2.

Ders

Ana Çizgileriyle Dil Edinimi

Dil edinimi
• Ruhdilbilim alanının en gözde konularından biri dil ediniminin nasıl
gerçekleştiğidir. Dil edinimi, herhangi bir dilin doğal bir ortamda
herhangi bir özel eğitimi gerektirmeksizin kazanılmasıdır. Ortalama 3-4
yıl gibi kısa bir zaman diliminde gerçekleşen bir süreç olarak
belirginleşmektedir.
Dil edinimi
Bebeklik ve erken çocukluk sırasında gerçekleşen bir süreç olduğu için
de gözlem yapmak araştırmacılar açısından çok kolay olamamaktadır.
Süreci açıklamaya dönük çok sayıda çalışmanın sonucunda değişik
nitelikte kuramlar ortaya atılmış olmasına karşın net bulgulara
ulaşılamamıştır.
Dil edinimi
Fromkin ve Rodman (1978:243) dil edinimi alanına dönük olarak bilinen
genellemeleri şöyle sıralamaktadır
• Çocuklar dildeki tüm sözcükleri ve tümceleri belleklerinde
depolayarak öğrenmezler.
• Çocuklar çoğunu daha önce hiç duymadıkları tümceleri üretirler.
• Çocuklar daha önce hiç duymadıkları tümceleri işittiklerinde anlarlar.
• Çocuklar dili üretici bir biçimde kullanmaya yardımcı olacak kuralları
edinir.
• Dilsel yapıları çocuklara hiç kimse öğretmemektedir.
Dil edinimi
Sözü edilen genellemelere bakıldığında, dil edinim sürecinde çocuklar
gerçek dil teorileriyle donanmış yetkin bir dilbilimci gibi
davranmaktadırlar.
Dil edinimi
Bu temel saptamalardan anlaşılacağı gibi dil ediniminde edinilen dil ve
dil edinen kişinin bilişsel ve ruhsal olarak benimsediği davranış ve
tutum büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle de dil edinimi bir yandan
dilbilim diğer yandan da ruhbilim alanının araştırma konusudur.
Modern dilbilim içinde ise bu iki alanın arakesit bölgesi olan
ruhdilbilim alanı içinde yer almaktadır.
Dil ediniminin gerçekleşmesi için gerekli olan koşullar nelerdir?

1. Konuşma ve işitme organlarının varlığı algılama yargılama analiz

sentez vb. motor beceriler (biyolojik donanım)
2. Doğuştan var olduğu kabul edilen dil yetisi
3. Sosyal çevre içinde bulunma ve dili bir iletişim aracı olarak
kullanma gereksinimi
Dil ediniminin özellikleri
Dil ediniminin en temel özelliği, bu konuda herhangi bir özel bir eğitim
alınmaması ve sürecin de çok hızlı ilerlemesidir. Bu durum aynı
zamanda evrensel bir nitelik taşımaktadır. Sürecin niteliği ve hızı aynı
zamanda dil ediniminin çocuğun öğrendiği pek çok şeyden farklı
olduğunu da göstermektedir. Bir çocuğa ayakkabı bağlamayı öğretmek
gerekirken, içinde yaşadığı toplumun dilini çocuk kolayca
öğrenebilmektedir.
Dil ediniminin özellikleri
Sürecin önemli ikinci özelliği, edinimin tek tip olmasıdır. Dil edinim
sürecindeki aşamalar, öğrenilen dilin özelliklerinden, çocuğun
zekasından, anne babanın eğitim durumundan ya da uzamsal
koşullardan bağımsızdır. Dünyada konuşulan diller (6000 civarında)
düşünüldüğünde, her birinin edinim sürecinin aşağı yukarı aynı
gerçekleştiği görülebilmektedir.
Dil ediniminin özellikleri
Bu benzerliği anlayabilmek için edinim çalışmalarının doğrultusunu
değiştiren Brown 1973’e değinilmesi gereklidir. Dil edinim sürecini
betimlemeye dönük olarak kullanılan en yaygın yöntem Brown’un
betimlemelerine dayanan ortalama sözce uzunluğu-OSU (mean length
of utterance-MLU)dur.
MLU-OSU
• Ek Bilgi
• Bir çocuğun OSU’sunu belirlemek için en azından 50 tane doğal sözce
örneği gerekmektedir. Sözcelerdeki biçimbirimlerin toplam sayısı
sözcelerim toplam sayısına bölündüğünde ortaya çıkan değer o
çocuğun ortalama sözce uzunluğunu göstermektedir. Örneğin çocuk
50 sözcede 90 biçimbirim kullandıysa bu çocuğun OSU’su
90/50:1.8’dir. Bir başka deyişle çocuk içinde bulunduğu dönemde
yaklaşık olarak iki biçimbirim kullanabilmektedir.
soru
• Dil edinimi herhangi bir özel eğitimi gerektirmemektedir.D/Y

• Dil edinim süreci dillerin özelliklerinden bağımsız olarak tüm diller için
aynı biçimde gerçekleşir. D/Y
• Dil edinim sürecinin betimlenmesinde yaş önemlidir. D/Y
4. ve 5. aşama
Ortalama sözce uzunluğunun 2’den 5’e kadar olan aşamaları çocuğun,
tümce üretiminin farklı görünüşlerini göstermektedir. Bu görünüşler,
dilbilgisel biçimbirimlerin aşamalı edinimini, çeşitli basit tümceler için
gerekli kuralları edinmeyi ve sonrasında da karmaşık ve bileşik
tümceler için gerekli kuralları edinmeyi içermektedir. Bu bilginin
edinimiyle de çocuğun üretimleri yetişkininkine benzer bir noktaya
gelmektedir. Ancak burada unutulmaması gereken nokta dil edinim
sürecinin yaşamın her anında devam ettiğidir.