ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΜΜΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΦΟΙΤΗΤΗ: ΚΟΥΡΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

ΜΕΛΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΡΙΣΗΣ:

ΑΘΗΝΑ 2014 ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ & ΦΛΟΓΑΪΤΗ ΕΥΓΕΝΙΑ
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

 Εισαγωγή - Θεωρητικό υπόβαθρο

 Στόχος - Ερευνητικά Ερωτήματα ή/και
Ερευνητικές Υποθέσεις
 Μέθοδος
 Αποτελέσματα - Κύρια ευρήματα
 Συμπεράσματα
 ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ I

• Ανάπτυξη και ευημερία με τρόπο αλόγιστο ...

 μεγάλα & παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα
 επιτακτική ανάγκη προσπάθειας επίλυσης αυτών
• Αποδίδονται στην ανθρώπινη δραστηριότητα
• Ανάγκη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΠΕ) σε όλους τους
πολίτες από νέα κιόλας ηλικία  αλλαγή συμπεριφορών
 ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ II

Η τρέχουσα εργασία σκοπό είχε να παρουσιάσει:

•τις αντιλήψεις των πολιτών για το περιβάλλον
•τις αιτίες των περιβαλλοντικών προβλημάτων
•τον ρόλο των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ) στην ανάδειξη
των περιβαλλοντικών ζητημάτων
•την δυνατότητα των ΜΜΕ να εκπαιδεύσουν το κοινό τους σε
θέματα Αειφόρου Ανάπτυξης & Περιβάλλοντος
 ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ III

 Ορισμός Αειφόρου Ανάπτυξης (ΑΑ): δεν υπάρχει ακριβής

συμφωνία του ορισμού, καθώς καθορίζεται από τις συνθήκες &
ανάγκες του σχετιζόμενου πληθυσμού
• Συνοψίζεται σε 3 βασικές προσεγγίσεις:
1. Την οικονομική
2. Του ανθρώπινου πληθυσμού
3. Την περιβαλλοντική
 Ορισμός Περιβάλλοντος: διαφοροποιείται ανάλογα με τον
ομιλητή, τις αντιλήψεις & τις απόψεις που προσπαθεί να
περιγράψει / εμφανίζεται ως φυσικό, τεχνητό ή πολιτιστικό
 ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ IV

 Ορισμός ΠΕ: μια ολοκληρωμένη εκπαιδευτική πρακτική μιας

νέας προσέγγισης των σχέσεων του ανθρώπου με το περιβάλλον
 Πηγές ΠΕ:
1. Οικογένεια
2. Σχολείο
3. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ)
 Στόχοι ΠΕ:
― Συνέδριο Βελιγραδίου αρχή καθορισμού
― Διάσκεψη Τιφλίδας οριστικοποίηση
― 6 κεντρικοί στόχοι (συνειδητοποίηση, γνώση, στάση, ικανότητα,
αξιολόγηση, συμμετοχή)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ V

 Σκοπός ΠΕ:
 ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ VI
 Ορισμός ΜΜΕ: τεχνολογικά οχήματα μαζικής επικοινωνίας,
κύρια πηγή ορισμού και απεικόνισης κοινωνικής πραγματικότητας
/ γρήγορη & συνεχής διάχυση μηνυμάτων, μεταβίβαση
εσκεμμένων νοημάτων με σκοπό να επηρεάσουν το κοινό
 Κατηγορίες ΜΜΕ:
Α] Τρόπος μετάδοσης πληροφορίας
1. Γραπτά μέσα (εφημερίδες, βιβλία, περιοδικά)
2. Οπτικοακουστικά μέσα (τηλεόραση, ραδιόφωνο, κινηματογράφος)
3. Ηλεκτρονικά μέσα (διαδίκτυο)
Β] Χρόνος μετάδοσης πληροφορίας
1. Σύγχρονα (τηλεόραση, ραδιόφωνο)
2. Ασύγχρονα (τύπος, διαδίκτυο)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ VII

 Σχέση ΜΜΕ με ΑΑ & Περιβάλλον

• Πραγματικότητα: ΜΜΕ = φορείς άμεσης & προσιτής
περιβαλλοντικής πληροφόρησης για όλους
ΑΡΑ συμβάλλουν στην ενημέρωση & εκπαίδευση περιβαλλοντικών
προβλημάτων
ΑΛΛΑ πληροφορία στα πλαίσια είδησης καταστροφικού
περιεχομένου  σχηματισμός αρνητικής άποψης 
μακροπρόθεσμη επιρροή
• Ιδανικά: αντικειμενική, έγκυρη, ολοκληρωμένη, συνεχής
πληροφόρηση  ευαισθητοποίηση & εκπαίδευση
 ΣΤΟΧΟΣ - ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Η/ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ I
• Γεγονός: εφαρμογή αρχών εκπαίδευσης για ΑΑ & Περιβάλλον
μέσα από τα ΜΜΕ δίνει τη δυνατότητα να διαμορφωθούν στάσεις,
αξίες & δεσμεύσεις  ΠΕ  επιρροή προσωπικής συμπεριφοράς
& αντιλήψεων για τα περιβαλλοντικά θέματα
• Ερωτήματα που προκύπτουν:
1. Τι αφορά πραγματικά η ΑΑ; Τι άποψη έχει το κοινό;
2. Είναι τα ΜΜΕ στην χώρα μας έτοιμα να κάνουν ΠΕ;
3. Εξαρτάται το περιεχόμενο της ΠΕ από χαρακτηριστικά
γνωρίσματα του κοινού; (π.χ. μορφωτικό επίπεδο, ηλικία,
κοινωνικοοικονομική κατάσταση)
4. Μπορούν τα ΜΜΕ να αλλάξουν ήδη υπάρχουσες γνώσεις &
συμπεριφορές σχετικά με το Περιβάλλον;
 ΣΤΟΧΟΣ - ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Η/ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ II
 Σκοπός έρευνας:
I. ανίχνευση, καταγραφή & σύγκριση γνώσεων & στάσεων των
πολιτών σε θέματα ΑΑ & Περιβάλλοντος
II. κατά πόσο οι παραπάνω γνώσεις & στάσεις έχουν προκύψει από
την συνεισφορά των ΜΜΕ
 Στόχοι έρευνας:
• Καταγραφή βαθμού κατανόησης στην κοινωνία μας της έννοιας
ΑΑ από τους πολίτες
• Καταγραφή βαθμού συνεισφοράς των ΜΜΕ στην εκπαίδευση &
ευαισθητοποίηση των πολιτών για ΑΑ & Περιβάλλον
• Καταγραφή του ρόλου των ίδιων των πολιτών & αντίδρασή τους
στην ενημέρωση που τελικά δέχονται από τα ΜΜΕ
 ΣΤΟΧΟΣ - ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Η/ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ III
 Ερευνητική υπόθεση:
• Εφόσον το πρόβλημα είναι η διασύνδεση των πολιτών με το
περιβάλλον, άρα η λύση εξαρτάται από τις δραστηριότητές τους.
• Εφόσον τα ΜΜΕ επηρεάζουν την κοινή γνώμη, η επίτευξη ΑΑ
σχετίζεται με την ενσωμάτωση περιβαλλοντικών ζητημάτων στις
καθημερινές τους προβολές.
ΑΡΑ ο πιο εύκολος τρόπος, να διευκολυνθεί η εκμάθηση φιλικών
προς το περιβάλλον πρακτικών & να αλλάξουν οι δραστηριότητες
των πολιτών της κοινωνίας, είναι μέσα από την προσέγγιση της
εκπαίδευσης των πολιτών μέσω των ΜΜΕ
 ΜΕΘΟΔΟΣ I
 Πληθυσμός – Στόχος / Καθορισμός δείγματος:
• Μέθοδος απροσδιόριστης πιθανότητας / «ασυμπτωματική
δειγματολειψία»
• Πολίτες με ενεργό λογαριασμό σε κάποιο κοινωνικό δίκτυο
(Facebook, LinkedIn) ή λογαριασμό e-mail / προσωπικές επαφές
ερευνητή, οχι άγνωστος πληθυσμός τυχαία επιλεγμένος
• Αδιάφορο να πληροί λοιπά συγκεκριμένα στοιχεία (π.χ. φύλο,
ηλικία, επάγγελμα, επίπεδο μόρφωσης κλπ)
• Πολίτες που δεν έχουν σχέση εργασίας με τα ΜΜΕ
• Προώθηση ερωτηματολογίου σε 249 ηλεκτρονικούς χρήστες 
απάντησαν 153 χρήστες (~63% του δείγματος)
 ΜΕΘΟΔΟΣ II
 Μέθοδος συλλογής δεδομένων:
• Εργαλείο: ερωτηματολόγιο σε ηλεκτρονική μορφή σχεδιασμένο εξ
ολοκλήρου από τον ερευνητή
― πηγή:
πηγή γνώσεις μέσω βιβλιογραφικής ανασκόπησης
― μορφή:
μορφή δομημένη, ερωτήσεις κλειστού τύπου
― χρόνος διανομής:
διανομής 01/04/14 – 30/04/14
• 1ο μέρος:
μέρος δημογραφικά στοιχεία
• 2ο μέρος:
μέρος διερεύνηση απόψεων σε 2 άξονες:
1. Απόψεις για τα περιβαλλοντικά προβλήματα  ανάπτυξη σε 4
κριτήρια (ενδιαφέρον, αντίληψη, αιτίες & αντιμετώπιση, ευαισθητοποίηση)
2. Απόψεις για τη διαμεσολάβηση των ΜΜΕ  ανάπτυξη σε 3
κριτήρια (προϋποθέσεις, αξιοπιστία, πηγές ενημέρωσης)
 ΜΕΘΟΔΟΣ III
 Δομή ερωτήσεων δημογραφικών στοιχείων:
• Ερωτήσεις κλειστού τύπου με προτεινόμενες κατηγοριοποιημένες
απαντήσεις
1. Φύλο:
Φύλο διπολική μεταβλητή (άρρεν / θήλυ)
2. Ηλικία:
Ηλικία ηλικιακές ομάδες (18-20 ετών, 21-30 ετών, 31-40
ετών, 41-50 ετών και 50+ ετών)
3. Μορφωτικό επίπεδο:
επίπεδο υποχρεωτική, μέση, ανώτερη, ανώτατη
εκπαίδευση
4. Τύπος κατοικίας:
κατοικίας αστικές, ημιαστικές, αγροτικές περιοχές
5. Επάγγελμα:
Επάγγελμα άνεργος, Δ.Υ, Ε.Ε., Ι.Υ, συνταξιούχος
6. Ετήσιο εισόδημα:
εισόδημα >10.000€, 10.001€-20.000€, 20.001€-
30.000€, 30.001€-40.000€, 40.001€-50.000€ , <50.001€
 ΜΕΘΟΔΟΣ IV
 Πλεονεκτήματα χρήσης ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου ως
εργαλείο συλλογής δεδομένων:
1. Γρήγορη διακίνηση
2. Πλήρες & εύκολο  ευανάγνωστες ερωτήσεις
3. Δυνατότητα διερεύνησης πολλών μεταβλητών (γνώσεις, απόψεις,
στάσεις ζωής, αξίες, προθέσεις)
4. Αποφυγή παρέμβασης του ερευνητή / επιρροής του ερωτώμενου
5. Ερωτήσεις κλειστού τύπου  μείωση πιθανότητας συστηματικού
σφάλματος
6. Αποφυγή δυσκολιών επεξεργασίας & αποθήκευσης
 ΜΕΘΟΔΟΣ V
 Πιλοτική χρήση ερωτηματολογίου
• Αποστολή σε 20 χρήστες
• Πιλοτικό ερωτηματολόγιο με 5 δημογραφικές ερωτήσεις & 85
διερεύνησης απόψεων
• Διάρκεια 3 ημέρες
• Αποτελέσματα:
Αποτελέσματα Μεγάλος αριθμός ερωτήσεων  κουραστικό 
δυσανασχέτηση ολοκλήρωσης
• Παρέμβαση:
Παρέμβαση αφαίρεση ερωτήσεων που επικαλυπτόταν το
αποτέλεσμά τους
• Επανάληψη πιλοτικού τις επόμενες ημέρες  χρόνος που
απαιτούνταν για συμπλήρωση: ~12’-15’
• Αποδοχή & τελική προώθηση
 ΜΕΘΟΔΟΣ VI
 Αξιοπιστία & εγκυρότητα εργαλείου:
• Μέτρηση χωρίς σφάλμα δεν υπάρχει
• Πραγματική τιμή – παρατηρηθείσα τιμή – σφάλμα μέτρησης
(τυχαίο / συστηματικό)
• Ένα εργαλείο είναι αξιόπιστο όταν σε επανειλημένες μετρήσεις του
ίδιου χαρακτηριστικού παράγει αποτελέσματα που δεν διαφέρουν
πολύ
• Συντελεστής αξιοπιστίας εσωτερικής συνοχής [0, 1]

 Στατιστική ανάλυση δεδομένων:

• στατιστικό πρόγραμμα SPSS 17 (ευέλικτο, εύχρηστο)
• δημιουργία πινάκων μεταξύ μεταβλητών
 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΚΥΡΙΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ I
 Προφίλ συμμετεχόντων στην έρευνα:
• Απάντησαν συνολικά 153 άτομα:
• Φύλο:
Φύλο 68 άνδρες / 85 γυναίκες
• Ηλικία:
Ηλικία 47,1% 31-40 ετών, 41,8% 21-30 ετών, 5,2% 50+ ετών,
4,6% 41-50 ετών, 1,3% 18-20 ετών
• Σπουδές:
Σπουδές 71,2% ανώτατης εκπαίδευσης (ακολουθούν σε σειρά
ανώτερη, μέση, υποχρεωτική)
• Μόνιμη κατοικία:
κατοικία 90,8% διαμένουν σε αστικές περιοχές
• Επάγγελμα:
Επάγγελμα 55,6% Ι.Υ., 16,3% άνεργοι, 13,1% Δ.Υ., 12,4%
ελεύθεροι επαγελματίες, 2,6% συνταξιούχοι
• Ετήσιο εισόδημα:
εισόδημα 30,1% 10.001€-20.000€, 24,2% 20.001€-
30.000€, 20,9% >10.000€, 15% 30.001€-40.000€, 2,6%40.001€-
50.000€, 7,2% <50.001€
 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΚΥΡΙΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ II
 Πορεία εξαγωγής αποτελεσμάτων:
 Συγκεντρώθηκαν τα αποτελέσματα όπως προέκυψαν από το
ερωτηματολόγιο σχετικά με τις απόψεις των πολιτών
― Το περιβάλλον & τα περιβαλλοντικά προβλήματα
― Την Αειφόρο Ανάπτυξη
― Την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση
― Τα ΜΜΕ & την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση
― Την Περιβαλλοντική στάση & συμπεριφορά
 Έγινε στατιστικός έλεγχος & συσχέτιση μεταβλητών
― Δημογραφικά στοιχεία
― Ενασχόληση με περιβαλλοντικά ζητήματα & σχέση ΜΜΕ στα
περιβαλλοντικά ζητήματα & στην εκπαίδευσή τους
― Ενασχόληση με περιβαλλοντικά ζητήματα & πηγή ενημέρωσης εκ των ΜΜΕ
 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΚΥΡΙΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
III
 Τα κυριότερα αποτελέσματα της έρευνας είναι:
Οι συμμετέχοντες:
1. Θεωρούν ότι είναι καλά ενημερωμένοι σχετικά με τα
περιβαλλοντικά θέματα (54,3%).
2. Ασχολούνται σε βάθος με την ΑΑ (48,4%).
3. Αναγνωρίζουν ότι τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι ευθύνη
όλων.
4. Θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για την επίλυση των
περιβαλλοντικών προβλημάτων (55,6%).
5. Ενστερνίζονται το γεγονός ότι θα πρέπει να συμμετέχουν σε
καθημερινές περιβαλλοντολογικές πρακτικές χωρίς όμως αυτές να
επηρεάζουν την «καθημερινότητα» και την βολή τους.
 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΚΥΡΙΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
IV
 Τα κυριότερα αποτελέσματα της έρευνας (συνέχεια):
6. Θεωρούν ότι περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένοι &
αντικειμενικοί δημοσιογράφοι θα συμβάλουν στην
αποτελεσματική κάλυψη των περιβαλλοντικών ζητημάτων
(55,6%).
7. Πιστεύουν ότι το ραδιόφωνο είναι το καταλληλότερο μέσο
μετάδοσης περιβαλλοντικών θεμάτων (68%).
8. Θεωρούν ότι τα ΜΜΕ είναι ικανά να παρέχουν περιβαλλοντική
εκπαίδευση στο κοινό τους & να συμβάλλουν με αυτό τον τρόπο
στην περιβαλλοντική τους ευαισθητοποίηση.
 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ I
 Γνώσεις & απόψεις των πολιτών :
1) Αντίληψη: Πλήρης ενημέρωση για το περιβάλλον & τα
περιβαλλοντικά θέματα. / Γεγονός: στην πραγματικότητα
αμελούνται σημαντικά ζητήματα.
2) Πλήρης αντίληψη της έννοιας ΑΑ
3) Ενδιαφέρον για το περιβάλλον & την προστασία του με
καθημερινές συμπεριφορές  βελτίωση ζωής
•Αγορά ανακυκλώσιμων υλικών & βιολογικών τροφίμων
•Εξοικονόμηση νερού
•Μείωση όγκου σκουπιδιών
•Καθημερινή χρήση των ΜΜΜ
•Συμμετοχή σε προγράμματα ΑΑ & αναδασώσεων
4) Άνθρωπος = κύριος υπαίτιος περιβαλλοντικών προβλημάτων
(58,2%) / έπονται βιομηχανία & τεχνολογία
 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ II
5) Παραδοχή έλλειψης περιβαλλοντικής εκπαίδευσης
6) Αντίληψη οτι το μορφωτικό επίπεδο βοηθά στην κατανόηση των
περιβαλλοντικών προβλημάτων
7) Αναγνώριση ουσιαστικότερης περιβαλλοντικής εκπαίδευσης από
την οικογένεια & τα ΜΜΕ παρά από το σχολείο & το
Πανεπιστήμιο
8) Προτιμότερο μέσο ενημέρωσης για περιβαλλοντικά θέματα: το
διαδίκτυο / ακολουθούν οι ειδήδεις & τα ντοκιμαντέρ, τελευταία
επιλογή η σχολική εκπαίδευση
9) Αίσθηση οργής & ανησυχίας από τον τρόπο προβολής των
περιβαλλοντικών θεμάτων από τα ΜΜΕ
 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ III
 Σχετικά με τα ΜΜΕ:
1) Μπορούν να εισχωρούν στην καθημερινότητα του κοινού τους.
2) Μπορούν να διαμορφώσουν περιβαλλοντικές στάσεις &
συμπεριφορές & ΑΡΑ να συνδράμουν στην διαμόρφωση μιας
περιβαλλοντικά υπεύθυνης συμπεριφοράς του κοινού.
3) Ο τρόπος που προβάλλουν τα περιβαλλοντικά θεμάτα επηρεάζεται
& καθορίζεται από πολιτικές & οικονομικές αρχές της κοινωνίας.
4) Παρέχουν αντικειμενική & έγκυρη πληροφόρηση για τα
περιβαλλοντικά θέματα.
 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ IV
 Σχετικά με τα ΜΜΕ (συνέχεια):
5) Ευαισθητοποιούνται & αφυπνίζονται για τα ΠΠ.
6) Κινητοποιούν την τεχνογνωσία τους & τους διαύλους μετάδοσης
για μεταφορά πληροφοριών για το περιβάλλον & την ΑΑ.
7) Συμμετέχουν σε εκδηλώσεις & δράσεις με προγράμματα
περιβάλλλοντος  προσέλκυση οπαδών

 Σχετικά με τους δημοσιογράφους:

1) Θα πρέπει να έχουν εξειδικευμένες επιστημονικές γνώσεις για το
περιβάλλον
2) Θα πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένοι & αμερόληπτοι
3) Θα πρέπει να έχουν αυξημένη ερευνητική διάθεση
 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Ειλικρινείς & θερμές ευχαριστίες σε όλους όσους συνέβαλλαν

στην ολοκλήρωση αυτής της προσπάθειας:
•Κα Δημητρίου Αναστασία, επιβλέπουσα καθηγήτρια
•Ο σύζυγός μου & η μικρή μου κόρη
•Η αδελφή μου & οι γονείς μου

Σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σας!