Δυσλεξία και

προβλήματα Λόγου.

Παιδιά με Ειδικές Εκπαιδευτικές

Ανάγκες ή/και Αναπηρία
ΤΕΕΑΠΗ ΠΑΤΡΩΝ
Χειμερινό Εξάμηνο 2019
Δρ. Ρήγα Ασημίνα
 Δυσλεξία

https://www.youtube.com/watch?v=MvpPkixxeNw
 Τι είναι η δυσλεξία…

Η λέξη δυσλεξία προέρχεται από την αρχαία ελληνική γλώσσα: δυσ+λόγος.

Η δυσλεξία είναι μια μαθησιακή δυσκολία, εξαιτίας της οποίας καθυστερεί η
εκμάθηση γραφής και ανάγνωσης από παιδιά που έχουν όλες τις ικανότητες
και δυνατότητες για τις εργασίες αυτές.
Τα παιδιά αυτά δεν έχουν μειωμένη νοητική ικανότητα, ούτε και προβλήματα
στο οικογενειακό τους περιβάλλον (από την οποία να απορρέει η δυσκολία).
Η αποτυχία των παιδιών αυτών οφείλεται στην πραγματική τους δυσκολία να
καταλάβουν και να μάθουν τα σύμβολα και το σύστημα ανάγνωσης και
γραφής.
4% του πληθυσμού αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα δυσλεξίας
 Πέντε βασικά κριτήρια εντοπισμού
δυσλεξίας
• Το κριτήριο της ιδιαιτερότητας
• Το κριτήριο της κανονικής νοημοσύνης
• Το κριτήριο της απόκλισης
• Το κριτήριο του αποκλεισμού
• Το κριτήριο της γλωσσικής εξέλιξης και των επιμέρους γλωσσικών
ικανοτήτων
 Ενδείξεις

• Αντιστροφές γραμμάτων-αριθμών (ε αντί για 3).

• Αντιμεταθέσεις ή παραλείψεις ή προσθήκες γραμμάτων ή συλλαβών
στην ίδια λέξη (π.χ. Τοτόπι αντί τόπι).
• Καθρεφτική ανάγνωση (εμ αντί για με)
• Αντικαταστάσεις λέξεων με άλλες παρεμφερούς σημασίας.
• Περίεργα και αδικαιολόγητα λάθη.
 Ενδείξεις

• Δυσανάγνωστα γραπτά
• Δυσκολεύονται να μάθουν πίνακες. πολλαπλασιασμού και σειρές
ονομάτων π.χ. μήνες και μέρες.
• Δυσκολεύονται να αντιγράψουν από τον πίνακα ή από σημειώσεις.
• Έχουν προβλήματα προσανατολισμού στο χώρο και στο χρόνο.
 Πως είναι να είσαι δυσλεξικός;

• https://www.youtube.com/watch?v=mbGEsyZ2vz8
 Αξιολόγηση Αναγνωστικής Ικανότητας-
Πολυπαραγοντική: αποκωδικοποίηση-κατανόηση

• Δείχνει με το δάκτυλο τη λέξη που • Νιώθει άγχος και διαβάζει

διαβάζει διστακτικά
• Ξεκινά να διαβάζει από την αρχή • Νιώθει άγχος και κάνει
της πρότασης
άσκοπες κινήσεις
• Διαβάζει με
κανονική/αργή/γρήγορη ταχύτητα • Νιώθει άγχος και ασχολείται με
διάφορα αντικείμενα
• Διαβάζει χωρίς σταθερό ρυθμό
• Διαβάζει με κανονική/πολύ
δυνατή/σταθερή ένταση
• Αναγνωρίζει τα φωνήεντα, τα
σύμφωνα
• Αναγνωρίζει τα δίψηφα, τους
δίφθογγους
• Διαβάζει συλλαβιστά
• Αναλύει τη συλλαβή σε γράμμα
προτού τη διαβάσει
• Δυσκολεύεται να γυρίσει από το τέλος
της γραμμής στην αρχή της επόμενης
• Σωστή άρθρωση
• Τονίζει σωστά
• Αποδίδει σωστά την τελεία, το
ερωτηματικό, το κόμμα, το
θαυμαστικό κ.λ.π.
• Μαντεύει λέξεις παρασυρόμενος
από γνωστή συλλαβή-γράμμα
• Παραλείπει φωνήεντα, σύμφωνα,
συλλαβές, λέξεις
• Συγχύζει γράμματα που μοιάζουν
οπτικά
 Μέθοδος ανάλυσης λαθών

Ψυχογλωσσική προσέγγιση
• Λάθη = αποκλίσεις από το γραπτό κείμενο = διαγνωστικές ευκαιρίες
αποκάλυψης γλωσσικών διεργασιών του ατόμου
• Ο παιδαγωγός πρέπει να έχει αντίγραφο κειμένου μαθητή, να
σημειώνει τα λάθη, να τα κατηγοριοποιήσει και να τα κωδικοποιήσει.
π.χ. συλλαβισμός, επανάληψη, παράλειψη, προσθήκη, αντιστροφή,
αντικατάσταση, παραποίηση, άγνοιας στίξης, αυτοδιόρθωση.
 Βασικά στοιχεία βελτίωσης της αναγνωστικής ικανότητας ενός
μαθητή με αναπηρίες

• Δεν απογοητεύω, ούτε και προσβάλω με οποιοδήποτε τρόπο ένα

παιδί το οποίο έχει δυσκολίες με την ανάγνωση
• Δεν διορθώνω όλα τα λάθη που κάνει ένας μαθητής με δυσκολίες
στην ανάγνωση
• Δεν έχει τον ίδιο όγκο ανάγνωσης σε σχέση με τους συμμαθητές του
• Άμεση ενημέρωση της οικογένειας και πλάνο συνεργασίας
• Διδασκαλία τεχνικών βελτίωσης της ανάγνωσης
Πώς βελτιώνω την αναγνωστική ικανότητα ενός
μαθητή
• Φροντίζω να μεγαλώσω το ενδιαφέρον των μαθητών για το κείμενο
που θα διαβαστεί
• Αντικαθιστώ κάποιες από τις λέξεις με απλές βασικές εικόνες
• Διαβάζω την πρώτη παράγραφο ή την πρώτη πρόταση σε κάτι που
έχει ο μαθητής να διαβάσει
• Υπογραμμίζω πάντα με ένα χρώμα τη λέξη που με δυσκόλεψε στο
κείμενο της ανάγνωσης, για παράδειγμα:
 • Ένας μαθητής δυσκολεύεται στην ανάγνωση της λέξης οικία. Η λέξη οικία
μπορεί να ζωγραφιστεί με κάποιο χρώμα και να γίνουν και κάποιες ασκήσεις
όπως να φτιάξει προτάσεις με τη λέξη οικία.
• Οι λέξεις που δυσκολεύουν στην ανάγνωση μπορούν να
αντικατασταθούν με την εικόνα της λέξης
• Ο μαθητής θα πρέπει με παιγνίδια να προετοιμάζεται για το δύσκολο
λεξιλόγιο της ανάγνωσης
• Δοκιμάστε να προβάλλεται η ανάγνωση είτε στον υπολογιστή, είτε
στον πίνακα ταυτόχρονα με την ανάγνωση στη τάξη
• Δώστε στο παιδί με δυσκολίες πιο περιορισμένη ανάγνωση για το
σπίτι
• Δώστε στο παιδί με δυσκολίες την ευκαιρία να έχει στο σπίτι του
σωστό πρότυπο για ανάγνωση, δίνοντάς του ηχογραφημένη την
ανάγνωση
• Σεβαστείτε την επιθυμία του παιδιού αν δεν θέλει να διαβάσει δυνατά
για κάποιο χρονικό διάστημα. Επιτρέψτε του να διαβάσει με κάποιο
φίλο του και δώστε εσείς ένα ασφαλή ρυθμό
• Δώστε στο παιδί με δυσκολίες πιο περιορισμένη ανάγνωση για το
σπίτι
• Δώστε στο παιδί με δυσκολίες την ευκαιρία να έχει στο σπίτι του
σωστό πρότυπο για ανάγνωση, δίνοντάς του ηχογραφημένη την
ανάγνωση
• Σεβαστείτε την επιθυμία του παιδιού αν δεν θέλει να διαβάσει δυνατά
για κάποιο χρονικό διάστημα. Επιτρέψτε του να διαβάσει με κάποιο
φίλο του και δώστε εσείς ένα ασφαλή ρυθμό
• Η ανάγνωση δεν μπορεί να διαρκεί πολλές ώρες γι’ αυτό και θα
πρέπει να συνεννοηθείτε με τους γονείς για το θέμα αυτό.
• Η ανάγνωση την οποία θα κάνει το παιδί θα είναι από το ίδιο κείμενο
όπως και οι συμμαθητές του.
 1. Σε ποια ηλικία συνήθως μιλάνε τα
παιδιά;
• Σε γενικές γραμμές, στα παιδιά με φυσιολογική εξέλιξη (Τσιάντης & Αλεξανδρίδης,
2008):
– μεταξύ του 6ου και 10ου μήνα ηλικίας εμφανίζεται το βάβισμα,
– μεταξύ του 8ου και 10ου μήνα αναπτύσσεται η κατανόηση των λέξεων,
– στην ηλικία των 12-13 μηνών αρχίζει η εκφορά των λέξεων (έναρξη ομιλίας)
– μεταξύ 12ου και 24ου μήνα αναπτύσσεται ο συνδυασμός λέξεων (φράσεις)
– από την ηλικία των 2 ετών παρουσιάζει αλματώδη εξέλιξη στη γραμματική δομή
(μορφολογία και σύνταξη)
– στην ηλικία των 3 ετών έχει κατακτήσει τις βασικές μορφο- συντακτικές δομές της
μητρικής του γλώσσας
– στην ηλικία των 4 ετών έχει μάθει και εφαρμόζει τους βασικούς γραμματικούς κανόνες
 2.Τι πρέπει να κάνει ένα παιδάκι 12-
24μηνών;
• · Παρακολουθεί ένα βιβλίο ή ένα παιχνίδι για περίπου δύο λεπτά,
· Ακολουθεί και καταλαβαίνει απλές οδηγίες / εντολές συνοδευόμενες από
χειρονομίες, όπως «δώσε μου»,
· Απαντά σε απλές ερωτήσεις μη λεκτικά (δηλ. δείχνει), όπως Πού είναι η
μύτη σου;
· Αναγνωρίζει καθημερινά αντικείμενα, εικόνες, και τα μέλη της οικογένειας,
· Λέει κάποιες λέξεις, δηλαδή ονομάζει ένα αντικείμενο ή πρόσωπο (η
προφορά μπορεί να μην είναι σαφής),
· Προσπαθεί να μιμηθεί απλές λέξεις,
· Μπορεί να ρωτήσει για ένα απλό στοιχείο, δηλαδή για μπισκότο ή παιχνίδι
 3.Το παιδί μου είναι 20 μηνών και λέει μόνο
«μαμά, μπαμπά, παππού, άτα, νάνι και λίγες
ακόμα λεξούλες»; Πρέπει να ανησυχώ;
• Σε αυτή την ηλικία και πλησιάζοντας τα 2έτη, μας ενδιαφέρει αρκετά η αντίληψη
του παιδιού και στη συνέχεια ελέγχουμε τη γλωσσική ικανότητα. Γι’ αυτό το
παιδί θα πρέπει:
· Να περπατάει
· Να μιμείται τη συμπεριφορά των γονιών ή μεγαλύτερων παιδιών (π.χ. να κάνει
πως μιλά στο τηλέφωνο)
· Να ενθουσιάζεται με την παρέα άλλων παιδιών (π.χ. στην παιδική χαρά ή στον
παιδότοπο)
· Να δείχνει το αντικείμενο ή την εικόνα που του ονομάζετε (π.χ. ζωάκια,
παιχνίδια)
• Να δείχνει τα μέρη του σώματός του και τα ρούχα του
· Να ακολουθεί απλές οδηγίες (π.χ. φέρε το ποτήρι, δείξε το ποτήρι)
· Να μιμείται ήχους ζώων ή άλλων αντικειμένων
· Να προσπαθεί να μιμηθεί συλλαβές ή μικρές λεξούλες
· Να γυρίζει στο όνομά του και να σας προσέχει όταν του μιλάτε
Για να μιλάμε για καθυστέρηση στην ομιλία θα πρέπει το λεξιλόγιο
του παιδιού να παραμένει σταθερό (δηλ. να μην εμπλουτίζεται) ή να
είναι μικρότερο των 15 λέξεων στην ηλικία 2,5-3 ετών.
4. Μήπως φταίω εγώ; Μήπως δεν του μίλαγα
αρκετά ή σωστά και του το προκάλεσα αυτό;
• Oι περισσότερες έρευνες συμφωνούν ότι οι κακές συνθήκες διαβίωσης,
η φτώχεια, η γονική ψυχοπαθολογία, το ανεπαρκές γλωσσικό πρότυπο
στην οικογένεια, η έλλειψη ποσοτικών και ποιοτικών ερεθισμάτων, η
διγλωσσία, η ψυχοσυναισθηματική στέρηση, καθώς και η κακοποίηση
του παιδιού σχετίζονται με την καθυστέρηση γνωστικών και
γλωσσικών λειτουργιών.
• Επίσης, περίπου το 39% των παιδιών με γλωσσική διαταραχή έχουν
συγγενή πρώτου βαθμού είτε με την ίδια διαταραχή είτε με ιστορικό
γλωσσικής ανεπάρκειας, συγκριτικά με το 3% του γενικού πληθυσμού.
• Η έναρξη ομιλίας ενός παιδιού όμως δεν καθορίζεται από το πόσο
πολύ μιλάει ένας γονιός. Άλλωστε αυτό εξηγείται σε γονείς που έχουν
δύο παιδιά και το ένα από αυτά καθυστέρησε να μιλήσει. Έκανε κάτι
λιγότερο η μητέρα ή ο πατέρας στο παιδάκι με την καθυστέρηση στην
ομιλία; Η απάντηση είναι προφανής!
• Το πότε θα ξεκινήσει ένα παιδί εξαρτάται από το ρυθμό του και το
“υλικό” του. Αυτό που κάνει ένας Λογοθεραπευτής είναι να
αξιολογήσει τα αίτια αυτής της καθυστέρησης και να δώσει στο παιδί
κατάλληλα ερεθίσματα για την έναρξη ομιλίας.
5. Τι προκαλεί την καθυστέρηση λόγου; Ποια είναι τα αίτιά της;

• Υπάρχουν πλήθη των πιθανών «αιτίων» για μια γλωσσική διαταραχή σε παιδιά.
Μερικά είναι πολύ προφανή, και μερικά είναι δυστυχώς ακόμη άγνωστα ή
τουλάχιστον αβέβαια.
• Μερικές κοινές αιτίες είναι: απώλεια ακοής, χρόνιες μολύνσεις των αυτιών,
συγγενείς γενετικές ανωμαλίες, εγκεφαλική βλάβη πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά
τη γέννηση, τραυματική βλάβη του εγκεφάλου ή εγκεφαλικό επεισόδιο,
σύνδρομα, νοητική υστέρηση, γλωσσικές ή μαθησιακές δυσκολίες, διαταραχή
στην ακουστική διάκριση, καθυστερημένη ανάπτυξη που σχετίζεται με
προωρότητα, αδυναμία ή διαταραχή της κίνησης των αρθρωτών, αισθητηριακές
διαταραχές, Ειδική Γλωσσική Διαταραχή.
• Μερικά παιδιά καθυστερούν στην ομιλία / επικοινωνία χωρίς προφανή λόγο.
Μπορούν να αναπτύσσονται σύμφωνα με την τυπική εξέλιξη, απλά καθυστερούν.
6. Μπορεί η καθυστέρηση λόγου να «κρύβει» κάτι άλλο;

• Η καθυστέρηση ομιλίας μπορεί να είναι μια εκδήλωση πολυάριθμων διαταραχών

(Alexander, 1999) όπως:
• Καθυστέρηση ωρίμανσης (αναπτυξιακή καθυστέρηση γλώσσας)
• Εκφραστική γλωσσική διαταραχή (αναπτυξιακή εκφραστική αφασία)
• Απώλεια ακοής
• Νοητική υστέρηση
• Διγλωσσία
• Ψυχοκοινωνική στέρηση
• Αυτισμός
• Επιλεκτική αλαλία
• Αφασία πρόσληψης
• Εγκεφαλική παράλυση
 7. Το παιδί μου είναι 2,5 ετών. Λέει πολύ λίγες λέξεις.
Αξιολογήθηκε από Λογοθεραπευτή και με παρέπεμψε σε
Αναπτυξιολόγο. Τι είναι ο Αναπτυξιολόγος;

• Η αναπτυξιολογική εκτίμηση είναι μια διαδικασία που αποσκοπεί στη βαθύτερη κατανόηση
των κινητικών, κοινωνικών, ακουστικών, γλωσσικών, οπτικοκινητικών και κριτικών
δεξιοτήτων του παιδιού καθώς και των ευκαιριών που του δίνονται από το οικογενειακό και
εκπαιδευτικό περιβάλλον, έτσι ώστε να πετύχει το καλύτερο αναπτυξιακό δυναμικό του.
• Ο εξειδικευμένος παιδίατρος-αναπτυξιολόγος είναι ο επιστήμονας με την κατάλληλη
εκπαίδευση και εμπειρία για τη διάγνωση και παροχή εξειδικευμένης παρέμβασης σε παιδιά
με: Αναπτυξιακή καθυστέρηση, μαθησιακές δυσκολίες, δυσλεξία, καθυστέρηση λόγου,
γλωσσικές διαταραχές, διαταραχές συμπεριφοράς, αυτιστικού τύπου διαταραχές, διάσπαση
προσοχής ή/και υπερκινητικότητα, νοητική υστέρηση, ευφυΐα/χαρισματικά παιδιά, διαταραχές
κινητικών δεξιοτήτων, αναπτυξιακά προβλήματα πρόωρων παιδιών και παιδιών με χρόνια
νευρολογικά νοσήματα. Επίσης, ο αναπτυξιολόγος παραπέμπει για περαιτέρω ιατρικές
εξετάσεις, αν χρειαστούν, πριν τη διάγνωση.
 7. Το παιδί μου είναι 2,5 ετών. Λέει πολύ λίγες λέξεις.
Αξιολογήθηκε από Λογοθεραπευτή και με παρέπεμψε σε
Αναπτυξιολόγο. Τι είναι ο Αναπτυξιολόγος;

• Η αναπτυξιολογική εκτίμηση είναι μια διαδικασία που αποσκοπεί στη βαθύτερη κατανόηση
των κινητικών, κοινωνικών, ακουστικών, γλωσσικών, οπτικοκινητικών και κριτικών
δεξιοτήτων του παιδιού καθώς και των ευκαιριών που του δίνονται από το οικογενειακό και
εκπαιδευτικό περιβάλλον, έτσι ώστε να πετύχει το καλύτερο αναπτυξιακό δυναμικό του.
• Ο εξειδικευμένος παιδίατρος-αναπτυξιολόγος είναι ο επιστήμονας με την κατάλληλη
εκπαίδευση και εμπειρία για τη διάγνωση και παροχή εξειδικευμένης παρέμβασης σε παιδιά
με: Αναπτυξιακή καθυστέρηση, μαθησιακές δυσκολίες, δυσλεξία, καθυστέρηση λόγου,
γλωσσικές διαταραχές, διαταραχές συμπεριφοράς, αυτιστικού τύπου διαταραχές, διάσπαση
προσοχής ή/και υπερκινητικότητα, νοητική υστέρηση, ευφυΐα/χαρισματικά παιδιά,
διαταραχές κινητικών δεξιοτήτων, αναπτυξιακά προβλήματα πρόωρων παιδιών και παιδιών
με χρόνια νευρολογικά νοσήματα. Επίσης, ο αναπτυξιολόγος παραπέμπει για περαιτέρω
ιατρικές εξετάσεις, αν χρειαστούν, πριν τη διάγνωση.
 8. Το παιδί μου καθυστέρησε να μιλήσει. Είναι Δυσλεξικό;

• Η Δυσλεξία είναι μια διαταραχή της λειτουργίας του εγκεφάλου που

προκαλεί ποικίλες μαθησιακές δυσκολίες, ειδικά σε σχέση με την ανάγνωση,
το γράψιμο και το συλλαβισμό. Επίσης, η Δυσλεξία διαγιγνώσκεται στη Β’
τάξη του δημοτικού σχολείου.
• Οπότε αν ένα παιδάκι έχει καθυστερήσει να μιλήσει, δε σημαίνει ότι είναι
Δυσλεξικός ή ότι πρόκειται να είναι. Από την άλλη βέβαια, ανάλογα τα αίτια
της καθυστέρησης λόγου, έρευνες έχουν δείξει ότι παιδιά που εμφάνισαν
Μαθησιακές δυσκολίες στη σχολική τους ζωή ήταν παιδιά που είχαν
καθυστερήσει να μιλήσουν ή που εμφάνισαν γλωσσική διαταραχή σε
προσχολική ηλικία.
 9. Έχω ένα αγοράκι 18 μηνών και δε μιλάει. Η αδερφή του μίλησε πολύ νωρίς. Παίζει
κάποιο ρόλο που είναι αγόρι; Ισχύει ότι τα αγόρια μιλούν πιο αργά από ότι τα κορίτσια;

• Αρχικά, η ηλικία του παιδιού δε μας ανησυχεί τόσο. Τα επόμενα δύο εξάμηνα μπορεί να είναι
καθοριστικά για την ανάπτυξη της ομιλίας του και η ομιλία του παιδιού σας να φτάσει την
ομιλία των συνομηλίκων του.
Αυτό που εσείς, σαν γονείς θα πρέπει να παρατηρείτε είναι αν καθώς περνούν οι μήνες υπάρχει
σταθερότητα και κανένα σημάδι βελτίωσης-ανάπτυξης της ομιλίας.
• Οι γονείς πολλές φορές μπαίνουν στη διαδικασία να συγκρίνουν το παιδί τους που έχει
καθυστερήσει να μιλήσει με τα άλλα αδερφάκια του ή τα ξαδερφάκια. Από τη μία, αυτά
αποτελούν ένα μέτρο σύγκρισης και έναυσμα για ανησυχία, αλλά από την άλλη, δεν πρέπει να
ξεχνάμε ότι κάθε παιδάκι έχει διαφορετικό ρυθμό ανάπτυξης.
• Οι περισσότερες έρευνες έχουν διαπιστώσει υψηλότερο ποσοστό ειδικής αναπτυξιακής
καθυστέρησης λόγου στα αγόρια, με τις αναλογίες αγοριών προς κορίτσια να κυμαίνονται από
1.3:1 έως 5.9:1 (Τσιάντης & Αλεξανδρίδης, 2008).
 10. Το παιδί μου είναι 2,5 ετών και το λεξιλόγιό του είναι κάτω από
15 λέξεις, ενώ δεν κάνει φράσεις και προτάσεις. Πού να απευθυνθώ;

• Επειδή το επόμενο εξάμηνο είναι αρκετά κρίσιμο, και επειδή το λεξιλόγιο των 15
λέξεων θεωρείται ότι είναι περιορισμένο, καλό θα ήταν το παιδί να αξιολογηθεί από
Λογοθεραπευτή.
• Ο/ Η Λογοθεραπευτής/τρια θα αξιολογήσει τους τομείς της επικοινωνίας, της
κατανόησης, της ομιλίας και του λόγου και θα προτείνει αν το παιδί πρέπει να ενταχθεί
σε πρόγραμμα, να αξιολογηθεί περαιτέρω από Αναπτυξιολόγο ή Παιδοψυχίατρο, να
αξιολογηθεί από άλλους ειδικούς (Εργοθεραπευτή ή Ειδικό Παιδαγωγό).
• Όσο πιο νωρίς γίνει η διάγνωση της καθυστέρησης ομιλίας και το παιδί εισαχθεί σε
πρόγραμμα έγκαιρα, μειώνονται αρκετά οι πιθανότητες αποτυχίας στη μετέπειτα
προσχολική-σχολική ζωή του.
 11. Πόσο κρατάει ένα πρόγραμμα Λογοθεραπείας;

• Ένα πρόγραμμα παρέμβασης στην καθυστέρηση ομιλίας δε μπορεί να

καθοριστεί χρονικά, αλλά σίγουρα δε διαρκεί λίγες εβδομάδες ή
λίγους μήνες. Μια ολοκληρωμένη και σωστή παρέμβαση πρέπει να
φτάσει την αναπτυξιακή ηλικία κοντά στη χρονολογική.
• Αυτό απαιτεί μεθοδικότητα, συνεργασία πολύ καλή με την οικογένεια
και το παιδί, συνεργασία των ειδικών και συγκεκριμένη στοχοθεσία
με βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους.
12. Το παιδί μου έχει καθυστερήσει να μιλήσει. Συνήθως δε συγκεντρώνεται και δεν κάθεται εύκολα να του διαβάσω
παραμύθια, να παίξουμε παιχνίδια, να ολοκληρώνει δραστηριότητες. Μπορεί η ομιλία του να επηρεάζεται από αυτό;

• Η συγκέντρωση παίζει σημαντικό ρόλο σε ένα παιδάκι. Ένα παιδί με

διάσπαση στην προσοχή του είναι πιο δύσκολο να παρακολουθήσει
κάτι που θέλουμε να του διδάξουμε και να το μιμηθεί.
• Ο Ειδικός που θα πρέπει να ελέγξει το παιδάκι σε μια ηλικία κοντά στα
2,5 έτη είναι ο Εργοθεραπευτής. Αυτός θα κρίνει αν θα πρέπει να
εισαχθεί σε πρόγραμμα άμεσα ή να παραπεμφθεί σε κάποιον άλλο
ειδικό (Παιδοψυχολόγο ή Παιδοψυχίατρο).
• Η έγκαιρη διάγνωση της καθυστέρησης λόγου, επιφέρει πιο γρήγορα
την αποκατάσταση των δυσκολιών!
 Μελέτη περίπτωσης παιδιού προσχολικής ηλικίας με
προβλήματα λόγου: Προτάσεις αντιμετώπισης

• ΣΤΟΧΟΙ:
 Παρατήρηση και λεπτομερής καταγραφή του προφίλ ενός
μαθητή με προβλήματα άρθρωσης
 Προτάσεις συγκεκριμένων τρόπων αντιμετώπισης των
προβλημάτων άρθρωσης, αλλά και των συναισθηματικών
δυσκολιών που απορρέουν από αυτά.
 ΠΡΟΦΙΛ ΠΑΙΔΙΟΥ

• Προφορικός λόγος- άρθρωση

• Κατανόηση
• Μνήμη
• Επικοινωνία, Κοινωνικοποίηση, Συμμετοχή σε
δραστηριότητες
• Αδρή κινητικότητα
• Λεπτή κινητικότητα
• Αυτοεκτίμηση, αυτοαντίληψη
 ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

έγκαιρη διάγνωση για

διεπιστημονική και
πολυπαραγοντική αξιολόγηση της
γλωσσικής κατάστασής
λογοθεραπευτική παρέμβαση
η παρακολούθηση
εξατομικευμένου προγράμματος
ειδικής παιδαγωγικής
παρέμβασης από ειδικό
παιδαγωγό
 Ο ρόλος του εκπαιδευτικού: Ανταπόκριση στη
διδασκαλία (response to intervention): σε τρία επίπεδα
• Πρώτο επίπεδο: διδασκαλία σε όλους τους μαθητές της τυπικής τάξης (καθολικός
σχεδιασμός). Πολλαπλά μέσα αναπαράστασης, δράσης και έκφρασης, χωρίς διαφοροποιήσεις
στη θεματολογία και το περιεχόμενο του αναλυτικού προγράμματος.
• Δεύτερο επίπεδο: οι μαθητές που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγου.
Εξατομικευμένη παιδαγωγική παρέμβαση ή διδασκαλία σε μικρές ομάδες. Είναι συστηματική,
και προσαρμοσμένη στις γλωσσικές ανάγκες των παιδιών, αξιολογείται με βάση συγκεκριμένα
σημεία αναφοράς και δεν μπορεί να υπερβαίνει τις οκτώ εβδομάδες.
• Τρίτο επίπεδο: οι μαθητές που δεν μπόρεσαν να επωφεληθούν σημαντικά από το δεύτερο
επίπεδο παρέμβασης δέχονται εντατικότερη υποστήριξη και παρέμβαση, σε ένα πιο
εξατομικευμένο πλαίσιο με παράλληλη συνεργασία με ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό, όπως
σχολικοί ψυχολόγοι, λογοθεραπευτές, κ.α
Για την άμβλυνση των συναισθημάτων έλλειψης
αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης…

• ευκαιρίες επιτυχίας σε έργα που είναι πιθανόν να τα πάει

καλά
• επιτυχία σε λίγο πιο σύνθετα έργα, ώστε να τα συνδέσει με
θετικές εμπειρίες και συστηματική επιβράβευση
• η επιτυχής ολοκλήρωση μιας εργασίας χωρίς την παρουσία
επιβράβευσης με «εξωτερικά» κίνητρα.
Απώτερος στόχος: η εμπλοκή του μαθητή σε έργα στα οποία η
απόλυτη επιτυχία δεν είναι εξασφαλισμένη, ωστόσο η πιθανή
αποτυχία να μην πλήττει την αυτοπεποίθηση του παιδιού
Ανάπτυξη κλίματος συνεργασίας εντός της τάξης
ασφαλές και ευχάριστο περιβάλλον
ανάπτυξη δυαδικών σχέσεων μέσα από βιωματικές δράσεις και
παιχνίδια, ενθαρρύνοντας τη συνεργασία σε δυάδες, έπειτα σε
τετράδες και τέλος στην ολομέλεια της τάξης (Γιώτσα, 2012)
αξιοποίηση βιωμάτων και εμπειριών των παιδιών της τάξης
κλίμα αναγνώρισης, αποδοχής και αμοιβαίου σεβασμού μεταξύ
όλων των παιδιών, διαφορετικότητα- ποικιλομορφία
Συστηματική παρατήρηση-καταγραφή
Διατύπωση ανοιχτών ερωτήσεων
Αξιοποίηση των λαθών των παιδιών
Καλλιέργεια εσωτερικών κινήτρων
συνεργάζεται με τις συναδέλφους, αλλά και με τους
επαγγελματίες υγείας όπως λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές,
παιδοψυχολόγους, αλλά και με την οικογένεια του παιδιού
 Οικογενειακό και Κοινωνικό περιβάλλον

• Οι γονείς αποτελούν τα γλωσσικά πρότυπα των παιδιών ήδη από τη νηπιακή ηλικία
• Ευκαιρίες για διάλογο και ανατροφοδότηση
• Οι εκπαιδευτικοί και οι επαγγελματίες υγείας, είναι σημαντικό να ενημερώνουν την
οικογένεια του παιδιού με τρόπο που να τονίζει ότι τα προβλήματα λόγου του παιδιού τους
δεν αποκλείουν την επίτευξη στόχων σε μη-γλωσσικούς τομείς ούτε και την επιτυχή
ενσωματωσή του στην κοινωνία (Βishop, 2017)
• Για την ανάπτυξη της αυτονομίας του παιδιού ο εκπαιδευτικός μπορεί να προτείνει στους
γονείς, να αποφεύγουν το α πληθυντικό πρόσωπο, όταν πρόκειται για υποχρεώσεις του
παιδιού (Γιώτσα, 2012)
• Τα μέλη της οικογένειας από την πλευρά τους ενημερώνουν τη διεπιστημονική ομάδα για
τα δυνατά σημεία, τις προτιμήσεις και τις δεξιότητες του παιδιού.
 Συμπεράσματα…

• Το συγκεκριμένο προφίλ παιδιού

υπογραμμίζει την ανάγκη έγκαιρης
αναγνώρισης των δυσκολιών του και την
εφαρμογή παρεμβάσεων που στοχεύουν στην
άμβλυνση ελλειμμάτων σε λεκτικές και μη
λεκτικές εργασίες.
• Η συστηματική συνεργασία ανάμεσα στους
ειδικούς, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς
θεωρείται επιβεβλημμένη για να μπορούν η
πρόληψη ή η αντιμετώπιση των
προβλημάτων λόγου να είναι
αποτελεσματικές.