PARIME T PRG'ITHSI{ME

1. Drejtshkrimi i njsuar i gjuhs shqip'e sht shprehje e kristalizimit t norms letrare kombtare n t gjitha hallkat kryesore t strukturs fonetike, gramatikore, fjalformuese e leksikore. Ai pasqyron gjendjen e sotme dhe prirjet e prgjithshme t zhvillimit te gjuhs sonii letrare, e cila mbshtetet gjersisht n gjuhn e folur t popullit. Duke ngritur n nj shkall m t lart traditn e shkrimit t shqipes, drejtshkrimi i sotm synon njsimin e mtejshm t norms s gjuhs letrare kombtare mbi bazn e trajtave t prbashkta q jan prvetsuar e prvetbohen prej saj. 2. Parimi themelor i drejtshkrimit t shqipes sht parimi fonetik: n prgjithsi fjalt dhe pjest e tyre t kuptimshme shkruhen ashtu sic shqiptohen

ligjrimin letrar. Thelbi i parimit fonetik n drejtshkrimin e shqipes, q mbshtetet n nj sistem grafik ku ka ni lidhje t drejtprdrejt midis shkronjs dhe tingullit-fonem, sht aspekti fonologjik, domethn prrdorimi social i tingujve t gjuhs n procesin e marrdhnieve midis njerzve. Parimi fonetik synon vendosjen e nj tidhjeje sa m t ngusht mi,dis trajts s shkruar dhe trajts s folur t gjuhs letrare. Prandaj, kur n shqiptimile letrar ka variante t lejuara nga norma e sotme, drejtshkrimi mbbhtetet tek ajo trajt q sht m
n,

36

Parime t prgjithshme

e prgjithshme dhe q pajtohet me prirjen e zhvillimit t sistemit fonetik t shqipes letrare. 3. Krahas parimit fonetik, drejtshkrimi i njsuar i shqipes mbshtetet gjersisht edhe n parimin morfologjik, i cili krkon q fjalt dhe pjest e tyre prbr,se t sistemit trajtformues e fjalformues t shkruhen njsoj, pavarsisht nga ndryshimet tingullore t shkaktuara prej ligjeve fone'tike q veprojn sot n gjuhn ton. Parimi morfologjik zbatohet kryesisht n ato raste, kur zbatimi i veuar i parimit fonetik do t ont'e n errsimin a n prishjen e strukturs morfoiogjike e fjalformuese t fjalve; ai ndihmon kshtu pr ta ruajtur sa m t
qart n shkrim kt struktur, si edhe njsin
ve. Duke pasur

e trajta-

si baz analogjit morfologjike, parimi morfologjik lejo,n rrafshimin e thjeshtimin sa m t madh t rregullave drejtshkrimore t shqipes dhe ndihmon q kto rregulla t pasqvrojn n m'nyr sa m organike zhvillimin e bashklidhur t strukturs fon'etike, morfologjike e fjalformuese t gjuhs
son letrare kombtare. 4. Grshetimi i parimit fonetik me parimin morfologjik n drejtshkrimin e shqipes plotsohet edhe nga zbatirni i disa parimeve t tjera, sic jan parimi leksikor-kuptimor, ai historik-tradicional etj. Fushat e zbatimit t ktyre parimeve 'ian m t ngushta dhe prfshijn an t veanta t drejtshkrimit. 5. Drejtshkrimi i njsuar i gjuhs shqipe kurorzon nj etap t gjat prpjekjesh pr formimin e ni gjuhe letrare t vetme e t prbashkt pr gjith popullin shqiptar dhe el rrugn pr ta prmirsuar

m t,ej normn drejtshkrimore t ksaj gjuhe n pajtim me zhvillimin e mtejshm t gjuhs e t kulturs son kombtare.

AI.FABETI
Alfabeti
shkronja, q son letrare:

G'UI{S

SHOIPE

i gjuhs shqipe ka tridhjet gjasht u prgjigjen tingujve-fonema t gjuhs

N
n

Aa Bb Cc Dd Dh Ee Ff

Nj

nj
o

o
P

p
q

a
dh
R

Rr s
Sh

r rr
s

Hh Ii

Gs Gj

sh

si

T Th U

t
th
u

rj

KK LI Ll ll Mm

xh

x
v
z

v x xh v
7.

zh

zh

I.
s1

DRE'TSHKRIMI
ZANORJA

I ZANOREYE

E THEKSUAR

Shkruhen me e (dhe jo ine ) fjatt ku kjo zanore sht e theksuar dhe ndiqet ose ka qen ndjekur n t kaluarn nga nj bashktingIlore hundore (m, n, nj). Me e shkruhen gjithashtu fjalt e prejardhura ose t prbra t formuara prej tyre, pavarsisht nga lvizja e theksit:

(m) dhemb, dhembje, enxr, emror, femr, femrore, g jemb, g jemba, e premte, rremb, shemb, shembull, shembullor, i, pashembullt, shemr, i shtrembr, shtrembroj, tremb, thembr, zernr, zemroj, L przemrt etj.; orgjend, argjendar, brenda, brendi,, i brendshm, cen, cenoj, mend, (i, e) mendur, dend, (i, e) dendur, deng, dhen, end, gjendje, kuuend, kuuendoj, mend, mendje, mendoj, mendim, prmend, prmendore, mendr, parmend, pend, eetu, qendr, qendror, (kam)
uendos, uendim, zuends, zuendsoj etj.; e enjte, gshtenj, ndenja, (, e) ndeniur, peni-t,
qen, qenie, qensi, eengj, shpend, tend, uend, aends,

s$2,3

40

shenj (por shnoj, shiinim), (, e) shenjt, (i, e) shtrenj-

t, shtrenjtoj, (i, e) urenjtur; dre, fle, fre, gdhe, ndej, (i, e) nder, ng're,

pe.

ZANORJA

E PATHEKSUAR

$2
Tek emrat fernror, t cilt kan nj -e fundore t patheksuar n trajtn e pashquar t njjsit, n emroren e shquar bie -e-ja, ndrsa n rasat e tjera ajo shkruhet:
artiste - artistja, artisteje; fitore - fitorja, fitoreje; lule - Iulja, lule je; lulishte - lulishtja, lulishteje; msu,ese - msuesja, msueseje; nnse - nnsja, nnseje; per'de - perdja, perdeje; qEtetare - qEtetarja, qAtetareje; studente - studentja, studenteje; shishe - shishja, shisheje etj.; anije - anija, ani,jeje; ardhje - ardhja, ardhjeje; shtje - shtja, shtjeje; familje - familja, familjeje; korrje - korrja, korrjeje; ni,sje - nisja, nisjeje; pyetje - pyetja, pyetjeje; rrokje - rrokja, rrokjeje; ulje - ulja, uljeje etj.

ZANORJA

E THEKSUAR

Shkruhen me t Bjitha fjatt t.e t cilat kjo zanore e theksuar i prgjigjet historikisht nj a-je t ndjekur nga nj bashktingllore hundore. Me shkruhen edhe t gjitha fjalet e prejardhura ose t

s3

4t

$$4,5

prbra, t formuara prej tyre, pavarsisht nga lvizja

theksitl:

bj, slttje, dm, dmtoj, dhmb, dhmball, dhn'dr, (kam) dhn, dhnie, e ma, (i, e) mb\, mblsi, ndrr, ndje, frngjisht, grsh.r, gojdhn, gj, gjm, gjndr, hn, kmb, kmbsor, knd, kndshm, kng, kngtar,l, lm, lnd, lng,ll,r, mbrmje, ffi (pak), (s'dua) ffi, mng, rn2, nm, nnt, nntor, (kam) ngrn, ne, nns, nj, (i, e) njjt, njri, njra, njri - tjetri., njsi, prz, (i, e) rnd, rndoj, (kam) rn, rrnj, rrz, shkmb, shtatzn, shull, (2, e) tr, trsi, trshr, (shtpinS tnde, (kam) thn, parathnie, thIl,z, z (zri), z, (kom) zn etj.

s4
etj.

Shkruhen me fjalL me p,rapashtesn -llk:

bollk, budallallk, gomarllk, hamallk, pazarllk

ZANORJA

E PATHEKSUAR

-ia paratheksore
-ja paratheksore shkruhet n kto raste: a) n fjatrt e parme e n t gjitha fjalt ku ajo
kan hyr n traitn me a, e cila nuk sht rn hundore: dhanore, (i, e) mangt, ranishte, shmang, zan, zanore eTi.
1)

$5

Nuk prfshihen ktu ato fjal q n giuhn

letrare

Ssu

42

takon rrokjes s par, si edhe n fjalt e formuara prej tyre:

argtoj, bagti, brrgl, dgjoj, dnes, dshi,r, f-

lliq, fmij, gmush, grryej, gzof , gzhoj, gogsij, gumzhij, gjmoj, hingllin, klEsh, kmish, knaq,
kndellem, kndoj, knet, kpuc, kpucar, kpush, kput, t kqij, krcej, krrab, krrusem, kshill, kushri, lkur, lmosh, lndoj, lpij, lpjet, lpushk, Ishoj, mallngjej, t mdhenj, mkat, mnyr, msoj, msim, mshoj, mushkri, ndrroj, ndrres, shndrroj, pagzoj, pagzim, pllet, pllmb, pLlumb, prrall, pshtjelloj, pshtgj, psherttj, qroj, rrJan, rrfim, shllir, shmtoj, shtit, thu, trashgoj, thllz, thrres, thrrime etj.; dboj, d'bor, dlir, (i, e) dlir, drras, gzoj, ksaj, ksisoj, ksodore, kshtu, kta, kt, ktij, (i, e) ktill, ktej, ktu, lfyt, lkund, i lkundshm, lmekern, luozhg, mdit je, msE j, msgmje , smund,je, shplaj, tharr, tholl etj.*
b) n fjal t prejard,hura, t formuara nga nj tem m - me an prapashtesash q nisin me bashktingellore, dhe n fjal t prb,ra e t prngjitura q kan si pjes t par nj tem t titl m -', t ndjekur nga nj tem q nis me bashktingllore:

antar, antsrsi (an); armtar (arm); atror, atsi (at); bardhsi (i bandh); botror, botrisht (bot); bul,zim (bul); burrrt,, burcror (burr); coptoj, coptim, copzoj (cop); drejtsi, (i drejt) ; flakroj, *) Shkruhen pa fjalt &rsAe, arsej, arsi,rn, arsimtar dh.e ato q formohen prej tyre.

$5b
fl,akrim (ftak); friksoj (frik); frymzoj, frymzim (frym); ftohtsi (i ftoht); gojtar, gojtari (Soj); gjatsi (i gjat'); gjelltore (gjell); gjersi (i gjer); gjiths, prgjithsi,sht (gjith) ; gjuhsi,, gjuhsor, gjuhtar (gjuh); gjunjzoj (gjunj); hollsi, hollsisht (i hotl); kmbsor, kmbsori, (kmb); kordhtar (kordh); lartsi., lartsoj (i lart); lehtsi, tehtsoj (i leht); lufttar (luft); mbarsi (i mbar); mirsi, prmirsoj (i mir); pemtore, pemtari (pem); pikllim, pikrisht (pik); pjestoj, pjestirn (pjes); plotsoj, plotsisht (i pl,ot); puntor, puntori (pun); qetse (i qet); rreptsi, rreptsisht (i rrept); rrogtar (rrog); sltkaLlzim (shkall); shkishroj (kish); shpejtsi (i shpejt); shterpsi (shterp); toksor, tokzim (tok); trashsi, (i trash); thatsi (i that); thellsi (i thell); udhtar, udhtim (udh); urtsi (i urt); ualzoj, ualzim (val); ushtirsi (i vshtin) ; ujershtor (vjersh); zbetsi (i zbet) etj.; ansh,krim, armpushim, ath.er, bashkfjalim, b ashkn n s, b ashkpuno j, b ashk shorte, b ot kuptim, bukpjeks, buzqesh, ciptrash, fardo, datli.ndje, derbardh, dorheqje, dorshkri,m, dorzan, dhjetf i,sho j, dhjetu jetor, fletg jer , frgmmarc je, g ojdhn, g o j m jalt, g r eu th,g e s, g j asht dh j et, g asht mb dhj et , i gjithfuqishm, gjithkombtar L, gjuhgjat, gjysmhn, gjEsmkoloni, hundsh.kab, r, jashtzakonsh,m,

1) Nuk shkruhet -ja paratheksore t premrat e pakufikan si pjes t par fjalt gjith ose kurr: gjithka, gjithmos, gjithfar, gjithher, gjithkah, gjithkund, gjithkush, gjithmon, gjithnj, g jithsaher, g jithseeili, gjithsekush; kurrfar, kung j, kurrkund, kurrkush, kurrsesi etj. Po kshtu shkruhet pa - pjesa e par e fjalve uetuete, petuetiu dhe e fjal,ve t formuara prej tyre: uet'u^etor, i, uetuetshrn.
shm, te ndajfoljet e te lidhzat e prngjitura q

$5c

t, llrprueshur, mbaruajtje, rnirbrs, mirbesim, mrrdita, i mirtillt, pesujear, piknisje, pikpamje, pjesmnrrje, pulbardh, qafgjat, sltumfishoj, shumkmb sh, u et dash j e, u et qeu eri s j e, u et sh rb im, u e tuendosje, urej, urejtje etj. S h n i m l. Pr shkak t ngulitjes prej kohsh, t shqiptimit dhe t shkrimit n gjuhn letrare shkruhen pa -- fjalt: arntar, besnik, fillestar, funtar, ki,shtar, lojtar, meshtar, neuojtar, neuojtore, ngatrrestar, pi,shtar, rojtar, zErtar; atdhe.
S

jetdhn s, jetg jat, kmb zbathur, kng tar, kokf or -

kur gjymtyra e dyt fillon me zanore: bashkatdhetar, bashkautor, bashkud,htar (bashk); gojmbI (eoj) ; i giithanshm (ejith); kokulur (kok); i shumanshrn (shum) etj. (por: njansi, i njanshrn, zmbI, sepse -ja fundore te gjymtyra e par e tyre sht e theksuar).
bra,

h n i m 2. Nuk shkruhet -ja paratheksore te fjalt e pr-

c) po k,shtu shkruhen me (si zanore mbshtetse) edhe fjatt e prejardhura, q, megjithse formohen nga tema m bashktingllore, kan nj struktur fonetiko-fjatrformuese t ngjashme me at t fjalve t msiprme: armi,qsi (armiq); besnikri (besnik); bujqsi (bujq); djallzi (djall); dobsi (i do'bt); fajsi, pafajsi, shfajsoj (faj); fshatarsi (fshatar); fundrri (fund); gjeksi,, gjaksor (Sjak); hapsir (hap); harktar (hark); kalbzoj (i kalbt); keqsoj, keqsim (keq); kombsi, kombtar, ndrkombtar (komb) ; krejtsisht (krejt); kryqzor (kryq); lajmtar, lajmroj (lajm); laudroj, laudrtm (,tavd); ligsi, (i Lig); mndhsi, madhshtor (i madh); malsi., malsor (mal); rnbretri (mbr,et); miqsohem, miqsor, mi,qsishf (miq); mjeksi, mjeksor (mjek); paksoj (pak); plehroj, plehrim (pleh); pleqroj, pleqsi (pleq); qytetroj, qytetrim (qytet); robri, robroj (rob); shndetsi (shndet); shJrEtzoj,

45

$5c

sh,frgtzim (fryt); shkrif roj, shkrif rinr, (shkrif); Shqipri, shqiproj (shqip); shtetror (shtet); trimri (trim); uargtar (varg) ; uazhdtmsz (vazhdim); zdrukthtar, zdrukthtari (zdrukth) etj.
S h n i m. Nuk shkruhen me : a. fjalt e prejardhura q formohen prej temash m nj bashktingllore me an t prapashtesave -tar(e), -tor(e), -ti, -toj:

arsimtar, arsimtare (arsim), l,iri,mtar (lirim), flamurtar, flamurtare (flamur), gjAqtar (gjyq), kujdestar (kujdes), lundrtar (lundr), mishlar (mish), obomtar (oborr), pajtimtar (pajtim), prestar (pres), shkaktar (shkak), shqiptar (shqip), shtegtar (shteg), tregtar (treg), themeltar (themel), zelltar (zell); fajtor (faj), leshtor (Iesh) ; pastrti (i pastr) , tregti (treg); caktoj, prcaktoj (eak;, dmtoj (dm), mbItoi (i mbl), robtcltem (rob), shkaktoj (shkak), shpeshtoj (shpesh), shqiptoj (shqip), shtegtoj (shteg), tregtoj (treg) etj.*;
bashktingllore

b. fjalt e prejardhura, t cilat formohen prej temash m t lngta (-r, -1, -ll) q e kan theksin mbi rrokjen e parafundit:

afrsi (afr), egrsi (i egr), eprst, (i epr), katrshor (katr), letrsi (letr), misrnike (misr), motrzim (motr), poshtrsi (i poshtr), ujetrsi (i vjetr), zgiuarsi (i zgjuar) ; mblsi, mblsoj (i mbl), tsogIsi (i vogl); miellzim (miell), popullsi, popullzoj (popull), rregullsi (rregull) etj. ) n fjalt e prejaT.dhura, t formuara prej temash nr -r, -rr, -1, -s, -'2, me an prapashtesash q fillojn me zanore:
sh.ri, (breshr),

arbror, arbresh (arbr), ashproj (i ashpr), breiltri (i iltr), dimroj, dimror, di-- edhe fjalt traclhtar, tradhti,

x1 Po kshtu shkruhen pa

tradhtisht, tradhtoj.

ql

46

shtrembrim (i shtrembr), urdhres, urdiz.roj, urdhrore (urdhr), u'artri, uarfroj (i varfr), uerbrisht (i verbr), zemrim, zemroj zemr) etj.; me paratheksore shkruhen edhe disa trajta shumsi q jan fonetikishit t ngjashme me fjatrt e tipit t msiprm, si gishtrinj, gjarprinj, pri,ftrinj, zotrinj, po ashtu edhe formimet e tipit mbretresh, priftresh,
zotroj; ndrrim, ndrroj (nd,rr), picrroj (picrr) etj.; uegjli, uoglim, zuogloj, zuoglim (i vogl) etj.; npunsi (npuns), prgjegjsi (prgjegjs), rroboqepsi (rrobaqeps) etj.; bulzoj (bulz), njerzi, njerzor (njerz) etj.*
S h n i m. Nuk shkruhen rme paratheksore fjalt e prejardhura, t formuara prej temash m -r me an prapashtesash q fillojn me zanore, kur prpara --s ndodhet vetm nj nga bashktinglloret b, ll, 1, i, k, g, t, v ose nj nga grupet -nd-, -st-:

mrim (dimr), dhelpri (dhelpn), emroj, emrore, emrues (emr), Jemrore (femr), gjarproj, gjarprushe (gjarpr), gjelbrim (i gjelbr), misrishte, misrolc (misr), mjeshtri, mjeshtrisht, mjeshtrok, TLjeshtror (mjeshitr), numror, numrim, numroj (numr), poshtroj, poshtrim (i poshtr), shtrernbroj,

algjebri.k (algjebr), dibran (Dibr), Librar, Iibrari (libr); kodrin, kodrinor (kodr), Iodroj (lodr), shkodran (Shkocir); afri, atrim, otroj (afr); ajri, ajroj, ajrim, ajror (ajr); Iakror

(lakr), mjekrosh (mjekr), rnokrar (Mokr); epror (i epr). teproj, tepric (tepr), aeproj, ueprim (vepr); katror (katr),

shkruhet prgnjeshtroj, prgnjeshtrim (kokrr), purriza-t (purr).

*) N pajtim me drejtshkrimin

(gnjeshtr), kokrriz

ngulitur pre.j kohsh

47

$6a

letrar (letr), ojetrohet, i ajetruar (i vjetr) ; zga.-roi (zgavr); cilindrik (cilindr), lundroj, lund,rim (lundr), njthundrak
(thundr)

dastr), lustroj,

lustrim (lustr), mini,stri,, ministror (ministr), pastroj, pastrim (i pastr), regjistroj, regji,strim (regjistr) etj.'

; gjirokastri,t (Gjirokastr),

kadastroj, kadastrim (ka-

-ia pastheksore
s6
Shkruhet -ja pastheksore: a) tek emrat femror m -2, tek emrat e mbiemrat mashkullor m -s, -sh dhe te fernrort prkats, n t gjitha trajtat e lakimit t tyre:

drejtz - (i, e ni) drejtze, drejtza, drejtzs, drejtzn, drejtzat, drejtzaue, drejtzash; fshikz-a, gjuhz-a, kmbz-a, krAqza-t, lidhz-a, pjesz-a, th.onjza-t, uerdhz-a; ardhs-i,, blers - (i, e nj) blersi, blersi., blersit, blersin, blersit, blersue, blersish, blerse, blerse7e, blersja, blerses, blersen, blerset, blerseue, bler se sh ; br ejts-i, els-i, endse, end sja, f oUs-t,, grA' kse, gryksja, g jykats-i, hers-i, mbledhs-i, mielse, mjelsja, munds-i,, npuns-i, nrns-i, nrnse, prg jeg j s-i, qits-i, qitse, shpik s-2, u end s-t, zu end s-i, zgjedhs-i, zgjedhse etj.;
\*) N paitirn me dreitshkrimin e ngulitur prei kohsh shkruhet ilhndri, d,hndroj (dhndr), gindrohem (eindr), motri (motr), siprore, sipri (sipr).

$6b,c
po kshtu shkruhen edhe Durrs-i, Kuks-i, Lkurs-i, Quks-i, etj. ; (trekndsh) barabrinjs, (Lnd) djegse, (makin) korrse, (forc) Luizse, (mnkin) qepse, (maktn) shirse etj.; dyzetkmbsh-i,, mijshe, mi,jshja, pesshe, pesshja, pesgarsh-i,qindshe - (i, e nj) qindsheie, qin' ndsh,ja, qindshes, qindshen, qindshet, qindsheue, qind shesh ; tetrroksh-i etj. ; (shtpi) dykatshe, (uetur) katruendshe, (lule) shumngjyrshe etj.;
b) te mbiemrat m -t n t gjitha trajtat e lakimit t tyre:

i cekt - (i, e nj) t cektr., t cekt, i, cekti, t cektit, t cektin, t cektish., t cektue; e cekt - (x, e nj) t cekte, t cekt, e cekta, s celcts,t cektn, t cektash, t cektaue; (i, e) dobt, (i, e) errt, (i, e) lagt, (x, e) kthjellt, (1, e) ngatht, (i, e) prbash.lct, (i, e) shkatht, (i, e) ult, (i, e) zbrazt etj.
Shnim. Mbiemrat e formuar prej nj tem,e m -h shkruhen me -t. Kta mbiemra e ruajn --n edhe prpara nyjs -t t emrores e t kallzores s shquar te njjsit asnjans e t shumsit t gjinis mashkullore, si edhe prpara
mbaresave -sh

e -ve:

i, foht - t ftohtt, t ftohtsh, t ftohtue; i leht - t lehtt, t lehtsh, t lehtue; i mpreht - t mprehtt, t mprehtsh, t mpreh,tue, i nreht - t nrehtt, te nehtsh,

t nrehtue etj.

c) te traj;ta e vets s dyt njjs e s tashmes lidhore te foljeve me tem m bashktingIlore:

49

$7a

t dalsh, t flassh, t hapsh, t mnmsh, t mbyllsh, t mbledhsh, t ndezsh, t pressh, t pri,shsh, t zhduksh etj.
$7
Nuk shkruhet -ja pastheksore: a) trek emrat dhe mbiemrat m -1, -r, -rr dhe tek emrat mashkullor m -izm, -aziim gjat lakimit, kur pas ktyre fundoreve vjen nj zanore:
buk\, bukla, pupl - (i, e nj) puple, pupls, pupln, puplat, puplaue, puplash; ueg\, uegla etj.; ajr, ajri, adr, adra, dimr, dimri, drapr, drapri, dhelpr - (i, e nj) dhelpre, dhelprs, dhelprn, dhelprat, dhelpraue, dhelprash; dhndr, dhndri, egjr, egjr, emr, emrt, gnjeshtr, gnjeshtra, gjarpr, giarpri, kulpr, kulpra, lakr, lakra, letr, letra, lundr, lundro, misr, misri, numr, nttmri, thundr, thundra, urdhr, urdhri, uepr, Depra, zemr, zemra etj.n; dol+rr, dokrra, ndrr, ndrra, kokm - (i, e nj) kokrre, kokrrs, kokrrn, kokrrat, kokr'raue, kokrrash; ujehrr - ujehmi, ujehrr - ujehrra etj.; anarkizrn - (i, e nj) anarkizmi, anarki,zmi.t, anarkizmin; ateizm, ateizmi, iklizm, i,kli,zmi, nwjtiz'm, majtizmi, marksizm-leninizm, marksizm-leni,nizmi, ma,terializ m, mat eri,ali,zmi, ple onnz m, pleonazmi, r eumatizm, reunnrtizmi, sarkazm, sarkazmi, socializm, sociahzmi etj.;

r) Zanorja - pastheksore e rnbaresls -r t shumslt t emrve mashkullor shkruhet n t gjitha rasat gjat lakimit: etr - etrit, etrve, etrish; kunetr, mbtett, shttetr etj. 4-360

$7b,c
i, mb\, i, mblt,,

50

i, pastr,

t uoglit, t aogltn, t uegjlit, t uegjli,sh; i ashpr (i, e nj) t ash.pri,, t ashprit, t ashprin, t ashprish,; i, iltr, i iltri, i gjelbr, i. gjelbrt,, i kaltr, i kaltri,

i uogl - (i, e nj) t uogli, r uogli,

i pastri, i shtrembr, i shtrembn, i shurdhr, shurdhri, i uerbr, i, uerbri, i, ujetr, i ujetri, etj.;
b) te mbiemrat m -m e m -shm gjat lakimit, prapashtesave vjen nj zanore ose

kur pas ktyre nj j:

i jashtm - (i, e nj) t jashtmz, i jashtmi,, t jash.tmtt, t jash.tmin, t jashtmish; e jashtme, i, mesm, i mesmi, e rrlesrrle, i, sotm, i sotmt,, e sotme (i, e nj) t sotmeje, e sotmja, s sotmes, t sotrnen, t sotmet, t sotmeue, t sotmesh; i aetm, i uetmi, e uetme etj.; i ardhshm - (i, e nj) t ar'dhshmi,, i ardhshmi, t ardhshmit, t ardhshmin, t ardhshmislt.; e ardhshme - (i, e nj) t ardhshmeje, e ardhsh,mja, s ardh,shmes, t ardhshmen; i, atjeshm, i atjeshmi,, e atjeshm,e, i, besueshm, i, besueshmi, e besueshme; i, dukshm,i dukshmi, e dukshme; i ndershm, i ndershmi,, e ndershme ; i pathgeshm, i pathEeshmi,, e pathyeshme ; i shijshffi, i shi,jshmi, e shijshme; i shkIqgeshm, i shkl"qEeshmi, e shklqg eshme etj. ;
c) para pnapashtesave -shm dhe -t n t gjitha trajtat e mbiemrave t formuar prej tyre:

t natErshm, e nntyrshme (natyr), i prkohshm, e prkohshrne (koh), i pjesshffi, pjesshme (pjes), i. prbotshm, e prbotshme (bot), (i, e) lkurt (1kur), (i, e) njmijt (mij), (i, e) pest (pes), (i, e) prpikt (pik) etj.;

51

$7 C; $8 a,b,c

) te., gjymtyra e par e trajtave t prngjittura t habitores:

etj.;

ardhkam, h,umbkam, marrl<,am, paskam, qenkam pasksha, qenksha etj.

-ia fundore
Shkruhet -ja fundore te fjalt me theks q n krye t hers n rrokjsn e parafundit, duke u ruajtur ajo edhe n trajtat e tyre ku s'sht m fumdore. Kshtu, shkruhen me -:

$8

dh,jetn, dhjetro; mij, mijra etj.). Shkruhen me - gjithashtu ernrat mashkullor q shkojn pas lakirnrit t emrave femror si bab, cl.u,j, geg, tosk etj.; Kol, Lek etj.;

a) emrat femror si buk, f jal - f jals, tjaln, fjalt, fjalue, fjalsh; pun, zhurm etj.; po k,shtu edhe numrort si dhjet, mij etj. (dhjet - dhjets,

b) disa emra mashkullor dhe shumica e emrave mashkullor q prdoren edhe si asnjans:
at, burr, djal, gjalm, gjum, kal, lm, lum; (balli, ballt), brum (brumi, brumt), djath (djathi, djatht), drith, drithra, dgll,, dhall, dhjam, gjalp, mjalt, uj, ujra etj.;
bal,l,

but', (i, e) ftoht

c) mbiemrat dhe ndajfo,ljet e tipit (t, e) but - ftuht, (i, e) gjall - giall, (i, e) giat gjat, (i, e) leht - leht, (i, e) mir - mir, (i, e)

$8,d ngroht
-uon.

52

ngroht, (i, e) shkret

shkret,

(i, e) uon

N Ciftet e fjalve m posht mbiemrat shkruhen me -, ndajfoljet pa -: (, e) drejt - drejt, drejtprdrejt, drejtshkrim; (i, e) f ort - f ort, (i, e) kot - kot, (i, e) lart - lart, i.lartprmendur; (i, e) lagsht - ligsht, (i, e) mbrapsht mbrapsht, (i, e) mjaJt - mjaft, (i, e) plot - plot, i plotfuqishm; (i, e) shpejt - shpejt, (t, e) thjesht - thjesht, (i, e) urtet - urtet; po kshtu: larg, pak, pakkush,
shkurt;

) mbiemrat e formuar me ann e prapashte-t nga emra njrroksh ose me theks n rrokjen fundore, si edhe nga folje q mbarojn me
ss
zanore:

(i, e) art (ar), (i, e) drunjt (dru), (i, e) gurt (gur), (i, e) lesht (lesh), (i, e) pambukt (pambuk), (i, e) zyarrt (zjarr) etj.; (t, e) met (mej), (i, e) mptt (mpij), (i, e) ndyt (ndyj), (i, e) that (thaj); po kshtu edhe numrort rreshtor: (i, e) dyt (dy), (i, e) tret (tre), (i, e) pest (pes), (i, e) g jasht (gjashte), (i, e) dEmbdhjet (dymbdhjet), (i, e) njzet (njzet), (i, e) njzetenjt (njzet e nj), (i, e) gjashtdhjet (gjashtdhjet), (i, e) milzont (milion) etj. ; d) trajtat e shumsit rave mashkullor si:

t emrave dhe t

mbiem-

atrikaniz, amerikan, arab, bullgar, docent, dynym, feuilal, fishek, frannez, gratn, grek, gjumnsh, hektar, hutaq, kilogram, kroat, kuintal,

$8 dh, e

l,aborant, lejlek, lek, rnaturant, matjon, mekanik, m,emec, motak, partizan, prtac, pionier, puntori!, rebel, romak, rosak, serbii, spanjoll, student, shkrimtar, shofer, shqi,ptar, ton, traktorist, (artikuj) ushqimor, ushtar, uesh etj. Kjo - shkruhet n t gjitha rasat e shumsit, edhe kur nuk sht fundore: partizan - partizansh, nrtizant, partizanue ; grek - greksh, grekt, grekue; puntor - puntorsh, puntort, puntorue.
shquar shums e em,rave t njsive t masave q burojn nga ernra njerzish shkruhet pa fundore, por n rasat e tjera t
e

Shnim. Trajta

e'emrores dhe

kallzores s pa-

shumsi,t t pashquar dhe n t gjitha rasat n shumsin shquar pas tems shkruhet --:

20 amper,50 orn,300 herc,220 t"'olt,60 aat etj.; 15 arnpert, 720 ooltue, 30 oatsh eti.

dh) trajtat e emtirores dhe t kallzores s shquar t shumsit t emrave dhe t mbiemrave mashkullor q n trajtn e pashquar mbarojn me nj bashktingIlore dhe q ian njrroksh ose qe e kan theksin n rrokjen e fundit:

bijt (bij), desht (desh), djemt (djem), dhent (dhen), miqt (miq), t rinjt (t rinj), thonjt (thonj) etj.; armi,qt (armiq), barinjt (barinj), t mdhenjt (t mdhenj) etj.;
e) trajtat e shquara t rasave t zhdrejta t njjesit dhe t emrores e t kallzores shums t emrave femror q mbarojn me zanore t theksuar:

$8 , f, g,

gj, h

54

bukurit; bEro - by- dhis, dhin, dhit; gj - gis, gjn; kala - kalas, kalan, kalat; e re - s res, t ren; rrufe - rruJes, rrufen, rrufet etj.; po kshtu shkruhen edhe shkurtimet e gjinis femrore q n emroren e pashquar shqiptohen me theks mbi rrokjen e fundit:

bukuri

- bulcuris, bukurin,

ros, byron, byrot; dhi

ATSH-s (ATSH), OKB-u (OKB), SMT-I (SMT); ) emrat e formuar me prapashtesn -z, prcj temash q mbarojn m zanore t theksuar, si edhe enrat me kt prapashtes q kan psuar nj shprngulje theksi n rr,okjen e parafundit (ndryshe nga emrat e tipit ark2, lidhz): qeliz, syz, uez; dorez, kokrci,z, Lr,brez, z etj.;
,De.rre-

f) emrat femror m -m (t parm a t prejardhur) si:

astm, basm, dasm, diafragm, dogm, gjysm,
kazm, krism, nism, sintagm (dhe
g

jo

basm, das,rn,

jysm);

t mit, t tut, t tijt, t sajt;

g) premrat pronor Un, jon, tnn, ton, son,

gj) numrort themelor si pes, gjasht, shtat, tet, nnt, dh.jet, dyntbdhjet, pesdhjet etj.; h) fotjet me tem m zanore, n vetn e par dhe t tret t shumsit t s tashmes dftore e lidhore:

55

$8i,i,k

(t') mbaim, (t) mbajn; (t) bl.ejm, (t) bl,ejn; (t) um, (t) un; (t) dim, (t) din; (te) fshi,im, (t) fshijn; (t) punojm,, (t) punoln etj. Po kshtu, kryesisht p,r arsye morfologjike, shkruhen edhe foljet me tem m grup zanoresh, t ndjekur nga nj -j: (t) prziejm, (t) prziein; (t) thgejm, (t) thyejn; (t) ruajmt, (t) ruajn, (t) shkruajm, (t) shkruajn etj.;

i) trajtat foljore t shumsit t s kryers s thjesht, t cilat dalin m nj zalnore:

l,am, Lat, lan (Iaj); bl,em, blet, blen (blej); bm, bt, bn (bj); fshim, fshit, fsh.zn (fshij); zum, zut, zun (z); hyrn, hEt, hgn (hyj) etj.;

j) trajta e vets s tret njjs e mnyrs lidhore t t gjitha foljet, d,uke prfshir edhe ato me tog
zanor,

ku --ja shkruhet pr arsye morf,ologjike:

t humb, t Lidl, t mbjell, t prmend etj.; t hgj, t gjej, t laj, t pij, t thaj efr,j.; t prziej, t shkruaj, t thyej etj.;

k) pjesoret e foljeve me tem m zanore a m -1, -Il, -r, -rr dhe mbiernrat e nyjshm t formuar prej
tyre:

qar, bler, br, pir, frgr, mjel, ujel, mbjeU, sjell, m&rr, njem eitj.; (i, e) br, (i, e) pir, (i, e) mbjell, (i, e) njerr etj. Po kshtu shkruhen edhe pjesoret si: dhn, ngrn, qen, thn, un, zn etj.
:

$9a,b
Pjesoret me tem m tog zanor, t cilat theksin e kan n rrokjer e parafundit, shl<ruhen pa - n fund: przi,er, krger, lyer, rnsunr, Wrtrar, shkruar etj.

$e
Nuk shkruhen m fundore: a) emrat dhe mbiemrat m -1, -r, -rr, -2, -ull, -r, t cilt n emroren e pashquar t njjsit nuk e ka,n theksin n rrokjen e fundit:
buk\, gog1, pup\, thnegl etj.; (i, e) mb\, (i, e) uogl etj.; dhelpr, gnjeshtr, motr, numr, zemr etj.; (i, e) ashpr, (t, e) shurdhr, (i, e) uerbr elj.; kokrr, prqn, ujehm etj.; arkz (ark), dhmbz (dhmb), fsltikz (fshik), gishtz (gisht), lidhz (lidh), mollz (moll) etj.; (i, e) bukurz etj1, hatull, kumbull, nofull, rregul,l, shpatull, tingull, tjegull, uetull etj.; flutur, hekur etj.; (i, e) bukur, (i, e) lu,mtur etj.;

ar dalin m nj nga bashketinglloret -gj, -e, -j, -nj, t prira nga nj zanore, si n emrore, ashtu edhe n t gjitha rasat e tjera:
zogj, zogjue, zogjsh; t ligj, t ligjue, t ligjsh etj.; tiq, fique, fiqsh; mie, mique, rniqsh; pleq, pleqtse, pleqsh etj.; bi,j, bi.jue, bijsh etj.; drunj, drunjue, drunjsh; ttonj, ftonjue, ftonjsh; heronj,heronjue, heronjsh; hunj,hunjoe, hun jsh; thonj, thonjue, thonjsh etj.

b) emrat dhe mbiemrat q n shumsin e pashqu-

57

$9 c'

S h n i m. Po kshtu shkruhen pa -- para nyib -t dhe mbaresave t shumsit ernrat:

cjep (cjap) - cjept, cjepoe, cjepsh; desh (dash) - desht, deshue (por deshsh); djem (djal) - d,jemt, dje'mve, djemsh; dhen - dhnt, dhenoe, dhensh; qen (qen) - qent, qenue, qensh.

c) trajtat rasore t shumsit t emrave dhe t mbiemrave q mbarojn me dy bashktingllone n emroren e pashquar t shumsit, si edhe t atyre q mbarojn me -1, -rr -sr -z (kta emra dhe mbiemra para nyjs -t t trajts s shquar dhe para mbaress -sh t rrjedhors narrin nj -i-):

bujq - bujque, bujqish, bujqit; krushq - krushque, kru"shqish, krushqit; peshq - peshque, peshqish, pesh.qit; tirq - tirque, tirqish, tirqit; ujq - ujque, ujqtsh, ujqit; murgj - murgjae, margjtsh, murgjit; t mbl - t mblue, t mblrsh, t mblzt; t vegjl - t aegjlue, t uegjlish, t uegjltt,' etr - etrue, etrish, etrit; mbretlt - mbretrue, mbretrish, rnbretri,t; i bukur - t buku,rue, t bukurish, t bukurit; i egr t egrue, t egrish, t egrit; i pjekur - t pjekurue,t p1ekurish, t pjekurit' blers - blerwe, blersish, blersit; ndihms - nd|hmsrse, ndhmsish, ndihmsit; npuns - np:punstse, npu,nsish, npunsit; nxns nnsue, nnsi,sh, nnsit; punonjs - Wtwnisue, punonjsi,sh, punonjsit; sulmues - sulmuesue, sulmue' sish, sulmuesit; shits - shitsue, shitsish, shitrsit; vends - uend,sr:e, uendsish, uendsit' njerz ' nier' zue, njerzish, njerzit etj.; trajta e rrjedhores s pashquar t emrave n shums mbarojn me zanore t theksuar:
C)
q

$9 d, dh, e, ti

edhe: m dysh (dy), m trsh (tri), si edhe dyfi,sh, trefish

Po kshtu shkruhen

grash, lcalash, shtpish, byrosh, drush, sysh etj.

etj.;

d) mbiemrat
-shm:

e formuar me

prapashtesat -()m,

t, eprm (i epr), i, jashtm (jasht), i. mesm i ndrgshrn (n'dryshe), i nesrm (nesr), i, siprm (sipr), t sotm (sot), i tash,m (ltash), i, teprm (tepr), i, aetm (vet) etj.;
(mes),

i, andhshm, i brendshffi, i gatshm, i kndshm, kujdesshm, i, ndershm, i, neuojshm, i pafajshm, prbotshm, i ujetshm etj.;

dh) mbiemrat e formuar nga emra, numror ndajfolje me theksin m'bi mokjen e parafundit:

(i, e) akullt (akull), (i, e) auullt (avu11), (i, e) hekurt (hekur), (i, e) mkrt (mis,r), {i, e) panumrt (numr), (i, e) rregullt (rregull), (i, e) thekrt (thekr), (i, e) katrt (katr), (i, e) teprt (tepr) etj.; e) pjesoret (dhe mbiemrat prkats) m -ilr, -ier, -}.f, -uar:

(i, e) ard,hur, (i, e) d,ashur, (i, e) ueshur etj.; (i, zier etj.; (i, e) kryer, (i, e) thyer etj.; (i, e) bluar, (i, zgjuar etj.;

e) e)

m bastrktingllor ose m -ie:

) trajtat e vets s par dhe t tret t shumsit t s tashmes d,ftore e lidhor,e te foljeve me tem

59

f, g, gj

(t) djegim, (t) djegin; (t) flasim, (t) fl,asin; (t) hapim, (t) hapin; (t) mbjelltm, (t) mbjel,lin; (t) mbl,edhim, (t) mbl,edhin; (t) presi,m, (t) yresin; (t) tjerrim, (t) tjerrn etj.; (t) biem, (t) bien; (t) shpiem, (t) sh.pien; (t) shtiem, (t) slttien etj.;

f) trajtat e shumsit t s pakryer's s dftores e t li,dhores te t gjirtha foljet:

(t) ecnim, (t) ecnit, (t) ecni.n; (t) ishi,m, (t) ishit, (t) ishin; (t) kishirn, (te) kisltit, (t) kr.shin; (t) lgenim, (t) lyenit, (t) lgenin; (t) W.nonim, (t) punonit, (t) p,nanin; (t) ushqenim, (t) ushqenit, (t) ushqenin; (t) znim, (t) zinit, (t) zinin etj.;

g) trajtat e shumsit t s kryers s thjesht t foljeve me tem m bashktingllore, si edhe trajitat e shumsit t ksaj kohe q prmbajn nj grup z,arroresh:

humbm, humbt, humbn; bindiirn, bndt, bindn; lidhm, lldht, Lidhn; dogjm, dogjt, dogjn; ftohm, ftoht, ftohn; ikm, tltt, i,lcn; u kollm, u kollt, u kolln; udr,qm, udiqt, udi.qn; gjetm, gjett, gjetn; u ngjitm, u ngji,tt, u ngjitn; pgetm, pyett, pgetn etj.; przi,ern, prziet, przien; thgem, thget, thyen; rrfgem, mfget, rrfyen; krtd,uam, knduat, knd,uan etj.;

gj) trajtat e unilhrores t foljeve q te kjo menyr e kan temn m bashktingllore: bjer; el, el'ni; fol, folni; ec, emi; hip, hipni; hyr;

$e

h; $10

60

ik, ikni; jep, jepni; lr; shpjer; shtjer; zr, przr;

zhduk, zhdukni etj.;

h) prernrat dftor (i, e) ati,j, (i, e) ktij, (i, e) aj, (i, e) ksaj, si edhe premrat pronor (i, e) tij, (i, e) saj (dhe jo i atij, e saj etj.).

ZANORJA $10

Shkruhen me -u- n t gjitha rasat emrat dhe mbiemrat m -ull, -ur, s edhe fjalt e formuara prej tyre:

lln, nofullat; ptull, petulla-t, petulloj; motull, rrohllln-t, rrotullash, rrohtllohem; sqetull, sqetulla-t; shembull, shembulli, shembullit, shembullin, shembujt, shembujtse, shembujsh, shembullor, (i, e) pashernbullt' ; shptull, shpatulle, shpatulta-t ; tingull, ti.ngulli, tingullor, tingullimitues **; oetull, uetulla-t etj.;

lle, kukulla, kukulls, kukulln, kukullat, kukullaue, kukul,lnsh; kumbull, kumbulle, kumbulla; rnjegull, m,jegulla, mjegullor, i mjegullt; nofull, nofulla, nofu-

akull, akulli, akullit, akullin, akullore; kukull, kulcu-

* N pajtim me shqiptimin e ngulitur prej kohsh ljala shembllej dhe formimet prej saj, si edhe fjala shemblltAr shkruhen me --. *+; N pajtim me shqiptimin e ngulitur prej kohsb fjalt tinglloj, tingllim, tingllim, boshktingllore, t formuara nga fjala tingull duke u shprngulur theksi nga -l-ja e tem's,

shknrhen me --.

61

ssu,

12

(ui) umull, amulli, mashkull, mashkullor-e etj;

fl,utur, fluture, flutura, fluturs, fluturn, fluturat, fl,utrnaue, fluturash, fluturak, fluturim ; hekur, hekuri, hekurit, hekurin, hekura, hekurat, hekuraue, hekurash, hekuros, hekurishte, i hekurt; Iepur, lepuri,, lepu,ri,t, lepuri,n, lepurush etj. ; (qgtet) t bukur, (lule) t bukura, bukuri, bukurosh etj.

ZANORET
$11

DHE

Shkruhen me i dhe jo me y fjalt: ai, bilbil, direk, fishek, frik, gjilpr, gji.lpryer, hipr,, hipje, krimb, krimbet, kri,p, krip, kripore, qilim, qime, rrip, sirtar, shpirt, shqip, shqiproj, shqiptar, shqiptoj etj. Shkruhen, prkundrazi, me y fjait: byzglyk, UrUk, dysheme, gjAm, (i, e) gjymt, gjymtoj, gjgsm, gjgsmak, l,tgr, lAp, lyps, tgm, uyshket, zymbyl,.

ZANORET $12

DHE

Shkruhen me u dhe jo me y fjalt: bufe, bulmet, bulmetore, burokrat, duel, duke (Wnuar), duzin, frtta-t, (pern) frutore, grunjra, (i, e) grunjt, gjurm., gjurmashk, gjurmnj, kurbet, parashut, qt n'a, qurrash, sfungjer, tentperatur, tunc,I, turk, turqisht, turli. Sh'kruhen me y dhe jo me u (a.s me i) fjalt:

$13 a, b

62

brrgl, bglyk, bgrazer, byrek, byro, cgle, grek, dEbek, dgqan, d,yshek, lrAt, i, frgtshm, Jrgtdhns, gjgnah, mgttar, myfti, mgsafir, myslzman, mgshtert., mytesarif , natgr, nntyralist, qymEr, (dhi) shgt, trgsni, tyrbe, gndyr, ui,rtEt, hybe etj.
GRUPE ZANORESH DHE DIFTONGJE -lE- / -JE-

s13
Shkruhen me -ie-: a) emrat, tek t cilt ky grup zanoresh ndiqet nga nj bash[<tingIlore e lngt (1, ll, r) dhe t gjitha fjalt e formuara prej tyre: e diel, diell, miell, qi,ell, fier etj.; diellor, prmiell, miellzim, qi,ellor, fi,erisht etj.; b) foljet, tek t cilat ky grup zanoresh ndiqet nga mbaresa -j:

ziej - zien, zi.ejm, zi,ent, zteyn; zieja, zieje, ziente, zientm, zietut, zientn; ziem, zi'et, zien; ztekam, zieke.. .; (lcam) zier; piirziej - przien, irziejm, przteni, prziejn; przieja, przieje, prziente, przienim, przienit, przi.enin; prziem, przi,et, przi,en; przieka'm, przieke. . .; (kam) przrer; ndiej - ndien, ndi,ejm, ndieni, ndien; nd,ieja, ndieje, ndiente, ndtenim, ndienit, rvdienin; ndiem, ndi,et, ndi.en; ndiekam, ndieke. . .; (kam) nl,ier *.
*; Shkruhet me -je- n t gjitha trajtat folja ndjej (ia fal fajin dikujt), si edhe formimet prej saj: ndjes, i ndieri.

63

$13 c

Trajtat e njjsit t s kryers s thjesht te dftores dhe trajtat e dshirores t ktyre foljeve shkruhen me -je-: zjeua, zjeue, zjeu; zjefsha, zjeJsh, zjeft, zjefshim, zjefshi, zyefshin; przjeua, przjeue, przjeu; przjetsha, przjefsh, pr z j eJ t, pr zjef shr,m, przjef shi, przjef shin ; ndjeua, ndjeue, ndjeu; ndjefsha, ndjefsh, ndjeftr, ndjef shim, ndjef shi, ndjef shin. Trajtat pbore-vetvetore t s tashmes dhe t s pakryers t ktyre foljeve shl<ruhen me -i-: zihem, zihet, zihen etj.; zihesha, zihej, ziheshin etj.; przihern, przihet, przihen etj.; przihesha, przzheshe, prziheshit etj.; ndthem, ndi,het, ndihen etj.; ndihesha, ndihej, ndiheshim etj.
S h n i m. T gjitha fjalt shkruhen me -je-:

foru-nuara nga

folja ndiej

ndjeshm, ndjesi, nd,jenj, parandjenj etj.

zanoresh ndodhet n

c) foljet, te trajfa prfaqsuese e t cilave ky grup rrokje t hapur:

bie, biem, bten; shpie, shpiem, shpien; shtie, shti,em, shtien. N vetn e tret njjs t lidhores, n urdhroren njjs dhe n trajtat e shumsit t ksaj mnyr, kur basftrfirohen me trajtat e s:hkurtra t premrit vetor, kto folje shkruhen me -j-: t bjer, t shpjer, t shtjer; bjer, shpjer, shtjer; bjermnz, bjeruni, shpjerini, sh,tjeruru etj. N vetn e dyt shumtis t s tashmes dftore, lidhore dhe urdhrore, n t pakryerin e dftores dh.e

$r4

(t) bzni, (t) shpinr, (t) shtini; (t) bija, (t) bije, (t) binte; (t) shpija, (t) sltpije, (t) shpinte; (t) shtija, (t) shtije, (t) shtinte; (t) bihet, (t) shpihet, (tc,) shtihet; (t) bihen, (t) shpihen, (t) shtihen; (t) bihej, (t) shpihej, (t) shtihej; (t) biheshin; (t) shpiheshin, (t) shtiheshi,n dtj.

t lidhores, si edhe n trajtat psore-vetvetore, folje shkruhen me -i-:

kto

Sh'kruhen me -je- foljet me tem m -1, -lI, -rr njsoj si edhe foljet e tjera t ktij tipi me tem m bashktingllore (si rrjedh, djeg, piek, njep); me -jeshkruhen edhe t gjitha fjalit e formuara prej tyre:

s14

tore shkruhen me -i-: (t) uilni; (t) t:ilja, (t) uilje. . .; vil; (t) uitet, (t) vilen; (t) uilej, (t) uileshin etj.; (t) prctllni; (t) prcillja, (t) prcillje. . ; prcilt; (t) prcillesh. . .; (t) prcill,esha, (t) prcilleshe etj.; (t) nir'rni; (t) ttimja, (t) ninie...; nirr; (t) nrirrem, (t) ninesh; t nrimej, t nirreshi,n etj.

mjel, ujel etj.; mbshtjelt, mbjel,l, prcjell, pjell, sjell, shtjell, ujell etj.; njem, tjerr, jerr etj.; rnjelse, vjelje etj. ; mbjellje, mbgells, prcjells, prcjellje, pjellor, sjellje, ujsjells etj.; tjer-rje etj., po ashtu si djegs, bukpjeks etj. Kto folje n vettin e dyt shums t s tashmes dhe n t gjitha vetat e s pakryers s dftores e t lidhores, n urdhroren dhe n trajtat psore-vetve-

65

S15; $16 a, b

GRUPI

YE

$15 Grupi ye shkruhet

arsAe,

plot:

arsyeshm, arsyetoj, arsyetim, dyer, nlAej, tyerje, fEell, gjtlpryer, krye, kryesi, krEesor, lcryekput, krEene, lAej, Lyerje (por l,yr), prlyej, ngjqej, ngjgerje (por ngjAr), i plqEesh.rn, prkthges. pUes, pEetje, pyets, i rrmbgeshm, rrAeshm, i shkl,qyeshm, shqyej, thEej, thyerje, thyes, i, pathyeshm etj.
dyel,L,

GRUPET

UA, UE

s16
Grupi ua shkruhet i plot: a) tek emrat dhe mbiemrat si:
buall, bualtic, drogua, duaj, ftua, grua, hu,a, huazim, i huaj, muaj (por mujor-e, tretnujor-i, gjashtnujor-i), i prmuajshm, prrua, shuall,, thua etj.; b) te foljet me tem m -ua, si:

bluaj - bl,uan, bluajm, bluani, bl,uajn; bluaja, bluaje, bl,r.tonte; bluanm, bluanit, bl,uanin; bluarn, bLuot, bluan; t bl,tmsh; bluakam, bluake, (kam) bluar etj.; dua duam, duon, duaje, duajeni etj.; druaj druo,n, druajm, dru,anim, (jam) druajtur etj.; kruaj, euaj, ruaj, rruaj, shkruaj, shuaj etj., si edhe te shumsi i s kryers s thjesht, te habitorja dhe te pjesoret e 5-360

$s17,18

66

foljeve me tem m -o: msuam, msuat, msuan; pu' nu,arn, punuat, punuan; sulmuam, su,lmuat, sulmuan; msuakam, msu,ake, msuaka, msuakemi, msuakeni,
msuakan; punuakam, punuake, punuaka, ptlnuakemi, punuakeni, punuakan; msuar, pa.jtuar, prtuar, p?.Lnuar, sulmuar, treguar etj.*

s17 Shkruhen me ue emrat dhe mbiemrat foljor t formuar me prapashtesat -s dhe -shm nga folje me tem m -o I -u^; po kshtu shkruhen edhe fjalt e formuara prej tyre:
botues-e, dgjues-e, eduku,es-e, gatues-e, msu,es-e, s - e, par a shi,kue s - e, pastr ue s - e, p r punue s - e, plo tsues-e, shkrues-e, uetmohltes-e, uetshkarkues-e, uetueprues-e etr,j.; i afrueshm, i dgjueshm, z gzueshm, i, pahand r tue

rrueshm, i paryjtueshm, i paprtuesltm, t pazuendsueshffi, i sh.oqrueshm, i uajtueshm, i'uazhdueshm, i uijueshm etj.

TAKIMI

I DY ZANOREVE T NJJTA

s18 Kur n formim fjalsh takohen dy zanore t njjta, ato shkruhen t dyja:
*) T dallohen prej trajtave me ye, ua t foljeve t tipit krgej, bluaj, trajtat psore-vetvetore, t cilat nuk kan grup zanoresh: krghet, thghet, bluhet, shkruhet etj.

67

S19

paanshm, paunsi, poarrir, deetimologjizim, krgeengjll, antiimperialist, autoofiin, joobjektiu, joorganik, jooksidues, joorigjinal, mi,kroorganizm etj.

i paaft, i

paapelueshm,

i paarmatosur,i

paafrueshm,

APOSTROFI

Apostrofi prdoret n kto raste:

a) Pr t shnuar rnien e --s fundore te trajtat e shkurtra t premrave vebor m dhe t, te pjesza t e mnyrs lidhore, e kohs s ardhshme t dftores si edhe te ncirtimet e ndryshme me pjesore (pr t, me t, nj t + pjesore) prpara trajtave t

sle

t shkurtra
jeve.

premrave vetor i, ll, prpara trajtave premrore ia, iu, ju, jua, ua, si edhe prpara pjeszs u t trajtave psore-vetvetore t fol-

shkurtra

Kbhtu shkruhen:

m'i rlha; t'i dha; t'i shkruash shokut; t'i zbatosh rregullut; do t'i tregoja; do t'i them, pr t'i pasur parasEsh; me t'i thn, u nis etj.; t m'u- bsh, t fala; do t'u thuash,; do t'u kisha thn; do t'u prgjigjem; pr t'tr dhn librat; me t'u dal prpara; nj t'a thn, u ndaln etj.; t m'ia numrosh nj nga nj; t'ia thuash; do t'ia tregoja; do t'ia njoftoj; pr t'ia dal n krge; me t'ia treguar; t mos m'ia prishni qejfin; pr t'iu prgjigjur thirrjes; me t'iu afruar, e njohu etj.;

sle

6B

duam t'iu nderoim; do t'iu kishim ftuar; do t'ju tajmrojm; do t'ju lutesha; pr t'ia ndihmuar; me t'ju njoftu'ar, ntsunt' eti.; duam t'jua shpiegojm iuue; do t'jua ki,sha tre' gua,r; do t'jua di pr nder; pr t'iua lehtsuar punn juue; me t'jua sjell uegl'at, filloni! eti.; t rnos m'ua pr|shni, qeifin; s'u plqen t'ua kui' tojm; do t'ua kisha sjel'l; do t'aa tregoi shokue; pr t'ua br t qart nnsue; rne t'sa dhn lajtnitl, 'tt nisn etj.; nuk m'a dha; m'u b zen'Lr& mal; n rrr'u dhnt rosti etj.; si t'u dukT ; rnos t'u ndaft e mira!; t'u bft Ttush'ku top! etj.
ta, ku nuk kemi nj rnie t -s, por nj shkrirje dy
noresh (m

Shnim.

Shkruhen pa apostrof traita,t premrore ma

za-

* e: ma; t + e: ta): ma dha librin; s'ma jepte; ma jep; jepma; pr t ma treguar; duke ma treguar; rne t na treguar; pa me thn;
rtj t ma kujtuar etj.

b) Pas pjeszs mohuese s dhe pas premrit

s'arrtn; s'erdhi,; s'e

s'sht; s'i tha; s'u pr; s'bri ; s' duhet ; s'presim ; {thuhet ; s'mundem e+-j.; 'e do?; 'sht? ; 'i th,e? ; 'do?; 'krkon? ; 't doi?; 'ltolt e bukur!; 'z i, mbl'!; e, dim se 'qLLim ku; s'na th.a se 'krkonte etj.
g jeg

di;

tyre:

d.o nns; far do prej meje?; thua? etj.; fardo, donjri, dokush.

S h n i nn. Shkruhen pa apostrof premri i pakufishm do dhe premri pyets far, si edhe fjalt e formuara prej

nuk kuptoi

far

69

S19

c; $20 a, b, c

c) Pr t shnuar rnien e --s tek nyjat e prparme t, s me kup;tim pronor n rasat e zhdrejta t emrave i ati, e ma: (i, e) t'et, (i, e) s'ms, me t'mn.

s20 Nuk prdoret apostrofi:

re e patheksuar ndiqet nga nj fjal q fillon

zanore, pavarsisht nga shqiptimi:

a) n te gjitha rastet e tjera, n t cilat -ja fundome

m,iqsis e ullazris, sht e urtet, han

uajz e urt, fush

e bukur,

shtpin

madhe,

enjten, uajzs s urt, t ardhurat, n ato uende, n oborr, n ar, m erdhi keq, le t ikim, n ikt, m i modlzi, q ather etj.;

e pin, t

b) n t gjitha fjalt q mbarojn me nj zanore tjetr (a, e, i), kur ato ndiqen nga nj fjal a trajt fjale q nis me zanore:
fusha e l\Iyzeqes, nj lule e bukur, detEr urgjente, zyr eprore, mali i, Lart, drejtori i shkolls, bi,ri i nns etj. (dhe jo fush'e MEzeqes, nj lul'e bukur, mal'i, lart, drejtor'i shkolls, bir'i nns etj.); c) n vetn e tret njjs e shums t premrave vetor t thjesht (pa parashtes), kur kta vijn pas nj parafjale:

prej saj, prej tyre, prej

me t, pr t, me ta, pr ta, me to, pr to, prej tij, sish., prej sosh etj. (dhe jo me

S20 c; $21

70

't, pr 't, me 'ta, n1,e 'to, pr 'to, prej 'tij, prej 'saj, prej 'tyre, prej 'sish, prej 'sosh etj.); ) te trajtat e pr'emrave pronor q nisin me s ose t (sime, son, suaj, ti,m, time, tnd, tnde, tan, ton,
tona,

tuaj etj.);

oajzs sime, shkolls son, kooperati,us suaj, jepjani suajs etj.; djalin tim; e kam timin; shtpin time; n f shatin tndi n rrugn tnde; e kemi tonin; shoqen ton; shokt tan; jemi tant; dshirat tona; qAtetin tuaj; ne tonn, ju taajn etj.
THEKSI

nuk siguron shqiptimin e drejt t fjalve t ndryshme, mund t prdoret theksi i mpr,eht ( / ).

N shkrimin e gjuhs shqipe, si rregull, nuk lloj theksi. N raste t veanta, kur konteksti nuk arrin kurrsesi t mnjanoj ngatrrimin e kuptimeve ose
prdoret asnj

s21

DRE'TSHKRIMI I BASHI(TINGTTONEVE
BASHKTINGLLORET E ZSHME N FUND .E N TRUP T FJALS

II.

Bashktinglloret e zshme b, d, d.h, g, gj, 't), t, rh, z, zh shkruhen si t tilla, ashtu si shqiptohen kur jan prpara nj zanoreje, edhe tkur gjendern n fund t fjals os,e n trup t saj prpara nj bash;ktingIloreje t shurdh,t a prpara bashktingllores n:
el,b (elbi), gjemb (gjembi), u kalb (u kalba), korb (korbi), lab (labi), rob (robi); znual,id (invalidi), fund (fundi), knd (kndi), hr,brid (hibridi), mund (mundi), qind (qindi), standard (standardi), shkund (shkunda), uend (vendi); bredh (bredhi), dredh (drodha), gardh, (gardhi), lidh (lidhm), Liuadh (tivadhi), ndodh (ndodhet), ndrydh (ndrydhet), zbardh (zbardha); breg (bregu), burg (burgu), dteg (djegim), larg (i largt), lng (lngu), i lig (i ligu), prqg (pragu), shteg (shtegu), uarg (vargu), zog (zogu); rnos e digj (digje), ligj {Iigji), u prg jig j (u prgjigjn), qeng j (qengji) ; It ou (hovi), urou (urovi); borh (borxhi), tunrh (tunxhi), hurh (xhuxhi) ; bihoz (bixhozi), brez (brezi), amakz (amakz|), dorz (dorza\, filiz (filizi), gaz (gazr), hauz (hauzi), ndez (ndeza), njerz (njer'zit), oriz (orizi),

s22

S23 a

72

pullaz (pullazi), mogoz (rrogozi); garazh (garazhi),

i elbt,labe; mundte, m:u,ndka, mundsha, mundni, i, mundshm, uendqndrim, uendstrehim, uendtakim; i bredht. mblidhte, mble'dh.ka, mbledh.sha, mblidh,ni; Lagte, lagka, lagsha, I,agni; digjte, digjnx; houte, h.ouka, hout, huuni, i houshm; ndizte, ndezsha, ndizni etj.
S h n i m 1. Emrat kndes (kndesi), mes (mesi), mngjes (mngjesi)'shkruhen me s fundore; po kshtu edhe formimet prej tyre si rnesatar, mngjesore etj. S

shantazh (shantazhi) etj. ; humbte, humbka, humbsha, humbnt,,

hni

prapashtesn -as: baras, barkas, befas, djathtas, fshehtas, fgta.s, haptas, kmbadoras, krahas, majtas, rishtas (por: barazi, barkazi, fshehtazi, haptazi,, rishtazi, etj.).

m 2. Shkruhen

me -s ndajfoljet e formuara me

sHizHl

NtsToRE

s23 Fjalt me sh I ,h / nis,tore shkruhen kshtu: a) me sh-, kur kjo ndiqet nga nj bashktingllore e shurdht (f, k,p, q, t, th ej.):
shfajsoj, sltfaq, shfaqje, shfaros, shfryj, shfrgtzoj; shkallmoj, shkarkoj, shkatrroj, (i, e) shkatht, shklqej, (i,, e) shklqger, shkmbe j, shkput, shkornbtarizoj, shkoq, shkreh, shkrep, (i, e) shkri.ft, sh.krij, shkujdesem, shkul ; shpal,os, shpall, shpalt1e, shprblim,

shprdori.m, shprndaj, shpjegoj, shpjegim, shpif, shpikj,e, shpoj, shpom, shprish, shpronsoj, stt pyttzim; shqep, shqetsoj, (i, e) shquar; shtjettoj, slttrgdh; shthur, shthurje etj.;

n.t

,.)

SZ3 b, c; S24

b) me zh-, kur kjo ndiqet nga nj bashktingLl llore e zshme (b, d, g, gj, v):

toj, zhdoganoj, zh,dredh, (i, e) zhdrejt, zhduk; zhgnjej, zhgnjim, zhgrryej ; zh.gjaksohem, zhgjandm; zhuat, zhuendos, zhuesh, zhuil,loj, zhuillim, zhuleftsirn, zhuoshk e'tj.
Prernri tek t gjitha fjalt e formuara me shkruhet kshtu, pavarsisht nga bashktingllorja q e pason: do, dokush, donjri, far, fardo,

zh,bart, zhbj, zhbiroj, zhbllokoj; zhdauarit, zhdm-

pjesmarrjen

Shnim.

e tij,

i fardoshm, ka, dika, gjithka.

c) me -, kur kjo n'diqet nga nj zanore ose nga nj bashktingllore e tingullt (1, ll, r, rr, m, n, nj, j):
armat o s, ar matirn ; or g anizo j, or g anizim, orientoj, ori,entim etj. liroj, lirim, lirimtar, lodhem, l,odhje; regjistroj, regjistrim; rregulloj, rcegullim, (i, e) megul,lt, rrnjosje; mnllern, rrLend, mendin, (i, e) rnendur, msohe'In, mos ; nderoj, nderim, ngjAros ; njerzor ; jerr etj.
S h n i m. Shkruhen me sh- fjalt shmang, shlgej, shnrlrroj, shndrit dhe ato q formohen prej tyre.

S,
$24

NISTORE

Fjatt me s, z nistore, t ndjekur nga nj bashktingllore (disa prej t cilave shqiptohen ngandonjher edhe me c ose x), shkruhen kshtu:

$24 a,

b;

$25 a

74

a) me s-, kur kjo ndiqet nga nj bashktingllore e shurdht ose nga nj bashktingllore e tingullt (m, n, l): sfak, sfilit, sfrat, sfungjer, sfurk; skal'it, skrJyell, skrk, skrmit, skuq; sprkat, sprndrit; sqepar, squ''

fur

snwg, smalt, smaltoi, smat, smatos, smerald, srneril, smilar, smil,at, smilats, smir, smirzt, smiroj, s'mo' ki,ng, smuqth'i,, snob, snobizm, slogan eti.;

etj.;

b) me z', kur kjo ndiqet nga nj bashktingllore

zshme:

zbardh, zbatic, zbath, zbauit, zbrthei, zbokth, zbraz, zbres, zbritje, zbukuroi, zbut; zdrukth; zgalem, zgaur, zgrbonj, zgrdh,ihem, zgrip; zgiat, zgjedh, zgjyr; zuarit, zuerdhem, zuogLoj eti. N pajtim me shqiptimin m t prhapur, me z' shkruhen edhe foljet zmadhoi, zmbraps, si edhe fjalt e formuara prej tyre.

SHKRIMI IJ.S
Shkruhen me j: a) emrat ku j-ja ndrzanore i prket tems, si edhe fjalt e formuara prej tYre: anije - anija, aniies, anijen, aniiet, aniieue, ant'jesh, anijetar; batanije ' bataniia, bataniies, batanijen, ba' tanijet, batanijeue, bataniiesh; dije - diia, diies. . . dijent, d"ijetar, i d'iishm uetdiie; fije - ftia, fiies. . '

$25

75

925 b, c

fijezor-e, fijezoj, fjezim, fijor-e; hije - hija, hijes. . . i. hijshm, hijesh,i, hijesi,ra-t, hijernd etj.; korije korijct, korijes etj.; krijes, krijues; pije - pija, pijes, i pijshm etj.; shije - shija, sht jes etj.; bijtt - biya, bijs, bijn, bijat, bijaue, bijash; fmij - fmija, fmijs, fmijn, fmijt, fmijue, fmijsh., fmijri; mij - mija, mijs etj.; nyj nAja, nyjs, nyjn, nyjat, ngjaue, nyjash, i nyjshm, (i, e) nyjzuar, nyjzim; paj - pajime-t, pajis, pajisje, i pajtsur; shkndij - shkndija, shkndijs, shkndijim; aj - uji, ujit. . . ujis, ujitje; vijii - uija, uijs. . . uijoj, pruijoj, ui,jim etj; aj - aji, aji,t, ajin; faj - faji, fajit, fajin; kallaj kallaji, kallajit, kallajin, kallajis; lloj - lloji, llojit; maj - maji, majit, majin; skaj - skaji, skajit; vaj - uaji, uajit, uajin etj.;

b) emrat f'emror q daliin m zanore t theksuar prve -i-s, n t gjitha trajtat, kur zanorja e theksuar ndiqet nga nj zanore tjetr:
kala, kalaja, kalaje; para, paraja, paraje; be, beja, beje; ide, ideja, ideje; re, reja, reje; rrufe, nufeja, mufeje; e ue, e ueja, s ueje; gj, gjj,a, gjje; tablo, tabloja, tabloje; dru, druja, druje; dA, dqja, dAje, t dyja etj.; por; bukur\ bukuria, bukurie; clsi,, cilsia, cilsie; dashuri, d,ashuria, dashurie; dituri, dituria, diturie; dhi, dhia, dhie; li, lia, lie; liri, liria, h,rie; ministri, ministria, ministrie; parti, partia, partie; rini, rinin, rinie; shtpi, shtpta, shtpie; ushtr| ushtria, ushtrie; ueti, uetca, uetie etj.;

c) traj;tat e gjinores, t dhanores e t rrjedhores

$25 , d, dh

76

njjs t pashquar, si edhe t emrores njjs t shquar t emrave q dalin m -o t patheksuar:

balo, (i, e nj) bal,oje, baloja; dado (t,, e nj) dudoje, dadoja; depo, (i, nj) depoje, depoja; kakao (i, e nj) kakaoje, kakaoja; kallo, (i, e nj) kalloje, kalloja; kosto, (i,, e nj) kostoje, kostoja; pako (i, e nj) pakoje, pakoja; nllto, (i, e nj) palltoje, palltoja; radio, (r, e nj) radioje, radioja; teto, (i, e nj) tetoje, tetoja; tifo, (i, e nj) tifoje, tifoja; torno, (i, e nj) tornoje, tornoja etj.; po kshtu shkruhen edhe emrat e prvem t ktij tipi: Bajo, Bajoja; Koo, Kooja; Kristo, Kristojo; Misfo, Mistoja; Pirro, Pircoja; Sofo, Safoja; Vi,to, Vitoja; Kajro, Kajroja ; Rongo, Kongoja etj.;

(i, e) atij, (i, e) kti,j.

) premrat (i, e) tij,

i tiii, e ti,ia, t tiit'

t tijat,

S h n i m. Nuk shkruhet me -i- as n trajtn femrore, as n trajtn mashkullore pronori shums i vets s par: t mit, t miat, (shokt) e mi, (shoqet) e mia. Po kshtu t tria.

d) trajta e shkurtr e premrit vetor t vets s tret njjs (i), kur i prapangjitet foljes, e bashkuar me nj tjetr trajt te shkurtr premrore ose me pjeszn u t psore-vetvetores:
tregoja shokut; hapja dern mikut; ngiitiu ma' lzt; pruishju ksaj pune; largoiu s keqes; afroiuni
msuesit etj.;

dh) trajtat e vets s par e t tret shums t s tashmes s dftores, t vets s par e t tret njjs e shums t s tashmes s lidhores dhe t s ardhmes,

77

s25 dh

si edhe trajtat e vets s par e t dyt njjs t s pakryers d,ftore, lidhore e kushtore t foljeve q n vqtn e par njjs t s tashmes dftore dalin m -aj, -ej, -j, -ij, -oj, -uj, -yj, -iej, -uaj, -yej:

laj - lajm, lajn, (do t) lnj, (do t) taj, (do t) lajm, (do t) Lajn, (do t) lnja, (do t) lnje, mbaj mbajm, mbajn, (do t) mbaj, (do t) mbaj, (do t) mbajm, (do t) rnbajn, (do t) mbaja, (do t) mbaye; qaj - gajm, qajn...; thaj - thnjm, thajn... etj.; blej - blejm, blejn, (do t) blej, (do t) blej, (do t) blejm, (do t) blejn, (do t) blija, (do t) blije; dfrej - dfrejm, dfrejn, (do t) dfrej, (do t) dfrej, (do t) dJrejm, (do t) dfrejn, (do t) dfreja, (do t) dfreje etj.; bj - bjm, bjn, (do t) bj, (do t) bi, @o t) bjm, (do t) bjn, (do t) bja, (do t) bje; arrij - arrrjm, arrijn, (do t) arnj, (do t) ami,j, (do t) arryn, (do t) wrijn, (do t) arrija, (do t) arrije,' fshij - fshijm, fshi.jn, (do t) fshij, (do t) fsh,ij, (do t) fshijm, (do t) fshijn, (do t) fshija, (do t) f shije; Sdhij - gdhijm, gdhijn, (do t) gdhij, (do t) gdhij, (do t) gdhijm, (do t) gdhijn, (do t) gdhija, (do 't) gdhije; vij - ui.jm, uijn, (do t) uij, (do t) uij, (do t) utjm, (do t) uiin, (do t) uiya, (do t) '""ije etj.; qndroj - qndrojm, qndrojn, (do t) qndroj, (do t) qndroj, (do t) qndrojm, (do t) qn' drojn, (do t) qndroja, (do t) qndroje,' punoj punojm, punojn, (do t) punoj, (do t) punoj, (do t) punojm, (do t) pu'noin, (do t) punoja, (do t) punoje eti.; mbruj - mbrujm, mbrujn, (do t) mbruj, (do

s25 dh

7B

t) mbruj, (do t) mbrujm, (do t) mbrujn, (do t) mbruja, (do t) mbruje etj.; fryj - frEjm,fryjn,(dot) fryj,(do t) frEj, (do t) frgjm, (do t) fryjn, (do t) Jryja, (do t) fryje: ndryj - ndryjm, ndrEjn, (do t) ndryj, (do t) ndryj, (do t) ndryjm, (do t) ndryjn, (do t) ndrgja, (do t) ndryje etj.; ndiej - ndiejm, ndiejn, (do t) ndiej, (do t) ndiej, (do t) ndiejm, (do t) ndiejn, (do t) ndieja, (do t) ndieje; p&ziej - prziejm, prziejn, (do t) prziej, (do i) prziej, (do t) prziejm, (do t) prziejn, (do t) przieja, (do t) przieje etj; paguaj - Wguajm, paguajn, (do t) paguoj, (do t) paguaj, (do t) paguajm, (do t) paguajn, (do t) paguaja, (do t) paguaje; shkruaj - shkruaim, shkrucjn, (do t) shkruaj, (do t) shkruaj, (do t) shkruajm, (do t) shkruajn, (do t) shkruaja, (do t) shkruaje etj.; Iyej - lgejm, lyejn, (do t) lAej, (do t) LEej, (do t) lyejm, (do t) lgejn, (do t) lyeja, (do t) lgeje; kryej - kryejm, krgejn, (do t) kryej, (do t) kryej, (do t) kryejm, (do t) kryejn, (do t) kryeja, (do t) kryeje etj.
S h n i m. Foljet q n vetn e par t s tashmes dftore dalin m zanore, si ha, fle, l, n, t:, z, di., pi, nuk shkruhen me -j as n vetn e par e t tret shums t s tashmes dftore e lidhore dhe t s ardhmes, as n vetn e par e t dyt njjs t s tashmes lidhore, as n urdhrore:

- (do t) ham, (do t) han; t ha, t hash,; ha!; lle - (do t) llem, (do t) flen; t fle, t llesh; !Ii!; l - (do t) lm, (do t) ln; t l, t tsh; di - (do t) dim, (do t) din; t di, t dish;
ha

dL !

etj.

79

$26 a, b, c,

Shkruhen me i dhe jo me j: a) trajtat rasore t njjsit t shtim t kallzores), si edhe trajtat nores e t rrjedhores s njjsit t ve mashkullor m -ua ose m -a t

s26

shquar (me prjae gjinores, t rlhapashquar t emratheksuar:

dragua - (nj) dragoi, (i, e) dragoit; ftua - (nj) ftoi, (i, e) ftoit; krua - (nj) kroi, (i, e) kroit; pallua - (nj) polloi, (i, e) palloit; prrua - (nj) pmoi, (i, e) prroit; vargua - (nj) uargoi, (i, e) uorgolt etj.; baba - (nj) babai, (i, e) bobait (por baban); vlla - (nj) ul,lai, (i, e) ullait (por uLtan);

b) trajta e shkurtr e premrit vetor t vets s tret (i), edhe kur bashkohet me nj trajt tjetr t shkurtr premrore ose me pjeszin u t psore-vetvetores prpara foljes:
rr,os ia trego; ia hapi zemrn; iu mbush mendja; ia ngjit malit; mimet iu dhan nnsue m t mir

etj.;

c) veta e tret njjs e s kryers s thjesht t foljeve m -oj ose m -uaj:

etj.; harroi, luftoi, punoi, tregoi, urapoi, zgjoi; shkroi

) fjalt e formuara prej temash m -i t theksuar me an prapashtesash q fillojn me zanore: bashkiak, shtpiak-e, shtNar, shtiak, triak, (zile) trare etj. S h n i m. Shkruhet uetjok (r'ete-vetja), dgjar-e (t dyja).

BO

SHKRIMI

BASHKTINGLLORES H

$27 Duke u mbshtetur n shqiptimin letrar dhe n traditn e shkrimit, shkruhen me h: a) n fillim t fjales:
ha, habit, hal, hamshor, h,amullore, hap, harabel, hardhz, hardhuc, hark, h,art, ham, harroj, h.edh, helm, hel,l, heq, her, hero, hesht, hesltt, hn, e hn, hi, (i, e) hLdhur, hije, hikrr, hingI,lin, hink, hipi, hi,r, hirr, hithr, hoje, i holl, hop, hosten, hou, hu, hua, i huaj, hudhr, humb-as, hund,, hurdh, hutoj, hyj etj. Ktu hyjn edhe nj numr fjalsh t burimit

turk:

haber, hajat, lwjdut, hajmali, hajuan, hak, halt, hall, hall, llallk, hallu, hamall, hamam, hambar, han, hara, harar, ltarem, harh, hnse, hasll, hasm-t, hasude, haslwsh, h,ashure, hata, h,atul,l,, haua, hauan, hejbe, hem. . . hem, hendek, hi, hile, htse, hordh,i, hoshaf , huq, hurm, hEzmet etj.;

b) n fund t fjals:

foljet e tipit deh, fsheh, ftoh, grah, l,eh, mih, ntpreh, ndih, ngreh, neh, njoh, rroh, shkreh, shoh etj. n t gjitha trajtat e zgjedhimit t tyre: fshelt', f sheh,im, f sh,ihni, f sheltin; f sh,ihja, f shihje. . .; (u) f slteha, (u) f sh.e\te. . .; f sh.ih.ern, f sltihesh. . .; f shihesha, fshiheshe. . .; fsLteh.kam, fsheh'ke. . .; fslt'ehur etJ. ; emrat si ah, gjah, gjArwh, krah, moh, peh, pl'eh, shah, tezgjah etj. n t gjitha trajtat e tyre: kraltu, krahut, ltrahun, kraht, krahue, krahsh;

81

$27 c

c) n mes t fjals:

trajtat psore-vettvetore t foljeve me tem m

"zanore:

lahem, lahesh, . .; lahesha, laheshe. . .; lahu, lahukthehem, kthehesh. , .; kthehesha, ktheheshe. . .; kthehu, kthehuru; bhem, bhesh. . .; bhesha, bheshe. . .; bhu, bhuni; fshi.hem, fshi.hesh. . .; fshi,hesha, tshiheshe. . .; Jshihu, fshihuni; tregohem, tregohesh. . .; tregohesha, tregoheshe. . .; tregohu, tregohuni,; msohem, msohesh. . .; msohesha, msoheshe. . .; msohu,

ni;

msoh.uni; shtghem, shtghesh. . .; shtyhesha. . .; shtEhe' she. . .; shtEh.u, shtyhu,ni,; przihem, przihesh.. . .; przi,hesha, prziheshe. . .; przihu, przihuni; ndihem, ndihesh. . .; ndi.hesh.a, ndiheshe. . .; ndihu, ndihuni etj.

e mbiemrat si grahm, krehr, Lehon, i, leht,lloh, ujehrr,

ojeh:rra.

'tuhas, mnhnit, nuhas, pohoj, ashtu edhe emrat

Po kshtu shkruhen edhe foljet

si dihas, grhas,

Ktu hyjn edhe nj numr fjatsh t burimit urk: aheng, ahur, bahe, beha,r, ehre, duhan, lcasaphan, mahmur, mhall, muhabet, muhalebi, muhatnedan, na,hr,e, pehliuan, pehriz, qehaja, rehat, sahan, .sahat, sehir, spahr,, tahmtn, tespihe, hahil, heuahir, zahire, zeh,er eij. Me h shkruhen edhe t gjitha fjalt e formua.ra prj fjalve t prfshira n k,te paragraf: hamendje, t h.ept, harlcts,r, harhoj, htdhrim, hingllim etj.; ftohje, i, ftoht, krahasoj, krehje, i krehur, lehtsi, luhatje, mohoj, ndi.hm, ndihms, ngrehin, ngrohje, i ngroht, ngrohtsi,, nuhatje, njohje, njohuri' rrahje, shkrehje etj.; gjahtar, plehroj, shahist etj.

6-360

$28 a

B2

anlll,

mirnet prej tyre: rootsol,

Shni eci,, es1,1,

m. Nuk shkruhen me h fjalt arush, ooo4 Lki, rttrncr, AU, oete - oetJa, vet dhe foroefuet.

FJALff s28

ME

RR

Duke u mbshetur n shqiptimin letrar t sotm, shkruhen m rr:

a) n fillim t fjaltrs:

errrat: rrabosht-a, rradnkn,, rraf sh, rrahs-i, rrah-u, naketake, rcangul,Ia, rre.p, naplh,nt, rraqe, rrask-a, rrasht, rrasht, r'rathje, ffafigrn, rrebesh, rrebull, r'reckii, rregull, rcern (lopat e barks), rrernb (deg, damar), ment, rreq, rrep, rresht, rceshter, meth, rreze, rrezg-u, mezik, mezhde-ja, rrcok-a, mfar, rrfenj*, rrtim, mgall, rrkaj, mke-7a, rrmet, remore, nmuj, rriinds, mnak, rrnj,rrFb, rrqebul,l, rrshaJe-t, rrshek, rr'shiq, rcshir, mzall, rt'z, trip, nqr, rcisk, r-rjet, m'ob, rtorttll, nodl, rrog, rrogoz, rroj-a, r'rokje, molcull, mopm, nontl\i,, motii, mozg, t"ntnza, rrudh, rntfe, naf, rrug, rru,nga7, rru,sh, rrushkull, muzull, mgell, rrEl, rrym, r'ryptn etj.; mbiemratz (i, e) mall, (i, e) rrem, rremash, (i, e) rrept, (aez) rnfk etj.; foljet: nah, mafilij, ff(trs, r-raugoj, ffiej, mekem, rreshJe, rrfej, rcgjaj, nkLlej, mmbej, rrrnih, mhwj, mqethem, r-rshqas, rrzoj, rri, mit, mjedh, rrlep, moj, rraft, rrok, r'rokullis, norytent, rnn| (p.sh. rrunj mjeWn, tr)or rxlaj shtptn),. rtttdh eti.;

B3

$28 b, c

ndajfoljet: mall,, rreth e motull, rrokopuJ, rrotull, rrumbull, rrgeshm etj. ;

b) n mes t fjals:
emrat: arr (pema), barc, bwgl, bim (pija), bur-r, eu,mi.l, ferr, furr, fumi,k, harrje (insekti), him, lcarri,ge, kanoqe, knab, kmi, korrik, kurrll, kurriz, mshqem, munash-t, murriz, munjel, pbrall, prrun, qerre (mjet transporti, por qere n smundje e Iiikurs"), qurra, skterr, som, shatr, shlcurce, sh,tjetre, tum, thmi,me, Darr, zorr etj.; mbiemrat: kmut, (i, e) murrt, (i, e) pjerct, sterr, (i, e) uocrr el,j.; foljet: arratisem, arrij, dnmoj, grcgej, hamoj, krtnet, krnts, ndrroj, ngatmoj, ngurroj, picmoj, shkarr auit, shkatrro j, turr em, thm e s, thrrmnj, urr e j, (dhia) umet ,j.; ndajfolja kurr; pasthirrma urra!;
c) n fund t fjals: ermrat: bem, curr, den, djerr, dokm, ndrr, gabzherr, hort', kandm, kokrr, kotom, rnorc, obwr, qarr, etr, shem, terr, tmerr, tu,m, am, ajehrr, zjarr, zhauorr etj.; foljet: bjerr (por e kryera e thjesht bora), jerr (por ora), kom, Tarr (por mora), njerr (por .nara), Wurr, prmjem (por prm,ora), (t)ham, tjerr (par tora), tkum etj. Me rr shkruhen edhe fjalt e formuara parej fjalve t prfshira n kt paragraf:

$28 c

B4

bjerradit, bjerrafat, burracak, burrri,, djerrin, errsoj, (i, e) errt, ndrroj, ferra, ferri,shte, (i,, e) krrtlsl;r, kokmiz, (ma,kin) korrse, korrje, kurrizor,
kurrkund,kurrsesi, manaf err, (t, e) mnrc, mnrcdhnie, mnrrueshjer'rn&rros, mburracak, mburrem, mburrje; nturrtehem, ndmesa, ndrmnrrje, ngurrim, oborrtar, pjerrsi, qomazi, (i, e) rrafsht, rrafshr,m, rcafshin, rraf shnalt, rr af sho j, rr af sh,ult , rr allher , m aIIo j, rr apisht, rrasallis, (i, e) rcast, rreckos, megullisht, ryegulloj, (i, e) rregullt, rreptst, rreptsisht, rreshk-u, (i, e) rreshkt, rreshttm, rreshtoj, rreshtor, rrethan, rrethatore, methe-ja, rrethim, rrethtna-t, rreth,oj, rrethoj, rrezatoj, rreztkoj, i rreztkshTn, (i, e) rrgjuar, rcmbzm, t, rrmbEeshm, rrnim, rrnjdal, rrnjs, mnjsisht, rrnjsor, rrnjos, rrsh.qan, mshqanor, (1, e) rritur, rrjedh, rrjedhs-e, rryedhim, rrjedhore, rrjedhshm, rrjepacak, mobaqeps, rrog'tar, rrojtore, rrotallim, rrotulloj, rrotullues, (i, e) rru,ar, (i, e) rcudltt, rrufeprits, rrugl., (i, e) rcumbullakt, rrumbullakoj, rrumbullos, rruzullim, siprmnrrje, sharroj, shkamauin, shndrroj, tjerrs, tkurrje, tmerroj, turraurnp, thirrje, thircore, urrejtje, uarceza, uarrim, Darros, uoc-

rrak etj.
S

formimet prej saj reshtje, (i, e) pareshtur; regiistr, rnkoj, roX, rornalc, rgshfet, sh,ter dhe formimet prej saj: shteroj,

sem,

hnim

; Nuk shkruhen me rr fjalt lcarot, ngurongurt, rac, radh, rebel, ren'ttar, resht (pushoj) dhe

pashtershm.

B5

$29 a, b, c

NJ.JA N TRUP E N FUND T FJALS

s2s

nj e jo me j: a) emrat femror me nj n trup t fjals:

Shkruhe,n me

banj, bitonj, brinj, fi,nj, gshtenj, mush.konj, rrfenj, rrnj, shkronj, shushunj, thinja-t, ujkonj, zonj etj.;

b) mbiemrat e formuar nga nj tem m -nj:

(i, e) Jlorinjt, (i, e) drunjt, (i, e) grunjb, (?, penjt etj.; po kLrshtu (i, e) shenjt, (i, e) shtrenjt;
zainore

e)

c) trajtat e shumsit te emrave mashkullor m t theksuar ose m -ua:

krci,nj (krci), kushrinj (kusherl), mr,nj (mi), mulli,nj (mulli), sharrhinj (sharrxhi), turinj (turi), ul,li.ni (u11i) etj.; po kshtu shkruhet shumsi i mbi,emrave m -i t the,ksuar: t rinj (i ri) etj.; budallenr (budal[a), masl<,arenj (maskara) etj. ; heronj (hero) etj.; drunj (dru), hr,,,nj (hu), krcunj (kncu) eti.; dragonj (dragua), ftonj (ftua), prrenj (prrua), thonj (thua) etj. Me -nj shkruhen edhe trajtat e shumsit t emrave mashkullor si gjarpinj, gjarprinj (gjarpr), lmenj (trm), lumenj (Ium), priftrzni (prift), sh,kmbinj (shkmb), thelpinj (thelb) etj.
S h n i m. Shkruhen me -j shumsat: kqij, t kqija (i keq, e keqe).

arinj (ari), bari.nj (bari), bataki,nj (bataki), r.liminj (ilimi), kallajhinj (kallajxhi), kallinj (kalli),

kuii (kufi),

s30

B6

GRUPE BASHKTINGLLORESH

MB, ND, NG, NGJ

Grupet e bashktinglloreve ffib, nd, ilg, ngi shkruhen t plota si n fillim, ashtu edhe n trup e n fund t fjals:

s30

mb: mbaj, mbaroj', n'tbes, mbetem,

mbi,j, mbjell, mbush,

(pr)mbi;

kumbull,

i mb\, kmb, gjemb, humb, krimb, plumb, thembr;

mbyt; dhmbt,

shkmb etj.; ndz ndaj, nd,ej, nder, ndesh, ndr, ndrmamje, nd"rmjets, ndrtoj, ndi,hmoj, ndjek, ndjell, ndodhem, ndrag, ndrioj, nduk; andej, kndej, kndoj, mandej,

mundoj, prrnendsh, prandnj, sandall (mjet lundrimi); asgjkund, asknd, fund, kurrkund, kuuend, mend, mund, prmend, uend etj.;

ngi Wa, ngacmoj, ngarkes, ngarkoj, ngastr, (i, e) ngatht, tug, ngel, ngij, (i, e) ngordhur, ngric, ngroh, ngryset, ngul, ngushtic, ngut; breng, kng, kunguL, i, mnngt, mng, t, shtangt, shtllung, trangull,; bung, cung, deng, peng, shm,ang, trung etj.;

ngj:

ng

jaj,

ng

jal,

ng

nEjit, ngjgej, ngjyr; engjLt, tungjatjeta, thngjill, ungjiU; qeqj, ungj etj.

jall, i

ng

jashm,

ng

jesh,

87

ss31,32

TAKIME BASHKETINGLIORESH TAKIMI

T-S ME SH-N

Te mbiemrat e formuar me prapashtestln -shm dhe te trajtat e dshirores, kur sh-ja e prapashtsb takohet me -t-n e tems, shkruhen q t dyja kto bashktingllore (pa u asimiluar n ):

s31

i begatshm, i, u,d,rtshm, i mrzitshm, t. ndritshrn, i prbotshm, i prditshm, i, prmntshm, x prshpirtshm, i prshtatshm, i praitshm, i. sotshiirn, i, ujetshrn etj.; arri.tsha, arritsh, ar-ritshim, arcitshi,, arritshin ; ditslw, fjetsha, futsha, goditshn, gjetsha, kputsha, mntshn. mbetsha, mbgtsha, ndritsha, ngritsha, ngutsha, gtitsha, shtr.tsha, tretsha, urtitsha, uruitsha etj. ; por: poa, uaja.
Sbnim. N pajtim m shqiptirnin e sotm letrar, shkruhen me : i mom; tmija sht pes vje, por: pora (pas) d,hjet vjetiish.

TAKIMI

I G-S OSE

N.S ME

J.N

s32

e parafundit, tek t cilat takohet g-ja ose n-ja e erns me j-n e prapashtesib a t mbaress, shtrauhen me i dhe jo me i, pr t mnjanuar shqiptimin e ktyre dy shkronjave si nj tingull i vetm (gi ose nj):

Fjalt dhe trajtat e fjalve me tlheks n rrokjen

$$33,34

B8

djegie, lngie, shmangi,e, shtangie,' biol,oge biologta, fiLotroge tilologia, gjeologe gjeologia, kirurge kirurgia, pedagoge pedagogia, pedologe pedologia, radiologe radiologia; (un) lagia, (ti) lagie; (un) shmangia, (ti) shmangie etj.; 6nte, dhnie, kundrthnie, kundruni,e, lni,e,. mnrrdh,ni,e, ngrnie, paradhnie, parathnie, pasthnie, qente, rnie, thnie, znie etj.; dibrani,a, indtania, italiantn, koreania, partizanin, shkodrania elj.

TAKIMI

I D.S, S-S, T-S OSE I

ME
H-.N

Z-S

$33 Fjalt e prejardhura ose t prbr4 tek t ciiat takohet d-ja, s-ja, t-ja ose z-ja me nj h q vjen pas tyre, shkruhen pa ndonj shenj ndarse midis pjesve rtrse (por ruhet shqiptimi i veuar i shkro= njave t msiprme):
i, herpashershm, mesholl, moslr,apje, moshErje; ; brezhumbur, gazhedhse etj. Po kshtu shkruhen edhe emr:at e p'rvem ku ka takime t tilla: Bethouen, Ethem, Mithat etj.
shtathedhur

AKIMI

ID-S ME T.N

s34 Kur n formim fjalsh ose trajtash takohet nj d rne nj t,, shkruhen t dyja kto bashktingllore: (i, e) argjendtii, (i, e) njrnendt, 6 e) njqindt,

89

s35

(i, e) pesqtndt, i, treqindti,. etj.; mendt; at, po e bindte; n e bindt; po endte; n u gjendt; ltndte; n lindt djal,; nuk mundte; n mundt; rendte; n rendt; sh,,kundte; tu shkundt; hmdte; n tundt etj. TAKIMI

I DY SHKRONJAVE

NJJTA

s35

Kur n formim fjalsh a trajtash takohen dy shkr,onja t nj.jta, njra prej t eilave mund t bj pjes n nj dyshkronjsh, ato shkruhen t dyja:
knddre jt, nnndar je, kundrreuolucionar, kundrreform, mossulnwm, zuendssekre'tar; n arritt; n n1,os e god\tt; e gjett e mira; n u mbgtt; ndritt; n m pritt; n pEett; n u trett etj.; i kujdesshm, passhkrim, a, pjesshm, leshholl, shpeshher, mishshr,ts, ueshshkurtr etj.

Shnim 1. Kur takohen shkronjat r me rr dhe I ose Il me ll, shkruhet vetm rr ose llz prreth; dembellk, fodullk, hamallk, ieshillk etj.

Shnim 2. Lidhza pasi (mbasi), e formuar nga pasf si (rnbas*si), shkruhet me nj s. Shnim 3. Trajta e vets s tret njjs e s pakryers dftore, lidhore e kushtore t foljeve me tem m -t, n prputhje me shqi,ptimin e sotm tretrar shkruhet me -st dhe jo me -tt: (do t) fliste, (do t) godiste, (do t) tnaste, (do t) ngjiste, (do t) nuhaste, (d,o t) paraqiste, (do t) pr' shtaste, (do t) priste, (do t) shtiste, (do t) oriste, (do t) zbriste, (do t) zbuste, (do t) zgiaste eti.

DISA TIPA F'AI.SI{ ME PRE ARDHIE T HUA' DHE EMRASH T PRVEM T HUA'
Fjat me prejandthje t huaj, q kan hyr n gjuhn ton kryesisht pas Shpalljes s Pavarsis, n prgjihsi nprmjet gjuhs s shkruar, dhe q i takojn sidomos terminologjis tekniko-shkencore, shkruhen kshtu: a) Fjalt q kan -ia-, -ie-, -io-, -iu-, me i t patheksuar n trup t tyre, shkruhen me -ia-, -ie-, -io-, -iu- dhe jo me -ja-, -je-, -jo-, -ju-:

lll.

$36

-ia-: amiant, australian, austri,ak, auiator, aziati,k, ballkanindii, boliuian, bruzili,an, dtabet, diagnoz, diagonale, diagram, d.ialekt, daalektik, dinlog, diamnnt, diarnetr, diapazon, diapozitiu, diare, diatez, dhi,at, elegjiak, finnnciar, ftiziatr, gjenial, gjeorgjian, imperialist, indonezian, industrial, tanian, italian, (kaIendari) gregorian, (kalendari) juli,an, kambial, kardiak, kolonial, kolonializm, materi.al, mnterializm, mili,ard, olimpiad, pediatr, piano, piantst, pstkiatr, racial, specinl, specinlist, oarinnt etj. ; -ie-: ambi;ci,e, ari,e, bankier, di,et, hi,erarki,, hie-

91

s36 b mngazi'-

nier, mnlarie, materie, mtnier, mltmi,e, pioniet, portier, tastier, uartete etj.; -io-: agresion, agjitacion, aks\om, aksion, aluzion, umbicioz, anttbioti,k, aui,acion, bakteriolog, batalt'on, bibliotek, bili,on, bi,ografi, biologji, delegacion, dio' qez, dtsertacion, dispozici,on, dtuersion, ekspresionizm, Jiziologji, fi,zionomi, funksion, idtorn, tdiot, i'luzion, i,mpr e siont zm, inj eksion, kamion, kino studio, ko' leksion, komision, komuntkacion, koncesion, Legii'on, leksion, lokucion, mih,on, miop, mision, nn'cionalizim,
noci.on, racisnnlizim, radio, reaksion, reaksiorutrT, recen-

roglil, higjzen, kantr,er, lcamier, kanocier,

ston, repolucion, sankston, sekston, seston, simbioz, staeion, studio, teleuizion, uersion, uiolin eti.; -iu-: akuarium, barium, helium, herbarium, zridium, kalcLum, kalium, po kshtu kolokuium; koniun' ktur, magnezium, moratorium, natrium, silicium, simpozium, stadium etj. Po ksh,tu shkruhen edhe emrat e prvem t huaj t tipave t msiprm: Diana, Iliad.a, Milti,adi, Oktauiani, Santiago; Danieli, Lauuazie, Molieri,, Robespieri, Seuilie; Berliozt, Diogjeni,, Dioklectani,, Etiopi,a, Hesiodi, Niobe, Toki,o, Viol,etu etj.
S h n i m. Shkruhen me -ia-, -ie-, -io-, -iu- fja;l si: hoaiar, plejad; adjektio, bjellogardist, konoeier, medalie, ob jekt, ob jektiu, ob jektiaizm, pr o j ekt, sou iet, soo ietik, sub iekt, subjekti,u, subjektiuizm, trajektore, aienez; baionet, fiord, major, rajon, pauijon; adjudikat, ad'jutant eti.

b) Fjalt dhe emrat e prveem q nisin me togjet e msiprme, s'hlrutr,en me ja-, je-, jo-, ju-:

jafeti,k, jaht, jarnb, janki, japi,gt, jard; jenier,

$36 c,

9Z

jezuit; iod, jon, jonizim; jug, juri., jurrd'ik, iurisprudenc, juri,st, justifikim etj.; Jakutta, Jalta, Jasoni; Jemen, Jenisei, Jeronim,
Jerusalem; Jokasta, Jokohamn, (deti,) Jon, Jordan; Jupiteri, Justinlant, Juuennli etj.

c) Fjalt dhe emr,at e prvern me aj, ej, oj, ui shkruhen me j kur kto grupe jan n trup t tyre, por me i kur grupet n fjal jan fundore: lajtmotiu, kombajn, kombajner ; fejton, jer, trolejbus, uolejboll; bojkotoj, trojka 'etj.;
konue-

ro, Lajpcig, Majer, Malajzta, Sajgon, Tajland, Taiue.n, Versaj, Xhamajka; Bejrut, Cejlon, Marsej, Rejkjauik, Rio-de-Zhanejro; Llojd, Rojter, Troja;

Azerbajhan, Bajkal, Bajron, Hajnan, Hajne, Kaj-

Kujbisheu etj.; Hauai,, Rolontai,, Mamnz, Paraguai, Shangai, Uruguai; Bomber,, Broduei, Faradet,, Jenzsei, Koubei, Sergex, Sidner,; Hanot,, Kosheuoi,, Sedoi, Tolstoi etj.; por tramuaj, hokej, koktej, kauboj.

) Fjalt dhe emrat e prvem me burim prei greqishtes s vjetr, e n kt gjuh kan y (ipsilon), shkruhe,n m,e i:
amidon, analiz, anonim, antonim, antropontm, asintettk, bariton, brakccefal, cinik, daktil'ografist, dinsrno, dinasti,, distik, distrofz, dizenteri, dolikocefal, ekinokok, elektroli'z, etimologit,, faring, filogjenez' fi,zi,k, fiziologji, fizi,onomt,, ftiziatr, glicerin, gjimnastik, gjimnaz, gjinekolog, hidrocentral, hidrogien, hrmn, hiperbol, hipertenston, hipnoti,zi'm, hipol*it' hi'' potek, hipotenuz, homonim, idil, katalizator, klorofi'L, kriptogram, kristal, ksilofon, laring,limf , li'noti'p' rnar-

93

$36 d

nimJ , oksig j en, olimpiad,

ttr, metonimi, mister, mi,sttk, tut, mitologjz, mizantrop, pirik, pir o gr af i, polig j enez,

politekni,k, pstkiatri,, pstkik, psikolog, ri,tm, stlogjizm, simbioz, stmbol, stmfoni, stmetri, stmpati, simptom, sinagog, sinekdok, stnkroni,, sinonim, sinoptik, sintagm, sintaks, sintez, ski,t, sttltstik, stilograf , tip, titografi,, tiran etj. Po kshtu shkruhen edhe emrat e prvem t ksaj kategorie, si edhe fjalt e formuara prej tyre: Astri,-a, Bizanti, Egjipti, rigji-a, Kiri,, Libi-a, Miken-a, Oli,mp-t,, Polib-i,, Polinezi-a, Siri-a, Skiti-u; asirian, bizantin, egjiptian, frtgas, libian etj.

rim grek, latih a iliro-trak me au, eu shkruhen

n shqipen me au, eu:

d) Fjalt dhe emrat e prvem, kryesisht me buedhe

audi,enc, auditor, autarki, autentik, autobu,s, anttokrat, autokton, au,tomnt, automobi,l, autonomi, autopsi, (kisha) autoqefale, autor, autorttet, autorizim, autostrad, kozmonau,t, mnurt, mauzole, tautologji etj.; eufemizm, eufoni,, eufori, eukalipt, eunuk, euritmt, leuce,rni, latkocite, neu,rolog, neurologji,, neurom, neuron, neutra.l, neutron, pleur-a, pleurit, pseudonim, reumatizm

etj.

Po kshtu shkruhen edhe emrat e prvem t tipave t msirm: Audata, August-i,, Aurora, Australi-a, Centaur-i,, Glauk-u, Kaukaz-i, Mauritani-a etj.; Eurtpidi, Eube-ja, Euklid.-i, Pleurat-i,, Teuta etj.
S

hni

hsh, shkruhen me

neorasteni, nearostenik, nearik.

m. N pajti,m me shqiptimin e ngulitur pnej kov: Eorop, evropian, neuralgji, neuralgjik,

$36 dh, e,

94

dh) Fjalt dhe emrat e prvem t burimit latin-rornan me kua, kue, kui, kuo shkmhen me tng zanor (ua, ue, ui, uo):

dratur, kualifikim, krnliftkoj, (teoria e) kuanteue,

akuarel, elu,acion, ekuntor, kua..dr, kuadrat, kua-

kuarc, kuartet, (epoku) kuaternure etj.; kuestor, kuestur, sekuestrim, sekuestroj etj.; ekuilibr, ekuinoks, ekuiualenc, ekui,ualent, koLakuium, kuintol, kuitanc, kuintesenc, kuzntet, Kuintilinni, reltuiem etj; kucrttm, kuot, kuoti,zacon etj.

e) Fjalt e huaja me -oo- shkruhen me -oo- edhe n shqip'en:

alkool, kaoperatiuii, kooptoj, koordinat, zoogjeografi, zoolog, zaornorfizm, zoopatolagji, zooteknik etj.

) N pajtim me shqiptimtn e sotm letrar, fjalt me burim nga latinishtja a nga gjuhet romane, si edhe nga greqishtja, t cilat n gjuhn shqipe kan nj c t ndiekur nga zanorja e ose i, shkruhen me c dhe jo me a me s: acetik, acetilen, cebArirn, celebroj, celofan, celsius, celul, celuloz, cenzur, centi,Li,tr, centimetr, central, centralist, centralizoj, centurion, cerebral, ceremnni, certifikat, cezur, docent, dolikocefal, koncebr, koncept, koncert, koncesion, leueemi, lice, procedoj, pracedur, flroces, tercet etj.; agjenci., agjitacion, k\, ciklamtn, ciklik, etklon, ctklostil, cilindr, cf;lind,rtk, cink, cinizm, cinkograf , cinkograli, cirililc, cirk, cistern, citat, atoj, citrat, cit:il, defiet, delegaci,on, elektrcist, garanet, inci,zoi, kln-

95

s36

scist, klnsicizm, konciz, laicizm, nacional, nouinci,al, publici.st, pu,blicistik, raa,on, recension, reuolucion, social, socinlist, special, specialist, stoicizm. .scrfi.ctt, teoricien, tercinr etj. Po kshtu shkruhet bilanc-i, (dhe jo bilan-i). N pajtim me kt rregull edhe emrat e prvem t k'saj kategorie shkruhen me c: Barcelona, Centauri, Cerberi,, Cezari,, Ctk\adet, Ci,klopi, Cincinatt,, Horaci, Lukreci, Marciali, Mecenn, Sicilia (po keshtu stci,lian) etj.
kohsh, shkruhem me
motoiklete.

Shnim 1. N pajtim me shqiptimin e ngulitur preJ g: bi,ik\et, lklist, iklizrn, i,ntento,

dispens, mens.

Shnlm2. Shkruhen me s fjaliit:

S h n i m 3. Shkruhen ,me k fjalt: keltt, keltishtia, Icjbernetik, kirnograt, ldnnrna, makin, makineri,, maki,nist dlre me q fjalt: autoqefal,, ilioqez, Maqedorn-a, maqedano.s, qera-

mik.

f) Shlffuhen me 4 t e jo me dh, th fjalt ndrkombtar me burim nga greqishtja e vjetr si:

anhidrik, anod, dnktilik, dekagram, dekametr, delt, demngrafi, demokraci, demon, despot (sundimtar absolut), despotik, diadem, diafragm, diognoz, dagonale, dialekt, di,alekti.k, dialog, diamant' dinmetr, di,atez, didaktik, didaskalik, diplomnei, diplnmat, dtplom, dsk, hidrogjen, katod, metod, olimpi,ad, ontopedi, pedagog, pedagogji etj.; antipati, antologji, antronlag, apti, apoteoz, aritmetiki, aritmt., artrit, ateist, ateizm, atlet, atletik, ditiramb, entuzazm, epitet, esteti,k, eter, etrwgrafi,
etnos, hi,potek, hipotenuz, hipotez, lcnrtotek, litur-

$36 g

96

n'rettl,, paleontologlt, patolog, patos, poritm, simpati, sintez, telepati, tem, teologji, teorem, teori, terapi, termik, termodinamtk, termometr, termos etj. Shkruhen me d, t edhe emrat e rvem grek e romak t tipave t msiptirm: Adonis, Afrdita, Alkibiadi, Dedali, DelJi, Demetra, Demokriti, Demosteni, Di,odort, Diogjent,, Diom,edi, Dioskurt, Dodona, Driadat, Edesa, Epaminonda, Fedra, Heliodori,, Herodoti, Hesiodi, Hidra, Iltada, Gadishulli Kalkidik, Kolkida, Leonida, Medeja, Mil'tiq.di, Odiseu, Pelidi, Pindari, Simonidi, Teodoriku etj.; Atena, Etiopi,a, Itaka, Jugurta, Kartagjena, Korinti, Maratona, Metodi, Mitridati, Prometeu, Skttia, Teba, Teodosi, Teokriti, Termopilet, Tesalia, Tesprotia, tesprott, Teti,, Tezeu,, Trakia, Zakinti etj. h.teizm,
hsh, shkruhen me dh, dhaskal, dhespot

gji, mnraton,

m. N pajtim me shqiptimin e ngulitur prej kotlt (dhe jo me d, t) fjalt dhe emrat e prvem q jan kryesisht t prdorimit popullor:
S

hni

(titull fetar), dhiqel, dhisk (: tabaka), dhjak, idhull, llambadh; themel, thimjam eti.; Alqitsiadh, Dhimi,tr,
Dhimosten; Athr,na, Athin, Theoilhor, Theohar etj.

Kleanth, Thanas,

Themistokli,

g) N pajtim me shqiptimin e sotm tretrar, fjatt q burojn kryesisht nga greqistrJtja, latinishtja e nga gjuht rorrlanJe d'he q n shqipen kan ni gi t ndjekur nga nj e ose i, shkruhein me gi e jo me g: agjenci, agjent, agiitacion, agiitator, angitnare' angjtn, antropologji, blologii', borgiez, dermatologji' dramaturgji, egjtd, elegji, embriologii, energietik, energjtk, farm,akolog jr,, filolog ji, fi,ziologii', gjenealogji,, gjeneral, gjenerator, gjeneti,k, gienez, gieni', gieo' metri,, g ji,mnastr,k, g jimnaz, giinekolog, giips, hegie-

97

$36 gj, h

moni, hemorragji, heterogjen, hidrogjen, h,igjien, homogjen, ideol,ogji, kirurgji, legjend, legjion, legjisIacion, Letargji, Liturgji, l,ogjik, meteorologji, metodologji, mitologji, oksigjen, orgji, patologji, pedagogji, psiko\ogji, regjent, regjim, regjistr, sugjestion, tril,ogji eti. Me gj shkruhen edhe emrat e prvem t ktyre tipave: Aug jias, Egjeu, Egjina, Egji,pti, Eg jisti, Eug jen, Gjeorg ji,a, ltig jeni.a, V irg jil,i etj. Po me gj shkruhen edhe fjalt e ernrat e prvem nga burime t tjera, t citrt jan t tipave fonetik t msiprm, si algjebr, algjebrik, gjiboni, gjiraf etj.; Algjer-i, Algjeri,a, Belgjik, Gjermani,-a, Gjeneu, Gjenou, Gjibral,tar-i etj.
Shn

inhinier, thandar, handarmri, henier, henio, hirim, hiro, hiroj, inxhinieri, hirues, si edhe fjalt haket, rhelatin, xhol.

i m . Shkruhen me

xh dhe jo me gj fjalt:

gj) Shkruhen me j dhe jo me zh ose xh fjalt:

adjutant, juri, juridik, jurist, jurisprudenc, projekt, projekti,m, projektoj, projektor (aparat), projektLigj, projektplon. Por shkruhen me zh fjalt q jan marr drejtprdrejt nga frngjishtja: grupazh, shantazh, zhargon, zhongler, zhttl (term i fiziks), zhupon etj.

h) Shkruhen me gn fjalt: agnosticizm, gneis, gnotn, gnoseologji, gnostk, inkognito, magnat, magnet, magne'ti,k-e, mn"gnetizm, magnetizo j, magnetof on, nx&gnez dhe me nj fjalt: dinjitet, injoranc, injorant, linjit, manjolie etj. 7-360

$36 i,

9B

Shkruhen me h- fjalt q n greqishten e vjetr fillon,in me zanore t aspiruar dhe n latinishten me h-: halucirmcion, hnrmoni, harmonik, harmonizoj, harp, hebraik, hedonizm, heg jemoni, hekatomb, hektolitr, hekzaklora,nt, hekzametr, hel,enist, heli,k, helikopter, heliocentrik, heli,oterapi, helott, hematzt, hemisfer, hemofili, Tremoglobrn, herbariurn, herbicidet, heretik, hermetik, hero, heterogjen, hibrLd, hidrau' lik, hidrocentral, hidrogjen, hierarkt., hieroglif , hi,erornonak, higrometr, higjzen, h,i,mn, hiperbol, htpertension, hiptzm, hipnoz, hipodrom, hi,pokrit, htpotek, hipotenuz, hi,potez, histeri, histologji, histori, homogjen, homonimi, horizont, horizontal, hormon, humantzm, hum,us etj.; po k'shtu: i,nhalacion, inherent, koherent, kohezion, rehabilitoj etj. Po kshtu shkruhen edhe emrat e prvem t ktyre tipave, si edhe emrat e tjer t prvem q jan fonetlkisht t ngjashm me ta: Halikarnasz, Hami,lkari, Hanibali, Hasdrubali, Hef estz, Hektori,, Hekuba, Helespont-i., Helena, Heliodori,, Hera, Herakliu, Herkuli, Hermiona, Hermogjeni, Herodr,, Herodoti, Hesi,ku, Hesiodi,, Htdra, Hiparku, Hi,periont, Hipia, Hi,pokrati, Hipoliti, Homeri,, Honori, Horaci etj.
Habarousk, Hag, Hamburg, Hanoi,, Hanouer, Hanhou, Harkou, Hauai, Hauan, Helsinki, Himnlaja, Holand,, Honduras, Hungari, e'tj.

i)

j) Shkruhen me k fjalt e terminologjis tekmiko-shkencore nddkombtare q e kan burimin te greqishtja e vjetr dhe q prmbajn tema, te cilat n kt gjuh kan pasur nj )t (h):

99

s36 k, I

anakronik, artakronizm, annrki, anarkik, aruff kist, arkailt, arkaizm, arkeolog, arkeologji, arkimandrit, arkipelag, arki,tekt, arkitektur, arkiu, arkiuol, brakicefal, brakiopodt, ekinokok, iktiolog, hipokondri, kalkopirit, kameleon, kaos, kaotzk, karakter, karakteristr,k, kilograT n, kilometr, kimerik, kirni,, krrurg, klor, klorotorm, koreografi, lcrestomnci, kri,zantem, krom, krontk, kronik, kronometr, monark, monarki, oli,garki, orkestr, pakiderm, psiktatr, psiki,k, psikologji, psikoz, teknik, teknologji, tektonik, trokaik

Po kstr,tu shkruhen edhe emrat e prvem t ketij tipi: Akili, Aristarku, Arkiloku, Arkimedt, Balcu (:Dionizi), Eskili, I{aoni,a, Karonti, Kerson, Kimera, Ki,os, Kolkida, Kriseida, Krisi, I{ri,sipi, Kri,sobuli,
Kronosi, Plutarku, Telemaku dtj.

etj,

k) Fjatt e huaja q n gjuh'n shqipe kan nj -ks- t ndjekur nga nj -io-, n pajtim me shqiptimin e sotilm letrar, shkruhen me ks dhe jo me kc:
abstraksi,on, aksiom, aksion, dedukston, diksion, fraksion, fraksiont st, Junksion, tun:lcsonar, funksionoj, irtduksion, inJeksion, injeksion, juridiksi,on, i,eksi,on, reaksion, sanksion, seleksion, seleksionoj etj.

1) Shkruhen me ks fjalt e burimit grek a latin q pnmbajn elementin eks t ndjekur nga nj bashktingllore, dhie me kz fjalt e po ktij burimi q prmbajn elemen,tin eks t ndjekur nga nj zanore ose temat ekzo a hekza: ekscentrik, eksl+ansator, ekskluziu, ekskursion, ekspansion, ekspedit, eksperiment, ekspertiz, eksplorator, eksploroj, eksponent, eksport, ekspozt, ekspres,

!39_1r_--

--_loo

ekspresionizm, ekspresiu, ekstaz, eksterritorial'itet, ekstrauagant etj.; ekzikt, ekzaltoj, ekzaminim, ekzaminoi, (tiJo) ekzantematik;e, ekzekutim, ekzekutiu, ekzekutoi, ekzem, ekzistenc, ekzistencinlizm eti. ; ekzocentrii, ekzoderrn, ekzogami, ekzogjen, ekzotik etj.; hekzametr, hekzaklorant etj.

vjetr,'nga latinishtja ose nga gjuht romane dhe q .,b keto g3"kre kan nj I t thjesht ose dyfishe, shkruhen me I e jo rne ll:
algoritm, arnbul'anc, umbul'ant, analcolut' anal,ogji, antotogji, arkipel,ag, atl,as, balon', balsam, bLtan, biolog, bulon, d'eklarat, dtalog, dipl'omaci, dLptomat, dLplom, d'uel, etimolog ji, Jal's, f alsifikim' ji, fl'ot, gaLchfi,iokser', filatog ji, fitoshqiptar, f iziolog "tik, gjenealogji, gjeolog, gjeologji, halogjen, halucLnacioi,' hemoglobin, holandez, ltotel, ideol,og, ideol.ogji, il,ustrim, il,uzion, kilogram, klos, klasik, kolon' L"oloni, kolonial,, kolonj, kolos, kolosal, Icomplot, kom' pl.otoj,' konsul't, l"eksikolog ji, I'ogaritm, I'ogjik, lokomotiu, Iord., Lotari. Luks, Iustr,, Iusttoi, metal,urgji, mitol,ogji, monolog, nekrologii, neologiizm, patolog, pil,ot, pl.agjiat, tlan, pl'anet, pl'anifikim, plastik, platin, psatm, psalt, psiko|og, rezul'tat, sandale, silog jizm' it<otustik, socitog ii, spelculoj, tabel, tablo, tautologii, teologji, terminalogii, uul'gar, uul'garizim, zoologii' eti' Po kshtu shkruihen edhe emrat e prvem te
alf a,

11) Fjalt

e huaja q burojn nga greqishtja

ktij -

Apolon-i, Apol'oni-a, Atl'aiLtiCa, AtlqntLku' Bctbibni-a) Galatea, Lukian-i, PelagonLa, Peloponezi, Penelopa, Platoni, Plutott'i, Salusti, Scila etj'

ti,Pi:

101

536 ffi, r

S h n i m l. N pajtim me shqiptimin popullor t ngulitur prej kohsh, shkruhen me ll fjalt:

troll, kontrolloj, kontrollor, llogari,, llogaritar, nitrollak, ordkull, pallto, pllakat, protokoll, sallam, sall, sallon, uullkan,
oullkanik, uullkanizim etj.

apostull, atllas (lloj plhure), ballkanik, ballkon, bllok, bllokad, bllokoj, bullgar, busull, okollat, dishepull, galloshe, gorill, gumallak, idhull, kabllo, kabllogram, karan'to,njoll, kapitull, kapi,tulli,m, kapitulloj, konsull, konsullat, kon-

S h n i m 2. Ndr fjalt me burim nga anglishtja shkruhen me l'. gol, golf , kloun, klub etj. dhe me ll basketboll, tutboll, hendboll, penallti, uolejboll etj.

me

ll: bjellorus, sllau, slloaak,

l:

hni

m 3. Ndr fjalt e reja t burimit sllav shkruhen bolsheuik, kolkoz, komsomolas, polak, pollw etj. dhe me
sllouen

etj.; po kshtu Bjellorusi.

m) Fjalt e huaja q jan marr kryesisht nga gjuht romane dhe q n kto gjuh kan rr, shkruhen me rr e jo me r:
&rrestirn, qrrestoj, arriuist, arroganc, bumikad, hemorragji, irractonal, karrier, karriertst, katam, koTrekt, korrektur, komelacion, komespondenc, korridor, korrigjoj, serr, surreal,iznx, surrogat, tarrac, territor, temor, tercorist etj.

n) Fjalt q burojn nga greqishtja e vjetr, trg latinishtja a nga gjuht romane ose q jan formuar n shqipen m,e elemente t ktyre gjuhve, tek t cilat ato ka,n nj s ndrzanore, shkruhen me z:
afazi, aferez, analtz, apoteoz, ortizanat, aziatik, azil, baz, bazilik, bizon, cezur, dezerttm, dezertoj, dezinfekti,m, dezinfektoj, diagnoz, diatez, dierez, dinozaur, dioqez, diuizion, dizenteri, doz, entuzia-

$36

nj

102

fizkultur, fizkulturist), ftiziatr, frazeologji, gjenez, herezi, hidroliz, hipnoz, hipokri,zi,, hipostaz, hi,pote-

zm, ezofag, faz, fibroz, filozof , filnzofi., fi,zikan, fizi.k, fiziologji,, fizionomi,, ti,zioterapt. (po kshtu edhe

nuz, hipotez, izoglos, izolacioni,zm, tzolant, izornorf , i,zotermik, i;zotop, kazerm, kazi,no, kazui,stik, klauzol, krizantem, kriz, laktoz, metamorfoz, metastaz, metatez, mezolit, mizantrop, mozaik, muz, muzr,ilc, muzikor, narkoz, osmoz, parazit, poezi, poz, pozicion, pozit, poziti,u, ptognoz, protez, yroz, prozodi, psi,koz, rezerv, rezolut, rezultat, sintez, teozoJi, tez, tromboz, uzin, uzurpator, uzurpoj, uazelin, uizit, ui,zitoj etj. Me z shkruhen edhe emrat e prvem t ktij

Azia, Belizari, Brazili, Diontzi, Elizi,, Elizabeta, Ezopi, Izokrati, Kazablanka, Lozana, Piza, Polinezia, Raguza, Sirakuza, Tezeu, Tunr,z, Tuni,zia, Venezuela etj.
S h n i m. Shkruhen me s fjalt: president, presidium dhe emrat e prvem: Efesi, Hesiodi, Hesiku, lsaia, Isidori, fsis, Kresi, Lisia, Lisitnaku, Lisistrata, Mesopotannia, Moisiu,

tipi:

meni etj.

Nausi,ka, Osiris, Pisistrati, Poseidoni, Teodosi, Tnasibuli, Trasi-

nj) Shkruhen me -z- n t gjiha trajtat e tyre fjalt me -izm e -azm:

abs,trqksionizm, abstraksionizmi; arkai,zm, arkaizmi; ateizm, ateizmi; bektnshizm, bektashizmi;

djathtizm, djathtizmi; dualizm, duali,zmi; feudalizm, f eudali,zmi; globalizm, globali,zmi; historizm, htstorizmi,; iluminizm, iluminizmi; klasicizm, klasicizmi; komunizm, komunizmi; leninizm, leninizmi;

burokrati,zm, burokratizmi,; centralizm, centralizmi;

103

$36 o, p, g, r

; marksizm, markstzmi,; optimizm, yrizm, pri,zmi ; realizm, reali,zmz; reui,zio' ; nizm, reuizionizmi, ; romanttzm, romanti,zmi,; silog jt' zm, silogji,zmi; socializm, sociali,zmi; shkollarizm, shkollnrizmi ; shoui,nizm, shouinizmi ; zyrtartzrn, zArtarizmi, etj.; entuziazm, entuziazmi; pleonnzm, pleonazmi; sarkazrim, sarkazmi, etj.
majti,zm, majttzmt
optimi,zmi,

o) Shkruhen me -zm- e jo me -sm- fjalt q burojn nga greqishtja e vj,etr ose q jantl ndrtuar me etremente t ksaj gjuhe:
fantazm, kozmeti,k, kozmik, loozmodrom, kozmooni, ko zmo gr af i, kozmotnn:u,t, kozmnpoli,t, kozmo s, plnzm, protoplazm, sizmi,k, sizmograf etj.
g

p) Shkruhen me -z- fjalt e huaja t formuara me parashtesn dez- (des-), kur s-ja e parashtess gjend'et n pozicion nd,rzanor:
dezinfektoj, dezintektim, dezintegroj, dezintegrim
etj.

q) Fjalt me parashtesn dis- prpara nj bashktingiloreje dhe aito m,e parashesn trans- e ruajn gjithmon s-n e parashtess n sh'krim:
pe

disharmoni, diskreditoj, diskriminim, dtsniuel, diser, disp ono j, dispo zi,t etj. ; tr ansakst on, tr ansatlantik, tr ansf uzion, tr anst stor, transit, tr an slit er im, tr an smetr,m, transoqeanik, transpont etj.

r) Shkruhen me s fjalt e huaja q n gjuht burimi,t kan -ss-:

104

asimilim, disertacion, glosar, kolos, kolosal, mision, pesimist, regjisor etj. ; Abisinia, Asiria, Mesina, Odesa, Tesalia etj.; po kshtu mesapt, molost etj.

me s nistore:

rr) Shkruhen me -s- e jo me -z- fjalt e huaja t formuara me ann e parashtess a- prej fjalsh

aseptik, asimetri, asimetrik, asimptot, asizmik, asocial etj.

kty're emrave nuk ruhen n shkrim n gjuhn shqipe*. Ksh,,tu, shkruhen:

s37 Shkrimi i emrave t prvem t huaj mbshtetet prgjithsisht n shqiptimin e tyre n gjuht prkatse, duke iu prshtatur sistemit grafik t shqipes. Me prjashtim t rr-s, bashktingIloret dyfishe t

Aligieri, Atila, Bajron, Bethouen, Bop, Brams, ehou, Dostojeuski, Duorzha,k, Dyma, Eminesku, Fad.ejeu, Gte, Gorki,, Hajne, HAgo, Kamoensi, Karahale, Rardui, Kozhbuk, Kujbisheu, Lu Sin, Manoni, Mickieui, Monteslej, Moart, Myse, Pestaloci, petfi, Rabindranat Tagore, Rasin, Sattikou-Shed"rin, Sun Jat Sen, Shekspir, Sheli,, Shiler, Shopen, Shtajnbek, Tomns A(.an, Turgenieu, Vagner, Vithetm TeI, Volter, Xherzhinski, Zhqn-Zhak Ruso etj.; Amo,zona, Azerbajhon, Bejrut, Bohemi, Bolonj, Bombei, Bon, Bordo, Butlapest, Bukuresh.t, Delhi, Dresden, Filipinet, Hag,
*) N shfaqjen e par t nj emri t ksaj kategorie mund t shnohet n kllapa edhe shkrimi i ti'j sipas grafis s gjuhs

nga buron.

105

s37

Hartum, Hauai, Houan, Helsinki, Jenisei, Johanes' burg, Kajro, Kalkuta, Kaukaz, Kln, Kopenhag, Krakou, Lajpcig , Lentngrad, Lihtenshtajn, Liuerpul, Lozan, Luar, Majakouski, Majer, Manester, Melburn, Misisipi, Napoli, Neua, Niagara, N ju-Jork, Odesa, Onega, Oslo, Otaua, Prag, Rio-de-Zhanejro, Saltalin, Sen,

Sidnei, Sofje, Stokholm, Su.ez, Tajland, Tulo, Tunizr,, Uashington, Valencia, Varshau, VErtemberg, Xhamajka et1.; Arras, Andorra, Kamberra, Sierra-Leone etj.
S h n i m l. Emrat e prvem t gjuhve sllave, pavarsisht nga mnyra e shqiptirnit t l-s n kto gjuh, shkruhen prgjithsisht me l:

Arh ang elsk,

Ba

jkal,

Bj

alistok, BIag

j e u,

Br ati slars a,

Dobr

olu -

bot:, Glinka, Gogol, Jalta, Kaluga, Ladoga, Lermontou, Lobaeaski, Lomonosoa, Lodz, Lubli,n, Ludmila, Lugansk, Lunaarski, Milan, Milorad, Milosh, Mladenou, Oblotnoo, Paulox, Poloni, Ruslan, Suerdlou, Tula, Ural, Vladimir, Vladiuostok, Volodarski, Volodja, Vroclau etj.
S

hni

shkruhen me -i: nislaoski etj.

m 2. Emrat e prvem m -ij t burimit

rus

Belinski, ajkaoski, Dostojeuski, Gorki, Musorgski, Sta-

gjuhn shqipe:

S h n i m 3. Disa emra t prvem me prejardhje t huaj shkruhen sipas tradits s ngulitur prej kohsh n

Bruksel, Kazan, Korfuz, Mosk, Orel, Paris, Selanik, Stamboll, Suedi, V jen, Zuicr etj.*

ktij kapitulli.

*) Pr shkrimin e kategorive t veanta t emrave t prvecm me prejardhje t huaj, shih pikat prkatse t S36 t

rY. sunE oRAMATTKoRE

1

. DISA

TRAJTA T SHUMSIT T EMRAVE DHE T MBIEMRAVE

$38
Nga emrat femror m -, shkruhen n shums:

a) me mbaresn -a emra si: ara-t, arre.-t, arka-t, banka-t, banja-t, barka-t, biseda-t, bisha-t, detyra-t, fara-t, faza-t, forma-t, fusha-t, fgtgra-t, kazma-t, krpudha-t, kisha-t, klasa-t, lopata-t, mnja-t, mngra-t, rnAnAr&-t, napa-t, natgra-t, neuoja-t, nyja-t, plhura-t, pisha-t, pulpa-t, qafa-t, rroba-t, shemblltgra-t, shtl,lung a-t, toka-t, th,aka-t, u eta-t, ulera-t ;

b) me -, ashtu si n njj's, emra sl: an-t, buth-t, bjeshk-t, dallg-t, deg-t, tl,et-t, goj-t, gozhd-t,, gjurm-t, gjEmtgr-t, jet-t, kmish-t,
kofsh-t, lpjet-t, llr-t, mol,L-t, pjes-t, pjeshk-t, rrug-t, streh-t, sheg-t, udh-t.
S h n i m. Sipas kuptimeve me t cilat prdoren, ni nurnr emrash shkruhen me dy trajta shumsi:

brtnj: brinj-t (brinjt e trupit), brinja-t (n ato kodra, n ato brinja); cop: cop-t (pes mii cop tulla), copa't (dy copa buk); gryk: gryk-t (m dhembin grykt), grgka-t

107

ss39,40

(grykat e maleve); kok: kok-t (dhlet kok dhen), koka't (kokat e qepve); lkur: lkur-t (prpunimi i lkurve), lkura-t (lkurat e pemvel; pik: pi,k-t (fitoi pes pik), pilco-t (pikat e shiut).

$3e Trajta e pashquar e emrores s shurnsit t emrave femnor mrtl -i, -, - osr -o t tltr,eksuar, si edhe m -e, -o t patheksuar, shkruhet njsoj si ajo e njjsit:
qershi,, - shum - shum shtp\, nj tepsi, - shum tepsi; nj id;e - shum ide, ni rrke - shum nke, nj rrufe - shum rrufe; nj bela - shum

qershi, nj shtpi

nj hardhi, - shum hardhi., nj

nj kala - shum kala, ni shaka - shum sha' ka; nj bgro - shum byro, nj tablo - shum tabela,

ni ani,je - shum anije, ni lule - shum,' lule, nj perde - shum, perde, ni shishe - shum shi,she; nj depo - shum depo, ni pako - sh'um pako, ni paltto - shu,m pallto, ni triko - shum tri'ko eti.
$40

blo* etj.;

-r, -oc, -el, -er, -et, -az, -il, -ir, -ol, -oo, 'oz, -u[, q zakoni'sht e kan shumsin m - (gieneral, ltuin' tal; oeroplan, partizan; fshatar, hambar, prpai)
caktuara stilistike-shprehse ose me ngjyrime t veanta kuptimore, prdoret n gjuhn letrare edhe shumsi me -ra:
rPr disa nga emrat e tipave t rniisiptirm, pr

Nga emrat dhe mbiemrat mashkullor m -al, -an,

qlIime t
a;

iilera; belara, shakora etj.

udir a,

stir a, kusir a, morr zir a, mr elcullira, tep sir a, trt'mrir

$40 a, b

108

rimtar; guralec, memec; dembel, kri,minel; berber, fener; atlet, planet; borgjez, kinez; ci,uil, katil, kopil; ilir, zinhir; gogol, rcaqol; bidon, kampion; bajloz, nxarl,ngoz; majmun, pirun etj.), shkruhen n shums:
a) me -a emrat: karkaleca, kastr&ueca, keca, speca; bela, engela, gjela, tegel,a, tela; breza; automobila, bilbila, fitila, kandila, karafila, trndafila; sokola, stola; gramaf ona, rnagnetofona, mikrof ona, telef ona; kauanozo, mitral,oza, rrogoza; una;

b) me -e emrat: festiuale, hidrocentrale, ideale, kanale, korale, kristale, lakole, male, materiale, mtnerale etj.; duhane, dyqane, oqeane, organe, plane, tauane, uullkane; p(rzare, seminare, thesare, uisare etj.; kotece ; akuarele, duele,hotele, kapitele, pastele, tunele, zabele; dikastere, kantiere, karaktere, rnermere, mindere, mistere etj. ; fakultete, martfete, personali,tete, qytete, shporete, shtete etj.; qqmeze, sofrabeze; idile; hire, manastire, panai,re; ciklone, elektrone, frone, hoh, hormone, kampione (mostr), kanione, protone, shabllone, zakone etj.; kanune.
S

-e, -ek, -en, -esh, -ik, -in, -ist, -jan, -jot, -ok, -or, -osh, -ot, -tar, -tor, -uk shkruhen n shu,ms rregullisht me -: kupac, prtac; gunga, gjemba (por ilae); otograf,

hni

l.

Ernrat m -ac, -a, -f, -ak, -ap, -aq,

-ash,

paragraf; kapak, rosak; dollap, mesap-t; hutaq, shkatarraq; gjumash, Iarash; gjyoe, krgeneii; dyshek, mjek; hosten, kaptten (por bedena, liqene); arbresh, kalesh (por rrebeshe); ibrik, kreshnik; latin, pinguin; artist, komushok;

nist; lumjan, matjan; hi,marjot, suljot; patok,

109

$40

doktor, fjalor; Icatarosh, trimosh; patriot; Iufttar, shkrimtar; puntor, traktor; btshtuk, kopuk etj.
S h n i m 2. Emrat m -anrt, -a,t, -az, -ent, -id, -it; -ont shkruhen n shums me -, kur shnojn frymon, dhe me -e, kur nuk shnojn frymor:

aspirant, elefant, laborant, kursant etj.; argat, delegat, d,iplomat, kroat, labeat-t, rnecenat, ulonjat etj.; matrapaz, hambaz etj.; asistent, docent, element, klient,

student etj.; heraklid-t, inualid etj.; gjirokastrit, komit, petri,t, semit-t etj.; kont, rinoqeront etj.;

brilante, di,amante, restorante, uariante elj.; agregate, aparate, atentate, fosfate, kampionate, kombinate, pallate, silikate, shpate etj.; kafaze, pullaze etj.; aksidente, amendamente,

argumente, bazamente, dokurnente, eksperimente, elemente (kimike), fermente, fragmente, instrumente, konti,nente eti.; hibri,de, metaloi,de, okside, romboide eti.; boksite, deficite, foslo-

rite, grafite, pirite, suficite etj. (por shirita); fronte, hori'zonte

etj.
S h n i m 3. Emrat m -azh, -ezh, -1, -iil1, -ion, -(i)um, -ozh, -us shkruhen n shums m,e -e:

aliazhe, ambaLazhe, grupazhe, homazhe, plazhe, silazbe, shantazhe; kortezhe; ansamble (ansambl), cikle (cikl); botr'me, krkime, punime, uendime; diui,zt'one, domini,one, embrione, komisione, leksione, pozicione, profesione, tubacione; elozhe; albume, forume, kostume, presidiume, simpoziume, sta'' diume; puse, uiruse eti.
S h n i m 4. Shkruhen n shums me -a emrat: brrgla, cepa, gjArna, rno,na,, qilima, ttpa, rhepa; me e emrat: diepe, kaLlpe, krgqe, mikrobe, probleme, rafte, zarfe.

s$41-43

110

s41
Ernrat mashkullor m -s, -ues e -yes e kan traj-

tn e shumsit njsoj si te njjsit: blers, gryks, hams, mbledhs, nns, qi,ts, uends, zgjedhs etj., po'r elsat; kallzues, msues, su,Lmues, f;regues etj.;
hekurkthEes, prkthyes, udhrrfges etj.

$42 Mbiemrat, t cilt prcaktojn emrat mashkullor me sl.lumsin m -e, n numrin shums prdoren n trajtn e gjinis femrore:
dete t thella, drejti,m.e t reja, elementet kimi,lce, kanale uaditse, katunde mnlore, knde t ngushta, kopshte t lulzuara, kujtimet e mia, kto kushte m duken t papranueshme, kto lajme s'm duken t besueshme, l,ngjet tretse, ato li,uadhe t gjelbra, malet tona t l,arta, metale t rralla, minerale t dobishme, personalitete t shquara, prparime t dukshme, t gjitha qgtetet e mdha, ri;tme t shpejta, sende t gjetura, Shtetet e Bashkuara t Ameriks, shtigje t ngushta, tipare themelore, tregime humori,stike, ushtrime gjuhsore, uende li,ridashse, uendet tona, aendime t tryrer&, kto vendime jan t drejta, ueprime luftarake, zakonet i kan shum t afrta etj.

s43
Mbiemrat q prcaktojn emrat mashkullor e asnjans, t cilt e formojn shumsin me mbaresn -ra,

111

$s44,45

n numrin shums prdoren n trajtn e gjinis femrore:

djathra t mira, drithrat e siujetme, fshatra t elektri,fiku,ara, leshra t dredhura, mnllra t jashtme, mishra t pjekura, ujra t ftohtal etj.

s44
Shumsi -qe:

emrave m -Ilk shkruhet me fundoren

ahamill qe, budallall qe, ilimillqe, gomarllqe, matrapazllqe, pazarllqe etj.

SHKRIMI

NVJS S PRPARME

$45
Emrat n rasn parme (i, e, t, s): ndrmamja e ndrtimit, ndrmarrjes s ndrtimi,t; Partia e Puns, Pwti,s s Puns; pasurin e shtetit, pasuris s shtetit etj.; dyqani i luleue, dyqanit t, luleue; rrethi i Tirans, rrethit t Tirans; shtpiue t fshatit; arDe t
1) T mos ngatrrohet kjo kategori me emrat q n emroren e pashquar t nijsit da,lin me tem m -r dhe q e formojn shurnsin rme mbaresn -a; mbiemrat q i prcaktojn kta em.ra, prdoren n trajn e gjinis mashkullore: ernra t proem, hekura t ndrgshkur, rnbiemra t nAi-

shm, regjistra therneltar etj.

s$46,47

LL2

kooperatius; ndrmamjeue t ndrtimit; puseue t nafts; detyraue t dits; rnbjell,jeue t ujeshts

oi'i L LJ.

I(ur nj emr i rass gjinore vjen pas nj emri tjetr n rasn gjinore a dhanore njjs t pashquar, shkruhet m nyjn e pr'parme t, pavarsisht nga gjinia q ka emri para tij:
dipl,oma e nj studenti t Institutit Bujqsor; diploma e nj studenteje t degs elektrike; norrla e n1 puntoreje t fabri,ks s tjerrjes; mimi, iu dorzua nj atleti t skundrs kombtare; leshi i nj deleje t rucs merinos; banort e nj pjese t Lagjeue t reja etj.

s46

$47 Kur nj emr i rass gjinore, pavarsisht nga gjinia q ka, vjen pas nj emri mashkullor n rasn gjinore a dhanore t shquar njjs, shkruhet me nyjn e prparme t, dhe kur ai vjeFr pas nj emri femror n po kto rasa, shl<ruhet me nyjn e prparme s: zqra e kryetarit t Kshilli,t Popul.l,or t fshatit; fuqia e krahut t puntorue; zbatimi i uullnetit t klass puntore; dgjimi, i zrit t, masaue punonjse; Laudi heroizmit t gruas sh,qzptare!; i jepet f jala prfaqsuesit t Frontit Demokratik etj.; hi,storia e luJts sl, popullit shqi,ptar; frgti i puns s puntorue; prujetori, i shpalljes s pauarsis; ndrtimi, i fabriks s: kpucue; mimi iu dha minie-

113

$$48,49

rs s qATnArgurit; pas korrjes s grurit; prpara shtrpis s kulturs; Ws stins s pranuers etj.

$48 Kur nj emr femror n rasn gjinor,e, dhanore a rrjedhore njjs prcaktohet nga dy ose m shum mbiemra t nyjshm (ose numror rneshtor), mbiemri i dyt e t tjert pas tij marrin nyjn t e jo s. Po klshtu veprohet edhe kur mbiemri i par sht i panyjshm ose kur emri prcaktohet njkohesisht
nga nj premr pronor dhe nga nj a m shum mbiemra t nyjshm:

t dyt e t tret etj.; tij t dashur; (i, e, t, s) ,sq.jzs s tij t mir e t s|ellshme; (i, e, t, s) motrs s saj t dashur; (i, e, t, s) motrs s saj t dashur e t paharruar etj.
s) cilsis, s par,

(i, e, t, s) fshatarsis s uarfr e t rnesme; (i, e, t, s) uajzs s urt, t zellshme dhe t, shkatht; (i, e, t, s) fushs pjellore dhe t gjer; (i, e,
t, (i, e, t,
s) uajzs s

S h n i m. Kur mbiemrat e nyjshm (ose numrort rreshtor) ndodhen prpara emrit, prdoret nyja s e jo t: lott e s shkrets e t si pangushIluars nn; t'i caktohen normat s pars,si dAts dhe s trets kategori t puntorue etj.

Kur nj emr femror n rasn gjinore, dhanore rjedhore njjs prcalrtohet nga nj ose disa mbiemra dhe nga nj ose disa emra n gjinore, fjala prcaktuese e dyt e t tjerat pas saj marrin nyjn t e jo s:
a

$4e

B-360

s50

114

pamposhtur t popullit shqiptari (i, e, t, s) Partis s Puns t Shqipris; (i, e, t, s) Republiks Popullore t Shqipris; (i, e, t, s) rrjedhjes s poshtme t V joss dhe t Semanitl (i, e, t, s) klims s but e t q.ndrueshme t Vlors, t Himars, t Sarands etj.

s) klass puntore t Shqipris; (i, e, t, s) Jabriks s re t tullaue; (i, e, t, s) kooperatius s zgjeruar t, Krutjes; siprfaqja e Republiks Popullare t Shqtpris; (i, e, t, s) lufts lirimtare t

(i, , t,

$50

Kur pas nj emri femror t shquar t rass giinore, dhanore a rrjedhore njjs vijn dy a m shum dyti e t tjert pas tij marrin nyjn s e jo t n rastet kur kta prcaktojn emrin n gjinore q ndodhet menjher prpara tyre; por n rastet kur kta prcaktojn jo emrin n gjinore q ndodhet menjher prpara tyre, po at q ndodhet para atij, shkruhen me nyjn t e jo s:
punimet e tharjes s knets s Jushs s, Thumans; prmirsimi i cilsis s racs s lops s Shlcodrs etj.; zhuillimi i industris s nafts t Shqipris (sht fjala pr industrin [e nafts] t Shqipris); themelimi, i Partis s Puns t Shqipris (sht fjala pr Partin [e Puns] t Shqipris); Komiteti Qendror i Bashkimit t Rinis s Puns t Shqipris; punonjsit e bujqsis t zonaue malore etj.
emra femror n gjinore njjs, trg kta t

fundit

115

$$51-53

prcaktohet nga dy ose m shum emra t bashkrenditur, e jan po n rasn gjinore, emri i dyt prcaktue's e t tjert pas tij marrin nyjn t e jo s:

s5r Kur nj emr femror n gjinore njjs

prodhimet e fushs s Kors, t Myzeqes, t Thumans e tl Zadrims; punimet e stins s prantsers,

t uers, t ujeshts, t dimrit; ueshjet e krahins Mirdits dhe t Matit etj.

pris; Ministria e Tregtis e RPSH; stina e uers e ktij uiti etj. Kur emri i prcaktuar sht n kallzore, athere emri i dyt n gjinore merr nyjn t e jo s: Partin e Puns t Shqipris; n rofinerin e nafts t Crrilcut etj.

s52 Kur dy emra n rasn gjinore ndjekin nj emr n emrore njjs, emri i dyt n gjinore, kur prcakton emrin n emrore, merr, sipas gjinis s ktij t fundit, nyjn e prparme i pr gjinin mashkullore dhe e pr gjinin femrore: rendi i dits i Kongresit; libri i gjuhs i kloss s shtat; ministri i Punue t Jashtme i Republiks Popullore t Shqi,pris etj.; fiala e nilerit e shqiptarit; Partia e Puns e Shqi-

Prpara emrave femror t nyjshm, nii gjinore, dhanore e rrjedhore shkruhet nyja s pr trajtn e shquar dhe nyja t pr trajtn e pashquar:

s53

s54

116

s mrkurs; tiparet e s folm'es s Mirt s ardhmes; kujtt'met e s shlcuars; prhapja e s res; shpresat e si nesrmes etj.; por: nd,eshjet sporti,ue t ni t diele; ti'paret e ni t folmeje; drejt nj t ardhmeie t lumtur etj. Shkruhen me s n gjinore, dhanore e rrjedhore t shquar edhe emrat fernror t farefisnis, kur prdonen me nyj: kujdesi i s bijs; i tha s motrs; mori letr prei s shoqes etj.

orari

ditrs; parashikimt

Kur nj emr prcaktohet nga dy a m shum emra t bashkrenditur t rass gjinore, t gjith kta prdoren zakonisht me nyj t prparme:
Falculteti i Historis dhe i Filologjis; (i, e, t, s) Fakultetit t Historis dhe t Filologjis; Iwstrtuti i Gjuhsis dhe i Letrsisi (i, e, t, s) Instituti.t t Gjuhsis dhe t Letrsis; Institutin e Gjuhsis dhe t Letrsis; Ministria e Arsirnit dh,e e Kulturs; (r,, e, t, s) Ministrzs s Arsimit dhe t Kulturs; Ministrin e Arstmit dhe t Kulturs; stacioni i mnkinaue dhe i traktorue; (i,, e, t, s) stacionit t makinaue dhe t traktorue; stacionin e makinaue dhe t traktorue; shfrgtzimi i uendburLmeoe t kromit, t bal+rit dhe t hekur-nikeli,t; shkollat e Tirans, t Durrsit e t Elbasanit; e drejta e uots, e fjals, e mbledhies dhe e shtypit; n interes t popullit e t atdheut; organet e frgmmarrjes dhe t qarkul,limit t gjakut; zhurma e kazrnaue dhe e lopataue etj. N rastet kur vijn nj,ri pas tjetrit tre a m shum emra t rass gjinore t bashkrenditur pa lidhza, nyja e prparme e emrit t dyt (kur nyja nuk ndry-

$54

7t7

ss55,56

shon) ose t tret (kur nyja ndryshon nga e n t) dhe e emrave t tjer pasues shkruhet ose jo, duke u mbshtetur n arsye t caktuara kuptimore ose stilistike:

i drithraue, i duhanit, i pambukut, i patateue, i frutaue; zotimet e punonjsue t gjeologjis, tl nafts, t miniero,ue, tl degue t tjera t industris e t artizanatit etj.; kishte marr hou t madh ndrtimi i shtpiue, fabrikaue, shkollaue, rrug'De, u"r&ue; sht rritur numri i degue, katedraue, laboratorue dhe kabineteue; brigada oull;netorsh nga tshatrat e Peshkopis, t Krujs, Elbasonit, Skraparit, Tepelens, Sarands etj.
prodhimi
peri,meue,

$55

Kur pas nj emri femror ndeshen dy nyja t prparme t rass gjinore t gjinis femrore (s s), e para nga kto shkruhet t:
Jrytet e Jitores t s res dhe t shembjes t s ujetrs; hartimi i nnses t s pests s tetujeares; ditlindja e uajzs t s motrs; dita e dasms t s mbess; prpara forcs t s urtets; lcrkesat i prgjigjen detyrs t s sotmes e t s ardhmes
e,tj.

s56
Midis emrave ma:shkullor q lakohen si femrort (ath, bac, daj, geg, horh, lal, tosk; Bato, Gjok, Kol, Pimo, Sul etj.) dhe emrave ose mbiemrave q i prcaktojn ata, pas rass emrore t t prcak-

ss57,58

118

tuarve shkruhet nyja i, ndrsa n gjinore, dhanore rrjedhore shkruhet nyja s:

aha i Agimit, (t, e) ahs s Agimit; daja i Zans, (i, e) dajs s Zans; Lelta i Madh, (i, e) Leks s Madh; KoLa i Gjoks, (i, e) Kols s Gjoks etj.

$57
Mbiemrat e nyjshm t shkalls pohore, kur vijn pas nj emri femror n rasn gjinore a dhanore t trajts s pashquar t njjsit, shkruhen me nyjn t, ndrsa kur vijn pas nj emri n trajtrr e shquar, shkruhen me nyjn s:

oborri i nj shkolle t madhe; fitoret e nj brigade t re; flamuri, iu dorzua nj puntoreje tl dal,Iuar etj.; oborri i shtpis s madhe; fitoret e brigads s re; flamuri, iu dorzua puntores s dalluar etj.

$58
shkalln krahasore dhe n siproren e formuar me pjeszn m mbiemrat e nyjshrn q prcaktojn nj emr femror, n t gjitha rasat e zhdrejta t njjsit shkruhen me nyj,n e prparme t, ndrsa, kur ndodhen para emrit, shkruhen me nyj,n s:
N,

hartimi i nj rregull,oreje t re e m t plot; ndrtimi i, nj fabrike m t madhe se e paro, etj.; mi,mi iu dha shkolls m t dalluar t rrethit; prodhimi i, uers m t mir t uendit etj.; prodhimi i m s mi,rs uer t uendit; zbriti prej m s larts maj t Shqipris etj.

119

ssse-6!.

Mbi,emri i nyjshm q ndjek nj kundrin t drejt, t shprehur me nj emr n kallzore te shquar, merr nyjn e, kur sht cilsor, dhe nyjn t, kur ka funksion kallzuesor:

$5e

ndaji mollt e mdha nga t uoglat; ngriti dorn e djatht; prdorini drejt trajtat e shkurtra t premrit; por: i dua mollt t mbla; e ka dorn t mbar; gnjeshtra i ka kmbt t shkurtra; i ka rrnjt t thella etj. s60
Mbiemrat e nyjshm q ndjekin nj em'r n rrjedhoren e pashquar t shumsit mamin nyjn t e jo
s:

(prej) malesh, t Larta; (prej) lumenjsh t rcmbEer; (pas) krkimesh t pandrprera; (prej) krahinash t largta; (prej) errash t forta etj.

Premrat pronor irft, ime, yt, yote, Un, jon, juaj, qoft kur pr,doren thjesht si premra, qoft kur prcakitojn nj emr, shkruhen pa nyj t prparme:

s61

libri im; ky libr sht imi; puna ime i kjo pun sht imja; djali yt; yti sht kg djal7; shtpia jote; kjo shtpi sht jotja i uendi. yn; kE uend sht yni; shlcoll,a joni kjo shkoll sht jona; kooperativa jon; kooperatiua jon dhe juaja etj.

s$62,63

l?fi

Premrat pronor e (t) mi, e (t) mia, e (t) tu, e (t) tuo, i (e, t) tij, i (e, t) tyre, i (e, t) saj shkruhen me nyj t prparme n t gjitha trajtat dhe pr-

dorimet e tyre:

nnsit e mi; tletoret e mia; djemt e tu; duart e tua; shkolla e tij; motra e saj; tslwti i tyrei nna e tyre etj.

SHKRIMI

DISA PJESZAVE DHE PARAFJATVE

$62 Trajtat foljore q formohen me do zakonisht t plota:

shkruhen

do t shkoj, do te shkojc, do t kem shkuar, do t kisha shtrcuor etj.

s63
Pjesza t, q vihet prpara lidhores ose prpara pjesores, shkruhet rregullisht n t gjitha rastet e prsritjes s trajtave foljore prkatse bashk me parafjalt q mund t ket prpara (pr, me):

t jetojm, t punojm dhe t mendojm si reuolucionar etj.; pr t studjuar, pr t kuptuar dhe pr t zbatuar drejt udhzimet; me t, arritur e me t par gjendjen, ai mori masa etj. (dhe jo: t jetojm, punojm dhe mendojm si repoluetonar; me t amitur e par gjendjen, ai mori masa etj.).

127

$s64-66

PjesZa duke e prcjellores shkruhet n t gjitha rastet e prsritj,es s ksaj trajte foljore; n raste moh'r.i, bashk me t prsritet dhe pjesza mos:

s64

ata shkonin duke knduar e duke brohoritur; duke par e duke br; duke mos njohur e duke mos marr parasgsh nethanat e;tj.
s65
Pjesza pa pLtrpara pjesores shkruhet rregullisht n t gjitha rastet e prsritjes s k"saj trajte foljore:

pa u lodhur e pa u prpjekur nuk bhet gj; pa punuar, pa uiitur e pa plehruar mir tokn, nult me-

rren prod,hime t s66

mdha.

Parafjalt n, te (tek), me, nga, prej e t tjera si kto zalconis,ht prsriten n shkrim, sa hen q bashkrenditen dy a m shum emra a premra, m t cilt ato lidhen: n prantser, n uer, n ujesht e nl dimr etj.; te ilirt, te traleasit e te popujt e tjer etj.; me t ngrn e me t pir; rne hekur e me zjam; me mish, e me sh,pirt; me thonj e me dhm,b etj.; nga Elbasani, nga Gjirokastra e nga Vlora etj.; prej Him&re e prei Mirdite; as n sjelljet, as n fgtgrn e tij nuk urehei shenj tronditjeje; nga shtati, nga dituria, nga fjala nuk kishte shok etj.

$66

t22

t caktuara kuptimore ose stilistike:

Kto parafjal mund t mos prsriten pr arsye

n fshatra e qytete; me shok e shoqe; u nisn delegatt nga Shkodra, Durrsi, Berati e Kora; qindra partizan, ffi pushk e mitral,oza, LL turrn mbi armikun; shkolla jon socialiste krkon nga msuesit e pedagogt nj stil t ri pune etj.

V.
s67

SHKRIMI I E AI.VE N'SH, NDARAS DHE ME VIZ N MES

Shkruhen njsh t gjitha ato njsi q nga pikpamja leksikore grbjn nj fjat t 'retme * dhe ndaras ato njsi q jan pjes e nj tqgfjalshi, e nj 1okucioni ose e nj emrtimi t rbr.

A. Shkruhen njsh, si ni fjal e vetme, pa viz n mes:

a) fjalt me parashtesa:
anti,fash.i,st, antiimperialist, i derisotshm, joantagoni.st, (folje) jokalimtare, jokapitalist, joproletar, iozgrtar, kundrsulm, kundrunie, i mparshm, i muonshm, mosprfi,llje, mossulmim, nndrejtor, nnndarje, nntoka, i paaft, paaftsi, i, pabes, i paprshtatshm, pamegull,si, i parregullt, pasiguri, i pashkoll, i pashpres, i p,rahrimit, parafEtgrtm, t parakohshm, parashkollor, (periudha) e paslufts, prapasken, ri.atdhestm, stprmarrje etj.;

t) Pr fjalt e ktij tipi q shkruhen me viz lidhse

mes,

shih m posht

$68.

s67 Ab

724

b) fjalt e prbra me lidhje prraktore ndrmjet gjymtyrve t tyre:

anarkosindikalist, armpushim, asimzenelas, (i, e) ashtuquajtur, bajramcumas, bakrpunues, battgjer, ballhapur, balllart, bashkatdhetar, bashkjetes, bashkaeprim, beslidhje, bespak, bishtdhelpr, bojargjend, bojbizele, bojelik, bojtinj, bojgshtenj, b o j grur , bo j g jak- e, b o j limon, b o j manu shaqe, b o j mjalt, b o j portokall, bo j she g , b o j t jegull, bo jtull, b o 7 u j ollc, b o juthull, b ollu js , b o t kuptim, br e shkuj s e, buzpaqeshur, buzqeshur, datlindje, dmshprblim, ditlindje, disaujear-e, dobiprurs, dorcung, dorshtrnguar, dorzonj, dredhalesh, dritshkurtr, drupr er s, duarkry q, duarlidhur, duar plot, dyJ ish, dg u jear, dhjetgarshi, dhjetujear, elektromagnetik, elektromekanik, faqebardh, faqekuq, fatpadal, tjalf ormim, f jalkryq, fletanket, Jletdalje, flethgrje, fletlatsdrim, fletmufe, tlokgshtenj, Jlokpakrehur, floku er dh, f oto ekspozit, t otor eporter, f uqiplot, f urrnal,t, frEmmarrje, gurgdhends, gurkali, gjeneralkolonel, gjeneralmajor, g7uhlop, gjuhnuse, gjysmagjeli, g jg smanalf ab et, g jy nnhn, g jg smkoloni, g jg smpr o letar, gjgsmzArtar, hekurkthges, hekurudh, hirplot, d e o e stet ik, ja sht shkollor, juglind je, katrknd, sh, k mbkrgq, kmbngulje, kpucbrs, kokfort, kokshkmb, kokulur, korparmat, krahabishtshkul, krahhapur, krgekomandant, kryemjek, kryemjesh,tr, krgeqEtet, kryeredaktor, krgeradh, kryerresht, kryetr t m, kr g eu end, kr y eu eter iner, kundr admir al, kundr pesh, kundrprgjigje, kundrsulm, kundrueprim, le shraculluf e dr e dhur, Iet r n j of tim, lir idash s, luf t anij e, luf t nit s, lule dele, lule f ilhan, lulelakr, lule mllag , lulemustok, luleshqerr, luleshtrydhe, lulgjake, IUL-

125

s67 Ab

kuqe, marrueshje, mesoburr, rnosnl,arrueshje, mustaqep"dir s?t r, nacionallir imtar, ( shtr e sa) naf t g azmb a j tse, ndihmsministr, ndihmsmjek, ndihmsueteriner, neofashist, orndreqs, paqedashs, paraardhs, gnradhnte, paragjykim, paralwlim, pararoj, pesgar sh, pe smb dhj et dit shi, pil*mb shtetje, piknis je, pi,kpamje, pikpyetje, piksynim, pjesmarcs, pjesmarrje, i porsaardhur, i, porsalindur, postbllok, praparnbetje, praparoj, prapauij, procesuerbal, projektbuhet, projektplan, pu,lbard.h, puldush,ke, qindujetoi, qgmyrguri, radiodhns, radiomarrs, radioprhapj

e, rr ofular s e, r r obaqep s, rrug dalj e, s o cialdemokr at, syrnbyllurazi, sypatrembur, syshqi,ponj, syzi, shkozbardh, shkozzez, i shum,anshm, shumfish\ sh,umfishoj, tejkaloj, tejpams, (e kryer) e tejshku.ar, teneqerynues, tetorshi, trefish, treujear, truproj, udhheqs, udhheqje, udhkryq, ultratingull, oajguri, a ajgur s j ell s, u endburim, u endkali,m, u endlindje, u endqndrirn, uendroj, uenduarrim, uetshrbim, uetuendosje, uoyokushas, uullnetmir, zemrgur, zemrmir, zuend skrg eredaktor, zuend sministr etj.
S h n i m. Kur njra nga gjymtyrt e nj fjale t prbr sht e formuar pr,ej pjessh q lidhen me lidhzat e ose a,

kto pj'es shkruhen me viz midis tyre:

-gjibardhoshe, shpirt-e-zemrmadh etj.
g iuh h

elm

-e

-thik,

d, o

r - e -kmb ar g j

nd e j

a, gu sh - e -llr

-e

Kur gjymtyrt e para t dy a m shum fialve t prbra, t renditura njra pas tjetrs, preaktohen nga nj gjymtyr e Brbashkt, q, pr arsye shkurtimi, shnohet vetm nj her, pas tyre vihet nj viz lidhse:
(tej) ila- o. triilitshe, (botime) itA- e miishumultimshe, (paket) katr- a peski,logramshe, (ndrtesa) ni- a rnshumkatshe, (periuelha) e ' paro- dhe pasIirimit, (en) pes-,

$6?Ac,

126

dhjet- dhe njzetlitrshe, (ndrtesa) pes- dhe giashtkatshe, (kamion) tre-, pes- d,he shtattonsh, (rnoshat) tridhiet-, dyzet- he pesilhjetoieare eti.

c) fjatt e prbra, gjymtyrt e t cilave kan Iidhje kpujore ndrmjet tyre, kur ato jan njsuar plotsisht si nga ana leksikore, ashtu edhe nga ana gramatikore: ballafaqe, deledash, drithije, fgtafgt, gushtoujesht, hekurbeton, juglindje, juglindor-e, kmbadoras, marrdhnie, pulagjel, shitblerje, shurdhmemec, uerilindje, uerilindor, ueriperndim, ueriperndimor, ueshmbathje etj.;
C) fjalt e prbra e t prngjitura, t cilat jan ngulitur prej kohsh si t tilla n gjuh, si nga ana

Ieks:kore, ashtu edhe nga ana gramatikore:

emra.' (ditt e) djegagurit, ecejaket, farefis, fshJshe, gj,egjz, qoftlargu, rraketake, shtrajer, shtojzaualle, taketuke, th.ashetheme etj.;

mbiemraz i pakunrJshoq, (i, e) pandonjtmet, (i, e) patmet, (i, e) paunre etj.; i

numror.'numrort themelor q nga njmbdhjet deri m nntmbdhjet, ata q tregojn dhjetshe, qindshe, si edhe numrort rreshtor, pavarsisht nga numri i pjesve prbrse t tyre:
tmbdhjet

njmbdhjet, dgm,bdhjet, trembdhjet. . . nn; tridhjet, pesdhjet, gjashtdhjet, nntdhjet etj.; njqind, dyqind, treqin"d, katrqind etj.; (i, e) njmbdhjet, (i, e) dymbdhjet, (i, e) nj-

127

'567 A c

zetenjt, (i, e) tridhjetennt, (i, e) pesdhjetegjasht, (i, e) njqindedyt, (i, e) pesqindegjashtdhjetekatrt, (i, e) njmijekatrqindepesdhjeteshtat, (i, e) njmi-

liont, (i, e) njmitionepesqindmijekatrqindeshtatdhjetetret, (i, e) njmtliardt etj.;

premra t pakufishm: akcili, akkush, aksecili, asgj, askurrkush, askush, asnjeri, asnj, asnjri, cilido, ciltdo, do, donjri,, fardo, dika, dikush,
disa, g jkafsh,
jithse
g g jsendi, g jithka, gjithfar, g jithkush, cili, g jithsekush, kurrf ar , kurr g j, kushdo, mo s-

gj, moskuslt, mosnjeri, ndoca, ndokush, ndonj, ndonjri, pakkush, rrallkush, secili, secilido, sekush, sikush, shumlush, tjetrkush etj.;

ndajfolje e parafjal z aJrmendsh, anembon, asgjmangut, askund, askurr, asnjher, asodore,

aspak, atbot, ather, ballaballas, ball,afaqas, brendaprbrenda, brezahypthi, buzagas, dalngadal, daemos, domosdo, dosido, drejtprdrejt, drejtprsdrejti, duorplot, g jithande j, g jithaq, g jithash.tu, g jztlt her , g jr,thkah, g jithkund, gjithmon, gjithnj, gjithsaher, hprh, kal,aqaf, ksisoj, kmbcingthi ksodore, kurrkund, krEekput, kryekre je, motan, mbasandaj, mbasdite, medoe'tnos, menjher, mezi, mnjan, ffiirfilli, moskund, moskurr, mosnjher, ndrdysh, ndrdEshas, ndrkoh, ndrmjet, ndonjher, ndopak, (m ujen) ndoresh, ngadita, ngado, ngaher, ngandonjher, nganjher, (z) ngoje, (marc) ngryk, njditzaj, njfish, njherazi, njher, njlloj, njmend, njnatzaj, njzri, padashur, pakmos, paksa, pakspaku, papritmas, parandej, pardje, pareshtur, parmbrm, parujet, pasktaj, pasnesr, patjetr, prball, prbrenda, prbri, prdit, prdhe, prdhuni, prfaqe, prfu.ndi, prg jithmon prg jumsh, prg jgsm, prh.er,

$67 Ac

t28

prjashta, prjet, prktej, prkrdh, prkundra, prkundrejt, piirmbrapa, prmendsh, prmes, prnat, prnjher, prnjhersh, prnjrnend, prpara, prpjet, prplot, prposh, prqark, prreth, prsri,prsipr, prtej, prapseprap, qkur, qmoti, qpar, mallher, sakaq, sakaqher, sido'kudo, sidoqoft, shpeshher, tatpjet, tejetej, tejemban, tejprtej, tekdo, topgropthi, uetveti,u etj.;

lidhza: derisa, domethn, gjersa, gjithsaher, kurse, meg jithat, meg jithkt, megjithq, megjithsc, meqense, meq, mirpo, ndrsa, ndonse, ndoq, ngaq, ngase, nse, prderisu, prueq, prDese, poq, porsa, porse, porsi, posa,, prejse, qkurse, saku, sopo, sesa., si,, sLkur, sikurse, tekq, teksa, uese etj.;
pjesza: kushedi, pikspari, pothuaj, pothuajse,
se, th,uajse etj.;

rit,

pasthirrma: obobo, ububu, falemnderit, falemindeIamtumir, mirmngjes, mirdita, mirmbrmn, mirupafshim, tungjatjeta etj.

S h n i m. Dallohen n shkrim ndajfoljet: ather, niher, prse, qkur (qUshkur), lidhzat nse, nge.se, sesc, pjesza se nga prdorimet e pjesve prbrse t tyre si fjal t veanta:

kam qen i uogl ather; ather, po uii edhe un me iu, por: os kt her, os at her; njher e nj lcoh, por: uien nj her n iap; prse nuk erdhi?, p.or: pr se sht fiata?: korn, qkur (qyshkut) q. po t fnes, por: q kur ra dbor u ftuh moti; nse nulc uien, n shkruaj, por: n se e mbshtet ti kt lnend.im?; nuk erdhi ngase s'kish koh, por: nga se bhet letra?; m mir t adessh m krnb, sest t trosh i giunizu,ar, por: nuk e di se sa sht ora; seg kndlon bilbiti, por: nuk e di se 'i ka ngiar.

129

567

Ad;

567 Ba

d) mbaresa dhe nyja e prapme tek emrat e mbiemrat e huaj t per,sonave e t vendeve:
poemat e Bajronit, *Don Kishoti* i Cervantesit, operat e ajkovskit, letrat e Dora d'Istrias, jeta e Engelsit, ,,Dasrna e Figaros>, ueprat e Gtes, uendlindja e Glinks, ueprat e Leninit, skulpturat e Mikelanxhelos, ueprat e Rables, nouelat e Stef an Cvajgut, tragjedit e Shekspirit, *Lufta dhe paqja* e Tolstoit, operat e Verdit, romo,net e Viktor Hygoit, tregimet e Xhek Londonit etj.; porti i Akrs, Ankaraja, ishull,i i Borneos, ngush,tica e Gjibraltarit, popullsi,a e Honolulus, fushat e Irakut, pqjet e Kongos, krgeqyteti, i Paraguait, rrugt e Rio-de-Zhanejros, ishulli i Bodosit, ishulli i Tahitit, Republika e Zarnbias etj.

B. Shkruhen

ndaras:

a) togfjaishat e tipit emr nii emrore { emr n rasn rrjedhore, gjymtyrt e t cilve ruajn pavarsin e tyre morfologjike:

bar blete, bar ethesh, bar gjaku, bar mtu,, bar peshku, bar ueshi, bar zemre, lule blete, Lule dh.ensh, lule gjalcu, lule sahati, lul,e sapuni, lule shqerrash, uaj pesh.ku etj.

Po kshtu shkruhen edhe togfjalshat me kuptim mbiemror, t prbr nga emrat boj ose ngiyr
dhe nj emr n rrjedhore: boj (ngjyr) argjendi,, boj (ngiyr) ari., boj arre,

9-360

$67Bb,c

130

boj deti, boj dheu, boj gruri, bo1 hiri, boj limoni, boj mi.shi, boj mjalti,, boj plumbi, boj preshr,, boj qtelli,, boj shege, boj tulle, boj ulliri, boj uthulle, boj uaji etj.
S h n i m. N pajtim me pnlorimin e sotm emrtirnet gjel deti, lule dielli, panhar sheqeri mund t shkruhen edhe njsh, si fjal t vetme: gjeldeti, Iuledielli,, panrharsheqeri.

b) ndajfoljet dhe lokucionet ndajfoljore si: s afrmi,, s bashku, s dgti, s Jundi,, s jashtmi,, s Iartt, s paku, s pari, s toku, s thelli; rn s fundt, m s mtri; pr s af rrni,, pr s gjalli, pr s Iargu, pr s mbarz etj.; m dysh, m tresh, ffi katrsh; pr nj, pr dg, pr tre dlj.;

c) Iokucionet ndajfoljo,ne t formuara nga dy fjal, njjta ose t ndryshm, lidhura n mes tyre me nj parafjal ose me li'dhzm e:

kmb mbi, kmb; d,i.ta rne dit, nata me nnt; buz m buz, dor m dor, goj m goj, gTAk m grgk, kok m kok, kot m kot, krah m krah, maj m maj, qoshe m qoshe, sA m sy, thik m thili, uesh m uesh; ea nga ca, dy nga dg, nj nga nj, pak nga pak, tre nga tre; mug pa mug, pun pa pun; brez pas brezt,, her pas here, koh pas kohe; aty pr atg, ball pr ball, dit pr di,t, dor pr dor, dhmb pr dhmb, tjal pr fyal, krah pr lerah, mes pr rnes, mot pr mot, nj pr nj, pik pr pik, sot pr sot, sA pr sU, tani, pr tani, uit pr oit etj.; fund e l<,rye, fund e maj,, kols e lctimb, Lesh e li; qesh e ngjesh; shkel e shko; mir e tumir, keq

131

567B,d,

e tukeq; mbar e prap, rreth e (pr)qark, rrotull, ue e De etj.;

rreth

) ndrtimet e tipit me o:se pr * emr n kallzore t pashqLlar, me vler kryesisht ndajfoljore: me di,t, me hir, me koh, n1,e nat, me ngut, nle padurim, me pahtr, me radh, me rend, me urap; pr shembull, me t pabes etj., po k,shtu edhe (m ra) ndr mend; (e la) pas dore etj.

d) numrort them,e'lor t fo muar me pjesmarrjen e fjalve mi,j, mzh,on, mi.liard etj. dhe pjest prbrse t nj numrori themelor, t li'dhura me
lidhzn e: mbdhjet, mij, dEzet, mij', dyqind mij, nj mtlion, dy milzotu. .., nj miliard, dg mih.ard.. . etj.; njzet e nj, njzet e shtat, tridhjet e dU, dyzet

nj mij, dg mi'j, tri mij, dhjet mij,

pes-

e katr, shtatdhjet e tre, njqind e nj, njqr.nd e trembdhjet, treqind e pesdhjet e katr, nj mii e nntqind e shtatdhjet e tre, nyzet e tet mij e katrqind e pesdhjet e shtat, nj milion e pesqind mij e dyqind e dymbdhjet etj.;

dh)

lokucionet parafjalore ose lidhzore si:

aq sa; ashtu st; deri, ku, deri kur, deri tu, deri te; duke qen se; edhe pse, edhe sikur; gjer kur, gjer n, gjer te; kaq so,' kshtu q; kurdo q.; mjaft q; n sht se, n qoft se; n mngr e, n rast se; ngado q; po qe se, po t jet se; q n, q se, e te; qAsh se; sado q; sapo q; si. edhe; sido q; tekdo q;
uetm se etj.;

$67

Be,

t32

e) shprehjet emrore pr qind, pr mij etj.; pes pr qtnd, qind pr qind, njqind e pesdhjet e pes pr qind, dyqind pr m,ij; 8 pr qind, 120 pr qind, 50 pr mij etj.*;

) pjesza u e trajtave psore-vetveto,re, kur ndodhet para foljes:

u afroua, u krkua, u lodhm, u nism etj.; f) trokucionet pasthirrmore q shprehin prshf ndetje, urime, falnderime, ngushllime etj., pjest
prbrse

t t cilave e ruajn pavarsin e tyre gra-

matikore:

Mbei me shndet!, Mir ardhshi!, Mir ju gjetshim!, Mir se erdhe!, Mir se ju gjeta!, Mir se erdltt!, Mir se na erdht!, Mir se ujen!, Mir se no, ujen!, Mir se uini,!, Mir se t uini!, Puna mbar!, Pun b mbar!, Udha mbar!, Udh t mbar!, Mbar past!, Nga mot gnnr!, E Wi,m me jet!, Pr shum ujet!, Pr shum ujet gzuar!, Qofshi shndosh!, Me shndet!, Shndet pa!, Shndet pai!, Shndet pain! etj.; Ju falemi nderit!, T falem nderit! etj.; Kryet shndosh!, Qofshi, uet!, T rrosh uet!, Vet shiindoshl etj. Po k'shtu shkruhen edhe: Si urdhron!, Si urdhroni,! etj.
x1 Shenjat olo @r

qind) dhe

0/ss

@r mi,i) mund t prdoSofs, 900f,

ren vetm pas nj

8o9bo.

numri t shnuar me shifra:

133

,$68 a

$68
Shkruhen me viz lidhse n mes: a) formimet e prftuara nga prsritja e nj fjale n t njjtn trajt ose n trajta t ndryshme, nga bashkimi i dy antonirneve, i dy numtlrorve themeior (pr t shnuar nj sasi t prafrt), formimet onomatopeike t prftuara nga prsritja e nj fjale n t njjtn trajt ose n trajt t ndryshuar:
cop-cop, ika-ika, duar-duar, fi.je-lt je, flet-fl,et, grigje-grigje, grupe-grupe, gunga-gutuga, her-her, kokrra-kokrra, kortar-kortar, kuti-kuti, Iara-lara, lloj-lloj, ngjyra-ngjqru, pal-pal, pet-pet, pika-pika, pjes-pjes, radh-radh, rrtpa-rctpa, shkall-sh.kqll, togje-togje, tufa-tuta, thel.a-th,ela, ual-ual, uende-uende, uise-uise, urima-urimn,'ltunga-hunga, zhele-zhele etj. ; ditq.-dits, dora-dors, hera-hers, kmba-kmbs etj.; njri-tjetri, shoqi-shoqin etj. ; al-al, fort-fort, gati-gati, holl-holl, rnd-rnd, shum-shum, uon-uon etj. aty -ktu, hEr je- dalj e, ( puntor t e ) ng arkim- shkar kimit, posht-lart, pritje-prcjellje, uajtje-ardhje eti. ; dy-tri or, dhjet-pesmbdhjet ujet, 10-15 aiet, katr-pes ueta, pes-gjasht dit, 5-6 dit, afate dy' -tremujore, periudh,a njzet-tridhjetujeare etj.; bam-bam, ciu.-ciu,, dr-dr, fiu-fiu, ham-hom, hum-hum, kuak -kuak, llap-llap, o sh- o sh, tak-tak, z dru j -zdruj etj.; bam-bum, fap-fup, gau-giu, ham-hurn, paf' -puf , k-tak etj.; gk-mk, lecka-pecka, qorr-mon etj.;

l$68 b, c, , d

134

b) emrtimet e prbr,a t njsive t matjes:

di.t-njeri, di,t-pun, grarn-rnolekul, kal-fuqi', 'nie' ri, ton-kilometr, ai,t-drit etj. Kshtu shkruhen edhe ernrtimet e prbra t njsive t ndryshme t klasifikimit: grup-kultur, grupkuaj -f uqi, kr,loaat- or , or -mnkt n, or'norm, or

-mallra, grup-rnosh etj. ;

c) emrtime,t jo t thjeshta me lidhje kpujore plotsuese ose me lidhje prcaktore-ndajs'hfiimore ndrnr-jet pjesve prbrse t tyre:

e, bar-lulishte, hotel-restorant, rant, miniera e hekur-nikelit, (trajta)

bar-buf

kaf e'resto-

psore-uet-

uetore, post-telegraf -telefon etj. ; dhom-muze, slttpi-muze, qytet'muze, qgtet'hero, dyqan-shtpi,, hotel-penston, uagon'cistern, Da.gon-restorant, uirq-kull, uin-ur, spat-dalt, organiza' t-baz, (punimet e) shpi.m-krki.mit, (brtgada e) shpim- shf r y t zimt t ; t shpim-uler simit, plan- detyr , qen-uik etj.;

) formimet terminologjike t tpit:

(raketa) ajr-ajr, ajr-tok; tolc-ayr, tok-tok

etj.;
m,rore, pjest e t' cilave lcan

d) formimet e tjera jo t thjeshta, kryesisht mbiemidis tyre li'dhje kepujore q shprehin marrdhnie ploibsuese ose t ndrsjellta:

agroro-industrial, anali.tiko-sintetik, buiqsor'ind"u

striol, ekonomiko - shoqr or, histor iko-

j eogr

af

ik,

po

135

$68 dh, e,

l,itiko-kul,turor, politiko-shoqror, teknko-mnterial, usht ar ako - polrtik etj. ;

af r o - aziatik,

to-sl,lau, franko-gjerman, greko-romnk, shqiptaro' -grek, trako-ilir eitj.* ; fjalor frngjisht-shqtp, fjalor latinisht-shqip, f iaLor shqip-rusisht-frngji,sht etj. sist-lent

anglo' amer ikan, a u,str o -hung

ar

z, b al-

Po kshtu shkruhen: marksizm-Ienini'zm, mnrk' nist, marksiste -leniniste.

dh) pjesza ish- prpara emrtimeve t ndryshme:

ish-drejtor, i.sh-komandant, ish-komisar, ish-krgeqyteti,, ish-kryetari i Kshillit Popull'or t Rrethit. . ., ish-ministr etj.;
e) ernrtimet e pnbra t pi,kave t horizontit, t fonmuara prej nj fjale t thjesht dhe prej nj fjale t prber:
jug - jug per ndim, l,r.ndj e -u er ilindj e, jug p er ndirn, u eri-u erili,ndj e elj. ; per ndi,mjug
-

jugli,ndje,

) emrat e prbn krahinrave e t fshatrave t vendit ton, me li'dhje bashkrenrditse, ndajshtimore ose me lidhje prkatsie:

Ballaj-Vendas, Bardhaj-Re, al-Barzez, erkez-Morin, erm-Biak, Dars-Fshat, Mborje-Drenots, Ntkaj-Mertur, Pez-Helms, Rreth-Greth etj. ; Gjecaj*) Kur formimet e ktij tipi shnojn nisi etnike ose gjuht ngulitura historikisht, shkruhen pa viz n mes, si fjal t vetme: anglosakson, (giuht) ndoeoropia'ne, istrorusore

manishtja, retoromanishtia, serbokroatishtia etj.

$68

f, g

136

-Kodr, Labinot-Fush, Lqbinot-Mal, Papr-Sollak etj., Dushk-Peqin, Fier-Shegafr, Fush-Arr2, Fush-Lur, Fush-Muhur, Krej-Lur, Kulej-Papr, Lab-Martalloz, Niuic-Bubar, Tosk-Martalloz, U j-Lurth, Zall-Dajt, Zcl-Dardh, Zall-Herr etj.;

f) emrat e pr,br gjeografik t huaj, edhe hur pjesi prbrse }idhen midis tyre me nj parafjal, lidhz ose nyi:
ALma-Ata, Alzas-Loren, Amu-Darja, Bab-el-Maneb, Br e st - Lit ou sk, Bu eno s - Ajr e s, D ar - e s - S al,am, F r ankf wrt- mbi- M ajn, H ong - Kong, lI- d -F r ans, Komsomnlsk-mbi-Amur, Kosta-Rika, Kual,a-LuTrLplrr, N ju-Delhi, N ju-Jork, Pa-d-Kale, Port-Artur, Port-Said, Rostou-mbi-Don, San-Francisko, San-Hoze, San-Huan, Saru-Marino, San-Saluador, Santo-Domingo, Sent-Etien, S ier r a- L e one, S ierr a-M or ene, S ir -D ar ja, T el- Auiu, T ian-Shan, Ulan-Bator etj. Te emrtimet gjeografike, q si pjes t par kan nj nyj t prparme n gjuht prkatse, ndrmjet saj dhe pjess tjetr nuk vihet viz lidhse: La Paz, La Plata, La Valeta. Los Anrhelos etj.
cI

g) emrat ose mbiemrat e huaj t personave t prbr prej dy a m shum pjessh:

Abu-AIi, Abu-Ali-Ahmet, Frederik Zholio-Kyri, Ge-Lisak, lbn-Batuta, Ibn*Rusta, Ibn-Sina, Mak Do' nald, Mqmin-Sibirjak, Mari-Luiz, Martin Andersen-IVeks, Mendelson-Bartoldi, Rimski-Rorsakou, Saltikou-Shedrin, Seru-Sons, Sen-Simon, Sen-Zlt'gst, Zha'n-Zhak Ruso etj.
S

hni

n l. Kur

midis emrit dhe mbiemrit t ni per-

137

$68

si

soni t huaj ndodhet nj nyi ose nj pies2, kto zakonish't shkruhen ve: Antonis uan Dajk, Dora d'IstrLa, erggs O Konor, Gi d Mopasan, Leonardo da Vini, Lope de Vega, Mahmud al Kazhgari, Miguet de Ceruantes, Shon O Kejsi, Vincent uan Gog, Zhan il'Ark etj.
S h n i m 2. Pjest prcaktuese t mbiemrave t prsonave shkruhen pa viz lidhse e pa kllapa: Aleksand,r Dgma
S h n i m 3. Pjesa -ogllu e emrave t burimit turk shkruhet njsh me emrin vetjak prkats: Osrnanogllu, Pazuanogllu etj.

Biri, Gauril Dora Plaku, Gauril Dara i Riu, Katoni i Ri etj.

S h n i m 4. Gjymtyrt prbrse t emrave dhe t mbiemrave ki'nez, korean, vietnarnez e birman shkruhen ve V, pa viz n mes: Fon Dinj Fung,Li' SunSin,LuSin,Ngujen Van Troi etj.

gj) numrort, rreshtor, kur vet nurlri ose nj

pjes e
shekulli,

tij

shnohet me shifra arabe: 20-t,

50

i jti ose i
e,tj. 300

klaso. e 2-t,

000-ti,

uiti i 29-t i lirimit, i 74-ti, i 50-mi-

kreu

4-t, e S-ta A, Kongresi

6-t,

Z|}-mil,ionti ose

200 000 000-ti

Po kshtu shkruhen: 400-shi 500-shi, 900-shi, 000-shi ose 3|-mijshi etj. Kur numrori rreshtor shlcruhet me shifr romake, prdoret pa prapashtes dhe pa nyj t prparme: klasa I, Kongresi V, Kreu XVI, uiti XXIX i tirimit, Gjergj Balsha I, Luigji XIV, Mehmeti II etj.
S h n i m. Numrort rreshtor q shnojn shkallt e prgjegjsis n organizatat shoqrore, n ushtri etj., shkruhen gjithnj me shkronja e jo me shifra rornake:

kapiten i par, piloti i dyt, sekretari i par i Komi,tetit t Partis t ..., sekretari i dyt i ambasads eti.

r$68 h,

i,

138

h) emrtimet e prvjetorve dhe formimet e ngjashme me to, kur nurnrori shnohet me shifr:
S}-ujetori, i Pauarsis; Z-ujetori i, themelimit t Partis; sh,kolla 8-ujeare; I.-ditshi i, par i shtatorit; S0-u7e,tshi i, par i shekullit XIX etj. Por, kur numnori shnohet me shkronja, fjala shkruhet si mj e vetme, pa viz rr mes: pesdhjetvjetori i Pauarsis; pesqindvjetori i udekjes s Sknderbeut; njzetepesvjetori i, themelimit t Partis;
shkolla tetvjeare; pesmbiidhjetditshi

torit etj.;

i pr

i, shta-

i) emrtimet e veanta t mjeteve teknike, si edhe emrtimet e ngjashme konvencionale, n prbrjen e t cilave hyn edhe nj numr i shnuar me shifra:
B-52, Boing-707, F-700, ll-78, Gaz-69, Mig-27, T-34, TU-704, U-2, Apolo-l4, Kozmos-I30; Plani D-4, Agjenti, J-33 e{tj. Po k,shtu shkruhh djh numrat e telefonave dhe t targave t automjeteve, kur prbhen nga grupe shifrash p.sh.: 27-57, 25-09, 41-44, 55-70, 55-76; BR 6g-65 , DR 42-68, ER 50-52, KO 43-93, TR 03-97, UP 05-06-50 etj.;

j) emrtimet e shkurtuara t institucioneve, t zyrave, t ndrmarrjeve, t organizatave etj.; viza lidhse n kt rast vihet midis tyre dhe nyjs s prapme ose rnbaress:
SMT-ja e Lushnjs, punonjsit e NB-ue, Komitett Qen'dror i, BRPSEI-s, sesi,ont x 28-t t, OKB-s, Shtabi i ABD-s, konespondentt e ATSFI-s, npunsit e

139

$69 k, l,

lI

PTT-s, ohalcu i TEC-it, ontart e BRASI{-i,t, rregullorja e FIFA-s etj.;

k) emffiimet e prbra nga nj pjes e shkr.rrtuar dhe nga nj pjes e plot: Nl-Kimi.ke, Nl-Profarrn&, Nl-Pgjore,
Nl-TulLa etj.;
NI-Qelqi,,

1) shkronjat numrat (kur shkruhen

dhe marrin tregues t ltrajtave rasone:

me

shifra),

pjest e pandryshueshme t ligjrats, si edhe elemente q nuk jarre pjes t ligjerats, kur prdoren si emra

a-ia; b-ja; uru pikat -u'e; ur pikn mbi i-n; d-ja sht bashk'tingIlore; y-ja sht zanore; t gjendet x-i etj.; l-ja; Z-ja; 3-ja; 7-a; li-a; kryengri,tja e 1911-s,' ng jarjet e 1924-s; aksionet kryesore gjat 1943-s etj.; e-ja, dbe-ja, as-i jan lidhza kpujore; kuptimet e -tar-it si prapashtes; z-ja sht yrapashtes ztsoglimi,; pse-ja sht ndajfolje pgetse etj.;
11) komandat ushtarake te prbra nga dy ose m shun:r pjes; viza lidhse n kte rast vihet midis pjesve prbrse t tyre:
P ar a-mar sh !, M e ur ap-mar sh !, Pr apa-ktheu !, G jy smdjathtas-lathehu!, N uend-numro!, Skuadr-ndal!, Skuadra, djathtas-kthehu!, N krah-arm!, Pran kmb s-arm !, N sup- ar rn !, N krahaqaf -arm !, D jath,tas-ndero!, Tog-ndnl!, Toga-mblidhu!, Bajonet-drejto!, Bajonet-prkul!, Pr nder-arm!, Arm-zbraz!, Majtas-eja n radh! Largsi-zmadho!, Rrip-zgjato!, Kompania, n uij tog-kolon-mbli.dhu!, Bataloni, n uij kompani-kolon-mbli,dhul etj.

$69 a, b, c

140

$6e
Shkruhen me viz t gjat n mes tyre: a) emrat e prvem q shnojn caqet e nj hapsire gjeografike, si edhe emrat q shnojn caqe
kohore:

garo e iklizmit Tiron-Elbosan-Kor; hekurudha Rrogozhin-Fier ; kanali Peqin-Kauaj, kanali Vjos-Leuan-ier ; Iargsia Tolc-Diell; uija ajrore Paris-Tiran-Pekin; lundrim,i Amerik

-Europ; udhtimi T ok-Hn elj. ;

penudha
sht etj.;

udhtimi Franc-Argjentin-Australi; janar-mnj; periudha

pranuer-uie-

b) numrort q shnojn caqet e nj hapsire kohorre:

periudha 1939-1944; tridhjetu jetori i themeli' Partis 8.XI.I941-8.X1.1971 ; katrqindujetori i lindjes s Budtt 1566-1966; Konf erenca e Par e Studirneue Albanologjike 15-21.X[.1962 ; Kongresi i Dre jtshkrimi,t t Gjuhs Shqipe 20-25.Xl.197 2 ; pesqindujetori, i udekjes s Sknderbeut 1468-1-968; plani t, katrt pesujear 1966-1970; uiti shkoll'or 1973-1974; letrsia e shekujue XIX-XX etj.;

mtt

c) dy a m shum emra t veant ose emrtime, fjal a togje fjalsh t veanta, t cilat kan ndrmjet tyre marrdhnie t ndrsjellta, jan elemente prbrse t njsive kuptimore shumpjesshe ose shnojn kalime nga nj gjendje n nj gjendje tjetr: nd.esh.ja Dinnmo-Partizani; ndeshja e tutbollit Shqi,pri*Turqi; takimi Spaski-Fisher ; uniteti par-

ti-popull;

gf- tr eknd

___.._____.-!9lr

shi

sm-pun

pr o dhue

se

dhe ushtaralc; mnrcdhniet

-e

dukim f izik

malI-pam-mall;

) emrat e bashkautorve t nj vepre:

K. Marks-F.Engels; A. Xhuuani-K. Cipo etj.

YI.
$70

PRDORIMI I SHKROMAVE r MDHA

Shkronja e madhe prdoret per t dalluar emrat e prvem dhe emrtimet e barasvlershme me ta nga emrat e prgjithshvn.

s71
Shkruhen me shkronjn e par t madhe emrat dhe mbiemrat e p$onave, epitetet ose ofiqet (nofkat) q jan pjes prbiirse e tyre, si edhe pseudonimet:

AIi Kelmendt, Auni, Rustemi, Ded Gjo Luli, Gjergj Elez Alia, Gjergj Kastrioti., Gjeto Basho Muji,, Gji.n Bua Shpata, Gjon Buzuku, Ismatl Qemali,, Naim Frashri,, Pjetr Budi, Rrapo Heknli etj.; Aleksandr Dgmn Biri, Gauril Dara i Riu, Gjergj Balsha i Par, Gjergj Qimekeqi, Iaani i Tmerrshm, Ri,kard Zemrluani, Leka i Madh, Lleshi i Zi, Mark Shalgjati, Nikollo KiimbIeshi etj. ; Asdreni,, Buburicka, ajupi, Dolt SuIa, Jakin Shkodra, Migjeni, Platonicus, Rushit Bilbil Gramshi,
etj.
S

hni

m f. Nyjat dhe

pjeszat

e mbiemravu t

huaj

143 s,hkruhen rne shkronj

s72

personit, For shkruhen me shkronj t madhe, kur prdoret vetm rnbiemri dhe kur nyja ose pjesza sht elemen,t

mbiemri

vogI,

kur jepet i plot emri dhe

domosdoshrn

i tij:

Vinc, por Da Vi,ni; Lope d,e Vega, por De Vega; Mahmud al Kazhgari, por Al Kazhgari; Sharl d, Koster, por D Koster; Vincent aan Gog, por Van Gog etj. Me shkronj t mad,he shkruhen edhe pjest O, Mak, San, Sen t mbiemrave t huaj t personave: O Brien, O Konor, O lf.ejsi; Mak-Dopell, San-Martin, Sen-Simon etj.
S h n i m 2. T gjitha pjest e emrave dhe t m'biemrave kinez, koreatr, vietnamez e birm,an fillojn me

Kalileron de la Barka, por

De Ia Barka, Leonardo d,a

shkronj t madhe:

Ngujen Van Trai, Su,n

Fan Dinj Fung, Kan Gam an, Li Siu en, Lu Jat Sen etj.

Sin,

s72
Shkruhen me sh,kro,njn e par t madhe emrat e mbiemrat e prvem, t cilt, megjithse prdorcn pr t shnuar njrp kategori t caktuar njerzish, nuk jan kthyer n ernra t pr:gjithshm: jan t mall n histori Gjergj Kastriott; kemi, edhe ne Homert tan; nj Prcnete i dtae tona etj.
S h n i m. Kur em,rat e prvem t njerzve jan kthyer n emra t prgjithshm q shnojn tipin prkats, shkruhen me shkronj t vogl:

ei,ceron, donkr,shot, gobsek, harpagon, kuis\ing, rnecen,

mentor etj. Me shkronj

t vogl shkruhen edhe ennrtimet e

nj-

$73

L44

sive t matjes, t mjeteve teknike, burojn nga emra t prvem:

o,m,per-i, orn-i, Dat-i,

sendel'e etj.,

cilat

zer, rntgen etj.

uolt-i, zhul-i; dizel, ford, rnau-

Emrtimet e funksioneve shtetrore, politike e ushtarake, t gladave, t titujve fetar etj. shkruhen me shkronj t vogl:

s73

presidenti i Republiks, perandori Kostandirz, mbretresha Teuta, sulltan Murati Il; sekretari i Komitetr,t t Partis, antari i Bgros Politike, antari z Sekretaria.tit t KQ, sekretari i KQ, komisari i korpusit, komisari i batalionit, arnbasadori N.t.; komandanti i regjimentit, komandanti i korpusit, komandanti i brigads, shefi i sh,tnbi,t, admirali IV.N., rnareshali Vatutin, gjenerali Dombrouski, major Pe, trit Bardhi, toger Sknder Petrel.a; duk Gjin Tanushi, princi Karl Topta, kont Ntket Topia, vojvod Janosh Huniadi, Ali pash Gucia, Mehmet pash Bush.ati, Ali, bei Eurenozi; antari i A,kademis s Shkeneaue N.N., profesor N.N., docent N.N., doktor profesor Aleksandr Xhuuant,, bashkpuntor i vjetr shkencor N. N. ','
*) Kur kto emrtime prdoren m vete (jo n fiali), si n rastet kur u drejtohemi personave prkats, n nnshkrimet, si edhe n renditjen e emrtimeve n fjal n dokumentet zyriar,e, ato shkruhen me shkronj t madhe si n fonmn e plot, ashtu edhe n formn
ndodh zakoni,sht e shkurtuar.

ministri i Ndrtimit N.N., deputeti i Kuuendit Popullor N.N., kryetari i Kornitetit Ekzekutiu N.N.,

L45

s74

papa Kalisti III, peshkopi Pal Engjl,li, at Shtjefn Gjeoui, imzot Luigj Bumi, sheh Mustafa Tetoua etj. Kur emrtimet e msiprme jan br p jes e pandar e nj emri t prvem, ato shkruhen me shkronj t madhe: Baba Faja, Hoxha Tahsini, Kont Urani, Madam d Stal, Papa Kristo Negouani,, Princ Vidi etj.

$74 Emrtinret e funksioneve zyrtar e shoqrore m t larta, titujt rn it lart t nderit n RPSH dhe emrtimet e urdhrave e t medaljeve shtetrore shkruhen me shkronj t madhe (t gjitha fjalet q hyjn n perrbrjen e tyre, me prjashtim t nyjave); po kiishtu veprohet edhe n rastet e ngjashme n kumtimet e n dokumentet zyrtare:

Hero i Populli't; Hero i Puns Socialiste; Msues i Poputlht; Artist r. Populh,t; urd,hrt. i Flamurit; Urdhrt L Puns t, Ktasi,t t Par; Urdhri i, Liris; Urdhri ,.Naim Frashri,,; Medalja e Trimris; Medalja e Puns etj.
10

i Par i Romitetit Qendror t Part Shqipris; Kryetari i Presidiumit t Kuuendit Popullor; Kryetari, i Kshillit t' Ministruue t Republiks Popullore t Shqipris; Kryetarl i Kshitlit t Prgji'thshm t Frontit Demokratik t Shqipri,s; Prendenti i Ksh.illi.t t Prgjithshm t Basltkimeue Profesionale t Shqip'ris; Sekretari i Par i, Bashkimit t Rinis s Puns t Shqipris; Presr.dentja e Bashkimit t Ctraue t Shqipris;
Sekretari
ti;s s Puns

360

$$75,76

146

Emrtimt e titujve t tjer t nderit shkruhen me shkronj t madhe vetm n fja'ln e par: Artist i, merituar, Msues i merituar, Mjeshtr i spartit etj.*

Shkruhen me shkronj t madhe emrat e prvem t bots mitologjlke e fetare, si edhe ata t figurave e t treglmeve popull,ore:

s75

Adami, Apoloni, Buda, Dinna, Eua, Hermesi, Jupiteri, Krishti, Mineraa, Mitra, Muhameti, Neptuni, Pani, Polifemi, Shiua, Zeusi etj.; Borbardha, e Bukura e Dheut, Hirushja, Katallani, Maro Prhitura, Sy. qenza etj. (por shkruhen me shkronj t vogl emrat e prgjithshm t sferave t msiprme si allah,
engjll, perndi, perri, shenjt, hind, zan etj.).

$76
Shkruhen me shkronj t madhe emrat e prvem

t kafshve:

Balashi, Baloja, Bukefali, Kazili, Kuqali, Laroja, Rasinanti etj.

*) Em,rtimet e titujve t nderit vihen n thonjza, kur prdoren menjher pas fjals ..titull", si ndajshtim i paveuar me presje:

ofiero iu dha titulli ,,Heo i Popullit*, oArtist i Popullit* etj., por: Heroi Puns Soci,alistetr, Populli,t Qernal Stafa, Msuesi i Popullit Aleksandr Xhu-

uani, Mjeshtri

i sportit N.N.

etj.

747

ss77,78

s77
Shkruhen me shkronj t madhe emrtimet e planetve, t yjeve, t yjsive e t tru,pave t tjer qieIlor:

Arusha e Madhe, Arusha e Vog\, Galaktika, Juplteri, Kashta e Kumtrit, Dielli, Hna, $arsi, Neptuni, Saturni, Shenjzat, Toka, Urani, YUi Polar etj.
me shkronj t vogI, kur nuk prdoren si terma t astronomis, p.sh. pernd,irn i dietlit; ternperotura n det e n tolr, sht e ndrgshme; nj nat pa hn etj.
Shn

i rn. Emrat dielli, dheu, hna, toko

etj.

shkruhen

Emr,timet gjeografike e territoriale-administratiV, si edhe emrat e tjer t vendeve shkruhen me shkronj t madhe:

s78

Adriatiku, Alpet, Ballkoni, B'u,na, Dajti, Deuolli, Drini, Joni, Karpatet, Labria, Luma, Mirdita, Myzeqeja, Sazani, Skrapari, Shari, Shqipria, Tomori, Vjoso, Vlora etj. Pjest prbrse ;t nj emrtimi gjeografik a t nj emri vendi prej dy a m shum fjalsh shkruhen me shkronj t madhe (me prjashtim t nyjave, lidhzave e parafjalve): Amerika Latine, Azia e Vog\, Bishti i Palls, Bjeshkt e Nemuna, Bregu i Detit, Bregu i Fildisht, Bregu i, Mats, Briri i Art, Deti t, Bardh, Deti t Kuq, Deti i Vdekur, Deti i Zi, Drini i Bardh, Fusha Mbret, Gadishulli Ballkonik, Gadishull,i lberik, Gropa e Shkodrs, Guineja e Re, Guri i Bordh, Guri, i Hasit, Gu'

s78 'ri,

T48

i Pishkashit, Gjiri Arabil+, Gjiri Persik, Isttull,i i Lezhs, Kepi i Gjelbr, Kepi i Shpress s Mir, Kodru e Kuqe, Komsomolsk-mbi-Amur, Kunora e Dardhs, Kunora e Lurs, Lndina e Lotue, Lugjet e Verdha, Lumi i, Vlors, Maja e Hekuraue, Mal,sia e Madhe, Malsiu e Mbishkodrs, Mali i Bqrdh, Mali i Gjer, Mali, L Zi, Mali me Gropa, Oqeani i Ngrir i Veriut, Prroi i That, PoIi, i Jugut, PoIi i Veriut, Qafa e Gjarprit, Qala e Thans, Qafa e Zez, Re-e-Dardlta, Rrafslti i Duksgjinit, Rruga e Barrikadaue, Sheshi i Demostrataue, Sheshi i Flamurit, Shkalla, e Tujanit, Shkmbi i Kauajs, Shtegu i Dhenue, Tenda e QApit, Toka e Zjarrt, Urs e .Shtrejt, Vau i Dejs, Vendet e Ulta, Zelanda e Re etj.
buz, uk, det, fush, gadishull, gryk, gjr,, hund, istm, ishull, kanal, kep, kodr, kru,a, Iiqen, lum, maj, 'tnal, ngu-

Shnim 1. Emrat e prgjithshm gjeografik si

breg,

shtic, prrua, qaf, qgtet, suk, she, shkrettir, shpelt; tropik, uargmal etj., kur nuk jan pjes prbrse e nj emrtimi t prvem, por prdoren si prcaktues t nj emri gjeografik ose prcaktohen prej tij, shkruhen rne shkron j

vogl:

ishulli i Sazanit, kanali i Korfuzit, kanali i Mgzeqes, kanali i Suezi,t, kepi Roilonit, kroi i Zejmenit, liqeni Balaton, liqeni i Presps, liqeni i Shkodrs, lumi i Mati,t, lumi i Tirans, maja e Korabit, maja e Radohins, mali i, Dajtit, ngushtica e Bosforit, ngushtica e Gjibraltarit, prroi i Munells, qafa e Llogoras, qyteti i Fierit, shpella e Dragobis, tropika i Gaforres, vargmali i, Andeue etj.
S h n i m 2. Mbiemrat q jan pjes prbrse t emrave gjeografik, sikurse shihet edhe 'nga shembujt e msiprm, shkruh'en kurdoher me shkronj t madhe:

uka e Ajtojt, deti Adriatik, ileti i Kins Jugore, fusha e Kors, fusha e Mgzeqes, gadishulli i Ballkanit, gryka e KIcgrs, gjiri i Vlors, hunda e Karaburunit, istmi i, Korintit,

749

$78

Curraj i Bpr, Drini i Bardh, Drini i Zi, Kanali i Nl,adh, Kurueleshi i Poshtm, Laboua e Siprme, Il{alsi,a e Madhe, Mali i Zi, Mgzeqeja e Vogl, Prespa e Madhe, Prespa e Vogl
etj.

zyrtare

m 3. T gjitha pjest prbrse t emrtimeve t shteteve fillojn me shkronj t madhe (me prjashtim t nyjave):
S

hni

Despotati i Epirit, Mbretria e Nepalit, Perandori,a Osrnane, Perandoria Romake e Lindjes, Perandoria Romake e Perndimit, Principata e Arbris, Principata e Lihtenshtajnit, Republika Arabe e Egji,pti,t, Republika Demokratike Gjerma-

ft, Republika Demokratike e Vietnarnit, Republika Franceze, Republika e Kors, Republika Popullore e Kins, Repubiika Popullore e Shqipri,s, Republika e San-Mari,nos, Republika Sociolisie e Rumanis, Republika e Venedikut, Shtetet e Bashkuara t Ameriks etj.

prjashtim t nyjs), kur prdoren si emrtime njsish territoriale (gjeografike ose historike) ose si pjes t ktyre
emrtimeve:

S h n i m 4. Emrat e anve t horizontit dhe mbiemrat e fornruar prej tyre shkruhen me shkronj t madhe (me

uallet tona t Jugut, popujt e Lindjes, Lintlja e Largme, Lindja e Mesme, shtetet e Perndimit, krgengritjet e malsorte t Veriut, popujt e Veriut etj.; Am,erika e Jugut, Italia e Jugut, Poli i, Jugut, Vietnami Jugut, Eoropa e Veriut, Irlanda e Veriut, Koreja e Veriut, Poli Veriut, Shqr,pria e Veriut, Vietnami i Veriut etj.;
Am,erika Jugore, Europa Jugore, Shqipri,a Jugore, Europa Juglindore, Azia Juglindore, Earopa Lindore, Giermania Lindore, Mesdheu Lindor, Eurota Perndimore, GiermanLa Perndimore, Alrika Veriore, Amerika Veriore, Shqipria Veriore, Shqipria Veriperndimore etj.; Kur emrat dhe mbiemrat e msiprm prdoren pr t shnuar nj drejtim ose nj pik t horizontit, shkruhen me shkronj t vogl: u nisn dreit veriut; era frgn nga lindia; n drejtim veriperndimor etj.

7e

150

S h n i m 5. Emrtimet gjeografike shkruhen me shkroni t madhe, edhe kur prdoren me kuptim t figurshm:

Boroo (masakr fashiste), Munih (marrveshie me fashizmin), Dien Bien Fu,, Stalingrad, Vaterlo (disfat e rnd
ushtarake).

e periudhave, t ngjarjeve, te akteve e t dokumenlteve hirstorike me rndsi kombtare ose ndrkombtare, t monumenteve historike e t rnonumenteve t kultur,s shkruhen me shkronj t madhe (me prjashtim t nyjave dhe ,t fjalve shrbyese):
lirimi, (zhuillimi ekonomik pas lirimit), Reforma, Rilindja, Rilindja Kombtare Shqiptare, Tanzimati etj.; Antanta, Antanta e Vog\, ffuqit) e Boshtit, In' ternacionalja Komunr,ste, Internacionalja e Par, Kornu,n& e Parisit, Konferenca e Ambasadorue, Konferenco, e Labinotit, Konferenca e Paqes, Konferenca e
Pezs, Kongresi

$7e Em'rtimet

Manastirit, Kongresi i Prmetit, Kuuendi i Lezhs, Luizja Nacionallirimtare, Lidh.ja e Prizrenit, Lufta e Dyt Botrore, Lufta Nacionallirimtare, Lufta Njqindujeare, Lufta e Vlors, Mbledhja e Beratit, Nata e Shn Bartolemeut, Njqind Ditt, Operacioni i Dimrit, Qeueria e Prkohshrne e Durrsit, Reforma Agrare, Republika e Tret, Reuolucioni Socialist i Tetorit, Shoqria e t Shtgpurit Shkronja Shqip, Traktati i Londrs, Traktati i Shn Stefanit, Traktati i Versajs etj.; Dekreti i Paqes, Dekreti i Toks, Karta e Kombeue t Bashkuara, Karta e Madhe e Liriue, Kushtetuta e

t Gjuhs Shqipe, Kongresi i Lushnjs, Kongresi i

Vl i

PPSH, Kongresi

Drejtsh.krimit

151

$80

Shtpia e Partis, Kalaja e Gjirokastrs, Varrezat e Dshmorue b Atdheut (Tiran), Mauzoleumi i Dshmorpe (Durrs), Manastiri i Ardenics etj.; Monumenti i Shpalljes s Pouarsis (Vlor), Monumenti i Lufttarit Kombtar (Kor), Monumenti i Sknderbeut (Tiran, Kruj), Ura e Mesit, Xhamia e Ethem beut (Tiran) etj.

RPSH, Letra e Hapur e KQ t PPSH, Memorandumi Gres, Tezat e Prillit etj.;

Shnim. Emrtimet e epokave gjeologjike, historike e t formacioneve historiko-shoqrore q nuk ian emra t
prvem, shkruhen me shkronj t vogI:

dilursi, jura, kuaternari etj.; koha e e, mesieta, neoliti, paleoliti etj.; teudalizrni, lcornuna primitiue, kapitalizmi, komuniztni etj.

$80
Emrtimet zyrtare (t sotme ose historike) tt institucioneve t shtetilb e t partis t vendit ton, si edhe emrtimet e organizatave shoqrore e t njsive ushtarake kryesore shkruhen me shkronj t madhe (me prjashtim t nyjave dhe t fjalve shrbyese); po kshtu veprohet edhe n rastet e ngjashme n kumtimet e n dokumentet zyrltare:

Komiteti Qendror i, Parti.s s Puns t Shqipris, Bgroja Politike e Komr,tettt Qendror t Partis s Puns t Shqipris, Sekretariati i, Komitetit Qendror t Partis s Puns t Shqipris, Kutsendi, Po' pullor, Presidiumi i Kuuendit Popullor, Kshilli i Ministraue i Republil*s Popullore t Shqipris, Fronti Demokratik i Shqipri,s, Kshilli i Prgjithshm i Frontit Demokratik, Bashkimet Prof esionale t

!8!
Shq|pris, KshiLLi
siona.le

r52

i Prgjithshm i Bqshkin'Leue Prof et Shqipris, Bashkimi, i, Rinis s Puns t Shqtpris, Komiteti Qendror i Bqshkimit t Rinzs s Puns t Shqipris, Bashkimi i. Graue t Shqipris, Kshilli i Prgjithshm i Bashkimit t Groue t Shqipris, Partia Komuniste e Shqipris, Rinia Komuniste

Shqiptare,

rimtare, Kshilli Antifashist Nacionullirimtar, Krgqi i, Kuq Shqiptar, Bashkimi i Prgjithshm i Rooperatiuaue t Konsumit, Komiteti Kombtar i Veteranue t LuJts t Popullit Shqiptar, Ministria e Arsimit dhe e Kulturs, Ministria e Punue t Joshtme, Ministria e Tregtis, Akademia e Shkencaue e Republiks Popwllore t Shqipris, Untuersiteti Shtetror i Tirans, Biblioteka Kombtare, Banka e Shtetit Shqiptar, Komiteti i Kulturs dhe i Arteue, Instituti i Gjuhsis dhe i Letrsis, lnstituti i Monumenteue t Kulturs, Instituti, i Lqrt Shtetror i Bujqsis, Instituti i Sltkencaue, Fakulteti t. Historis dhe t, Filologjis, Fakulteti, Ekonomik, Drejtoria e Prgjithshme e Ekonomis Komunale, Teatri. Popullor, Teatri i Opers dhe i Baletit, Shtpia Botuese e Librit Shkollor, Komiteti i Partis i Rrethit t Beratit, Ksltilli Popullor i Rrethit t Shkodrs, Korparmata l, Diuizioni II, Bri,gada

tare, Shtabi i Prgjithshm i Ushtris

shtria Popullore, U shtria Nacionallirim'

Nacional,li-

Sulmuese etj.*

prdoren

Shnim. Emrtimet e kategorive t msiprme, kur si emra t prgjithshm, shkruhen me shkronj t

*; N rastet kur nj pjes e emrtimit zyrtar t nj institucioni, organizate etj. prdoret pr t prfaqsuar ejith emrtimin, kjo pjes shkruhet me shkronj t madhe: ministri i Mbrojtjes, ministri i Punue t Jashtme, drejtari i Ekonomis Komunale etj.

153
vogl

$$81, 82

i u bn zgjeithjet e kshillave popullore t rcetheue; do t shkoj n homitetin ekzekutiv; kU universitet nuk ka fakultet mjeksie etj.

s81 Kur n nj kontekst t caktuar nj emrtim i tipave t prmendur n SS 79, B0 rishfaqet me an t fjals s par, kjo shkruhet me shkronj t madhe, si prfaq'suese e nj emri t prvem:
forcat e Lidhjes (: e Lidhjes s Prizrenit); msimet e Komuns (: e Komuns s Parisit); uendimet e Kongresit (p.sh. e Kongresit t Lushnjs, t Prmetit); rndsia historike e ktgre Tezave (: e Tezave t Prillit); Kongresi Vl i Partis

(:--i Partis s Puns t Shqipris); trid,hjetujetori i themelimit t Frontit (: t Frontit Demokratik t Shqipris); insitutet e Akademis (: e Akademis s Shkencave t RPSH); dokumentet e Shtabit (- e Shtabit t Prgjithshm t Usrhtris Nacionallirimtare) etj.

s82
Shkruhen me shkronj t madhe pjest prbrse t emrtimeve t festave kombtare e nd'rkombtare:

28 Nntori, 29 Nntori, 11 Janari, 8 Marsi ose Tet Marsi, 1 Maji ose Nj Maji, 24 Maji, 7 Qershori, 1A Korriku, 7 Nntori, 8 Nntori ose Tet Nntari, Dita e Auiacionit, Dita e Msuesit, Dita Ndrkombtore e Gruas, Viti i Ri etj.

s83

154

Shni vogl:

m. Emrat e festave fetare

shkruhen me shkronj

bajrami, krshndellat, meuluili, nata e mir, pashkt, e premtja e zez, ramazan| rrshaiet, uit e bekuar eti.

Te titujt e gazetave, t revistave e t librave, t cilt vihen kurdoher ndrmjet thonjzash, shkruhet me ,shkronj lt madhe vetm fjala e par dhe emrat e prvem q hyjn n prb,rjen e titullit:
,,Zri, i popullit,r, ,rBashkimi,,,, *Zri i rinis,,, nSporti populloro, ..,Jsf,s e r,,, -Studt'me filologjike*, *Studime historiken,,,Gjurmime albanolojike*,,,Reuista pedagogjikeo, ..N shrbim t popullit*, *YIli i mngjezif,,,,, *pvvku i 7i,,, ,,$fuqiptarja e re>>, ,,Kushtri' mi i lirisr,, ,Bota e Tr,, ,,Ata nuk ishin Detm. , .o, *Bagti, e bujqsis,,, ,,prurt dh.e shkurret e Shqipris,,, ,,Gramatika e gjuhs shqipeu, ,,Historia e Slcnderbeut,,, ,.,ltis7orio. e letrsis shqipe*, uKomedia hgjTore>>, *Kujtime nga jeta e Brigads I Sttlmr.tese,,, nLulet e 'ers>>, ,,Nornau letrare kombtare dhe kultura e gjuhs,,, ,,psy,s a.simit*, nPr reuolucionarizimin e nxtejshm t shkolls son,,, ,,Drejtshkrimi i gjuhs shqipeu, *Shpres pr popullin, tmerr pr armku,n,,, ,.,Toka jon,,, *Zri i arbreshue* etj.

$83

Po kshtu shkruhen titujt e botimeve n gjuht e huaja, kur jepen me alfabetin e shqi'pes:

*I foni, tis Aluanias,,, ,,Noje rajnishe cajtung,,, ,,L'albaneze d'ltalia,rr rrL'gmanite ruzh>>r rrRote fane* etj.

155

$s84-86

marrjeve etj., shkruhen me shkronja vn pik as ndrmjet, as pas tyre:

Shkurtri.met e emrave t shteteve, t partive, t organizatave, t shoqrive, t institucioneve, t ndr-

$84

te mdha, pa

RP,S.EI, RSR, RDGJ, BR,S,S, ,SHBA etj.; PPS, PKSII, PKK etj.; BPS.EI, BRPSII, BGSH, KONARE, OKB, NATO, SEATO, UNESKO, GAT etj.; AIESEE, FIDE, FIFA, OPEI(, SVEA, UEFA etj.; ATSH, NB, NN, SMT, UEM, USTIT, TEC, AXHERPRES, AFP, MENA, VNA etj.

Shkruhen me shkronj t madhe emrat e prgjithshm, kur prdoren pr t shnuar qenie t personifikuara (n fabulat, 5rrallat e n krijime t tjera letrare):
Plaku iVitit t Ri; O Prill, o im ulla!; uVajza dhe Vdekjao; Prralla gjet nj dit t Vrtetb (N. Frashri); T lumt, o Arbr, se na zburdhe faqen! (K. Kristoforidhi) etj.

$85

s86

Mund t shkruhet me shkronj t madhe nj emr prgjithshrn pr qllime t veanta stilistike, pr t theks,uar me forc a me ngjyrim t veantt nj nocion, nj njeri a nj ide t caktuar (Atdheu, Mmdheu, Partia, Liria, Romisari, Komandantt,, N jeriu, Nntori eitj.):

$87,88

156

Parti?"; .,Mitmngjes, Republik!.; Nntofi gn i lau' disltrn; ,,Flamu,r t, mndh pr YegjIi"; *YlI i, paudekur pr Liri* et:j.

*T bukurn e gjeta te ti, o Atdhet,,; ,,7 nderoj'

Mmdhen !"

; oKu t'i krkoj nnjt e

tu,a,

s87

hen me shkronj t madhe. Me shkronj t madhe mund t shkruhen edhe emrtimet e bartsve t funksioneve shtetrore e shoqrore, kur u drejtohemi atyre:

tij, (i, e) saj, n shenj nderimi pr personin t cilit i drejtohemi, ose pr ,t cilin flasim, mund t shkru-

Premri vetor

ju dhe prernrat

pronor juaj, (i, e)

Shoku Ministr!; Shpresoj, shoku Kryetar, se do t marr nj prgjigje t shpejt etj.

$88
Shkruhen me shkronj t madhe ernrtimet shkencore t tipave, klasave, rendeve, familjeve e gjinive t bots bimore e shtazore n trajtn latine t tyre; te emrtimet e llojeve e t nnndarjeve t tyre shkruhet me shkronj t madhe vetm fjala e par: Chordata, Protozoa, Mammalia, Pisces, Rodentia, F elidae, U r sidae, T ur dus, Mug il, Canis lupus, Lacusta airidis etj.; Ang io sper rnae, Gy mno sper mae, Dicotyle done s, M o no cotEle done s, Ar chichlamideae, Le gumino sae, P oly g o nales, Piruaceue, Papilonaceo,e, Larir, Abies, Castanea satiua, Saluia officinalis etj.
Curniu ora,

L57

ss89,90

s8e

let e elernenteve kimike:

Shkruhen me shkronjn e par t madhe simbo-

CI, Fe, H, Mg, Mn, N, Na, O, S etj.

se0
Emrat e prgjithshm si rrug, buleaand, stadium, shesh, Iagje, hotel, ki,nema, teatr, ndrmnrrje, kooperatiu, uzin, kombinat, hidrocentral, Da,por, shkoll, klub, gazet, reuist, rornan, poem, dram, opera, balet, kng, et, batalion, brtgad etj., q prcaktohen nga nj emr a emrtim i pltvem n r''asn emrore, i vn nrdrmjet thonjzash *, shkruhen me shkronj t vogl:

rruga ,,Asim Vokshzrr, rfuga ,rKongrest i Prmetitrr, bulevardi oDshmort e Kombitrr, bulevardi *Republika*, stadiumi ,,Dinamoo, sheshi *Auni; Rustemt,,, sheshi ofieronjt e Vigut", sheshi *Slcnderbej,,, lagjja *l,irimi*, lagjja *24 Maji*; hotel *Adri,atik1t,,, hotel oDajti,,r, kinema *77 Nntortrr, kinema.rMoravl.,r, teatri rrAleksandr Moisil,tr,, teatri *Migjen?,,', ndrmartja bujqsore ..8 Nntort,,, ndrmarrja e ndrtimif, .,Perl"at Rehepi", kooperativa bujqsore .YLl,r, i kuq,,, uzina ,,Drinir,, uzina ,,Psrtizantr,, kombinati ushqimor,,Ah, Kelmendi,,, hidrocentrali ,.Karl Marksrr, hidrocentrali ,,fugnin r, vapori rrVlorl,rr, shkolla.*Bajram Cu.rri,,, shkolla .,Ratr Dshmort,,,
*) Emrat e rrugve e t shesheve n tabelat prkatse nuk vlhen n thonjza.

ss91,92

158

shkolla ,,Liria;>, shkolla pedagogjike *77 Nntori-, klubi nFlamurtari,r, klubi,,Tomori,r; gazeta -zri i Popullit", revista *Nntori,,, romani ..Lumi i udekur>, poema *Prishtina,,t drama *Familja e peshkatarit,,, drama .,Toka jon,,, opeta *SknderbelL,r, baleti ,,Hqlili dhe Hajris", kng;a ,,Marshim partizan,,; eta oSelam Musaj,,, batalioni ,,Fuat Babani,,, batalioni *Hakmamje,,, brigada ,,Shkurte Pal Vata- etj. Kur emrtimelt e msiprme prdoren m vete (jo n fjali) n tabelat, dokumentet e shpalljet zyrtare, shkruhet me shkronj t madhe edhe fjala e par. Me shkronj t madhe shkruhen gjithashtu emrat shesh, rcug, lagje etj., kur ata jan pjes e emrtimit t prve;m prkats: Rruga e Bamikadoue, Sheshi i Flamurit, Lagjja e Re, Klubi i Manastirit eti.

$er
Emrat e popujve dhe t banortjve t ni vendi, nj krahine, t nj qyteti etj. shkruhen me shkrot nj t vogl:
aJrtkant, olg jeriant, omerikant, bullgart, evropiant, francezt, hungarezt, kinezt, pellozgt, polakt, rumunt, shqiptart, uietnamezt, zuicerant etj.; arbresht, beratasit, dibront, elbasanasit, giirokastritt, kosouart, kolonjart, matjant, m'Azeqart, shkodrant, shpatarakt, tiranasit, ulqinakt, uloniatt etj.

$e2 Emrat e ditve t javt-is, t muajve e t stinve shkruhen me shkronj t vogl:

159

s$93,94

e hn, e mort, e m,rkur etj.; janar, shkurt, mors, prill etj.; pranuer, Der, ujesht, dimr.

se3
N veprat poetike fjala e par e do vargu mund t fitloje me shkronj t madhe ose t vogl; por n rastet kur vargjet, n citimet, shkruhen vijueshm njri pas tjetrit, jo secili n rresht m vete, ato nisin gjithmon me shkronj t rnadhe.

se4 Fillon me shkronj t madhe fjala e par e do teksti t shkruar, si edhe fjala e par e nj fjalie ose periudhe q vjen pas piks, shumpikshit, pikpyetjes, pikuditjes dhe dy pikave, kur kto shnojn mbarimin e nj fjalie t veant a t nj periudhe t mparshme.
S

vihet pas ligjrats s drejt dhe n fjalt e autorit, q vijojn, tregohet se kujt i takon ligjrata e drejt, pas sheniave t msiprme, fjala e par shkruhet me shkronj t vogI,
p.str.:

hni

m. Kur pikpyetja,

pikuditj, os shumpikshi

pas shumpikshit q shnon ndrprerje gjat ligjrats dhe jo mbarimin e fjalis a t periudhs s msiprme, p.sh.: Kg tauan sht i utt.. . tauani i shtpis son sht m

Po ju, si shkuat? pgeti komisari partizant; pastaj Ku jeni, or shok, se po ju krkojm! - tha njri prej tyre; d.jal i mir... - i thash un. - M'u duk shkruhet me shkronj t vogl fjala e par Po kshtu

i lart dhe i lyer me boj t gjelbr.

se5

160

$e5 Shkruhet me shkronj t madhe fjala e par pas dy pikave n kto raste: a) kur fill,on nj ligjrat e drejt a nj citat, vihet ndrmjet thonjzash:
q

A t kujtohen fjatt e Petritit: ,,Ne do t'i, kryejm porosit e tua, do t Luftojm kundr fashizmit pr lirin e Shqipris*!; PopuIIi gn thot: ,,Trimt, i, mir me shok shum,,; Siknderbeu ka th.n: *Linn nuk e soll,a un, po e gjeta ktu,,.
b) kur pas dy pikave radhiten, zakonisht n tekste zyrtare (statute, Iigje, megull'ore, urdhresa, vendime etj.), paragraf t veant q nisin me kryerresht
dhe mbarojn me pik'.
S h n i m. N t gj,itrha rastet e tjera teksti q vjen cly pikave, fillon me shkronj t vogl:

pas

Ne u lidhrn me luizjen: merrnim pjes n mbledhje t fshehta, shprndanim trakte, organizonim demostrata.

YII.

NDAR'A E H'ATVE

N FUND T RRESHTIT
$e6 Ndarja e fjalve n fund t rreshtit mbshtetet kryesisht n ndarjen e fjalve n rrokje, duke marr parasysh edhe strukturn morfotrogjike t fjals.

tit:

$s7 Fjalt njrrokshe nuk ndahen n fund t rresh-

afsh, ankth, bul,kth, mend, dash, dru, knd, kopsht, lak, lng, i lig, ngjall, shkrep, shkrumb, tremb, thumb, urull, zmbraps elj.

se8 Ndarja e fjalve n fund t meshtit bhet sipas

ktyre rregullave: a) Bashktingllorja q ndodhet ndrmjet dy zanore'sh shkon me zanoren q vjen Pas: ba-rra, bre-dhi, de-ti, do-ra, g-zim, li-sat, lu-Le, mt-ku, ndri,-im, ple-pi, po-pu-Ili, pu'n, shpre-sa, i,--llo-nja etj.
l1

350

se8 b

162

b) Kur ndrmjet dy zanoresh ndodhen dy a m Shum bashktingltrore, ndarja n fund t rreshtit esht e lir, mjafto,n q t paktn bashktingIlorja e fundit e togut prkats t kal'oj n krye t rreshtit me zanoren pasuese; nga dy ose m shum ndarje t mundshme t nj fjale duhet paraplqyer ajo q ruan m t qart kufijt e pjesve t kuptimshme t
fjats: ko-dra hu-dh,ra shu-fra ko-f sha ue-gla Ia-kra ko-krra ue-wo po-sta mu-shka ui-shnje ku-shti la-udi ek-skauator ek-skursion ek-spedit ek-sport Ju-nksion
ose kod-ra

>> eks-kauator

t-mblat the-mbra lu-ndra qe-ndra

q-ndro

h-ngra

163

$98 c,

por: korr-je, lod,h-je, ndiek-ie, ngec-je; t' ktei-m, e nesr-mja, i par-m, i, pas-m; e ardh-shmia,ibrmdshm, i buj-shm, i dhimb-sfuim, e d'himb-shme, e mtej-shme, e nder-shme, e nder-shrnla, t ngadal'shmit, e payrek-shme, e paudek-shm'e, e prbot-shme, e prbot-shmja, e pr7au-shmja, i prkoh'shm, e prkoh-shm.e, e prlcoh-shmja, e urull-shme; i fbk-t, i pes-t, r, shesh-t etj.

Shnim. Bashktingllorja i e ndjekur nga ni bashktingllore tjetr lidhet gjithmon me zanoren q i prin: kuj-ti,m, laj-thi, maj-tas, mbruj-ta, paj-toi, uaj-ta eti.
c) Kur n nj fjat vijn dy zanore njra tjetrs ato mund t ndahen n fund tt rreshtit:
pas

ulla-it, hatha-it; ka-ut, ua-ut; mete'or; atdheut, kre-ut, mntze-ut; e di,-el, di-ell, mi-ell, qi'ell; ariut, barr,-ut, njeri,-ut, shi-ut, ueri-ut; blu-aj, du-ajt, gru-os, kru-aj, ku-adr, (por edhe kun'dr), ktl-arc, mu-aj, Wnu-ar, ru-aj, sku-adr (por edhe skua'dr), sh,kru-an; ku-ot (por edhe kuo-t), dg-er, fE-ell, kthy-er, ly-ei, lg-ejm, thg-ej, thg-eim eti. N shkrimin e trajtave si msuesi, sulmuesi, prkthyesi,t etj. dhe n fjatrt e prejardhwa si i arsgeshm, i, pathgeshm etj. t paraplqehen ndarjet msu,e-si, sulmue-sin, prkthye-sit etj.; i arsye-shm, i
pathye-shm etj. ) Ndarja n fund t rreshtit e fjalve t prtra e t prngjitura, si edhe e fjalve t formuara me parashtesa q p'rdoren edhe si fjal m velt'e n gjuhn e sotme, bhet n kufiri,n e pjesve prbrse t tyre; kur paraqitet nevoja pr nd,arjen e vet pjesve prbrse, zbatohen rregullat e msiprme:

$99 a, b, c,

164

jo heku-rudlt); bashk-atdhetar ose bashkatdhe-tar (por jo ba-shkatdhetar); gjith-mon ose gjithmo-n; i shum-qnshm ose i shuman-shm; rnos-ardhje ose mosardh-je (por jo mo-sardhje); pr-emr ose premr (por jo p-remr); i. pr-jetshm ose i prjet-shm etj.

hekur-udh ose he-kurudh ose hekur-rl-dh (por

$ee

Nuk ndahen n fund t rreshtit: a) fjalt e prbra t shkurtuara si:

RPSI/, PPSH, BPSEI, BRPSII, ATSH, BRSS, FIFA, ISIS, KEMP, KK, KONARE, NATO, NB, NIL, N/,SFI, NTLAI, NTLAP, N?SFIAI, N?,SFIAP, OKB, PK, PS, PTT, RDGJ, RSR, SEATO, SHBA, UP etj.;

b) prapashtesa e nj numrori r:reshtor t shnuar me shifra anabe dhe nyja e praprne e mbaresat n ato raste kur shkruhen me viz lidhse (shih $ 68, pikat
g

j, j,l):

Kongresi

Z-t

i 6-t, Internocionalja e 2-t, shekulti i etj.; SMT-ja, PTT-s, TEC-it etj.; dhe-ja,

pse-ja, ah-et dhe oh-et etj.;

c) shkurttimet e tipave:

a.i. (ad iinteri,m), b.f . (bie fjala), d.u. (dora vet), (era e re),f.u. (fjala vjen), p.sh.(pr shembull) etj.; e.r.
) emrtimet e veanta t mjeteve teknike, si edhe

165

S99 d, dh,

e; $100

emrtimet e ngjashme konvencio,nale, n prbrjen e t cilave hyn edhe nj num'r i shnuar me shifra (shih S 68 pika i); shl<urtimet e nisive masave dhe shenjat e prqindjes e t prmijs nga shifra q u prin:
TU-1A4, Boing-707, Gaz-69, Mig-21; 35 cm, 50 dm, 40km, 28 800 km2, 90 ha, 3 m3, 200 g, 35 kg, 70 ku, 2 l; 100olo, 11.20fs,300/e6 etj.;

d) shenja e paragrafit dhe numri e shkronja q vijn pas saj, si edhe shkurtime t tjera q shnojn nnndarje t kapitujve, nelreve etj.;

$ 12, S 12 e, S 67 Ba, Kreu lV, Kreu Vl c etj.; dh) numrat q prmbajn nj thyes dhjetore:
75,5; 0,06; 10,53 etj.;

e) shkronjat e nj dyshkronjshi:
(e

jo

da-lloj (e jo d,al-Ioj), ha-rroj (e jo har-roj), pes-ha), hu-dhr (e jo hud-hr) etj.

pe-sha

$ 100 N ndarjen e fjalve n fund t rres'trrtit

duhen

pasur parasysh edhe kto rregula plotsuese: a) nj shkronj e vetme nuk murnd t lihet n fund t rreshtit e as t ohet n rreshti'n tjetr, edhe kur sht zanore. Kshtu shkruhet: aca-rtm (e jo a-carim), acid, (e jo a-cid), ur (e jo u-r), ba-riu (e jo bari-u), li-ria (e jo liri-o), miu (e jo

$100 b,

c;

5101
ose

166

mi,-u), shkor. (e jo shl+o-i), Shqi-perta (e jo Shqi,pri-a) etj.;

1,

Shqi,p-ria

b) dy shkronja t njll,ojta q takohen n nj fjamund 't nrdahen n fund t rreshtit:

-uffi, kundr-reuoluctonar, hesht-te, (n mos) prit-t

etj.;

pa-anshm,

pa-arsyeshm, ko-operativ, uaku-

c) kur kaion n rreshtin tjetr pjesa e dyt e nj fjale a e nj emrtimi t prb'r, q shhr"uhet me viz lidhse, pa,ra saj, n krye t rreshtit, prsritet viza

lidhte: hyrje- I -dnlje, marksi;stata- I -ktut etj.

f -leni'nist, cory- f -copa,

$ r0r Nuk mund t hapen kllapa a thcrnjza n fund t rreshtit e as t mbyllen n filli,m t rreshtit tjetr. Nuk mund t kalojn n rreshtin tjetr shenjat e piksimit, me prjashtim t viz's se gjat.

e rre,shtit.

1) Viza e pjerrt

n shembujt e msirprm shnon fundin

YIII. SHKRIMI I DATAYE

$ 102 Kur n datat e plota muaji shkruhet me shifra
(arabe ose romake), pas shnimit

jit vihet nj pik:

t dats dhe t mua-

2A.Vil.1973 ose 20.7.1973 (dhe 20-Vil-1973) etj.

jo

201711973 ose

$ 103 Kur n datat e plota muaji shkruhett me shkronja, nuk vihet asnj shenj midi,s dits, muajit dhe vitit: 23 janar 7943, 4 rnars 1973 etj.
$ 104 N shkrimin e datave, pas emrit t vendit vihet presje dhe para shifrs q sh,non datn, n shkresat zyrtare, vihet parafjala m:
Tiran, m 19.11.1948; Shkodr, ffi
etj.

5 tetor

1972

Parafjala m shkruhet kurdoher para datave, kur ato prdoren si plots kohe brenda nj fjalie:
Kongresi u hap t hnn, m 20.X1.1972: Mbledh.ja bhet t shtunn, m 7 shtqtor 1973 etj.

TREGUESI

I SHI'EVE
ZANOREVE

I. DREJTSHKRIMI I
ZANORJA
dore.,

E THEKSUAR

Shkrimi i e-s te fjalt ku ajo ndiqet ose ka qen ndjekur nga nj bashktingllore hun-

$1

Shkrimi i e-s te fjalt e prejardhura ose t' prbra, t formuara prej fjalve t tipit t
msiprm.

$1

ZANORJA E E PATHEKSUAR
shkrimi i saj n trajtat e tjera rasor.
Rnia e -e-s fundore t patheksuar tek emrat femror n trajtn e emrores s shquar dhe

$2

ZANORJA
Shkrimi
suar

E THEKSUAR

i -s te fjatt ku kjo zanore e theki prgjigje,t historikisht nj a-je hundore dhe te fjalt e prejardhura ose t prbra, t formuara prej tyre.

Shkrimi me a i disa fjalve t kategorive

170

Drejtshkrimi

zanotve

msiprme, q kan hyr me kt trait

n gjuhn letrare.

$3 $4

Shkrimi i -s te fjalt me prapashtes'n -llk.

ZANORJA E PATHEKSUAR
-ja paratheksore
Shkrimi i -s paratheksore te fjalt e panne dhe te fialt e formuara prei tyre.
takon rrokjes s par dhe te fjalt e formuara

$5a $5a $5a

Shkrimi

-s parathehsore te

fialt ku ajo

prej tyre.

Shkrimi pa i fjalve arsAe, arsej, arsim, arsi'mtar dhe i fjalve q formohen prej tyre. Shkrimi
llore. Shkni,mi i -s paratheksore te fjalt e prbra dhe t prngjitura q kan si pjes t par ni tem m -, t ndjekur nga nj tem q nis me bashktingllore.

an prapashtesash q nisin me bashk'ting-

ardhura, t formuara nga nj tem m - me

-s paratheksore te fjalt e prej-

$5b

$5b

Shkrimi pa paratheksore i premrave t pakufishm, i ndajfoljeve dhe i lidhzave t prngjitura q kan si pjes t par fjalt giith e kurc.
Shkrimi pa paratheksore i piess s par t fjalve uetaete, oetuetiu dhe i fjalve t formuara prej tyre.

$5b $5tr

Shkrimi pa paratheksore i fjalve t prejardhura si amtar, besnik, zgrtar etj., pr shkak

Drej'tshkrimi

zanoreve t

171

t ngulitjes prej kohsh t shqiptimit dhe shkrimit t tyre n gjuhn letrare.

$5bshn.1

Shkrimi pa paratheksore i fjalve t prbra, kur gjymtyra e dyt fillon me zanore.

$5bshn.2

Shkrimi me paratheksore i fjalve t prejardhura nga tema m bashktingl.lore, por me struktur fonetike-fjalformuese t ngiashme

meatotS5b.

$5c

bashktingllore m an -tar(e), -tor(e), -ti, -toj.

ardhura,

Shkrimi pa paratheksore i fjalve t prejt formuara prcj temash m nj

prapashtesave
$ 5 shn. a

Shkrimi pa paratheksore i fjal.ve t prejardhura, t formuara prej temash m bashktingllore t lng'ta (-r, -[, -ll) me theks mbi rrokjen e parafundit. Shkrimi pa paratheksore i fjalve prejt formuara prej temash m -r, -rr, -1, -s, -:'z me an prapashtesash q fillojn
a'rdhura,

$ 5 shn. b

me zanore.

$5c $5c

Shkrimi me paratheksore i disa shumsave me trajt fonetikisht t ngjashme me fialt e tipit t msiprm. Shkrirni me paratheksore i fialve t t formuara prej temash m -r me an prapashtesash q filloin me zanore, kur para -s ndodhet ni nga bashktinglloret b, d, f, i, k, D, t, v ose grupreja'rdhura,
pet -nd-, -st-.

$ 5 C shn.

Shkrimi me i fialve ilhnd,ri, ithnihroi,

gjnd,rohent,, m,otri,, siprore, sipri,.

$5s

172

Drejtshkrimi i zanoreve

-ja pastheksore
Shkrimi i -s pastheksore tek ernrat femror m -2, tdk emra,t e mbiemrat mashkullor m -s, -sh dhe te femrort prkats n t gjitha trajtat e lakimit.
-t n t gjitha trajtat e lakimit t tyre. Shkrimi me -t (dhe

$6a

Shkrimi i -s pastheksore te mbiemrat

s6b
$ 6 b shn.

jo me -t) i t fo,rmuar prej nj teme m -h.

mrbiemrave

Shkrimi i -s te trajta e vets s dyt njjs e s tashmes lidhore t foljeve me tem m bashktingllore. Shkrimi pa pastheksore i ernrave e i mbiemrave m -1, -r, -rr dhe i emrave mashkullo'r m -izm, -azm giat lakimit, kur pas ktyre fundoreve vjen nj zanore.
-s pastheksore t mbaress -r t t emrave mashkullor n t gi,itha rasat gjat lakimit (etr-etrit, etrve etj.).

$6c

$?a $?a

Shkrimi

shu,msit

Shkrimi pa pastheksore i mbiemrave m -m e m -shm gjat lakimit, kur pas ktyre prapashtesave vjen ni za'none ose nj -i.
Sh'hrimi pa para prapashtesave -shm dhe -t' i mbiemrave t formuar prej tyre n t gji'tha

s7b
s?c
$7c

traitat e lakimit.
habitores.

tura t

Shkrlmi pa pastheksore i trajtave t prngii-

Drejtshkrirmi

zanoreve

173

-ja fundore
Shkrimi i -s fundore ,te fjalt me heks q n krye t hers n rrokjen e parafundit, si edhe n rasat ku ajo s'sh,t m fundore.
S
S
B

Shkrimi i -s fundore te emrat femror si buk, fjal d!":.e n trajtat e lakimit t tyre.
Shkri,mi
dhjet,

i -s fundore te numrort si mij dhe n trajtat e lakimit t tyre.

SB

Shkrimi i -s fundone te emrat mashkullor q shkojn pas lakimit t emrave femror

(dajetj.).

SBa

Shkri'rni i -s fundore te d,isa emra mashkullor (bur etj.l dhe te shumica e emrave mashkullor q prdoren edhe si asnjans

(ujetj.).

SBb
te

ndaifoUet e

Shkrimi i -s fundore te mbiemrat dhe tipit (i, e) mir - mir.

SBc

Shkrimi m - i mbiemrave dhe pa - foljeve n iftet si (i, e) d,rejt - ilrejt. Shkrimi

ndaj-

$Bc

i -s fundore te mbiemrat e formuar me ann e prapashtess -t nga emra e numror njrroksh ose me theks n rrokjen fundore, si edhe nga folje q mbarojn me zanore. S A
Shkrimi i -s fundore te traj,tat e shumsit t emrave dhe t mbiemrave mashkullor si portizan, ushtar

etj.

SBd

Shkrimi i -s fundore t shumsit t em/rave e t mbiemrave mashkullor n trajtat rasore kur ajo nuk sht m fundore.

Bd

174

Drejtshkri,mi

zanoreve

s pashquar shums t emrave t nisive t masave q burojn nga emra njerzish dhe shkrimi me -- i tyre n rasat e ,tjera t shumsit t pashquar (720 aolt - 120 aottsh).

Shkrimi pa fundore i emrores dhe i ka,lizores

$ B d shn.

Shkrimi i -s fi;rndore tek emrorja dhe te kallzorja e shquar shu,ms e emrave dhe e mbiernrave mashkullor q n njjsin e pashquar mbarojn m nj bashktingIlore dhe
q jan njrroksh ose e kan theksin n rrok-

jen e fundit.

Sgotr

Shkrimi i -s fundo,re te trajtat e shquara njjs t rasave t zhdrejta dhe tek emrorja e kallzorja shums e emrave femror q mbarojn me zanore t theksuar.
Shkri,mi
s femrore q n emmren e pashquar shqip-

$8e
'$8e

-s fundore te stlkurtimet

e gjini-

tohen me theks mbi rrokjen e fundit.

Shkri,mi i -s fundore tek emra,t e formuar me prapashtesn -z prej temash q mbarojn me zanore t theksuar. Sh,krimi i -s fundore tek emrat e fonmuar me prapashrtesn -z dhe me shprngulje theksi n rrokjen e parafundit.

SB

ss

Shkrimi
-m.

-s fundore tek emrrat femror m

sBf
,SBg

Shkrimi i -s fundore te premrat pronor si yn, jon, t mit etj. Shkrimi Shkrimi
zanore

-s fundo,re

te nuurrrort themelor.

$Bei

i -s fundore te foljet me tem rn n vetn e par dhe t tret shums t s tashunes dftore e lidhore.

SSh

Drej'tshkri,rni

zanoreve

175

Shkrimi i -s fu,ndore te foljet me tem m grup zanoresh t ndjekur nga nj -j n vetat

dhemnyratemsiprme.

$Bh $Bi
SS

njzanore.

Shkrimi i -s fundore te trajtat foljore t shumsit t s kryers s thjesht q dalin m

Shkrimi i -s fundore te veta e tret njjs e mnyrs lidhore t t gjiitha foljeve.

Shkrimi i -s fundore te pjesoret e foljeve me tem m zan'ore a,m -1, -ll, -r, -ft dhe te mbiemrat e nyjshm t formuar prej tyre. Shkrimi i -s fundore te pjesoret si
ngrn

etj.

dhn,

SSk '$8k
S9a

Shkrimi pa - fundore i pjesoreve rne tem m tog zanor, t cilat theksin e kan n rro-

kjeneparafundit.

Shkrimi pa fundore i emrave dhe i mbiemrave m -1, -r, -tt, -2, -ull, -ur q nuk e kan theksin n rrokjen e fundit.

nga bashktinglloret -gj, -q,

Shkrimi pa fu,ndor,e i emrave dhe i mbiemrave q n' shumsin e pashquar dalin m nj

nga nj

zanore.

-i, -nj, t prira

Shkrirmi pa

rasore t shumsit

para nyjs -t dhe mbaresave i emrave si ejep, d,esh etj.

I b shn.

Shkrlmi pa i trajtave ra,sore t shumsit t emrave dhe t mbiemrave q n emroren e pashquar t shumsit mbarojn me dy bashktingllore ose me -1, -r, -s, -2.

$9

Shkrimi me -i- para nyjs -t t trajts s shquar dhe para nr,baress -sh t rrjedhores i emrave dhe i mbiemrave t msiprm.

S9c

t76

Drejtshkrimi i zanoreve
$

Shkri,mi pa fqndore i rrjedhores s shquar t emrave q n shums mbarojn me zanore

I I

theksuar.

Shkrirni pa fundore
me prapashtesat -()m,

i i

-shm.

rnbiemr:ave t formuar
S

ndajfolje me mbirrokjeneparafundit.
nga emra, nu,mror e

Shkrirni pa fundore

mbiemrave t formuar
theksin

S9dh
$

Shkrimi pa fundore i pjesoreve (dhe i mbiemrave prkats) m -ur, -ier, -yer, -uar.

Shkrimi pa fundore i trajtave t vets s par e t tret shums t s tashmes dftore e lidhore t foljeve q dalin rn bashktingllore oae m -ie.
Shkrimi pa fundore
s

foljet.

i rajtave t shumtlsit t pakryers s dftores e t lidhores te t gjitha

S

I f I I I

Shkrimi pa fundore i shumsit t s k'ryers s thjesht t foljeve me tem m bashkti-

ngtrlore.

zanoresh.

Shkrirni pa fundore i shumsit t s kry,ers s thjesht t foljeve q prmbajn nj gmp

S

mbashkti,ngllore.

Shkrimi pa tundore i traj,tave t urdhrores t foljeve q te kjo mnyr e kan temn

$

gt

Shkrimi pa fundore i premrave dilftor (i, e) ati,i, G, e) k'tij, (i, e) asaj, (i, e) ksaj. Shkrimi pa fundore e) tij, (i, e) soi.

5I
$

premrave pronor

(,

Drej,tshkrimi

zanoreve

t77

ZANORJA U
i
Shkrimi me u n t gjitha rasat
mbiemrave m -ull,

-ur.

emrave dhe
S
10

Shkrimi me u i emrave dhe i mbiemrave t formuar prej emrash dhe mbiemrash m -ull,

-ur.

S 10

ZANORET
Shkrimi me i (dhe ai, bilbil, direk etj. Shkrimi rne
sheme

I DHE

Y
si

jo me y) i fjalve

11

etj.

y i fjalve si bazUlAk,

grek, dy-

S ll

ZANORET
Shkrinr,i me

U DHE Y
bufe, S 12

u dhe jo me bulmet, bulmetore etj.

y i fjalve si u (as me i) i eti.

Shkrimi me

y dhe jo me ve si bmyl, bylrgk, bArek

fjalS lZ

GBUPE ZANORESH DHE DIFTONGJE

-IE-

I -Jr,-

Shkrimi me -ie- i emrave tek t cilt ky grup ndiqet nga bashktiarglloret -1, -ll,-r dhe i fjalve t formuara pnej tyre.
Shkrirmi me -ie- i foljeve tek t cilat zanoresh ndiqet nga mbanesa -J.
12

$ 13 a
$ 13 b

ky grup

360

178

Dreltshhrimi

zanoreve

Shkrimi me -je- i traj,tave t nji'srit t s kryers s thj,esht t diftores dhe i tnaitave t dshirores t foljeve t miesiprrne. Shkri'mi me -je- n t gjitha trajtat i foljes ndjej (ia fal fajin dikuit), si edhe i formimeve prej saj.'
foljeve t

$ 13 b

S 13 b

t i traj,tave prsone-vetvetore t nrsi5rrne. Shkrirrni rne -le. i t giitha fjalve t formuara nga tolja ndiei.
Shkri'rni me

$ 13 b
S 13 b shru

Shkrimi me -ie i foljeve te trajta prfaqsuese e t cilave ky grup ndodhet n rrokie t ha-

pur

$18e

Shkrimi rne -j- i ktyne foljeve n vetn e tret njles t lidhores e t urdhrores dhe n trajtat e shumsit q bashkohen me trajtat e shkurtra t fremrit vetor.

$ 13 c'

Strtlimi m-i i ktyre foljeve n vetn e dyt shums t s tashmes dftore, lidhore dhe urdhrorre, n t pakryern e dftones e t lidhorres dh n trajtat psore'veWetore.
Shkrirni rne -te- i foljeve me tem m -1, -ll, -rr dhe i fjalve t forunuara prej tyre.

$ 13 a'
S 14

Shkrimi me I i folieve t msiprme n vetiln e clyt shums t s tastr'mes dhe n t giitha vetat e s pakryeriis s dftores e t lidhores, n urdhrore dhe n traitat psore-vetvetore. S 14

GRUPI YE
Shkrimi

i grupit

ye te fjal si arsAe, il'Uer

eti.

15,

Drej'tshkrimi

zanoreve

179

GRUPET UA, UE
Shkrimi
buall, ilragua,

i grupit ua te emrat i huoj etj.

dhe mbiemrat si

$ 16

Shkrimi i grupit ua te foljet me tem m -ua si bluaj, d.ua etj., si edhe te shumsi i s kryers s tihjesht, te habitorj,a dhe te pjesorct e foljeve me tem m -o.

S 16 b

Shkrimi pa grup zarloresh i trajtave psore-vetvetore sl krvhet, bluhet eLj.

Shkrimi me ue i emrave dhe i mbiemrave foljor t formuar ,me prapashtesat -s dhe -shm nga folje me tem m -o I -or, si edhe i fjalve t formuara prej tyre.

$ 16 b

17

TAKIMI

I DY ZANOR,EVE T NJEJTA
S l8

Shkrimi i dy zancreve t njjta, kur ato takohen n formim fialsh.

APOSTROFI
Prdorimi i apostrofit pr t shnuar rnien -s fundore:
e

t; te pjesza t e trajtave foljore, kur pas tyre vijn trajtat e shkurtra premrore i, u, ia, iu, ja, Jua, ua os,e pjesza u e traj,tave psore-vetvetore t foljeve.
Shkrimi pa apostrof i trajrave prernrore

te tnajtat e shkurtra p&emrone m

dhe

g19a

$ lg

ta.

ma,

gtgashn.

180

Drejtshkrimi

zanoreve
s

Prdori'rni i apostrofit pas pjeszs mohuese dhe pas premrit g.

S 19 b

Shkrimi pa apostrof i premrit t pakufishm do, i premrit pyets far dhe i fjalve t formuara prej tyre. Prdorimi i apostrofit tek nyjat t, s me kuptim pronor n rasat e zhdrejta t emrave i ati, e ma.
Mosprdorimi i apostrofit kur -ja fundore e patheksuar ndiqet nga nj fjal q fillon me

5 19

shn.

$ 19 c

zanore.

$ 20 a

Mosprdorimi i apostrofit te fjalt q mbarojn me a, e, i, kur ato ndiqen nga nj fjal q

nis me zanore.

S 20 b

Mosprdorimi i apostrofit n vetn e tret njjs e shums t premrave vetor t thjesht (pa parashtes), kur vijn pas nj parafjale Mosprdorimi i apostrofit te trajtat e premrave pronor q nisin me s ose t (si,me,

gzcc

tim).

S. 20 c

THEKSI
Mosprdorimi

asnj

lloj theksi n shkri,m.

$ $

21

Prdorimi n raste t vea"nta i theksit t mpreht (/).

21

Drejtshkrimi i bashktingllo,reve

181

II,

DREJTSHKRIMI BASHKTINGTTONEVE

BASHKTINGI,I-,ONNT E ZSHME N FUND E NIi TRUP T FJALS

dh, g, gj, v, x, xh, z, zh si t tilla, kur gjenden n fund t

Shkrimi i bashktinglloreve t zshme b,

cl,

fjals.

S 22

Slikrimi i bashktinglloreve t zshme si t tilla, kur gjenden n trup t fjals prpara nj bashktinglloreje t shurdht a prpara bashktingtlores
prapasrr'tesn

n.

S
me

22

Shkrimi me -s i ndajfoljeve t formuara

-as.

$ 22 shn.

sH/zHl
t, th).

NlsroRE
$ 23
a

Shkrimi i fjalve me sh nistore, kur kio ndiqet nga nj bashktingllore e shurdh't (f, k, P, Q, Shkrimi i fjalve me zh nistore, kur kio ndiqet nga nj bashktingllore e zshme (b, d, g, gi,

v).

$23b
S 23

Shkrimi m'e I i t Sjitha fjalve t formuara me kt premr, pavarsisht nga bashktingilorja q e pason.

b shn.

i fja,lve me nistore, kur kjo ndiqet nga nj zanore os nga nj bashktingllore e tingullt (I, Il, r, rr, m, n, ni, i).
Shkrirni

$ 23 c

LB2

Drejtshkrimi i bashktinglloreve

S, Z
Shkrim,i

NISTORE
$ 24 a
S 24 b S 24 b

i fjatve me s nistore, kur kjo ndiqet nga nj bashktingllore e shurdht ose nga nj bashktingllore e tingullt (m, n, l).

Shkrimi i fjalve me z nistore, kur kio ndiqet nga nj bashktingllore e zshme.

Shkrimi rrle z nistore i firalve zrnadhoi, zmbraps dhe i formimeve prej tyre.

SHKRIMI I J-S
tyre.
pnket tems, si edhe

Shkrimi me j i emrave ku j-ja ndrzanore i i fjalve t forrnuara prej

$ 95
a

Siikrimi me j i emrave femror q dalin m zanore t theksuar (prve i-s) n trajtat ku zanorja e theksuar ndiqet nga nj zanore tje-

tr.

S 25 b

shquar. Koo.

Shkrimi me j i emrores njjs t shquar t emrave q dalin m -o t path,eksuar, si edhe i gjinores, dhanores e rrjedhores njjs t pa-

g 2b

Shkrimi me Shkrimi me
(,

i i

emrave t prvem

t tipit

g 2b c

j i 1rem,rave (i, e) tij, (i, e) atii, e) ktij dlre i trajtave t ndryshme t tyre. $ 25 C

Shkrimi me j i trajts s shkurtr t premrit vetor t vets s tret (i), kur i prapangjritet foljes, e bashkuar me nj tjetr trajt t shkurtr ose me pjeszn u t psore-vefuetores. $ 2b d

Drejtshkrimi i bashktinglloreve Shkrimi me i i vets s par e t tret shums t s tashmes s dftones t foljeve m -j, -j, -j, -ij, -oj, -uj, -Vj, -iej, -uaj, -yeJ. Shkrimi me j i vets s par e t tret njjs e shumb t s tashmes s lidhores dhe t s ardhmes s foljeve m -aj, -ei, -i, -ij, -oj, -ui, -Vj, -iej, -uaj, -yej. -Shkrimi me j i vets s par e t dyt njjs t s pakryers dftore, Iidhore e kushtore t 'foljeve m -aj, -ej, -j, -ij, -oj, -uj, -yj, -iej, -uaJ, -yej. Shkrimi pa -j i foljeve si ha, tle, q n vetn e par t s tashmes dftore dalin m zanore. Shkrimi me i dhe jo rne j i trajtave rasore t njj,sit t shquar (me ptrjashtirn t ka,llzorres), si edhe i trajtave t gj,inores, t dhanores e t rrjedhores s njjtlsit t pashquar t emrave snashkullor ;m -ua ose m -a t theksuar. hkrimi me i dhe jo me j i trajts s shkuntr premrore ,i, kur bashkohet me nj trajt tjetr t sh,kurtr ose me pjeszn u t psore-

183

$ 25 dh

$ 25 dh

$ 25 dh
S 25

dh shn

5 26 a

-vetvetores.

S 26 b $ 26 c

Sh'krimi me -'i i vets s tnet njjb t s kryerrs r th,jesh t foljev,e m -oj ose -uaj.

Stikrimi rne rnash rn -i

clrtesash

-i- i fjalve t formuara prej tet theksuar me an prapaq fillojn me zanore.

S 20

SHKRIMI I BASHKTTTWCLI',ONNS H
tlhkrimi .i h-s n fillim t fjals.

$27a
$ 27
a

turk.

Shkrirni .i h-s n

fillim t fjalve t burimit

784
Shkrimi Slrkrimi

Drejtshkrimi i bashktinglloreve

i i

h-s n fund t

fjals. zanore.

S 2? b

sore-vetvetore t foljeve me tem m

h-s n mes t fjals te trajtat p-

$ 27

Shkrimi

ra.

h-s n mes t fjals n raste t tje-

$27c

Fjal q nuk shkruhen me

h.

$ 2? shn.

FJALT
Shkrimi Shkrimi Shkrimi

ME

RR
$ 28 a
S

i rr-s n fillim t fjals. i rr-s n mes t fjals.

2t

i rr-s n fund t fjals. Fjal q shkruhen me r (dhe jo me rr).

S 28 c

$ 28 shn.

NJ-JA Nii TRUP E N FUND T FJALS

nj n trup t fjals i emrave felinj. $ 29 a Shkrimi me nj i mbiemrave t formuar nga nj tem m -nj. 5 29 b Shkrimi me -nj i shum,sit t emrave mashkullor m zanore t theksuar ose m -ua. S 29 c
Shkrimi me
mror

si

banj,

Shkrimi me -nj i shumsit t disa emrave mashkullor si gjarpr, lum etj.

$ 29 c

Drejtshkrimi i bashktinglloreve

185

GRUPE BASHKETINCTTONESH MB, ND, NG, NGJ

Shkrimi i plot i grupeve t bashktingIloreve mb, nd, ng, ngj n fiilim, n trup dhe n

fund t fjals.

S 30

TAKIME BASIIKETINGET,T,ONESH TAKIMI I T-S ME SH-N

prapashtesn -shm,

Shkrimi me tsh i mbiemrave t formuar me kur sh-ja e prapashtess takohet me t-n e tems.

31

Shkrimi m,e tsh i trajtave t dshirores, ku sh-ja e prapashtess takohet me t-n e tems. $

31

TAKIMI
ress.

I G-S OSE I N-S ME J-N

S
32

Shkrimi me i i fjalve ku takohet g-ja ose n-ja e tems me j-n e prapashtess a t mba-

TAKIMI
brse

I D-S, S-S, T-Sii OSE I ME H.N

S 33

Z-S

ku d-ja, s-ja, t-ja ose z-ja takohet me nj h

q vjen

Shkrimi pa shenj ndarse midis pjesve pri fjalve t prejardhura ose t prbra,

pas.

Sltkrimi pa shenj ndarse i emrave t prvem ku d-ja, s-ja, t-ja ose z-ja takohet me nj

h.

s33

186

Drejtshkrirni i bashktinglloreve

TAKIMI
trajtash takohe,n kto

I D-S ME T-N
bashktingllore.
ose

Shkrimi me dt, kur n formim fjaltrsh

34

TAKIMI

I DY SHKRONJAVE T NJJA
S 35

Shkrimi i t dyja shkronjave t njj'ta (njra prej t cilave mund t bj pjes n nj dyshkrcnjsh), kur ato takohen n formim fja-

lsh.
me

Slrimi vetm me rr i fjalv'e ku takohen r

rr.

$ s5 shn.
takohen

Slrimi vetm me ll i fjalve ku I me ll.

S 35 shn. I

Si:krimi me -st dhe jo me -tt i trajts s vets s tret njjs t s pakryers dftore, lidhore e kushtore t foljeve me tem m -t.

S 35 shn.

Disa tipa fjalsh me prejardhje t huai

lBi

DISA TIPA FJALESH ME PREJARDHJE T HUAJ DHE EMRASH T PRVEM T HUAJ

Shkrim,i me -ia-, -ie-, -io-, -iu- i fjalve t huaja q kan -ia-, -ie-, -io-, -iu- me i t patheksuar n trup t tyre, si edhe i em,rave t prvem t huaj t ktyre tipave. Shkri,mi me -ja-, -je-, -jo-, -iu- i fjalsh si haujar, objekt, fiord eti.

III.

S S0 a

nj numri

$ 36 a shn.

Shkni,mi me ja-, je-, jo-, ju- i fjalve q nisin rne togjet e msiprme, si edhe i emrave t pn'em t huaj t ktyre tipave.

S 36 b

Shkrimi me j i fjalve dhe i emrave t prvem me ai, ei, oi, uj, kur kto grupe jan n trup t tyre.
vem t mtbiprm, kur kto grupe ian

S 36 c

Shkrimi me

i i fjalve dhe i

emrave t pr-

fundore. S 36 c
S 36
C

Shkrirni me i i fja,lve rne burim prej gineqishes s vjetr, q n kt giuh kan y. Shkrimi me i i emrave t prvem me burim prej greqishtes s vjetr, q n kt gi'uh kan V, si edhe i fjalve t formuara prej tyre.
Shhrimi edhe n giuh"n shqipe rne au, eu i fialve dhe i emrave t prvem me burim grek, lati,n a iliro-t'ruk me au, eu.

S 36

$ 36 d

Shkrimi me v i nj numri fialsh si Europ, nexralgji eti.

$ 36 cl shn.

lBB

Disa tipa fjalsh me prejardhje t huaj

kua, kue, kui,

Shkrimi me ua, ue, ui, uo i fjalve dhe i emrave t prvem t burimit latin-roman me

kuo.

S 36 dh

Shkrimi n shqipen me -oome -oo-.

i fjalve t

huaja

5 36 e

Shkrimi me c i fjalve me burim nga latinishtja, nga gjuht rontne, si edhe nga greqishtja, t cilat n gjuhn shqipe kan nj c t ndjekur nga e ose i. Shkrimi me c i emrave t prvem t huaj q n gjuhn shqipe kan nj c t ndjekur nga nj' e ose i. Shkrimi me d, t (e jo me dh, th) i fjalve
Shkrimi me d,

$ 36 e

S 36

ndrkombtare me burim nga greqishtja e vjetr. S 36

e romak.

t i

emrave t'prvem grek

S 36 f
S 36

Shkrimi me dh, th

emrash t prvem t prdorimit

i nj numri fjalsh dhe popullor.

shn.

Shkrimi me gj i fjalve q burojn kryesisht nga greqishtja, latinishtja a nga gjuht romane e q n shqipen kan nj gj t ndjekur nga e ose i, si edhe i emrave t prvem t huaj t tipit t msiprm.
Shkrimi me xh e jo me gj si inhinier, hiro etj.

S 36 S 36

i nj numri i

fjaish

shn.

Shkrimi me j (dhe jo me zh ose xh) si acljutant, juri etj.

fjalve

S 36 ej
$ 36 ej g 36 h

Shkrimi me zh i fjalve q jan marr drejtprdrejt nga frngjishtja.

Shkrimi me gn

fjalve si agnostiei,zm, gnei,s

etj.

Disa tipa fjatrsh me pnejardhje t huaj

189

Shkrimi me nj i fjalve s dinjitet,

liniit

etj.

$36h

Shkrimi me h- i fjalve q n greqishten e vjetr fillonin me zanore t aspiruar dhe n

latinishten me h-.

S36i

Shkrimi me h- i emrave t prvem q n greqishten e vjetr fillonin me zanore t aspiruar dhe n latinishten me h-, si edhe i emrave t tjer t prvem, fonetikish,t t ngjashm me ta.

s36i

k i fjair'e t terminologjis teknikc-shkencore ndrkombtare me burim nga gr'eqishtja e vjetr dhe q prmbajn tema t cilat n greqishte kan pasur nj, ;6, si edhe
Shkrimi me

emrave

prvem

t huaj t tipit t

m-

siprm.

s36j
s36k

Shkrimi me ks i fjalr'e t huaja q n gjuhn shqipe kan nj -ks- t ndjekur nga nj -io. Shkrimi me ks i fjalve me burim grek a latrn q prmbajn elementin eks t ndjekur nga nj bashktingilore. Shkrimi me kz i fjalve me burim grek a latin q prmbajn elementin eks t ndjekur nga
n3 zanore.

Srei
Ssat
$36
1

prmbajn temat ekzo a hekza.

Shkrimi me kz i fjalve t burimit grek

Shkrimi me I i fjalve me burim nga greqishtja e vjetr, nga latinishtja ose nga gjuht romane dhe q n kto gjuh kan nj I t thjesht ose dyfishe. gjuht romane dhe q n kto gjuh kan nj I t thjesht ose dyfishe. Shkrimi me I i emrave t prvem me burim nga greqishtja e vjetr, nga latinishtja ose nga

s36

1l

$36 ll

190
Shkri,rni me

Disa tipa fjalbh me prejardhie t huaj

ll, n pajtim me shqiptimin popullor t ngulitur prej kohsh, i disa fjalve me buri,m t huaj t tipit t msiprm. anglishtja.

3611 shn.

nga

Shkrimi me I dhe me ll i fjalve me burim Shkrimi me I dhe me ll i fj,Ive t reja t burimit sllav.

5 36 ll shn. 2
$ 36 1l shn.
3

Shkrimi me rr i fjalve t huaja, kryesisht romanq q n hto giuh kan rr. $ 36 m qishtja e vjetr, nga latinishtja a nga gjuht romane ose t formuara n shqipen me elemente t ktyre gjuhve, tek t cilat ato kan nj
s ndrzanore, si edhe

Shkrimi me -z- i fjalve me burim nga gre-

huaj t tipit t

i emrave t piirvetm t mibiprrn.

S 36 n
shn"

Shkrimi me s i nj numri emrash t prvem t ti'plt t msiprnn. $ 36 n Shkrimi me -z- i fjalve me -fum e -azthn. Shkrimi me -zm- i fjalve me buri,m nga gneqishtja e vjetr ose t ndrtuara me elemente
S 36 nj

t ksaj giuhe.

$ 36 o
forrmua-

ra me

Shkri,mi me -z-

i fjalve t huaja, t

shtesiis gjendet n pozicion

parashes,n dez- (des-),

ndrzanor.

kur s-ja e para$ 36 p

disS 36 q

Shkri'mi me
prpara nj

s i fjalve me parashtesn bashktinglloreje.

Shkrimi me s i fjalve me parashtn

trans.

$ 36 q
$ 36 r

Shkrtuni m s i flalve t huaja q n gjuhn e bu,rirnit kan ss.

Disa ti,pa fjaltbtr me prejardhje t huaj

191

Shkrimi me -s-

i fjalve t huaja t formuara me parrshtesn a- prej fjalxh me s nistore. shqripes.

$ 36

rr

Brstrtatje me si,stemiqr grrafik t

Shkrimi i emrave t prve'rn t huaj sipas shqiptimit t tyre n gjuht prka't'ee dhe n
S 37

Mosruajtja n shkrim e bashkting,llorcve dyfishe t ernrave t prvem t huai me prjashtim t rr-s.

Shnimi n kllapa, n shfaqjen e par, i emra're t prvem t huaj sipas grafis s giutrs nga buroj,n.

3?

3?

Shkrimi me I i emrave t prvem t giuhve sllave, pavarsisht nga mnyra e shqiptimit t l-s n kto gjuh.
Shlrrirnri me

$ 3? shn.
$ 3? sh'n.

burimit rus.

-i i

emrave t prvem m

-ii

t
2

t huaj.

Shkrimi sipas tradits s ngulitur prej kohuh n gjuhn shqipe i disa emrave t prvetn

$ 3? shn. 3

192

shtje gramatikore

IV.

SHTJE GRAMATIKORE

DISA TRAJTA T SHUMSIT TItr EMRAVE DHE TE MBIEMRAVE

Shkrimi me -a n shums m - (arra-t, moba-t).

emrave femror $ 38 a
$ 38 b

Shkrimi me - n shums, ashtu si n njjs,

emrave femror m

- (an-t, flet-t).

femror

Shkrimi me dy trajta shumsi, sipas kuptimeve me t cilat prdoren, i nj numri emrash

si brinj-t, brinja-t.
.:.

S 38

shn.

n Shkrimi .. shums njsoj si n njjs i emrave femror m zanore t theksuar (nj hardhishum hardhi).

$3e

Shkrimi n shums njsoj si n njjs i emrave femror rn -e dhe -o t patheksuar (nj lule - shum tule, nj pako - shum pako).
Prdorimi n gjuhn letrare edhe i shumsit m -ra te disa nga emrat e tipave t msiprm pr qllime t caktuara stilistike-shprehse.

$sg

$3e

-G4

-il, -ir, -ol, -ollr -ozr -tlll. Shkrimi n shums me -a i disa emrave tipat e msiprm.
me -e i
msiprm.

Shkrimi n shums zakonisht me - i emrave mashkullor rn -al, -an, -ar, -eG, -el, -er, -et,

s40
nga

$40a $40b

Shkrimi n shums

tipat e

disa emrave nga

Shkrimi n shums rregullisht me - i emrave m -ac, -a4, -a1, -ak, -ap, -aq, -ash, -e, -ek, -en, -esh, -ik, -in, -ist, -jan, -jot, -ok, -or, -osh,

-ot, -tar, -tor, -uk.

$ 40 shn.

shtje gramatikore
Shkrinai n shums me - i emrave m -ant, -&t, -az, -ent, -id, -it, -ont, kur shnojn fry-

193

mor.

g 40 shn. 2

Shkrimi n shums rne -e i emrave m -ant, -a,t, -Lz, -ent, -id, -it, -ont, kur nuk shnojn

frymor.

S 40 shn. 2

Shkrimi n shums me -e i emrave m -azh, -ezh, -1, -im, -ion, -(llum, -ozh, -us.

g 40 shn. 3
$ 40 shn. $ 40 shn.
4

Shkrimi n shums me -a i disa emrave si brrgla, cey, etq.

Shkrimi n shums me -e
djepe, krgqe

e*,i.

i disa emrave -yes. i

si
4

rave mashkullor m -s, -ues e

Shkrimi n shums njsoj si n njjs

em-

41

Prdorimi n shums i trajts s gjinis femrore t mbiemrave q prcaktojn emra mashkullor me shumsin m -e (ilete t the-

tla).

42

Prdorimi n shums i trajts s gjinis mashkullore t mbiemrave q prcaktojn emra me

tem m

mbaresn

-r, t cilt e for,mojn shumsin -t (emra t proem).

me S 43

Prdorimi n shums i trajts s gli,nis femrore t mbiemrave q prcaktojn emra mashkullor e asnjans me shumsin m -ra

(ujra t ftohta) $ 43 Shkrimi me fundoren -oe i shr.rmsit t ernrave m -llk. S 44

SHKRIMI

I NYJES S PENPARME
S 45

Shkrimi me nyj t prparme (i, e, t, s) i emrave n rasn gjinore.

13

360

194

shtje gramatikore

t fardo gjinie n rasn gjinore, kur vjen pas nj emri mashkullor n rasn gjinore a dhanore t shquar njjs.

Shkrimi me nyjn e prparme t i nj emri t rass gjinore, kur vjen pas nj emri tjetr t rass gjinore a dhanore t pashquar njjs, pavarsisht nga gjinia q ka ky i fundit. $ 46 Shkrimi me nyjn e prparme t i nj emri
S 47

Shkrimi me nyjn e p6rparme s i nj emri t

fardo gjinie n rasn gji'nore, kur vjen pas nj' emri femror n rasn gjinore a dhanore t shquar njjs.

s47

Shkrimi me nyjn t i mbiemrit t dyt dhe i t tjerve pas tij (po ashtu edhe i numrorve rreshtor), kur dy a m shu,m mbiemra prcaktojn nj emr femror t rass gjinore,
dhanore

a rrjedhor,e

nj@js.

$48

Prdorimi i nyjs s kur dy a m shum imbiemra t nyjshm ose numror rreshtor ndo-

dhen prpara emrit.

$ 4B shn.

Shkrimi me nyjn t i fjals prcaktuese t dyt dhe i t tjerave pas saj (emra ose mbiemra), kur prcaktojn nj emr fernror n rasn ,gjinore, dhanore a rrjedhore njjs.

s4e

i emrit t dyt fernror i t tjerve pas tij, n rastet kur pas nj emri femror t shquar t rass gjinore, dhanore a rrjedhore njjis vijn dy a m shum emra femror n gjinore nijs, q
Shkrimi me nyjn s
njjs e prcaktojn secili emrin q ndodhet menjher para tyre. njjs e
S 50

nj emri femror t shquar t rass gjinore, dha-

Shkrimi me nyjn t i emrit t dyt femror i t tjerve pas tij n rastet kur pas

nore a rrjedhore njjs vijn dy a m shum emra femror n gjinore nijs, q prcak-

shtje gramaitikore tojn jo emrin n gjinore q ndodhet menjher prpara tyre, por at q ndodhet para
$
50

195

atij.

emr femror n gjinore njjs prcaktohet nga dy ose m shum ernra t bashkrenditun.
Pfdorimi

Prdorimi i nyjs t prpara emrit t dyt e t tjerve pas ,tij t rass gjinore, kur nj s51

i ny;65 s prparme i pr gj'inin mashkullore dhe e pr gjiinin femrore prpara emrit t dyt nga dy elra n rasn gjinore, q ndjekin nj emr n emrore njjs.
Prdorimi i nyjs s prparme t prpara emrit t dyt nga dy emra n rasn gjinore, q

s52

ndjekin nj emr n kallzore njjs.

Prdorimi

s52

emrave femror t nyjshm n gjinore, dhanore e rrjedhore

i nyjs s pr trajtn e shquar dhe i nyjs t pr trajtn e pashquar prpara

$53

Prdorimi i nyjs s n gjinore, dhanore e rrjedhore t shquar prpara emrve femror

t farefisnis, kur prdoren me nyj.

$53

Prdorimi i nyjs s prparme prpara secilit nga dy a m shum emra t bashkrenditur t rass gjinore q prcaktojn' nj, emr. Shkrimi ose jo, duke u mbshtetur n arsye t caktuara kuptimore a stiil.istike, i nyjs s prparme te emri i dyt e te t ti'ert pas tii, kur vijn njri pas tjetrirt m shum se tre emra t rass gjinore t bashkrenditur pa
lidhza.

s54

$54

Prdorimi
ndeshen

dy nyja t prparme t rass gjinore

s).

nyjs t pas nj, ernri fermror, kur

t ejinis femrone (s

s55

196

shtje gramatikore

Shkrimi i nyjs
emrore,
emrave

i midis emra\,'e mashkullor n t cilt lakohen si femrort, dhe ose mbiemrave q i prcaktojn ata.

$so

Shkrimi i nyjs s midis emrave mashkullor n gjinore, dhanore e rrjedhore, t cilt lakohen si femrort, dhe emrave ose mbiemrave q i prcaktojn ata.
Shkrimi

$56

kur vijn pas nj emri femror n gjinore a dhanore t pashquar nijs.

shkalls pohore,

i nyjs t te mbiemrat e nyjshm

$5?

Shkrimi i nyjs s te mbi,emrat e nyjshm t shkalls pohore. kur vijn pas nj emri
femror t shquar.

$5?

Shkrimi me n;rjn e prparme t n rasat e zhdrejta t njjsit i mbiemrave t shkalls krahasore dhe siprore t formuar me pjepzn m, kur vijn pas nj emri femror.

$58

Shkrimi me nyjn e prparme s n rasat e t njjsit i mbiemrave t shkalls krahasore dhe siprore t formuar rne pjeszn m, kur ndodhen para nj emri femror.
zhdrejta Prdorimi me nyjn e i mbiemrit t nyjshm me funksion cilsori, kur ndj,ek nj kundrin t drejt t shprehur me emr n kallzore

$58

t shquar.

$5e

Prdorimi me nyjn t i ,mbiemrit t nyjshm me funksion kallzuesori, kur ndjek nj kunclrin te drejt t shprehur me emr n kallzore t shquar.

$5e

Prdorimi

i nyjs t para mbiemrave t nyjshm q ndjekin nj emr n rrjedhoren e pashquar shums.

$60

shtje gramatikore Shlrrimi pa nyj i prernrave pronor irn, ime, gt, jote, yn, jon, juai me prdorim thjesht

r97

si premra ose si prcaktues t nj emri. Shkrimi me nyj t prparme i premrave pronor e (t) mi, e (t) tu etj. n t gjitha trajtat dhe prdorimet e tyre.

s61 $61

sHKRrMr
q formohen me do

l#ii'tr#fravE
$ 62

Shkrimi zakonisht i plot i trajtave foljore

t.

Shkrimi i pjeszs t para lidhores ose pjesores gjat.prsritjes s trajtave foljore prkatse bashk me parafjalt q mund t ket prpara. Shkrimi i pjeszs duke t prcjellores n t gjitha rastet e prsritjes s ksaj trajte fol-

$ 63

jore.

S 64

Prsritja, n rast,e mohinai, edhe nros bashk me pjeszn duke.

pjeszs
$ 64

Shkrimi i pjeszs no prpara pjesores n t gjitha rastet e prsritjes s ksaj trajte fol-

jore.

65

Prsritja n shkrim e parafjalve n, te (tek), me, nga, prej etj. gjat bashkrenditjes s dy a m shum e"mrave a premrave me t cilt ato lidhen.
lVlosp.rsritja n shkrim, pr arsye t caktuara kuptimore ose stilistike, e parafjalve n, te (tek), me, ng:a, prej etj. gjat bashkrenclitjes s dy a m shum emrave a premrave

$ 66

me t cilt ato

lidhen.

66

198 Shkrimi i fjalve

njsh, ndaras dhe me viz n mes

V.
vetme.

SHKRIMI I FJALVE NJSH, NDARAS DHE ME VIZE N MES

$
67

Shkrimi njsh i t gjitha atyre njsive q nga pikpamja leksikore prbjn nj tjal t
Shkri,mi ndanas i t gjitha atyre njsive q ian pjes t nj togfjalshi, t nj lokucioni ose t nj emr,timi t prbr.

67

Shkrimi njsh i flalve me parashtesa. Shkrimi njsh i fjalve t prbra me lidhje prcaktore ndrmjet gjymtyrve t tyre.
Shkrimi me viz midis tyre i pjesve t njrs gjymtyr t nj fjale t prbr, kur ato pjes lidhen midis tyre me lidhzat e ose a.
Shni;mi me viz i giymtyrs s dyt t prbashkt t dy a m shum fjalve t prbra

$674a $6?Ab
$67Abshn.

t bashkrenditura, kur pr arsye shkurtimi, ajo shkruhet vetm te fjala e fundit. S6?Abshn.
Shkrimi njsh i fjalve t prbra rne lidhje kpujore ndr'rnjet gjymtyrve t tyre, ,t njsuara plotsisht si nga ana leksikore, ashtu
edhe nga ana gramatikore.

$674c

Shkrimi njsh i fja,lve t prbra e t prngji,tura (emra, nabiemra, nu,mror, premra t pakufishm, ndajfolje, parafjal, lidhza, pjesza, paSthirrma), t ngulituna prej kohsh si t tilla n gjuh si nga ana leksikore, ashtu
edhe nga ana gramatikore.

$674c S67Ac

Shkrimi njsh i numrorve themelor q nga 11 deri m 19 dhe i atyre q tregojn dhjetshe, qindshe.

Shkrimi

i fjalve nish,

ndaras dhe me viz n

mes

199

Shkrimi njsh i numrorve rreshtor, pavarsisht nga numri i pjesve prbrse t

tyre.

$674c

Dailimi n shkrim i ndajfoljeve ather, ni' her, prse, qkur (qAshkur) nga prdorimet e pjesve prbrse t tyre si fial t veanta.

S6?Ashn.

Dailimi n shkrim i lidhzave ngase, nse, sesoeipjeszsse nga prdorimet e pjesve prbrse t tyre si fjal t veanta.
Shkrimi njsh i mbaress e i nyjs s prapme tek emrat e mbiemtat e huaj t personave e

S 67

A shn.

vendeve.

s67Ad S87Ba
s6?Ba
$678 ashn.
S 67

Shkrimi ndaras i togfjalshave t tipit emr

n emrore

emr n mjed,hore,

ngjgr * emr n rrjedhore.

Shkrimi ndaras i togfjalshave me kuptim mbiemror t prbr nga emrat boj ose

Shkrimi edhe njsh, edhe ndaras i emrtirneve gjel deti, lule d,ielli, po,nhar sheqeri.
Shkrimi ndaras

i ndajfoljeve dhe i lokucioneve ndaSfoljore si s a|rmi, s bashku etj.

lokucioneve ndaifoliore

Bb

Shkrimi ndaras i
ose me lidhzn e.

t formuara nga dy fjal t njjta ose t ndryshme, t lidhura n mes tyre me parafjal

$678c

Shkrimi ndaras i ndrtimeve t tipit rne ose pr + emr n kallzore t pashquar me

vler kryesisht ndajfoljore.

Soznc Sozea

Shkrimi ndaras i numrorve themelor t formuar me fjalt mii, nilion, miliard.

200 Shkrimi i fjalve

njsh, ndaras dhe me viz n mes

Shkrimi ndaras i pjesve prbrse t nj numrori themelor, t lidhura me lidhzn e.

$ 67

Shkrimi ndaras i lokucioneve parafjalore ose lidhzore si oq sa, deri ku, edhe pse, gjer te, si edhe, sado q etj.

$ 67 B
S 67
$ 6?

dh

Shkrimi ndaras i shprehjeve emrore qind, pr mij etj.

Shkrimi ndaras
-vetvetore,

pr

kur

pjeszs

ndodhet para

u t trajtave

foljes.

psore-

Shkrimi ndaras i lokucioneve pasthirrmore, pjest prbrse t t cilave e ruajn pavarsin e tyre gramatikore. Shkrirni me viz lidhse n mes i formimeve t prftuara nga prsritja e nj fjale n t njjtn trajt. Shkrimi me viz lidhse n mes i formimeve t prftuara nga prsritja e nj fjale n trajta t ndryshme. Shkrimi me viz lidhse n mes
t pr'ftuara nga bashkimi i dy

$ 6? B

$ 68 a

$ 68 a

i formimeve antonimeve.

$ 68 a

Shkrimi me viz lidhse n mes i formimeve t prftuara nga bashkimi i dy numrorve themelor pr te shnuar nj sasi t prafrt. Shkrimi me viz lidhse n mes i formimeve onomatopeike t prftuara nga prsritja e nj fjale n t njj,tn trajt ose n trajt t

$ 68 a

ndryshuar

$ 68 a
$ 0g
U

Shkrimi me viz tidhse n mes i emrtimeve t prbra t njsive t matjes. Shkrimi me viz lidhse n mes

emrtimeve

Shkrinri
kimit.

i fjalve njsh,

ndaras dhe me viz n

mes

201

t prbra t njsive

ndryshme

t klasifi$68b

Shkrimi me viz lidhse n mes i emrtimeve jo t thjeshta me iidhje kpujore plotsuese ose me lidhje prcaktore-ndajshtimore ndrmjet pj'esve prbrse t tyre. Shkrimi me viz lidhse n mes i formimeve terminologjike t tipit (raketa) ajr-ajr.

$68c
S68c

Shkrimi me viz lidhse n mes i formimeve jo t thjeshta, kryesisht mbiemrore, pjest e t cilave kan midis tyre lidhje kpujore q
shprehin marrdhnie plotsuese ose

ndr-

sjellta.

$68d
$68d

Shkrimi pa viz n mes, si fjal t vetme, i formimeve t ktij tipi q shnojn njsi etnike ose gjuhsore t ngulitura historikisht. Shkrimi me viz lidhse i pjeszs ish- prpara emrtimeve t ndrysh.me.

$6Bdh

t prbra t pikave t horizontit, t formuara prej nj fjale t thjesht dhe prej nj fjale t prbr.
Shkrimi me viz lidhse n mes i emrave t prbr t krahinave e t fshatrave t vendit
ose me

Shkrimi me viz lidhse n mes

emrtimeve

$68e

ton, me

lidhje bashkrenditse, ndajshtimore lidhje prkatsie.

$68

Shkrimi me viz lidhse i emrave t prbr gjeografik t huaj, edhe kur pjest prbrse lidhen midis tyre me parafjal, lidhz
ose nyj.

s68f
s6Bf

Shkrimi pa viz i emrtimeve gjeografike t huaja q si pjes t par kan nj nyj t prparme n gjuht prkatse.

202 Shkrimi i fjalve i

njsh, ndaras dhe me viz n mes

Shkrimi me viz lidhse n mes

i emrave ose mbiemrave t huaj t personave, t prbr prej dy a m shum pjessh.

S 68 e

Shkrimi ve i nyjs ose i pjeszs, kur ato ndodhen midis emrit dhe mbiemrit t nj personi t huaj. $ 68 g shn. L Shkrimi pa viz lidhse dhe pa kllapa i pjesve prcaktuese t mbiemrave t personave. $ 68 g shn. 2
Shkrimi njsh me emrin

rat e

prvem rne burim turk.

pjess -ogllu te em$ 68 g shn. 3

e birman. $ 6B e shn.4 Shkrimi me viz lidhse i numrorve rreshtor, kur vet numri ose nj pjes e tij shnohet me shifra arabe. $68si Shkrimi pa prapashtes dhe pa nyj t prparme i nurnrorve rreshtor t shkruar me shifra romake. $6Bei Shkrimi me shkronja e jo me shifra romake i numrorve rreshtor q shnojn shkallt e prgjegjsis n organizatat shoqrore, n ushtri etj. $ 68 ej shn. Shkrimi me viz lidhse i emrtimeve t prvjetorve dhe i formimeve t ngjashme me to, kur numrori shnohet me shifr. $6Bh Shkrimi pa viz, si nj fjal e vetme, i emrtimeye t prvjetorr'e dhe i formimeve t ngjashme me to, kur numrori shnohet me shkronja. s68h Shkrimi me viz lidhse i emr,timeve t veanta t mjeteve teknike si edhe i emrtimeve t ngjashme konvencionale, n prbrj,en e t cilave hyn edhe nj numr i shnuar
namez

Shkrimi ve i gjymtyrve prbrse t emrave dhe t mbiemrave kinez, korean, viet-

me

shifra

$ 68 i

Shkrimi

i fjalve njsh,

ndaras dhe rne rriz n

mes

203

fonave dhe t targave t automjeteve, kur prbhen nga grupe shifrash.

Shkrimi me viz lidhse i numrave te tele-

$6Bi

Prdorimi i vizs lidhse naidis emrtimeve t shkurtuara t institucioneve, t zyrave, t ndrma,rrjeve, t organizatave dhe nyjs prapme ose mbar.ess.
s

$68j $68k

Shkrimi me viz lidhse i emr'hi,rneve t prbra nga nj pjes e shkurtuar dhe nga nj
pjese e plot.

Shkrimi me viz lidhse i shkronjave, numrave (kur shprehen me shifra), i pjesve t pandryshueshrne t ligjrats, si edhe

q nuk jan pjes t ligjrats, kur prdoren si emra dhe marrin tregues t trajtave rasore.

elementeve

$68

Prclor,imi i vizs lidhse midis pjesve prbrse n komandat ushtarake t prbra nga dy ose m shum' pjes.

$6811

i vizs s gjat midis emrave t prvem q shnojn caqet e nj hapsire

Prdorimi
gjeografike.

$69a $69a $6eb

Prdorimi

i vizs s gjat midis emrave q

shnojn caqe kohore.

Prdorimi i vizs s gjat midis numrorve q tregojn caqet e ni hapsire kohore.

Prdorimi
vizs s gjat midis dy a m shum emrash t veant ose emrtimesh, fjalsh a togje fjalsh t veanta, t cilat kan ndrmjet

prbrse
tr.

tyre marrdhnie t ndrsjellta, jan elemente t njsive kuptimore shumpjesshe ose shnoj,n kalime nga n} gjendje n nje tje-

S6ec

Prdorimi

i vizs s gjat
t nj
vepr.e.

m.idi,s emrave t

bashkautorrre

$69c

204

Prdorirni

i shkronjave t

mdha

VI.

PRDORIMI. I SHKRONJAVE TE MEDHA

Prdorimi i shkronjs s madhe pr t dalluar emrat e prvem dhe emrtimet e barasvlershme me ta nga emrat e prgjithshm.

$?0

Shkrimi me shkronjn e par t madhe i i mbiemrave t personave, si edhe i epiteteve ose i ofiqeve (nofkave) q jan pjes prbrse e tyre.
emrave dhe

$?1 $71

Shkrimi me shkronjn e par t madhe i

pseudonimeve.

Shkrimi me shkronj t vogl i nyjave dhe i pjeszave t mbiem,rave t huaj, kur jepet i plot emri dhe mbiemri i personit. s?1 shn.
Shkrimi me shkronj t madhe i nyjave dhe j t mbiemrave 't huaj t personave, kur prdoret vetm mbiemri dhe kur nyja ose
pjeszave pjesz sht elemen,t

domosdoshm

i tij.

$ 71 shn.

Shkrimi me shkronj t madhe i Q, Mak, San, Sen t mbiemrave t

personave.

huai

pjesve t

S 71 shn.

Shkrimi me shkronjn e par t madhe i t gjitha piesve t emrave dhe t mbie'mrave kinez, korean, vietnamez e birman. S ?1 shn. 2 Shkrimi me shkronjn e par t madhe i i mbiemrave t prvem q prdoren pr t shnuar nj kategori t caktuar njerzish, por q nuk jan kthyer n emra t
emrave e

prgjithshm.

72

Prdorimi

shkronjave t mdha

205

Shkrimi me shkronj t vogl i emrave t prvem, kur jan kthyer n emra t prgjithshm q shnojn tipin prkats. $ 72

shn.

Shkrimi me shkronj t vogl i emrtimeve t njsive t matjes, t mjeteve teknike, t sendeve etj. me burim nga emra t prvem. $ ?2 shn. Shkrimi me shkronj t vogl i emrtimeve t funksioneve shtetrore, politike e ushtarake, t gradave, t titujve fetar etj. $
Shkrimi me shkronj t madhe

?3

i emrtimeve t msiprme, kur ato prdoren m vete (jo n fjali), si ndodh zakonisht n rastet kur u drejtohemi personave prkats, n nnshkrimet si edhe n renditjen e emrtimeve n fjal n dokumentet zyrtare. $ ?3
Shkrimi me shkronj t madhe i emr,timeve t funksioneve shtetrore, politike, ushtarake, t gradave, t titujve fetar etj., kur jan br pjes e pandar e n; emri t prvem. s73

Shkrimi me shkronj t madhe i t gjitha fjalve prbrse t emrtimeve t funksioneve zyrtare e shoqrore m t larta. Shkrimi me shknonj t madhe i t gjitha fjalve prbrse t emrtimeve t titujve m t lart t nderit t RPSH.
Shkrimi me shkronj t madhe sve prbrse t emrtimeve t medaljeve shtetrore.

$74

$74

i t gjitha piet urdhrave e

$74

Shkrimi me shkronj t madhe vetm i fjals s par t emrtimerre t titujve t tjer t

nderit.

$?4

206

Prdorimi

i shkronjave t

mdha

ti'tujve t nderit, kur prdoren m'enjher

fjals ..titul,l", si ndajshtim

Vnia ndrmje,t thonjzash e emrtimeve t

i paveuar me pres,je.

pas

S ?4

Shkrimi me shkronj t madhe i emrave t prvern t bots mitoilogjik,e e fetare.

75

Shkrimi me shkronj t madhe i emrave t prvem t figurave e t tregimeve popullore. $ 75 Shkrimi me shkronj t vogl i emrave t prgjithshm t sferave t msiprme si allah,
perndi, shenjt, zan etj.

s75
madhe

Shkri,mi me shkronj
prvem

t kafshve.

i emrave t
$76

Shkrimi me shkronj t madhe i emrti,meve t planetve, t yjeve, t yjsive e t trupave t tjer qiellor.
Shkrimi me shkronj t vogl
iLhe, hn, tok, astronomis.

s77

kur nuk prdoren si terma t

emrave diell,

s7?

shn.

Shkrim'i me shkronj t madhe i emrtimeve gjeografike e territoriale-admini,strative, si

edhe

emrave t tjer t vendeve.

s7B

Shkrimi me shkronj t madhe i pjesve prbrse t nj emntimi gj,eografik a t nj emri vendi prej dy a m shum fjalsh.
Shkri,mi me shkronj t vogI i emrave t prgjithshm gjeografi,k q prdoren si prcak-

$78

tues t nj emri t prvem ose prcaktohen

prej tij.

?B shn.

Prdorimi

shkronjave t mdha

207

Shkrimi me shkronj t madhe i mbiemrave q jan pjes prbrse t emrave gjeografik. $ 78 shn. 2
prbrse

Shkrimi me shkronj t madhe i pjesve t emrtimeve zyrtare t shteteve.

$ ?B shn.

m,eve.

Shkrimi me shkronj t madhe i emrave t anve t horizontit dhe i mbiemrave t formuar prej tyre, kur prdoren si emrtirne njsish territoriale ose si pjes t ktyre emrti$ 78 shn.
4

Shkrimi me shkronj t vogl i emrave t anve t horizonti,t dhe i mbiemrave t fonmuar prej fre, kur shnojn nj drejtim ose nj

pik t horizontit.

$ ?B shn. 4

Shkri,mi me shkronj t madhe i emrtimeve gjeograf,ike, edhe kur prdoren me kuptim t

figurshm.

$ 78 shn.

Shkrimi me shkronj t madhe i emrtimeve t periudhave, t ngjarjeve, t akteve e doku-

menteve histonike, t monum,enteve historike e t monumenteve t kulturs.

$?e

Shkrimi me shkronj t vogl i emrtimeve t epokave gjeologjike, historike e t formacioneve historiko-shoqrore, q nuk jan emra t
prvern.

$ 79 shn.

Shkrimi me shkronj t rnadhe i emrtimeve zyriare (t sotme ose his'torike) t institucioneve t shtetit dhe t partis t vendit ton, t organizatave shoqrore dhe t nj'sive ushtarake kryesore.
emrti,mit zyr,tar t nj institueioni, organizate

$80

Shkrimi me shkronj t madhe i nj pjese t

208

Prdorimi

shkronjave

mdha

emrtimin.

etj., kur ajo prdoret pr t prfaqsuar gjith

80

Shkrimi me shkronj t vogl i emrtimeve t kategorive t msiprme, kur prdoren si emra

te prgji,thshm.

g B0 shn.

ret si prfaqsuese e gjith emrtimit.

Shkrimi me shkronj t madhe
brse

Shkrimi me shkronj t madhe i fjals s pac t nj emrtimi t prvem, kur ajo prdo$ 8t
e

ndrkombtare. t
festave

t emrtimeve t festave kombtare

pjesve pr'-

82

Shkrimi me shkronj t vogl i emrtimeve

fetare.

$ 82 shn.

Shkrimi me shkronj t madhe

t titujve t gazetave, t revistave e t librave. $ 83 Shkrimi me shkronj t madhe dhe pa pika i ernrtimeve t shkurtuara t shteteve, prtir.e, organizatave etj.

fjals s par

84

Shkrimi me shkronj t madhe I emrave t prgjithshm, kur prdoren pr t shnuar qenie t personifikuara.

S 85
86

Shkrimi me shkronj t madhe i ni emri t prgjithshm pr qlli'me t veanta s,tilistike. $

Shkrimi me shkronj t madhe i premrit vetor ju dhe i premrave pronor iuai, (i, e) tii,
t

(i, e) soj, n shenj nderimi pr personin cilit i drejtohemi ose pr t cilin flasim.

'S B?

Shkrimi me shkronj t madhe i emrtimeve t bartsve t funksioneve shtetrore e shoqrore, kur u drejtohemi atyre.

87

Prdorimi

shkronjave

t mdha

209

tyre.

Shkrimi me shkronj t madhe i emrtimeve shkencore t tipave, klasave, rendeve etj. t bots bimore e shtazore n trajtn latine t
$
B8

Shkrimi me shkronjn e par t madhe

boleve

t elementeve kimike.

sim-

Bg

Shkrimi me shkronj t vogl i emrave t prgjithshm si rrug, ndrmarrje, shkoll, roman, brigad etj.,q prcaktohen nga nj emr a emrtim i prvem n rasn emrore, i
vn ndrmjet

thonjzash.

90

t msiprme, kur prdoren m vete (jo n fjali) n tabelat, dokumentet e shpalUet zyr-

Shkrimi me shkronj t madhe

emrtimeve

tare.

'$ 90

Shkrimi me shkronj t madhe i emrave shesh, rrug, tagje etj., kur jan pjes e emrtimeve

t prveme prkatse.

$ $ $

90

Shkrimi me shkronj t vogl i emrave t popujve dhe t banorve t nj vendi. Shkrimi me shkronj t vogl i emrave t ditve t javs, t muajve e t stinve.

91

92

Shkrimi me shkronj t madhe ose t vogl i fjals s par t do vargu. Shkrimi me shkronj t madhe, n citime, i fjals s par t vargieve, kur shkruhen vijueshm njri pas tjetrit.

S 93

$
S

93

Fitlimi me shkronj t madhe i fjals s par t do teksti. Fillimi me shkronj t madhe i fjals s par t nj fjalie ose periudhe q vjen pas piks,
14

94

shumpikshit, pikpyeties, pikuditjes dhe dy

360

210

Ndarja e fjalve n fund t rreshtit

fjalie.

pikave,

kur kto shnojn mbarimin e

nj S
94

Shkrimi me shkronj t vogl

i fjals s par pas pikpyetjes, pikuditjes ose shumpikshit,

kur ato vihen pas ligirats s drejt dhe n fjalt e autorit q vijojn, tregohet se kujt i takon ligjrata.

$ 94 shn.

Shkrimi me shkronj t vogl i fjals s par pas shumpikshit q shnon ndrprerje gjat ligjrats dhe jo mbarimin e fialis a t periuclhs s

msiprme.

$ 94 shn.

Shkrimi me shkronj t madhe i fjals s par pas dy pikave, kur fillon nj ligjrat e drejt a nj citat i vn ndr thonjza.
Shkrimi me shkronj t madhe i fjals s par pas dy pikave, kur pas tyre, zakonisht n tekste zyrtare (statute, ligje eti.), radhiten paragraf t veant q nisin me kryerresht dhe mbarojn me pik. Prdorimi i shkronjs s vogl pas dy pikave n t gjitha raste,t e tjera.

$95a

$e5b
S 95

b shn.

VII.

NDARJA

FJALVE N FUND T RRESHTIT

Mbshtetja e ndarjes s fjalve n fund t rreshtit kryesisht n ndarjen e fjalve n rrokje dhe n strukturn morfologjike t fjals. $

96

rrokshe.

N{osndarja n fund

t rreshtit e fialve nj$

97

Ndarja e fjalve n fund t q ndodhet ndrmjet dy

rreshtit
$ 98 a

2ll

Kalimi te zanorja pasuese i bashktingllores

zanoresh.

tingIlore.

Ndarja e lir n fund t rreshtit, kur ndrmjet dy zanoresh ndodhen dy a m shum bashk-

g 98 b

t fjal's.

t rreshtit i asaj q ruan m t qart kufijt e pjesve t kuptimshme

mundshme n fund

Paraplqimi nga dy ose m shum ndarje t $ 9s b

nj bashk'tingIlore tjetr, te zanorja q i

Kalimi i bashktingllores i, t ndjekur

prin.

nga

$ 98 b shn.

Mundsia e ndarjes n fund t rreshtit t dy zanoreve q vijn njra pas tjetrs n nj

fjal.

S 98 c

Paraplqimi

shm te fjalt e
prbrse,

i ndarjeve rnsue-si, i ktij tipi. i

path.ge-

$ 98
pjesve

prbra, t prngjitura, si edhe e fjalve t formuara me parashtesa q prdoren edhe si fjal m vete n gjuhn e

Ndarja n fund t rreshtit, te kufiri

e fjalve t

sotme.

$ 9B C
S 9g a

Mosndarja n. fund t rreshtit e fjalve t prbra t shkurtuara.

s nj numrori rreshtor

Mosndarja n fund t rreshtit

arabe.

e prapashtess t shnuar me shifra

$ 99
b

Mosndarja n fund t rreshtit e nyjs s prap-

me dhe e. mbaresave n rastet kur shkruhen

me viz

lidhse.

S 99 b

Mosndarja n fund t rreshtit e shkurtimeve t tipave a.i., d.a, p.sh. etj.

$ 99 e

212

Ndarja e fjalve n fund t rreshtit

Mosndarja n fund

t veanta t mjeteve teknike, si edhe e emrtimeve t ngjashme konvencionale, n prbrjen e t cilave hyn edhe nj numr i shnuar me shifra.

t rreshtit e emrtimeve

$eec

t rreshtit e shkurtimeve t njsive t masave dhe e shenjave t prqindjes e t prmijs nga shifra q u prin.
Mosndarja n fund

$eec

paragrafit nga numri e shkronja q vijn

saj.

Mosndarja n fund

t rreshtit e shenjs

pas

$sed

Mosndarja n fund t rreshtit e shkurtimeve q shnojn nnndarje t kapitujve, t neneve

etj.

$eed e numrave
q

Mosndarja n fund t rreshtit prmbajn nj thyes6 dhjetore.

njshi.

$e9dh $99e
edhe

Mosndarja n fund t rreshtit e nj dyshkroMoslnia n fund t rreshtit dhe moskalimi n

rreshtin tjetr i nj shkronje t vetme, kur sht zanore.

$100a

Ndarja n fund t rreshtit e dy shkronjave t njllojta q takohen n nj fjal. $100b Prsritja e vizs lidhse, kur kalon n rreshtin tjetr pjesa e dyt e nj fjale a e nj emrtimi t prbr q shkruhet me viz lidhse.

$100c

Mosiejimi

llim t rreshtit tjetr.

zave n fund t r,reshtit dhe

hapjes s kllapave dhe t thonj-

i mbylljes n fi$
101

Shkrimi i datave
Moskalimi n rreshtin tjetr i shenjave t piksimit me prjashtim t vizs s gjat. S 101

213

VIII.
Mosprdorimi
dhe

SHKRIMI

I DATAVE
102

Prdorimi i piks pas shnim,it t dits e t muajit n datat e plota, kur muaji shkruhet me shifra (arabe ose romake). $

jit

vitit, kur n datat e plota muaji shkru-

asnj shenje midis dits, mua$

n
103

het me

shkronja.

Prdorimi

i presjes pas emrit t vendit shkriminedatave. zyrtare. i

S104

Shkrimi i parafjals m pas emrit t venclit dhe para shifrs q shnon datn, n shkresat $
104

Shkrimi

prdoren

parafials m para datave, kur ato si plots kohe brenda nj fialie. $ 104