VERGİ HUKUKUNUN

KAYNAKLARI

YRD. DOÇ. DR. EDA ÖZDİLER KÜÇÜK

 Bağlayıcı ve Yardımcı Kaynaklar Ayrımı
• Vergi hukuku bakımından yeni norm koyan kaynaklar bağlayıcı (asli), diğer
kaynaklar ise yardımcı kaynak sayılır.
• Bağlayıcı kaynaklar:
- Anayasa
- Yasa
- Anlaşma
- Kanun hükmünde kararname
- Yürütme organının düzenleyici işlemleri
- Diğer düzenleyici işlemler
- İçtihadı birleştirme kararlarıdır.
Anayasa hükümleri temel norm
niteliğindedir.
• 1982 Anayasasının hukuk devleti, sosyal devlet, kanunların anayasaya uygunluğu
gibi genel ilkelerinin yanı sıra vergilerin yasallığı ilkesini öngören 73/3 fıkrası hükmü
vergi hukukunun birincil ilkesini oluşturur.
• Anayasanın «Vergi Ödevi» başlıklı 73. maddesine göre:
• «Herkes kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre vergi ödemekle
yükümlüdür.
• Vergi yükünün dengeli ve adaletli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır.
• Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya
kaldırılır.
• Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve
indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde değişiklik yapmak yetkisi Bakanlar
Kuruluna verilebilir.»
 Verginin Yasallığı İlkesi
• Anayasanın 73/3 hükmü gereği, vergi hukukunda yasalar temel kaynak
niteliği taşırlar.
• Verginin yasallığı ilkesi, vergilerin yasa ile belirlenmesini ve aynı
zamanda vergi yasalarının verginin konu, matrah, yükümlü, oran,
muafiyet ve istisnalarda alt ve üst sınırlar gibi temel unsurlarını açıkça
belirlemesini ifade eder.
• Vergi hukukunda özel sözleşme hükümleri kaynak oluşturmaz (VUK m.
8/3).
• Kıyas yasağı, yasallık ilkesinin bir diğer sonucudur.
 Kanun Hükmünde Kararnamelerin Vergi Hukukunda
Kaynak Niteliği

• Anayasanın 91/1 fıkrası uyarınca siyasal haklar ve ödevler bölümünde

yer alan vergi ödevi, kural olarak kanun hükmünde kararname konusu
yapılamaz. Ancak sıkıyönetim ve olağanüstü haller bu yasağın istisnası
olarak görülür. Dolayısıyla, sıkıyönetim ve olağanüstü hallerde vergi
konusunda kanun hükmünde kararname çıkarılabilir.
Yürütme Organının Özel Düzenleyici
İşlemleri

• Anayasanın 73. maddesi son fıkrası uyarınca, yasanın

belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde; vergi, resim, harç ve
benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisna, indirim ve
oranlarına ilişkin düzenlemeler yapma yetkisi yasayla
Bakanlar Kuruluna verilebilir.
 Yardımcı Kaynaklar
• Vergi hukukunun yardımcı kaynakları arasında doktrin ve yargı
kararları yer alır.
• Bunlar, yeni bir vergi normu getirmediklerinden, varolan normun
açıklanması için kullanıldıklarından, yükümlüler bakımından değil ,
yalnızca vergi idaresinin iç ilişkileri bakımından bağlayıcı
olduklarından, bu metinlerde asli kaynak niteliği bulunmaz. Maliye
Bakanlığınca çıkartılan genel tebliğler, genelgeler, ve özelgeler örnek
olarak gösterilebilir.
 Vergi Yasalarında Boşluk Doldurma

• Vergi yasalarının hükümlerinde boşluk olması durumunda yargıcın

Medeni Kanunun 1. maddesi anlamında geniş ölçüde hukuk yaratma
yetkisinden vergi hukukunda ilke olarak söz edilemez.
• Ancak yasada açık hüküm bulunmayan hallerde vergi yargıcı söz
konusu boşluğu doldurmak üzere hukukun genel ilkelerinden
yararlanabilecektir.