
Dobra
inwestycyjne 0 100 200 300 400 500
(w mld zł)

a) Narysuj krzywą transformacji (możliwości produkcyjnych) tej gospodarki (łącząc punkty A–F) oraz
podaj jej interpretację ekonomiczną,
b) Zaznacz dwa przykładowe punkty ekonomicznie nieefektywne. Określ, dlaczego gospodarka może
się w nich znajdować,
c) Zaznacz dwa przykładowe punkty nierealne dla gospodarki w danym okresie. Określ, jakie czynniki
mogą spowodować, że punkty te będą realne w przyszłości.
 Zadanie
Krzywa transformacji
 Test wyboru
Problem ograniczoności zasobów odnosi
się:
a) tylko do krajów ubogich w zasoby
naturalne
b) tylko do krajów o niskim dochodzie
narodowym na jednego mieszkańca
c) tylko do okresu czasu przed
wprowadzeniem produkcji masowej
d) do wszystkich krajów.
 Test wyboru
Przesunięcie krzywej możliwości
produkcyjnych w górę może być
wynikiem:
a) spadku bezrobocia
b) zmian w gustach konsumentów
c) zmian w technologii
d) zmian w strukturze produkcji
e) wszystkie odpowiedzi są prawdziwe.
 Test wyboru
Koszt alternatywny:
a) rośnie w miarę wzrostu produkcji danego
dobra
b) maleje w miarę wzrostu produkcji danego
dobra
c) nie zmienia się wraz ze wzrostem produkcji
d) występuje tylko wtedy, gdy gospodarka nie
wykorzystuje w pełni posiadanych zasobów
e) odpowiedzi a i d są prawdziwe.
 Test wyboru
Który z następujących czynników
doprowadzi do przesunięcia się w dół
krzywej możliwości produkcyjnych danej
gospodarki?
a) spadek zasobów siły roboczej
b) wzrost poziomu bezrobocia
c) spadek poziomu bezrobocia
d) rosnący koszt alternatywny
e) odpowiedzi a i d są prawdziwe.
 Test wyboru
1. Nachylenie krzywej transformacji jest:
a) ujemne z uwagi na to, że zwiększając produkcję jednego dobra przy
pełnym wykorzystaniu zasobów trzeba ograniczyć produkcję drugiego
dobra,
b) dodatnie z uwagi na to, że zwiększając produkcję jednego dobra przy
pełnym wykorzystaniu zasobów trzeba ograniczyć produkcję drugiego
dobra stopa bezrobocia w Polsce wynosi ok. 19%,
c) ujemne z uwagi na to, że zwiększając produkcję jednego dobra przy
pełnym wykorzystaniu zasobów istnieje możliwość zwiększenia
produkcji także drugiego dobra,
d) dodatnie z uwagi na to, że zwiększając produkcję jednego dobra przy
pełnym wykorzystaniu zasobów istnieje możliwość zwiększenia
produkcji także drugiego dobra.
2. Krzywa możliwości produkcyjnych może przesunąć się w lewo w wyniku:
a) wykorzystania metody intensywnej,
b) wykorzystania metody ekstensywnej,
c) spadku liczby osób szukających pracy,
d) wzrostu bezrobocia.
3. Przesunięcie krzywej transformacji w prawo w wyniku wykorzystania
metody intensywnej może być spowodowane:
a) spadkiem liczby osób bezrobotnych,
b) wzrostem liczby ludności aktywnej zawodowo,
c) odkryciem złóż ropy naftowej,
d) wprowadzeniem nowoczesnych technologii produkcji.
 Problemy do dyskusji

1. Czy w celu pobudzenia gospodarki państwo

powinno zwiększać wydatki socjalne? Problem
rozważ z punktu widzenia: a) gospodarki
znajdującej się poniżej krzywej możliwości
produkcyjnych, b) gospodarki znajdującej się na
krzywej możliwości produkcyjnych.
 Problemy do dyskusji

2. Czy przy badaniu pewnych zależności ma

znaczenie, jakie zmienne potraktujemy jako
endogeniczne, a jakie jako egzogeniczne?
Rozważ różnicę, zastanawiając się nad
zależnościami między popytem a ceną.
 II TEMAT
II. Rynek, popyt, podaż.
• 1. Pojęcie, klasyfikacja i funkcje rynku. (w+ć)
• 2. Popyt i czynniki go określające. (w+ć)
• 3. Nietypowe krzywe popytu. (w+ć)
• 4. Podaż i czynniki ją określające. (w+ć)
 POPYT
• Popyt potencjalny
• Popyt efektywny
 Zadanie
Dane są równania popytu i podaży dobra Y.
•Pp y = 500 - 2Cy
•Pd y = 200 + 4Cy.
Znajdź wielkość popytu i podaży (przy wszystkich
cenach) oraz ilość i cenę równowagi dobra Y.
•Cy 0 25 50 75 100
•Pp y
•Pd y
Naszkicuj wykresy Pp i Pd.
 Prawo popytu
• 1. Jak brzmi prawo popytu?
• 2. Jaką zasadę (jakie uwarunkowania)
przyjmujemy, analizując to prawo?
• 3. Czy zawsze znajduje ono
odzwierciedlenie w rzeczywistości
gospodarczej?
• 4. Jakie nachylenie ma krzywa popytu?
Typowa krzywa popytu
 Efekty zmian ceny
• Dochodowy
• substytucyjny
 Determinanty popytu

1) Cena (zmiana ceny powoduje ruch po

krzywej popytu w górę lub w dół)

2) Czynniki pozacenowe (ich zmiany

powodują przesunięcie krzywej popytu
w prawo lub w lewo)
 Pytania i problemy
• Dochody potencjalnych nabywców a
popyt na dobra
Utarg przedsiębiorstwa ze sprzedaży dóbr uzależniony jest
m.in. od popytu na te dobra. Do podstawowych
czynników determinujących wielkość popytu zaliczany
jest z kolei dochód. Czy prognozy znacznego wzrostu
dochodów biedniejszych członków społeczeństwa w
niedalekiej przyszłości można uznać za pozytywną
przesłankę dla wszystkich producentów?
 Pozacenowe
determinanty popytu
a) Dochód (dobra normalne i podrzędne)
b) Oczekiwania przyszłych cen
c) Ceny dóbr komplementarnych
d) Ceny dóbr substytucyjnych
e) Liczba ludności oraz jej struktura według płci i
wieku
f) Gusty i preferencje nabywców
g) Efekt owczego pędu
h) Efekt snobizmu
Zmiany popytu pod wpływem zmian
czynników pozacenowych
 Zadanie
Determinanta Przesunięcie Ruch wzdłuż Przesunięcie Ruch wzdłuż
popytu lub krzywej Pp krzywej Pp krzywej Pd krzywej Pd
podaży
Wzrost cen
dóbr
substytucyjny
ch
Zastosowanie
nowej
technologii
Moda na dany
towar
Spadek
dochodów
konsumenta
Wzrost kosztu
produkcji
 Zadanie 2
Konsument konsumuje dwa dobra X i Y. Jego funkcja
efektywnego popytu na dobro X dana jest wzorem:
Ppx = 2D – 10Cx + 5Cy, gdzie D to dochód konsumenta, Cx
– cena dobra X, Cy – cena dobra Y.
•a) Gdy dochód konsumenta wynosi 100 zł, a cena dobra Y
2 zł, to jaka musi być cena dobra X, aby konsument nabył 50
jednostek tego dobra?
•b) Czy w przypadku dobra X spełnione jest prawo popytu?
•c) Czy dobro Y jest substytutem dobra X, czy też dobrem
wobec niego komplementarnym?
•d) Czy dobro X jest dobrem normalnym, czy podrzędnym?
 Paradoksy popytu
• Veblena
• Giffena
• spekulacyjny
Nietypowe krzywe popytu
Typowa krzywa podaży
 Determinanty podaży
1. Cena (ruch po krzywej podaży)
2. Czynniki pozacenowe (przesunięcie krzywej
podaży)
• Koszt produkcji
• Technologia produkcji
• System podatkowy
• Rentowność produkcji dóbr
substytucyjnych
• Liczba producentów
• Czynniki naturalne i warunki klimatyczne
 Zmiany podaży pod wpływem
zmian czynników pozacenowych
 Test wyboru
Zmiana ceny może spowodować:
a. przesunięcie wzdłuż danej krzywej
popytu
b. zmianę wielkości popytu
c. przesunięcie krzywej popytu w lewo
lub w prawo
d. przesunięcie wzdłuż danej krzywej
podaży
 Zadanie
Determinanta Przesunięcie Ruch wzdłuż Przesunięcie Ruch wzdłuż
popytu lub krzywej Pp krzywej Pp krzywej Pd krzywej Pd
podaży
Wzrost cen
dóbr
substytucyjny
ch
Zastosowanie
nowej
technologii
Moda na dany
towar
Spadek
dochodów
konsumenta
Wzrost kosztu
produkcji
Równowaga rynkowa,
niedobór, nadwyżka
 Zadanie 1
Dane są równania popytu i podaży dobra Y.
•Pp y = 500 - 2Cy
•Pd y = 200 + 4Cy.
Znajdź wielkość popytu i podaży oraz ilość i cenę
równowagi dobra Y.
•Cy 0 25 50 75 100
•Pp y
•Pd y
Naszkicuj wykres Pp i Pd. Określ sytuację na rynku przy
danych cenach.
Zadanie 2
a) Pp = Pd
20 – 2 c = 4 + 2 c
c=4
Q = Pp = Pd = 12
b) c = 6
Pp = 20 – 2 × 6 = 8
Pd = 4 + 2 × 6 = 16
Pd – Pp = 16 – 8 = 8
c) Pp – Pd = 6
(20 - 2c) – (4 + 2c) = 6
c = 2,5
 Zmiany ceny
i ilości równowagi
 Zmiany ceny
i ilości równowagi
 Test wyboru
Jeśli funkcja popytu ma postać: Pp =
100 - cx, zaś funkcja podaży: Pd = 40 +
2cx , to cena (cx) równowagi rynkowej i
wielkość sprzedaży (X) są równe:
a. cx = 10, X = 60
b. cx = 20, X = 80
c. cx = 6, X = 40
d. cx = 20, X = 30
 Test wyboru
Przy danej cenie, jeżeli wielkość
popytu przewyższa wielkość podaży,
wówczas:
a. występuje nadwyżka rynkowa
b. wielkość podaży ulegnie obniżce
c. cena wzrośnie
d. cena spadnie
 Pytania i problemy
Załóżmy, że analizujemy rynek masła, dla
którego krzywa popytu i krzywa podaży są
„typowymi” krzywymi. Załóżmy, że nastąpił
wzrost cen mleka, który wpłynął na podaż
masła. Jak na nowy stan równowagi na tym
rynku (tj. rynku masła) wpłynie, ceteris paribus,
wspomniany wzrost cen mleka?
 Zmiany ceny
i ilości równowagi
 Odwrócone funkcje popytu
i podaży
• Jak na cenę rynkową (równowagi) wpłynie
(ceteris paribus):
- wzrost popytu,
- spadek popytu,
- wzrost podaży,
- spadek podaży ?
 Pytania i problemy
Nowe odkrycie w technologii produkcji
procesorów komputerowych doprowadziło do
znaczącego spadku kosztów produkcji.
Jednocześnie popularność i użyteczność
komputerów znacząco wzrasta. Używając
analizy popytu i podaży, spróbuj określić jak te
dwa wydarzenia wpłyną na cenę i ilość w
równowadze na rynku komputerowym. Czy
posiadamy wystarczająco dużo informacji, aby
określić, czy cena rynkowa spadnie czy
wzrośnie?
 Pytania i problemy
Załóżmy, że z powodu nowych, coraz bardziej
restrykcyjnych norm ochrony środowiska
wzrastają koszty producentów stali.
Jednocześnie coraz szybszy postęp
technologiczny w dziedzinie produkcji tworzyw
sztucznych powoduje spadek popytu na produkty
wytwarzane ze stali. Przedstaw graficznie wpływ
tych zmian na ilość i cenę stali na rynku w
równowadze. Czy możemy stwierdzić z
pewnością, że cena stali spadnie? Dlaczego?
 Test wyboru
Jeżeli jednocześnie maleje podaż i popyt,
wówczas:
a. cena równowagi wzrośnie, ale ilość równowagi może albo
wzrosnąć albo ulec spadkowi, lub też pozostać bez zmian
b. cena równowagi spadnie, ale ilość równowagi może albo
wzrosnąć albo ulec spadkowi, lub też pozostać bez zmian
c. ilość równowagi wzrośnie, ale cena równowagi może albo
wzrosnąć albo obniżyć się, lub też pozostać bez zmian
d. ilość równowagi spadnie, ale cena równowagi może albo
wzrosnąć albo obniżyć się, lub też pozostać bez zmian
 Program
IV. Elastyczność popytu i podaży.
1.Cenowa elastyczność popytu. (w+ć)
2.Determinaty cenowej elastyczności popytu (w+ć).
3.Dochodowa elastyczność popytu. (w+ć)
4. Prawa Engla. (ć)
5. Mieszana cenowa elastyczność popytu. (w+ć)
•6. Cenowa elastyczność podaży. (ć)
 Pytania i problemy
• Czy należy podwyższyć cenę w ramach
rekompensaty za wzrost kosztów
produkcji?
Opracowanie nowego produktu trwało dłużej i było bardziej
kosztowne niż oczekiwał zarząd. W konsekwencji
dyrektor finansowy postuluje podwyżkę ceny o 20%
powyżej pierwotnie planowanej, aby chociaż częściowo
odzyskać poniesione nakłady. Czy takie posunięcie, z
ekonomicznego punktu widzenia, ma sens?
Elastyczność cenowa popytu
(prosta)
 Zadanie 1

Ile wyniesie popyt na dobro X przy wzroście

ceny tego dobra do 150 zł/szt., wiedząc, że przy
cenie 100 zł/szt. popyt na dobro X wynosił 1000
sztuk, natomiast współczynnik elastyczności
cenowej popytu wynosił (- 0,2)?
 Rodzaje popytu
Zinterpretuj:
•|Ec Pp| = 0
•|Ec Pp| w przedziale od 0 do 1
•|Ec Pp| = 1
•|Ec Pp| > 1
•|Ec Pp| = ∞
•Ec Pp > 0
Jak wyglądają krzywe popytu?
Nietypowe krzywe popytu
Typowa krzywa popytu
Elastyczność dochodowa
 Zadanie 2

Ile wyniesie współczynnik elastyczności

dochodowej popytu na dobro X, jeśli wraz ze
spadkiem dochodu o 50% popyt na dobro X
maleje z 1000 szt. do 800 sztuk?
 Zadanie 3
Jeżeli współczynnik elastyczności
dochodowej popytu na dobro X wynosi 0,75,
to wzrost dochodu konsumenta z 2000
jednostek pieniężnych do 4000 jednostek
pieniężnych spowoduje wzrost popytu na to
dobro o…. ?
• Popyt wzrośnie o 75%
 Rodzaje dóbr
• Zinterpretuj:

ED Pp > 0
ED Pp < 0

ED Pp > 1
ED Pp < 1

Jak brzmi prawo Engla?

 Prawa / krzywe Engla
Prawidłowości wykryte na podstawie badań
w latach późniejszych:
1) wzrost dochodów nie powoduje większych zmian
procentowego udziału wydatków na odzież i obuwie,;
2) wraz ze wzrostem dochodów w sposób nieznaczny rośnie
procentowy udział wydatków na mieszkanie, światło, opał;
3) dalszy wzrost dochodów przyczynia się do wzrostu udziału
wydatków na dobra trwałego użytku (np. telewizory, pralki
automatyczne), a następnie na zaspokojenie potrzeb wyższego
rzędu, np. w zakresie kultury, wykształcenia, ochrony zdrowia,
turystyki oraz na dobra luksusowe, np. wysokiej klasy
samochody, komputery.
Ile wynosi elastyczność dochodowa dla tych trzech grup?
Jak wyglądają krzywe Engla?
Krzywe Engla
Zmiana charakteru dobra
Elastyczność cenowa popytu
(mieszana)
 Zadanie 4

Ile wyniesie współczynnik mieszanej cenowej

elastyczności popytu na dobro X względem ceny
dobra Y, jeśli popyt na dobro X wzrósł o 50% w
sytuacji, gdy cena dobra Y spadła z 4 zł/szt. do 2
zł/szt.? Jaka zależność występuje między
dobrem X i dobrem Y?
Elastyczność cenowa popytu
(mieszana)
 Rodzaje dóbr
• Zinterpretuj:

Ecm Pp > 0
Ecm Pp < 0
 Test wyboru
Istnienie zależności typowej dla dóbr
substytucyjnych można stwierdzić, gdy:
•a) współczynnik elastyczności cenowej
prostej popytu jest mniejszy od 0
•b) współczynnik elastyczności dochodowej
popytu jest wyższy od 1
•c) współczynnik elastyczności cenowej
prostej jest wyższy od 0
•d) żadna z powyższych
 Interpretacja ekonomiczna
• Ec Pp = 0,2
• |Ec Pp| = 1
• Ed Pp = 0,75
• Ed Pp = 1,3
• Ed Pp = - 0,2
• Ecm Pp = 0
• Ecm Pp = 0,8
• Ecm Pp = - 0,6
Zadanie 5
Elastyczność cenowa popytu
(prosta)
Elastyczność cenowa popytu
(prosta)
 Utarg całkowity

• UC = Q × c
• UC = Pp × c
Przed zmianą ceny:
UC = 2000 × 10 = 20 000

Po zmianie ceny:
UC = 1520 × 12 = 18 240
 Zmiana ceny
a utarg ze sprzedaży
Popyt

Zmiana ceny

elastyczny wzorcowy nieelastyczny sztywny

Wzrost ceny Uc spada

Spadek ceny
 Zmiana ceny
a utarg ze sprzedaży
Popyt

Zmiana ceny

elastyczny wzorcowy nieelastyczny sztywny

Wzrost ceny Uc spada Uc = const. Uc rośnie Uc rośnie

Spadek ceny Uc rośnie Uc = const. Uc spada Uc spada

 Główne determinanty
elastyczności cenowej popytu
1. Dostępność i bliskość substytutów.
Popyt na dobra, które mają bliskie substytuty, jest zazwyczaj
bardziej elastyczny. Jeżeli cena danego dobra rośnie, to
konsument może dokonać zakupu relatywnie tańszego
dobra substytucyjnego. W przypadku dóbr, które nie
mają bliskich substytutów, popyt na nie jest mniej
elastyczny.
2. Rodzaj dobra wynikający ze stopnia niezbędności.
Popyt na dobra podstawowe jest mniej elastyczny, w
przeciwieństwie do bardziej elastycznego popytu na
dobra wyższego rzędu.
 Pozostałe determinanty
elastyczności cenowej popytu
3. Udział dobra w dochodzie konsumenta. Jeżeli dane
dobro zajmuje znaczącą pozycję w dochodzie konsumenta i
ma ważne znaczenie w zaspokajaniu jego potrzeb, to popyt
na to dobro jest elastyczny. Natomiast nieelastyczny jest
popyt na dobro mniej istotne dla konsumenta, którego udział
w jego dochodzie jest niewielki.
4. Długość czasu dostosowań. Elastyczność cenowa popytu
w dłuższym czasie jest większa niż w krótkim czasie. W
dłuższym okresie konsumenci mogą lepiej dostosować
swoją strukturę popytu do zmieniających się cen, a ponadto
zwiększają się możliwości substytucji dóbr.
 Popyt –
elastyczny czy nieelastyczny?
• Sól
• Nowe samochody
• Kotlety wieprzowe
• Sok pomarańczowy Hortex
• Alkohol
• Wakacje w Grecji
• Insulina
• Papierosy
• Papierosy LM
• Zapałki
• Benzyna następnego dnia po 20% podwyżce ceny
• Benzyna pół roku po 20% podwyżce ceny
 Co jest bardziej elastyczne?
• Lemoniada czy woda ?
• Bilety lotnicze w klasie biznes czy
turystycznej ?
• Bilety na pociąg w godzinach szczytu czy
wieczornych?
• Podręczniki akademickie czy powieści
kryminalne?
 Test prawda - fałsz
1. Konkurencja monopolistyczna jest przykładem rynku doskonale konkurencyjnego.
2. Rynek producenta występuje wówczas, gdy ilość dobra oferowana do sprzedaży
przewyższa zapotrzebowanie na to dobro.
3. Rynek obuwia sportowego jest przykładem rynku homogenicznego.
4. Popyt efektywny jest zazwyczaj większy od popytu potencjalnego.
5. Krzywa popytu przedstawia ilość dobra oferowaną do sprzedaży w danym czasie i przy
różnych poziomach ceny.
6. Spadek ceny powoduje wzrost dochodu realnego.
7. Jeżeli wzrost dochodów o 10% spowodował, ceteris paribus, wzrost popytu na dobro X o
5%, to dobro X jest dobrem luksusowym.
8. Spadek ceny dobra A będącego dobrem komplementarnym względem dobra B
spowoduje wzrost popytu na dobro B.
9. Wśród podstawowych pozacenowych determinant popytu wymienia się m.in. ilość dóbr
substytucyjnych dostępnych na rynku.
10. Wzrost dochodu nominalnego nabywcy zawsze powoduje wzrost popytu na dane dobro.
 Test prawda - fałsz
1. Zmiana czynników pozacenowych powoduje ruch po krzywej popytu.
2. Krzywa popytu doskonale elastycznego jest pozioma.
3. Spadek ceny dobra X powoduje, ceteris paribus, przesunięcie krzywej popytu na to
dobro równolegle w lewo.
4. Pionowa krzywa popytu oznacza, że popyt w niewielkim stopniu reaguje na zmianę ceny.
5. Ustanowienie ceny maksymalnej na rynku pewnego dobra prowadzi najczęściej do
trwałej nadwyżki podaży nad popytem.
6. Jeśli procentowa zmiana popytu na dobro X jest wyższa (co do wartości bezwzględnej)
od procentowej zmiany ceny tego dobra, wówczas popyt na to dobro jest cenowo wysoce
elastyczny.
7. Współczynnik elastyczności cenowej równy – oznacza, że mamy do czynienia z
popytem doskonale nieelastycznym.
8. Im więcej substytutów posiada dane dobro, tym bardziej elastyczny jest popyt na to
dobro.
9. Jeśli cena dobra X kształtuje się powyżej ceny równowagi, wówczas na rynku tego dobra
wstępuje nadwyżka popytu.

10. Jeśli popyt na produkty przedsiębiorstwa jest mało elastyczny, obniżenie cen tych
produktów spowoduje, ceteris paribus, spadek przychodów przedsiębiorstwa z ich
sprzedaży.
 Test prawda - fałsz
1. Współczynnik mieszanej cenowej elastyczności popytu równy 0,75 wskazuje na
występowanie między analizowanymi dobrami zależności typowej dla dóbr
substytucyjnych.
2. Współczynnik elastyczności dochodowej popytu równy 0,75 oznacza, że analizowane
dobro jest dobrem normalnym.
3. Ujemny współczynnik elastyczności dochodowej popytu na dobro X oznacza, że wraz ze
wzrostem dochodu, ceteris paribus, następuje spadek popytu na to dobro.
4. Krzywa Engla dla dóbr podrzędnych jest poziomą linią prostą.
5. Podaż mało elastyczną charakteryzuje krzywa podaży wyprowadzona z punktu leżącego
na dodatnim odcinku osi odciętych.
6. Jeśli wzrost ceny dobra X o 20% spowoduje wzrost podaży tego dobra o mniej niż 20%
to podaż tego dobra jest cenowo mało elastyczna.
7. Jeżeli współczynnik elastyczności cenowej popytu wynosi –3, wówczas wzrost ceny tego
dobra o 3% spowoduje, ceteris paribus, spadek popytu o 1%.
8. Współczynnik elastyczności cenowej popytu dla dóbr Giffena przyjmuje wartości
dodatnie.
9. Każde dobro podstawowe jest dobrem normalnym.

10. Niedobór podaży występuje, gdy cena rynkowa jest niższa od ceny równowagi rynkowej.
 Test prawda - fałsz
1. Efekt dochodowy zmian cen odzwierciedla zmianę dochodów producentów powstałą na
skutek zmiany cen dóbr oferowanych przez tych producentów na rynku.
2. Jeśli konsumenci oczekują spadku cen w przyszłości, to obecnie ograniczają popyt
i odkładają go na okres przyszły.
3. Paradoks Giffena dotyczy dóbr normalnych, których udział w wydatkach konsumenta jest
wysoki.
4. Gdy na rynku dobra X cena kształtuje się na poziomie niższym od ceny równowagi
rynkowej, wówczas w takich warunkach wystąpi nadwyżka podaży nad popytem.
5. Jeżeli na danym rynku aktualna cena przewyższa cenę równowagi, wówczas, w wyniku
działania mechanizmu rynkowego, pojawi się tendencja do podwyższenia ceny
równowagi.
6. Dobra Giffena zaliczamy do dóbr podrzędnych.
7. Współczynnik elastyczności cenowej popytu dla dóbr Veblena przyjmuje wartości
dodatnie.
8. Jeśli współczynnik elastyczności cenowej popytu na dobro X wynosi (–1,5), wówczas dla
przedsiębiorcy korzystne jest zwiększanie ceny tego dobra.
9. Wprowadzenie nowoczesnych technologii powoduje, że do wytworzenia tej samej ilości
dobra należy zaangażować mniej surowców, zatem krzywa podaży przesunie się
równolegle w lewo.
10. Podstawą wyodrębnienia rynku doskonałego i niedoskonałego jest kryterium stopnia
kontroli tego rynku przez państwo.
 Test prawda - fałsz
1. Każda krzywa popytu ma ujemne nachylenie.
2. Wzrost kosztów wytwarzania powoduje przesunięcie krzywej podaży w lewo.
3. Wśród głównych czynników determinujących elastyczność cenową popytu należy
wymienić m.in. strukturę wiekową ludności.
4. Formuła współczynnika mieszanej cenowej elastyczności popytu zapisana jest jako iloraz
względnej zmiany popytu na dane dobro i względnej zmiany ceny tego dobra.
5. Współczynnik elastyczności cenowej podaży przyjmuje wartości ujemne.
6. Graficzną zależność między popytem a dochodem konsumenta ilustruje krzywa Engla.
7. Elastyczność cenowa mieszana popytu na bułki względem ceny chleba przyjmuje
wartość większą od 0.
8. Jeśli popyt rośnie trzykrotnie silniej niż dochód, wówczas mamy do czynienia z dobrem
podrzędnym.
9. Podaż jest bardziej elastyczna w okresie długim niż w okresie krótkim.
10. Wprowadzenie ceny maksymalnej jest przykładem państwowej kontroli cen.
 Test wyboru
Spadek ceny danego dobra powoduje
powstanie efektu substytucyjnego,
ponieważ:
a. każdy produkt jest unikalny i dlatego
substytucja pomiędzy produktami jest
niemożliwa
b. rośnie dochód realny
c. rośnie dochód nominalny
d. cena tego dobra spada w relacji do cen
innych dóbr
 Test wyboru
Efekt Veblena polega na:
a. wzroście popytu na inne dobra na
skutek wzrostu ceny dobra luksusowego
b. wzroście popytu na dobro luksusowe na
skutek spadku jego ceny
c. wzroście popytu na dobro luksusowe na
skutek zwiększenia popytu innych
konsumentów na to dobro
d. wzroście popytu na dobro luksusowe na
skutek wzrostu jego ceny
 Test wyboru
Przesunięcia krzywej popytu na kawę
nie spowoduje:
a. wzrost ceny kawy
b. wzrost ceny herbaty
c. wzrost dochodów nominalnych
ludności
d. zmiana gustów konsumentów w
odniesieniu do konsumpcji kawy
 Test wyboru
1. Cena, przy której ilość oferowana dobra na rynku jest równa ilości, na którą istnieje
zapotrzebowanie w danym czasie to cena:
a) absolutna,
b) równowagi,
c) względna,
d) relatywna.

2. Zmiana ceny wywołuje efekt:

a) dochodowy i spekulacyjny,
b) dochodowy i nominalny,
c) efektywny i potencjalny,
d) żadna z powyższych.
 Test wyboru
1. Ilość dóbr i usług, jaką konsument może nabyć przy danym poziomie dochodu
nominalnego oraz przy danym poziomie ceny, określa:
a) efekt dochodowy,
b) efekt substytucyjny,
c) popyt efektywny,
d) żadna z powyższych.

2. Jeśli 5% wzrost ceny dobra X wywołuje spadek popytu na dobro X o 3%, wówczas popyt
na to dobro jest cenowo:
a) mało elastyczny,
b) wysoce elastyczny,
c) doskonale elastyczny,
d) doskonale nieelastyczny.
 Test wyboru
1. Jeśli spadek dochodu o 5% powoduje, ceteris paribus, wzrost popytu na dobro o 10%,
wówczas to dobro jest:
a) normalne,
b) niższego rzędu,
c) wyższego rzędu,
d) żadna z powyższych.

2. Jeśli na rynku dobra X nastąpiło przesunięcie krzywej popytu równolegle w lewo,

wówczas nowy punkt równowagi na tym rynku (przy założeniu typowych krzywych
popytu i podaży) ukształtuje się:
a) przy wyższym poziomie ilości i wyższym poziomie ceny,
b) przy wyższym poziomie ceny i niższym poziomie ilości,
c) przy wyższym poziomie ilości i niższym poziomie ceny,
d) przy niższym poziomie ilości i niższym poziomie ceny.
 Test wyboru
1. W warunkach stosowania cen minimalnych:
a) występuje niedobór podaży dóbr w relacji do popytu,
b) często wprowadzany jest system administracyjnej reglamentacji podaży,
c) państwo chcąc utrzymać ustaloną cenę skupuje powstałe nadwyżki podaży,
d) wszystkie powyższe odpowiedzi są prawdziwe.

2. Przyjmijmy, że dobro X i dobro Y są substytutami. Wzrost ceny dobra X spowoduje,

ceteris paribus,:
a) spadek popytu na dobro X i spadek popytu na dobro Y,
b) wzrost popytu na dobro X i wzrost popytu na dobro Y,
c) spadek popytu na dobro X i wzrost popytu na dobro Y,
d) wzrost popytu na dobro X i spadek popytu na dobro Y.
 Test wyboru
1. Krzywa Engla to graficzna ilustracja:
a) zależności popytu na dobro od ceny tego dobra,
b) zależności ilości oferowanej dobra od ceny tego dobra,
c) zależności dochodu od ilości oferowanej dobra,
d) żadna z powyższych.

2. Wśród najważniejszych czynników determinujących elastyczność cenową popytu należy

wymienić:
a) ceny dóbr komplementarnych,
b) gusta, preferencje,
c) dostępność bliskich substytutów,
d) wszystkie powyższe odpowiedzi są prawdziwe.
 Test wyboru
1. Przesunięcie krzywej popytu na masło nie zostanie spowodowane przez:
a) wzrost cen margaryny,
b) spadek cen masła,
c) wzrost dochodu konsumentów,
d) żadna z powyższych.

2. Cena maksymalna:
a) wyznacza dolną granicę obowiązującej ceny rynkowej,
b) jej ustalenie najczęściej prowadzi do wystąpienia na rynku nadwyżki podaży nad
popytem,
c) jest przykładem administracyjnej kontroli cen,
d) wszystkie powyższe odpowiedzi są prawdziwe.
 Test wyboru
1. Jeśli popyt na dobro X jest cenowo mało elastyczny, wówczas podwyższenie ceny tego
dobra spowoduje:
a) wzrost sumy przychodów przedsiębiorstwa ze sprzedaży tych dóbr,
b) obniżenie sumy przychodów przedsiębiorstwa ze sprzedaży tych dóbr,
c) obniżenie sumy wydatków nabywców tych dóbr,
d) brak wpływu na sumę wydatków nabywców.

2. 𝐸𝑐 𝑃𝑝 ቚ= 0,67,
Jeśli współczynnik elastyczności cenowej popytu na pewne dobro wynosi ቚ

wówczas:
a) względna zmiana popytu na to dobro jest większa niż względna zmiana ceny tego dobra,
b) nie jest możliwe uzyskanie takiego wyniku,
c) względna zmiana popytu na to dobro jest mniejsza niż względna zmiana ceny tego dobra,
d) popyt zmienia się proporcjonalnie względem zmian ceny.
 Test wyboru
1. Popyt na dobro X jest zazwyczaj bardziej elastyczny, gdy:
a) dobro X ma mniej bliskich substytutów,
b) udział wydatków na dobro X w dochodzie konsumenta jest nieznaczny,
c) dłuższy jest okres dostosowań,
d) żadna z powyższych.

2. Jeśli współczynnik elastyczności dochodowej popytu na dobro X wynosi (–0,5) to

analizowane dobro jest:
a) dobrem normalnym,
b) dobrem komplementarnym,
c) dobrem substytucyjnym,
d) dobrem podstawowym.
 Test wyboru
1. W sytuacji nadwyżki podaży nad popytem:
a) konkurencja między nabywcami spowoduje wzrost cen, umożliwiający osiągnięcie
równowagi rynkowej,
b) konkurencja między producentami doprowadzi do obniżki cen, co umożliwi osiągnięcie
stanu równowagi,
c) sytuacja ta oznacza, że cena rynkowa ukształtowała się poniżej ceny równowagi
rynkowej,
d) żadna z powyższych.

2. W przypadku dóbr niższego rzędu zmniejszenie dochodów konsumenta:

a) spowoduje spadek udziału tych dóbr w wydatkach konsumenta,
b) spowoduje wzrost udziału tych dóbr w wydatkach konsumenta,
c) nie wpłynie na udział tych dóbr w wydatkach konsumenta,
d) żadna z powyższych.
 Test wyboru
1. Współczynnik cenowej elastyczności podaży przyjmuje wartości ze zbioru liczb:
a) dodatnich,
b) ujemnych,
c) niedodatnich,
d) nieujemnych.

2. Jeżeli współczynnik elastyczności dochodowej popytu na dobro X wynosi 0,75, to wzrost

dochodu konsumenta z 2000 jednostek pieniężnych do 4000 jednostek pieniężnych
spowoduje wzrost popytu na to dobro o:
a) 0,75 jednostek,
b) 75 jednostek,
c) 0,75%,
d) 75%.
 Test wyboru
1. Jeśli popyt na dobro X jest niezależny od ceny tego dobra, wówczas wskaźnik
elastyczności cenowej popytu na to dobro wynosi:
a) –1
b) 0
c) –
d) żadna z powyższych.

2. Jeśli popyt na dobro X jest cenowo mało elastyczny, wówczas:

a) względna zmiana popytu na to dobro jest wyższa od względnej zmiany ceny tego dobra,
b) popyt na dobro X słabo silnie reaguje na zmianę ceny tego dobra,
c) wraz ze wzrostem dochodu wydatki na dobro X nie ulegają zmianie,
d) względna zmiana ceny jest wyższa od względnej zmiany popytu na to dobro.
 Test wyboru
1. Określ, które stwierdzenie jest prawdziwe:
a) wzrost dochodu na dobra cechujące się współczynnikiem 𝐸𝑑 𝑃𝑝 > 1 powoduje, mniej niż
proporcjonalny (względem zmian dochodu) wzrost wydatków na te dobra,
b) krzywa Engla dla dóbr normalnych jest nachylona ujemnie,
c) popyt na dobra luksusowe rośnie silniej niż dochód,
d) żadna z powyższych.

2. Podaż jest tym mniej elastyczna, im:

a) wyższy stopień wykorzystania zdolności produkcyjnych,
b) krótszy okres dostosowań do zmian ceny,
c) mniejsze zapasy towarów,

d) wszystkie powyższe odpowiedzi są prawdziwe.

 Test wyboru
1. Jeśli współczynnik elastyczności dochodowej popytu na dobro X wynosi (–0,1), to
spadek dochodów spowoduje, że krzywa popytu na to dobro:
a) przesunie się równolegle w lewo,
b) nie zmieni swojego położenia,
c) przesunie się równolegle w prawo,
d) żadna z powyższych.
2. W długim okresie:
a) elastyczność cenowa popytu jest niższa niż w okresie krótkim,
b) zmniejsza się potencjał produkcyjny, zatem podaż słabo dostosowuje się do zmian ceny,
c) konsumenci mogą lepiej dostosować strukturę popytu do zmieniających się cen,

d) wszystkie powyższe odpowiedzi są prawdziwe.

 Test wyboru
1. Rynek producenta występuje, gdy:
a) ilość dóbr oferowanych do sprzedaży jest wyższa od wielkości zapotrzebowania na te
dobra w danym czasie i po określonej cenie,
b) ilość dóbr oferowanych do sprzedaży jest równa wielkości zapotrzebowania na te dobra
w danym czasie i po określonej cenie,
c) wielkość zapotrzebowania na dobra jest niższa od ilości tych dóbr oferowanych do
sprzedaży w danym czasie i po określonej cenie,
d) ilość dóbr oferowanych do sprzedaży jest niższa od wielkości zapotrzebowania na te
dobra w danym czasie i po określonej cenie.

2. Na rynku dobra X, dla którego współczynnik elastyczności cenowej popytu wynosi 0,

nastąpiło przesunięcie krzywej podaży równolegle w prawo. Efektem tego przesunięcia
będzie:
a) wzrost ilości tego dobra w równowadze,
b) spadek ilości tego dobra w równowadze,
c) wzrost ceny tego dobra w równowadze,
d) żadna z powyższych.
 Program
Podstawy teorii wyboru konsumenta.
•1. Użyteczność całkowita i krańcowa, prawo malejącej
użyteczności krańcowej. (w+ć)
•2. Krzywe obojętności. (w+ć)
•3. Linia ograniczenia budżetowego. (w+ć)
•4. Równowaga (optimum konsumenta). (w+ć)
•5. Krzywa cena-konsumpcja i krzywa dochód-
konsumpcja oraz krzywa popytu pojedynczego
konsumenta (typowa) i krzywe Engla dla dobra
normalnego i podrzędnego (ć).
Użyteczność całkowita
i krańcowa
• Jak brzmi I prawo Gossena?
 Test wyboru
I prawo Gossena to inaczej:
a) prawo popytu
b) prawo malejącej użyteczności krańcowej
c) prawo malejącej produkcyjności
d) prawo malejącej użyteczności całkowitej
 Test wyboru
Istotę pierwszego prawa Gossena (prawa malejącej
użyteczności krańcowej) najlepiej oddaje stwierdzenie, że:
a) im większa jest konsumpcja danego dobra, tym mniejsza jest
użyteczność, jaką konsument osiąga z konsumpcji tego dobra
b) im większa jest konsumpcja danego dobra, tym mniejsza staje
się dodatkowa użyteczność, jaką konsument osiąga konsumując
każdą następną jednostkę tego dobra
c) im mniejsza jest konsumpcja danego dobra, tym mniejsza jest
użyteczność, jaką konsument osiąga z konsumpcji tego dobra
d) im mniejsza jest konsumpcja danego dobra, tym mniejsza staje
się dodatkowa użyteczność, jaką konsument osiąga konsumując
każdą następną jednostkę tego dobra.
 Zadanie 1.
Uzupełnij poniższą tabelę przedstawiającą poziom użyteczności całkowitej (TU) i
użyteczności krańcowej (MU) konsumpcji dobra X:

Ilość l 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
TU (x) X 30 55 75 90 102 112 120 126 130 133 135 136 136 136 135
dobra
MU(x)
a) Ile jednostek analizowanego dobra zakupi konsument, jeśli cena rynkowa wynosi

px = 4?
b) Oblicz rentę konsumenta, dodając ilustrację graficzną.
Konstrukcja krzywej
obojętności
Krzywa obojętności
Zmiana stopy substytucji
Mapa krzywych obojętności
 Test Prawda - Fałsz
1. Przesuwanie się w górę wzdłuż danej krzywej obojętności powoduje
wzrost zadowolenia z konsumpcji określonego koszyka dóbr
2. Jeżeli dochód konsumenta wzrośnie, to jego krzywe obojętno­ści przesuną
się w prawo (w górę).
3. Użyteczność całkowita jest sumą zadowolenia, jakie osiąga kon­sument z
konsumowania (lub posiadania) określonej ilości danego dobra.
4. Ujemna użyteczność krańcowa oznacza, że użyteczność cał­kowita z
konsumpcji danego dobra maleje.
5. Krańcowa stopa substytucji określa, z jakiej ilości dobra Y mu­si
zrezygnować konsument, aby zwiększyć konsumpcję dobra X o jed­nostkę,
przy nie zmienionym poziomie zadowolenia z konsumpcji.
6. Krańcowa stopa substytucji określa, o ile jednostek trzeba zwiększyć
konsumpcję obu dóbr, aby przejść na wyżej położoną krzywą obojętności.
 Test wyboru
Funkcja użyteczności całkowitej konsumenta dana
jest wzorem: Użc(x,y) = X · Y. Krzywa obojętności
konsumenta przechodząca przez punkt (X, Y) = (5,
10) będzie również przechodziła przez punkt, w
którym konsument konsumuje 2 jednostki dobra X
oraz:
a) 25 jednostek dobra Y
b) 48 jednostek dobra Y
c) 50 jednostek dobra Y
d) 10 jednostek dobra Y
 Test wyboru
Kształt krzywej obojętności wynika z:
•a) malejącej użyteczności całkowitej;
•b) elastyczności popytu;
•c) dochodu konsumenta;
•d) krańcowej stopy substytucji.
 Linia
ograniczenia budżetowego

D = Qx cx + Qy cy

Max. Qx = D / cx

Max. Qy = D / cy
 Zadanie 2.
Wyznacz postać algebraiczną i graficzną
LOB dla dochodu równego 60, ceny dobra X
równej 15 i ceny dobra Y równej 10.
 Linia
ograniczenia budżetowego

60 = 15Qx + 10Qy

Max. Qx = 60 / 15 = 4

Max. Qy = 60 / 10 = 6
 Linia
ograniczenia budżetowego
 Zmiany nachylenia linii
ograniczenia budżetowego
 Zmiany nachylenia linii
ograniczenia budżetowego
 Zmiany położenia linii
ograniczenia budżetowego
 Test Prawda - Fałsz
1. Zwiększając o kolejne jednostki konsumpcję dobra X, kon­sument jest
skłonny rezygnować z coraz mniejszych ilości dobra Y.
2. Im bliżej początku układu współrzędnych leży krzywa obojęt­ności, tym
mniejsza jest całkowita użyteczność, jaką osiąga konsument z kombinacji
dóbr leżących na tej krzywej.
3. Konsument znajduje się w stanie równowagi, kiedy krzywa obojętności
przecina linię budżetu.
4. Linia budżetu pokazuje kombinacje dóbr, które mogą być nabywane przy
danych cenach i danym dochodzie.
5. Wraz ze zmianą dochodu nominalnego zmienia się położenie oraz
nachylenie linii budżetu.
6. Optymalny wybór konsumenta oznacza, że nie jest on zaintere­sowany
(przy danym poziomie dochodu) zamianą wybranej przez siebie
kombinacji dóbr na żadną inną kombinację.
 Test Prawda - Fałsz
1. Przy danych cenach i danym dochodzie konsument może
nabyć kombinacje dóbr leżące pod, na i nad linią budżetu.
2. Jeżeli ceny obu dóbr X i Y wzrosną, linia ograniczenia
budżetowego musi stać się bardziej stroma.
3. Jeżeli dobro X mierzymy na osi odciętych, a dobro Y na osi
rzędnych, wtedy wzrost ceny dobra X nie zmieni punktu
styczności linii ograniczenia budżetowego z osią OX.
 Test wyboru
Konsument dysponuje dochodem w wysokości
10 zł, cena dobra X =1 zł, a cena dobra
Y = 0,5 zł. Która z następujących kombinacji
dóbr leży pod linią budżetu konsumenta?
•a) 6X i 4Y;
•b) 8X i 5Y;
•c) 9X i 2Y;
•d) 7X i 6Y.
 Test wyboru

Jeśli konsument chce zachować

dotychczasową strukturę konsumpcji, to
zmianie cen dóbr X i Y musi towarzyszyć:
•a) zmiana położenia krzywej obojętności;
•b) zmiana położenia linii ograniczenia
budżetowego;
•c) zmiana dochodu konsumenta;
•d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest
prawidłowa.
 Test wyboru
Nachylenie linii budżetowej na pewno ulegnie zmianie (ceteris paribus)
wówczas, gdy:
•a) wzrośnie dochód;
•b) spadną ceny dwóch dóbr;
•c) wzrosną ceny dwóch dóbr;
•d) cena jednego dobra wzrośnie, a drugiego spadnie.

Na jaki koszyk dóbr stać konsumenta, pokazuje:

•a) użyteczność całkowita;
•b) linia ograniczenia budżetowego;
•c) krzywa obojętności;
•d) punkt styczności linii ograniczenia budżetowego z krzywą obojętności.
 Test wyboru
Jeśli ilości dobra X mierzymy na osi odciętych, a
dobra Y na osi rzędnych, to spadek ceny dobra X
spowoduje:
a) równoległe przesunięcie w górę linii budżetu
b) przesunięcie w prawo punktu styczności linii
budżetu z osią O X
c) równoległe przesunięcie w dół linii budżetu
d) zwiększenie kąta nachylenia linii budżetu
 Test wyboru
Przypuśćmy, że cena dobra X (oznaczonego na osi
poziomej) wzrasta trzykrotnie, cena dobra Y
(oznaczonego na osi pionowej) podwaja się, a dochód
pozostaje na nie zmienionym poziomie. W związku z
tym nowa linia budżetu:
a) jest bardziej płaska niż linia pierwotna i leży pod nią
b) jest bardziej płaska niż linia pierwotna i leży nad nią
c) jest bardziej stroma niż linia pierwotna i leży pod nią
d) jest bardziej stroma niż linia pierwotna i leży nad nią
 Test prawda - fałsz
1. Zwiększenie podatku VAT na obydwa dobra spowoduje, że
nowa linia budżetowa będzie się znajdować powyżej wyjściowej.
2. Zwiększenie podatku VAT przesunie linię budżetową w dół
także wówczas, gdy producenci w całości pokryją wzrost podatku.

3. Wzrost podatku dochodowego doprowadzi do przesunięcia w

dół linii budżetowej.

4. Poprawa sytuacji konsumenta może nastąpić nawet wówczas,

gdy rosną ceny, o ile relatywny wzrost dochodu będzie większy.
Optimum konsumenta
II prawo Gossena
 Test wyboru
W optimum konsumenta:
a)konsument maksymalizuje użyteczność krańcową
b)konsument wybiera strukturę konsumpcji, która
pozwala mu na osiąganie najwyższego zadowolenia
przy danych ograniczeniach w postaci dochodu i cen
c)graficznie wyznaczane jest zawsze w punkcie
przecięcia krzywej obojętności i linii budżetu
d)wszystkie powyższe odpowiedzi są poprawne
 Test wyboru
Istotę drugiego prawa Gossena najlepiej oddaje
stwierdzenie:
•a) każda kolejna nabywana jednostka danego dobra
przynosi konsumentowi mniejszy przyrost zadowolenia;
•b) każda złotówka wydana na zakup ostatniej jednostki
każdego z dóbr powinna przynieść konsumentowi jednakowy
poziom satysfakcji;
•c) każda złotówka wydana na zakup ostatniej jednostki
każdego z dóbr powinna przynieść konsumentowi wzrost
poziomu satysfakcji;
•d) stosunek użyteczności całkowitych do cen każdego z
dóbr powinien być równy.
 Test wyboru

Jeśli wujkowi Władkowi szóste piwo smakuje bardziej

niż piąte, to:
a) nie działa on zgodnie z pierwszym prawem Gossena;
b) jego krzywa obojętności jest nachylona pod kątem 90
stopni;
c) jego linia budżetowa ma załamaną postać;
d) działa on zgodnie z drugim prawem Gossena.
 Test Prawda - Fałsz
1. Zwiększając o kolejne jednostki konsumpcję dobra X, kon­sument jest
skłonny rezygnować z coraz mniejszych ilości dobra Y.
2. Im bliżej początku układu współrzędnych leży krzywa obojęt­ności, tym
mniejsza jest całkowita użyteczność, jaką osiąga konsument z kombinacji
dóbr leżących na tej krzywej.
3. Konsument znajduje się w stanie równowagi, kiedy krzywa obojętności
przecina linię budżetu.
4. Linia budżetu pokazuje kombinacje dóbr, które mogą być nabywane przy
danych cenach i danym dochodzie.
5. Wraz ze zmianą dochodu nominalnego zmienia się położenie oraz
nachylenie linii budżetu.
6. Optymalny wybór konsumenta oznacza, że nie jest on zaintere­sowany
(przy danym poziomie dochodu) zamianą wybranej przez siebie
kombinacji dóbr na żadną inną kombinację.
 Zadanie 4.
Na podstawie poniższego rysunku, przedstawiającego linię budżetową
oraz mapę krzywych obojętności konsumenta,
1. Określ:
a) punkt, w którym konsument nabywa tylko dobro X,
b) punkt, w którym konsument nabywa tylko dobro Y,
c) punkt optimum konsumenta,
d) optymalny poziom konsumpcji dobra X,
e) optymalny poziom konsumpcji dobra Y.
2. Odpowiedz:
a) czy wszystkie punkty na krzywej O2 są osiągalne dla konsumenta,
b) jakie warunki musiałyby być spełnione, żeby konsument mógł
nabywać takie ilości ww. dóbr, które wyznaczone są przez któryś z
punktów na krzywej O3?
Zadanie 4.
 Program
VI. Podstawy teorii przedsiębiorstwa.
•1. Pojęcie i funkcje przedsiębiorstwa. (w)
•2. Krótkookresowa teoria produkcji i prawo
malejących przychodów (ć)
•3. Koszty w okresie krótkim (optimum
technologiczne). (w+ć)
•4. Przychody (utargi). (w+ć)
 Przedsiębiorstwo
Podmiot gospodarczy prowadzący
działalność produkcyjną, handlową i / lub
usługową w celach zarobkowych i na własny
rachunek. Posiada odrębność ekonomiczną.
 Rodzaje przedsiębiorstw
Według struktury rynkowej
-Monopolistyczne
-Oligopolistyczne
-Konkurencyjne
 Rodzaje przedsiębiorstw
Według podmiotu własności
-Publiczne (państwowe i komunalne)
-Prywatne
-Mieszane
 Rodzaje przedsiębiorstw
Według rozmiarów firmy
-Mikropodmioty
-Małe
-Średnie
-Wielkie
 Koszty produkcji
w okresie krótkim
• Koszt całkowity =
koszt stały + koszt zmienny

Koszt przeciętny, koszt przeciętny zmienny,

koszt przeciętny stały, koszt krańcowy
 Koszty produkcji krasnali
w okresie krótkim
• Przykładowe koszty stałe: czynsz, podatek od nieruchomości,
amortyzacja, wynagrodzenie pracowników administracyjnych
(jeżeli ich wynagrodzenie jest stałe i nie zależy od wielkości
sprzedaży), abonament telefoniczny, abonament internetowy.
• Przykładowe koszty zmienne: energia elektryczna, woda
zużyta w procesie produkcyjnym, granulat do produkcji
krasnali, wynagrodzenie akordowe pracowników.
 Koszty produkcji – Zadanie 1

Rozmiary Całkowity Całkowity Koszt Koszt Koszty przeciętne (jednostkowe)

produkcji koszt stały koszt zmienny całkowity krańcowy
Q Ks Kz Kc Δ Kc /ΔQ Ks /Q Kz /Q Kc /Q
0 10,0
1 18,0
2 19,4
3 10 2,0
4 25,2
5 31,5
6 8,0
Koszty produkcji – Zadanie 1

Rozmiary Całkowity Całkowity Koszt Koszt Koszty przeciętne (jednostkowe)

produkcji koszt stały koszt zmienny całkowity krańcowy
Q Ks Kz Kc Δ Kc /ΔQ Ks /Q Kz /Q Kc /Q
0 10 0 10,0 - - - 0
1 10 8,0 18,0 8,0 10,0 8,0 18,0
2 10 9,4 19,4 1,4 5,0 4,7 9,7
3 10 11,4 21,4 2,0 3,3 3,8 7,1
4 10 15,2 25,2 3,8 2,5 3,8 6,3
5 10 21,5 31,5 6,3 2,0 4,3 6,3
6 10 38,0 48,0 16,5 1,7 6,3 8,0
Koszt całkowity, stały i zmienny
Koszty przeciętne i krańcowe
Optimum technologiczne

Min. Kp  Kp = Kk

Kk > Kp – Kp rośnie
Kk < Kp – Kp maleje
 Test wyboru
Optimum technologiczne przedsiębiorstwa:
a)wyznacza wielkość produkcji, przy której
przedsiębiorstwo ponosi najniższy koszt jednostkowy
wytworzenia wyrobu
b)wyznacza wielkość produkcji, dla której przedsiębiorstwo
osiąga najwyższy zysk lub najniższa stratę
c)w ujęciu arytmetycznym ustalany jest, w każdej strukturze
rynkowej, poprzez zrównanie kosztu krańcowego i utargu
przeciętnego
d)wszystkie powyższe odpowiedzi są poprawne
 Zadanie 2
Zadanie 1
W tabeli przedstawiono informacje dotyczące wielkości produkcji oraz kosztów zmiennych i
kosztów całkowitych ponoszonych przez przedsiębiorstwo. Na podstawie danych z poniższej
tabeli podaj:
Q 0 1 2 3 4 5 6

Kz 0 8 18 25 30 40 54

Kc 20 28 38 45 50 60 74

a) Koszt przeciętny stały wyprodukowania 4 szt. produktu.

b) Koszt krańcowy wyprodukowania czwartej sztuki produktu.
c) Koszt przeciętny zmienny wyprodukowania 2 szt. produktu.
d) Koszt przeciętny wyprodukowania 5 szt. produktu.
e) Koszt stały.
 Zadanie 3
W fabryce motorów funkcja kosztu całkowitego ma postać:
Kc = 100 + 50Q + 20Q2. Przedsiębiorstwo wytwarza 100
sztuk motorów. Rynkowa cena wynosi 30 000 zł za 1 sztukę
produktu. Wyznacz wartość:
a)Kosztu stałego.
b)Kosztu przeciętnego zmiennego.
c)Kosztu przeciętnego stałego.
d)Zysku całkowitego.
e)Zysku jednostkowego.
• a) Koszt stały wynosi 100. Reszta (50Q +
20Q2) to koszt zmienny, bo zmienia się
wraz ze wzrostem Q (produkcji)
• b) Koszt przeciętny zmienny to Kpz =
Kz/Q czyli Kpz = (50Q + 20Q2)/Q = 50 +
20Q.
Dla Q = 100; Kpz = 50 +20·100 = 2050.
• c) Koszt przeciętny stały wynosi: Kps
=Ks/Q czyli Kps = 100/Q = 100/100 = 1
d)
Zysk całkowity to różnica między utargiem całkowitym i kosztem
całkowitym. Koszt całkowity przy wielkości produkcji Q = 100
wynosi:
Kc = 100 + 50 ·100 + 20 ·1002 = 205.100.
Utarg całkowity wynosi:
Uc= c · Q = 3000 ·100 = 300 000.
Stąd różnica pomiędzy utargiem całkowitym a kosztem
całkowitym wynosi 94 900. Ponieważ różnica jest dodatnia, więc
przedsiębiorstwo osiąga zysk.
e)
Zysk jednostkowy (przeciętny) wynosi: Z P = ZC/Q
= 94 900/100 = 949.
 Zadanie 4.
Przedsiębiorstwo produkuje krzesła. Koszt całkowity
wytworzenia opisany jest równaniem:
Kc (Q) = 0,5Q3 + 20Q + 64.
a) Wyznacz postać algebraiczną kosztów: stałego,
zmiennego, przeciętnego, przeciętnego zmiennego,
przeciętnego stałego, krańcowego;
b) Wyznacz te koszty przy produkcji równej 10;
c) Wyznacz wielkość produkcji, przy której koszt przeciętny
będzie najniższy; Oblicz ile on wyniesie.
d) Oblicz koszt przeciętny dla produkcji większej i mniejszej
o jednostkę w stosunku do optimum technologicznego.
 Zadanie 5.
Q Kc Ks Kz Kpc Kps Kpz Kk
0 - - - -

1 160

2 100 40

3 90

4 87,5

5 72

6 120

7 620

8 160

9 111

10 1400
 Test prawda - fałsz
1. Koszt całkowity jest rosnącą funkcją wielkości produkcji.
2. Jeśli koszt krańcowy maleje, to maleć musi również koszt przeciętny.
3. Krótkookresowa krzywa kosztu krańcowego zawsze przecina krzywą
krótkookresowego kosztu przeciętnego w jej minimum.
4. Koszt krańcowy zawsze rośnie wraz ze wzrostem produkcji.
5. W okresie długim wszystkie koszty są zmienne.
6. Koszt krańcowy jest to przyrost kosztu zmiennego spowodowany zwiększeniem
produkcji o jednostkę.
7. Przeciętne koszty stałe rosną wraz ze wzrostem produkcji.
8. Koszty zmienne są równe zero przy produkcji równej zero.
9. Koszty krańcowe są takie same niezależnie od tego czy są wyliczone na
podstawie kosztów całkowitych czy kosztów zmiennych.
10. Jeżeli utarg całkowity jest mniejszy od kosztów całkowitych, to firma ponosi
straty.
 Test wyboru
Funkcja długookresowego kosztu przeciętnego
przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego ma
postać: DKp = 100 + 20Q; gdzie Q to wielkość
produkcji. Jeśli przedsiębiorstwo ustali wielkość
produkcji na poziomie Q = 10, to długookresowy
koszt całkowity wyniesie:
a. 2000
b. 5500
c. 6800
d. 3000
Utargi w przedsiębiorstwie
Utarg całkowity

Uc = Q × c

Utarg przeciętny

Up = Uc / Q

Utarg krańcowy

Uk = ∆ Uc / ∆ Q
Cechy struktur rynkowych
Modele rynku
rynek doskonały rynki niedoskonałe
Cechy rynku
(konkurencja konkurencja
doskonała) oligopol monopol
monopolistyczna
Liczba firm bardzo dużo dużo (kilkadziesiąt) kilka jedna
bardzo
Swoboda wejścia
nieograniczona nieograniczona ograniczona ograniczona lub
na rynek
zerowa
niezróżnicowane
jednorodne
Cechy produktów zróżnicowane lub niezbyt nieporównywalne
(niezróżnicowane)
zróżnicowane
Znaczący wpływ
Firma ma bardzo
Firma ma pewien producenta na cenę
duży wpływ na
wpływ na cenę (opadająca krzywa
Wpływ na ceną Cena jest niezależna cenę (opadająca
(krzywa popytu popytu, relatywnie
(krzywa popytu na od firmy (pozioma krzywa popytu,
opada, ale popyt jest nieelastyczny popyt
produkty firmy) krzywa popytu) popyt mniej
relatywnie zależy od reakcji
elastyczny niż
elastyczny) konkurentów na
w oligopolu)
zmiany cen)
elektrociepłownie,
kapusta, marchew, restauratorzy, cementownie, PKP, komunikacja
Przykłady rynków
ziemniaki architekci cukrownie miejska w wielu
miastach
 Test wyboru
W przypadku przedsiębiorstwa, które działa
w doskonałej konkurencji prawdziwe jest, że:
a) przedsiębiorstwo to zawsze osiąga zysk
b) pojedyncze przedsiębiorstwo może dowolnie
kształtować cenę
c) cena jest równa utargowi krańcowemu
d) wszystkie powyższe odpowiedzi są poprawne
 Test wyboru

Przedsiębiorstwo monopolistyczne:
a. zawsze osiąga zysk
b. jest cenobiorcą
c. produkuje przy niepełnym wykorzystaniu
mocy produkcyjnych
d. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest
trafna.
 Test wyboru
Cechą rynku monopolistycznego jest m.in.:
a)bardzo duża liczba sprzedawców (produentów)
danego produktu na danym rynku
b)tylko dwóch sprzedawców (producentów)
danego towaru na danym rynku
c)dostarczanie przez każdego z producentów
odmiennego (tj. heterogenicznego) towaru
d)brak barier wejścia i wyjścia na dany rynek
 Cechy
konkurencji doskonałej
• Na rynku występuje duża liczba producentów i kupujących. Każdy z
producentów wytwarza znikomą część łącznej produkcji gałęzi. Zmiana
wielkości produkcji pojedynczego producenta nie wpływa na łączną podaż
rynkową. Poszczególni producenci nie mają w związku z tym wpływu na
ceny. Cena jest niezależna od producenta.
• Istnieje doskonała mobilność czynników produkcji (swobodny ich przepływ
między poszczególnymi gałęziami produkcji) oraz swoboda zakładania
nowych przedsiębiorstw. Nie ma barier wejścia na rynek. Przedsiębiorstwa
mogą swobodnie wyjść z rynku.
• Oferowane do sprzedaży towary są jednorodne. Oznacza to, że mają one
jednakowe lub bardzo mocno zbliżone cechy użytkowe. Reklama i marka
firmowa nie odgrywają żadnej roli.
• Kupujący i sprzedający mają doskonałą znajomość rynku, czyli dysponują
pełną informacją o rynku. Oznacza to, że producenci mają dobre rozeznanie
dotyczące cen, kosztów i możliwości sprzedaży na rynku, a konsumenci
mają pełne informacje o cenach, jakości i dostępności dóbr.
Uc= c · Q
Up=Uc/Q= c · Q/Q= c Uk= ΔUc/ΔQ= Uc1-Uco/Q1-Q0
 Utargi
w konkurencji doskonałej
 Test wyboru
W przypadku przedsiębiorstwa, które działa
w doskonałej konkurencji prawdziwe jest, że:
a) przedsiębiorstwo to zawsze osiąga zysk
b) pojedyncze przedsiębiorstwo może dowolnie
kształtować cenę
c) cena jest równa utargowi krańcowemu
d) wszystkie powyższe odpowiedzi są poprawne
 Analiza marginalna –
podstawowe zasady
• Należy zmieniać stopniowo wielkość
produkcji, jeżeli zwiększa to sumę Zc.

• Należy kontynuować zmiany zawsze

w kierunku (+ / -) zapewniającym wzrost
Zc.

• Należy się zatrzymać w momencie , gdy

dalsze zmiany nie poprawiają wyniku (Zc).
 Analiza marginalna
• Jeśli Uk > Kk, należy zwiększyć produkcję
• Jeśli Uk < Kk, należy zmniejszyć
produkcję
• Produkcji nie należy ani zwiększać, ani
zmniejszać, jeśli Uk = Kk.
Zc jest bowiem wówczas maksymalny,
a Zk = 0.
Równowaga przedsiębiorstwa
w konkurencji doskonałej
– krótki okres
Równowaga przedsiębiorstwa
w konkurencji doskonałej
– krótki okres

Zc = Uc – Kc
Uc = Up × Q
Kc = Kp × Q

Uc = Pole |0QrEC|
Kc = Pole |0QrFK|
Zc = Pole |KFEC|
Równowaga przedsiębiorstwa
w konkurencji doskonałej
– krótki okres
 Zadanie 1.
Koszty
Utargi
cena Kk Kpc

Kpz
R S T U W X Y Z
20
Uk=Up

16 N
P
15 L M

12 J K
10 H I

A B C D E F G
0 3 7 10 12 14 18 22

Produkcja
 Zadanie 1.
Na podstawie rysunku przedstawiającego równowagę
przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego (działającego w
warunkach konkurencji doskonałej) wyznacz krzywą
podaży przedsiębiorstwa oraz wartości i pola:
a)utargu całkowitego
b)kosztu całkowitego
c)kosztu zmiennego
d)kosztu stałego
e)zysku lub straty
Cena zamknięcia
Krzywa podaży przedsiębiorstwa
w konkurencji doskonałej
 Test prawda - fałsz
1. W warunkach konkurencji doskonałej równowagę przedsiębiorstwa wyznacza punkt przecięcia
krzywej utargu krańcowego z krzywą kosztów krańco­wych.
2. Jeżeli przedsiębiorstwo wolnokonkurencyjne produkuje mniej, niż wynika to z optimum
ekonomicznego, oznacza to, że koszty krańcowe produkcji są wyższe od ceny wyrobów.
3. Punkt optimum przedsiębiorstwa wyznaczony jest zawsze przez zrównanie ceny z kosztami
krańcowymi i utargiem krańcowym.
4. Przedsiębiorstwo wolnokonkurencyjne jest „cenobiorcą", a więc musi sprzeda­wać swoje wyroby po
cenie panującej na rynku.
5. Jeśli utarg krańcowy przewyższa koszt krańcowy, to przedsię­biorstwo wolnokonkurencyjne
produkuje zbyt wiele z punktu widzenia maksymalizacji zysku całkowitego.
6. Przedsiębiorstwo monopolistyczne jest ograniczone w swoich decyzjach cenowych przez popyt
rynkowy.
7. Przedsiębiorstwo monopolistyczne jest „cenodawcą”.
8. Przedsiębiorstwo monopolistyczne maksymalizuje zysk całkowity wytwarzając taką ilość wyrobów,
przy której koszt krańcowy zrównuje się z utargiem krańcowym.
9. W warunkach monopolu utarg całkowity maleje wraz ze wzrostem sprzedaży.
10. Krzywa utargu krańcowego przedsiębiorstwa monopolistycznego leży powyżej krzywej popytu
rynkowego na wyroby tego przedsiębiorstwa.
Dziękuję za uwagę 