RF Circuit Design Chapter 3

HAZIRLAYAN: MUSTAFA SUPHİ GÜLSU

 FILTER Desing

Filitreler, iletişim ve enstrümantasyon endüstrisi içerisinde o kadar çok geniş kullanım ve çeşitliliğe sahip olması nedeniyle, yalnızca RF devre dizaynlarını
anlatan bir kitapda, en az bir bölümü bu konuyu ele almak çok yetersizdir. Gerçekte, filitre dizayn sanatı üzerine bir çok kitap yazıldı, bu nedenle tek bir
bölümde filitre dizayn ele alan tüm dizayn türlerini işelemek mümkün değildir. Bu yüzden, en çok yaygın kullanılan filitrelerin dört tanesini özellikleri ile
tanıtılmaya çalışılacak ve çok daha hızlı ve kolay bir filitre dizayn etmek için fırsatı sunulacak.
 BACKGROUND

Bölüm 2 de, rezonans oluşturan anafikir üzerine araştırmalar

yaptık ve rezonans devresi işleyişi üzerine bileşen değerleri
değiştirildiğinde ortaya çıkan etkileri belirledik . Şimdi,
Loaded Q (yüklü Q), insertion loss (geçiş kayıbı) ve
bandwith (band genişliği) gibi nicelikleri bulmak için pasif
rezonans devreleri analizi içerisinde kullanılan methodlara az
biraz aşina olmalıyız. Hem ayrıca, he hangi bir Loaded Q
için tek yada iki rezonatörlü devre dizaynları yapabilecek
bilgiye sahip olmalısınız. Yalnızca filitre uygulamalrının bir
kaç türü ile bu bölümde karşılaşacağız. Var olan ortamlarda,
(geçiş bandı) fekanlarsının altı ve üst bölgesi içeren
frekansların istenilmediği belirli bir frekans bandı geçişi
yerine, tüm diğer bölgelerde frekans geçişleri olurken çok
küçük bir frekans bandı aralığının sönümlenmesini isteriz.
Bu tür filitreye, durdurucu-band filitresi denir.
Şekil 3-1 gösterilen, düşük geçişli filitre kesme frekansının altında bütün sinyalleri geçirmek için izin verecektir, bunun dışında
kalan frekanlarda sönümlenme gerçekleşecektir. Yüksek geçişli filitre kesme frakansının üstünde bütün sinyalleri geçirirken,
altında kalan frekanlar sönümlenecektir.

Bu bölümde, bizim iş yükümüzü çekecek olan düşük geçişli filitre kullanacağız, bütün diğer cevaplar ondan türetilecektir. Şimdi basit bir düşük
geçişli filitreye hızlıca bakalım ve onun özelliklerini inceleyelim. Bir filitrenin derecesi (order) durdurma bandı içinde sunulan sönümlenem
eğrisinin eğimiyle belirlenir. İkinci derece bir filitre, oktav başına 12 dB dir. Üçüncü dereceden bir filitre oktav başına 18 dB dir. Böylece bir
filitrenin derecesi önemli reactiv elemanların sayısına eşit olmalıdır.

Şekil 3-2 de gösterilen devre, bölüm 2 de yaptığımız gibi hemen hemen aynı metod ile analizi yapılır. Örneğin, elde edilen cevaplar üzerinden
Loaded Q ‘nun etkisinin incelenmesi şekil 3-3 de verilen eğriler topluluğu uyuşur. Şaşırtıcı olarak, bu devre konfigürasyonu elde edilne grafik
içerisinde eğri bir yerinde bir pik ortaya çıkarır. Bu durum bazı frekanslardan dolayıdır, idüktör ve kapasitans salınım yapacaktır, böylece eğer
Loaded Q yeterince yüksek ise ortaya bir peak çıkaçaktır.

1
𝐹 𝑟= Rezonans frekansı
2 𝜋 √ 𝐿𝐶
 𝑿𝑳
𝑸 𝟏=
𝑹𝒔 𝑸 𝟏 𝑸𝟐
𝑸 𝒕𝒐𝒑𝒍𝒂𝒎 =
𝑹𝑳 𝑸𝟏 +𝑸 𝟐
𝑸 𝟐=
𝑿𝒄 Şekil 3.2 basit bir düşük geçişli filitre

Devrenin toplam değeri, civarından daha büyük ise, o zaman kaynaktan Load’a doğru optimum güç
transferi eşit olacaktır. Bu durumda, frekans pikinde, ortaya çıkan tepki değeri geçiş kayıbına
yaklaşacaktır. Devrenin toplam değeri, ’ den daha az ise, ortaya çıkan tepki değeri içinde pik görülmez ve
en uygun güç transferi için eşit olacaktır. Filitrenin tepki değeri’nin piki hafifden ‘ripple’ dalgalandığı
görülür ve bu durum tek bir filitre dizaynından yakın bir uygulamaya kayda değer bir ölçüde değişebilir.
İki-elemanlı filitre geçiş bandının kenarında yalnızca tek bir tepki piki gösterdiği görülebilir.

Geçiş bandı içindeki pikin sayısı filitre içinde eleman sayıları ile direk ilşkilidir:
Şekil 3.4 de üç elemanlı düşük geçiş band filitresi şekil 3.5 de görülebildiği gibi iki tane tepki piki oluşturduğu ortaya çıkar. Bu durum,
Loaded birden daha büyük olsa bile doğrudur. Şekil 3.4 de verilen devre için Loaded ’ nun çeşitli değerleri için karakteristik ortaya
çıkan tepkinin eğrileri şekil 3.6 içinde de gösterilir. Tek-dereceli devreler için, DC akımında ve geçiş bandının üst kenarında ortaya
çıkan tepki iki frekans arasında ortaya çıkan tepki içinde eğilimler yaklaşır. İki-dereceli devreler içinde geçiş band dalgalanma
mikatarına eş değer DC akımında bir geçiş kayıbı üretir. Aklımızda tutalım ki, bu iki devrenin her ikiside, eğer Loaded ‘nın düşük
değerleri için dizayn edildi ise, geçiş band dalgalanması oluşmaz ya da çok az ortaya çıkar. Şekil 3.3 ve 3.5 de, geçiş band
dalğalanmasının ortadan kaldırılması band genişliğinin açılımı ile yalnızca yapılabilinir. Çok çok küçük dalgalanmaya izinverilir, daha
geniş band genişliği ortaya çıkar ve ayırım yapmakdan bu seferde de güçlük çekilir. Geçiş bandı içerisinde dalganmayı istenilen ölçüde
ber taraf edilmesi, üç elemanlı devrenin Loaded ’u bire (Şekil içinde görülebilir) eşit olduğu zaman ortaya çıkar. Loaded ’ nun her
hangi bir değeri (bir) ‘den az ise, çok küçük frekasnlarda hatta önemli ölçüde azalmaya karşı bir tepki ortaya çıkacakdır. Böylece,
yalnızca seçicilik zayflamaz yanı zamanda geçişbandının geçiş kayıplarıda artar. Başlangıç anında çok fazla sinyal var olmadığı
uygulamalarda, sinyal kuvvetinde daha fazla miktarda azalma korkunç boyutlara ulaşacaktır. Şimdi kadar, iki tane düşük geçişli
filitrenin temsil edildiği örneğe ve ortaya çıkartıkları tepki durumlarına hızlı bir şekilde baktık, şimdi ise filitreleri tartışalım:

1. Yüksek-Q filitreler, aynı eleman sayısına sahip benzerlik düşük-Q filitre devresinden durdurucu banda doğru çok daha büyük
başlanğıç eğimi gösterme eğilimi görülür. Bu yüzden, herhangi bir frekansta, sönümlenmae düşük Q bir filitreden bilhassa daha
çok yüksek -Q filitrelerde ortaya çıkacaktır.
2. Düşük- Q filitreler, en düz geçişband tepkisine sahip olma eğilimindedir, fakat onların band kenarlarında sönümlenme eğilimi
küçüktür. Böylece, indirğenmiş geşiçband dalgalanması için ceza başlanğıçta durdurma bandı sönümlenme içinde bir azalmadır.

3. Rezonans devreleri beraberinde, bölüm.2 içerisinde tartışldığı gibi, bir filitreye yüklenen kayank ve load direnci filitrenin loaded –
Q üzerinde derin bir etkiye sahip olacaktır. Loadec –Q üzerinde sahip olduğu etkiden dolayı, filitren,,n biçim faktörü ve geçişband
dalgalanması üzerinde etkiye sahip olıur. Eğer bir filitre iki direnç değeri arasına eklenir ise, performance bir ölçüde acı çeker.
4. Ortaya çıkan tepkinin sonunda sönümlenme eğrisi devrenin derecesi üzerine bağlıdır. Devrenin derecesi düşük-geçişli
filitre içinde reaktif elemanların sayısına eşittir. Böylece, ikinci dereceden bir devre, oktav başına bir son sönümleneme
eğiminde azalır.
 MODERN FİLİTRE DİZAYNI

Moderin filitre dizaynı, alanında uzmanlaşmış (ileri matematik biligisi içermesinden dolayı) insanlar tarafından yalnızca çok iyi bilinen
konulardan sekizinci sınıf seviyesinde matematik bilgisine sahip bir kişi için pratik olarak kullanım için çok iyi kataloglaması yapılmış
piyasada mevcut hazır kullanan devrelerine kadar yıllarca geliştirildi. Gerçekte, kesinlikle pratik olarak bir filitre dizaynı deneyimine sahip
olmayan sıradan birey, bu bölümü okuyup, işe koyulduğunda, 30 dakika içerisinde, bireyin ihtiyaç duyguğu bir filitreyi, pratik olarak dizayn
edebilecek kabiliyete sahip olacaktır.

Bu bölümde, tasarımcı için günümüzde de mevcut olan sayısız miktarda normalize edilmiş düşük geçişli prototiplerin kullanılacağı tüm
dizaynları yaklaşık olarak kavrayacağız. Gerçek dizayn prosedürü sizin ihtiyacınızı belirlediğinizden daha fazla değildir ve o zaman bir
katalog içinde tanıtılan filitre türleri ihtiyacınızı karşılar. Her bir normalize edilen eleman değeri istenilen frekans ve empedans için degeri
belirlenir ve arzu ettiğiniz (geçişbandı, yüksek band, durdurucu band gibi) tepki türüne göre dönüştürülür. Pratikde, prosedür oldukça basit
olacaktır ve bundan dolayıda, filitrenizi hemen tanımlayıp hemen dizayn edeceksiniz.

Normalizasyon fikiri filitre dizaynı alanına yeni giren bir kişi için yabancı görünebilir, ve diğer üç farklı tepki türünden birini ortaya çıkaracak
bir tanesini düşük geçişli bir filitre dönüştürme fikri de saçma gelebilir.
 NORMALİZASYON VE DÜŞÜK GEÇİŞLİ PROTOTİP
Filitre diyaznı yapan bir elektronikçi için kullanışlı filitre devre kataloglarını sağlamak için, materyalin sunumunun standartlara uygun
olması gereklidir. Açıkca, paratikte, eğer tamamen iki farklı durumun yerleşimleri altında çalışıyorlar ise performanslarını karşılaktırmak
oldukça zor olacaktır. Benzer olarak, filitreler için herhangi mukayeseli dizayn bilgisinin sunulması, eğer bir satantarda uygun değil ise, o
zaman tamamen yararsız olacaktır. Bu satandart hale getirme ana fikri ya da normalizasyon, o zaman, devre dizaynırları için yararlı bir
yol için tüm filitre dizaynını ve performans biligisini sunulması için filitre uzamanları tarafından oldukça yararlı bir araçtır.
Normalizasyon ,verilen aynı çalışma koşulları altında, herhangi iki filitre tipinin performansını karşılaştırabilme kabiliyetini garantisini
verir.

Bu bölümde katalogu yapılmış bütün filitreler, hem bir luk kaynak ve load dirençi için, hemde saniye
başına bir ‘lık zayıflamaya başaldığı bir frekans için düşük geçişli filitreler normalize edilir. Böyle bir
filitrenin karakteristik tepkisi şekil 3.7 de gösterilir. Böyle bir tepkiyi üretmek için kullanılan devreye
düşük geçişli prototip denir.
 FİLİTRE TİPLERİ

Bu günlerde filitre türlerinin bir çoğunda onları geliştiren insanların isimleri verildiğini duyarız. Bu bölümde, üç adet farklı filitre yapısınına bakıp ve
sönünlenme karakteristiklerini ele alacağız.

• Butterworth
• Chebyshev
• Bessel
The Butterworth Response
Butterworth filitre, filitrenin genliğinin tepkisi mümkün olduğu kadar düz olması istenilen diyzanlarda kullanılan bir filitredir.
Butterworth tepkisi hafif dalgalanmayı içermeyen veya mevcutiyeti dahi olmayan en düz elimizde olan geçişbandı tepkisidir. Böyle
bir filitreyi tipik tepkisini şekil 3-8 deki gibi görebiliriz.

Butterworth tepkisi tek bir filitresi olduğundan, filitrenin sönümlenme adımının ilk anında görülebildiği
üzere bazı filitrelerden o kadarda iyi olmadığıdır, yalnız diğer filitrelerden oldukça iyidir. Böyle bir özelliğe
sahip oldğundan ‘middele of the road’ iki farklı dizaynın ikisinin ortası olarak adlandırılır.

Bir Butterworth filitresinin sönümlenmesi :

,
,
Example 3-1 Eğer filitre de sönümlenme en az sağlaması gerekiyor ise, zayıflama bandı frekansı ’li olan bir
Butterworth filter dizayn etmek için kaç tane eleman gereklidir.

Çözüm
çözüm içinde ilk adım olarak ’nın oranını bulmalım

¿3
Böylece, sınır ya da zayıflama band frekansı üç katında, tepki en az ile düşmelidir. Şekil 3.9 söz edilene
bakılır ise, en az minimum altı adet eleman kullılması gerekir ki dizayn amacına göre uygun olsun.

1-ohm sınırlandırılmış (kaynak ve Load ) arasından normalize edilmiş bir Butterworth düşük-band filitrenin çalışması için eleman değerleri

( 2𝑘 −1) 𝜋
𝐴 𝑘=2 sin , 𝑘=1 , 2 , 3 , ⋯ 𝑛 𝑛 𝑒𝑙𝑒𝑚𝑎𝑛 𝑠𝑎𝑦𝚤𝑠𝑢
2𝑛
𝑑𝑒𝑛𝑘( 3.6)
𝐴𝑘 𝑚𝑒𝑟𝑑𝑖𝑣𝑒𝑛 𝑦𝑎𝑑𝑎 𝑏𝑎𝑠𝑎𝑚𝑎𝑘 𝑖 ç 𝑖𝑛𝑑𝑒 𝑘𝑡h 𝑟𝑒𝑎𝑘𝑡𝑎𝑛𝑐𝑒 (𝑖𝑠𝑡𝑒𝑟 𝑖𝑛𝑑ü 𝑘𝑡𝑎𝑛𝑠 𝑖𝑠𝑡𝑒𝑟 𝑐𝑎𝑝𝑠𝑖𝑡𝑎𝑛𝑠𝚤𝑛𝑜𝑙𝑠𝑢𝑛) 𝑑𝚤𝑟 .
Denklemi vasıtasıyla bulunur.
Tablo 3.1 de gösterilen düşük-geçişli protottipli devre kataloğu içinde ilk girişi üretmek için denklem 3-
6 ‘yı kullanırız. Filitrenin her bir bileşenin yeri tablonun üstünde va altında hemen gösterilir.

Aslında Butterworth tabloları torumlamak için kurallar basittir. Yan taraftafta gösterilen tablo üzerinde
devre şema içerisinde, düşük geçişli devre dizayn için dizayn kriteri olarak oranı hesaplanırken yan
taraftaki tablo kullanıldı. Tablo yukarıdan aşağıya okunur. Alternatif olarak , hesaplanırken, tablonun
altındaki devre şemesi kulllanılır.

Her bir filitrenin ‘cutoff’ uç-sınır frekansı sabiye başına 1 radian ya da dir. Her bir kapasitör için verilen
değer, içinde verilirken, her bir indüktans için verilen içinde, verilir. Devre, basit bir çarpım ve
bölünme işlemi yoluyla istenilen frekans ve empedansa göre daha sonra ölçekledirilecektir.
Arada sırada, şekil 3-11 de gösterildiği gibi, iki eşit olmayan uçlar arasında çalışcak bir filitre dizayn
etmemiz gerekebilir. Bu durumda, devre, ‘luk bir load direnci için normalize edilir. Şekil 3-12 de
görülebilir.

Sırasına dikkat edelim

The Chebyshev Response
Chebyshev filitresi , genellikle iki durum da kullanılır: ve . Bu ihtiyaç türü ile birlikte, dalgalanma geçiş bandında izinverilebilir, daha fazla dalgalanma
ortaya çıkartılırken, durdurma bandının başlangıçta ilk eğimi, eğrinin daha çok dikdörtgen şeklinde sönümlenme oluştuğu görülür ve eğimde artar.
Bir Chebyshev bir filitrenin sönümlenmesi bir kaç basit ama yorucu hesaplamalar yapılması ile bulunabilir, aşagıdaki formüller yardımı
ile hesaplanır:

[
𝐴 𝑑𝐵 =10 log 1+𝜀 2 𝐶 2𝑛
( )] ( 𝑑𝑒𝑛𝑘 . 3.7 )
𝜔
𝜔𝑐

( )
′
2 𝜔
𝐶 𝑛 𝑛 . 𝑑𝑒𝑟𝑒𝑐𝑒𝑑𝑒𝑛 𝐶h𝑒𝑏𝑦𝑠h𝑒𝑣 𝑝𝑜𝑙𝑖𝑛𝑜𝑚𝑢
𝜔𝑐

İlk 7. derece yandaki tablo 3.3 de veriliyor.

Parametre ; 𝜀=√ 10 𝑅 𝑑𝐵 / 10
− 1 (𝑑𝑒𝑛𝑘 3.8)
𝑅 𝑑𝐵 𝑑𝑒𝑠𝑖𝑏𝑒𝑙𝑒 𝑔 ö 𝑟𝑒 𝑔𝑒 ç 𝑖 ş 𝑏𝑎𝑛𝑑 𝑑𝑎𝑙𝑔𝑎𝑙𝑎𝑛𝑚𝑎𝑠𝚤

( )
𝜔 ′
𝜔𝑐
𝑑𝑖𝑘𝑘𝑎𝑡 𝑒𝑑𝑒𝑙𝑖𝑚
𝜔
𝜔𝑐 ( )
𝑖𝑘𝑖𝑠𝑖 𝑓𝑎𝑟𝑘𝑙𝚤 ş 𝑒𝑦𝑑𝑖𝑟 ‼ !

( )
′
𝜔 Niceliği başka bir parametre tanımlanması ile bulunabilir:
𝜔𝑐

𝐵=
1
𝑛
cosh −1
1
𝜀 ( )
( 𝑑𝑒𝑛𝑘 3.9)
Sonuç olarak : ( ) ( )
𝜔 ′
𝜔𝑐
=
𝜔
𝜔𝑐
cosh 𝐵(𝑑𝑒𝑛𝑘 3.10)
𝑛= 𝑓𝑖𝑙𝑖𝑡𝑟𝑒 𝑑𝑒𝑟𝑒𝑐𝑒𝑠𝑖
𝜀=𝑑𝑒𝑛𝑘𝑙𝑒𝑚 3.8 𝑑𝑒 𝑡𝑎𝑛𝚤𝑚𝑙𝑎𝑛𝑎𝑛 𝑝𝑎𝑟𝑎𝑚𝑒𝑡𝑟𝑒
( )
𝜔
𝜔𝑐
𝑘𝑒𝑠𝑖𝑚 𝑠𝚤𝑛𝚤𝑟 𝑓𝑟𝑒𝑘𝑎𝑛𝑠𝚤𝑛𝑎 𝑔 ö 𝑟𝑒 𝑖𝑙𝑔𝑖𝑙𝑖 𝑓𝑟𝑒𝑘𝑎𝑛𝑠𝚤𝑚𝚤𝑧𝚤𝑛 𝑜𝑟𝑎𝑛𝚤

Eğer hesaplamalarımızda hiperbolik ve ters hiperbolik fonksionuna sahip değilseniz, onlar aşağıdaki
ilişkilerden el ile hesaplanarak belirlenebilir:

cosh 𝑥=0.5 ( 𝑒 𝑥 + 𝑒− 𝑋 )

𝑥=ln ( 𝑥 ± √ 𝑥 − 1 )
−1 2
cosh

Önceki denklemler sönümlenme eğrisinin ailesini ortaya çıkarırlar, geçiş bandı içinde izinli
dalgalanma miktarına göre, her biri sınıflandırılır. Eğrilerin bu ailesinin bir kaç tanesi şekil 3-15’ten
başlar şekil 3-18 kadar geçerliir.
Eğer sönümlenme eğrilerinin diğer aileleri geçişband dalğalanmalarının farklı değerlerine ihtiyaç
duyulur ise, önceden tanıtılan Chebyshev denklemleri onları türetmek için kullanılabilir. Örnek 3-3
içerisinde bu problem gösterilir.
The Bessel Filter
Bessel filitrelerinin başlanğıç durdurucu sönümlenme çok zayıftır ve aşağıdaki denklem yaklaşımı ile yapılabilir:

Bu ifadenin, bir üstü 2 civarına eşit olsada bu çok doğru değildir. 2’den daha büyük ’nin değerleri için, eleman başına oktab başına ‘nin düzgün
bir hat yaklaşımı ile yapılabilir. Bu eğrileri ailesi ortaya çıkardığını şekil 3.20 de gösterilir.
Düşünüldüğünde, flitre dizaynı yapan herhangi bir kişi oldukça zayıf ilk durdurma band
sönümleme karakteristiğine sahip bir filitreyi niçin kasıtlı olarak dizay etmek ister? Bessel
filitresi, filitre’nin geçişband lineer faz karakteristiği ya da maksimum düz grup geçikmesi elede
etmek için başlangıçta uyumlaştırılır. Bu nedenle, seçicilik ya da durdurma band sönümlenmesi
ile ilğili değildir, Bessel filitresi ilgiliyken. , mesela Chebyshev ve Butterworth filitreleri gibi,
ortaya çıkan faz tepkisi filitrenin geçişbandı üzerinde fazlaca nonlineerdir. Bu fazın
doğrusalsızlığı, sinyalin farklı spektral bileşenleri ile ilğili geniş ölçüde değişen zaman
geçikmesinden dolayı geniş band sinyal bozukluğuna yol açar. Farklı bir söyleyiş ile, hala
seçicilik sağlanırken ,filitrenin maksimum derece düz grup geçikmesi ile Bessel filitresi
minumum bir bozulma ile geniş band sinyallerini geçirebilir.
 FREKANS VE EMPEDANS ÖLÇÜSÜ

Bir filitreyi ayrıntılarına kadar belirlerken, yaklaşık sönümlenme tepkisi seçer ve düşük-geçişli prototip değerlerini not edersiniz, gelecek adım bu
bilgileri kullanılabilir bir filitre içinde prototip bir devre dönüştürmektir. Hatırlayalım, prototip devrenin kesim frekansı olduğunda, olması için
normalize edilmiş bir Load ve bir kayak direnci arasında çalışır.

Bu dönüşüm aşağıdaki formuller yoluyla gerçekleştirilir:

𝐶𝑛
𝐶= 𝑑𝑒𝑛𝑘 3.12 𝐶 𝑠𝑜𝑛 𝑘𝑎𝑝𝑎𝑠𝑖𝑡 ö 𝑟 𝑑𝑒 ğ 𝑒𝑟𝑖 𝐶 𝑛 𝑑 üşü 𝑘 𝑔𝑒 ç 𝑖 ş 𝑙𝑖 𝑏𝑖𝑟 𝑝𝑟𝑜𝑡𝑜𝑡𝑖𝑝 𝑒𝑙𝑒𝑚𝑎𝑛 𝑑𝑒 ğ 𝑒𝑟𝑖
2𝜋 𝑓 𝑐𝑅

𝑅 𝐿𝑛 𝐿 𝑠𝑜𝑛 𝑖𝑛𝑑ü 𝑘𝑡𝑎𝑛𝑠 𝑑𝑒 ğ 𝑒𝑟𝑖 𝑅 𝑠𝑜𝑛 𝐿𝑜𝑎𝑑 𝑑𝑖𝑟𝑒𝑛 ç 𝑑𝑒 ğ 𝑒𝑟𝑖 𝑓 𝑐 𝑠𝑜𝑛 𝑘𝑒𝑠𝑖𝑚 𝑓𝑟𝑒𝑘𝑎𝑛𝑠𝚤
𝐿= 𝑑𝑒𝑛𝑘 3.13
2𝜋 𝑓𝑐

Normalize edilmiş düşük geçişli prototip kaynak dirençi (örnek 3-5) içerisinde Load direncinin son değeri ile çarpılmasi sonucu ortaya çıkan son
değere dönüştürülmesi gerekir. Böylece iki oran her zaman aynı kalır.
Example 3-5 250 ohm olan bir load direnci ve 50 Mhz bir kesim frekancına göre Şekil 3-19 ‘unn düşük geçişli protorip değerlerini
hesaplayınız.
𝐶𝑛 3.546 250 ∙ 0.295
𝐶= 𝑑𝑒𝑛𝑘 3.12 𝐶 1= 6
=45 𝑝𝐹 𝐿 2= =235 𝑛𝐻
2𝜋 𝑓 𝑐𝑅 2 𝜋 (50 ×10 )( 250) 6
2 𝜋 (50 × 10 )
9.127
𝐿=
𝑅 𝐿𝑛
𝑑𝑒𝑛𝑘 3.13 𝐶3 = 6
=116 𝑝𝐹 𝐿 = 250 ∙ 0. 366 =291 𝑛𝐻
2𝜋 𝑓𝑐 2 𝜋 (50 ×10 )(250) 4
2 𝜋 (50 ×10 )
6

7.889
𝐶5 = =100 𝑝𝐹
2 𝜋 ( 50 ×10 ) (250)
6

Kaynak direnci load direncinin son değeri ile normalize edilen değeri ile çarpılması ile hesaplanır.

𝑅 𝑠 ( 𝑓𝑖𝑛𝑎𝑙 ) = 0.2× 250=50 𝑜h𝑚

Düşük geçişli bir filitre dizaynı için işlem aşağıdaki prosedür içeren çok basit adımlardır :

1. Tepkiyi (response) tanımlamak için, seçilmiş frekansta istenilen sönümlenme karakteristiği belirleyiniz.

2. Filitre kesim frekansı ile onları bölerek ilgili frekans normalize ediniz. Verileriniz bu bölümün sönümlenme eğrilerinde olduğu gibi
aynı formda olması için bu adım uygulanmalıdır:

3. Geçişbandı içinde izinverebilirseniz dalgalanmanın maksimum miktarı belirleyiniz. Hatırlayalım, daha çok seçici bir filitre
dalgalanmanın büyük miktarına izin verir. Dalgalanmanen yüksek değeri bir kaç bileşeni elemenize izin verebilir.

4. Sönümlenme eğrileri ile (adım 1 ve adım 2’ de) normalize edilmiş sönümlenme karakterisitiğini uyumlayınız (eşletiriniz). Güzel bir
ölçüm için kendinize küçük bir‘fudge factor’ hata payına izin verin.

5. Tablodan düşük geçişli prototip değerlerini bulunuz

6. En son dizaynın frekans ve emepedansa göre tüm elemanları hesaplayınız.

HIGH-PASS FILTER DESİGN
Şimdeye kadar düşük geçişli filitre dizaynını öğrendik, bundan dolayıda yüksek geçişli filitre dizaynı oldukça kolaydır. Daha önce
sunulmuş olan sönümleneme tepkisi eğrilerinin tümünü kullanabilirsiniz, böylece, şekil (3-16) da gösterildiği gibi, basit bir ters çevirme
işlemi ile düşük geçişli filitreler, 3‘ün oranında çivarında bir sönümlenme ortaya çıkarır. Eğer siz düşük geçişli filitre yerine aynı tür ve
büyüklükte yüksek geçişli bir filitre ile çalışıyorsanız, şekil 3-16’yı hala kullanıyorsanız 5-elemanlı oranını söyleyecektir, ‘lik
dalgalanmaya yaratan Chebyshev yüksek geçişli filitresi 60 dB de bir sönümlenme üretecektir .
Bulunan tepki gereksimlerin tümünü sağladıktan sonra, gelecek adım düşük geçişli protrotip değerler tablolarından basitçe tercih edilir ve
arzu edilen prototip değerleri kopyalanır. Elemanların yüksek geçişli değerleri aşağıda şekilde gösterildiği gibi düşük geçişli prototip
değerlerinden direk elde edilir, (şekil 3-24 bakınız. )

Oldukça basit bir işlemdir, düşük geçişli filitrenin devre elemanlarının bulunduğu devre elemanın tersi ve ters değeri
yerine geçmesi ile yüksek geçişli devre filitresi oluşturulur. Bu durum, şekil 3-24, açıkca izah edilir. Mesela,, düşük
geçişli prototip devresi ile aynı tür ve büyüklükte yüksek geçişli protorip devresi elde etmek için, düşük geçişli bir
prototip devresi içerisinde elemanının değerini hesaplayıp, yerine yazılmadı ile değeri bulunur. Burada dikkat edilmesi
gereken şey, devre dönüşümleri arasında, kaynak ve load direnci değişmezdir.

Yüksek geçişli filitreye göre ortaya çıkan sönümlenme karakteristiğinin sonucu; Düşük geçişli sönümlenme
kaakteristiğinin sonucunun tam olarak ayna görüntüsüdür. Dalgalanma, eğer var olsa bile, değişmeden kalır, bununla
birlikte durdurucu band veya geçiş bandı eteklerinin eğiminin büyüklüğü de aynı kalır. Örnek 3-7 de yüksek geçişli
filitre dizaynı gösterilir.
Example 3.6
altında, 60 dB’ den daha büyük tepki ortaya çıkan, maksimum düz geçiş bandı – dalgalanma olmadığı :

yukarıda verilen belirlenen değer için uyun, onları karşılayan bir düşük geçiş filitresi dizay ediniz:

𝑓 𝑐 =35 𝑀𝐻𝑧

Çözüm : Maksimum düz bir geçişbandı için, otamoatik olarak bu dizayn

sağlayacak olan Butterworth tepkisidir. Dizayn işlemi içerisinde
ilk adım herşeyi normalize etmektir. Böylece,

𝑅𝑠 50
= =0.1
𝑅 𝐿 500

Gelecek adımımız, ilgili normalize edilmiş frekans Butterworth

grafiğinin verildiği şekil 3-9 içerisinde bulunur. Böylece:

𝑓 60 𝑑𝐵 105 𝑀𝐻𝑧
= =3
𝑓 3 𝑑𝑏 35 𝑀𝐻𝑧
 Şekil 3-9’ un bize söylediği şey, bahsedilen sönümlenmenin
oluşması için en az 7 elemanlı bir devre alınmalıdır. Tablo 3-2 de
verilen Butterworth Düşük Geçişli Prototip eleman değerleri ve
sayısı belirlenerek yazılır. Denklem 3.12 ve 3.13 kullanınız.

𝐶𝑛 500 ∙ 0. 067
𝐶= 𝑑𝑒𝑛𝑘 3.12 𝐿 2= =152𝑛𝐻
2 𝜋 ( 35 × 10 )
6
2𝜋 𝑓 𝑐𝑅

𝑅 𝐿𝑛 500 ∙ 0.142
𝐿= 𝑑𝑒𝑛𝑘 3.13 𝐿4 = =323 𝑛𝐻
2𝜋 𝑓𝑐 6
2 𝜋 (35 × 10 )
2.257
𝐶 1= 6
=21 𝑝𝐹
2 𝜋 (35 ×10 )(50 0)
10.700
𝐶3 = 6
=97 𝑝𝐹
2 𝜋 (35 × 10 )(50 0)
DUAL NETWORK
Filitre tipinin her bir formu (ya düşük geçiş ya da yüksek geçişli) tam olarak, aynı sönümlenme, faz, grup bozulması
gibi karateristik özellik üretiyor ise, her bir tip filitre diğer filitre tipinin daul çiftidir.
Merdiven biçiminde her hangi bir filitre devresi, bu bölümde sunulduğu gibi, aşağıdaki kurllar uygulanması ile
devrenin çift formu içine dönüştürülebilinir:
• Devre içerisinde kapasitörlerin tümünü indüktörler ile değiştiriniz, ya da tam tersi yapınız, bu işlem sırasında
değerler sabit kalsın yalnız değerlerin birimleri değişsin. Mesela;
• İletkenler içinde bütün dirençleri değiştiriniz, ve ya tam tersi olsun, tabi durumda değerleri olduğu yerde sabit
kalsın. Mesala; .

• Tüm seri bölümleri paralel bölümler ile değiştiriniz, ya da tam tersi şekilde de olabilir. Paraleller seri, seri
bölümler paralel olcak şekilde değiştiriniz.

• Herbiri bir biri ile seri olan elamanları, her biri bir biri ile paralel olan elemanlar la değiştiriniz.