Τμήμα Γ’2

4ο Γυμνάσιο Αργυρούπολης « Αργοναύτες »

Αναζητώντας την εγκυρότητα

των πληροφοριών:
Παραπληροφόρηση και
ψευδείς ειδήσεις

1o Μαθητικό Πανελλήνιο Συνέδριο

Κοινωνικών-Πολιτικών Επιστημών
«Ενεργός Πολιτειότητα.
Πολίτης στο Σχολείο -Πολίτης του Κόσμου»
Ιωάννινα, 5-7/4/2024
 Περιεχόμενα

1. Εισαγωγή – Δομή Εργασίας ……………………….Δ.3

2. Ορισμοί – Είδη Παραπληροφόρηση….……………Δ.4-8
3. Χαρακτηριστικά ψευδών ειδήσεων–
παραπληροφόρησης…………………………………Δ.9
4. Στατιστικά……………………………………………..Δ.10-12
5. Αίτια……………………………………………………Δ.13-16
6. Συνέπειες ..……………………………………………Δ. 17-20
7. Τρόποι αντιμετώπισης ……………………………..Δ. 21
8. Συμπεράσματα………………………………………Δ.22
9. Βιβλιογραφία…………………………………………Δ.23-25 .
Εισαγωγή

● Σημασία θέματος
● Ορισμοί και Εννοιολόγηση
● Αίτια
● Συνέπειες
● Τρόποι αντιμετώπισης
● Μεθοδολογία: Βιβλιογραφία και Παραδείγματα
● Συμπεράσματα
Ορισμός «Πληροφόρησης»

● Απόκτηση πληροφοριών ενός θέματος

● Κατοχή στοιχείων ενδιαφέροντος

● Μετάδοσή τους από μια πηγή

Ορισμός «Παραπληροφόρησης»

• Σκόπιμα αβάσιμη πληροφόρηση

• Μετάδοση ανακριβών (ψευδών) πληροφοριών

• Απόκρυψη κάποιων ειδήσεων

Είδη Παραπληροφόρησης

Κακόβουλη παραπληροφόρηση:
Σκόπιμη παραπληροφόρηση:
● (Μερικές) Διαρροές
● Εσφαλμένο κείμενο
● (Κάποιες μορφές) Παρενόχλησης
● Ψευδεπίγραφο περιεχόμενο
● (Κάποιες μορφές) Ρητορικής Μίσους
● Παραποιημένο περιεχόμενο

● Πλαστό περιεχόμενο
Παραδείγματα
Σκόπιμη παραπληροφόρηση:
➔ Γαλλικές εκλογές (2017): δημιουργία
καλοεπεξεργασμένου αντιγράφου της Βέλγικης
εφημερίδας “Le Soir” με αναληθές άρθρο για τη
χρηματοδότηση του υποψήφιου Προέδρου
Emmanuel Macron από τη Σαουδική Αραβία

Κακόβουλη παραπληροφόρηση:
➔ Διαρροή φαινομενικά αυθεντικών e-mail του
Emmanuel Macron πριν τον δεύτερο γύρο των
εκλογών (2017): προσχεδιασμένη κίνηση για να
υπονομευτεί η εκστρατεία του
Ορισμός «Ψευδών Ειδήσεων»

• Άρθρα παρουσιαζόμενα ως δημοσιογραφικά

• Δημοσιοποίηση με εμπορικούς ή πολιτικούς

σκοπούς

• Μορφές: ψηφιακή (διαδίκτυο) ή έντυπη μορφή

(εφημερίδα, περιοδικά κλπ)
Χαρακτηριστικά Ψευδών
Ειδήσεων - Παραπληροφόρησης

• Μη λειτουργικοί – ανενεργοί σύνδεσμοι

• Υπερβολικοί ή άσχετοι τίτλοι σχετικά με το
κείμενο της ανάρτησης
• Απουσία συντάκτη
• Χρονικές λέξεις όπως ‘χθες’, ‘προχθές’ κτλ.
• Το κείμενο δεν επιτρέπει την αναπαραγωγή
 Σύμφωνα με έρευνα του Ελληνικού
Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου σε
Στατιστικά (2018) συνεργασία με το Υπουργείο
Παιδείας το 2018 ρωτήσαν 14000
μαθητές ηλικίας 10-18 ετών και
απάντησαν:
Μπορείτε να ξεχωρίσετε τις ψευδείς ειδήσεις ; ✔ Μπορεί να ξεχωρίσει την ψεύτικη
είδηση 🡪 58%
12 ✔ Μπορεί μόνο αν είναι πολύ
εμφανής 🡪 30%
✔ Δεν μπορεί να την ξεχωρίσει
🡪 12%

30
58

Μπορεί να ξεχωρίσει την ψεύτικη είδηση

Μπορεί μόνο αν είναι πολύ εμφανής
Δεν μπορεί να την ξεχωρίσει
 Στατιστικά δεδομένα

Έρευνα Πανεπιστημίου Stanford:

• 6 στους 10 χρήστες του διαδικτύου, αναπαράγουν

την είδηση χωρίς να την διαβάσουν

• 8 στους 10 μαθητές και φοιτητές αδυνατούν να

εντοπίσουν ένα πραγματικό από ένα ψεύτικο
άρθρο

• Διαπίστωση: οι νέοι έχουν κριτήριο την εικόνα και

όχι την πηγή μιας πληροφορίας
Αίτια
1. Οικονομικά συμφέροντα:

• Επιδίωξη οικονομικού οφέλους

• Ύπαρξη ολόκληρης “βιομηχανίας ενημέρωσης”

• Αναρίθμητα μέσα ενημέρωσης και ιστοσελίδες
με έντονο ανταγωνισμό μεταξύ τους
Αίτια
Οικονομικά συμφέροντα:
• Βασικός στόχος η αύξηση της επισκεψιμότητας για
την οικονομική επιβίωση : υψηλή επισκεψιμότητα →
έσοδα από διαφημίσεις

• Ανάγκη ανάδειξης προκλητικών ειδήσεων που

απέχουν αρκετά από την πραγματικότητα

• Προβάλλεται ο ανθρώπινος πόνος και αποτρόπαια

εγκλήματα για να τραβήξουν το ενδιαφέρον των
πολιτών/ “καταναλωτών πληροφορίας”
Αίτια

2. Πολιτικά συμφέροντα:
• Επιρροή στις πολιτικές εξελίξεις: δημιουργία
θετικού (ή αρνητικού) κλίματος υπέρ (ή κατά)
κάποιων πολιτικών θέσεων κατευθύνοντας τον
δημόσιο διάλογο

• Προπαγάνδα: σύνηθες φαινόμενο γνωστό από

παλαιότερες εποχές (λατινικά: propaganda)

• Ανάγκη κάλυψης αρκετών θεμάτων της

επικαιρότητας από τα Μ.Μ.Ε έχει ως αποτέλεσμα
την μετάδοση ειδήσεων χωρίς εξακρίβωση
Αίτια
3. Έλλειψη Παιδείας:
• απουσία επαρκούς εκπαίδευσης και πολιτικής παιδείας
της κοινωνίας → αδυναμία εντοπισμού ψευδών
ειδήσεων και παραπληροφόρησης

• περιορισμένη ενημέρωση πολιτών από:

❖ μία μόνο ειδησεογραφική πηγή (πιθανώς
αμφιβόλου εγκυρότητας) ή
❖ από μέσα κοινωνικής δικτύωσης (στα οποία
εκφράζονται προσωπικές απόψεις πολιτών και όχι
αντικειμενικές ειδήσεις)
→ διαστρεβλωμένη πρόσληψη της πραγματικότητας από
τους πολίτες
Συνέπειες Παραπληροφόρησης

Δημόσια σφαίρα και Δημοκρατία:

• Υπονόμευση ελευθερίας σκέψης και
βούλησης
• Ιδεολογική χειραγώγηση και καθοδήγηση της
κοινής γνώμης και άποψης → υπονόμευση
Δημοκρατίας
• Σύγχυση και αποπροσανατολισμός πολιτών
→ αδυναμία αντίδρασης και πολιτική απραξία
Συνέπειες Παραπληροφόρησης

Δημόσια σφαίρα και Δημοκρατία :

• Καλλιέργεια επικίνδυνων αντιλήψεων και
πεποιθήσεων
• Παραπλανητική εικόνα της πραγματικότητας
→ παρανοήσεις και λανθασμένες αντιλήψεις
• Ενίσχυση διαφορών και κοινωνικών
διαχωρισμών → αύξηση συγκρούσεων και
έντονες αντιπαραθέσεις μεταξύ διαφορετικών
κοινωνικών ομάδων
Συνέπειες Παραπληροφόρησης

Παράδειγμα:
• Εκλογή πολιτικού ηγέτη με σαρωτική
παρουσία στα μέσα ενημέρωσης και στο
διαδίκτυο χωρίς οι πολίτες να ελέγχουν τις
πραγματικές τους δυνατότητες και τον
χαρακτήρα του.
Συνέπειες Παραπληροφόρησης

Ιδιωτική ζωή:
• Παραβίαση προσωπικής ζωής με
δημοσίευση ψευδών ειδήσεων και
πληροφοριών για ένα άτομο (ανώνυμα)

• Μεγάλες επιπτώσεις στην προσωπική και

κοινωνική ζωή: καταστροφή σχέσεων
(οικογενειακές, φιλικές, ερωτικές)
Τρόποι Αντιμετώπισης

Διασταύρωση των πηγών πληροφοριών από ποικίλα

ΒΗΜΑ 1 μέσα

Έλεγχος εγκυρότητας των ιστότοπων που

ΒΗΜΑ 2 επισκεπτόμαστε

Αναγνώριση τρόπων που χρησιμοποιούνται για την

ΒΗΜΑ 3 παραπληροφόρησή μας

Παρατήρηση λεπτομερειών πάνω στο άρθρο, όπως

ΒΗΜΑ 4 συντακτικά λάθη ή φτωχό λεξιλόγιο

Μείωση διασποράς μη έγκυρων πληροφοριών

ΒΗΜΑ 5
 Συμπεράσματα
• Πολιτικά / οικονομικά οφέλη • Υπονόμευση της Δημοκρατίας
βρίσκονται πίσω από τις ψευδείς μέσω της χειραγώγησης και του
ειδήσεις αποπροσανατολισμού των πολιτών
• Υπάρχουν δύο είδη • Τρόπος αντιμετώπισης: καλλιέργεια
παραπληροφόρησης (σκόπιμη / κριτικής σκέψης
κακόβουλη)
• Η έγκυρη πληροφόρηση είναι
• Η πλειοψηφία των πολιτών πιστεύει δικαίωμα όλων των πολιτών
πως συναντάει καθημερινά ψευδείς
ειδήσεις
• Η προσωπική ζωή των πολιτών
επηρεάζεται αρνητικά
Βιβλιογραφία
• 20,000+ Free Fake News & Fake Photos – Pixabay

• manuf_112_0TDWrmsq2O.pdf (eepek.gr)

• Ειδική έκθεση: Παραπληροφόρηση στην ΕΕ (europa.eu)

• fake_news.pptx (live.com)

• πληροφόρηση - Βικιλεξικό (wiktionary.org)

• Έκθεση Β΄ Λυκείου: Παραπληροφόρηση | Σημειώσεις του Κωνσταντίνου Μάν

τη (latistor.blogspot.com)

• Ψευδείς ειδήσεις - Βικιπαίδεια (wikipedia.org)

• Δημοκρατία και παραπληροφόρηση.pdf (sch.gr)

Βιβλιογραφία
• https://saferinternet4kids.gr/wp-content/uploads/2018/02/fake-news-per-pag
e.pdf

• https://www.must.com.cy/gr/people/news/6-1-tropoi-gia-na-entopizeis-ta-fake
-news

• Βιβλίο Εκπαιδευτικού Οργανισμού Ρόμβου: Γ’ λυκείου Θεματικοί Κύκλοι

Νεοελληνικής Γλώσσας:Γενικής Παιδείας

• (PDF) ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ, 'ΨΕΥΔΕΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ' & ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ -

Εγχειρίδιο Δημοσιογραφικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Σειρά της UNESC
O για τη Δημοσιογραφική Εκπαίδευση) (researchgate.net)

• https://observers.france24.com/en/20170302-debunked-was-french-candidat
e-ω macron-campaign-nanced-saudi-arabia

• How we debunked rumours that Macron has an offshore account (france24.c

om)
 Ευχαριστούμε για την προσοχή σας !!!
Ευχαριστούμε την Καθηγήτριά μας κα Μαρία Λέκκα
για τη στήριξη και την πολύτιμη συνδρομή της !!

Επιμέλεια :
Τμήμα Γ2,
4ο Γυμνάσιο Αργυρούπολης, «Αργοναύτες»