Professional Documents
Culture Documents
com
M CL C
Chng 1 : Ki n th c c b n i n 1 - 1 Nh ng khi ni m c b n trong m ch i n 1 - 2 Dng bt th i n ki m tra m ch i n 1 - 3 Cu n dy c li s t 1 - 4 i n v t 1 - 5 V t li u cch i n Chng 2 : Nh ng v n c b n c a h th ng c p i n 2 - 1 Truy n t i i n 2 - 2 Dy ci 2 - 3 i n qu ng 2 - 4 V n ti p t i m trung tnh 2 - 5 C p i n v thng tin 2 - 6 Nh ng v n khc Chng 3 : Kh c i n 3 - 1 nh h ng c a mi tr ng i v i kh c i n 3 - 2 ng b c (l ng) v v s 3 - 3 S s n sinh v d p t t h quang i n 3 - 4 u ti p xc 3 - 5 B ng t m ch d u 3 - 6 B ng t m ch Hexafluoride lu hunh. B ng t m ch khng kh. B ng t m chn khng 3 - 7 Cng t c cch ly v cng t c c u dao 3 - 8 C c u thao tc v thao tc m ch i n 3 - 9 C u ch 3 - 10 Cng t c khng kh t ng 3 - 11 Nam chm i n 3 - 12 B ti p xc 3 - 13 Rle 3 - 14 B i n khng 3 - 15 Thi t b phng ch ng n i n Chng 4 : My bi n p 4 - 1 Nguyn l chung c a my bi n p 4 - 2 K t c u v cng ngh c a my bi n p 4 - 3 Phng php u dy my bi n p 4 - 4 o th my bi n p 4 - 5 V n hnh my bi n p 4 - 6 B i u ch nh i n p v b h c m Chng 6 : ng c i n khng ng b 6 - 1 Nguyn l ho t ng c b n c a ng c i n khng ng b 6 - 2 K t c u c a mt i n khng ng b
- Trang 1 -
5 10 13 15 17
19 24 31 33 42 44
47 49 52 55 59 ch 66 69 74 78 85 87 91 97 103 107
160 170
6 - 3 V n hnh mt i n ki u l ng sc 6 - 4 Kh i ng v phanh hm mt i n ki u l ng 6 - 5 Mt ki u vnh gp 6 - 6 Mt m t pha 6 - 7 Mt c gp ch nh lu ba pha 6 - 8 H h ng v ki m tra s a ch a mt Chng 8 : K t c u, cng ngh v nh ng v n khc c a my i n 8 - 1 K t c u c a my i n 8 - 2 Li s t 8 - 3 Cu n dy 8 - 4 tr c 8 - 5 B i chi u, vnh gp v ch i i n 8 - 6 o ki m my i n 8 - 7 Nh ng v n khc Chng 9 . ng dy i n l c 9 - 1 Nh ng v n chung c a ng dy i n 9 - 2 Dy d n 9 - 3 ng dy m c trn khng , ngoi tr i 9 - 4 ng dy trong nh 9 - 5 K t c u cp i n 9 - 6 u n i cp i n 9 - 7 L p t v v n hnh cp i n Chng 10 : Ti p t v an ton i n 10 - 1 Ki n th c c b n phng i n gi t 10 - 2 Ti p t v ti p "khng" 10 - 3 i n tr ti p t v an ton i n 10 - 4 Thi t b ti p t 10 - 5 Bi n php an ton Chng 11 : K thu t ch ng st 11 - 1 B thu li (B trnh st) 11 - 2 Kim thu li, dy thu li v khe h thu li 11 - 3 Ch ng st cho thi t b i n 11 - 4 Ch ng st cho ng dy 11 - 5 Ch ng st cho cng trnh ki n trc 11 - 6 L p t dy ti p t thu li v v n an ton Chng 12 : H s cng su t 12 - 1 Dng t i n nng cao h s cng su t 12 - 2 L p d t v v n hnh t i n Chng 13 : Chi u sng 13 - 1 n sng tr ng 13 - 2 n hunh quang
- Trang 2 -
299 301
303 306
13 - 3 Cc ngu n sng khc 13 - 4 M ch i n chi u sng v v n hnh Chng 14 : c qui 14 - 1 B tr b n c c c qui 14 - 2 Dung d ch i n gi i 14 - 3 N p - phng i n c a c qui 14 - 4 V n hnh c qui Chng 15 : B o v b ng rle v thi t b t ng 15 - 1 B o v qu dng i n 15 - 2 B o v vi sai v b o v chi u 15 - 3 B o v th t khng 15 - 4 Ngu n i n thao tc 15 - 5 Thi t b t ng Chng 17 : K thu t i n t 17 - 1 Linh ki n i n t 17 - 2 Thirixto 17 - 3 V n hnh thi t b thirixto 17 - 4 Thi t b thirixto xc pht v b o v 17 - 5 M ch ch nh lu 17 - 6 Linh ki n v thi t b ch nh lu khc 17 - 7 n p ngu n i n Chng 18 : ng h i n 18 - 1 K t c u v nguyn l c a ng h i n 18 - 2 S d ng ng h i n th ng dng 18 - 3 ng h v n nng 18 - 4 ng h m ga m 18 - 5 Cng t i n v ng h cng su t 18 - 6 ng h k p (d ng g ng km) 18 - 7 C u i n Chng 19 : o th di n 19 - 1 o i n 19 - 2 Th nghi m i n Chng 20 : Nh ng v n khc 20 - 1 S b i n kh 20 - 2 u n i, hn n i v nhi t i n 20 - 3 Xe i n 20 - 4 Linh tinh
312 314
398 406
- Trang 3 -
- Trang 4 -
CHNG I
KI N TH C C B N I N
1 - 1 Nh ng khi ni m c b n trong m ch i n
1 - 1 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n xoay chi u bi n i theo hnh sin, v y c ng dng i n v i n p m chng ta th ng ni l y g lm chu n? p: Trong m ch i n xoay chi u, chng ta dng "Tr s hi u d ng" lm chu n o; b ng cch tnh nhi t l ng m dng i n xoay chi u - pht ra khi qua i n tr b ng v i nhi t l ng m dng i n m t chi u pht ra khi ch y qua cng i n tr , v i th i gian l nh nhau. Tr s c a dng i n xoay chi u nh v y g i l tr s hi u d ng. 1 - 1 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Sau khi m c song song m t pin kh 1.5V v i m t pin kh 1.2V c t m ch ngoi, m t lc sau pht hi n i n p c c pin 1.5V nhanh chng s t xu ng, t i sao? p: Khi i n th c a hai c c pin m c song song khng b ng nhau, th gi a hai pin c dng i n vng (hnh 1 - 1 - 2). N u i n th E1 cao hn E2, tuy ng t m ch ngoi, gi a hai pin v n sinh ra dng i n vng:
Io = E1 E 2 r01 r02
r01, r02 l i n tr trong, khi dng i n Io ch y qua r01, r02 s lm tiu hao i n nng c a pin c i n th cao hn, cho n khi i n th El b ng E2 th dng i n vng Io s b ng 0. Cho nn hai c c pin (ho c ACCU) c i n th khc nhau khng th m c song song v i nhau. 1 - 1 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao tr s c trn Ampe k t ng c a m ch i n xoay chi u nh hn t ng cc tr s c c trn Ampe k cc m ch nhnh? p: C ng dng i n c c trn Ampe k t ng l t ng vc t c ng dng i n cc m ch nhnh, ch khi h s cng su t cc m ch nhnh b ng nhau, th t ng vect c ng dng i n m i b ng t ng i s c ng dng i n cc m ch nhnh. Trong th c t , h s cng su t c a cc m ch nhnh khng b ng nhau, cho nn c ng dng i n c trn Ampe k t ng lun lun nh hn t ng c ng dng i n cc m ch nhnh. 1 - 1 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao b i n tr (dng gia nhi t) lo i 3 pha u hnh sao, khi t m t pha th dung l ng c a n gi m m t n a?
- Trang 5 -
p: V i s u dy th hi n l ng c a n l:
P = 3U I =
2 3U 0 r
P t = PA + PB = UI A (ho c IB) = U Do :
Pt 1 = P 2
3U 2r
2 3U
2r
Cho nn khi t m t pha, dung l ng gi m xu ng cn m t n a so v i 3 pha. 1 - 1 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Th no l cng su t ton ph n (bi u ki n)? Cng su t tc d ng (h u cng)? Cng su t ph n khng (v cng)? p: o Tch tr s h u hi u c a i n p v c ng trong m ch i n g i l cng su t ton ph n bi u ki n, t c S = UI. o Cng su t ton ph n nhn v i Cosin c a gc l ch pha gi a c ng v i n p (t c h s cng su t) l cng su t tc d ng (cng su t h u cng), t c P = UIcos. o Cng su t ton ph n nhn v i sin c a gc l ch pha gi a c ng v i n p g i l cng su t ph n khng (v cng), t c Q = UIsin. o Quan h gi a 3 i l ng l: S2 = P2 + Q2 ho c S =
P2 + Q2
1 - 1 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi s d ng my hn ng n m ch (hn b m i m) hn thp l th dng i n c c ng , nhng khi hn b c l ln ng l th khng th dng i n c c ng . Nguyn nhn t i sao? p: i n tr su t c a thp l l n hn i n c c ng nhi u, khi lm ng n m ch do i n tr c a thp l t i v tr hn l n hn nhi u so v i cc b ph n khc c a my hn i m (t c I2R c a b ph n thp l l l n nh t), cho nn sinh nhi t l n, nng ch y c c b m lin k t v i nhau. Khi hn b c l v i ng l, i n tr t i v tr hn lc ny th ng nh hn i n c c. K t qu b ph n nng ch y tr c l i n c c, khng th hn c. x l ph i s d ng kim lo i c i n tr l n nhng ph i c nhi t nng ch y cao ho c dng th i than graphit (nhi t nng ch y cao) lm i n c c. Lc ny phng php hn l l i d ng nhi t cao c a i n c c h tr gia nhi t, khi n m t ti p xc gi a b c v i ng nng ch y tr c, nh th m i hn c.
- Trang 6 -
1- 1 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Gi thi t i n p ngu n l 220V, n u c hai bng n 110V 25W v 110V 100W, li u c th m c n i ti p hai b ng n ny vo m ch i n khng ( dng i n p 220V)? Sau khi m c nh v y th k t qu s ra sao? p: Khng c. Bng n khc cng su t th khng th m c n i ti p, n u c m c th bng 25W s b chy.
25 25 = 0.23A; i n tr l: = 473 110 (0.23) 2 100 100 Dng i n nh m c c a bng n 100W l = 121 = 0.91A ; i n tr l: 110 (0.91) 2
nh m c c a bng 25W, do bng n ny s b chy (lc , i n p bng n 25W l kho ng 0.37 x 473 = 175V ch khng ph i l 110V).
hai u
1 - 1 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t ph n dy i n tr c a b i n tr b ng n m ch, khi a ngu n i n vo, dy i n tr b ng n m ch khng nng, cn ph n dy i n tr khng b ng n m ch nng ln. Nhng v i m t cu n dy qu n trn li s t b ng n m ch m t s vng, khi c dng xoay chi u ch y qua, th cc vng dy b ng n m ch l i nng hn r t nhi u so v i cc vng dy khng b ng n m ch. V y l t i sao? p: M t b ph n b i n tr b ng n m ch, khi c i n, dng i n khng ch y qua dy i n tr b ng n m ch cho nn khng nng. Cu n y qu n trn li s t khi c b ph n b ng n m ch, tng ng nh cu n th c p c a bi n th t ng u b ng n m ch. Lc ny c ng dng i n ch y qua b ph n b ng n m ch l n g p nhi u l n so v i bnh th ng, sinh ra nhi t nng, lm tng nhi t . 1 - 1 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao i n tr xoay chi u v i n tr m t chi u c a cng m t s i dy d n l i khng gi ng nhau? p: Khi dng i n xoay chi u thng qua dy d n, m t phn b dng i n trong ti t di n dy d n l khng gi ng nhau, cng g n tm dy d n th m t dng i n cng nh , g n b m t dy d n th m t dng i n tng i l n. Hi n t ng ny g i l hi u ng b m t. Khi t n s cng cao, th hi n t ng ngy cng th hi n r rng. Do k t qu c a hi u ng b m t ny m lm cho ti t di n h u hi u c a dy d n gi m, i n tr tng. Khi dng i n m t chi u thng qua dy d n, khng c hi n t ng ny, cho nn trn cng m t dy d n, i n tr xoay chi u l n hn i n tr m t chi u. 1 - 1 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi qu n cu n i n c m cao t n, t i sao ph i dng dy nhi u s i ho c dy d n r ng ru t?
- Trang 7 -
p: Khi qu n cu n cao t n, s d ng dy d n nhi u s i l nh m gi m thi u nh h ng hi u ng b m t c a dng i n xoay chi u t n s cao. S d ng dy d n r ng ru t l nh m l i d ng y ti t di n h u hi u c a dy d n, ti t ki m kim lo i mu. V v i cu n dy cao t n (c dng i n cao t n ch y qua) th hi u qu c a dy d n r ng ru t cng gi ng nh dy d n c c cng ng knh ngoi. 1 - 1 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C m ch i n nh hnh 1-1-11. Khi c m m t li s t vo trong cu n c m L, n tr nn t i l i. T i sao? p: Khi trong m ch xoay chi u c u v i cu n dy, dng i n trong m ch i n khng ch c quy t nh b i i n tr trong bng n v i n tr trn cu n dy, m cn lin quan n i n c m L trong cu n dy, L cng l n th dng i n s cng nh , khi c m li s t vo trong cu n dy, L tr nn l n, v th bng n tr nn t i. 1 - 1 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao t i n u vo m ch i n xoay chi u th c dng i n ch y qua, cn u vo m ch i n m t chi u th khng c dng i n ch y qua? p: Khi u t i n vo m ch i n xoay chi u, do s thay i mang tnh chu k v chi u v l n c a i n p xoay chi u, khi n b n c c t i n ti n hnh n p, phng i n theo chu k. Dng i n phng v n p i n ny chnh l dng i n xoay chi u ch y qua t i n. Khi u t i n vo m ch i n m t chi u, do chi u c a i n p m t chi u khng thay i theo chu k, ch th i i m u vo c dng i n n p nhng th i gian r t ng n, n p i n xong s khng cn dng i n ch y qua. n a, cho nn, dng i n m t chi u khng th ch y qua t i n. 1 - 1 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Sau khi u n i ti p hai t i n c i n p nh m c b ng nhau nhng i n dung khng b ng nhau, ph i chng c th t i n p ngoi b ng g p hai l n i n p nh m c c a m i t i n? p: Khng c g p i, v sau khi hai t u n i ti p , s phn b i n p b n t t l ngh ch v i i n dung C, t c C cng nh th i n p b n t c a n cng cao. Khi m c n i ti p hai t i n c dung l ng khc nhau, n u i n p ngoi g p hai l n i n p nh m c c a m t t i n th t c C nh t s x y ra qu p. 1 - 1 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Hai t i n Cl - C2, trong C1 l 16F 300V; C2 l 8 F 300V, u n i ti p chng v i nhau s ng ngu n i n m t chi u 550V, nh n th y t 8F b nh th ng. T i sao? p: Khi ng d ng t i n u n i ti p, th i n p m n nh n c t l ngh ch v i i n dung gi thi t i n p trn hai t Cl v C2 l U1 V U2 T ng dung l ng: C =
C1 .C 2 16.8 16 = = F C1 + C 2 16 + 8 3
i n l ng trn cc t i n: Q = CU = C2U2
- Trang 8 -
Qua c th th y, t i n c i n dung nh th i n p nh n c l n hn gi i h n ch u p c a n, cho nn b nh th ng. 1 - 1 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi hai cu n dy khng c li s t (c cng quy cch) l n l t u v i i n p m t chi u 220V v i n p xoay chi u 220V, cu n dy no nng nhanh hn. T i sao? p: Cn c vo nh lu t Jun ta c : nhi t l ng pht ra t l thu n v i bnh phng c ng dng i n ch y qua dy d n, t l thu n v i i n tr dy d n, t l thu n v i th i gian gia nhi t. Sau khi u v i i n p m t chi u 220V, c ng dng i n trong cu n dy khng c li s t ch do i n tr c a cu n dy quy t nh. Cn khi cu n dy khng c li s t u v i i n p xoay chi u 220V, c m khng c a cu n dy s c n tr dng i n xoay chi u ch y qua, c ng dng i n do tr khng c a cu n dy quy t nh, cho nn c ng dng in xoay chi u nh hn dng i n m t chi u. V th , cu n dy d n v i i n p m t chi u s pht nhi t nhanh hn cu n dy u v i i n p xoay chi u. 1- 1 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cu n dy i n p c a cng t c i n t xoay chi u, n u s vng qu n khng i m tng ti t di n dy d n th c th . gi m tng nhi t c a cu n dy. Nhng v i cu n dy m t chi u cng tng ti t di n dy d n nh v y, nhi t l i tng cao. T i sao? p: i n khng c a cu n dy xoay chi u l n hn i n tr r t nhi u, nn dng i n trong cu n dy h u nh khng ch u nh h ng c a i n tr . Khi ti t i n dy d n tng, i n tr R gi m, th c ng dng i n I h u nh khng thay i, t n hao I2R trn ng c a cu n dy gi m, cho nn nhi t gi m xu ng. C ng dng i n c a cu n dy m t chi u do i n tr R quy t nh (khi i n p khng i), khi R gi m, s tng ln c a I t l ngh ch v i R, t n hao I2R m t m t tng ln theo t l ngh ch v i bnh phng R, m t m t gi m xu ng theo t l thu n v i R, k t qu l tng ln theo t l ngh ch v i R, cho nn nhi t l i c tng ln.
- Trang 9 -
1 - 2 Dng bt th i n ki m tra m ch i n
1 - 2 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bt th i n ch c m t u ch m vo v t d n i n, t i san c th pht sng ? p: K t c u bn trong c a bt th i n nh th hi n hnh 1 - 2 - 1. B ph n pht sng l bng n c hai c c. Bng n n p kh neon, m t c c n i v i u khc c a bt th sau khi u n i ti p v i m t i n tr c i n tr l n. Khi i n p gi a hai c c c a bng n t n tr s nh t nh, gi a hai c c s pht sng, sng c a n t l thu n v i i n p gi a hai c c. Khi i n p gi a v t mang i n i v i t l n hn i n p b t u pht sng c a bng n, th khi ch m m t u bt vo n, cn u kia qua ng i n i v i t thnh m ch kn, nn c th pht sng, tc d ng c a i n tr l h n ch dng i n ch y qua ng i nh m trnh i n gi t nguy hi m. 1 - 2 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Lm th no dng bt th i n c th phn bi t i n p 220V l i n m t chi u hay xoay chi u? Lm sao c th phn bi t c c m, c c dng c a i n m t chi u ? p: Khi bng neon c a bt th i n thng i n, ch c c c u v i c c m l pht sng. Khi th i n xoay chi u, hai c c c a bng neon thay nhau lm c c m, c c dng cho nn c hai c c cng pht sng. Khi n i bt th i n vo gi a c c m, c c dng c a m ch i n m t chi u, trong bng neon ch c m t c c pht sng, c c pht sng l c c n i v i c c m c a ngu n i n, c c khng pht sng l c c n i v i c c dng. 1 - 2 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng bt th i n ki m tra hai c c dng m c a my pht i n m t chi u 110V, bng n u khng sng, nhng khi ch m v i b t k u no c a Mgrm k trn 500V th u pht sng. Hai ci u khng ti p t, t i sao ci sau c th pht sng? p: Mgrm k v my pht i n tuy khng tr c ti p ti p t, nhng u qua i n tr cch i n r t cao ti p t. Nh hnh 1 - 2 - 3, A, B bi u th cho hai c c, R1, R2 l i n tr cch i n c a hai c c i v i t. N u Rl = R2 th hi u i n th (tr s tuy t i) c a c c dng, m i v i t b ng nhau. Khi i n p u l 110V, hi u i n th c a m i c c i v i t ch c 55V, cha t t i i n p pht sng c a bng n, cho nn khng sng. Khi i n p u v t qu 500V, i n th m i c c i v i t u v t qu i n p pht sng c a bng n cho nn u pht sng. Nhng khi Rl v R2 chnh nhau r t xa, i n th c a hai c c i v i t cng khng chnh nhau r t xa, lc m t c c c a i n p 110V cng c th lm bng n pht sng, m t c c c a i n p 500V cng c th khng pht sng.
- Trang 10 -
1 - 2 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng bt th i n ki m tra u kim lo i c a bng n, th ng c th lm cho bng n neon pht sng, nhng dng vn k ph thng o l i khng c i n p. T o sao? p: Hi n t ng trn y c th dng hnh 1 - 2 - 4 gi i thch. i m A bi u th dy pha trong bng n, i n tr cch i n c a n i v i kim lo i trn ui n l Rl, i n tr cch i n c a F i v i t G l R2, do dng i n r gi a A v F l I1, s t p gi a FG l VFC = I1.R2 = U
VFG
V R 2 , gi thi t R1 + R 2
220V,
R1
5,
R2
10
th
th
VFG
1 - 2 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Nh th hi n hnh 1 - 2 - 5a, khi dy gi a (trung tnh) c a m ch i n chi u sng b t dy, bng n b ng t, t i sao bt th i n ch m i m F c a dy gi a c th pht sng? Cn i m G khng sng? T i sao dng vn k o i n p c a i m F i v i t l i khng c?
Hnh 1-2-5 p: M ch i n tng ng c a tnh hu ng nh th hi n hnh 1 - 2 - 5 b. R1 l i n tr cch i n gi a dy pha v i dy gi a, R2 l t ng i n tr gi a ng i khi v i bt i n. Lc ny, i n th c a i m F do t s gi a R1 v i R2 quy t nh. V d , khi R 2 = R 1 th UF = U = 55V; khi R 2 = R 1 th UF = U = 44V
1 3 1 4 1 4 1 5
- Trang 11 -
, cho nn bt i n v n c th pht sng. i m G tr c ti p n i v i t, i n th c a n g n b ng 0, cho nn bt i n khng pht sng. Khi dng vn k o i n p c a i m F v i t, do i n tr c a cu n dy vn k nh hn R1 r t nhi u, UF h u nh b ng 0, cho nn khng c s c. ng nhin, n u cch i n gi a dy pha v i dy gi a r t km, t c tr s Rl r t nh th vn k cng c th c s c 1 - 2 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy trung tnh pha i n p th p c a my bi n th , c mang i n, i n p nghi m c b ng bt th i n th y hn i n p c a v t mang i n thng th ng. l do nguyn nhn g gy nn? p: tnh hu ng ny ph n l n x y ra tr ng h p ni dng i n cch ni cung c p i n tng i xa, ph t i ba pha qu khng cn b ng, c bi t l tr ng h p ti t di n dy trung tnh qu nh th ng d x y ra nh t. Nguyn nhn ch y u c a n l c ng dng i n ch y qua dy trung tnh qu l n, s t p x y ra trn dy trung tnh tng i l n.
- Trang 12 -
1 - 3 Cu n dy c li s t
1 - 3 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i T i Sao trong cu n c n t n s th p (th p d n), ni chung u c li s t, cn trong cu n c n cao t n l i khng c li s t? p: i n khng c a cu n c n c lin quan n i n c m c a cu n dy, m i n c m c a cu n dy c lin quan n tnh ch t ng t c a n. N u ng t c a cu n dy l v t ch t t tnh, th i n c m tng ln. Sau khi cu n c n qu n ln li s t nh v y c th ti t ki m c nhi u kim lo i mu ( ng ho c nhm). Cu n c n t n s th p ch nn s d ng trong m ch i n d i 100Hz. Do t n s th p nn dng phi n thp Silic lm ng t s khng gy ra nhi t cao do dng i n xoy trong li s t sinh ra. Cu n c n cao t n do dng trong m ch i n cao t n, nn n u s d ng li s t, s sinh ra dng i n xoy r t l n, lm t n th t nhi u nng l ng, khi n li s t c nhi t cao. M t khc, i n c m c a cu n c n cao t n th ng khng yu c u qu l n, cho nn ni chung cu n c n cao t n khng dng li s t. 1- 3 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: L c ht c a nam chm i n sau khi li s t c c nh c quy t nh b tch c a c ng dng i n v s vng c a cu n dy (I x W), th h i v i ngu n i n xoay chi u (m t chi u) th trong hai cu n dy sau y, cu n no c l c ht l n hn, gi thi t cu n A l 500 vng, cu n B l 1000 vng, cn l i u hon ton khc nhau? p: Khi v i ngu n i n m t chi u, l c ht g n nh b ng nhau. V s vng c a B tuy tng g p i, nhng i n tr cng g n nh tng g p hai l n, dng i n I gi m i 1/2 cho nn IW g n nh khng thay i. V i ngu n i n xoay chi u, l c ht c a cu n dy c s vng t, ng c l i, l i tng ln. B i v c m khng t l thu n v i W2, cho nn tuy s vng c a B tng g p i, c m khng l i tng ln g p 4 l n, v th , dng i n gi m cn 1/4, cho nn l c ht c a B nh hn A kho ng 1/2 l n. 1 - 3 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Nh th hi n hnh 1 - 3 - 3, hai cu n dy hon ton gi ng nhau qu n ln cng m t li s t m ch kn, t i n p xoay chi u U ln hai u c a m t cu n dy no (nt li n trong hnh) v u song song hai cu n dy l i v i nhau r i n i V i U (nt t trong hnh), trong hai tr ng h p , dng i n I c a m ch i n li u c b ng nhau? p: Dng i n I c a m ch i n b ng nhau. V dng i n ny ch y u l dng i n kch t , ph n i n th m t thng xoay chi u do n sinh ra c m ng trong
- Trang 13 -
cu n dy, g n nh b ng v i i n p U bn ngoi, ng c chi u nhau; v i s Vng c a cu n y v t n s c a ngu n i n c nh, th l n c a ph n i n th s t l thu n v i t thng; gi y i n p ngoi c nh, ph n i n th cng c nh, t thng cng c nh, cho nn trong hai tnh hu ng trn, t thng trong li s t m ch kn l b ng nhau. Khi u song song, s vng c a cu n dy tng g p i, lm cho t thng b ng nhau, dng i n kch t ch y qua m i cu n dy ph i gi m 1/2, cho nn dng i n I c a m ch i n v n khng i.
- Trang 14 -
1 - 4 i n v t
1 - 4 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy t i i n t i sao l i rung v ku? p: Dy ci c ng c a nh my i n v tr m bi n i n trong khi v n hnh b rung v ku, ph n l n x y ra trong dy ci hai phi n (ho c nhi u phi n) cng pha. B i v trong cc y ci cng pha, l n v chi u c a dng i n ch y qua l gi ng nhau (nh hnh 1 - 4 - 1): Khi c dng i n ch y qua, s sinh ra t tr ng quanh m i dy ci. Do tc d ng tng h c a t tr ng v dng i n trong dy ci khi n hai s i dy ci ch u l c ht l n nhau, l i v dng i n ch y qua dy ci l i n xoay chi u 50Hz, trong m i n a sng khi dng i n bi n i t "khng" n tr s l n nh t r i l i gi m xu ng n tr s "khng", l c ht gi a hai dy ci cng bi n i t "khng" n tr s l n nh t r i l i gi m xu ng b ng "khng". N u phi n i n v c p gi a khe h dy ci c p r t ch c ch n th tuy ch u l c dy ci cng khng b rung. Nhng, th ng th ng trong qu trnh v n hnh, c p dy ci b r l ng ho c kho ng cch c p dy qu xa (ni chung c 800-1000mm c m t c p) th d i tc d ng c a l c t , dy chnh s b rung 100 l n/giy, km theo c ti ng ku chi tai. Dy ci rung trong th i gian di khng nh ng pht ra t p m chi tai m cn s lm cho kim lo i dy ci b m i, n t v gy nn s c , cho nn c n nhanh chng lo i tr hi n t ng ny. 1- 4 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t thanh nam chm vnh c u v m t thanh s t non, hnh dng hon ton gi ng nhau (nh hnh 1 - 4 - 2), gi s khng d a vo b t c th g khc, c th nhanh chng on ra khng? p: L y thanh A cho ht ph n gi a c a thanh B. N u c ht, th thanh A l nam chm vnh c u, n u khng ht th thanh A l s t non. B i v ph n gi a c a nam chm vnh c u khng th hi n t tnh. V th , s t non khng th ht ph n gi a c a nam chm, nhng nam chm l i c th ht ph n gi a c a s t non. 1- 4 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t thanh nam chm vnh c u n u c t lm i theo ng AB nh th hi n hnh 1 - 4 - 3 th khi hai n a g n nhau s c hi n t ng g x y ra? p: Sau khi thanh nam chm c t tch ra theo ng AB, thnh hai thanh nam chm, lc ny t c c cng tnh c nh nhau, gi a hai thanh c l c y l n nhau khi n chng khng th ghp l i v i nhau c n a. Tr c khi chia tch ra, l c ht phn t l n hn l c t y nhau cho nn khng
- Trang 15 -
b y tch ra.
- Trang 16 -
1 - 5 V t li u Cch i n
1- 5 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao cch i n trong c a thi t b i n cao p th s d ng cch i n gi y d u, cn cch i n ngoi l i s d ng cch i n v c nh s cch i n, th y tinh v.v... p: Cch i n trong ph n l n dng cch i n gi y d u c ch t o b ng cch ch ng x p gi y cp i n r i t m d u, do x s i c tc d ng ngn cch trong d u, cn d u l i chn l p kn khe h trong gi y, cho nn c ng i n h c r t cao, c bi t l c ng i n h c t c th i; c th t trn 100kV/mm, tnh cng ngh cng tng i t t, v th c s d ng lm ch t cch i n trong r t nhi u thi t b i n cao p (nh t i n, cp i n, bi n th , b h c m v.v...). Nh ng ch t v c nh s cch i n, th y tinh v.v... do kh bi n ch t l i t b nh h ng c a th i ti t kh h u, m c ng c h c l i cao, l i ch u c phng i n, v th c s d ng r ng ri lm cch i n ngoi c a thi t b i n cao p. 1 - 5 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao i n tr cch i n gi m theo s tng ln c a nhi t ? p: Khi nhi t tng cao, s chuy n ng c a phn t trong ch t cch i n tng theo, i n t trong phn t d thot ra do s va ch m l n nhau gi a cc phn t lm tng tnh nng d n i n trong ch t cch i n; ng th i khi nhi t tng cao th thnh ph n n c trong ch t cch i n s b t u trng n , di ra, thnh d ng s i nh phn b gi a hai c c, do trong n c c ch a t p ch t d n i n, v th lm tng tnh nng i n trong v t ch t cch i n. T p ch t ch a trong n c v t p ch t tnh ki m, tnh axt ch a trong ch t cch i n sau khi b n c phn gi i s lm tng tnh nng d n i n, do khi nhi t tng cao, i n tr cch i n s gi m th p. 1- 5 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: dy ch t cch i n tng g p hai l n, ph i chng c ng ch u p cng tng g p hai? p: Ch t cch i n t t v ng u (m ca r t m ng) t trong i n tr ng u th c ng ch u p c a n c t l thu n v i dy. Nhng tuy t i a s v t li u cch i n, do nh ng nguyn nhn nh tnh khng ng u v ch t li u v s khc nhau v m c kh, c bi t l, khi dy tng ln nhi t sinh ra do t n hao mi ch t gy ra trong v t th cch i n, khng th tn pht ton b n i n c c ho c vo mi ch t khc chung quanh, t p trung l p trong v t th cch i n, lm nng v t cch i n, d gy ra nh th ng nhi t. Do , dy tng g p i th c ng ch u p tng khng n g p i. 1 - 5 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ch n v t li u cch i n cho t i n, mong mu n h s cch i n tng i r C a v t li u ph i l n m t cht, cn khi ch n v t li u cch i n cho cp i n v my i n th l i yu c u r ph i nh hn m t cht. T i sao? p: Mi ch t cch i n c . tc d ng cch i n v c nh c h c i v i th d n i n v i i n th khc nhau; nhng trong t i n, mi ch t cn c m t tc d ng quan tr ng n a, l tng tr nng l ng. i v i t i n t m ph ng th i n dung c a
- Trang 17 -
n C=o. r.A/d, trong eo l h s cch i n chn khng; r l h s cch i n tng i c a mi ch t; A l di n tch b n c c; d l kho ng cch gi a hai c c N u r l n, th i n dung C s tng ln theo t l thu n. V th , khi ch n v t li u cch i n dng cho t i n, m t m t ph i ch c ng i n h c, m t khc mu n r l n m t cht, nh v y c th gi m th tch v tr ng l ng cho n v dung l ng c a t i n. Ch t cch i n dng cho cp i n v my i n khng c yu c u tng tr nng l ng, mu n tnh c c ha tng i y u, t c er tng i nh . i v i cch i n cho cp i n, r nh cn c th gi m thi u dng i n n p i n khi cp i n v n hnh. Mi ng rnh cu n dy stato c a mt c khe h , n u r mi ch t cch i n th r n c a mt nh chnh l ch v i .khng kh tng i nh th c ng tr ng c a mi ng rnh ho c khe h cng tng i nh th c th nng cao i n p nh th ng. 1 - 5 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong khe h khng kh, thnh ph n n c trong khng kh tng ln, i n p nh th ng tng cao, t i sao mi ch t th r n b m th i n p nh th ng l i s t xu ng p: Trong khe h khng kh, n u m tng ln, thnh ph n n c trong khng kh d thu ht i n t , hnh thnh ion m, do hnh trnh t do c a n rt ng n khi n i n p nh th ng tng cao. Mi ch t cch i n th r n sau khi ht m, do n c b thu ht vo bn trong ho c b m t mi ch t n c th ha tan t p ch t ion ho c lm i n ly ch t c c c tnh m nh, hn n a vi nh h ng c a cc t p ch t khc, tc d ng i n ly c a b n thn thnh ph n n c tng m nh; do lm tng i n ly mi ch t th r n v t n hao mi ch t, d n n i n p nh th ng gi m xu ng. i v i v t li u x s i d ht m th nh h ng c bi t l n, i n p nh th ng sau khi ht m lc th p nh t c th ch b ng vi ph n trm lc kh ro; cho nn trong v n hnh c n ch ch ng m. 1 - 5 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong v t li u cch i n cao p n u l n l n b t kh th trong v n hnh d lm h ng ton b v t li u cch i n. T i sao? p: Trong v t li u cch i n cao p, n u l n b t kh th s t o thnh mi ch t c l p, c ng i n tr ng c a n phn b U l ngh ch v i h s cch i n. Do h s cch i n c a b t kh nh , c ng i n tr ng l n, b t kh s i n ly t do tr c khi n ton b c ng cch i n gi m, t lm h ng tnh nng c a ton
- Trang 18 -
CHNG II
NH NG V N C B N C A H TH NG C P I N
2-1 Truy n t i i n
2 - 1 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao h th ng i n xoay chi u s d ng sng hnh sin m khng s d ng sng d ng khc? p: Sau khi cc lo i my i n v thi t b i n t h p thnh h th ng i n, mu n v n hnh bnh th ng ph i b o m h th ng i n c hnh (d ng) sng th ng nh t nh v y thi t k v ch t o my i n v thi t b i n m i c cn c chung. B i v,trn t C c ng dng i n i = C.du/dt (trong cng th c du/dt l bi u su t) trn i n c m L, i n p u = L.di/dt (trong cng th c , di/dt l bi u su t c ng ); xt v ton h c, ch c hm s sin sau khi vi phn ho c tch phn th th (d ng sng) c a hm s m i khng thay i. ng th i, trong m ch i n th ng s c m t s i n p v c ng thm vo, duy chi c hm s sin khi c ng thm vo d ng sng m i khng pht sinh bi u k d , cn b t c hnh sng no u khng c tnh ch t ny. 2 - 1 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T n s lm vi c c a i n xoay chi u t i sao l i nh l 50 ho c 60 chu k trong m i giy? p: T n s c a i n xoay chi u cao hay th p u c l i v h i. T n s cao c th gi m thi u l ng s d ng ng v s t dng trong my i n v my bi n th ,cho nn tr ng l ng gi m nh , gi thnh th p, s nh p nhy c a bng n do dng i n thay i gy nn m t ng i cng khng d nh n th y. Song n s lm gi m khng p c a ng dy t i i n v thi t b i n t n hao nng l ng tng ln, lm x u nng su t i u ch nh v hi u su t c a i n p. T n s qu th p, s lm tng tr ng l ng c a my i n v bi n th , gi thnh tng cao, s nh p nhy c a bng n cng d nh n th y, cho nn t n s lm vi c qui nh 50 ho c 60 chu k/giy l tng i h p l. 2 - 1 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao i n p l i i n ph i ch n cc c p khc nhau ? p: Ch n c p i n p, ngoi vi c tnh n l i th p an ton cho ng i s d ng dng l i i n p th p ra, khi truy n t i phn ph i i n l i c cng cng su t th i n p cng cao, dng i n cng nh , di n tch ti t di n ph n t i i n c a dy d n c th s d ng cng nh , u t s gi m tng ng. Nhng yu c u i v i cch i n th i n p cng cao, u t v c t i n, bi n p, b ng t i n cng cng l n. Do i v i cng su t truy n t i v kho ng cch truy n t i nh t nh no th c n ch n i n p h p l nh t. ng th i, vi c ch n i n p i n l i ph i t ng h p xem xt ton di n qui ho ch tr c m t v lu di ph t i i n l i v trnh k thu t lc m i c th l a ch n thch h p. C p i n p ch n qu cao, th ph t i lu di c a ng dy khng
- Trang 19 -
, lng ph u t, ch n qu th p th khng lu l i ph i thay i n p c p cao hn, cng khng kinh t . 2 - 1 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Th ng nghe ni n i n p ng dy 6 kil vn (kV) ho c 6.3 kil vn (kV), 6.6 kil vn (kV). Cch ni no ng? p: i v i c p i n p ny, i n p nh m c c a thi t b i n (nh ng c i n, l i n) l 6kV cn i n p nh m c c a my pht i n l 6.3kV. i n p nh m c cu n nguyn c a my bi n p gi ng nh thi t b dng i n t c 6kV; i n p nh m c c a cu n ph cao hn c a thi t b dng i n 5%, t c 6.3kV. Khi tr s i n p ng n m ch c a bi n p trn 8%, i n p nh m c c a cu n ph ph i cao hn c a thi t b dng i n 10%, t c 6.6kV. Theo qui nh, i n p nh m c c a l i i n ph i b ng v i thi t b dng i n c a n, i v i i n p c p ny m ni l 6kV. Cho nn ni, ng dy i n p 6kV l ng. 2 - 1 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: S t p v t n th t i n p c g khc nhau? p: Trong m ng i n m t chi u, s t p v t n th t i n p l hon ton gi ng nhau, nhng trong m ng i n xoay chi u, do v tr pha c a dng i n v i n p khc nhau, v quan h s t p do i n khng c a m ch i n gy ra nn hai khi ni m khc nhau. Hi u hnh h c c a i n p hai u, u v cu i c a ng dy g i l s t p; hi u i s i n p hai u c a n g i l t n th t i n p. Trong m ng xoay chi u, tr s tuy t i c a s t p l n hn t n th t i n p. 2 - 1 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n p c a bu ng phn ph i i n p th p l 400V; s t p ng dy t bu ng phn ph i i n n phn x ng 32V. N u h s cng su t c a phn x ng l 0.6 tr khng c a ng dy l i n tr thu n, th i n p phn x ng c ph i l 368V? p: Khng ph i; m l 380V .Gi thi t i n p
.
bu ng phn ph i i n l U1
. .
,s t p ng dy l U i n p phn x ng l U 2 , c ng dng i n ph t i c a phn x ng l I 2 . Quan h v tr pha gi a chng v i nhau c th bi u th nh hnh 2 - 1 - 6. V tr khng c a ng dy l i n tr thu n, cho nn U song
. .
- Trang 20 -
H i: T i sao my bi n th dung l ng l n ho c c u dao d n cao p s d ng trn ng dy t i i n ba pha u dng ba pha t o thnh? p: Ng i ta th ng dng ba ci m t pha m khng dng m t ci ba pha l do: (1) th tch v tr ng l ng qu l n, v m t v n chuy n ph i ch u s h n ch b i kh nng c a phng ti n v n t i ho c kch th c c a ng s, c u c ng, ng h m v.v... (2) Bi n th ho c c u dao d n cao p d b ng i s d ng ch c n chu n b m t ci m t pha l c, so v i d b m t ci ba pha c th ti t ki m v m t u t r t l n. (3) N u khng may b h h ng th ch c n s a ch a m t ci m t pha, t c s a ch a s nhanh hn l s a ch a thi t b ba pha. 2 - 1 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi t i i n trn khong cch xa th my bi n th tng p u thnh - Y (tam gic - sao) bi n th s t p th u thnh Y - (sao - tam gic)? p: i n p l i t i i n cng cao th hi u su t cng cng cao. My bi n th tng p u - Y, dy ra bn pha th c p thu c s l i n p dy; t v i s vng tng i t, s thu c i n p tng i cao, nng cao c t l tng p. Cng cng l do my bi n th h p u Y - , v i s vng c a cu n dy bn s c p khng nhi u c th t c ti l h p tng i l n. Ngoi ra, khi bn th c p c a bi n th tng p v bn s c p c a my bi n th h p u ki u Y (hnh sao) u c th ti p t, i m trung tnh khi n i n p dy t i i n i v i t l i n p pha, b ng
1 i n p dy; cng t c l h th p yu c u cch i n c a ng dy, h gi 3
thnh xy d ng. 2 - 1 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c m t s n v s d ng i n tch ring chi u sng v ng l c m khng dng chung m t my bi n th ? p: Xt v m t gi m thi u s l ng thi t b n u c chi u sng v ng l c dng chung m t bi n th th s kinh t hn. Nhng, ph t i c a ng l c a ph n l ng c i n, khi kh i ng s lm s t gi m i n p ngu n m t cch r r t, v khi ph t i c a ng l c thay i cng lm thay i i n p ngu n, nh ng i u u lm cho sng c a n chi u sng m t n nh. phng ng a hi n t ng ny, tch ring h th ng i n dng cho ng l c v h th ng i n dng cho nh sng l t t hn. 2 - 1 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao nh ng my i n quay trn khng th tr c ti p u v i pha ng dy thu c h "hai dy m t t"? p: Trong v n hnh ng dy trn khng h "hai dy m t t", c m t pha th ng xuyn ti p t, v th i n p pha khng ti p t i v i t l i n p dy. N u u tr c ti p my i n vo, th cch i n c a n s ph i v n hnh lu di d i i n p dy, i u ny l khng th c. V th , ph i qua my bi n th cch ly m i c th u vo c. 2 - 1 - 11 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 21 -
H i: Trong m ng phn ph i i n p th p h ba pha ba dy, li u c th p d ng h "hai dy m t t" ti t ki m m t ng dy? p: Khng c. Nguyn nhn l: (1) ch dy d n ti p t s xu t hi n s t p r r t khi n i n p pha ti p t u c ph t i s r t th p; i n p ba pha khng cn b ng; tnh v n hnh c a ph t i tr nn x u. (2) Do i n p c a pha i v i t l i n p dy, cho nn khi ng i ti p xc v i dy pha b t k no khng ti p t th s r t nguy hi m. (3) Khi i n p dy c a l i i n l 380V, khng th tr c ti p u n i v i ph t i chi u sng. (4) Khi x y ra ng n m ch gi a dy d n pha ti p t v i pha khng ti p t, do dng i n ng n m ch b h n ch b i i n tr ti p t hai ch c a pha ti p t, khng lm nng ch y dy ch, nn s ko di qu trnh ng n m ch. (5) Khi ch n i n tr ti p t tng i l n th ph n v t ti p t c th xu t hi n i n p nguy hi m. 2 - 1 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi truy n t i i n ba pha nng thn, t i sao c lc ch dng hai dy trn khng? p: nng thn, do ng dy t i i n di m dy i n tho i i n tn khng nhi u, v th c th l i d ng t lm m t dy t i i n ba pha, nh th hi n hnh 2 - 1 - 12, nh m ti t ki m gi thnh l p t ng dy t i i n (thng th ng c th ti t ki m 25 - 30% v n u t ban u). Lo i ng dy t i i n t n d ng t lm m t dy pha th ng g i l ng dy t i i n ba pha h "hai dy m t t"; tuy c th ti t ki m nhng cng c nh c i m, ch y u l: (1) nh h ng tng i l n i v i ng dy thng tin. V th trong thnh ph khng c dng. (2) i n p ti p xc v i n p v t ni ti p t tng i l n, cho nn c n c bi t ch an ton. (3) i n p pha i v i t l i n p dy ch khng ph i i n p pha, do khi tr c ti p dng v i ph t i ba pha, cch di n c a ph t i i v i t d b nh th ng. 2 - 1 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: H ba pha ba dy so v i h m t pha hai dy, ti t ki m c bao nhiu dy? p: Gi thi t t n hao trong i n p dy v ng dy l nh nhau. V y cng su t truy n t i c a m t pha v ba pha l n l t l: P = UI1 v P = 3 UI3 t c I1 = I3. 2 2 T n hao c a hai ci b ng nhau: PCU = 2. I1 R1 = 3. I3 .R3 Ho c R3 = 2R1. Tr ng l ng c a dy t l thu n v i s s i dy, t l ngh ch v i i n tr .
1 2 W1 2 2R 1 4 R1 R = = 1 = = 3 W3 2 1 R1 3 3 R 3 2R 1 1 Cho nn, c th ti t ki m c ho c 25%. 4 2
- Trang 22 -
2 - 1 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi x y ra s c ng n m ch m t ch no c a h th ng i n l c s lm cho h th ng dao ng, th m ch ph v c h th ng? i m D trn p: N u x y ra ng n m ch ng dy g n nh my i n A (xem hnh 2-1-14), i n p dy chnh c a nh my A s s t xu ng g n b ng 0, m t ph t i, ng c khng k p i u ch nh tng ng, t c quay c a t my nh my A t t s tng cao. Lc ny, trn ng dy chnh c a nh my B v n cn i n p cn l i tng i cao, ph t i m t i khng nhi u, t c quay c a my pht i n tng tng i l n. Nh v y, t my c a hai nh my A, B sinh ra chnh l ch t c quay, n u th i gian ng n m ch ko di tng i lu th t my c a hai nh my s m t ng b , khi n h th ng dao ng th m ch b ph v . V th nng cao tnh n nh v n hnh song song c a h th ng, yu c u nhanh chng kh c ph c s c ng n m ch, phng ng a m r ng s c .
- Trang 23 -
2 - 2 Dy ci (Dy d n nh )
2 - 2 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong h th ng 6 ~ 10 kV c a nh my pht i n v tr m bi n i n, t i sao u s d ng dy ci ch nh t? p: Khi di n tch ti t di n nh nhau, th chu vi y ci hnh ch nh t l n hn hnh trn; t c b m t t n nhi t c a thanh d n chnh hnh ch nh t l n hn, do i u ki n lm mt t t hn, ng th i, do nh h ng c a hi u ng i n tch t p trung b m t c a i n xoay chi u, i n tr c a dy chnh ti t di n hnh ch nh t s nh hn i n tr ti t di n hnh trn, o khi di n tch ti t di n v nhi t pht nhi t cho php gi ng nhau th dng i n ch y qua ti t di n hnh ch nh t s l n hn. Cho nn, trong h th ng 6 ~ 10kV ni chung u s d ng dy ci ch nh t, cn trn thi t b phn ph i i n 35 kV v trn n a, phng ng a qu ng i n tm, th ng s d ng dy ch hnh trn. 2 - 2 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong my i n xoay chi u ni chung khng s d ng dy ci b ng thp, nhng trong m t s m ch i n xoay chi u v m ng i n m t chi u l i c s d ng. p: i n tr su t c a thp g p 6 ~ 8 l n c a ng; s d ng trong m ch i n xoay chi u dung l ng l n t t s gy nn t n th t i n p v tiu hao i n nng. M t khc tnh d n t c a thp tng i t t, d gy nn t tr v t n hao dng xoy (Fuc) nn ni chung nh ng m ch i n xoay chi u dung l ng l n u khng dng thp lm dy ci. Nhng c ng c h c c a dy ci b ng thp l i cao, gi r , nn c th s d ng trong m ch i n cao p xoay chi u dung l ng nh nh b h c m i n p bn cao p c a my bi n th dng trong nh my i n dung l ng nh . Trong m ch i n m t chi u, do khng t n t i t tr v t n hao dng xoy, cho nn cng c dng y ci b ng thp, nh thanh d n i n m t chi u c a bu ng c qui. 2 - 2 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: V i c ng dng i n r t l n, khi ch n dy ci nn xem xt nh th no ? p: Khi ch n dy ci khng nn s d ng ti t di n qu l n. V c ng dng i n cho php c a n s gi m theo s tng ln c a ti t i n, cng t c l s tng ln c a dng i n cho php khng t l thu n v i s tng ln c a ti t di n dy ci. V th , khi c ng dng i n m t pha v t qu dng i n cho php c a m t ti t di n l n nh t th th ng s d ng nhi u dy ghp song song. Dy ci trong m t pha, ni chung, khng qu hai dy. V khi s dy trong m i pha tng ln, do lm ngu i tr nn km, s gia tng c a ph t i cho php khng t l thu n v i s dy, m gia tng tng i nh . Hn n a, khi l xoay chi u hi u ng ln c n r t l n. 2 - 2 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi s d ng ghp song song dy ci hnh ch nh t, m i pha khng c qu 3 dy, cn dy d n chia tch th c th dng dy d n m m c 3 s i tr ln?
- Trang 24 -
p: Khi dng i n lm vi c v t qu dng i n cho php c a dy ci th m i pha c th dng hai ho c 3 dy ci hnh ch nh t ghp song song c nh ln gi cch i n. c th t a nhi t t t, gi a cc dy ph i gi kho ng cch b ng dy c a n, khng c ch ng ln nhau. Nhng s dy d n m i pha tng ln, th dng i n cho php c a n b nh h ng b i i u ki n t a nhi t tr nn km v hi u ng b m t, nn khng tng ln theo t l thu n khi m i pha c 3 dy, dng i n c a dy gi a chi m kho ng 20% t ng c ng dng i n, hai dy bn chi m 40% m i dy. Do khng nn s d ng m i pha qu ba dy ci ch nh t. Cn dy d n chia tch do nhi u s i dy d n m m t o thnh, do gia cng v l p rp tng i d , khng c n ph i x p ch ng, c th x p r ng gi a, cho nn cho php s d ng 4 s i tr ln. 2 - 2 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy ci ba pha b tr ngang b ng ho c th ng ng th pha no ch u s c i n ng l n nh t? p: Cn c vo hi n t ng: chi u dng i n gi ng nhau sinh ra l c ht, chi u dng i n khc nhau sinh ra l c y m xt th khi chi u dng i n hai pha hai bn ng c nhau th pha gi a ch u l c l n nh t (xem hnh 2 - 2 - 5). Gi thi t dng i n trong ba pha l i x ng v cn b ng th d a vo cng th c F = 0
I1I 2 c th 2a
tnh c l c y m pha gi a nh n c l n hn 1/4 so v i m i pha hai bn. 2 - 2 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dy ci m t pha chia thnh vi dy l p ln cng v s , t i sao ph i tng thm m lt vo gi a hai thanh d n gi a v s ? p: Trong tnh hnh l c i n ng m dy ci ch u khng ch l l c gi a dy ci khc pha m cn c l c tc d ng l n nhau gi a dy d n cng pha. V kho ng cch dy ci cng pha tng i g n, do l c i n ng tng i l n. Tng thm m lt c th gi m kho ng cch i m ch ng , gi m mmen c a l c i n ng. 2 - 2 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong thi t b phn ph i i n, ni chung u dng dy ci tr n? p: Dy ci tr n c cc u i m sau y: i u ki n t a nhi t t t, dng i n cho php tng, l p rp d , s a ch a n gi n, gi thnh tng i th p cho nn. b t k l thi t b phn ph i i n trong phng hay ngoi tr i, ni chung u s d ng thanh d n tr n. 2 - 2 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy ci d ng ai s d ng trong thi t b phn ph i i n, khi l p t c hai cch: t ngang v t ng (xem hnh 2 - 2 - 8). T i sao?
- Trang 25 -
p: Khi ch n kch th c dy ci c n xt t i hai i m: ( l ) Lu l ng t i-Dy ci c th cho dng i n m ph t i c n thi t ch y qua an ton. N u ch n qu nh , dy ci s nng do qu t i. (2) C ng c h c - thanh d n c ng l c c h c c a dy ci ch u c khi x y ra s c ng n m ch, khng n n i lm h ng thi t b c a dy ci. Nhng tnh nng c a dy ci d ng ai c ti t di n nh nhau, khi t ngang t ng c ch khc nhau. Khi t ng, lu l ng t i i n tng i l n, nhng ch c th ch u c ng l c c h c tng i nh . Cn khi t ngang, lu l ng t i i n gi m 5 - 8% so v i t ng, nhng c th ch u c ng l c c gi i tng i l n. Do , khi l p t dy chnh d ng ai c n cn c vo tnh nng trn y quy t nh t ngang hay t ng. N u cng su t r t l n, th ng l p t cc pha trn d i ch khng b tr trn cng m t ph ng ngang b ng, v t ng dy ci l ng t i i n v c ng c h c u th a mn. 2 - 2 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n p gi a cc r (d ) ng h p lu ng trong l i n tng i th p. Nhng thng th ng kho ng cch l p t gi a chng r t xa, li u c th cn c vo yu c u cch i n ni chung rt ng n kho ng cch? p: i v i v n kho ng cch gi a cc dy ci c ng dng i n l n, ngoi vi c xem xt kho ng cch, cch i n gi a cc dy ra, cn ph i tnh n l c i n ng do dng i n sinh ra. Khi kho ng cch gi a hai dy d n nh , th s c i n ng tng h s tng ln, c bi t l l i n trong th i gian nng ch y, do nguyn li u xu ng, nho tr n, th ng x y ra hi n t ng ng n m ch. Lc , l c i n ng gi a cc r ng h p lu r t l n. N u kho ng cch ch n khng chnh xc, s ph h ng b ph n ch ng c a cc r ng h p lu. 2 - 2 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao bulng n i i c a dy ci khng th si t qu ch t? p: Bulng si t qu ch t th b ph n dy ci d i vng m b nn, ti t di n c a y ci gi m. Trong v n hnh, dng i n ch y qua s pht nng, do h s n c a nhm ho c ng l n hn thp, y ci d i vng m cng b nn thm khng th gin n t nhin, n u c ng dng i n trong dy ci gi m nh , nhi t gi m th p, t l co rt c a dy ci l n hn bulng, th l hnh thnh khe b . Nh v y i n tr ti p xc s l n, nhi t tng cao, m t ti p xc s b xy ha, khi n i n tr ti p xc cng l n. Cu i cng lm cho ph n lin k t c a bulng x y ra hi n t ng qu nng, nh h ng an ton v n hnh. Ni chung, nhi t th p, bulng nn si t ch t m t cht, nhi t cao, bulng nn si t l ng m t cht. 2 - 2 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: K p vt dng c nh dy ci trn v s dy ci, t i sao sau khi si t ch t l i ph i n i ra 2 - 3 vng, khng th v n qu ch t ? p: B i v trong v n hnh, dy ci tng nhi t, c bi t l dng i n ch y qua khi ng n m ch, nhi t tng tng i cao, dy ci b nng n ra. N u k p vt v n qu
- Trang 26 -
ch t, dy ci chnh khng cn ch gin n s sinh ng l c r t l n i v i v s , gy nn s c v h ng v s . V th , khi l p rp, sau khi v n ch t ph i n i ra 2 - 3 vng. 2 - 2 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy ci b ng ng v b ng thp, li u c th tr c ti p n i v i nhau b ng bulng ? p: Khng c. V kim lo i khc nhau n i v i nhau gi a chng ch c n c khe h th s gy nn n mn i n ha do tc d ng pin. K t qu l lm tng i n tr ti p xc, tng nhanh s n mn dy ci. phng ng a n mn i n ha, c n p d ng hn n i ho c sau khi m thi c dy ci r i m i lin k t b ng bulng. 2 - 2 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao m t ti p xc c a dy ci b ng nhm khng cho php dng gi y nhm (v i nhm) gia cng ph ng bng? p: Thng th ng dng da th gia cng ph ng m t ti p xc c a dy ci b ng nhm. Khi kh i l ng cng vi c l n c th ti n hnh b ng dao c o ho c dy thp (l p trn my phay). B i v dng gi y nhm (v i nhm) lm ph ng th ct v v n v i bm vo kim lo i, khi n i n tr m t ti p xc c a dy ci tng ln, d oxy ha, pht nhi t gy nn s c . 2 - 2 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi dng bulng n i dy ci t ngang, bulng ph i x t d i ln? p: Ch y u l ti n ki m tra. B i v khi x t d i ln, khi dy chnh v bulng do h s n khng gi ng nhau ho c khi ng n m ch, d i tc d ng c a l c i n ng gy nn khe h khng kh gi a dy ci, khi n bulng tu t xu ng, khi ki m tra s nhanh chng v k p th i pht hi n ra, khng m r ng s c . ng th i, cch l p rp ny p, ngay ng n. 2 - 2 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng b c xuyn t ng c dng i n 1500A tr ln ch y qua, khi l p ln t m thp t i sao l i ph i x m t ng khe ngang kho ng 3 mm trn ng ko di ng knh ng b c trn t m thp (nh hnh 2 - 2 - 15)? p: Khi thp t m khng x rnh, do dng i n xoay chi u ch y qua ng b c, hnh thnh m ch t khp kn xoay chi u trn thp t m, sinh ra tiu hao t tr khi n thp t m pht nng. S t n hao ny s tng m nh theo s tng ln c a dng i n v do thp t m qu nng d lm lo ha ch t i n mi cch i n c a ng b c, nh h ng n tu i th s d ng. Sau khi thp t m x rnh, do c khe h , t thng trong thp t m gi m r r t, t lm gi m ng k s t n hao t tr . 2 - 2 - 16 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 27 -
hnh 2 - 2 16
p: Ph n n i c a m ch i n ph i lm sao i n tr ti p xc cng nh cng t t nh v y t n hao do dng i n ch y qua ph n n i sinh ra cng nh . Do , phng php n i hnh (a) tng i t t. B i v d i p l c n v di n tch nh t nh, di n tch ti p xc cng l n th i n tr ti p xc cng nh , t n hao do dng i n ch y qua sinh ra cng cng nh , t ng dng i n m phng php n i hnh (a) th hi n ch y qua ba m t ti p xc, hnh (b) th hi n ch ch y qua m t m t ti p xc .R rng i n tr ti p xc c a ci tr c nh , t n hao do dng i n ch y qua sinh ra cng nh . 2 - 2 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Hai vt k p ch t trn ci cch i n dy ci, t i sao th ng m t ci b ng ng, m t ci b ng thp? p: V chung quanh v t t i d n i n sinh ra t tr ng, n u c hai vt u lm b ng thp th t m k p trn d i v hai vt s t o thnh m ch t kn c t tr th p, t m k p v vt s pht nng b i t n th t t tr v dng xoy do t tr ng thay i gy nn. S d ng m t vt b ng ng s lm tng t tr c a m ch t khi n n khng nng. C lc tng t tr cng c th s d ng t m k p ng ho c nhm. 2 - 2 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi l p dy ci hnh ch nh t ln v s , t i sao l khoan c a dy ci, ni chung u c hnh van? p: Khi dng i n ph t i ch y qua dy ci s lm dy ci nng n ra. Khi dng i n ph t i lun lun bi n ng, do dy ci th ng xuyn co gin. N u khoan l thnh hnh van th khi dy ci co gin s thu n ti n cho n x d ch t do theo h ng d c, trnh c ng l c c h c tc d ng ln v s . 2 - 2 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi di o n th ng c a dy ci qu di c n ph i c ch n i co gin? p: Trn o n th ng dy ci b ng nhm di 15 mt v dy ci b ng ng di 20 - 25 mt, n u c l p u n i co gin (xem hnh 2 - 2 - 19) th khi c dng ph t i ch y qua, dy ci b nng n ra s c ch co gin, khng n n i lm h ng v s b i ng l c c h c. u n i co gin lm t phi n m ng (0.1 ~ 0.4mm) b ng v t li u gi ng v i dy ci cn s l ng bao nhiu th ph i tng ng v i ti t di n dy ci. 2 - 2 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ch cong c a thanh d n xu ng t dy ci c ng n i v i thi t b nn lm theo ng nt t hay ng nt li n th hi n hnh 2 - 2 - 20 ? T i sao?
- Trang 28 -
p: B ph n u n cong n i t thanh dy ci v i thi t b ph i c g ng g n i m t a nh t, nh ng nt li n trong hnh. V r ng nh v y dy d n xu ng s ng n hn so v i ng nt t th hi n s lm cho ng l c c h c m dy ci ph i ch u khi x y ra s c ng n m ch tng i nh . Nhng ph i ch : theo qui nh, ph n ti p xc gi a dy ci v i thi t b ph i ngoi 25mm sau o n th ng t ch u n cong. 2 - 2 - 21 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khng tr c ti p n i u n i b ng ng, nhm trong cc thi t b i n? p: L y Hydro lm chu n, cc kim lo i u c th t i n ha khc nhau. Th t i n ha c a nhm n m tr c Hydro, i n th i n c c tiu chu n l - 1.34V. Th t i n ha c a ng sau Hydro, i n th i n c c tiu chu n l + 0.34V (Cu++) ho c 0.521V (Cu+). N u n i ng v i nhm b ng phng php c h c n gi n, c bi t l mi tr ng m th p v ch a nhi u th y ph n (trong khng kh lun ch a th y ph n nh t nh v m t t mu i v c c tnh ha tan), i u n i ng, nhm s nh m t i i n c c ngm trong dung d ch i n gi i, s hnh thnh pin c hi u i n th l 0.34 (ho c 0.521) - ( - l.34) = 1.68 (ho c l.86)V. D i tc d ng c a pin, nhm s nhanh chng m t h t i n t nn b n mn, nh v y lm cho u n i d n d n l ng, gy nn i n tr ti p xc tng. Khi dng i n ch y qua, u n i nng ln, nhi t tng cao cn lm cho nhm bi n d ng d o, cng lm tng i n tr ti p xc c a ph n u n i. C tu n hon nh v y cho n khi u n i b chy h n. Do , u n i b ng ng, nhm c a thi t b i n ph i dng " u n i qu ng nhm" hn b ng h quang l i. 2 - 2 - 22 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy ci tr n trong thi t b phn ph i i n sao l i ph i sn mu? p: Ch y u dng th hi n cng d ng c a dy ci (dy ci i n xoay chi u ba pha ho c dy ci i n m t chi u), v tr pha c a dy ci xoay chi u v c c tnh c a dy ci m t chi u. Trung Qu c qui nh trong dy ci xoay chi u ba pha th pha A sn mu vng, pha B sn mu l c, pha C sn mu ; dy trung tnh sn mu tm (dy khng ti p t) ho c mu tm c v ch ngang mu en (dy ti p t); trong dy ci m t chi u, c c dng sn mu , c c m sn mu xanh lam. ng th i dy chnh tr n sau khi sn mu s lm tng kh nng b c x t a nhi t, c i thi n c i u ki n t a nhi t, cho nn c th tng lu l ng t i so v i dy khng sn, v c th phng ng a r mn dy chnh, c bi t quan tr ng i v i dy ci b ng thp. 2 - 2 - 23 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy ci phn ph i i n t trong phng ni chung nn sn mu, t i sao dy ci phn ph i i n ngoi tr i l i khng sn mu? p: Do dy ci phn ph i i n ngoi tr i ph n l n dng dy cp (dy m c trn khng), khi nhi t thay i, dy d n co gin r t r r t, n u b m t dy c sn th s nhanh chng b ph h ng. ng th i, do t c dng kh khng kh ngoi tr i r t l n, g p hn 4 - 6 l n so v i t c khng kh lm mt t nhin trong phng, cho nn hnh th c t a nhi t ch y u c a b m t dy ci phn ph i i n ngoi tr i l i lu. Sn mu khng th lm tng m t cch r r t kh nng t a nhi t c a n. Cho nn dy ci phn ph i i n ngoi tr i ni chung u khng sn mu.
- Trang 29 -
2 - 2 - 24 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dy ci b ng s t ho c nhm khng c sn tr c ti p sn bi n mu ki m tra nhi t v n hnh? p: l b i v th y ngn v b c ch a trong sn bi n mu c tc d ng n mn tng i m nh i v i s t ho c nhm. N u tr c khi sn khng sn m t l p sn b o v ch ng n mn th s lm h ng dy ci do b n mn. 2 - 2 - 25 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng v n d n i n t t hn thi c, t i sao l i th ng m thi c ln u dy ng? p: l nh m phng ng a ng b g t o thnh l p " ng xanh" trong khng kh m t, n lm tng i n tr ti p xc khi n m t ti p xc qu nng. Sau khi m m t l p thi c ln b m t ng s c th phng ng a xy ha ng, ng th i ch t xy ha c a thi c d n i n tng i t t, khng d n n hi n t ng lm tng i n tr ti p xc lm m t ti p xc qu nng. 2 - 2 - 26 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dy ci cao p d b , khi bnh th ng cng ph i i n? p: Trong khng kh ch a l ng hi n c nh t nh, s bm vo dy ci v gi cch i n lm gi m cch i n c a dy ci. Hi n c v b i than trong khng kh ng k t l i v i nhau cng t o thnh m ch kn phng i n. Khi dy ci tr ng thi m ch i n, hi n c c th b c hi, khng nh h ng n cch i n c a dy ci. Cho nn, dy ci ng ng s d ng th i gian lu, tr c khi s d ng ph i o cch i n c a dy ci. 2 - 2 - 27 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Thanh r h p lu s d ng trong thi t b phn ph i i n t i sao ph i sn mu? Lm sao cn c vo mu s c phn bi t pha c a dng i n? p: Ni chung, vi c sn mu c a thanh r h p lu c ba m c ch: ( l ) nhn vin cng tc d phn bi t. (2) Lm tng ph n no l ng nhi t t a vo mi tr ng xung quanh. Do tng dng ph t i cho php c a thanh r . (3) C th ch ng r st.V i i n m t chi u, c c ng mu , c c m mu lam. i n xoay chi u: pha A mu vng, pha B mu l c, pha C mu ; i n xoay chi u m t pha: mu vng v mu . Thanh r h p lu trung tnh v thanh r h p lu cn b ng m t chi u v xoay chi u khng ti p t l mu tm, ti p t l mu tm c v ch ngang mu en. i m n i t, i m phn nhnh v i m t u v i thi t b th khng sn mu.
tr ng thi c
- Trang 30 -
t i h n c a phng i n qu ng tn. i n qu ng khng ch lm t n th t m t ph n i n nng, m c khi dy d n x y ra i n qu ng s lm cho khng kh g n ion ha, lm gi m cch i n, d gy nn ch p r ch v s ho c gi a cc pha; trong ph m vi i n qu ng s sinh ra kh zn v axt nitric, c tc d ng ph ho i i v i kim lo i v ch t cch i n h u c. Ngoi ra, m thanh c bi t do i n qu ng sinh ra cng nh h ng n s phn on c a nhn vin tr m bi n i n i v i s c c a thi t b . Tng ng knh c a dy d n c th nng cao i n p t i h n c a i n qu ng. ng knh dy chnh c a tr m bi n i n 220KV nn ch n tng i l n. 2 - 3 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cng t c cao p 220 kV tr ln v n hnh i n qu ng hn hay vng ng b ng?
p: vng cao nguyn d sinh ra i n qu ng hn, v kh p c a vng cao nguyn th p, m t khng kh nh , khi n i n p kh i u c a i n qu ng xoay chi u c a cng t c cao p gi m, v th hi n t ng i n qu ng m nh hn nhi u vng ng b ng, ngay c khi tr i t nh ro cng c th nghe th y ti ng phng i n qu ng tn tng i l n. Ban m, quanh v t mang i n u sng. 2 - 3 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong thi t b phn ph i i n, i n p tng i th p (d i 15kV) thng th ng s d ng thanh h p dng hnh ch nh t cn trong thi t b phn ph i i n i n p tng i cao (trn 35kV) l i s d ng thanh h p dng hnh trn? p: i u ki n t a nhi t c a thanh h p dng hnh ch nh t tng i t t, c th cho php ph t i tng i l n, cho nn c g ng ch n dng (d i 15kV). Nhng khi i n p tng i cao, nh cao hn 35kV do b c thang i n th ph n gc nh n qu cao, sinh ra i n qu ng, khng th khng chuy n sang dng thanh h p dng hnh trn. i n qu ng l hi n t ng phng i n sinh ra sau khi b c thang c a i n th qu cao. Lc , phn t khng kh b ion ha lm gi m kh nng cch i n c a khng kh, s sinh ra ch p r ch xuyn th ng. ng th i, i n qu ng t o ra zn v ch t xy ha c a nit, s n mn kim lo i v gi m cch i n.
- Trang 32 -
2 - 4 V n ti p t i m trung tnh
2 - 4 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao h th ng i n 110 ~ 220kV l h th ng ti p t i m trung tnh cn h th ng i n 3 - 35kV l h th ng khng ti p t i m trung tnh? Cn h th ng 380/220V l i l h th ng ti p t i m trung tnh? p: Trong h th ng i n cao p, m c cch i n khi i m trung tnh tr c ti p ti p t s gi m th p hn kho ng 20% so v i khng ti p t, m ngha kinh t c a vi c gi m th p m c cch i n th s khc nhau ty theo s khc nhau c a i n p nh m c. Trong h th ng 110 - 220kV, gi thnh ch t o bi n th v thi t b i n, i khi t l thu n v i i n p th nghi m (khi cho i n p th nghi m ln v t th nghi m, khng b nh th ng ho c ch p r ch cng khng c phng i n c c b trong d u). i n 110 ~ 220kV n u p d ng hnh th c i m trung tnh tr c ti p ti p t th gi ch t o bi n th v thi t b i n cng gi m kho ng 20%, cho nn h th ng cao p ny th ng l h th ng ti p t. Nhng trong h th ng 8 -35kV, u t cch i n chi m t l tng i nh , i m trung tnh ti p t khng c gi tr kinh t l n m cn lm cho dng i n ng n m ch c a m i pha i v i t tng ln nhi u, cho nn u p d ng hnh th c i m trung tnh khng ti p t. Cn nh h th ng 380/220V th do n l i n p c a i n s n xu t sinh ho t hng ngy c a m i ng i, i m trung tnh c a 380V tr c ti p ti p t s gi m th p i n th c a dy i v i t, gi m thi u nguy c i n gi t. 2 - 4 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong h th ng i m trung tnh khng ti p tt, t i sao c lc bt th i n pht i n m t pha no khng c i n cn dy trung tnh c i n? p: Lc ny, pha r i n i v i t. N u dng ng h v n nng o s pht hi n i n p gi a dy pha v i dy pha, gi a dy pha v i dy trung tnh l bnh th ng, nhng i n p gi a dy trung tnh v i t tng cao, g n 220V. i n p c a pha r i n i v i t g n b ng 0, i n p c a hai pha kia v i t g n b ng 380V. N u r i n khng ng k , i n tr i v i t l n, th hi n t ng ny khng r r t. 2 - 4 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Gi a ng dy ti i n i v i t t n t i i n dung trong h th ng i m trung tnh khng ti p t, n u x y ra m t pha ti p t th s c bao nhiu dng i n i n dung ch y qua i m ti p t? p: Sau khi hon i v tr y dy d n m c trn khng th i n dung m i pha i v i t g n b ng nhau, t c CA = CB = CC .i n p ngu n i x ng ba pha l n l t tc d ng ln i n dung m i pha, t ng h p dng i n i n dung t o ra b ng 0. N u pha C x y ra ti p t hon ton th i n dung CC c a pha C i v i t b ng n m ch, cn l i CA v CB i n p ba pha cng x y ra bi n i,UA v UB t i n p pha Uxg s tng ln n i n p dy 3 Uxg .Do i n p ba pha khng i x ng, lc ny gc k p gi a vct UA v UB l 60o (nh hnh 2 - 4 - 3) dng i n i n dung ICA v ICB do chng tc d ng ln CA , CB sinh ra cng l ch pha 60o, m ICA = ICB = ( 3 Uxg)/XC = ( 3 Uxg )/(l/Co)= 3 CoUxg
- Trang 33 -
, t ng vct ICB v ICA l vct IC = 3UxgCo ,t c c ng dng i n ch y vo i m ti p t g p 3 l n dng i n i n dung c a m i pha i v i t. 2 - 4 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi cn c vo i n p l a ch n thi t b i n, ph i chng c lin quan n h th ng c hay khng ti p t? p: C m t s thi t b i n ph i cn c vo i n p i v i t ch n, t c cn c vo i n p pha ch n. Trong h th ng ti p t i u l ng. Nhng trong h th ng khng ti p t th ph i cn c vo i n p dy ch n v trong h th ng khng ti p t khi m t pha ti p t m c u dao khng nh y th i n p pha i v i t cng pha khng s c s tng ln n i n p dy (ti p t tnh kim lo i). 2 - 4 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong m ng i n ti p t c ng dng i n nh th ph i l p thi t b gim st tnh hnh cch i n i v i t, cn trong m ng i n ti p t c ng dng i n l n l i khng l p? p: Trong m ng i n ti p t c ng dng i n nh i m gi a thng qua tr khng l n ti p t ho c khng ti p t. Khi m t pha ti p t, do dng i n ch y qua i m s c tng i nh , a s khng th lm cho rle c ng tc b o v thi t b . V th , s c s t n t i kh di, m v n c th ti p t c lm vi c r t lu. N u khng s a ch a k p th i, khng nh ng d d n n tai n n i n gi t m cn c th d n t i nh th ng cch i n gy s c ng n m ch gi a cc pha (v khi m t pha ti p t, i n p hai pha kia i v i t s tng cao n g n i n p gi a cc pha). k p th i pht hi n s c ti p' t, trong m ng ti p t dng i n nh ph i l p thi t b chuyn gim st tnh hnh cch i n i v i t. Trong m ng i n ti p t c ng dng i n l n, i m gi a tr c ti p ti p t ho c thng qua tr khng nh ti p t, m t pha ti p t s hnh thnh ng n m ch, b rle b o v thi t b ng t ring. V th , khng l p thi t b gim st tnh hnh cch i n i v i t. 2 - 4 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ti p t x y ra h quang c nguy h i g? p: Trong ti p t m t pha, nguy hi m nh t l ti p t h quang gin o n, b i v m ng i n m t m ch dao ng c i n c m i n dung, s d p t t v chy l i c a h quang i n theo s thay i c a chu k xoay chi u, s sinh ra hi n t ng qu i n p g p kho ng 4 l n i n p pha. i u ny r t nguy hi m i v i thi t b i n, c bi t l h th ng 35kV tr ln, qu p c th v t qu kh nng cch i n c a thi t b m gy ra s c . 2 - 4 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong h th ng h ba pha b n dy khng c n thi t b ki m tra cch i n ? p. Trong h th ng h ba pha b n dy, i m O c a bi n p c p i n i n p th p, tr c ti p ti p t. N u trong ba pha c m t pha ti p t th s sinh ra dng i n c ng l n c a m t pha ng n m ch ti p t. Lc ny, c u ch tng i g n i m x y ra s c trn ng dy c p i n s nhanh chng ch y t, khi n dy c p i n c a
- Trang 34 -
pha ti p t ng t i n, m khng nh h ng n cc dy khc v h th ng. V th , trong h th ng ny ni chung khng c n v m t dy ti p t m l p thi t b ki m tra cch i n. 2 - 4 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong m ng i n i m trung tnh khng ti p t, lm sao cn c vo ng h gim st cch i n phn on tnh hnh s c ti p t c a m ng i n? p: Trong m ng i n i m trung tnh khng ti p t khi m t pha hon ton ti p t th tr s ch bo c a ng h gim st cch i n c a n b ng 0, cn hai pha khc s tng ln l n. Khi m t pha khng hon ton ti p t t c ti p t qua i n tr tng i l n th tr s ch bo c a pha ti p t s th p hn khi bnh th ng, cn hai pha khc cao hn tr s bnh th ng, i n tr ti p t cng l n th s thay i c a tr s ch bo cng nh . N u duy tr ti p t th tr s ch bo c a ng h s khng thay i, n u ti p t phn o n th tr s ch bo c a n lc tng lc gi m, c khi bnh th ng. 2 - 4 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dy ko trn khng cao p 10 kV x y ra s c m t dy t ri xu ng t, t i sao cng t c ngu n c u dao khng ph i ng t i n? p: ng dy c p i n 10 kV thu c h th ng i m trung tnh khng ti p t N u x y ra m t dy b t ri xu ng t th dng i n ch y qua i m ti p t ch l dng i n i n dung, tr s c a n r t nh , ni chung ch c vi ampe. Dng i n ny nh hn nhi u dng i n ph t i c a n, do thi t b rle b o v u ngu n i n khng b tc ng, cng t c c u dao khng nh y ng t i n. 2 - 4 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao thi t b b o v dng i n "khng", trn ng dy cc c p i n 6 ~ 10kV khi l p b h c m dng i n "0" ti p t trn u y cp qua gi a b h c m th c hi n ti p t? p: Trong m ng i n ti p t c ng dng i n nh , khi x y ra s c ti p t m t pha, dng i n s c v a c th ch y tr v theo v d n i n c a cp i n ng dy khng x y ra s c . N u dy ti p t trn u dy cp khng lu n xuyn qua b h c m dng i n O ti p t, th dng i n ti p t khi c s c s c m t ph n theo dy ti p t t pha ngoi b h c m dng i n th t O ch y tr l i. V th , b o m ng tc tin c y c a thi t b b o v dng i n O ng dy s c , ph i xuyn dy ti p t qua b h c m dng i n O. 2 - 4 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C m t ng dy phn ph i i n c a m t tr m t i tiu nng thn kh di. Ma ng, ph t i c a my bi n th r t nh . C m t l n, ng dy bn ngu n c a my bi n th (10kV, i m trung tnh c a ng dy v bi n th khng ti p t) x y ra t dy m t pha, nhng cha ri xu ng t, mt c a tr m t i tiu u quay ng c. T i sao?
- Trang 35 -
p: l hi n t ng do s c ng h ng nam chm i n v i t n s lm vi c gy nn th nh tho ng c g p trn ng dy. Khi ph t i c a my bi n th r t nh , n nh m t i n c m nam chm c i n c m r t l n. Khi x y ra t dy m t pha. Cng t c ngu n v n v tr ng, do i m trung tnh bn ngu n i n 10kV v my bi n th u khng ti p t, m dy phn ph i i n th r t di, nn i n dung i v i t c a cc o n c a pha A b t tng i l n (hnh a), i n dung i t C ny v i i n c m L c a my bi n th ng u h p thnh m ng n i ti p nh hnh (b). Sau khi pha A b t, hai pha B, C n i ti p, hon ton i x ng, i m trung tnh c a i n p ba pha bn cao p c a my bi n p tr m t i tiu nh hnh(c) di chuy n n O' ( ng nt li n l vct i n th khi dy cha t, ng nt t l vct i n th sau khi dy t). Lc ny, E 'A = (3/2)EA.V i n d ng i v i t tng i l n, pha A tuy t nhng v n c dng i n i n dung, m I v t tr c E 'A 90o, i n p trn i n c m v t tr c I 90o,
. . . . . .
t pha bn cao p c a my bi n p t ABC bi n thnh ACB. Th t pha bn th p p cng thay i ng c l i tng ng khi n cho ng c quay ng c. ng nhin, i p p ba pha lc ny s khng cn i x ng, ng c khng th v n hnh bnh th ng lu di c. 2 - 4 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong i u ki n i m trung tnh my pht i n cch i n i v i t, t i sao i n p dy c a my pht i n cn b ng, cn i n p pha i v i t khng cn b ng, ch g n b ng? p: Trong i u ki n i m trung tnh c a my pht i n cch i n i v i t i n p dy o c l cn b ng, UAB = UBC = UCA ,cn i n p pha i v i t khng cn b ng, ch g n b ng nhau, l bnh th ng. Do i m trung tnh c a my pht i n
- Trang 36 -
E A c. Lc ny, th
i v i t l cch i n, cho nn i p p pha c a cc pha my pht i n khng b ng i n p c a cc pha i v i t. N u i n p pha A i v i t U AO b ng t ng vct i n p pha A U A v i i n p i n dung c a pha A i v i t U AD t c U AO = U A +
U AD .B i v i u ki n l cch i n v v tr l p t c a cc cu n dy pha khc nhau.
. . . . . .
Cho nn s phn b i n dung cu n dy cc pha i v i t khng gi ng nhau, do di n p o c c a cc pha i v i t khc nhau. My pht i n khng gi ng nhau th m c khng cn b ng c a i n p pha i v i t cng khng nh nhau. Hi n t ng ny l bnh th ng. 2 - 4 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B h c m i n p s d ng trong h th ng i n thng th ng c th nhn th y pha B trong cu n th c p u hnh sao (U) th ti p t, cn i m trung tm l i khng ti p t. T i sao? p: B i v h th ng i n c n l i d ng i n p th c p c a b h c m i n p th c hi n lm vi c song song ng th i c a h th ng. M t trong cc i u ki n u tin c a song song l th t pha c a cc h th ng song song ph i th ng nh t. V th , tr c tin ph i tm m t s i dy d n chung ( t) lm m t pha trong c a chng (gi thi t pha B). Trong ba pha A, B, C c a cc h th ng i n c m t pha xc nh (t c pha B l pha chung) th hai pha A v C cn l i c th l i d ng b ng th t pha xc nh. Cho nn, cu n dy th c p u hnh sao U c a b h c m i n p yu c u em pha B ti p t ch khng c n i m trung tm ti p t. 2 - 4 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: My bi n th m i m trung tnh ba pha khng ti p t th c th o c i n p i v i t khng? p: Cc pha cc my bi n th i v i t khng ph i cch i n tuy t i, i v i t u c dng i n r r t nh , nh v y tng ng nh em ba pha qua i n tr cao u thnh hnh sao U (nh hnh 2 - 4 - 14), i m trung tnh l t (v ) khi i n tr cch i n c a ba pha b ng nhau, i n p cc pha i v i t l i n p pha, khi i n tr cch i n khng b ng nhau, th i n p i v i t c a pha i n tr nh s nh . Nhng thng th ng, dng vn k ch c th o c i p p th p nh , th m ch o khng c i n p. l v i n tr c a vn k nh hn nhi u so v i i n tr cch i n khi n gi a pha v i t h u nh ng n m ch, do o khng c s t p. i n tr trong c a vn k cng l n th i n p o c cng cao, dng bt th i n th c th th y r t r. 2 - 4 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong h th ng i m trung tnh khng ti p t, khi vn k gim st cch i n c a dy ci ch bo i n p hai pha bnh th ng cn m t pha gi m r r t. y l do s c g? p: Khi v n hnh bnh th ng, ch bo ba pha c a vn k gim st cch i n dy ci ph i c b n b ng nhau. Khi ch bo i n p c a hai pha bnh th ng, cn i n p m t pha gi m r r t l thu c s c c u ch i n p th p m t pha ch y t. V
- Trang 37 -
d , pha C ch y t th i n p i v i t c a pha A, B bnh th ng, nhng i n p pha C s t gi m r r t, cn kho ng 30 ~ 50% i n p pha, i n p gi a pha AC v BC cng c s t gi m. l v m ch i n p ba pha cn u nhi u ph t i gi a dy, nh vn k ng h o i n v.v... Lc ny, vn k pha C v ph t i u gi a pha AC, BC n i ti p nhau nn c s phn p nh t nh, l n c a phn p ny t l ngh ch v i l n c a tr khng ph t i gi a cc pha. 2 - 4 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong h th ng i m trung tnh ti p t, t i sao c m t s i m trung tnh my bi n p khng ti p t p: Ch y u l h n ch dng i n ng n m ch m t pha. M c ch l: (1) Lm cho c ng dng i n ng n m ch c a m t pha khng l n hn dng i n ng n m nh ba pha, v khi ch n thi t b u cn c vo c ng dng i n ng n m ch ba pha hi u ch nh, nh m phng h h ng. (2) Kh ng ch c ng dng i n ng n m ch m t pha v s phn b trong h th ng, p ng yu c u b o v th t O. (3) Gi m thi u s gy nhi u c a dng i n ng n m ch m t pha khng i x ng v i h th ng thng tin. 2 - 4 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Th no l cu n dy kh h quang? Trong tnh hnh no th ph i l p cu n dy kh h quang? p: Cu n dy kh h quang l m t cu n dy m i n tr r t nh , c m khng r t l n, qu n trn li s t, c u trn i m trung tnh c a bi n th ho c my pht i n. Bnh th ng, dng i n khng ch y qua cu n dy kh h quang, nhng khi m t pha ti p t. Cu n dy d i i n p pha, dng i n ch y qua ch ti p t l dng i n i n c m c a cu n dy v dng i n di n dung, hai ci l ch pha 180o, cho nn b sung nhau, t c khng c dng i n ch y qua ch ti p t, lo i tr c s c ti p t t c th, do ch b h ng khng pht ra h quang gin o n nn khng d n n h u qu nguy hi m. Trong cc tnh hnh sau, i m trung tnh c a bi n th ph i thng qua cu n dy kh h quang ti p t: 1 - Trong l i i n 20 ~ 60kV, khi dng i n ti p t l n hn 10A. 2 - Trong l i i n 6 ~ 10kV khi dng i n ti p t l n hn 30A. My pht i n tr c ti p n i v i m ng i n 3 - 10KV, n u s c ti p t c tnh ch t lu di, my pht i n ph i v n hnh v i s c ti p t th khi dng i n ti p t l n hn 5A, c n ph i l p cu n dy kh h quang. 2 - 4 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao cu n dy d p h quang ph i l p phn tn nhi u ch trn m ng i n l c? V l i khng nn l p tr m bi n i n u cu i do m ng i n n cung c p i n? p: Cu n dy d p h quang ph i l p phn tn nh m trnh ch x y ra s c ho c khi cp i n ki m tra s a ch a s gy nn nhi u cu n dy d p h quang ph i ra kh i v n hnh. Tr m bi n i n u cu i cho m ch i n n c p i n khng nn l p cu n dy d p h quang, v sau khi m ch i n ny nh y c u cao, cu n dy d p h quang c a tr m bi n i n s ra kh i v n hnh. B i v y, khng nn p d ng phng
- Trang 38 -
2 - 4 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao cu n dy d p h quang trong h th ng c p i n c th kh h quang? p: Trong h th ng m i m trung tnh khng ti p t, m i pha u t n t i i n dung i v i t, n u khi h th ng x y ra m t pha ti p t, dng i n i n dung IC ch y qua i m ti p t v t qu tr s qui nh (h th ng 35kV l 10A), dng i n ti p t s hnh thnh h quang lc t t lc chy c tnh chu k i m s c . Do trong m ng i n c i n c m v i n dung, s hnh thnh m ng dao ng, sinh ra qu i n p tr s c a n c th t t i g p 2.5 ~ 3 l n i n p pha, lm h ng thi t b . N u l p m t cu n c m L (xem hnh 2 - 4 - 19 (a)) trn i m trung tnh u hnh sao cu n dy cao p my bi n th , khi h th ng x y ra m t pha ti p t th i m trung tnh c i n p l ch pha Uo tc d ng ln L, sinh ra dng i n i n c m IL ch y qua i m ti p t. Vct c a IC v IL ng c nhau (xem hnh (b)). Khi L d i tc d ng c a Uo khi n IL ch y qua n b ng v i tr s IC th s c tc d ng b tr . Thng qua b tr , i m ti p t c th trnh c hnh thnh h quang mang tnh gin o n. B i v cu n c m ny c tc d ng kh h quang, nn g i l cu n dy kh h quang. 2 - 4 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao cu n dy kh h quang u trn i m trung tnh bn Y c a my bi n th c cu n dy u m khng nn u trn i m trung tnh my bi n th c m ch t t do n Y/Y. p: Cu n dy kh h quang l ph t i c tnh ch t th t O c a m ng i n, c l p trn thi t b c tr khng th t O tng i nh m i pht huy c y tc d ng c a n. Tr khng th t O c a my bi n th m cu n dy u tam gic () tng i nh . i v i my bi n th m cu n dy u Y/ v Y/Y/ l c t ha do dng i n b tr ch y qua cu n dy pha hnh sao sinh ra b tri t tiu b i l c t ha do cu n dy cng m t li s t sinh ra cho nn tr khng th t O c a my bi n th lo i ny tng i nh . My bi n th u Y/Y c m ch kn t t do (gi ng nh my bi n th ba pha u Y/Y do ba bi n th m t pha t o thnh) v tr khng th t khng qu l n, cu n dy kh h quang khng th pht huy h t tc d ng nn khng dng.
2 - 4 - 21 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 39 -
H i: M ng phn ph i i n 3 - 10kV i m trung tnh khng ti p t, khi dng i n i n dung i v i t l n hn 30A, yu c u ph i l p cu n dy kh h quang, i v i my pht i n i n p l 3 - 10kV, khi dng i n i n dung i v i t l n hn 5A ph i l p cu n dy kh h quang, t i sao? p: M ng phn ph i i n 3 - 10kV i m trung tnh khng ti p t, khi x y ra m t pha ti p t th dng i n ti p t c a n l dng i n i n dung. Khi dng i n ti p t tng i nh th h quang ti p t s t c t, nhng khi l n hn 30A th h quang i n khng th t t t n a, th ng km theo h quang gin o n sinh ra qu i n p kho ng g p 3 l n ton pha. Ngoi ra, do dng i n ti p t tng i l n, kch th c v ph m vi tc ng c a h quang cng l n d i tc d ng c a gi, s c nhi t v l c i n ng nn h quang dao ng ko di, th ng gy nn ng n m ch nhi u pha, d n n m t i n. Do , khi dng i n i n dung i v i t c a m ng phn ph i i n 3 - 10kV i m trung tnh khng ti p t l n hn 30A th ph i l p cu n dy kh h quang b tr , nh m gi m dng i n ti p t, c l i cho d p kh h quang. Khi cu n dy bn trong my pht i n c s c m t dy ti p t, n u ti p t c v n hnh khi cn s c th c th gy chy li s t stato. Cho nn, n u c n my pht i n v n hnh m t th i gian khi v n cn s c m t pha trong my ti p t th dng i n i n dung nh t nh ph i nh hn 5A, n u l n hn 5A th ph i l p cu n dy kh h quang i m trung tnh b tr , nh m gi m dng i n ti p t, ph h ng my pht i n. 2 - 4 - 22 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khng th l p c u ch dy trung tnh trong m ch i n h ba pha b n dy? p: Khi i n th ba pha c a my pht i n cn b ng m ph t i m i pha khng b ng nhau (ph t i m i pha c a my pht i n th ng khng b ng nhau), lc trong dy trung tnh gi a c dng i n, n u dy trung tnh l p c u ch m b t, c ng dng i n dy trung tnh gi a b ng 0, nh v y dng i n cc pha s bi n ng do l i gy nn bi n ng i n p pha, lm cho l ch pha i n p ba pha r t l n, i n p m t pha no c th v t tr s nh m c c a n lm chy bng n. 2 - 4 - 23 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: n chi u sng do h 3 pha 4 dy c p i n, t nhin sng khng bnh th ng, c ci r t sng, c ci r t t i, n u tng gi m s l ng n m t pha no th u lm thay i sng c a t t c cc n, nhng lc , i n p dy gi a 3 pha g n nh b ng nhau. T i sao? p: Trong ng dy cp i n h 3 pha 4 dy, sau khi c t tch dy trung tnh, i n p cc pha c a ba pha s m t thng b ng theo s m t thng b ng c a ph t i. L y ph t i c a hai pha lm v d (nh hnh 2 - 4 - 23), gi thi t trong pha A, pha B u c m t s n chi u sng cng su t nh nhau. Khi bnh th ng, ng cng t c c a b t c bng n no, i n p hai u c a bng n u l 220V. N u y trung tnh t ch x, lc ny i n p a vo gi a A, B l 380V. Khi m i pha A, pha B u b t s bng n b ng nhau (t c b t s cng t c) th i n p a n m i bng n l 190V. Khi s bng n b t trn
- Trang 40 -
pha A l n hn s bng n trn pha B th i n tr ng tr RA < RB, i n p u c a n pha B l n hn i n p u c a n pha A. N u s n pha B khng thay i, th cng v i vi c tng s n pha A, sng c a n pha B cng sng, cn sng c a n pha A cng t i. Khi nghim tr ng, n pha B c th b chy dy tc do i n p qu cao. Cng l do , trong h 3 pha 4 dy, dy trung tnh b t s xu t hi n hi n t ng gi ng nh v y, pha nhi u bng n c bi t t i, pha t n c bi t sng. 2 - 4 - 24 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao d i gi ng khai thc than nghim c m ti p t i m trung tnh h th ng cung c p i n? p: Do d i gi ng r t m t, n u dy trung tnh ti p t, th khi khng may ti p xc v i dy d n c a pha no , con ng i s c kh nng nguy hi m n tnh m ng. ng th i, khi dy trung tnh ti p t, c ng dng i n ng n m ch m t pha ti p t tng i cao, d d n n chy v n kh m tan. b o m an ton h m m nn nghim c m ti p t dy trung tnh d i gi ng khai thc than. 2 - 4 - 25 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: u dy c a m t my bi n th phn ph i i n (380/220V) nh hnh 2 - 4 25. N u dy trung tnh b t, li u bng n Dl, D2 c sng khng ? Dl hay D2 sng hn? p: N u dy trung tnh t th m ch i n bi n thnh hai bng n m c n i ti p v i nhau r i u vo i n p 380V, do bng n v n sng, nhng sng khc v i khi cha t. Bng n Dl v n c cng su t tng i l n hn nn i n tr nh hn, do s t p trn Dl nh hn (i n p gi a hai c c c a bng n khng n 220V) cho nn sng tng i t i, cn bng n D2 cng su t tng i nh nn i n tr l n, do i n p hai u c a n l n hn 220V, nn sng hn nhng lu n s b chy.
- Trang 41 -
2 - 5 C p i n v thng tin
2 - 5 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M ng i n l c c a nhi u n c c ni p d ng thng tin t i ba, c ni l i p d ng thng tin vi ba. M i lo i c c i m g? p: Thng tin t i ba l dng dy t i i n cao th c a chnh m ng i n l c truy n d n thng tin. N l sng cao t n chuy n tn hi u ngn ng thnh tn hi u i n, t i trn sng i n ngu n theo t n s lm vi c, truy n d n theo truy n t i i n c c. N c cc u i m: c ng c h c cao, b o d ng ti n l i, u t ti t ki m. Nh c i m c a n l bng t n thng tin h p, t n s s d ng ch t khi ng dy x y ra s c th ng gin o n thng tin, ch t l ng thng tin km, thng th ng ch c th m n tuy n, ch thch h p v i m ng i n l c dung l ng tng i nh . Thng tin vi ba l m t trong cc lo i thng tin v tuy n, b c sng d i m t mt, s truy n b vi ba tng t nh s truy n b sng nh sng, b c sng pht x c a n ch c th truy n b theo ng th ng. V qu t l hnh c u, kho ng cch truy n b sng vi ba kho ng 50km, n u mu n thng tin vi ba c kho ng cch xa hn th ph i c cch 50km t thm m t tr m trung chuy n vi ba. Tr m trung chuy n nh n tn hi u c a tr m pha tr c, qua khu ch i r i truy n ti p n tr m k ti p, c th truy n b, sau cng truy n b tn hi u n o n cu i, hon thnh nhi m v thng tin. Thng tin vi ba l d a vo sng khng gian truy n b nn vi c truy n b r t n nh, ch t l ng thng tin t t, tin c y cao, bng t n thng tin r ng (2 11kHz) dung l ng l n, th ng c th truy n 2700 ng tho i. Cng v i s tng ln c a dung l ng l i i n, cc m ng i n l n sau ny s t ng b c dng thng tin vi ba thay cho thng tin t i ba. 2 - 5 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ng dy i n cao p ph i b o m duy tr kho ng cch c n thi t i v i ng dy thng tin? p: nh h ng (v m t thng tho i v an ton) c a ng dy i n l c i v i ng dy thng tin ph thu c r t l n vo hnh th c ti p t c a i m trung tnh trong h th ng i n l c c p i n p m ng i n, chi u di song song. Khi bnh th ng, i n p v c ng dng i n c a ng dy t i i n ba pha l cn b ng; nh h ng c m ng i n t i v i dy thng tin tng i nh . Nhng, n u kho ng cch qu g n th do kho ng cch gi a ng dy thng tin i v i ng dy t i i n ba pha khng u nhau, s gy nhi u i n t i v i dy thng tin, nh h ng ch t l ng thng tho i. N u dng i n ba pha khng cn b ng th nh h ng i v i dy thng tin cng l n. c bi t l khi trn ng dy i n l c i m trung tnh tr c ti p ti p t m x y ra s c m t pha ti p t th dng i n ng n m ch r t l n. T tr ng do n sinh ra s t o ra th i n ng c m ng r t l n trn ng dy thng tin song song v i n, uy hi p s an ton i v i nhn vin thng tin v thi t b , n u l dy thng tin ng s t th c th gy nn ng tc nh m tn hi u ng s t. Do , gi a ng dy thng tin v i ng dy truy n t i i n ph i b o m kho ng cch c n thi t. 2 - 5 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ti n hnh hon v dy d n ba pha c a ng dy t i i n cao p c th gi m thi u s gy nhi u i v i ng dy thng tin?
- Trang 42 -
p: Dy d n ba pha t i i n cao p th ng x p ngang b ng, th ng ng ho c tam gic khng u b tr l khng i x ng. . Khi ng dy t i i n g n ho c song song v i ng dy thng tin, t ng giao k t t c a cc pha giao nhau v i ng dy thng tin khng ph i b ng khng, t c th c m ng ra i n p gy nhi u trn ng dy thng tin, nh h ng thng tin v nguy hi m n s an ton c a ng i v thi t b . N u lun lu thay i v tr c a dy d n ba pha ng dy t i i n trn c t i n nh th hi n trong hnh, trong l n thay i v tr th nh t, dy d n cc pha l n l t chi m gi cc v tr hnh h c A, B, C nh v y t ng giao k t t cc pha giao nhau v i ng dy thng tin s g n b ng 0, nn c th c i thi n ho c lo i tr gy nhi u i v i ng dy thng tin. 2 - 5 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao hi n nay, nh my i n ho c tr m bi n i n dung l ng tng i l n a ph n p d ng i u khi n b ng i n y u? p: Nh my i n ho c tr m bi n i n dung l ng tng i l n th i t ng i u khi n, o c nhi u, n u dng i n y u v i i n p m t chi u 220V ho c 110V v i n p xoay chi u 100V, dng i n 5A i u khi n ngu n i n th th tch thi t b i u khi n v cc ng h o u tng i l n, cp i n dng ch y n i tng i to, bu ng i u khi n cng ph i r ng l n. N u i sang dng i n y u v i i n p m t chi u tng i th p (hi n nay a s dng 6V, 12V, 24V ho c 48V) v di n xoay chi u 50V (ho c 100V) v dng i n 0.5A (ho c 1A) i u khi n ngu n i n th c th dng cp i n ti t di n nh , thi t b i u khi n v ng h o c nh , nh v y c th ti t ki m kim lo i mu, gi m s mn i u khi n v thu nh c di n tch phng i u khi n. p d ng i u khi n b ng m ng i n y u cn ti n do vi c th c hi n t ng ha, ph i h p d dng v i my tnh, thi t b o. V th , ni chung khi kho ng cch i u khi n tng i xa, i t ng i u khi n tng i nhi u, a ph n p d ng i u khi n b ng m ng i n y u.
- Trang 43 -
2 - 6 Nh ng v n khc
2 - 6 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi ch n thi t b i n khng ch ph i xem xt i n p, c ng m cn ph i xem xt n nh ng thi? p: i n p, c ng dng i n l ch ph t i m thi t b i n c th ch u c trong tnh hnh bnh th ng, m t khi x y ra ng n m ch th ng l c gi a cc pha r t l n, ng l c ny ph thu c vo l n c a dng i n ng n m ch h th ng, n u khi x y ra ng n m ch, thi t b i n ch u khng n i ng l c gi a cc pha th thi t b ny khng th v n hnh an ton. Vi th ph i xt n n nh tr ng thi ng ( ng thi).
2 - 6 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ma ng, trn thi t b i n ng v n bng, c nh h ng g khng? p: Theo kinh nghi m, tnh nng cch i n c a bng khi m i ng tng i cao, nhng sau m t lc, do b m t dnh b i, b t than, s lm gi m tnh nng cch i n. C n ph i tm cch lo i b , n u khng s x y ra s c . 2 - 6 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: n ch bo trn t cng t c cao p l 110V, n u m c n ch bo vo ngu n 110V, t i sao ph i m c n i ti p m t i n tr ? p: Theo qui nh chung, bng n 110V, u vo ngu n i n 110V th khng c v n g. Nhng n ch bo l sng lin t c, m sng khng c yu c u nghim ng t, n u tr c ti p u vo ngu n i n 110V th tu i th c a bng n tng i ng n, ph i th ng xuyn thay. M c n i ti p m t i n tr , gi m thi u dng i n ch y qua bng n, tuy sng gi m m t t nhng tu i th c a bng n c di hn. 2 - 6 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao n dng ch bo tr ng thi ng c u dao c a b ng t m ch ph i m c n i ti p vo trong m ch v cu n dy chia c u dao? n mu l c dng ch bo tr ng thi chia c u dao, ph i m c n i ti p vo trong m ch v b ti p xc ng c u dao? V n tn hi u u c i n tr m c n i ti p? p: B i v, khi m c n i ti p n tn hi u mu vo trong m ch v cu n dy chia c u dao, do ph n l n i n p t trn n tn hi u, s khng lm cho cu n dy do dng i n ch y qua m c ng tc chia c u dao. Cng l do nh v y, n mu l c m c n i ti p trong m ch v cu n dy ti p xc ng c u dao s khng d n n ng tc ng c u dao, hn th cn c th bi u th tnh hon ch nh c a m ch v ng v chia c u dao. V d , khi n sng, v a ch ng t trong m ch chia c u dao c th ti n hnh thao tc b c ti p theo, m ch nh y c u dao kh ng ch dy ci i u khi n, c u ch, cu n dy chia c u dao u s n sng. V n tn hi u m c n i ti p trong m ch v ng chia c u dao trnh c ng tc nh m khi dy tc bng n ng n m ch, nn n tn hi u u c u n i ti p m t i n tr tng i l n.
- Trang 44 -
2 - 6 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi v ng cong ( th ) ph t i, t i sao th ng cn c vo tr s ph t i cch m i n a gi v ? p: Ni chung, theo s th i gian pht nng c a dy d n 16mm tr ln l trn 10 pht, cn ph t i nh v i th i gian r t ng n khng ph i l nguyn nhn ch y u gy nn dy d n t n nhi t cao nh t, v r ng, tr c khi nhi t c a dy d n cha k p ln n nhi t ph t i tng ng th ph t i nh i qua. Th c ti n ch ng t , th i gian dy d n n nhi t tng n nh l kho ng n a gi do , ch c ph t i duy tr c th i gian n a gi tr ln m i c th gy nn nhi t tng cao nh t c a dy d n. Nn thng th ng l y tr s ph t i m i n a gi v ng cong th ph t i, tr s l n nh t c a ph t i trong g i l ph t i tnh ton, lm ch d a ch n thi t b i n theo i u ki n pht nng. 2 - 6 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao tn hi u nh sng n trong nh my pht i n v tr m bi n i n ni chung u dng mu vng mu l c? p: Chng ta bi t r ng, b c sng m m t ng i c th c m nh n c l sng nh sng 0.4 ~ 0.75mm, nhng b c sng c m nh n nh y nh t l sng nh sng 0. 555mm, tng ng v i mu l c v mu vng. Do , tc d ng c a mu l c v mu vng i v i con m t u l n hn cc mu khc, cho nn tn hi u nh sng n trong nh my i n v tr m bi n i n u s d ng r ng ri mu l c v mu vng. 2 - 6 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi mu n u song song hai m ch i n ba pha c p i n m khng c ng h ki m tra th t pha th lm sao xc nh th t pha? p: L i d ng ba bng n sng tr ng ph thng, i n p bng n ph i ph h p v i i n p m ng i n, cch u nh th hi n hnh 2 - 6 - 7. N u th t pha gi ng nhau th ba bng n sng tr ng s khng sng, khi th t pha khc nhau th bng n sng. Lc ny c th em i ng dy d n n cng t c sang ch ton b bng n khng sng, th t pha s gi ng nhau. 2 - 6 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng ng h th t pha ki m tra i chi u mu pha vng, l c, nh d u ln dy ci trong h p phn ph i i n xem c ph h p v i mu pha bn pha ngu n i n khng; khi A, B, C (ho c X, Y, Z, R, S, T) c a ng h th t pha u v i ba pha: vng, l c, c a dy ci, m ng h th t pha ch bo th t pha chnh xc, th li u c th ch ng t r ng v tr c a hai bn ph h p, mu pha nh d u l th ng nh t? p: ng h th t pha ch bo th t pha l chnh xc cha ch c ch ng t v tr pha c a hai bn ph h p, nh th hi n hnh 2 - 6 - 8, v tr pha c a bn ngu n i n v c a bn ph t i c hi n t ng
- Trang 45 -
b t cho nhau, chng ta em u A, B, C c a ng h th t pha u v i pha A, B, C bn ph t i, trn th c t , lc ny u A, B, C c a ng h th t pha l u v i pha B, C, A m B, C, A v n l thu n theo th t pha, do ng h th t pha v n ch bo th t pha chnh xch, qua c th th y, th t pha chnh xc khng ch ng t v tr pha chnh xc.
- Trang 46 -
CHNC III
KH C I N
3 - 1 nh h ng c a mi tr ng i v i kh c i n
3 - 1 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i u ki n t nhin c a vng cao nguyn c nh h ng g t i s ho t ng bnh th ng c a thi t b i n? p: i u ki n t nhin c a vng cao nguyn c nh h ng n kh nng kh h quang v t n nhi t c a thi t b i n. i u ki n t n nhi t c a v t ch t pht nhi t ph thu c vo m t khng kh, khng kh cng long th t n nhi t cng kh khn, m khng kh vng cao nguyn l tng i long, s t n nhi t tng i kh khn. H quang i n l m t hnh th c phng i n c a ch t kh, n ch u nh h ng c a i u ki n mi ch t. Do tng i cao so v i m c n c bi n, kh p th p, kh h quang tng i kh khn. Cho nn, khi thi t k v ch t o thi t b i n vng cao nguyn c n xem xt y n nhn t ny. 3 - 1 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cng t c cao p th nghi m vng ng b ng khi s d ng vng cao nguyn c n ph i xt t i h s hi u ch nh cao so v i m c n c bi n, nng cao i n p th nghi m, cn s tng nhi t th khng c n hi u ch nh, t i sao? p: Cng v i s tng ln c a cao so v i m c n c bi n, m t khng kh gi m, i n p xuyn th ng c a khng kh cng gi m theo, lm gi m c ng ch u p cch i n ngoi. Do , ph i ti n hnh b cch i n i v i cng t c cao p th nghi m vng ng b ng m c s d ng vng cao nguyn, nhn v i h s hi u ch nh cao X, nng cao i n p th nghi m. X = 1/( K H ). Trong cng 10.000
th c, K l h s , l y 1.1; H l cao i m l p t thi t b so v i m c n c bi n (mt). Cng th c ny thch h p v i thi t b s d ng cao 1000 ~ 3500 mt so v i m c n c bi n. S tng cao s c nh h ng b t l i i v i s tng nhi t c a thi t b i n. V vi c t n nhi t c a cng t c cao p c th c hi n thng qua b c x v i lu m m t khng kh c a vng cao nguyn nh khi n cng t c kh t a nhi t, d d n n tng nhi t , nhng nhi t khng kh vng cao nguyn th p hn ng b ng, c tng thm 100 mt th nhi t khng kh gi m 0.6oc, nh v y c th b tr cho nhn t t n nhi t b t l i do tng cao so v i m c n c bi n gy nn. Do , khng c n hi u ch nh s tng nhi t c a n. 3 - 1 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ph i th ng xuyn thng gi v th nh tho ng ph i x n c i v i b ng t i n khng kh cao p? p: Khng kh trong ng b c khng lu thng v i kho th dnh c a d u cch i n trong cng t c d u tng r r t. Khi b ph n ho t ng c a cng t c d u chuy n ng g p ph i l c c n c a d u r t l n, lm gi m t c di chuy n c a ti p i m. M t khc, do ch t bi trn b ng c, l c c n c a b ph n ma st chuy n ng
- Trang 47 -
c a c c u thao tc tng m nh, cng s d n n c c u thao tc khng lm ng tc. Bi n php phng ng a l l p thm thi t b gia nhi t.
- Trang 48 -
3-2
ng b c (l ng) v v s
ph n u ng b c
p: Trong khi v n hnh, i n p tc d ng ln ng b c cao p l kh cao, c c d n i n c a ng b c th ng l c c ren trn km m c (cu) l c gic, i n tr ng c c b gc c nh c a m c kh m nh, d lm cho ch t kh ion ha t o ra gi i phng i n t dy chuy n, hnh thnh phng i n qu ng tn, t n hao cng su t. N u l p thm ch p che ch n b ng kim lo i ph n u ng b c, s tng thm bn knh cong c a i n c c, gi m th p c ng t tr ng ph n u ng b c th c th trnh c phng i n qu ng tn, cng cn nng cao c i n p xuyn th ng gi a cc pha ph n u ng b c ho c ph n u v ngoi, gi m thi u s c . V th , ni chung, ph i l p ch p che ch n b ng kim lo i cho ph n u ng b c cao p. 3 - 2 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ng b c ch a d u 110kV ph i ti n hnh th cch i n, cn ng b c ki u t i n l i khng ph i th cch i n? p: ng b c n p d u 110kV khng ph i l k t c u kn hon ton, dng d u cch i n l chnh, trong khi v n hnh d b ht m, c th thng qua th cch i n gim st cch i n c a n m t cch h u hi u, ng b c ki u i n dung dng gi y d u ho c gi y keo nh a l k t c u hon ton kn, hi m kh xm nh p, cch i n chnh khng ch c d u cch i n m cn c gi y ngm d u ho c gi y nh a; kh l y m u d u; v ng b c l k t c u kn hon ton, khi l y d u ph i b sung d u b ng phng php bm chn khng, cng ngh tng i ph c t p, cho nn qui trnh qui nh ch khi th cch i n m t ng b c mu , c nghi ng tnh hnh cch i n c a n th m i l y m u d u th . 3 - 2 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Vch trong ng b c b ng s 35kV c phun m t l p nhm c tc d ng g? p: C ng i n tr ng gi a ng b c b ng s 35kV v b m t c c d n i n kh l n, d sinh ra phng i n c c b . N u phun m t l p nhm ln vch trong ng b c b ng s , v dng phi n l xo ti p xc v i c c d n i n th i n th hai bn b ng nhau. Khng kh bn trong ng b c s s khng ch u i n p, khng kh b m t c c d n i n cng khng sinh ra i n qu ng, t nng cao c i n p ch p r ch c a ng b c b ng s . 3 - 2 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn m t bch gi a ng b c ki u t i n 60 ngn vn (kV) tr ln, th ng c l p ng b c nh , n c tc d ng g? p: Trn m t bch gi a c a ng b c t i n th ng c l p hai ng b c nh , ng b c nh 1 l d n b n c c l p ngoi cng nh t (b n c c ti p t) c a li t i n ra ngoi, dng o t n hao mi ch t c a ng b c cao p. Khi v n hnh, em c c d n c a ng
- Trang 49 -
b c nh 1 ti p t. ng b c nh 2 l em l p b n c c l p th hai tnh t ngoi vo, thng qua n d n qua m t bch ra (nh hnh v ) dng l y ra i n p. Cn c vo hi u i n th U2 gi a hai b n c c d n ra c a 1 v 2, c th dng o i n p ho c b o v rle. 3 - 2 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ng b c cao p c a thi t b i n cao p 110 ngn vn (kV) tr ln u ph i p d ng k t c u ki u t i n? p: lm cho c ng i n tr ng h ng tr c v h ng knh ng u, ng b c n p d u cao p ki u c u b c b n c c u p b ng l nhm m ng trn ng gi y nh a cch i n khe h gi a d u, nhng v l do k t c u, b n c c u p ny khng th qu nhi u. Do v i ng b c cao p 110 kV tr ln ph i i thnh ng b c ki u t i n, t c trong ng s c l p li t i n, trn c c d n i n b c nhi u l p cch i n t o thnh cch i n ch t ch , gi a chng theo thi t k gi a k p l nhm t o thnh m t chu i t i n tr trn ng tm. Do cch i n (gi y d u ho c gi y nh a) gi a hai l nhm c nh nhau r t m ng (ch 1 - 2 mm nh v y khng nh ng c ng i n kh cao, m s phn b i n tr ng cng u hn nhi u. 3 - 2 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: vng nhi m, ng b c cch i n c a my bi n th r t t x y ra ch p r ch, cn ng b c cch i n c a cng t c d u l i d x y ra, t i sao nh v y? p: Trong khi v n hnh my bi n th c nhi t tng i cao, b m t s c a ng b c cch i n sau khi b nng ln, n c t trn b m t s b c hi, b m t s kh ro kh b b i b n lm nhi m, ho c n u b nhi m, b i b n kh cng khng n n i lm gi m i n p phng i n c a ng b c cch i n, cho nn d sinh ra ch p r ch. Cn c vo nguyn l ny, cng t c d u cc vng nhi m c n p d ng ng b c cch i n c bi t c thi t b gia nhi t m c nhi m v m t nh nhau, i n p phng i n c a n so v i ng b c cch i n khng c thi t b gia nhi t nh v y s cao hn 2 l n. N u l i ti n hnh v sinh b o d ng nh k th c th trnh c s c ch p r ch. 3 - 2 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao di ph n ngm trong d u ng b c cch i n cao p c a bi n th v cng t c d u ch c n b ng kho ng m t n a di b ph n trn? p: B i v khi ng b c cch i n cao p ngm trong d u cch i n, c ng i n tr ng phng i n quanh b m t ng b c, cao hn kho ng 2 l n so v i khi trong khng kh, cho nn di ph n ngm trong d u c a ng b c cch i n cao p my bi n th v cng t c d u, ch c n lm b ng kho ng m t n a di ph n trn, l c th gi m cao c a my bi n th v cng t c d u, ti t ki m nguyn v t li u v a gi m gi thnh ch t o. 3 - 2 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao cch i n bn trong c a thi t b i n cng t c cao p i h i cao hn cch i n bn ngoi?
- Trang 50 -
p: Ph n cch i n l ra trong khng kh bn ngoi thi t b i n th g i cch i n ngoi. Mi cch i n c a n ch y u l khng kh v b m t cch i n d ng r n ti p xc v i khng kh. Hnh th c phng i n ch y u xuyn th ng khe h khng kh v phng i n quanh b m t cch i n th r n trong khng kh, nhng sau khi s c c kh c ph c th tnh nng cch i n c a khe h v v t cch i n c khi ph c ngay. Cch i n trong l ch tnh nng cch i n thng qua ph n cch i n bn trong thi t b i n. Mi cch i n c a n c th l ch t kh, kh nn, kh SF6, d u cch i n, ch t r n ho c l k t c u cch i n ph c t p do cc v t li u t o thnh. L trnh phng i n c a cch i n trong do bn trong thi t b i n nn khng th t khi ph c, th ng em l i t n th t nghim tr ng, lu di cho thi t b i n. V th i h i kh nng cch i n trong cao hn cch i n ngoi.
3 - 2 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao b m t v s cch i n trn r t nhi u thi t b i n l i lm thnh d ng sng ? p: B i v i n p phng i n b m t ph thu c vo di c a l trnh b m t v t cch i n, l trnh di th i n p phng i n b m t c th nng cao. gi m thi u th tch c a v s , nng cao i n p phng i n (tng l trnh phng i n b m t) nn b m t lm thnh d ng sng.
- Trang 51 -
3 - 3 S s n sinh v d p t t h quang i n
3 - 3 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ng t m ch b ng cng t c, i n p v c ng dng i n th c th khi n gi a cc u ti p xc s n sinh ra h quang i n? tr s no
p: Khi ng t i n b ng cng t c, n u di n p trong m ch i n khng d i 10 ~ 20V, dng i n khng d i 80 ~ 100mA th c th sinh ra h quang i n gi a cc u ti p xc 3 - 3 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi mi ng phun ngang c a bu ng t t h quang b ng t i n d u qu l n ho c qu nh s c nh h ng g i v i d p t t h quang? p: B ng t i n d u hi n nay l i d ng tc d ng th i h quang b ng p l c nh nng l ng b n thn t o ra khi c ng dng i n xoay chi u v t 0, d p t t h quang. N u mi ng phun l n, p l c khng th duy tr m c nh t nh, nng l ng (p l c) do h quang i n tch ly c gi i phng r t nhi u, n u p l c khng cao, kh t t h quang, n u mi ng phun qu nh ? m c d p l c tch ly cao, nhng t c th i h quang n gi i h n, nhi t l ng c a c t h quang kh t n ra c, s k t h p, khu ch tn c a i n tch dng m, ion km, khi dng xoay chi u qu 0 th h quang i n cng kh b d p t t. Do , mi ng phun v a ph i l h t s c quan tr ng, c th thng qua th nghi m, nghim c m xc nh. 3 - 3 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ko tch h quang i n xoay chi u so v i h quang i n m t chi u d b t t hn? p: H quang i n xoay chi u do dng i n xoay chi u c tr s 0 t c th nn khi c ng dng i n qua i m 0, khe h h quang khng c dng i n. N u khi dng i n xoay chi u qua i m 0 r i tng ln, th i n p khi ph c trn u ti p xc khng th lm cho khe h h quang ch y l i (xuyn th ng l i) th h quang s t t. N u h quang chy l i, nhng do kho ng cch ko u ti p xc tng ln khi n i n p xuyn th ng khe h h quang tng ln th khi dng i n xoay chi u v t qua i m 0 l n ti p theo cng d t t. V c tnh ny, h quang i n xoay chi u tng i d t t. H quang i n m t chi u do i n m t chi u khng c c tnh qua i m 0, hn n a nng l ng t tr ng do i n c m m ch i n tch tr , gy ra qu p trn u ti p xc khi ko u ti p xc ra, do ch n thu n ko di kho ng cch th kh d p t t c h quang i n m t chi u, ph i l p thm bu ng d p h quang. 3 - 3 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Nng cao t c c t c u dao c a b c t m ch, t i sao c th gi m kh nng h quang chy l i v nng cao kh nng d p h quang? p: Nng cao t c c t c a b c t m ch, t c trong th i gian nh nhau, kho ng cch gi a u ti p xc tng ln tng i l n, c ng i n tr ng gi m, ph i h p bu ng d p h quang tng ng khi n n c tc d ng d p h quang m nh trong th i gian ng n l i c th lm cho khe h thu c c ng cch i n tng i
- Trang 52 -
cao trong th i gian tng i ng n sau khi t t h quang, gi m thi u kh nng h quang chy l i. 3 - 3 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao b c t m ch cao p u p d ng nhi u c a ng t? p: M i pha c a b c t m ch cao p u c hai ho c nhi u c a ng t n i ti p. Tc d ng c a n l: (1) C th gi m th p i n p trn m i c a ng t, t lm gi m i n p khi ph c c a khe h h quang. (2) C th chia c t h quang i n thnh nhi u o n h quang nh trong hnh trnh c a u ti p xc b ng nhau, th h quang i n c a nhi u c a ng t so v i m t c a ko c tng i di hn, t tng c i n tr khe h h quang. (3) T c c t c u dao c a t ng nhi u c a ng t tng ln, t c khi ph c m c mi ch t cng tng ln. Do , nhi u c a ng t c tnh nng kh h quang tng i t t, cho nn b c t i n cao p u p d ng nhi u c a ng t. 3 - 3 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong thi t b kh i ng xoay chi u dung l ng tng i nh , t i sao th ng thi t k u ti p xc thnh k t c u ki u c u hai chn ng t nh hnh 3 - 3 - 6? p: p d ng hnh th c k t c u ny l tnh n v n d p t t h quang. B i v khi tch u ti p xc ra, th i n th khng gian gi a hai u ti p xc (hnh thnh m t i i n c c) phn b khng u, g n c c m c i n th c c m 100 - 250V, sau khi dng i n v t tr s 0, dng i n l p t c ng c pha, n u lc ny i n p ngu n c a hai u i n c c th p hn tr s i n th ging ny th h quang i n s khng th chy l i m b d p t t. V th , s l ng i i n c c cng nhi u th t ng i n th c c m ging cng cao, h quang i n mu n chy l i ph i c i n p tng i cao m i c; t c s i i n c c cng nhi u th h quang i n cng d t t. 3 - 3 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi b ng t m ch ng t ng dy di khng t i th s chy l i cn khi ng t ng dy di c ph t i th khng d chy l i? p: y ch y u l tc d ng c a vi c gi a ng dy v i t t n t i i n dung (nh hnh 3 - 3 - 7). Tr c khi b ng t m ch DL ng t ra th t C c a ng dy n p i n. Sau khi DL ng t ra i n tch trn C do khng c m ch kn nn khng th gi i phng. Do , khi nghim tr ng nh t, ng dy i v i t v n duy tr m t i n p pha m c c tnh khng i (c c tnh c a n chnh l c c tnh c a ngu n i n th i i m b ng t m ch ng t), nhng c c tnh bn A ngu n i n c a DL v n thay i theo s thay i c a ngu n i n. Khi i n th i m A bi n i c c c tnh ng c v i c c tnh i n th c a i m B bn m ch i n th i n p tc d ng ln gi a hai i m A, B tng i cao, th m ch c th t g p hai l n i n p pha, d lm cho DL chy l i. N u ng dy di mang ph t i v c dy chnh, b h c m i n p ho c bi n th , th i n tch trn i n dung C gi a ng dy i v i t c th thng qua ph t i t o thnh m ch kn phng i n. Nh v y, i n p tc d ng gi a u ti p xc c a DL ch c i n p 1 pha , b ng t m ch kh chy l i.
- Trang 53 -
- Trang 54 -
3 - 4 u ti p xc
3 - 4 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Hao mn do i n u ti p xc c a cng t c x y ra nh th no? C u ti p xc cn l p l xo, c tc d ng g? p: Trong qu trnh ng c u dao, u ti p xc c a cng t c do va ch m c gi i v s c i n ng, sinh ra rung khi n b m t u ti p xc sinh ra mn do i n, b i v khi u ti p xc rung n y th gi a u ti p xc ng v anh ph i tch nhau ra m t kho ng cng v i s x d ch t nh n l n c a kho ng cch gi a u ti p xc ng v anh l n l t xu t hi n c u kim lo i th l ng v h quang i n, nhi t r t c n, n n i b m t u ti p xc c m t ph n kim lo i b nng ch y. Trong qu trnh ti p xc l n sau, gi a u ti p xc ng tnh s c s tr t tng i, ko i ph n kim lo i nng ch y, kim lo i nng ch y cng s b n ra ho c b c hi, v th l kim lo i u ti p xc cng ngy cng t, hnh thnh mn do i n u ti p xc. N u l p l xo ln u ti p xc khi n cho khi u ti p xc ng, tnh ti p xc nhau s c s c p c a l xo nh t nh, gi m c bin rung c a u ti p xc, t gi m thi u mn do i n u ti p xc. 3 - 4 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: V t li u u ti p xc d p h quang c a b ng t m ch cao p, t i sao khng th dng b c ho c ng thu n ch t? p: B ng t m ch cao p trong qu trnh ng ng t, s sinh ra h quang i n gi a u ti p xc d p h quang. Nhi t c a h quang s khi n kim lo i u ti p xc nng ch y, b c hi ho c b n ra, gy nn chy r v chuy n i v t li u; khi b ng t m ch cao p ng, s va ch m c h c gi a u ti p xc ng, tnh cng kh l n; hn n a b n thn u ti p xc i h i tnh nng d n i n ph i t t. V y m c tnh c a b c ho c ng thu n ch t khng th cng lc p ng yu c u c a c ba m t trn. N u dng Vonfram c i m nng ch y cao (th ng chi m 50 - 80%) cng v i kim lo i c d n i n cao (b c, ng) t h p thnh v t li u ph c h p b c - vonfram hay ng vonfram th c th t c c tnh tng i t t v tnh nng d n i n, d i tc d ng c a h quang i n b chy h ng t, c c ng c h c v tnh d o nh t nh, tng i d gia cng v thu n ti n t o hnh m t l n. 3 - 4 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ph i ki m tra nh k l xo u ti p xc c a cng t c thi t b i n? p: V khi u ti p xc c a cng t c ng m , do va ch m c h c, ng l c i n ng v hi u ng nhi t, c th lm cho l xo u ti p xc gi m tnh n h i v l c nn, lm tng i n tr v nhi t u ti p xc. b o m v n hnh an ton, ph i ti n hnh ki m tra nh k i v i l xo u ti p xc c a cng t c. 3 - 4 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao u ti p xc c a c u dao dng trong ng dy ng l c mn h ng nghim tr ng hn so v i dng trong ng dy chi u sng? p: Trong m ch chi u sng, ph t i g n nh l i n tr thu n, hi u su t l c g n b ng 1. Khi dng i n h quang lc cng t c m v t qua tr s 0 th i n p gi a
- Trang 55 -
u ti p xc c a cng t c cng b ng 0, h quang i n d t t. Cn trong ng dy ng l c, hi u su t l c th ng r t th p, khi cng t c m , lc dng i n h quang v t qua tr s 0, gi a u ti p xc v n cn c i n p, h quang c th l i sinh ra kh t t, do u ti p xc c a cng t c b t n h i tng i n ng. 3 - 4 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: u ti p xc c a cng t c, khi tch ng t v ng thng, th ng th y m t u ti p xc tr t theo m t u ti p xc khc, t i sao? p: Trong khi v n hnh, do c i n tr nn u ti p xc c a cng t c s pht nng v khi tch ng t, s sinh ra h quang i n. K t qu l lm xy ha b m t u ti p xc, i n tr ti p xc tng ln khi n tnh hnh v n hnh c a u ti p xc tr nn x u. N u thi t k u ti p xc khi tch ng t v ng thng, m t u ti p xc tr t theo m t u ti p xc khc, s sinh ra ma st, c xt bc i l p xy ha, t ng "lm s ch" u ti p xc, c i thi n c tnh hnh v n hnh c a u ti p xc 3 - 4 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C u ti p xc cn thp thm t m thp tc d ng g?
p: T m thp ny c tc d ng phong t a i n t . Khi dng i n ch y qua u ti p xc, c ng s c t ch y qua t m thp m ngoi, t m thp s co vo pha trong khi n u ti p xc khng v tc d ng c a l c i n ng m tch ra. 3 - 4 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi l c p c a u ti p xc tng i nh , tng l c p s lm gi m r t nhi u i n tr ti p xc. Nhng khi l c p c a u ti p xc tng i l n, tng l c p, th th y hi u qu gi m i n tr ti p xc khng r r t. Nguyn nhn do u? p: Khi l c p c a u ti p xc nh , m t ti p xc th c t cng nh , l c p trn m t n v do tng l c p cng s l n, d lm bi n d ng v t li u, lm gi m di n tr ti p xc. Khi l c p u ti p xc tng i l n, di n tch ti p xc th c t cng l n, p su t do tng l c nn s nh , cho nn i n tr ti p xc khng gi m r r t. 3 - 4 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: L c p ti p xc c a u ti p xc d n d n tng ln, sau l i gi m xu ng t i tr s c, i n tr ti p xc c a n li u c gi ng nh c? p: Trong qu trnh tng l c p khi n m t ph n i m ti p xc sinh ra bi n d ng vnh c u, l c nn tuy khi ph c tr s c, nhng s i m ti p xc tng nhi u, cho nn tr c tin tng l c p, sau gi m l c p th tr s i n tr ti p xc cng gi m, ch khng b ng c. 3 - 4 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao v tr chy h ng u ti p xc b ng t m ch ki u nhi u d u u l m ngoi m khng ph i gi a ho c m trong? p: Nh th hi n hnh 3 - 4 - 9. khi b ng t m ch d u ng t, chi u dng i n sinh ra h quang i t u
- Trang 56 -
ti p xc tnh qua u ti p xc ng r i qua u ti p xc tnh khc. Do chi u c a hai dng i n ng c nhau, do l c i n ng sinh ra l l c y, th i h quang i n ra pha ngoi c a u ti p xc. Nh v y, m ngoi c a u ti p xc d b chy h ng. 3 - 4 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao kho ng cch m gi a d u ti p xc ng, tnh c a b ng t m ch ph i nh hn cng t c ngn cch? p: Tc d ng ch y u c a b ng t m ch l ng t dng i n ph t i v dng i n ng n m ch m t cch tin c y, t c d p h quang. d p h quang m t cch tin c y, b c t m ch u c bi n php nh t nh tng c ng tnh nng d p h quang, ch khng ph i d a vo s tng kho ng cch gi a u ti p xc ng, tnh tng c ng tnh nng d p h quang, hn n a th tch nh m t cht l t t; v th kho ng cch m gi a u ti p xc ng, tnh khng c n qu l n. Tc d ng c a cng t c ngn cch l sau khi chia c u dao ph i c c a ng t r r t, v trong m i tr ng h p u khng c nh th ng, m c a ng t, t c kho ng cch gi a u ti p xc ng, tnh l hon ton d a vo khng kh cch i n. b o m ch c ch n c a ng t c kh nng cch i n th ph i c kho ng cch tng i l n. 3 - 4 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi b o quan u ti p xc c a thi t b i n, ni chung nn ch nh ng i u g? p: (l) Tr s dng i n m u ti p xc ng thng ho c tch ng t khng c v t qu s li u qui nh ghi trn nhn hi u, s l n ng m cng khng nn v t qu s l n qui nh. (2) C n th ng xuyn ki m tra v i u ch nh hnh trnh, l c nn ban u, l c nn cu i v di n tch ti p xc. (3) Thi t b p h quang khng c t thay i ho c b i khng ng. (4) Ph i nh k lm v sinh, lo i b mng xy ha b m t u ti p xc, khi g p u ti p xc b nng ch y ho c mn th ph i s a ch a b m t, c g ng gi nguyn cong b m t v n c v i u ch nh tng ng hnh trnh v t c a u ti p xc.
3 - 4 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Gi a hai u ti p xc kim lo i th s ti p xc qua gia cng tinh mi bng l t t hay th rp m t cht l t t? p: Cn c vo th c nghi m ch ng t , xt trn quan i m gi m thi u i n tr ti p xc th m t ti p xc th rp m t cht l t t. M t ti p xc gia cng b ng da m n th i n tr ti p xc nh hn l nh bng. l v trn m t ti p xc hi th rp m t cht, ph n l i lm tng i nhi u, i m ti p xc tng i nhi u, nn i n tr ti p xc nh hn. 3 - 4 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ki m tra s a ch a thi t b i n, c th dng gi s i bng lau chi bn trong khng?
- Trang 57 -
p: Khng c. V khi lau chi, gi s i bng c th r ng r t st l i trong thi t b i n, nh v y sau khi thng i n, c s i bng m gy nn nh th ng i v i t ho c gi a cc pha. Do , khi ki m tra, s a ch a thi t b i n ch cho php dng v i tr ng m n lau b n bn trong. 3 - 4 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: u ti p xc nh th hi n hnh 3 - 4 - 14, t i sao u ti p xc h quang ngoi u ti p xc lm vi c? .
ph i
p: B i v, u ti p xc hai bn c dng i n song song m ng c pha th y qua, do sinh ra m t lo i l c i n ng y ra ngoi, n y h quang i n do u ti p xc d p h quang sinh ra t t ra ngoi, trnh h quang ny lm t n h i u ti p xc lm vi c, nn ph i t u ti p xc d p h quang ra ngon u ti p xc lm vi c.
- Trang 58 -
3 - 5 B ng t m ch d u
3 - 5 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi b ng t d n c nh SW6 - 220 m ng t dng i n ng n m ch th trong b ng t sinh ra p l c r t cao m ng s c a bu ng d p h quang v ng s c a tr d u khng ph i l ng s c ng cao, t i sao ng s khng b v ? p: Bu ng d p h quang c a b ng t m ch ny l p trong ng thp th y tinh c ng cao, ngoi ng dng ng s lm kn. Do ng thp th y tinh ch u c p l c c a bu ng d p h quang, ng s ch dng trnh nh h ng c a i u ki n kh h u bn ngoi i v i bu ng d p h quang khng truy n cho ng s , u d i m nhm c van ch n ng c. Khi trong bu ng d p h quang khng c kh p cao th b thp c a van ch n ng c m , lm cho d u trong ng thp th y tinh thng v i d u trong ng s bu ng d p h quang, h p c c u gi a, ng s tr , gi y, khi trong bu ng d p h quang sinh ra kh p cao, d i tc d ng c a p l c b thp c a van ch n ng c s d ng ng thng d u gi a ng thp th y tinh v i ng s , lm cho ng s khng ph i ch u p l c cao, trnh c ng s bu ng d p h quang v ng s tr b v .
3 - 5 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi b ng t m ch d u ki u SN 10 - 10 chia c u dao, t i sao tay n ti p xc ng l i chuy n ng xu ng? p: Khi b ng t m ch d u ki u SN 10 - 10 chia c u dao, tay n ti p xc ng chuy n ng xu ng s c cc u i m sau: (l) C th lm cho ph n g c h quang khng ng ng ti p xc v i d u m i, tng nhanh lm ngu i g c (chn) h quang khi n h quang d t t. (2) Ch t kh c a d u b nhi t cao c a h quang di n phn gi i ra, cng v i ion ng, hi ng d n i n s nhanh chng ra kh i ng h quang bn trn khi n c ng mi ch t khe h h quang nhanh chng khi ph c. (3) Khi c n d n i n h xu ng th m t ph n d u pha d i b ng t m ch v c n d n i n s c d n vo ng thng d u ph c a bu ng d p h quang, c tc d ng th i c h c h quang, c l i cho vi c lm t t h quang dng i n nh . (4) C n d n i n c th ch t o tng i ng n, v a ti t ki m nguyn li u ng v a c l i cho vi c nng cao t c chia c u dao. 3 - 5 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i u khi n thao tc c a b c t m ch nhi u d u ki u DW 8 - 35 th t m t bn, t i sao t i u khi n thao tc c a b ng t m ch nhi u d u ki u DW 1 - 35 l i m t chnh? p: Qua s d ng th c t nhi u nm, do t i u khi n c a b ng t m ch nhi u d u ki u DW 1 - 35 t m t tr c (b ng tay), an ton cch v t mang i n khng l n, khi u u dy khng ch c, u n i, dy d n b h ng s d x y ra s c v t d n i n ri ln u ng i i u khi n. V th khi thi t k l n th 8, t i u khi n c a b ng t m ch nhi u d u ki u DW 8 - 35 i sang m t bn. 3 - 5 - 4 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 59 -
H i: Khi th c hi n i u ch nh khng d u i v i b ng t m ch t d u ki u SW 6 - 220, t i sao ph i cho d n bi n th vo trong h p gi y? p: Vi c hon xung khi chia c u dao c a b ng t m ch t d u ki u SW 6 20 l dng b hon xung d u l p trong h p gi y. Khi ti n hnh i u chinh hng d u ph i cho d u bi n th vo h p gi y cho ng p b hon xung, nh v y s c tc d ng hon xung khi chia c u dao. T c chia c u dao c a b c t m ch r t cao (c th t 8 ~ 8.5 mt/giy), n u trong h p gi y khng c d u th khng th h p thu ng nng c a b ph n v n ng, ph n c c a b ng t m ch s b va p v ch n ng tng i l n, d b h ng. 3 - 5 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao b ng t m ch ph i c thi t b hon xung? B ng t m ch d u SN10 - 10 khi chia c u dao c hon xung nh th no? p: Khi b ng t m ch ng t, ng c u dao, yu c u c n (cy) d n i n ph i t t c ng t, ng. Nhng th ng th ng khi c n d n i n v n ng n v tr ng t, ng th v n cn th a t c chuy n ng (t c ng nng) r t l n, s va p l n i v i c c u v b ng t m ch, v th ph i c thi t b hon xung h p thu ng nng d c a h th ng v n ng khi n h th ng v n ng bnh n. B ng t m ch SN 10 - 10 s d ng b hon xung d u, khi b ng t m ch ng t c u dao, do c n d n i n c m t o n r ng ru t, c m vo cy ren c nh trn b y, l l n hn cy ren nn c khe h nh . L i d ng l c c n c a d u trong c n r ng ru t ch y qua khe h gy tc d ng hon xung. 3 - 5 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao bu ng d p h quang c a b ng t m ch t d u ph n l n c p b ng nh a s i th y tinh trimericcya - namide? p: Tnh nng ch u h quang c a nh a s i th y tinh trimericcya namide r t t t khng b chy h ng d i tc d ng c a nhi t cao h quang, c ng c h c cao, c th ch u c tc d ng c a m y ch c th m ch trn trm atmotphe do h quang sinh ra m khng b n t v , do c th p ng yu c u t c ng t c u dao nhanh, kh p th i h quang cao c a b ng t m ch hi n i. ng th i, bu ng d p h quang ch t o b ng nh a s i th y tinh trimericcya namide r t nh g n, c th thu nh r t nhi u th tch c a b ng t m ch t d u. 3 - 5 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ph n trn c a b ng t m ch d n ki u SN 10 - 10, t i sao ph i c kho ng khng gian khng ch a d u? N u th tch c a khng gian ny qu nh s gy nn h u qu g? p: Khng gian khng ch a d u bn trn b ng t m ch d u g i l khng gian hon xung. Khi hi d u do bu ng d p h quang sinh ra xuyn qua l p u ti n vo khng gian hon xung, hi d u c lm mt hon ton r i qua b tch ly hi d u x ra kh quy n nn khng d n n t chy ho c lm gi m cch i n ngoi. N u th tch khng gian hon xung qu nh th hi d u c lm ngu i km, p l c khng gian hon xung cng s qu cao, c th d n n m trn v n t ng th i do
- Trang 60 -
p l c khng gian hon xung qu cao khi n hi d u kh tch ly d n n phun d u. V th b c t m ch d u khng nn d u qu y. 3 - 5 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: u ti p xc gi a c a b ng t m ch d u t ki u SN 10 - 10 s d ng u ti p xc ln, i u c l i g? T i sao u ti p xc ph i m b c? p: u ti p xc trong b ng t m ch d u t ki u SN 10 - 10 s d ng u ti p xc ln, c l i l v i tc d ng c a l xo lm cho ti p xc t t, l c ma st nh , c th nng cao t c ng ng t. M b c u ti p xc ln c th lm cho i n tr ti p xc c a u ti p xc nh , d n i n t t, khi dng i n ph t i bnh th ng v dng i n ng n m ch t c th i qua, c th c i thi n c tnh hnh pht nng. 3 - 5 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi tho ki m tra s a ch a b ng t m ch ki u SN 10 - 10 t i sao khng th l p h van ch n ng c? . p: u trn bu ng p h quang c a b ng t m ch ki u SN 10 - 10 c l p van ch n ng c. Van ny tuy nh nhng tc d ng r t l n, khi b ng t m ch c ng t, u ti p xc ng, tnh v a tch ra, s sinh h quang, d i tc d ng nhi t cao c a h quang, d u phn gi i thnh ch t kh khi n p l c trong bu ng kh h quang tng cao. Lc ny, bi thp trong van ch n ng c s nhanh chng di chuy n ln b t kn l gi a c a n, h quang ti p t c chy trong khng gian h u nh ng kn khi n p l c trong bu ng p h quang nhanh chng tng cao, sinh ra kh th i lm t t h quang, c t t dng i n. N u l p h van ch n ng c th khi b ng t m ch i n ng t ra, dng kh cao p do h quang i n sinh ra s thot ra t l l p van ch n ng c u trn bu ng d p h quang ra khng gian gi a m khng th hnh thnh dng kh cao p, h quang s khng th t t, b ng t m ch c th b chy. 3 - 5 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Qu c u s trong b tch ly hi d u ki u qu c u s l p trong b ng t m ch cao p c tc d ng g? p: B ng t cao p khi tch ng t, do tc d ng nhi t cao c a h quang, trong kt u s t o h n h p kh g m hi d u v khng kh c p su t cao. tch d u, kh v nhanh chng x kh ra, ph i l p b tch ly d u - kh ki u qu c u s . Trong ng x c a b tch d u - kh c l p qu c u s ng knh 15 - 20mm. H n h p kh sau khi vo ng x b qu c u s chia thnh r t nhi u dng kh nh ring bi t, h n h p kh ti p xc v i qu c u s c lm ngu i, lm cho d u cch i n trong ngng t , phn ly thnh d u, ch y tr v kt u, cn ch t kh c thot x ra ngoi qua l x . 3 - 5 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn kt d u c a b ng t m ch t d u t trong nh ki u c 10kV c hn n i b ng thp t m, c m t ng hn b ng ng thau, cn trn kt d u c a b ng t m ch nhi u d u t 35kV c hn n i b ng thp t m, l i khng c ng lm b ng ng thau. T i sao? p: Khi b ng t m ch t d u t trong nh 10kV tr ng thi thng m nh, dng i n t ph n trn ch y vo, t pha d i ch y ra. T thng do dng i n ny t o
- Trang 61 -
ra hnh thnh m ch t khp kn men theo vch kt, sinh ra m t t thng r t cao. Dng i n xoy do n sinh ra v t n hao t tr khi n kt d u pht nng.Do ph i m m t khe h trn kt d u v hn l i b ng ng thau nh m tng t tr c a m ch t , gi m thi u s pht nng c a kt d u. Cn khi b ng t m ch nhi u d u t 35kV tr ng thi thng m ch, dng i n ch y vo t m t bn nh n p kt v ch y ra qua m t bn khc, cho nn trong kt d u, dng i n vo m t bn ra m t bn ng c chi u nhau, t thng sinh ra tri t tiu nhau, v th kt d u khng b nng nn khng c n hn ng thau. 3 - 5 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trn c a ng t c a b ng t m ch t 110kV tr ln u ph i m c song song m t t i n? p: N u c a ng t c a b ng t m ch khng m c song song t i n th m ch i n ng tr c a n nh hnh (a). Trong , U l i p p ngu n, Cd l i n dung c a c a ng t sau khi t t h quang, Co l i n dung c a hm c c u gi a i v i t. V Cd v Co trong b ng t m ch t d u u l vi ch c F, c th coi nh g n b ng nhau cho nn i n p trn c a ng t l n l t l: Ul = U.(Cd + Co)/(2 Cd + Co) = (2/3)U; U2 = U.Cd / (2Cd + Co) = (1/3)U. Qua c th th y i n p c a bu ng d p h quang th nh t kh l n, kh d p c h quang, t c lm gi m kh nng d p h quang c a b ng t m ch. Nh hnh (b), n u c m c song song m t t C (1000 ~ 2000 F) vo trn c a ng t m C >> Co th:
(C + C d ) + C o 1 U U 2( C + C d ) + C o 2 C + Cd 1 U2 = U U 2( C + C d ) + C o 2 U1 =
3 - 5 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C nh b n c a ng t c a b ng t m ch t d u 220 kV, t i sao ph i l n l t m c song song m t t i n? Khi l p, t i n ph i b tr th no? p: Gi a cc c a ng t c a b ng t m ch v gi a hm tam gic i v i t u t n t i i n dung phn b t n lo n. Khi ng dy x y ra s c ti p t. Cng t c tr ng thi ng t th m ng i n tng ng c a c a ng t bn dy ci nh th hi n hnh 3 - 5 - 13. Trong hnh, i n dung c a ng t C1 = C2 = C3 = C4; i n dung phn b C" > C' ; do C2 c ng v i i n dung phn b pha
- Trang 62 -
sau sau khi m c song song v i C' , s l n hn Cl nhi u. i n p pha 220 kV c phn ph i theo dung khng c a i n dung cho nn i n p trn Cl c bi t cao. c i thi n s phn ph i i n p gi a cc c a ng t, c th m c song song m t t i n tng ng c p s l ng (kho ng 1800F) vo gi a cc c a ng t, s l ng c a n l n hn nhi u i n dung phn b i v i t lc c th b qua khng tnh n nh h ng c a i n dung t n lo n. Nh v y, s phn ph i i n p gi a cc c a ng t s do i n dung m c vo gi a cc c a ng t quy t nh. Do c th lo i tr nh h ng c a i n dung phn b t n m n. Khi l p rp n u t i n m c song song vo b n c a ng t t dy ci n m ch i n l n l t k hi u l C'1 , C'2 , C'3 , C'4 th th ng l y C'1 = C'2 > C'3 = C'4 .Cc i n dung ny g i l i n dung qun bnh i n p. 3 - 5 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Yu c u cch i n c a d u cch i n c a cng t c d u ki u d u t v c a cng t c d u ki u d u nhi u, ph i chng gi ng nhau? p: D u cch i n trong cng t c d u ki u d u t ch dng d p h quang, ch khng nh n lm mi ch t cch i n. D u cch i n trong cng t c d u ki u d u nhi u c hai tc d ng: d p h quang v lm mi ch t cch i n. Cho nn, d u cch i n dng trong cng t c d u ki u d u nhi u c yu c u cch i n (c ng ch u p) c a n ph i cao. 3 - 5 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: V i b ng t m ch d u t ki u SN 10 - 10, khi ng t dng c ng l n v dng c ng nh , qu trnh d p h quang c g khc nhau? p: B ng t m ch ki u d u t SN 10 - 10 khi ng t dng c ng l n l p d ng nguyn l lin t c th i ngang, trong qu trnh tch ng t, t c sau kho ng cch d n h quang r t nh , b t u ng th i ngang h quang u tin. Do nng l ng h quang r t l n khi n d n ha hi m nh; sinh ra p l c tng i cao, ng th i p h quang v pha ng th i ngang, t o ra tc d ng th i hi m nh khi n h quang t t. Khi ng t dng i n c ng nh , nng l ng h quang kh nh , khng th t o ra p l c hi d u cao th i h quang, nhng c n u ti p xc ng, chuy n ng xu ng khi n m t ph n d u d i thng qua ng d n ph c a bu ng d p h quang b n ngang vo h quang. Nh v y, ngoi tc d ng th i d c c a hai b c d u th i d c ra, trn th c t cn c ng v i tc d ng th i d u c h c, d i tc d ng lin h p c a th i d c v th i c khi n h quang dng i n c ng nh nhanh chng b d p t t. 3 - 5 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao v b ng t m ch nhi u d u th sn mu xm tro cn v b ng t m ch t d u l i sn mu ? p: Khi v n hnh bnh th ng, th v b ng t m ch nhi u d u khng mang i n, cn v b ng t m ch t d u c i n. Nh m nh c nh m i ng i ch ; trnh s c i n gi t nn v b ng t m ch t d u sn mu . 3 - 5 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: D u cch i n trong b ng t m ch t d u sau hai, ba l n nh y m ch tr nn en, c c n thay d u m i khng?
- Trang 63 -
p: D u cch i n trong b ng t m ch t d u ch c tc d ng d p h quang m khng ph i l cch i n. Qua 2 - 3 l n nh y m ch, d u tr nn en ch ni ln r ng trong d u c h t than, nhng i u ny khng nh h ng n tnh nng d p h quang c a d u cho nn khng c n thay. Chu k thay d u c a b ng t m ch t d u c th ti n hnh cng v i chu k s a ch a. 3 - 5 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao u ti p xc ng c a b ng t m ch t d u ki u c khi tch ng t ph i ra kh i m t d u, n m trong khng kh, cn b ng t m ch nhi u d u l i khng c yu c u ny? p: Trong kt d u c a b ng t m ch t d u ch c m t t d u lm nhi m v d p h quang. M i l n ng t th h quang sinh ra gi a u ti p xc ng, tnh s phn gi i than ha d u, hnh thnh ch t c n l ng b n. N u cho u ti p xc ng, tnh sau khi ng t cng trong d u th c th do tnh nng cch i n c a d u gi m th p m d n n kh nng thng m ch tr l i. B ng t m ch nhi u d u tuy khi ng t cng c phn gi i ha than, nhng do l ng d u nhi u, nh h ng n tnh nng cch i n tng i nh , cho nn c th khng c n xt n. 3 - 5 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B ng t m ch d u sau khi nh y m ch do s c , t i sao khng th l p t c tho ra ki m tra? p: Sau khi c t ng t dng i n s c , trn m t d u c a kt d u b ng t m ch v n t n t i ch t kh d chy c nhi t tng i cao. N u lc ny m kt d u ra th khng kh bn ngoi s nhanh chng h n h p v i ch t kh bn trong kt, n u c m i l a th d b c chy, gy t n thng cho ng i v thi t b . Cho nn, sau khi b ng t m ch d u nh y m ch s c , ph i ch t kh bn trong ngu i, khu ch tn r i m i tho ra s a. 3 - 5 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong cng t c d u, c ng cch i n c a khe h d u gi a b ph n d n i n cc pha v gi a b ph n d n i n v i v ngoi kt d u cao, nhng t i sao cn ph i t t m cch i n cc ch ? p: l do khi c t h quang i n, trong d u sinh ra r t nhi u b t, tnh d n i n c a b t ny m nh, ti p xc v i b ph n ti p t ho c b ph n d n i n gi a cc pha s c th d n n nguy c ch p r ch. V th c n t t m cch i n y (lt) 2 ~ 4mm, nh m ngn tr b t kh bnh thnh c u d n i n, nng cao c ng cch i n. 3 - 5 - 21 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong cng t c nhi u d u, d u v t qu v ch m c d u s c h i g? p: Khi cng t c c t d p h quang, ch t kh do d u phn gi i ra s b c ln trn m t d u, lm tng p l c khng kh bn trn. N u cho d u vo qu nhi u, lm gi m khng gian t m t d u n n p nh cng t c. Do dung tch khng kh b ph n ny tng i nh , c th gy nn p l c qu l n, d n n s c n ho c phun d u. Cho nn, khi n p d u vo, m c d u khng c v t qu v ch m c d u.
- Trang 64 -
3 - 5 - 22 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Li u c th d a vo quan st bn ngoi c a d u trong b hi n th m c d u suy on d u trong cng t c d u ho c cha b than ha? p: Cng t c d u sau khi c t dng i n s c ng n m ch, do tc d ng tia h quang khi n d u b than ha, hnh thnh nhi u ch t c n l ng mu en t l i d i y kt d u. Nhng v tr l p b hi n th m c d u l trn m t d u kt d u, cho nn khng th cn c vo tnh hnh quan st bn ngoi d u trong b hi n th m c d u phn on d u trong cng t c d u b than ha cha, m ph i l y m u d u t trong van x d u d i y kt d u, ti n hnh th nghi m n gi n, phn on ch t l ng d u c cn ph h p qui nh khng. 3 - 5 - 23 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Linh ki n kim lo i th ng dng sn h ng n sn ch ng r : T i sao trong kt d u cng t c u v bi n th l i c m dng sn h ng n lm v t li u sn ch ng r ? p: B i v trong sn h ng n c ch a oxyt ch, trong d u oxyt ch s hnh thnh x phng ch (ch este ha) khi n bn d u tng m nh, nhanh chng lm x u d u. ko di tu i th c a d u bi n th , ng i ta c m s d ng cc lo i sn khng r c ch a ch trong kt d u cng t c d u v my bi n th . 3 - 5 - 24 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ph i l p m t ng vch m ng (nh th hi n pha d i bulng lin k t n p v i thn kt d u cng t c d u ki u DN - 10?
hnh 3 - 5 - 24) vo
p: ng vch m ng ny l thi t b b o hi m kh n c p. B i v h quang sinh ra khi cng t c d u ng t m ch s lm cho d u ha hi, sinh ra p l c r t l n trong kt d u, n u u v t ln va ch m n p kt u. Cng t c d u s b ch n ng gy h h ng, th m ch gy n . C c ng vch m ng, d i tc d ng c a p l c cao trong kt d u, bung ch u l c, p b p ng vch m ng, thn kt d u h xu ng, t o khe h gi a kt d u v i n p kt d u, d u ch y t trong khe ra ngoi, trnh c lm h ng cng t c. 3 - 5 - 25 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B ng t m ch cao p nhi u d u t i sao ph i l p trong kho ng nh ch ng n ring bi t? p: B i v khi b ng t m ch nhi u d u c t dng i n ng n m ch s sinh ra h quang v lm trng m t d u, th m ch c th x y ra s c trn d u ho c chy n , ph i l p ring trong khe nh ch ng n nh m phng ng a s c lan r ng.
- Trang 65 -
quang khi ph c nhanh chng. Do , b ng t m ch kh nn c t c d p h quang nhanh hn b ng t m ch d u m cn c kh nng c t ng t tng i l n. 3 - 6 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M i c a ng t m ch c a b ng t m ch kh nn u m c song song m t i n tr , n c tc d ng g? p: B ng t m ch kh nn l dng dng kh nn th i h quang, v tnh nng cch i n c a kh nn t t, lu ng nhanh, kh nng d p h quang m nh khi n cho h quang c a dng i n nh b c t m ch tr c khi qua i m 0. Nhng khi ng t m ch my bi n th khng t i, do t c s t gi m dng i n nhanh, s sinh ra i n th t c m r t cao, gy nn qu i n p, v th trn m i c a ng t u m c song song m t i n tr khi n u ti p xc chnh DL1 sau khi ng t ra, dng i n v n c th ch y qua theo R, dng i n trong m ch khng t ng t bi n thnh 0, t h n ch qu p. Sau cng khi ng t u ti p xc ph DL2, do c R ng vai tr h n ng v lm nh t, qu p s khng l n. 3 - 6 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B ng t m ch khng kh t i sao ph i dng kh nn, m p l c c a kh nn ni chung l i khng th v t qu hai mi atmotphe? p: Tnh nng d p h quang c a b ng t khng kh ph thu c vo p su t c a khng kh. Trong ph m vi nh t nh, p su t khng kh cng cao th tnh nng cch i n cng t t, tnh nng d p h quang cng cng t t. l v khi p su t tng, m t khng kh tng theo, i n t trong qu trnh v n ng r t d va ch m v i h t khng kh. Khi va ch m, do ng nng tch c a i n t khng lm cho h t kh ion ha, cho nn i n p nh th ng tng cao, tnh nng cch i n cng nng cao. Nhng n u p su t kh nn v t qu 20 atmotphe th tnh nng cch i n c a khng kh khng tng ln theo, xu t hi n hi n t ng bo ha. B i v ion ha sinh ra d i kh p qu cao, h t mang i n s kh khu ch tn, i n tch dng t p trung dy c tr c c c m khi n i n tr ng bi n i r r t, tnh nng cch i n sinh ra hi n t ng bo ha. V th p su t kh nn c a cng t c kh th ng dng 20 atmotphe l tng i thch h p. 3 - 6 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao th tch c a b ng t m ch chn khng nh m tu i th s d ng l i cao? p: K t c u c a b ng t m ch chn khng r t n gi n, t m t i u ti p xc vo trong bng th y tinh chn khng. Do tnh nng cch i n, tnh nng kh h quang c a chn khng u r t t t, c th khi n kho ng cch m gi a u ti p xc ng, tnh v cng nh (lo i 10 kV ch c n kho ng 10mm, cn kho ng cch m c a u ti p xc b ng t m ch d u kho ng 160mm) cho nn th tch v tr ng l ng c a b ng t m ch chn khng u r t nh . Do u ti p xc c a rle chn khng, khng b xy ha m l i t t h quang nhanh, u ti p xc t b chy h ng, do thch h p dng tr ng h p thao tc nhi u, tu i th s d ng cao g p kho ng 10 l n b ng t m ch d u. 3 - 6 - 7 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 67 -
H i: Trong m ch i n m t chi u, a ph n s d ng cng t c d p h quang trong khng kh ch khng s d ng b ng t m ch d u. T i sao? p: Khi ng t m ng i n m t chi u c i n c m, do s s t gi m c ng dng i n s sinh ra i n th t c m trong m ch i n. l n c a i n th t c m t l thu n v i t c gi m c a dng i n. N u dng b ng t m ch d u th do kh nng d p h quang c a d u r t m nh, h quang nhanh chng b d p t t, s sinh ra qu p r t cao, lm h ng cch i n c a thi t b i n. V th trong m ch i n m t chi u khng nn p d ng bi n php d p h quang qu m nh m s d ng cng t c d p h quang trong khng kh (nh c u dao, c u ch khng c thi t b d p h quang, b ti p xc c l i kh h quang v cng t c khng kh t ng v.v...) 3 - 6 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao cng t c thao tc l luy n thp h quang khng cho php s d ng b ng t m ch d u m ph i dng cng t c khng kh ho c cng t c chn khng? p: Cng t c thao tc c a l luy n thp h quang khng nh ng c c ng dng i n khi ng t - ng tng i l n m s l n thao tc cng tng i nhi u. B ng t m ch cao p d u l l i d ng d u cch i n t t h quang. Khi d p h d p h quang, d u cch i n s phn gi i ra ch t kh v t o ra h t than. Cho nn sau nhi u l n thao tc, tnh nng cch i n v d p h quang c a d u cch i n u km i ph i th ng xuyn ki m tra s a ch a v thay d u. V th , v i tr ng h p thao tc nhi u nh l luy n thp h quang khng nn dng b ng t m ch d u m nn dng cng t c khng kh ho c cng t c chn khng. 3 - 6 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B ng t m ch c m c song song i n tr , t i sao c th h n ch qu p khi c t m ch ng dy khng t i ko trn khng? p: Nhn t ch y u nh h ng n qu p khi ng t m ch ng dy ko trn khng l gi a ng dy i v i t c t n t i i n dung C v i n p d do i n tch trn C quy t nh, d n n b ng t m ch chy l i, sinh ra qu p dao ng. V th p d ng b ng t m ch c m c song song i n tr (3 - 6 - 10) m c song song m t i n tr R tr s v a hai u u ti p xc chnh Kl v u ti p xc ph K2. Tr c khi ng t, Kl v K2 u ng. Khi ng t, Kl ng t ra tr c, R m c n i ti p trong m ch v i n tch d th a c th gi i phng qua R, lm cho i n p khi ph c hai u b ng t m ch gi m theo tng ng. Lc ny, i n p khi ph c hai u ti p xc c a Kl l s t p hai u c a R. Nh v y, h quang i n trong Kl khng d chy l i. ng th i, R s tiu hao m t ph n nng l ng trong C. Qua 1.5 ~ 2 chu k t n s lm vi c, K2 ng t m ch, do i n p d c a m ch tng i th p, i n p khi ph c c a K2 cng tng i th p, h quang trong K2 khng d chy l i. Cho d h quang trong K2 chy l i th do tc d ng lm nh t c a R, i n p d trn m ch l i tng i th p, qu p cng gi m r r t. Do , s d ng b ng t m ch c m c song song i n tr c th h n ch qu p khi ng t m ch ng dy ko trn khng.
- Trang 68 -
- Trang 69 -
i v i m ch song song d i 10kV, c ng dng i n cn b ng (do chch l ch i n p sinh ra) c a dy chnh ho c my bi n th tr s ng ng t cho php c th t 70A. Th i i m u ti p xc tch ly, do gi a m ch v c a dng i n ph t i trong qu trnh phn ph i l i, c m t hi u i n th nh t nh, cho nn lun gy ra h quang. Nhng hi u i n th ny ch c vi ph n trm c a i n p dy, ging ln hai u i m ti p xc, khng th duy tr h quang ti p t c chy khi n h quang t t t .B i v, ni chung tc d ng d p h quang b ng l c i n ng t nhin c a cng t c cch ly t 70A tr xu ng tng i c hi u qu , n u dng i n qu l n s d n n u ti p xc b chy h ng nghim tr ng, th m ch hnh thnh ng n m ch gi a cc pha cho nn tr s c t ng cho php l 70A. 3 - 7 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao m i c c c a cng t c cch ly cao p th ng dng u t h p b ng hai l i dao, khi ng c u dao, u ti p xc c nh k p vo gi a hai l i dao? p: Cn c vo l thuy t i n t h c, khi dng i n cng chi u ch y qua hai dy d n song song th s sinh ra l c i n t p vo nhau. Khi m t pha no x y ra s c , do c dng i n r t l n ch y qua l i dao khi n hai l i dao k p ch t u ti p xc c nh v i p l c r t l n. Nh v y l i dao s khng c nguy c tu t kh i v tr c, d n n h quang gy ng n m ch gi a cc pha, hn n a lm cho l i dao ti p xc ch t v i u ti p xc c nh, khng b nng ch y do dng i n ch y qua i n tr ti p xc tng i l n gy ra. Khi thao tc bnh th ng, do trong l i dao c a cng t c cch ly khng c dng i n ho c dng i n r t nh ch c n kh c ph c l c ma st gi a l i dao v i u ti p xc c nh do l c nn l xo gy nn l c. V th ko ho c ng c u dao u khng tr ng i g. 3 - 7 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong cng t c cch ly dung l ng l n, c c dao chnh c a n th ng dng vo l i dao tng i m ng ghp song song l i. T i sao? p: K t c u nh v y t t hn k t c u dng c c m t l i dao tng i ny. V lo i k t c u ny khng nh ng dng i n do m i l i dao gnh ch u nh hn m t t m s phn ph i dng i n cng tng i u, hi u ng b m t gi m, di n tch t a nhi t v di n tch ti p xc tng ln, c th gi m thi u tiu hao, ng th i v m t cng ngh ch t o th lo i k t c u ny cng t t hn l dng m t dao tng i dy. 3 - 7 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t s cng t c cch ly, khi tch h p dao th phi n dao quay xoay. N c tc d ng g?
ch ti p xc
p: N c hai tc d ng ch y u: (l) Khi ng c u dao, l i dao quay xoay l nh m lo i tr l p mng xy ha v b i b m b m t u ti p xc, b o m ti p xc t t. (2) Cng t c cch ly s d ng ngoi tr i, khi th i ti t ma ng, b m t u ti p xc c th ph l p bng. V th , khi ng t c u dao, s quay xoay s ph b l p bng. Ni chung cng t c cch ly s d ng ngoi tr i u ph i c thi t b ny. 3 - 7 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao m t s cng t c c u dao i n p th p l i c n l p c u dao ng t
- Trang 70 -
kh n c p? p: Ni chung, cng t c c u dao i n p th p u l lo i ko ng t ngu n i n m nh v m ng ph t i, khi ko ng t ngu n i n m nh v s sinh ra h quang tng i l n, c th lm chy h ng u ti p xc c a l i dao, th m ch gy nn s c b ng ng i. Cng t t l p c u dao ng t kh n c p nh vo s c ko c a l xo, sau khi c u dao chnh ko ra, l i dao ng t kh n c p cu i cng nhanh chng tch ra khi n h quang nhanh chng b ko di r i t t, gi m c nguy hi m trn. 3 - 7 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trn m t s c u dao 600A tr ln c m c song song m t u ti p xc than? p: u ti p xc b ng than l p song song trn l i dao l khi ko ng t c u dao, h quang ch sinh ra trn u ti p xc b ng than, nh th khng chy l i dao chnh. Sau khi u ti p xc than b chy, d thay m i n tr c a u ti p xc than l i l n, c th h n ch dng i n h quang, nhanh chng lm h quang t t. 3 - 7 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao i v i c u dao dung l ng l n khi m ch i n ng n m ch, th ng s t ng tch ly? p: l do tc d ng c a l c y i n ng sinh ra gi a dng i n c u dao v dng i n dy d n. Khi v n hnh bnh th ng, l c y i n ng khng l n, c u dao khng th b tch ra. Khi ng n m ch, do dng i n r t l n, l c y i n ng sinh ra c th lm cho c u dao t ng tch ly. 3 - 7 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ko cng t c c u dao ra kh i ngu n i n m t chi u, t i sao h quang di ng h ng ln trn? p: Khi ko tch cng t c, do gi a c u dao v i u ti p xc c h quang i n, t c v n cn dng i n ch y qua. V th s sinh ra t tr ng gi a h quang v i c u dao, cn c vo chi u dng i n, dng nh lu t bn tay tri th h quang i n ch u l c tc d ng h ng ln trn cho nn h quang chuy n ng ln. 3 - 7 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: t i sao di c a l i ao cng t c c u dao ki u m i u tng i ng n hn ki u c? p: Do tr c y t ng nh m r ng: Vi c d p t t h quang c a cng t c c u dao l do h quang b ko di m t cch c h c ty theo tch ra c a l i dao, khi n i n p ng dy khng duy tr, nn t t, cho nn ch t o phi n dao c a cng t c c u dao tng i di. Nhng qua th c nghi m ch ng minh r ng: Vi c t t h quang ch y u l do tc d ng c a l c i n ng, m l i dao c a cng t c cng ng n th l c i n ng trn n v di h quang cng l n, cng c l i t t h quang. Cho nn chi u di c a cng t c dao ki u m i u ch t o tng i ng n, m l i ti t ki m v t li u ng. 3 - 7 - 12 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 71 -
H i: C u dao c c ng dng i n nh m c l n, li u c th ng t dng i n nh m t cch tin c y khng? p: Khi thi t k v ch t o, ni chung, l i dao c a c u dao c c ng dng i n nh m c l n u ng n, khi c t ng t ch y u d a vo l c i n ng do h quang gi a l i dao v i u ti p xc tnh sinh ra ko di h quang, t m c ch d p t t h quang. C u dao m c ng dng i n nh m c l n, khi c t ng t dng i n tng i nh , do c i m c u t o, kho ng cch ko ra khng l n, cn l c i n ng do h quang gi a l i dao v i u ti p xc tnh sinh ra l i khng ko di h quang, hi u qu lm t t h quang khng t t. Do , c u dao c c ng dng i n nh m c l n cha ch c c th ng t dng i n tng i nh m t cch tin c y. 3 - 7 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: N p g php c a cng t c c u dao c tc d ng g? Cng t c c u dao dng i n l n t i sao khng c n p b ng g php? p: N p g php c hai tc d ng: (l) B o v an ton, khi n ng i thao tc kh b i n gi t ho c b h quang lm b ng. (2) Tc d ng ngn i n: pha trong n p c rnh lm, c th phng ng a ng n m ch gi a hai pha k nhau b i h quang. Nhng kho ng cch gi a cc c c c a c u dao dng i n l n u l n m n p b ng g php d b h quang dng i n l n nung nng lm lo ha, d gy ra s c , nn khng dng n p g nhp. 3 - 7 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khng nn dng c u dao an ton n p g php lm cng t c thao tc ng c i n? p: V c u dao an ton khng c thi t b kh h quang gi a pha v i pha ch cch m t l p g php. ng c th ng xuyn thao tc, do h quang pht nhi t, khi n g php lo ha, tr thnh v t d n i n, m t tc d ng ngn cch h quang, d gy ng n m ch gi a cc pha khi thao tc. 3 - 7 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi l p c i n cng t c v s t ph i sau khi b t thng ngu n i n r i m i em v ti p t? p: Khi l p c i n cng t c v s t, n u u v v i t tr c th khi u dy ngu n, khng may thi u c n th n dy ngu n ch m v i v s t s hnh thnh m ch kn v i t, gy nn s c ng n m ch ho c i n gi t. Nh v y khng an ton; h t s c nguy hi m. V th , tr c tin ph i u thng dy ngu n sau m i ti p t nh v y m i tng i an ton. 3 - 7 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi s d ng c u dao 3 pha kh i ng ng c l ng sc dung l ng nh , v tr l p cng t c c u dao nn ch n hnh th c no (xem hnh (a), hnh (b))? p: Khi l p cng t c c u dao nn ch n hnh th c hnh (a). V khi ko c u dao ng t ngu n i n, s sinh h quang gi a l i dao v i u ti p xc c nh, n u l p theo hnh (a) th h quang s
- Trang 72 -
ch u tc d ng c a l c i n t v khng kh nng b c ln s ko h quang ra ngoi d p t t. N u l p theo hnh th c hnh (b) th tc d ng ko h quang c a khng kh nng s ng c l i, bi n thnh c n tr s ko di h quang, nn nh h ng vi c lm t t h quang, d gy chy h ng l i dao v u ti p xc c nh. Ngoi ra, tay c m than tc hnh (b) cn c th do s c n ng m ri xu ng, gy ng nh m c u dao, x y ra s c lm h ng thi t b v gy thng tch cho ng i. 3 - 7 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Nh th hi n hnh 3 - 7 - 17. B n cch l p khc nhau i v i cng t c c u dao: (1) l p ngang, u ti p xc ng bn ph i; (2) l p ngang, u ti p xc ng bn tri; (3) l p ng, u ti p xc ng d i; (4) l p ng, u ti p xc ng trn. Cch l p no tng i t t hn? p: Khi cng t c c u dao ng t m ch i n, phng php th ba do khng kh nng quanh h quang b c ln, ko di h quang c th gip cho vi c lm t t h quang. Cho nn tnh nng lm t t h quang tng i t t. Cch l p th t, khi tr ng thi ng t, do tc d ng c a s c n ng b n thn u ti p xc ng, c kh nng ng thng c u dao. Phng php th nh t v th hai th thao tc khng thu n tay. C th th y th t t t c a b n cch l p khc nhau l 3, 1, 2, 4. 3 - 7 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B ng t m ch, cng t c ph t i, cng t c cch ly khc nhau nh th no? p: B ng t m ch, cng t c ph t i, cng t c cch ly u l thi t b i n dng ng, ng t m ch i n. Nhng nhi m v m chng m nhi m trong m ch i n khc nhau. Trong , b ng t m ch c th c t dng i n ph t i v dng i n ng n m ch. Cng t c ph t i ch c th c t dng i n ph t i, dng i n ng n m ch do c u ch c t. Cn cng t c cch ly dng c t i n p, ch cho php c t dng i n c ng r t nh .
- Trang 73 -
3 - 8 C c u thao tc v thao tc m ch i n
3 - 8 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: V sao trong tiu chu n cng t c m i nh t qui nh t ng b c lo i b c c u thao tc b ng tay i v i b ng t m ch i n? p: V theo s pht tri n c a n n kinh t qu c dn, i n l i qu c gia cng cng pht tri n, dung l ng ng n m ch c a l i i n cng khng ng ng tng ln theo s tng ln c a m ng i n. C khi m ng i n ang c i m s c th b ng t m ch d u l i c th ng thng m ch, nh v y c kh nng x y ra s c n b ng t m ch d u. M c c u thao tc b ng tay, khi ng thng c u dao ng i th ph i dng tr c cng t c thao tc, n u x y ra s c n , s nguy hi m cho ng i. Do , khng cho php s d ng c c u thao tc b ng tay. Hn n a, xt v m t l p t t ng ng l i c u dao v thao tc nhanh, th c c u thao tc b ng tay l khng h p l. Hi n nay, trong h th ng 6 - 10kV cn s d ng nhi u c c u thao tc b ng tay, v th c n t ng b c lo i b . 3 - 8 -2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i so trn li s t l n c a c c u thao tc i n t m t chi u c a b ng t m ch CD2 - CD3 v.v... ph i m m t s rnh d c (nh hnh 3 - 8 - 2)? p: Tr rnh d c c hai tc d ng: (1) c th gi m thi u tc d ng c n tr c a dng i n xoy i v i l c i n t . V khi nam chm i n m t chi u v a thng ngu n, t thng s t 0 d n d n tng ln, m s v n ng c a li s t cng s d n n thay i t thng, t thng thay i s c m ng ra dng i n xoy trn li s t l n. Dng i n xoy l i lun lun mu n c n tr s thay i c a t thng. Khi tr m y rnh d c trn li s t l n c th gi m thi u dng xoy, khi n l c i n t nhanh chng t n tr s lm vi c bnh th ng. (2) c th gi m thi u l c c n c a khng kh khi u thng cu n dy i n t v i ngu n, li s t ng ch u tc d ng c a l c t h ng ln trn, n u tr vo ng rnh d c c th gi m thi u l c cn c a khng kh b c ln. Sau khi hon t t ng c u dao, cng c th rt ng n th i gian tr l i c a li s t. 3 - 8 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cu n dy i n t c a c c u thao tc b ng t m ch ki u CD3, sau khi u n i ti p hai cu n dy gi ng nhau, khi dng v i i n m t chi u 220V ho c u song song r i dng v i i n m t chi u 110V, l n c a l c t sinh ra ph i chng b ng nhau? p: ng l b ng nhau. B i v l n c a l c i n t quy t nh b i s l ng ng s c t . Khi li s t khng bo ha, ng s c t nhi u hay t t l thu n v i tch c a s vng cu n dy kch t c ng dng i n. Trong hai tnh hu ng trn, hai cu n dy u cng sinh ra l c i n t , i n p m t chi u trn m i cu n dy u l 110V, t c l c ng dng i n trong m i cu n dy cng gi ng nhau, cho nn t ng t th b ng nhau, s c i n t sinh ra cng b ng nhau.
- Trang 74 -
3 - 8 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong c c u thao tc s d ng nam chm i n th cng t c i u khi n c a n ph i thng qua b ti p xc m t chi u u thng m ch ng c u dao, cn khi nh y c u dao th cng t c i u khi n c th tr c ti p u thng m ch nh y c u dao? p: Ni chung, cng t c i u khi n h LWI v LW2 th ng dng, n ch cho php dng i n vi ampe ch y qua. Khi li s t c u dao c a c c u thao tc i n t r t l n, cng su t ng c u dao c n thi t r t l n, dng i n ng c u dao c a n c th t m y ch c ho c m y trm ampe, cng t c i u khi n khng ch u n i, i h i ph i dng b ti p xc m t chi u u thng m ch ng c u dao, lm cng su t c n thi t cho c c u thao tc i n t khi nh y c u dao th tng i nh , c ng dng i n c a n cng ch vi ampe, v th cng t c i u khi n c th tr c ti p u vo m ch nh y c u dao. 3 - 8 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao cng t c d n cao p ph i c thi t b ko di th i gian ti p i m? p: Ko di th i gian ti p i m ch y u phng ng a hi n t ng nh y cng t c, t c c u dao ng nhi u l n. Thi t b ko di th i gian ti p i m u n i ti p v i cu n dy ng c u dao, c th lm cho cu n dy ng c u dao lun nh n c i n cho n khi c c u thao tc ng c u dao r i m i lm cho ti p i m nh ra, b o m cng t c ch ng c u dao m t l n. C khi th i gian ko di ti p i m qu ng n, c th xu t hi n hai l n ng c u dao, v th ph i ti n hnh i u ch nh. 3 - 8 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi ng cng t c chuy n i thao tc ng t ng c u dao b ng t m ch u dng cng t c b tr n i v i b ng t m ch c t ngu n i n? p: Trong m ch ng t - ng c u dao ta m c n i ti p ti p i m cng t c b tr b ng t m ch, c th t ng, nhanh chng c t m ch v c a ngu n i n sau khi hon thnh ng t ng c u dao, b o m an ton cho cu n dy ng t, ng c u dao thi t k thng i n th i gian ng n. Ngoi ra, dung l ng c a ti p i m cng t c b tr c t dng i n tng i l n, thng th ng, v i i n m t chi u 220V c th ng t dng i n i n c m trong cu n dy ng t, ng c u dao c th trnh c chy ti p i m cng t c chuy n i c dung l ng tng i nh . 3 - 8 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n p u c a cu n dy ng c u dao b ng t m ch trong khi v n hnh, t i sao khng c th p hn 80% tr s nh m c? p: B ng t m ch m c c u thao tc s d ng nam chm i n th t c ng c u dao c a n c quan h r t l n n ngu n i n ng c u dao. i n p u c a cu n dy ng c u dao c c u thao tc cng th p th s c ht c a i n t cng nh , t c ng c u dao cng cng nh . Ngoi ra, khi ng c u dao, g p ph i dng i n s c l n, s c i n ng sinh ra s c n tr nghim tr ng n vi c hon thnh cu i cng thao tc ng c u dao, khi n h quang khng th t t. V th , i n p u c a cu n dy ng
- Trang 75 -
c u dao khng c th p hn 80% tr s nh m c, b o m s v n hnh an ton c a b ng t m ch. 3 - 8 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ni chung t cng t c u c l p n ch bo, t i sao trn c c u thao tc c a cng t c cn l p phi n ch bo ng t, ng? p: S ch bo c a n ch l tn hi u b tr . B i v khi ngu n i n c a n c s c ti p i m ph m t tc d ng, bng n h ng v.v... c th d n n s ch bo c a n khng chnh xc. V th , v tr tuy thao tc cn ph i l p thm phi n ch bo ng t, ng c u dao. Hn n a, khi v tr l p cng t c v t cng t c khng cng ch , bn cng t c c th bi t tr ng thi ng t, ng c a cng t c. 3 - 8 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi ko tch c u dao dy ng l c, ng i ta qui nh ko c u dao ng dy tr c r i m i ko c u dao dy ci sau, cn khi ng c u dao th l i ng c l i? p: B h c m dng i n c a dy ng l c ni chung l p gi a cng t c d n v i c u dao ng dy. Khi v n nh t do thao tc nh m m ko c u dao ph t i th trn c u dao ng t s sinh ra h quang. N u ko c u dao dy ci tr c, th dng i n s c ch ch y qua dy ci n c u dao dy ci m khng qua cng t c d n c a chnh dy ng l c v b h c m dng i n, cho nn cng t c khng nh y c u dao, ch c sau khi ngu n i n trn dy ci u nh y c u dao, th s c m i h t, v nh v y di n m t i n s kh r ng. N u ko c u dao ng dy, dng i n s c ch y qua cng t c d n c a dy ng l c v b h c m dng i n, khi n cng t c nh y c u dao, cn ngu n i n trn dy ci khng nh y c u dao ng t i n, nh v y i n b nh h ng s nh . 3 - 8 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: H th ng phn ph i i n nh th hi n hnh 3 - 8 - 10, cc b c ng c u dao cng tc AlA2B l ng hay A2 Al B l ng? Cc b c ng t B A2 Al l ng hay B Al A2 l ng? p: Khi ng c u dao, tr c tin ng Al r i n A2, sau cng ng cng t c d n B l ng. N u ng A2 tr c r i m i ng Al th khi do nh ng nguyn nhn khc m cng t c d n tr ng thi ng, tng ng v i vi c cng t c cch ly Al ng c u dao mang ph t i c th sinh ra h quang ho c ng n m ch h quang gi a cc pha, gy nn h th ng bo v c p m t c ng tc; d n n s c m t i n trn ph m vi r ng. N u thao tc cc b c theo Al A2B, tuy cng t c cch ly A2 ng c u dao mang ph t i ch lm cho chnh b o v h th ng c ng tc (cng t c d n B) thu nh ph m vi m t i n. Khi ng t, tr c tin ph i ng t cng t c d n B, b c th hai ng t A2, r i ng t Al. N u khi thao tc nh m (khng ng t cng t t d n), ng t Al tr c c th gy nn h th ng b o v c p m t c ng tc, d n n m t i n di n r ng. Cn ng t A2 tr c th ch nh h ng cng t c d n B c a h th ng nh y c u dao, gy nn s c m t i n c c b .
- Trang 76 -
3 - 8 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi u thng thi t b phn ph i i n ph i ng cng t c cch ly tr c r i ng b ng t m ch. Khi ng t th tr c tin ng t b ng t m ch r i n ng t cng t c cch ly. T i sao? p: Do h n ch v c u t o, ni chung cng t c cch ly khng th u thng ho c ng t dng i n tng i l n, n u khng s d n n h quang tng i l n, r t d chy cng t c; th m ch c th gy ra s c thng vong ng i ho c ng n m ch ngu n i n. Cn b ng t m ch d u ho c b ng t m ch khng kh do p d ng c u t o thch h p, c th lm t t h quang, khng n n i d n n h u qu x u ni trn, nn khi u thng thi t b phn ph i i n th tr c tin ng cng t c cch ly r i ng rle, cn khi ng t th ng t rle tr c r i ng t cng t c cch ly sau. 3 - 8 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi thao tc cng t c cch ly, lc ng t ph i nhanh, lc ng thng ph i ch m ch m m t t. T i sao? p: Cng t c cch ly thao tc khi khng c ph t i, lc c t cng t c cch ly, phng ng a trong m ch kn cn t ph t i, khi ng t, sinh ra h quang lm h ng u ti p xc, cho nn ph i h t s c nhanh, khi n h quang nhanh chng t t. Khi ng thng cng t c cch ly, phng ng a thao tc c ph t i gy ra s c , cho nn c n ng ch m m t t. Khi m c ti p xc m t i m, n u trn u ti p xc c h quang th ph i l p t c ko xu ng ki m tra ph t i c trong m ch v ho c c ch ng n m ch chng, kh c ph c xong m i l i thao tc.
3 - 8 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi thao tc c u dao m t pha trong ngu n i n ba pha cao p, t i sao qui nh nghim ng t: ngoi vi c ph i s d ng c n cch i n ra, cn ph i ng t pha gi a tr c r i m i ng t c u dao hai bn? p: Khi ng t c u dao m t pha, trong a ph n tr ng h p, trn pha b ng t tr c tuy cn i n p nhng khng sinh ra h quang m nh ngo i tr ng t dng i n khng ph t i c a bi n th ng l c, m khi ng t c ph t i c u dao m t pha th hai, s sinh ra h quang r t m nh khi n cho c ch p r ch gi a cc pha c nh nhau. Cho nn, ng t c u dao m t pha gi a tr c th kho ng cch gi a hai pha tng ln, r i ng t c u dao m t pha khc, s khng x y ra ch p r ch gi a cc pha. 3 - 8 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi thay c u ch bn cao p c a my bi n th , ngoi bn cao p ra, cng t c pha th p p t i sao cng ph i ng t? p: M c ch thao tc nh v y ch y u l phng ng a ph n bi n p c a l i i n c th x u ra, t c nguy c x y ra hi n t ng cung c p i n ng c l i t pha thp p th p do my bi n th v n hnh song song.
- Trang 77 -
3 - 9 C u ch
3 - 9 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C ph i dy c u ch b nng ch y khi c ng dng i n t n nh m c? p: Khi ti p xc t t i u ki n t n nhi t bnh th ng th dy c u ch s cha nng ch y khi dng i n nh m c ch y qua. Dy c u ch trn 35 ampe th ph i v t qu 1.3 l n dng i n nh m c m i b nng ch y. Nhng trong s d ng th c t do ti p xc, t n nhi t khng t t, v c th c ch n ng, kho dng i n nh m c cng c th nng ch y. 3 - 9 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy c u ch c a c u ch dung l ng l n t i sao u l p trong ng s i? p: Khi dy c u ch nng ch y s sinh ra h quang r t l n, c th d n n ng n m ch gi a cc pha v gy b ng cho nhn vin b o d ng. N u dy c u ch vo trong ng s i, khi c u ch sinh ra h quang, vch ng phn tch ra ch t kh, t o ra kh p r t l n trong ng, lm t t h quang, tng i an ton i v i ngu n v thi t b . 3 - 9 - 3 (Tr v u chng, Tr H i: T i sao trong m t s RM l i khng c n?
v M c l c)
ng c u ch ph i chn ct th ch anh, cn c u ch ki u
p: Dng ct th ch anh lm v t li u chn vo trong ng c u ch l nh m l i d ng rnh h p do ct th ch anh t o thnh kh h quang. Khi h quang chy trong ct th ch anh, h quang ti p xc ch t v i ct th ch anh chung quanh, lm ngu i tng i t t, tng c ng kh ion ha. Hi do ch t nng ch y b c hi s ng k t trong khe h t th ch anh, trong khe h p c a ct th ch anh, hi kim lo i gi m thi u khi n h quang b t t hon ton khi dng i n ng n m ch cha t n tr s l n nh t. V t nng ch y c a c u ch ki u RM l p trong ng s i kn. Khi v t nng ch y chy t, h quang chy, d i tc d ng nhi t cao c a h quang khi n s i vch trong ng s i b kh ha v phn gi i thnh hydro, dioxyt cacbon v hi n c. Cc ch t kh ny u c tnh nng kh h quang r t t t; ng s i l i kn, dung tch nh , ch t kh sinh ra b h quang t nng, p l c trong ng tng nhanh, kh ion ha m nh, khi n cho tr c khi dng i n ng n m ch t n tr s cao nh t th h quang t t nn khng cn dng ct th ch anh lm v t li u chn, hn n a cn c th lm cho th tch c a n nh g n. 3 - 9 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao l n h t ct th ch anh trong ng c u ch c nh h ng i v i kh h quang c a n? p: Khi h t ct th ch anh qu nh , th kh nng xm nh p c a h quang s b gi m nhi u, m t hi u qu lm ngu i i v i h quang, khi n nng l ng h quang t p trung trn ct th ch anh g n , n n i ct th ch anh g n nng ch y, hnh thnh th y tinh l ng k t h p vi hi kim lo i nng ch y, bi n thnh mu i silicat kim lo i. i n tr c a lo i ch t ny nh hn nhi u ct th ch anh, hnh thnh m ch d n i n, h quang kh t t. N u h t ct th ch anh qu l n, cng khng c l i cho vi c kh h
- Trang 78 -
quang. Tuy gi a h t ct th to c khe h tng i l n, h quang c th thm nh p tng i t t, nhng di n tch b m t lm ngu i c a ton b v t li u chn tng i nh khng lm ngu i h quang v h p thu nng l ng h quang. Cho nn l n c a h t ct th ch anh ph i thch h p. 3 - 9 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong c u ch ct th ch anh c dng i n nh m c cao, dy c u ch c a n th ng dng vo s i m c song song. T i sao khng dng m t s i c u ch tng i l n thay? p: Khi nh ng s i dy c u ch ti t di n nh b nng ch y trong ct th ch anh, hnh thnh h quang, ct th ch anh s h n ch s m r ng ng knh c a h quang. Nhi t c a nh ng tia h quang nh d b tn pht t c th nhanh chng t t h quang. Khi dng m t s i dy c u ch tng i l n, ti t di n c a h quang cng l n, ngu i tng i ch m, khng c l i cho vi c t t h quang. 3 - 9 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c u ch ki u kn c ch a v t chn khng c dng v i thi t b trn tu thuy n. p: V dung l ng ng t dng c a lo i c u ch ny ph thu c vo m c kh ro c a ct th ch anh dng chn trong n. Trn tu th y, do tu chng chnh v ch n ng khi n tnh nng kn c a ng c u ch d b ph ho i, hi m nhanh chng xm nh p, lm gi m ho c ph ho i c tnh b o v c a c u ch. 3 - 9 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trn c u ch ngoi vi c ph i ghi r c ng dng i n nh m c ra, cn ph i ghi r i n p nh m c? p: C u ch l l i d ng hi u ng nhi t c a dng i n b o v ng n m ch. Khi ch c b o v x y ra ng n m ch, dy c u ch s nng ch y, c t kh i m ng. Nhng dy c u ch ch l m t o n ng n trong m ch i n. Sau khi dy c u ch t, ch ng t khng c sinh ra h quang, do yu c u dy c u ch ph i c di tng ng v i i n p h m ch. V th , di c a li c u ch m c no th i n p h m ch cho php cng ph i m c n y cho nn ph i ghi r tr s i n p nh m c. 3 - 9 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c u ch cao p c chn ct th ch anh, khng th dng trn m ng i n cao hn ho c th p hn i p p nh m c c a n, m ch c th s d ng trn m ng i n c i n p b ng v i i n p nh m c c a n? p: C u ch c chn ct th ch anh khi c u ch b t, h quang chy trong khe ct th ch anh, d a vo nguyn l khe h p lm t t h quang, h quang ti p xc ch t v i v t li u chn chung quang b lm ngu i nn t t. Kh nng lm t t h quang c a n tng i m nh, c th lm t t h quang tr c khi dng i n t t i tr s nh, c tc d ng h n dng. Nhng n d sinh ra qu p, tnh tr ng qu p c a n ph thu c vo i n p ni s d ng. N u s d ng trong m ng i n th p hn i n p nh m c, qu i n p c th t 3.5 ~ 4 l n i n p pha, khi n m ng i n sinh ra i n qu ng, th m ch ph ho i thi t b trong m ng i n. N u s d ng trong m ng i n cao hn i n p
- Trang 79 -
nh m c c a n th qu p do c u ch sinh ra c kh nng d n n h quang chy l i, khng th lm t t c, ho c gy chy v c u ch, n u s d ng trong m ng i n b ng v i i n p nh m c th qu p khi t c u ch ch g p 2 ~ 2.5 l n i n p pha c a m ng i n, hi cao hn i n p dy c a thi t b m t t cho nn khng nguy hi m. 3 - 9 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Li u c th s d ng c u ch ki u RM 220V trn m ng i n 380V? p: Khng c. V phi n nng ch y c a c u ch ki u RM 220V ch c hai ch ti t di n tr nn h p, khi n nng ch y, c th t t h quang trong m ng i n 220V. n u s d ng vo m ng i n th 380V th m i ch ng t h quang ph i ch u i n p g p 1.73 l n i n p h quang thi t k , do di kh h quang c a khe h h quang khng , n i h i ph i c 4 ch ng t h quang m i c th lm tt h quang m t cch tin c y. Cho nn, c u ch ki u RM 220V khng th s d ng trn l i i n 380V. 3 - 9 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: V t nng ch y trong c u ch c i m nng ch y th p v i m nng ch y cao c g khc nhau? T i sao v t nng ch y c i m nng ch y th p thch h p dng lm b o v qu t i, cn v t nng ch y c i m nng ch y cao thch h p dng b o v ng n m ch? p: V t nng ch y c i m nng ch y th p l do ch, k m, thi c v h p kim thi c ch (antimon) t h p thnh. Nhi t lm vi c c a n khng chnh l ch m y so v i nhi t nng ch y, h s nng ch y tng i nh , t c kh nng ng t c a n tng i nh . l v khi i u ki n di v i n tr u c nh th i n tr su t c a i m nng ch y th p tng i l n. Ti t di n c a v t nng ch y c xu th tng ln tng ng. Cho nn khi ng t h quang, hm l ng hi kim lo i trong khe h h quang t t r t l n, n s gi m th p kh nng ng t nn thch h p dng lm b o v qu t i trn u cu i m ch nhnh c a m ch c p i n m dng i n ng t m ch khng l n. V t nng ch y c i m nng ch y cao ch y u c b c v ng. M y nm g n y dng nhm lm v t li u ch t nng ch y. Nhi t lm vi c c a n chch l ch r t l n so v i nhi t nng ch y, h s nng ch y r t l n. Do i n tr su t c a n th p, cho nn di n tch ti t di n c a v t nng ch y tng i nh , c kh nng ng t tng i cao. Thch h p dng lm b o v ng n m ch m yu c u th i gian nng ch y ph i r t ng n, kh nng ng t ph i r t cao. 3 - 9 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ch t nng ch y c a c u ch dng nh ng v t li u no? V t li u dng v i cao p, th p p c gi ng nhau khng? p: Ni chung, v t li u kim lo i dng ch t o v t nng ch y c: ch, h p kim ch thi c(antimon), k m, ng, b c, v.v... V t li u lm v t nng ch y i n p th p (500V tr xu ng) th ng dng ch, h p kim ch thi c (antimon) v k m. B i v i m nng ch y c a chng th p (l n l t l 327oC, 200oC V 420oC). Khi x y ra ng n m ch, d nng ch y, nhng tnh d n i n c a n km, nn khi dng cc v t li u ny ch t o v t nng ch y th ti t di n s tng i l n, khi v t nng ch y r i t hi kim lo i hnh thnh d i tc d ng c a h quang c lc nh h ng khng nghim tr ng l m n kh nng lm t t h quang. Nhng trong cao p, do d n i n km. V t nng ch y
- Trang 80 -
l n, hi kim lo i d i tc d ng c a h quang lm cho vi c th h quang kh khn, nn th ng i sang s d ng ng v b c. 3 - 9 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao phi n nng ch y c a c u ch ki u ng gi y thp kn, ni chung u d p b ng phi n k m m khng dng phi n ng? p: Do ng nng ch y c a c u ch cu n b ng gi y thp. N u dng ng lm phi n nng ch y th nhi t trong ng s lun lun t kho ng 1000 oC, nh v y s lm chy sm vch trong c a ng. Phi n nng ch y b ng k m, khng nh ng i m nng ch y c a n tng i th p (420 oC) m c tnh nng ch y cng tng i t t. 3 - 9 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao v t nng ch y c a c u ch i n p th p c lo i lm thnh hnh dng nh hnh 3 - 9 - 13? p: Sau khi v t nng ch y c a c u ch i n p th p lm thnh hnh d ng nh hnh v , do i n tr v m t dng i n ph n h p tng i l n, nn nhi t l ng sinh ra ch h p s nhi u hn ch r ng. Khi lm vi c bnh th ng, nhi t l ng c a ch h p s truy n n ch r ng v u ti p xc t a vo trong mi ch t chung quanh. Khi dng i n qu t i ho c ng n m ch ch y qua, nhi t l ng sinh ra ch h p khng k p truy n d n khi n ch h p nhanh chng nng ln n i m nng ch y nn b nng ch y, hnh thnh m t s o n h quang ng n. D i tc d ng c a tr ng l c, ch r ng c a v t nng ch y cn l i s ri xu ng, khi n h quang b ko di lm t t nhanh h quang. 3 - 9 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Li u c u ch c th b o v qu t i cho ng c khng ng b khng? p: Khng c. c u ch khng b nng ch y khi kh i ng ng c, dng i n nh m c c a c u ch ph i l n hn dng i n nh m c c a ng c 1.5 ~ 2.5 l n. Nh v y, cho d ng c qu ph t i 50% th c u ch v n cha nng ch y; nhng v i ng c th ch u c m t gi b chy r i. Cho nn, c u ch ch c th b o v ng n m ch cho mt i n, dy d n, thi t b cng t c, ch khng c tc d ng b o v qu t i. Ch c l p thm rle nhi t m i c th b o v qu t i cho mt. 3 - 9 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c u ch pha cao p c a b h c m i n p l i dng dy h p kim ng m khng dng dy nng ch y bnh th ng p: C u ch pha cao p b h c m i n p l dng ng t dng i n ng n m ch. Dy c u ch ni chung trong ng chn ct th ch anh nh m c l i cho vi c lm t t h quang. h n ch dng ng n m ch tr khng c a dy c u ch ph i l n m t cht, do ph i c n di nh t nh, nh m gi m thi u tr s nh sng. N u dng dy h p kim ng lm dy c u ch th do c ng c h c c a n tng i cao, dy c u ch c th ch t o m nh, tr s i n tr cng tng i l n. Cho nn s d ng dy h p kim ng l h p l hn s d ng dy c u ch bnh th ng.
- Trang 81 -
3 - 9 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c u ch cao p khng th b o v qu t i cho b h c m i n p? p: C u ch cao p l cn c c ng c h c ch n ti t di n nh nh t, c ng dng i n nh m c c a n l n hn nhi u l n dng i n nh m c c a b h c m i n p, cho nn khng th lm b o v qu t i. C u ch s d ng bn cao p b h c m i n p 35 ngn vn tr xu ng ch lm b o v ng n m ch c a b n thn n (ng n m ch gi a cc vng c th khng nng ch y) v b o v ng n m ch trn dy n i gi a b h c m v i m ng i n, ch khng lm b o v qu t i. 3 - 9 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi l p ng c u ch ri ki u hai l n ng (trng h p), t i sao ph i qui nh nghim ng t, ng dy c u ch t o thnh gc 30o v i ng th ng ng? p: ng dy c u ch ri ki u trng h p c yu c u l sau khi dy c u ch t, ng c u ch ri xu ng, p vo tay khu u, khi n m t ng c u ch d b khc t ng ng l i. t c tc d ng nh v y, ph i l cho ng c u ch t o v i ng th ng ng gc 30o. N u gc qu nh , sau khi dy c u ch t, do gc qu nh , tr ng l c khng nn ng c u ch khng ri xu ng. N u gc qu l n, l c p vo tay khu u c a ng c u ch ri xu ng gi m nh (qun tnh tng i nh ) khi n ng c u ch d b khng th ng l i, khng c tc d ng trng h p. 3 - 9 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao u trn c a m t s lo i ng c u ch ri c b t kn b ng m t l p mng m ng kim lo i? p: l nh m tng kh nng lm t t h quang khi dy c u ch t ng c u ch c a c u ch ri ni chung u l l r ng trn d i, khi c u ch ng t dng i n nh , do hai u thot kh, p l c ch t kh nh nn kh t t h quang. Sau khi b t kn m t u, c th khi n p l c kh khi x y ra h quang tng ln g p i, nn c th lm t t h quang thu n l i. Nhng khi ng t dng i n l n, s lm cho p l c kh nn qu cao, c th gy n ng c u ch. cho an ton, dng mng m ng kim lo i b t kn u trn, khi ng t dng i n l n n u p l c kh qu l n s ph v mng kim lo i, tr thnh thot kh hai u. Nh v y c th th c hi n c v a kh h quang thu n l i v a khng lm n ng c u ch. 3 - 9 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c u ch ni chung u l p trong phng, cn c u ch ki u ri l i khng nn l p trong phng ? p: V t nng ch y c a c u ch ph thng khi t, h quang v ch t kh khng phun t trong c u ch ra, an ton, tin c y. Cn v t nng ch y c a c u ch ki u ri khi t s c h quang phun t trong ng ra c th lm b thng nhn vin b o d ng, gy ra s c ho c d n n h a ho n. V th , khng nn l p trong phng. 3 - 9 - 20 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 82 -
H i: T i sao u gi a v xoy c a c u ch xoy nn l p trn dy vo c a ngu n i n cn u n i v i v xoy nn l p trn dy ra c a c u ch? p: Li nng ch y c a c u ch ki u xoy u gi a hai u u dy. N u n i dy vo c a ngu n i n v i u gi a v xoy, dy ra n i v i v xoy th khi l p li nng ch y v ki m tra s a ch a, n u d ng c kim lo i ch m ph i v gy ng n m ch th li s nng ch y, trnh c m r ng s c . N u u ng c l i, th v xoy d ch m v i bn ngoi, x y ra tnh hnh ni trn s khng c li nng ch y b o v . 3 - 9 - 21 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c u ch ph i h p v i cng t c ph t i c ci l p pha trn cng t c c ci l p pha d i cng t c? p: Cng t c ph t i ch c th ng t dng i n ph t i, do ph i l p thm c u ch hon thnh nhi m v ng t dng i n ng n m ch. Khi cng t c ph t i x y ra ng n m ch h quang th c u ch c th ng t dng i n ng n m ch m t cch tin c y, do c u ch ph i l p pha dy vo c a ngu n i n. N u dy vo c a ngu n i n l t pha trn a vo th l p pha trn c a cng t c, ng c l i, dy vo c a ngu n i n l t d i a vo th ph i l p pha d i c a cng t c. N u l p pha dy ra c a ph t i, n u cng t c ph t i x y ra s c ng n m ch h quang, do c u ch ngoi dng i n s c nn khng c tc d ng m n m nhi m. 3 - 9 - 21 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t n p h p c u ch hnh trn gia d ng u c 4 l nh , c tc d ng g? p: B n l nh ny c tc d ng ch ng n . B i v khi dy c u ch t, s sinh ra p l c tng i l n trong h p, l i c ng thm nhi t cao c a h quang r t c th lm n h p c u ch. C cc l nh ny gip thot ch t kh cao p qua l , phng c n . 3 - 9 - 23 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy c u ch c a cng t c c u dao t i sao khng l p pha ngu n i n? p: N u l p dy c u ch vo m t tr c c u dao (pha ngu n i n), sau khi ko tch c u dao, dy c u ch cha tch kh i ngu n i n, v n c i n, n u mu n ki m tra ho c thay dy c u ch th ph i lm vi c c i n d gy nn s c i n gi t. cho an ton, ph i l p dy c u ch pha sau c u dao (pha ph t i). 3 - 9 - 24 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C cch tnh ton n gi n no v l n c a dy c u ch khng? p: Tnh ton dy c u ch b ng antimon (h p kim ch thi c) ho c thu n ch, ti t di n trn, lo i th ng dng ph thng, ch cn ghi nh m i tng quan c ng dng i n nng ch y t l thu n v i ly th a phn 3/2 c a ng knh v ch s 10 Quan h ny nh sau: c ng dng i n (A) = 10 x d3/2 = 10. d , (d: ng knh (mm)). V d : c ng dng i n lm nng ch y dy c u ch s 18, h c th tm c nh sau: ng knh dy ch s 18 l 1.2mm; v y, c ng dng i n = 10 x (1.2)3/2 = 13A. N u dng dy ng cng s th c ng dng i n l bao nhiu? y c n lu : ch s c a ng khc v i ch, khng ph i l 10 m l 80, cho nn:
- Trang 83 -
( )
c ng dng i n = 80 x (1.2)3/2 = 105A. ng nhin quan h ny cng c th s d ng ng c l i. V d H i: dy c u ch 50A th ng knh l bao nhiu? N u nh dng dy nng ch y b ng ng th ng knh l bao nhiu? ng knh = (1/10 c ng dng i n)2/3=(1/10 x 50)2/3=2.9mm (t c dy c u ch s 12), n u dng dy ng th ng knh =(1/80 dng i n)2/3 = (l/80 x 50)2/3 = 0.73mm (t c dy ng s 22). 3 - 9 - 25 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong n p trn c u ch m t c c (nh th hi n l i ln m t c c?
p: Dy c u ch trong c u ch m t c c u trn phi n c m hai bn, gi a b c qua mi ng s l i ln. Khi dy c u ch nng ch y, tr c tin nng ch y o n gi a v b mi ng s l i ngn ra, tng kho ng cch gi a hai c c, c tc d ng kh h quang. 3 - 9 - 26 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Hai phng php l p dy c u ch cng t c c u dao nh th hi n hnh 3 - 9 - 26 (a), (b), phng php no tng i t t? p: Phng php hnh (b) t t hn. B i v khi dng vt si t dy c u ch, c m t l c ko du i khi n dy c u ch b ko nh , cn dy c u ch hnh (b) c ph n cong c th trnh c i u khi si t ch t vt. 3 - 9 - 27 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ng c u ch ki u RM sau khi ng t ba l n dng i n s c ng n m ch th ph i thay ng c u ch m i? p: V vch trong c a ng c u ch ki u ny u lm b ng ng gi y thp cch i n, ni chung, sau khi ng t dng i n s c ng n m ch ba l n th vch trong c a ng do ph i phn gi i ra kh cao p nn b b c hi m t tnh nng b o v ng n m ch bnh th ng, khi n n khng th c c s b o v tin c y. 3 - 9 - 28 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t cng o n no tng thm thi t b s n xu t, i n l ng s d ng tng tng i l n so v i tr c. V cng o n ny m dy c u ch trong c u ch ki u h p c a t ng ngu n i n thay dy l n tng ng. Nhng qua m t th i gian, pht hi n i n p ba pha u thi t b dng i n c hi n t ng khng cn b ng, dng i n cng nhi u th hi n t ng khng cn b ng cng nghim tr ng. T i sao? p: Khi do dung l ng khng m ph i thay c u ch th ph i thay c h p. N u ch thay dy c u ch ch tr c m n i c a c u ch t t s do qu dng khi n nhi t tng cao, trong m t pha ho c hai pha s b xy ha nghim tr ng, khi n i n tr ti p xc tng, gy nn s t p tng i l n, d n n i n p ba pha m t cn b ng. Dng i n cng l n th s t p c a m t pha ho c hai pha ny s cng l n, s m t cn b ng c a ba pha cng nghim tr ng.
- Trang 84 -
3 - 10 Cng t c khng kh t ng
3 - 10 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: L sch kh h quang trong thi t b kh h quang c a b ng t m ch khng kh t ng t i sao ph i lm b ng thp? Bn ngoi thp sao l i cn ph i m ng (ho c k m)? p: Thi t b kh h quang c a b ng t m ch khng kh t ng (nh ki u DZ1, DW2) lm vi c d a vo nguyn l l i d ng h quang ng n, t c khi u ti p xc ng t th h quang sinh ra gi a d u ti p xc s b ht vo trong l sch kh h quang. L sch s chia c t h quang thnh r t nhi u o n nh (h quang ng n) lm t t h quang. Mu n gi m th i gian t t h quang th ph i nng cao t c ht h quang vo l sch. Qua th nghi m ch ng minh r ng, v i cc i u ki n khc nh nhau, trong ph m vi t t c dng i n ng t, th i gian bn t t h quang c a l sch thp u nh hn ng. l do l sch thp c hi u ng g n s t lm tng l c ht. Do c tnh ny c a l sch thp, nn l sch kh h quang ph i lm b ng thp. Nhng thp r t d b xy ha d n n b g . V th p d ng phng php m ng ln l sch ( ti n l i v cng ngh , cng p d ng m k m) b o m tnh ch u n mn c a l sch. 3 -10 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c nh ng cng t c t ng, u ti p xc ng c a m i c c g m 3 u ti p xc ghp song song t o thnh? p: u ti p xc ng c a m i c c cng t c t ng dng i n l n g m u ti p xc chnh, u ti p xc h quang v u ti p xc ph t o thnh. phn ti p xc c a u ti p xc chnh c g n mi ng b c, ch y u cho dng i n lm vi c ch y qua. u ti p xc h quang lm b ng v t li u b t b c - vonfram ch u h quang, dng b o v u ti p xc chnh, trnh h quang lm h ng u ti p xc chnh khi ng ho c ng t dng i n. Khi thng i n, tr c tin u thng u ti p xc h quang. Khi ng t dng i n th ng t u ti p xc h quang sau cng, gi a u ti p xc chnh v i u ti p xc h quang m c song song m t u ti p xc ph , l nh m phng ng a u ti p xc trong qu trnh ng t, th i i m dng i n t u ti p xc chnh chuy n n u ti p xc h quang, do s t p qu l n m sinh ra h quang thiu h ng u ti p xc chnh. 3 - 10 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: u ti p xc c a cng t c t ng i n p th p t i sao ph n l n lm b ng b c ho c h p kim b c, m khng dng ng? p: So snh v i ng th tnh nng ch ng mn do h quang c a b c t t hn, i n tr ti p xc nh , kh nng t i i n m nh. Cng tc t ng do i n p th p, dng i n ch y qua l n, nn v t li u u ti p xc ni chung dng kim lo i b c lm c s . N u dng h p kim b c th c th gi m thi u l ng mn, nng cao kh nng t i dng i n. N u cho thm 12% xyt cadimi vo trong b c th kim lo i u ti p xc do h quang m b b c hi, m t ph n c th k t h p l i v i xy, l i trn b m t u ti p xc t gi m l ng mn h ng v nng cao tnh ch ng nng ch y, nng cao ng k kh nng thng m ch.
- Trang 85 -
T n s thao tc c a cng t c t ng tng i th p. Do , khuy t i m c ng c h c th p hn ng c a v t li u b c nh h ng khng l n n tnh nng lm vi c; tuy gi thnh c a b c tng i t, nhng xt ton di n th v n l h p l. 3 - 10 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: u ti p xc c a thi t b i n cng t c i n p th p, n u dng u ti p xc b c ho c h p kim g c b c, sau khi xy ha, ni chung khng yu c u c o b mng xy ha, n u l u ti p xc b ng ng th yu c u ph i nh k c o b l p oxy ha, nhng u ti p xc b ng ng c a b ti p xc xoay chi u l i ngo i l . T i sao? p: Trong qu trnh s d ng, u ti p xc b ng b c ho c h p kim g c b c s b xy ha ho c sunfat ha tr nn en, tuy c lm tng i n tr ti p xc c a u ti p xc ln cht t, nhng nhi t u ti p xc tng ln khng l n, khng nh h ng v n hnh bnh th ng; do khng yu c u c o b l n xy ha. Nhng, i v i u ti p xc b ng ng th khc, do h s i n tr c a my xy ha ho c mng sunfat ng tng i l n, n u khng c o b n s d n n nhi t u ti p xc tng cao, nh h ng n v n hnh bnh th ng. Do , u ti p xc b ng ng c a thi t b i n ph i nh k c o b mng xy ha. Nhng, b ti p xc xoay chi u thu c lo i thi t b i n thao tc dy th mng xy ha ho c mng sunfat ha u ti p xc ch c n ng t - ng vi l n l c th b ma st gi a u ti p xc ng, tnh lm s ch n, khng c n x l ring. 3 - 10 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trn m t s phn ph i i n i n p th p s d ng cng t c khng kh t ng l i cn m c n i ti p b ti p xc xoay chi u? p: Cng t c khng kh t ng c tc d ng b o v qu dng, ng n m ch, m t p. Nhng trn k t c u c a n ch tr ng nng cao tnh nng kh h quang, khng thch h p s l n thao tc dy. Cn b ti p xc xoay chi u, v m t k t c u, khng c tc d ng b o v qu t i, ng n m ch, nhng thch h p v i s l n thao tc dy. Do , nh ng ni i h i s l n thao tc nhi u dng i n lm vi c bnh th ng th th ng s d ng cng t c khng kh t ng m c n i ti p b ti p xc xoay chi u. B ti p xc m nh n vi c n i thng v c t ng t dng i n lm vi c c a m ch i n, cn cng t c khng kh t ng m nhi m b o v qu t i, ng n m ch, m t p.
- Trang 86 -
3 - 11 Nam chm i n
3 - 11 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao l c ht c a nam chm i n khi kh i ng l nh nh t, khi ht l l n nh t? p: L c ht c a nam chm i n m t chi u t l thu n v i bnh phng m t t thng trong khe h khng kh. Sau khi ht ng m li s t, khe h khng kh rt l i n v tr nh nh t, t tr c a m ch t cng gi m n tr s nh nh t. L ng t thng trong s t i n t (nam chm i n) = NI/R. Do t th NI c a nam chm i n m t chi u khng i, t tr R l i gi m n tr s nh nh t, do t thng tng n tr s l n nh t, m t t thng cng t tr s l n nh t, cho nn l c ht cng l tr s l n nh t. Ng c l i, khi kh i ng, l c ht nh nh t. 3 - 11 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong h th ng t ki u van m t chi u dp c c c tc d ng g? p: L p dp c c ln li s t v a tng c d n t c a khe h lm vi c 1, v a tng c d n t c a khe h r t 2 (xem hnh 3 - 11 - 2a). Khi hm s t v tr ng t (h ), li s t tr ng thi khng bo ha s t n t i c a dp t lm tng l ng t thng trong khe h lm vi c, tng l c ht khi hm s t v tr ng (h p), li s t
tr ng thi bo ha, s t n t i c a dp t khi n t r tng i nhi u, lm gi m l ng t thng trong khe h lm vi c, lm gi m l c ht. Cho nn l p thm dp t c th lm cho c tnh ht c a h th ng t ki u van m t chi u tr nn tng i bnh n (xem 3 11 - 2b). Nh v y, gi m b t m t s vng cng c th b o m kh i ng; lm cho k t c u c a thi t b ch t g n, ng th i khi hm s t ng, l c xung kch gi m, c th ko di tu i th s d ng. 3 - 11 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao hnh dng c a nam chm i n m t chi u tng i thon di, cn hnh dng c a nam chm i n xoay chi u tng i m p ng n? p: V nhi t l ng trong cu n dy nam chm i n m t chi u t n nhi t ch y u d a vo b m t bn trong c a n thng qua li s t. c l i cho s t n nhi t, i h i di n tch m t trong ph i l n, nn ch t o thnh d ng thon di. Trong li s t c a nam chm i n xoay chi u t o ra t tr v dng xoy. V th li s t cng nh cu n dy l ngu n nhi t, c l i cho s t n nhi t, yu c u li s t ph i ng n, cu n dy cng m p hn m t cht. 3 - 11 - 4 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 87 -
H i: Nam chm i n m t chi u c i n p nh m c l 220V, u vo ngu n i n m t chi u 110V, t i sao hm s t khng th ht ng? N u gi m s vng c a cu n dy kch t s n c xu ng cn m t n a, r i u vo ngu n i n 220V, nam chm i n c th ho t ng bnh th ng khng? p: C ng dng i n kch t c a nam chm i n m t chi u quy t nh b i i n p ngoi v i n tr c a cu n dy kch t (I = U/R). S vng khng thay i (t c R khng thay i) n u i n p gi m m t n a th dng i n kch t cng s gi m m t n a, khi n t th IW (t c ampe s vng kch t ) cng gi m m t n a, d n n l c ht khng , v th hm s t khng th ht ng. N u gi m s vng c a cu n dy tnh t xu ng cn m t n a, t c R gi m m t n a, cn i n p khng i, th dng i n kch t tng g p i. V th , ampe s vng kim t t ng khng i, l c ht khng i. Nam chm i n v n c th ht, nhng dng i n trong cu n dy tng g p i, n u v n dng dy d n c ng knh nh c th s b chy do pht nhi t qu nhi u. 3 - 11 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trn li s t nam chm i n xoay chi u ba pha khng l p vng ng n m ch m l c ht v n n nh? p: Trn m i tr li c a nam chm i n xoay chi u ba pha u c m t cu n dy. V dng i n c a cc pha u l ch nhau 120o v th i gian, nh v y l c ht do m i tr li sinh ra cng l ch pha, cho nn t ng l c ht do chng sinh ra b t c th i i m no cng khng b ng 0, t c l b t c th i i m no th nam chm i n xoay chi u ba pha cng u c l c ht ht ch t hm s t. Cho nn, khng l p vng ng n m ch v n c th lm cho hm s t b ht m t cch r t n nh. 3 - 11 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Nam chm i n xoay chi u mu n ko di th i gian ng tc nh ra (phng thch), li u c th dng phng php c n ch n i n t c a nam chm i n m t chi u? p: Khng c. i v i nam chm i n m t chi u, khi phng thch, t thng c a t t tr s ' n nh l n nh t gi m xu ng theo th ng cong hm s m. N u dng phng php cn ch n b ng i n t c th khi n s suy gi m c a t thng ch m l i, ko di c th i gian ng tc phng thch. Nhng t thng c a nam chm i n xoay chi u l giao bi n khi nam chm phng thch, t thng c a n cha ch c b t u t tr s l n nh t gi m xu ng m c lin quan v i gc pha khi ng t ngu n i n, nn khng th dng phng php c n ch n i n t ko di th i gian phng thch c. Nam chm i n xoay chi u c th p d ng c c u h c ph ho c dng phng php kh ng ko di th i gian ng tc phng thch. 3 - 11 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Nam chm i n xoay chi u, i n p nh m c 127V, i n p ngu n i n 220V, c th p d ng phng php n i ti p i n tr gi m i n p khng? p: Khng c. V tr khng sau khi ht c a nam chm i n xoay chi u tng g p g n 10 l n so v i tr khng tr c khi ht. N u cn c vo tr khng sau khi ht b tr i n tr gi m p th tr s i n tr r t l n, khi n khi kh i ng, ph n l n i n p s t gi m trn i n tr m c n i ti p; s c ht c a nam chm s r t y u. N u b
- Trang 88 -
tr i n tr s t p theo tr khng tr c khi ht th tr s i n tr l i qu nh , sau khi ht s khng th b o m i n p hai u nam chm s t cn 127V, khi n nam chm i n b chy do qu dng. 3 - 11 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi cu n dy c a nam chm di n xoay chi u v m t chi u u c ng n m ch gi a cc dng nh nhau, th s nguy h i c a lo i no l n? T i sao? p: Khi cu n dy xoay chi u, m t chi u x y ra ng n m ch gi a cc vng gi ng nhau, th s nguy h i c a cu n dy xoay chi u nghim tr ng hn nhi u. V khi ng n m ch gi a cc vng c a cu n dy m t chi u th ch khi n t ng tr s i n tr gi m m t t, s t n hao i n nng v s thay i ampe s vng khng th t r r t, n u s vng b ng n m ch khng chi m t l r t l n c a t ng s vng th s khng nh h ng hi u qu v n hnh c a cu n dy. Cu n dy xoay chi u th khc, n tng t nh bi n th , vng ng n m ch s sinh ra dng i n ng n m ch tng i l n, khng nh ng d n n nhi t cu n dy tng cao, th m ch chy h ng, ng th i ampe s vng do dng i n ng n m ch sinh ra v tc d ng c a t thng chnh lun lun ng c nhau, t thng h u hi u c a n do tc d ng c a dng i n ng n m ch nn gi m xu ng, c th lm y u s c ht c a nam chm i n. Cho nn, h u qu do ng n m ch gi a cc vng c a cu n dy xoay chi u gy nn l tng i nghim tr ng. 3 - 11 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao thi t b hm m s l n thao tc trn 300 l n/ gi , khng c s d ng nam chm i n xoay chi u? p: Dng i n kh i ng c a nam chm i n xoay chi u l n hn 10 l n so v i tr s dng i n nh m c khi n ht. Do , khi dng v i thi t b hm trn 300 l n/ gi th s lm cho nhi t cu n dy v t qu tr s cho php, lc ny d khng b chy h ng th cng do cch i n c a cu n dy qu nng, lm gi m tu i th s d ng, cho nn khng kinh t . 3 - 11 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Nam chm i n c a thi t b i n my ci c xoay chi u v m t chi u, nhng mm ht i n t ch c m t chi u, ch khng s d ng xoay chi u. T i sao? p: Mm ht i n t dng ht ch t chi ti t, ti n hnh gia cng. Mm i n t c cung c p b i i n m t chi u th l c ht c a n khng i. N u s d ng lo i cung c p b i i n xoay chi u, do l n v chi u c a dng i n xoay chi u thay i theo th i gian, cho nn t tr ng cng thay i theo, d n n chi ti t gia cng b ch n ng, nh h ng n chnh xc gia cng c a chi ti t. 3 - 11 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao nam chm i n ko b i m t pha th ng lt phi n ng vo gi a li s t ho t ng v li s t c nh m khng th hnh thnh m ch vng? p: Khi li s t ng v n ng, n u khe h v i li s t c nh khng th duy tr u gi a hai bn th s b ht v bn nh , v th s tng ng k l c ht v l c ma st v pha bn c nh, tri t tiu s c ht ko xu ng. Khi lt mi ng ng vo gi a hai li s t, do ng l ch t khng c t tnh, tng ng v i vi c gi a hai li s t c khe h
- Trang 89 -
nh t nh, l c ht v bn c nh khng n n i qu l n, nh h ng i v i l c ht xu ng s khng r r t. Nhng phi n ng khng c hnh thnh m ch vng, n u khng bn trong s c i n p c m ng, sinh ra dng i n ng n m ch, tng thm t n hao v nhi t .
3 - 11 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi s d ng nam chm i n xoay chi u lm b hm, t i sao ph i xt n s l n thng m ch m i gi c a n? p: V dng i n cu n dy c a nam chm i n xoay chi u thay i theo v tr c a hm s t. Khi hm s t v tr ng t, tr khng c a cu n dy h u nh b ng i n tr c a dy d n, cn th i i m hm s t b t u ht, dng i n s l n hn kho ng 10 ~ 20 l n so v i khi v tr ng. S tng nhi t c a cu n dy ch u nh h ng c a dng i n xung kch nhi u l n l tng i l n, nn khi s d ng nam chm i n xoay chi u cn c n xt n s l n thng m ch m i gi . 3 - 11 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: inh tn c a li s t nam chm i n xoay chi u t i sao ch dng m t hng m khng dng hai hng? p: inh tn n u dng hai hng ho c nhi u hng c th nng cao ch t l ng tn c a li s t, nhng inh tn hai hng ho c nhi u hng s cng v i t m k p hai m t c a li s t hnh thnh cu n dy ng n m ch, s sinh ra dng i n c m ng, tng t n hao v c th nng cao c c b , nn khng c ng d ng. Cho nn ch c th ng d ng thi t k m t hng.
- Trang 90 -
3 - 12 B ti p xc
3 - 12 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Vng ng ng n m ch trn l i st b ti p xc c tc d ng g? p: C ng dng di n xoay chi u lun thay i v l n v chi u, trong khi thay i, ph i khng ng ng i qua tr s 0 khi dng i n trong cu n dy i n t l 0 l c ht gi a li s t cng s t xu ng tr s 0, do tc d ng c a l xo, li s t s tch ra, nhng th i gian tr s 0 r t ng n, l c ht mau chng t tr s 0 tng ln, khi n li s t cha tch ra d ht tr l i, li s t c th khng ng ng ht, tch khi n cng t c sinh ra t p m ch n ng. N u trn b m t li s t tng thm cu n dy ng ng n m ch, th khi ng s c t ch y qua cu n dy ng khi n m t ph n t thng 2 (xem hnh 3 - 12 - 1) trong cu n dy ng i sau t thng l ngoi cu n dy ng, t c gi a 2 v l c l ch pha. Khi l 0 th 2 khng b ng 0, khi 2 l th l khng b ng 0 cho nn t ng l ng t thng c th duy tr m t tr s nh t nh tr ln, khi n s c ht khng nh hn l c ko c a l xo, li s t s khng tch ra, do lo i tr c t p m ch n ng. 3 - 12 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C b ti p xc xoay chi u v m t chi u, lm sao phn bi t my? p: Phn bi t c chng t v t li u v k t c u c a li s t b ti p xc. V l n v chi u t thng c a b ti p xc xoay chi u lun thay i, nn li s t c a n do cc phi n thp silic x p ch ng ln nhau m thnh. Cn t thng c a b ti p xc i n m t chi u l c nh, thng th ng li s t c a n do thp t m v thp trn t o thnh. Ngoi ra, i v i b ti p xc xoay chi u, do khi t thng qua O s gy nn rung v t p m c a con ch y, nn trn li s t c l p vng ng n m ch trnh x y ra rung; cn b ti p xc i n m t chi u do t thng c nh nn khng c n l p vng ng n m ch. 3 - 12 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao b ti p xc i n m t chi u 220V u vo i n p xoay chi u 220V l i khng c ng tc. Cn b ti p xc i n xoay chi u 220V sau khi u vo i n p m t chi u 220V l i c th c ng tc; nhng ng th i cn ph i u n i ti p thm i n tr ? p: Cu n dy c a b ti p xc u c i n c m r t l n. i n c m i v i i n xoay chi u s sinh ra c m khng, cho nn b ti p xc m t chi u sau khi u vo i n p xoay chi u, ch c dng i n xoay chi u nh hn nhi u so v i dng i n m t chi u i qua cng khng th ht hm s t. Cn b ti p xc xoay chi u sau khi u v i i n m t chi u, do c m khng khng c tc d ng i v i i n m t chi u, cho nn dng i n m t chi u ch y qua l n hn nhi u so v i dng i n xoay chi u c, nh v y s c th ht hm s t. Do dng i n qu l n, ph i m c n i ti p i n tr ph , n u khng s chy cu n dy. 3 - 12 - 4 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 91 -
H i: C th m c n i ti p hai cu n dy ht c a b ti p xc 110V r i u vo ngu n di n 220V dng? p: Cho d hai b ti p xc u cng nhn hi u, nhng do sai s v m t ch t o khi n th i gian c ng tc c a hai ci khng th hon ton th ng nh t. Do khi u theo phng php trn s d ng, th cu n dy b ti p xc ng tr c s c tr khng g p kho ng 10 l n ci kia; k t qu s lm b ti p xc kia do i n p nh n c qu th p khng th ht; cn ci ht tr c do i n p u qu cao nn b chy. 3 - 12 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Nam chm i n xoay chi u th c hi n ng tc nhi u l n th nhi t tng cao, i sang dng nam chm i n m t chi u cng th c hi n ng tc v i s l n nh v y, tnh hnh nhi t li u c tng t nhau? p: Trong qu trnh hm s t ht, dng i n c a nam chm i n xoay chi u thay i r t l n. Tr c khi hm s t ht, khe h gi a hm s t v i li s t tng i l n, i n khng c a cu n dy nam chm i n tng i nh , i n khng c a cu n dy tng ln, dng i n gi m. Dng i n tr c khi ht c th l n hn 10 l n so v i dng i n sau khi ht. Nam chm i n c ng tc m t l n th s c va p dng i n xung kch m t l n, cho nn nhi t c a cu n dy s t r t cao. Cn dng i n ch y qua trong cu n dy nam chm i n m t chi u, trong qu trnh ht hi tng ln theo gi m c a khe h , cho n khi hm s t ng ng v n ng, dng i n m i t tr s nh m c, l do s thay i c a t thng trong qu trnh ht khi n cu n dy sinh ra i n khng lm gi m dng i n. Do , khi nam chm i n m t chi u th c hi n ng tc khng c s xung kch dng di n, nhi t c a cu n khng v thao tc nhi u m tng cao. 3 - 12 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi do s c , hm s t c a b ti p xc xoay chi u b m c k t th cu n dy d b chy h ng? p: Cn c vo cng th c:
U E = 4.44f 10 8
= U 108 4.44f
i v i m t hm s t, s vng cu n dy w, i n p U v t n s f c a m ch i n l c nh khng i. Do , t thng xuyn qua cu n dy l m t h ng s . Dng i n ch y qua cu n dy chnh l dng i n kch t c n thi t sinh ra t thng . N t l thu n v i t tr li s t R. Khi hm s t cha ng th t tr c a n l l n nh t, cho nn dng i n l n nh t i v i m ch t d ng p th dng i n ny c th t t i g p 5 - 6 l n dng i n nh m c, i v i m ch t d ng E c th t t i 10 - 15 l n). Cho nn, khi hm s t b k t, dng i n ch y qua trong cu n dy s l n nh t, khi n cu n dy b chy h ng do qu nng. 3 - 12 -7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trn li s t b ti p xc xoay chi u c l p vng ng n m ch, cn trn li s t rle qu dng ki u i n t xoay chi u c th khng l p vng ng n m ch? p: Vng ng n m ch trn b ti p xc xoay chi u l dng phng ng a rung khi ht do dng i n giao bi n gy nn. Cn rle qu dng xoay chi u khi ho t ng
- Trang 92 -
bnh th ng th li s t vo tr ng thi ng t, ch khi ng dy x y ra s c ng n m ch m i ht, r i l p t c khi ph c v tr ng t, do rle qu dng xoay chi u ch ht th i gian ng n khi v tr ng t th vng ng n m ch khng c tc d ng, cho nn c th khng l p vng ng n m ch. 3 - 12 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi b ti p xc xoay chi u ho t ng, th ng pht ra t p m. Nguyn nhn do u? p: Sinh ra t p m, c th do cc nguyn nhn sau y: (1) Trn m t ti p xc gi a li s t ng, tnh b b n, khi n li s t ht khng ch t. (2) i n p ngu n qu th p, s c ht c a cu n dy khng . (3) Vng ng n m ch c a m ch t li s t b n t gy, gy ch n ng r t l n, n n i khng th ho t ng bnh th ng. 3 - 12 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: S n ph m cng nhn hi u c a b ti p xc h KT, t i sao m t s u ti p xc b ng ng c a n ph i g n thm mi ng b c? p: Trn m t ti p xc c a u ti p xc b ti p xc c nh ng l i lm r t nh , cho d khi ng, th n c v cc ch t ho t ng ha h c tng i m nh khc v n c th chui vo trong khe h gi a u ti p xc, khi n trn m t ti p xc hnh thnh l p mng xy hoa. Mng xy ha c a u ti p xc b ng ng nhi t trong phng r t m ng, trong qu trnh u ti p xc c a b ti p xc c nhau s t b xa t y, cho nn nh h ng i v i i n tr ti p xc khng l n. Nhng khi s l n thao tc c a u ti p xc khng nhi u, l i thng i n lu th mng xy ha trn u ti p xc b ng ng s khng t y xa c i n tr ti p xc tng m nh; khi n u ti p xc qu nng, th m ch nng ch y. Nhng h s i n tr c a b c sau khi b xy ha chnh l ch khng m y so v i b c thu n ch t, hn n a khi nhi t tng cao th i n tr cng tng khng nhi u, cho nn, khi b ti p xc thao tc khng nhi u, l i thng i n lu th trn m t u ti p xc b ng ng c g n thm mi ng b c. 3 - 12 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao u ti p xc cc b ti p xc dng thang my th ng dng than, ch khng dng b c ho c ng nh cc u ti p xc thng th ng? p: Khi u ti p xc phng thch, gi a u ti p xc s sinh ra tia l a v h quang. Khi ti p xc nhi u l n, u ti p xc c th b dnh ch t. S d u ti p xc c a rle dng trn thang my s d ng u than chnh l nh m trnh b dnh khi s d ng nhi u l n, d n n s c . 3 - 12 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn m t u ti p xc c a b ti p xc c m t l p mng m ng mu en, c c n lo i b n i khng" p: Khng c n ph i lo i b . V l p mng m ng mu en trn u ti p xc l mng xy ha sinh ra khi u ti p xc ch a b c ng t h quang. i n tr ti p xc c a l p mng xy ha ny r t th p, c b n khng gy ra ti p xc km, ng c l i n c th c tc d ng bo v u ti p xc. N u dng da ho c mi lo i b n, ng c l i c th gy mn h ng u ti p xc khng ng c.
- Trang 93 -
3 - 12 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao u ti p xc c a b ti p xc n i chung yu c u qu hnh trnh? p: u ti p xc ng v u ti p xc tnh c a b ti p xc sau khi ti p xc th hm s t (ho c pha u ti p xc ng) ti p t c chuy n ng m t qung cho n khi hon ton ht ch t, g i l qu hnh trnh. Qu hnh trnh c th b o m s ti p xc tin c y c a u ti p xc, gim ch n ng sau khi u ti p xc ht. Hn n a, s tr t c a u ti p xc ng tnh c a m t s b ti p xc trong kho ng cch ny cn c th xa t y mng xy ha ho c ch t b n trn m t u ti p xc. 3 - 12 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi u ti p xc c a b ti p xc, rle v a ht, th trn u ti p xc ng ph i tng thm m t p l c ban u? p: Khi u ti p xc c a b ti p xc, rle v a ht, do u ti p xc tnh c nh b t ng, khi n u ti p xc ng ch u tc d ng ph n l c, sinh ra nh y n h i; cng cn do khi u ti p xc mang i n n i thng, sinh ra l c i n ng y nhau, khi n u ti p xc nh y n h i. K t qu gi a u ti p xc sinh ra hng chu i h quang ng n ho c tia l a, khi n u ti p xc b t n th t nghim tr ng, hnh thnh can nhi u cao t n, khi nghim tr ng c th khi n u ti p xc b ch y nng. N u khi u ti p xc v a thng m ch, tng thm m t p l c ban u ln u ti p xc ng th c th c n tr ho c lm gi m rung nh y c a u ti p xc khi ht. 3 - 12 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trn u ti p xc c a m t s b ti p xc m t chi u m c song song m t t i n cn trn u ti p xc c a b ti p xc xoay chi u l i khng c? p: Khi m ch i n ng t, do cu n dy phng ra t nng tch tr , t o ra cao p sinh ra tia l a gi a hai u ti p xc b tch ra, lm chy h ng u ti p xc. Sau khi m c song song m t t i n ln u ti p xc, khi u ti p xc tch ra, t i n v a c th tch tr t nng do m ch i n phng ra v a trnh c sinh ra cao p, cng ngn ch n c tia l a sinh ra gi a hai u ti p xc. V t i n c th cho dng i n xoay chi u qua, cho nn trong m ch i n xoay chi u khng th m c song song t i n vo u ti p xc c a b ti p xc xoay chi u. 3 - 12 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong m ch v c a cu n dy m t s b ti p xc m t chi u c m c i n tr kinh t , cn b ti p xc xoay chi u khng c? p: Sau khi b ti p xc m t chi u th c hi n ng tc t th khng thay i, nhng t tr gi m nh cho nn s c ht tng ln. Sau khi ng tc, trong m ch v c a cu n dy m c n i ti p m t i n tr nh th hi n hnh 3 - 12 - 15, khi n t th gi m, cn s c ht c b n khng thay i s khng nh h ng n s ho t ng c a b ti p xc. Hn n a, n c th y nhanh ng tc c a b ti p xc m t chi u. V khi ng c u dao, em ngu n i n cao hn i n p nh m c tr c ti p t ln cu n dy
- Trang 94 -
c a b ti p xc, tng nhanh qu trnh qu . Do sau khi ng c u dao, l i d ng u ti p xc th ng ng c a bn thn, a i n tr vo, gi m th p tr s c ng dng i n, gi m thi u tiu hao, cho nn g i l i n tr kinh t . Cn sau khi b ti p xc xoay chi u c ng tc, do i n cm tng ln, khi n t th c a cu n dy gi m, cho nn sau khi ng tc, tuy t tr gi m nhng s c ht khng thay i l n, cho nn khng th m c n i ti p i n tr kinh t .
3 - 12 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t my ti n s d ng b kh i ng t xoay chi u lm cng t c ngu n, th ng xu t hi n m t cch khng qui lu t hi n t ng khng th ng t c ngu n i n khi dng nt n. Qua ki m tra, ng dy v cng t c nt n u khng h ng. l do nguyn nhn g? p: l do trong my qu nhi m b i khi n trn li s t b ti p xc c a b kh i ng t ti p xc dnh d u, gy nn hi n t ng dnh li s t ng. V th , khi cu n dy ng t i n, tuy ng dy v cng t c nt n u khng h ng nhng do li s t khng th tch ra, k t qu d n n m ch i n khng th ng t i n. 3 - 12 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao b ti p xc ng v n hnh ph i th ng xuyn lm v sinh ch m t c c li s t? p: s t c a b ti th chy cu nm c xuyn lm s Ch m t c c li s t c a b ti p xc tch t nhi u b i b m s d n n li p xc ng khng t t, sinh ra ch n ng v ti ng n, khi nghim tr ng c n dy, c lc do dnh d u m khng th nh ra. Ngoi ra cn nh h ng ch u p c a b ti p xc. V th , b ti p xc ang v n hnh ph i th ng ch b i b m v b n d u.
3 - 12 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B ti p xc xoay chi u li s t d ng E sau khi ng t i n, hm s t khng th nh ra. Qua ki m tra, gi a i m ti p xc khng c hi n t ng nng ch y, gi a li s t ng, tnh cng khng c b n d u. l nguyn c g? p: Tr gi a c a li s t ng, tnh d ng E c a b ti p xc xoay chi u ph i c khe h 0.1 ~ 0.2mm, nh m tng t tr sau khi li s t ng h n ch t thng v gi m t d. Sau khi b ti p xc qua s d ng lu di, hai bn c a li E c th b mn, lm tiu hao khe h c a li s t tr gi a. Nh v y, sau khi cu n dy ng t i n, s c ht t d tng i l n trong li s t lm cho hm s t ht ch t, khng nh ra. 3 - 12 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong thng s k thu t c a b ti p xc xoay chi u ki u CJ0 v CJI0, "dung l ng l n nh t (kW) cho php i u khi n ng c ba pha" v "tr s dng i n nh m c" c a u ti p xc, khc nhau g v ngha? C tc d ng g i v i vi c s d ng bnh th ng b ti p xc? p: "Tr s dng i n nh m c" c a b ti p xc l ch c ng dng i n cho php ch y qua lu di m khng d n n nhi t u ti p xc tng cao v t qu qui nh gy xy ha m nh. "Dung l ng l n nh t cho php i u khi n mt ba pha"
- Trang 95 -
l nh m phng ng a dng i n kh i ng ch y qua u ti p xc qu l n khi kh i ng ng c, gy nng ch y th m ch hn ch y u ti p xc ng, tnh. B i v dng i n kh i ng c a ng c ( c bi t l kh i ng tr c ti p) l n hn nhi u l n so v i dng i n nh m c khi ho t ng bnh th ng, th i gian kh i ng tuy ng n, nhng dng i n qu l n cng s d n n hn ch y u ti p xc. C nh ng b ti p xc khng l p thng s dung l ng cho php i u khi n ng c i n, nhng a ra tr s dng i n l n nh t cho php thng m ch, ngha c a n nh nhau.
3 - 12 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong ng dy cung c p i n c a phn x ng c dung l ng tng i nh , khi u cu i c a ng dy tr c ti p kh i ng mt dung l ng tng i l n th ng xu t hi n hi n t ng b ti p xc xoay chi u khng th t kha? p: l do mt cu i ng dy, i n p ng dy s t tng i l n, khi kh i ng mt, do dng i n kh i ng r t l n l i d n n s t p ng dy tng i l n, nh v y s d n n i n p cu n dy trn b ti p xc xoay chi u qu th p. Cho nn, mt v a b t u chuy n ng th b ti p xc li n t ng t nn khng t kha c.
- Trang 96 -
3 - 13 Rle
3 - 13 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: V k t c u, rle c ng , rle i n p, rle th i gian v rle trung gian ki u i n t m t chi u c g khc nhau? p: K t c u hnh dng c a b n lo i rle ki u i n t m t chi u th ng dng c b n gi ng nhau; u do hm s t d ng t m, li s t tnh hnh ch U lm b ng thp m m v b ng nhm. trnh t d dnh ch t l y hm s t, ni chung u tng thm m t ho c vi phi n i n phi t tnh vo gi a li s t tnh hnh ch U v i hm s t d ng t m. Ch khc nhau c a chng l: s vng cu n dy ht c a rle c ng t, dy d n tng i l n c th cho qua dng i n tng i l n, khi s d ng, cu n dy m c n i ti p v i m ch i n, dy d n c a cu n dy rle i n p tng i nh , s vng tng i nhi u, khi s d ng, cu n dy m c song song v i ngu n i n. Rle th i gian th l ng ng ng ho c ng nhm lm ch m ln li s t rle i n p. Rle trung gian, v b n ch t l rle i n p, nhng ti p i m nhi u, dng i n ti p i m tng i l n, ng tc nh y. 3 - 13 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c m t s gi a li s t i n t m t chi u v cu n dy ph i t m t ng trn b ng ng ho c b ng nhm? C th thay th b ng v t li u s t, ch, k m c khng? p: l nh m ko di th i gian phng thch hm s t c a nam chm i n. Sau khi cu n dy ng t i n, t thng nhanh chng gi m, s c ht c a nam chm i n cng nhanh chng gi m theo, khi n hm s t nh ra. Sau khi l p ng trn ( ng lm ch m), khi t thng gi m, cn c vo nh lu t Lenx s c m ng ra i n th trong ng ny, sinh ra dng i n ch ng l i s gi m c a t thng; c tc d ng c n tr t , t ko di th i gian phng thch (c th t t i 1 ~ 15 giy). lm cho tc d ng lm ch m r r t, ng lm ch m ph i ch t o b ng v t li u d n i n t t v ph i c di n tch ti t di n l n sinh ra dng i n lm ch m l n. V th , khng th thay th b ng cc v t li u s t, ch, k m v n c i n tr tng i l n c. 3 - 13 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao rle xoay chi u v m t chi u c i n p nh m c b ng nhau khng th thay th l n nhau? p: Khi u rle xoay chi u vo m ch i n p nh m c xoay chi u th t ng tr khng c a cu n dy l do i n tr v i n khng t o thnh. N u u vo m ch i n p nh m c m t chi u th cu n dy khng c tr s i n khng, ch c tr s i n tr , khi n tr s t ng tr khng gi m. V tr s i n p gi a hai u cu n dy khng thay i, dng i n trong cu n dy tng ln tng i l n, v t qu tr s dng i n cho php, d lm chy cu n dy. Khi rle m t chi u u vo i n p nh m c m t chi u, t ng tr khng c a cu n dy ch l tr s i n tr , khi u vo i n p nh m c xoay chi u th t ng tr khng c a cu n dy ph i tng thm b ph n tr s i n khng, cho
- Trang 97 -
nn tr s t ng tr khng tng ln. Do tr s i n p hai u cu n dy khng i, dng i n trong cu n dy s gi m, s c i n t cng gi m, khi n li s t kh ht. V th , rle m t chi u v xoay chi u tuy i n p nh m c b ng nhau nhng khng th thay th l n nhau. 3 - 13 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao i n p cung c p i n c a rle xoay chi u qu th p s lm chy cu n dy, cn rle m t chi u khng x y ra hi n t ng ny? p: V i rle xoay chi u, khi li s t ht v ng t th c ng dng i n trong cu n dy l khc nhau. Khi li s t ng t, tr khng c a cu n dy nh , dng i n l n, khi li s t ht, tr khng c a cu n dy tr nn l n, dng i n nh . Khi i n p c p i n qu th p, l c ht c a li s t rle gi m th p (t l thu n v i bnh phng i n p) li s t khng th ht, tr khng c a cu n dy nh , dng i n lun lun duy tr tr s tng i l n; th i gian lu s lm chy cu n dy. Dng i n cu n dy rle m t chi u ch ph thu c vo i n p c p i n v i n tr b n thn cu n dy, cn khng lin quan n li s t c ht hay khng. Cho nn, rle m t chi u khi i n p c p i n qu th p ch gy nn li s t khng th ht ch khng lm chy cu n dy. 3 - 13 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Rle thi u dng m t chi u ki u JLI4 c dng i n nh m c l 10 ampe, dng lm b o v thi u kch t cho mt i n, yu c u ht khi 7 ampe v yu c u nh l d i 4 ampe. Nhng khi i u ch nh l xo, nh n th y kh m i u ch nh cho nh khi trn 2 ampe, m c ng dng i n ht l i ph i l n hn 7 ampe, th lm th no? p: Yu c u m thi t k c a rle lo i ny ph i t c l dng i n phng thch c th i u ch nh trong ph m vi 10 ~ 20% dng i n nh m c. Hi n gi yu c u 4 ampe th phng thch l v t qu ph m vi i u ch nh qu nhi u; hn n a khi d a vo l xo i u ch nh, cng lc s nh h ng n dng i n ht cng thay i N u mu n nng cao ring tr s dng i n phng thch, th c th tng thch h p dy phi n m phi t tnh (nh phi n dng photpho) m t pha li s t c nh ch ti p xc gi a hm s t v li s t c nh, nh m tng t tr gi a hm s t v li s t, t nng dng i n phng thch ln n 5 ampe (40% dng i n nh m c) th m ch cao hn n a. Do sau khi i u ch nh nh v y s lm gi m hnh trnh ho t ng c a hm s t, cho nn cn ph i ki m tra rle khi v tr ht xem u ti p xc c p l c ti p xc hay khng, khi c n ph i i u ch nh cht t. 3 - 13 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong c a knh c a v rle tn hi u, c d u hi u tn hi u? p: Rle tn hi u l rle b tr m c n i ti p trong m ch v cu n dy nh y c u cao c a cng t c. Khi s c x y ra, dng i n qua cu n dy khi n phi n l i t th c hi n ng tc, th m d u hi u tn hi u. Do s c n ng b n thn, n ri xu ng c th nhn th y c qua c a knh, nh th gip chng ta ph i on rle c ng tc khi n cng t c nh y ho c ch ng t x y ra s c no . 3 - 13 - 7 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 98 -
H i: T i sao trong thi t b c p i n th ng s d ng linh ki n lm tr (ko di th i gian) ki u ng h , cn trong i u khi n t ng th ng s d ng ki u i n t m t chi u? p: Linh ki n lm tr (ko di th i gian) ki u ng h khi lm ng tc tng i n nh, nhng s l n ng tc khng c qu dy; thi t b c p i n yu c u ko di th i gian ph i tng i chu n xc, m s l n ng tc khng nhi u, cho nn r t thch h p. Trong i u khi n t ng, yu c u s l n ng tc c a linh ki n ko di th i gian kh nhi u, k t c u ph i ch c ch n, th i gian lm tr khng di, nn linh ki n ko di th i gian ki u i n t m t chi u l r t thch h p. 3 - 13 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao thng th ng ph i dng dy ng ti t di n hnh thang qu n cu n dy c ng c a rle c dng i n tng i l n? p: Cu n dy dng i n c a rle, ni chung u dng dy ng qu n theo c nh h p (cng g i l qu n c nh), khi qu n pha trong c a dy ng ch u p l c khi n n tr nn dy, bn ngoi do ch u tc d ng c a l c ko, khi n n tr nn m ng. N u dng dy ng ti t di n hnh thang qu n, th ti t di n c a cu n dy s tr thnh hnh vung u. 3 - 13 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong rle h JT3, cc phi n ng c t ng ch hm s t i di n v i li s t c tc d ng g? Phi n ng b ri m t, i dng phi n s t, c khng? p: Rle h JT3 l rle lm tr m t chi u. ch hm s t i di n v i li s t l p m t s phi n ng, c hai tc d ng: (1) Phng ng a hm s t sau khi b li s t ht, do khe h ng t qu nh , d n n sau khi rle ng t m ch do l c i n t m t d c a v t d n t sinh ra l n hn lc ko c a l xo ph n l c, khng cho hm s t nh ra. (2) i u ch nh dy c a phi n ng (t c i u ch nh s phi n c m vo), trnth c t chnh l i u ch nh l n c a khe h khi hm s t b ht. V th , m c nh t nh, c th i u ch nh th i gian phng thch tr . V phi n s t l v t li u t tnh, khng th thay th phi n ng. 3 - 13 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong h th ng t c a thi t b i n ki u i n t xoay chi u, li u c th dng phi n kim lo i (nh phi n ng, phi n ng photpho) phi t tnh lm phi n i n phi t tnh? p: Trong h th ng t c a thi t b i n ki u i n t xoay chi u khng th s d ng phi n kim lo i (nh phi n ng, phi n ng photpho) phi t tnh lm phi n i n phi t tnh. V t thng c a h th ng t xoay chi u l ang thay i. Khi t thng qua phi n kim lo i phi t tnh th c th sinh ra dng i n xoy, d n n h th ng t qu nng, ng th i lm thay i s phn b t tr ng c a h th ng t ; cho nn ph i dng v t li u cch i n lm phi n m phi t tnh. 3 - 13 - 11 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 99 -
H i: C u ch b o v mt ba pha th c ba pha u ph i l p, cn rle nhi t ch l p hai pha l c ( i v i mt u hnh sao Y), t i sao? p: C u ch l dng b o v ng n m ch mt. Khi x y ra ng n m ch m t pha, dng i n ng n m ch ch ch y qua ng dy c a pha ny. V d , i m K trong s b ch m v , dng i n ng n m ch ch ch y qua B, yu c u c u ch pha B ng vai tr b o v . Tnh hnh nh v y cng c th x y ra pha A v pha C. Cho nn, ch c c ba pha c l p c u ch th tc d ng b o v ng n m ch m i coi l hon ch nh. Rle nhi t dng lm b o v qu t i cho mt. Thng th ng khi qu t i, dng i n ba pha u tng ln, cho d qu t i do m t pha quay gy nn cng lm dng i n hai pha tng ln. V d , i m M t, m ch dng i n qu t i ch y qua hai pha B, C. Ch c n pha C c rle nhi t ng vai tr b o v l c r i. Tnh hnh nh v y n u x y ra pha A, B ho c pha C, A cng l n l t c rle nhi t c a pha A ho c A, C b o v . Cho nn, l p rle nhi t hai pha l c. 3 - 13 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Rle nhi t trong b kh i ng Y - nn l p ngoi (1RJ) hnh tam gic hnh 3 - 13 - 12?
p: N u l p v tr 1RJ th nn cn c vo dng i n dy ch n rle nhi t. N u l p 2RJ th c n cn c vo dng i n pha ch n rle nhi t. Dng i n dy g p l n dng i n pha. Khi v n hnh bnh th ng, hi u qu c a hai cch l p nh nhau. Nhng khi kh i ng, do dng i n thng qua rle nhi t c a hai cch l p nh nhau, nn nh y c a 1RJ th p hn 2RJ. phng ng a b kh i ng thao tc nh m ho c m t tc d ng t ng i u khi n, i v i rle nhi t v n hnh lu di theo cch m c hnh sao, ni chung, nn l p v tr 2RJ. 3 - 13 - 13 (Tr H i: T i sao dng hnh dao?
v u chng, Tr v M c l c)
p: gi m mn c h c v m men ma st c a nn th ng s d ng k t c u hnh dao. Lo i ny c th gi m m t cch r r t m men ma st v c tnh nng ch u mi mn cao, c th ch u c thao tc hng tri u l n m khng b mn r r t. 3 - 13 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: hai u ti p i m rle u song song m t m ch nhnh c m c n i ti p i n tr v t i n nh th hi n hnh 3 - 13 - 14 c tc d ng g? p: Khi ng t ti p i m rle i u khi n, nng l ng i n t v n tch tr trong m ng i n s phng thch. Th l hnh thnh tia l a ho c h quang gi a ti p i m, s lm cho u ti p xc hn ch y li n v i nhau. Sau khi u song song m t m ch nhnh
- Trang 100 -
c m c n i ti p i n tr v t i n th th i i m ng t ti p i m, c th thng qua m ch nhnh n i ti p RC gi thng m ch, khi n nng l ng tch tr trong m ch b tiu hao trong i n tr c a m ch n i ti p RC. Nh v y, c th phng ng a u ti p xc b hn ch y. Tr s c a R, C c th tnh c theo cng th c sau:
C= I2 (mF), R = (1E50) / E 10 10I +
Trong cng th c: E - i n p gi a cc ti p i m khi ng t (V) I - dng i n ch y qua khi ng ti p i m (A) 3 - 13 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao i b ph n u ti p xc c a rle u t ng? p: N u khng t th ng ng th s ch a b i b m, nh h ng n nh y c a ng tc, n u nghim tr ng c th s khng lm ng tc, khi n s c m r ng. 3 - 13 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Rle nhi t l l i d ng c tnh hai phi n kim lo i b nng cong l i b o v my i n. N u nhi t khi ch nh l 25oC th khi 0oC c nh h ng n tc d ng b o v khng? p: ng tc c a rle nhi t quy t nh b i nhi t ch khng ph i tng nhi t . tng nhi t trong phi n l ng kim l i t l thu n v i bnh phng c a c ng dng di n ph t i. N u nhi t ng tc khi ch nh 25oC l 100oC, th nhi t ng tc khi 0oC cng v n l 100oC; c ng dng i n ng tc c a n ph i l n hn. S tng nhi t c a mt cng g n nh t l thu n v i bnh phng c a c ng dng i n ph t i. N u xt t nhi t cao nh t cho php, th khi nhi t trong phng th p c th cho php c dng i n qu t i tng i l n m khng n n i chy h ng. N u thi t k nhi t cho php l n nh t c a mt, th khi 0oC, dng i n ng tc c a rle nhi t tuy tng ln nhng do dng i n tng cho php c a mt cng tng tng ng nn v n khng m t i tc d ng phng ng a qu nhi t. 3 - 13 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi l p rle gas, t i sao ph i cn c vo c c tnh c a ngu n i n m t chi u u n i chnh xc? p: Khi bi n th v n hnh bnh th ng, th m ch v c a rle gas h . ng tc c a ti p i m th y ngn tng t nh b ch nh lu th y ngn, cng t c l ni hi n c th y ngn ch cho php dng i n ch y t i n c c bn ngoi th y ngn (khi ti p i m th y ngn h ) ra b m t th y ngn, do ph i u n i chnh xc, t c u n i nm u c d u "+" trong h p u dy rle gas v i i n c c ngm trong th y ngn, n u khng ti p i m th y ngn c a rle gas s nhanh chng b h ng, d n n rle ng tc sai. 3 - 13 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong khi s d ng ng l xo kh ki u SH - 11 c lc ti p i m b dnh, ph i gi i quy t ra sao? p: N u trong m ch v c mang ph t i th kho nh kh c h ng t, gi a hai ti p i m c a ng l xo kh s sinh ra qu p, c th nh th ng khe h , hnh thnh h
- Trang 101 -
quang, khi n ti p i m b dnh. phng ng a, c th m c song song b h p thu tr t , hai u ti p i m. 3 - 13 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Rle dng trong h th ng di n l c ko i n ng l c v ngnh i n l n, m i lo i c c i m g? p: c i m c a rle dng trong h th ng di n c c l: dng i n lm vi c c a cu n dy v u ti p xc nh , t n s thng v ng t th p, ng tc ph i chnh xc, tin c y, c tnh n nh nhi t v tnh n nh i n ng tng i cao. c i m c a rle dng trong ko i n ng l c l dng i n lm vi c c a cu n dy v u ti p xc cao, t n s thng v ng t cao, tu i th cao. c i m c a rle dng ngnh i n tn l dng i n lm vi c c a cu n dy v u ti p xc nh nh t, t n s thng v ng t cao, ng tc nhanh nh y.
- Trang 102 -
3 - 14 B i n khng
3 - 14 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao b i n khng c tc d ng h n ch dng i n tng i l n khi m ch i n x y ra ng n m ch? p: B i n khng m c n i ti p trong m ch i n. Khi ho t ng bnh th ng, i n tr c a b i n khng nh hn nhi u tr khng c a ph t i, ch chi m vi ph n trm. V th nh h ng r t t n dng i n lm vi c, s t p gy nn cng r t nh . Khi x y ra ng n m ch, tr khng c a ph t i g n b ng 0, tr khng c a m ch i n ch y u l tr khng c a b i n khng, c th gi m thi u ng k dng i n ng n m ch trong m ch i n, v th c tc d ng h n ch dng i n r r t. 3 - 14 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c m t s nh my i n s d ng b i n khng chia tch? p: Trong nh my pht i n, h n ch t i a dngi n ng n m ch, duy tr cho dy ci c i n p d tng i cao, tr s ph n trm c a b i n khng ph i tm cch l n m t cht,nhng khi ho t ng bnh th ng, l i d n n t n hao i n nng v t n th t i n p tng i l n. N u s d ng b i n khng chia tch th c th th a mn c hai. B i n khng chia tch gi cu n dy c m t u v u v i ngu n i n, dng i n nh m c c a hai phn nhnh b ng nhau, dng n i v i dy d n ra nh th hi n hnh 3 - 14 - 2. Khi v n hnh bnh th ng, do chi u c a dng i n hai cu n dy chia tch ng c nhau khi n i n khng c a hai nhnh gi m nh , do gi m t n th t i n p. Khi dy ra c a m t nhnh b ng n m ch th dng i n ph t i c a nhnh kia tng i nh so v i dng i n ng n m ch, c th b qua tc d ng c a dng i n ng c chi u v i n, i n khng c a nhnh ny tng nhi u. V th tc d ng h n ch dng i n ng n m ch nng cao, t n th t i n p cng tng ln, c th duy tr i n p d c a dy ci tng i cao. Khuy t i m c a b i n khng chia tch l: khi ph t i c a hai nhnh khc nhau, chnh l ch i n p c a hai nhnh tng cao. 3 - 14 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Hnh 3 - 14 - 3 th hi n m t ph n h th ng m ch i n c a nh my i n, ni chung 1DL s d ng b ng t m ch dung l ng tng i l n, t i sao 2DL thng qua b i n khng L u v i m ch i n s d ng c a nh my l i c th dng b ng t m ch c nh ? p: Vi c ch n 1DL cn c vo c ng dng i n lm vi c bnh th ng c a m ch i n v ng hi u ng dng i n ng n m ch khi x y ra ng n m ch gi a 1DL V i bi n th nghi m ch nh. Do c ng dng i n ng n m ch tng i l n, ph i dng b ng t m ch dung l ng l n m i c th p ng yu c u. N u x y ra ng n m ch chnh b i n khng L v trn dy d n n i t 2DL n L th dng i n ng n m ch ch y qua 2DL cng r t l n. Nhng L tng i b o m, cn dy d n n i v i 2DL th r t ng n, kh nng x y ra ng n m ch r t t, nn dng i n ng n m ch ch y qua
- Trang 103 -
2DL c th ch xt n dng i n ng n m ch sau khi b i n khng h n ch , tr s tng i nh , do 2DL c th ch n b ng t m ch c nh , ti t ki m u t. 3 - 14 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao nh my i n khng ch n dng b i n khng c li s t m ch n dng b i n khng xi mng r ng ru t? p: V b i n khng c li s t khi dng i n ng n m ch ch y qua s lm li s t bo ha, l ng i n c m gi m (t c i n khng gi m), t lm gi m tc d ng h n ch dng i n ng n m ch. N u tnh n tnh hnh khi bo ha, i n khng c a b i n khng mu n h n ch c dng i n ng n m ch th khi dng i n ph t i bnh th ng, i n khng s tng ln, t lm cho s t p trn b i n khng cng tng ln, ng th i li s t cng s sinh ra t n hao dng xoy, khi n b i n khng nng ln. N u dng b i n khng xi mng r ng ru t, do i n c m c a n l h ng s khng lin quan v i dng i n, khi dng di n ng n m ch qu l n s khng lm gi m tc d ng h n ch dng i n ng n m ch, cng khng t n t i tiu hao li s t, m k t c u l i r t n gi n. V th , nh my i n ch n s d ng b i n khng b ng xi mng r ng ru t. 3 - 14 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C th t nh ng v t s t thp g n b i n khng lm mt b ng khng kh khng? p: G n b i n khng lm mt bng khng kh khng cho php t b t c v t b ng s t thp no (bao g m c d ng c v inh vt... l i khi s a ch a). B i v khi v n hnh, cc v t ny (v t li u t tnh) s gy t n th t i n r t l n v khi n n pht nhi t, ng th i khi ng n m ch, do dng i n ch y qua b di n khng l n hn nhi u so v i dng i n lc bnh th ng, cho nn s sinh ra t tr ng r t m nh, c th ht cc chi ti t ny vo trong cu n dy c a b i n khng, khi n cu n dy c a b i n khng gy nn ng n m ch ho c b h ng, m r ng ph m vi s c . 3 - 14 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: V i b i n khng li s t c khe h , khi s vng c a cu n dy khng thay i, v t li u li s t i t phi n thp silic cn nng thnh thp silic cn ngu i th tr s i n khng c thay i khng? i v i b i n khng li s t khng c khe h th s nh th no? p: i v i b i n khng li s t c khe h , khi s vng c a cu n dy khng thay i, th l n c a tr s i n khng c a n ph thu c vo l n c a khe h , ch t l ng v t li u thp silic v tnh tr ng x l cng ngh khe n i. Nhng c tc d ng quy t nh l l n c a khe h , v r ng t tr c a khe h r t l n, trong i u ki n t thng sinh ra gi ng nhau, yu c u t ng th cng l n. Lc ny, nh h ng c a ch t l ng v t li u phi n thp silic i v i l n i n khng khng chi m v tr ch y u. V th , khi v t li u li s t c a n t thp silic cn nng sang dng thp silic cn ngu i, tr s i n khng bi n i r t nh . i v i b i n khng li s t khng c khe h th tr s i n khng c a n t l thu n v i h s d n t . D i di u ki n m t t thng nh nhau, h s d n t c a phi n thp silic cn ngu i cao hn phi n thp silic cn nng. V th , i v i b i n khng li s t khng c khe h n u v t li u li s t c a n sau khi i phi n thp silic cn nng sang dng phi n thp silic cn ngu i, th tr s i n khng c tng ln r r t.
- Trang 104 -
3 - 14 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi l p b i n khng cc pha, t th ng ng hay t ngang b ng t t? p: t th ng ng b i n khng cc pha t c l l p ch ng cc b i n khng pha. Phng php l p ny lm cho ci cch i n ngn cch cu n dy ch u l c p c a dy pha. N u b i n khng ngang b ng th l c m ci cch i n ph i ch u l l c u n. B i v l c ch u nn c a ci cch i n l n hn nhi u so v i l c ch u nn cho nn b i n khng c a cc pha l p th ng ng th tng i t t hn. 3 - 14 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao b i n khng kh i ng s d ng ki u ngm trong d u, cn b i n khng h n dng l i p d ng ki u cch i n b ng khng kh? p: D u dng cch i n v t n nhi t. B i n khng kh i ng l ph ki n km theo c a mt l n khi kh i ng, yu c u th tch nh . Khi ngm trong d u c th c i thi n i u ki n t n nhi t, nng cao cch nhi t, t gi m th tch b i n khng. Do dng i n kh i ng ch y qua b i n khng kh i ng nh hn dng i n ng n m ch, s khng gy n . Nhng phng nhi t tng ly ti n, s l n kh i ng ph i h n th , ch cho php kh i ng vi l n trong m t gi . B i n khng h n dng dng h n ch dng i n ng n m ch. N u p d ng ki u ngm trong d u th khi dng i n ng n m ch l n ch y qua, nhi t d u s tng ln nhanh chng, khi n d u phn gi i sinh ra ch t kh, d n n n . V th , ch c th p d ng b i n khng ki u cch i n b ng khng kh v i th tch tng i l n. 3 - 14 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong v bnh d u b i n khng ki u ngm d u t i sao ph i tng thm t m ngn b ng nhm, ho c ng? p: B i n khng n u khng c thi t b c bi t th t thng b r s thng qua v bnh d u thnh khp kn. Do t n hao t tr , dng xoy, s d n n v bnh d u qu nng, gy nn d u cch i n qu nng. c i thi n tnh hnh ny, s lt m t t m ngn cch hnh vng khng d n t lm b ng nhm ho c ng vo vch trong v kt d u. Do tc d ng c m ng t , t r s sinh ra dng xoy trong t m ngn, dng xoy ny l i sinh ra t thng ng c chi u v i t thng r, lm y u t thng r thng qua v bnh d u, gi m thi u t n hao dng xoy, t tr ng th i lm gi m s tng nhi t . 3 - 14 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khng kh c th cch i n. T i sao cch i n trong cu n dy c a b i n khng cao p khng c php t n t i khng kh? p: V cch i n c a cu n dy b i n khng cao p l g m m t s lo i v t li u cch i n t h p l i. H s i n mi c a v t li u khc nhau khng gi ng nhau. S phn b i n p trong l p cch i n l do h s i n mi c a cc v t li u ny quy t nh. Trn l p cch i n c h s i n mi tng i nh s c s t p tng i l n. Cho nn, ph n l n i n p t bn ngoi, u do v t li u cch i n c h s i n mi nh gnh ch u. H s i n mi c a khng kh th p hn h s i n mi c a v t li u cch i n th l ng ho c th r n. Cho nn, trong k t c u cch i n c a cu n dy n l
- Trang 105 -
khu m ng y u, d phng i n trong l p khng kh, d n n lm h ng ton b l p cch i n. Do khng c php t n t i khng kh.
3 - 14 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Tc d ng c a l p sn bn ngoi v b i n khng btng v cc thi t b i n khc c gi ng nhau khng? p: Khng gi ng nhau. L p sn ngoi cc thi t b i n ch y u l nh m ch ng g v gia tng t n nhi t b m t, cn l p sn b i n khng b tng ch y u nh m ch ng m. B i v, tnh ht m c a b i n khng b tng r t l n, n u khng sn th thnh ph n n c trong khng kh s b ht vo trong b tng, khi dng i n (nh t l dng i n ng n m ch) ch y qua, b tng b nng, lc ny n c xm nh p vo b tng s b c hi v l p t c ngng k t trn b m t, khi n b m t b tng ng m t l p n c, n u trn b m t l i bm m t l p b i th gi a cc vng s b nh th ng, hnh thnh h quang, k t qu khng nh ng ph ho i cu n dy m cn c th d n n ng n m ch gi a cc pha. Cho nn b i n khng b tng ph i sn. 3 - 14 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao chi u qu n c a cu n dy pha gi a b i n khng ng c v i hai pha khc? p: Chi u qu n c a cu n dy pha gi a b i n khng ng c v i hai pha khc, s c th gi m l c i n ng do dng i n ng n m ch gy nn. Nh th hi n hnh 3 - 14 - 12, l c i n ng sinh ra gi a ba pha i v i pha C m ni (hai pha khc cng gi ng nhau) nh sau: FB-C l l c y, FA-C l l c ht. Cc l c ny tri t tiu l n nhau. Cho nn, gi cch i n c a b i n khng ch u l c tng i nh , kh b ph ho i. N u chi u qu n gi ng nhau, th gi a cc pha u ch u l c ht. Cc l c ny ch ng ln nhau, cho nn gi cch i n c a b i n khng ch u l c tng i l n, d b h ng.
- Trang 106 -
3 - 15 Thi t b phng ch ng n i n
3 - 15 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao cng t c t ng c p di n cho m t lm vi c khai l d i gi ng khai thc than ph i ng kn l n nhau v i cng t c qu t thng gi c c b dng th i kh gas? p: nh ng ni l ng kh gas (ch t kh n ) tng i l n nh m t lm vi c d i gi ng than u ph i l p qu t thng gi c c b nh m th i i kh gas gi m n ng gas phng ng a n . Kha lin ng cng t c t ng c p i n m t b ng lm vi c khai l v i cng t c qu t c c b c a ni ny l, th i gi tr c (lm gi m n ng gas) c p i n sau, qu t gi ng ng quay, cng t c t ng ph i t ng ri c u dao th m i c th b o m an ton h m l. 3 - 15 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong cng t c ngn n dng d i h m l khai thc than, c th ty ti n l p thm cc chi ti t i n khc khng? p: Khng c. B i v chi ti t i n s d ng trong cng t c ngn n ph i c yu c u c bi t, khng nh ng ph i ph h p tiu chu n chi ti t i n chung m di c a m ch i n r, khe h khng kh v v t li u s d ng cho cch i n c a chi ti t u ph i ph h p v i qui trnh ch t o thi t b ch ng n c a m than; ng th i trong cng t c ngn n l p thm chi ti t i n s lm thay i khe h gi a b ph n mang i n c a chi ti t c v i t. Cho nn qui trnh ch t o thi t b ch ng n m than qui nh: B t k s thay i no i v i thi t b ch ng n u ph i qua tr m ki m nghi m ch ng n do b than m ch nh th m tra b n v h p qui cch v sau khi th nghi m n , s n ph m m u m i c pht gi y ch ng nh n t yu c u, v c php s d ng. 3 - 15 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: D i h m l khai thc than, t i sao c m s d ng dy cp v nhm? p: V nhm l lo i kim lo i ho t ng m nh khi b tia l a i n nh th ng ho c h h ng c h c nghim tr ng s n b t nhm ra, t o nn nhi t r t cao, d i h m l, nhi t ny c th hnh thnh n , kh gas ho c b i than. Cho nn, d i gi ng khai thc than nghim c m s d ng cch i n v nhm. 3 - 15 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ki u an ton v ki u ngn n trong thi t b phn ph i i n dng nn ch n nh th no?
h mm
p: Thi t b phn ph i i n dng h m m ch y u dng m than. Trong khng kh m than th ng ch a kh m tan (CH4), khi hm l ng ln t i 5 - 16% g p ngu n l a s d n n n . Ki u an ton (ki u KA) dng h m m l t b ph n c th sinh ra tia l a ho c h quang trong khi v n hnh bnh th ng vo trong k t c u ngn n ho c trong d u, b ph n mang i n cn l i l p vo trong k t c u sn ch ng b i, nn ch c th s d ng cc ng h m ch y u v cc tr m thng gi m kh than khng t t i n ng gy n ho c b i than khng nghim tr ng. Cn ki u ngn n (ki u KB) u t b ph n i n vo trong khoang ngn n , nn c th s d ng m t lm vi c khai thc than v cc ng h m nhnh m kh than c th t t i n ng n .
- Trang 107 -
3 - 15 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao yu c u khe h m t ti p xc c a thi t b i n ki u ch ng n ph i d i 0.5mm? p: N u khe h v t qu 0.5mm th khi bn trong thi t b i n x y ra tia l a s truy n ra bn ngoi gy n . Khi khe h d i 0.5mm, th tia l a x y ra bn trong qua khe h h p th tia l a m t, nhi t cng gi m, khng th d n n n , nh v y b o m c tnh nng ch ng n . 3 - 15 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao gi a h p u dy v thn my c a thi t b i n ch ng n ph i lm th t kn, khng cho php c khe thng nh ? p: l nh m phng ng a n ch ng. N u trong h p u dy ho c thn my x y ra n kh gas khi n p su t tng cao, n u c khe h nh , kh cao p sau khi n s qua khe nh n khoang tr ng khc, khi n kh p c a n tng cao v cng x y ra n . Nh v y, kh p sau khi n tng cao c ng thm kh p c, gy nn qu p, ph ho i v thi t b i n. V th , gi a hai khoang tr ng ph i lm kn th t t t, ho c gi a hai khoang tr ng c n i v i nhau b ng l c i n tch l n khng x y ra hi n t ng n ch ng. 3 - 15 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao nh ng ni c nguy c n c m s d ng v t d n b ng nhm? p: B i v nhm l kim lo i ho t ng tng i m nh, b t nhm d xy ha, phng thch nhi t l ng l n. V t d n b ng nhm, khi ng n m ch h quang ho c va p c h c c b t nhm b n ra, d i nhi t cao b t nhm c th x y ra xy ha m nh, th m ch chy. Nh v y lm tng nguy c chy v n , v th c m s d ng v t d n i n b ng nhm. 3 - 15 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: V t li u khoang tr ng ch ng n v cch i n bn trong thi t b i n ch ng n c th lm b ng v t li u h u c c khng? p: Khng c. Khoang tr ng ch ng n ph i lm b ng thp t m ho c quay c ng cao. B i v m i khoang tr ng ch ng n u ph i ch u p l c kh nh t nh. N u ch n dng v t li u h u c ch t o, do tc ng c a h quang khi ti p i m ng t sinh ra, v t li u h u c phn gi i, sinh ra ch t kh, lm tng p l c do h quang c sinh ra, khi n v ch u khng n i nn n . Cng nh v y, v t li u cch i n khc trong thi t b i n cng khng cho php c v t li u h u c, ph i lm b ng v t li u ch u h quang. 3 - 15 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Phi n c u ch s d ng trong cng t c i n p th p d i h m l khai thc than, t i sao khng c dng v t li u b ng ng m l i s d ng v t li u k m? p: B i v d i gi ng khai thc than t n t i kh mtan (cn g i kh gas) gy n , cho nn yu c u khi phi n c u ch nng ch y khng c c nhi t nng ch y qu cao gy n kh mtan. Nhi t c n thi t kh mtan n l 650 ~ 750oC, Cho nn nhi t nng ch y c a c u ch ph i th p hn n. Nhng i m nng ch y c a ng l
- Trang 108 -
l083 oC, V t qu nhi t n c a kh mtan. V th , khng th dng ng lm phi n c u ch, cn i m nng ch y c a k m ch c 419 oC, Cho nn d i gi ng s d ng phi n c u ch b ng k m. 3 - 15 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong phn x ng c nguy c n , t i sao khng c php s d ng truy n ng curoa? p: Truy n ng curoa s sinh ra i n tch tnh, khi i n tch tch t n m t m c nh t nh s phng i n sinh ra tia l a. Cho nn, trong phn x ng c nguy c n khng c php s d ng truy n ng curoa. 3 - 15 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong n ch ng n c s d ng bng n dy tc ph thng c khng? p: Khng c. Khi bng n b v , qun tnh nhi t c a dy tc bng n tng i l n, khng th nhanh chng h th p nhi t c a dy tc, c kh nng gy n kh n chung quanh. Do ph i s d ng bng n c qun tnh nhi t th p. 3 - 15 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong m ng i n i n p th p d i gi ng khai thc than, t i sao ph i s d ng rle r i n? p: B i v d i h m l m th p, nh h p, i u ki n mi tr ng x u, cp i n v cc thi t b dng i n r t d va ch m lm h ng cch i n, nh t l i u ki n m ng i n th p p m t b ng lm vi c khai thc su cng km. phng ng a do r i n d n n s c i n gi t i v i ng i, v ng n m ch m t pha d n n tia l a ho c nhi t cao c c b d n n n mtan h m l, m ng i n th p p d i gi ng ph i s d ng rle r i n, nh m b o m k p th i c t ng dy v thi t b r i n. 3 - 15 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn m t ch ng n c a cng t c ch ng n khi xu t x ng bi m ch ng g . T i sao khi s d ng l i ph i lau m i, bi d u nh n vo? p: V m dng n c lm ch t ha tan, khi d i nhi t cao c a h quang v n kh mtan, n c s phn gi i thnh hydro v xy, hydro c th t chy, xy gip tr chy, i u r t khng c l i cho vi c ch ng n kh mtan. Cho nn khi s d ng ph i lau s ch m , bi d u nh n vo. Bi m l nh m b o qu n. 3 - 15 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao cng t c cung c p i n cho h m l khai thc than c m s d ng thi t b t ng ng l i c u dao? p: Thi t b t ng ng l i c u dao l khi ng dy t i i n x y ra s c t m th i d n n nh y c u dao, khng phn on s c m l p t c t ng ng l i c u dao. N u qu th c l s c t c th i, th ng l i c u dao l t t, gi m thi u c h i m t i n. Nhng s d ng trong h m l u l cp i n, ni chung r t t x y ra s c c tnh t c th; ng th i, i u quan tr ng nh t d i gi ng khai thc than l trnh tia l a i n. N u l p thi t b t ng ng l i c u dao, cp i n x y ra s c d n n nh y c u dao, s nhanh chng t ng ng l i c u dao l i c p i n cho b ph n x y ra s c
- Trang 109 -
- Trang 110 -
CHNG IV
MY BI N P
4 - 1 Nguyn l chung c a my bi n p
4 - 1 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trn mc my bi n p khng ghi h s cng su t? C th l i d ng s li u trn mc bi n p tm ra h s cng su t? p: Khng th c. B n thn my bi n p ngu n khng c h s cng su t c nh. H s cng su t c a n hon ton do tnh ch t v l n c a ph t i quy t nh. 4 - 1 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn mc my bi n p c d u hi u /Y - 11 c ngha g? p: Cn c vo hnh th c u khc nhau c a cu n dy s c p v cu n dy th c p bi n p, pha c a i n p dy bn s cp v th c p my bi n p cng khc nhau. My bi n p th ng dng l /Y - 11. L ch pha c a hai i n p dy my bi n th ny l 330o, t p qun bi u th b ng phng php ng h gi , t c 11 gi . Xem hnh 4 - 1 - 2. 4 - 1 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao my bi n p ng l c khi t i th s t p ch kho ng 5%, cn bi n th hn i n th khi t i s t p r t l n i n p t i th c p ch b ng kho ng 20% c a i n p khng t i? p: Bi n p ng l c khi y t i th s t p khng th qu l n, n u khng, s lm x u tnh nng c a ng c, nh sng n khng , thi t b dng i n khc cng c th v n hnh bnh th ng. Bn th c p c a bi n p hn i n, khi khng t i i h i i n p tng i cao t h quang. Sau khi t h quang, khi hn yu c u dng i n tng i l n, v s t p h quang r t nh , cho nn i n p c n thi t r t th p. V th i n p th c p t i c a bi n th hn i n ch b ng kho ng 20% khi khng t i. 4 - 1 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao i n p ng n m ch c a my bi n p i n u qui nh
4.5 ~ 6%?
p: i n p ng n m ch c a my bi n p quan h n c ng dng i n ng n m ch my bi n p. N u i n p ng n m ch th p th dng i n ngn m ch l n; ng c l i, dng i n ng n m ch nh . Dng i n ng n m ch qu l n u khng c l i i v i h th ng i n v b n thn my bi n p. Cho nn, i n p ng n m ch khng nn qu nh , nhng i n p ng n m ch qu l n th mt do bi n th c p i n khi kh i ng s s t p qu l n, s nh h ng n b c kh i ng c a mt v s ho t ng bnh th ng c a cc thi t b i n khc. i n p tr khng c a bi n p ni chung qui nh l 4.5 - 6%, chnh l tnh n hai nhn t trn quy t nh.
- Trang 111 -
4 - 1 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng phng php n gi n g xc nh c s vng c a my bi n p? p: Ch c n dng dy ng cch i n qu n m t s vng nh t nh ln bn ngoi cu n dy c n o c a my bi n p, dng vn k o i n p c m ng c a n. L y i n p c m ng chia cho s vng qu n, c s vng m i vn... l i l y s vng m i vn nhn v i tr s i n p cc c p s c s vng c a cu n dy cc c p. Phng php ny cng c th dng o s vng cc cu n dy i n t . 4 - 1 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Lm sao phn bi t bn cao p v bn th p p c a bi n p hai cu n dy b ng ng h v n nng? Bn cao p v bn th p p c a bi n p nhi u cu n dy li u c th phn bi t c b ng phng php ny? p: Dng ng h v n nng o i n tr c a hai cu n dy. Bn i n tr l n l bn cao p, bn i n tr nh l bn th p p. B i v dung l ng c a hai cu n dy b ng nhau, i n p cao, s vng s nhi u, ti t di n dy d n s nh , cho nn i n tr l n. Bi n th nhi u cu n dy, do dung l ng c a m i cu n dy cha ch c b ng nhau, cho nn cu n dy i n p cao tuy s vng nhi u nhng ti t di n c a dy d n c th v t qua cu n dy th p p dung l ng nh hn n. i n tr do di v ti t di n c a dy d n quy t nh. Cho nn, bi n p nhi u cu n dy khng th ng d ng phng php ny suy on. 4 - 1 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: S c p v th c p c a bi n p ngu n i n th ng th ng c hai ho c trn hai cu n dy. N u m t k hi u u cng c c tnh c a cu n dy th c th dng phng php g phn bi t? p: u cng c c tnh c a cc cu n dy bi n p, ngu n thng th ng nh d n b ng k hi u "*". N u m t k hi u th c th dng phng php th nghi m phn bi t. Tr c tin n i m t u b t k c a cu n dy th p p v i m t u b t k c a cu n dy th p p khc, sau u cu n dy cao p b t k vo ngu n i n; dng vn k o i n p hai u cn l i c a hai cu n dy th p p. N u i n p o c l t ng i n p c a hai cu n dy th p p th ch ng t hai u n i nhau khng cng c c tnh. N u i n p o c b ng hi u c a hai u ch ng t hai u n i nhau l cng c c tnh. Phng php nh gi c c tnh c a cu n dy cao p c th d a vo y m suy ra. 4 - 1 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: K t c u c a bi n p t ng u n gi n, ti t ki m v t li u, ti t ki m ti n. Nhng t i sao trong h th ng cung c p i n cao p h u nh khng dng n? p: Cu n dy s c p, th c p c a bi n p t ng u n i v i nhau. V th , k t c u c a n n gi n, m i pha ch c m t cu n dy, t n hao v ng, t n hao v s t cng tng i nh , c s d ng r ng ri trong bi n th th p p c nh . Nhng trong h th ng cung c p i n cao p, do m i pha c a bi n p t ng u ch c m t cu n dy,
- Trang 112 -
khng th ngn cch cao p, th p p, qu p t m ng cao p a vo truy n n m ng th p p, m kh nng b o v c a m ng th p p i v i qu p th p hn nhi u so v i m ng cao p. Nh v y, khi x y ra qu p, thi t b trong m ng th p p s b h ng. Ngoi ra, do quan h i n t n gi n, tr khng b n thn c a bi n p t ng u tng i nh , v th r t b t l i i v i vi c h n ch dng i n ng n m ch, cho nn trong h th ng cung c p i n cao p h u nh khng dng bi n p t ng u. 4 - 1 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C hai b bi n p, v t li u gi ng nhau, hnh dng k t c u tng t , trong cao c a bi n p A g p hai l n bi n p B. Dung l ng c a bi n p A g p m y l n bi n p B? p: Hnh dng k t c u c a hai b bi n p tng t , t c chi u di, r ng, cao c a bi n th A u g p 2 l n bi n th B. Ti t di n li s t c a A g p 4 l n c a B. Do v t li u gi ng nhau, m t t thng c a hai bi n p chnh l ch nhau khng ng k , th t thng c a A g p b n l n c a B. S vng c a bi n p b ng nhau, do t thng c a A g p 4 l n, i n p cng cao g p 4 l n so v i B. ng th i: di n tch khung c a li s t c a A g p b n l n c a B, bi n p A c th qu n dy ng tng i l n, t c di n tch ti t di n c a dy ng bi n p A g p 4 l n B, nh v y cho php dng i n ch y qua cng l n g p 4 l n (khi m t dng i n khng thay i). Dung l ng c a bi n p l tch c a i n p v i dng i n, cho nn dung l ng c a A l n g p 16 l n c a B. Do i u ki n v n hnh, lm mt khc nhau, trn th c t s c sai l ch so v i tr s . 4 - 1 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ch t o m t b bi n p 230/115V, li u c th , cu n dy bn s c p ch dng 2 vng, cu n dy bn th c p ch dng 1 vng khng? T i sao? p: S vng c a bn s c p, th c p c a bi n p khng th ch xt t l s vng. B i v i n nng bn s c p thng qua t tr ng truy n qua bn th c p m t d n su t c a li s t bi n p khng th r t l n. N u cu n dy bn s c p, th c p l 2 vng v 1 vng th t l c a bi n p tuy l 2:l, nhng tr s i n c m l i r t nh . Lc ny, n u u thng ngu n i n, do tr khng r t nh , dng i n r t l n, cu n dy bi n p s nhanh chng b chy. Th c t thi t k bi n p, cn c vo kch th c c a li s t l n t d n su t c a v t li u quy t nh s vng c n thi t c m ng ra m t th i n ng r i m i ch n s vng c a m i cu n dy. 4 - 1 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao nhi t c a bi n p khi c t i nh ho c khng t i s r t cao? p: Nhi t c a bi n p tng l do nng l ng tiu hao khi bi n p v n hnh gy nn. Bi n p khi c t i nh ho c khng t i, dng i n tng i nh , t n hao trn ch t li u ng c th b qua, ch y u l t n hao trn ch t li u s t. V t n hao trn s t g n nh t l thu n v i bnh phng c a m t t thng trong li s t. Khi s vng c a cu n dy s c p bi n p c nh th t n th t trn s t t l thu n v i bnh phng i n p s c p, nn lc ny t n th t s t tng i nh . Khi tnh hnh khc th ng (nh s c i n bn trong bi n p, h th ng lm mt m t tc d ng v.v...), n u nhi t r t cao th c kh nng l do i n p s c p qu cao gy nn. Lc ny c n i u ch nh cng t c phn nhnh c a bi n p tng s vng c a cu n dy s c p. Do m t t thng
- Trang 113 -
trong li s t t l ngh ch v i s vng, cho nn tng s vng c th gi m m t t thng, t gi m tiu hao trn li s t, gi m tng nhi t c a bi n p. 4 - 1 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C hai bi n p, k t c u c a chng gi ng nhau, nhng li s t c a m t bi n p c khe h khng kh u chng vo cng m t ngu n i n, th t thng trong li s t li u c gi ng nhau? p: Khi u chng vo cng m t ngu n i n th t tr ci c khe h khng kh s l n, t tr khng c khe h s nh . Nhng sinh ra i n p gi ng nhau nh m cn b ng i n p ngoi th t th c n thi t c a bi n p c t tr l n s l n, cho nn dng i n kch t cng l n. Ng c l i, dng i n kch t nh . Cho nn, t thng h u nh gi ng nhau. Ch khc nhau l dng i n kch t khc nhau. Do nguyn nhn ny, yu c u i v i li s t bi n p l t tr cng nh cng t t (ch y u l khe h gi a m i n i phi n thp silic cng nh cng t t). Nh v y c th gi m nh dng i n kch t . 4 - 1 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi bi n p v n hnh khng t i, n u cho thm i n p nh m c xoay chi u vo bn s c p, dng i n khng t i r t nh , n u cho i n p m t chi u cng tr s th cu n dy s b chy h ng do dng i n ch y qua c c l n. T i sao? p: Khi bi n p v n hnh khng t i, cho thm i n p nh m c xoay chi u vo bn s c p, t thng do dng i n ch y qua cu n dy sinh ra l giao bi n, s sinh ra i n th t c m trong cu n dy, n cn b ng v i i n p ngoi, cho nn dng i n khng t i r t nh . N u cho thm i n p m t chi u c cng tr s th do t thng m dng i n c a cu n dy sinh ra l c nh, khng th sinh ra i n th c m ng. i n p m t chi u l n nh v y tr c ti p a n cu n dy v n c i n tr r t nh , t t s d n n dng i n ch y qua cu n dy r t l n, gy chy h ng. 4 - 1 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi i n p u vo c a bi n p l n hn i n p nh m c qu nhi u th s nh h ng th no i v i bi n p? p: Ni chung, m t t thng c a bi n p khi nh m c tng i cao, li s t c xu h ng bo ha, n u i n p u vo l i l n hn i n p nh m c qu nhi u s d n t i li s t bo ha qu m c, n m c d ng sng i n p a ra bi n i l n, khi n n ph i ch a phn l ng sng hi r t l n, gy nn tr s bin i n p a ra tng ln, d lm h ng cch i n c a cu n dy. ng th i, m t t thng tng cao, khi n tiu hao trn s t tng, dng i n khng t i cng tng ln tng ng, lm nng bi n p, nh h ng h s cng su t c a m ng i n. V th , i n p u vo c a bi n p ni chung khng c v t qu 5% i n p nh m c. 4 - 1 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Hai my bi n p ng l c c dung l ng, i n p, t l bi n p, ki u lo i u gi ng nhau, t n s m i ci l 50Hz v 25Hz. Kch th c my no l n? p i n th c m ng c a bi n p t l thu n v i t thng thay i, t n s v s vng c a cu n dy. N u i n th c m ng l tr s c nh, th khi t n s gi m ph i tng t thng, t c ph i c li s t tng i l n. V th , kch th c my bi n p t n s 25Hz l n hn.
- Trang 114 -
- Trang 115 -
4 - 1 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong h th ng phn ph i i n h 4 dy ba pha, s d ng m t my bi n p ba pha hay s d ng ba my bi n p m t pha th t t? T i sao? p: Ba bi n p m t pha m c song song, s d ng nh m t my bi n p ba pha (phng php m c Y/Yo - 12) khng t t b ng m t bi n p ba pha. B i v ba l n t thng sng hi s d ng c a tr ng h p tr c tng i nghim tr ng, do khi n d ng sng i n p khng cn l sng sin n a. Tr s l n nh t c a n c th ln t i 50 ~ 60%, cn trong bi n p ba pha, nh h ng c a sng hi ba l n r t nh , n c th b o m d ng sng i n p g n nh sng sin. Ngoi ra, khi ph t i ba pha khng cn b ng c bi t khi ch c ph t i m t pha, trong nhm bi n p do ba bi n p m t pha u l i v i nhau s sinh ra d ch chuy n i m gi a i n p nghim tr ng, khi n i n p pha c a 2 pha ph t i nh b nng cao r r t, gy nguy hi m, cn trong bi n p ba pha s khng nghim tr ng nh v y. 4 - 1 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng vn k xoay chi u thng th ng xc nh c c tnh c a my bi n p ba pha, dung l ng nh , mang i n nh th hi n hnh 4 - 1 17. Cho i n p ln nhm cu n dy AX, pht hi n: (l) UBY > UCZ; (2) t ng tr s o cng lc c a UBY v UCZ l n hn t ng tr s khi o ring. T i sao? p: Do m ch t khng i x ng, t tr thng qua m ch v cu n dy AX v cu n dy BY nh hn t tr thng qua m ng v nhm cu n dy AX v nhm cu n dy CZ t thng li s t nhm cu n dy BY nhi u, i n th c m ng l n, t thng qua li s t nhm cu n dy CZ nh , i n th c m ng nh , cho nn UBY > UCZ. Khi dng vn k xoay chi u bnh th ng o i n p nhm cu n dy BY ho c CZ, dng i n ch y qua m ch kim ng h s sinh ra m t ph n t th trong nhm cu n dy BY ho c XZ, khi n t thng c a m ch ny gi m, t thng c a li s t nhm cu n dy h m ch tng nhi u. Nhng khi cng lc o i n p c a BY v CZ th hi n t ng chuy n d ch c a t thng ny tng i nh . Cho nn, t ng tr s o cng lc c a UBY, UCZ l n hn t ng tr s khi o ring. 4 - 1 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong bi n p v s t ba pha, chi u qu n c a cu n dy pha gi a t i sao ph i ng c chi u v i hai cu n dy pha hai bn? p: gi m thi u t thng h p thnh x trong gng s t gi a cc pha, chi u qu n cu n dy m t pha gi a (pha B) ph i ng c chi u qu n c a hai pha kia, ho c khi chi u qu n c a ba pha gi ng nhau th ph i nh d u u u v u cu i c a m t cu n dy pha gi a ng c nhau. Hnh (a) th hi n khi chi u qu n c a cu n dy pha B ng c pha th th vct lc ny c a chi u t thng trong li s t nh th hi n hnh (b), t thng h p thnh trong
- Trang 116 -
chi u qu n gi ng nhau, th t thng h p thnh ch y qua trong gng s t ngang gi a cc pha s l n hn khi qu n ng c chi u (0.866 - 0.5)A= 0.366A. Lc ny, t n th t s t tng ln, c tnh c a bi n p tr nn km. 4 - 1 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bi n th l thi t b i n tnh, nhng trong v n hnh u sinh ra ti ng ku ong ong. T i sao? p: Khi cu n dy bi n p u vo dng i n 50Hz th trong li s t cng s sinh ra t thng 50Hz. Do s thay i c a t thng, khi n phi n thp silic c a li s t cng x y ra ch n ng tng ng, cho d k p r t ch t, cng s sinh ra ti ng ku ong ong rung ng 50Hz/giy. Nhng ch c n ti ng ku ny khng tr m tr ng thm, cng khng c t p m g khc th u l hi n t ng bnh th ng. 4 - 1 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bn s c p c a my bi n p n ng g m hai nhm cu n dy gi ng nhau m c n i ti p (nh hnh 4 - 1 - 20) n u l n l t u v i i n p 110V th dng i n khng t i Io u l 1 ampe. N u m c n i ti p hai cu n dy r i t vo i n p 220V th dng i n khng t i Io ph i l bao nhiu? p: Hai cu n dy sau khi m c n i ti p r i u v i i n p 220V so v i khi l n l t u v i i n p 110V th i n p U tng g p i, s vng W bn s c p cng tng g p i, f b ng nhau ( u l 50Hz). Do i n p c a b bi n p U = 4.44fW m , cho nn trong hai tnh hu ng trn th t thng chnh m trong li s t bi n p b ng nhau. V y l, t th khi hai cu n dy m c n i ti p r i u vo i n p 220V b ng v i t th khi m t cu n dy u ring vo i n p 110V, t c I'o.2Wl = Io.Wl (Wl l s vng c a m t cu n dy), th I'o =
1 Io, do Io = 1 ampe, nn I'o l 0.5 ampe. 2
- Trang 117 -
4 - 1 - 21 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C m t my bi n p c bi t, khi cu n dy gi a u v i ngu n i n, th hai cu n dy bn c nh c i n p c m ng, gi y, n u cho cu n dy bn tri ng n m ch c th sinh ra dng i n ng n m ch r t l n khng? i n p c m ng c a cu n dy bn ph i c thay i khng? p: Trong cu n dy ng n m ch bn tri s khng c dng i n ng n m ch r t l n, v lc ny ch c r t t t thng u c li s t bn tri (c th t ng t ng r ng cu n dy ng n m ch bn tri c ph n tc d ng i v i t thng, khi n t thng gi m), o i n p c m ng khng cao, dng i n ng n m ch cng khng l n. ng th i, ph n l n t thng u n li s t bn ph i. V th , khi n i n p c m ng trong cu n y bn ph i tng cao. 4 - 1 - 22 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng i n ng n m ch gi a 0 v 1 c a bi n p nh hnh 4 - 1 - 22 l l n nh t, cn dng i n ng n m ch gi a 0 v 3 nh nh t, t i sao? p: Do tr khng ngoi khi bi n p ng n m ch l 0, dng i n ng n m ch quy t nh b i tr khng trong c a bi n p. Trong , in khng t l thu n v i bnh phng s vng, i n tr t l thu n v i s vng, cn i n p th c p c a bi n p t l thu n v i s vng. Do , khi s vng tng ln, i n p tng ln khng nhanh b ng s tng ln c a tr khng trong, cho nn dng i n ng n m ch gi a 0 - 3, ng c l i nh hn gi a 0 - 1.
- Trang 118 -
4 - 2 K t c u v cng ngh c a my bi n p
4 - 2 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bi n p ki u ru t v bi n p ki u v lo i no nhi u u i m hn? T i sao? p: Trong bi n p ng l c s d ng ki u ru t tng i nhi u; b i v v t li u cch i n m n s d ng tng i ti t ki m, k t c u tng i n gi n, ti n ki m tra s a ch a. Bi n p ki u v cng c u i m c a n, do cu n cao p, th p p c a n b tr xen nhau, l c m cc cu n dy ph i ch u tng i nh , c ng c h c c a n tng i cao, khi ph m vi i u ch nh i n p tng i r ng cng khng d n n sinh ra l c c h c do m t i x ng gy nn. Cho nn, bi n p dng cho l i n, hn i n v i dng i n tng i l n th th ng dng k t c u ki u v . 4 - 2 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong li s t bi n p, yu c u ti t di n gng s t l n hn tr s t? p: l i d ng khng gian bn trong cu n dy, ti t di n ph n tr c a li s t p d ng d ng b c thang cn gng s t th ch t o ti n l i, ni chung l hnh ch nh t. N u di n tch ti t di n c a gng s t v tr s t b ng nhau th di n tch ti t di n c a gng s t v m i b c thang c a tr s t khng b ng nhau, di n tch ti t di n o n gi a gng s t nh hn di n tch ti t i n o n gi a tr s t, cn di n tch ti t di n hai bn gng s t l n hn di n tch ti t di n hai bn tr s t Nh v y, s d n n phn b m t t thng trong li s t khng th u, tng tiu hao ph . gi m tiu hao, gi m dng i n kch t di n tch ti t di n c a gng s t bi n p thng th ng l n hn tr s t 5 15%. ng th i, l ng dy d n s d ng cng gi m. 4 - 2 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Gi a ph n gng c a li s t bi n p v k p s t t i sao ph i cch i n? p: C hai nguyn nhn. Th nh t: phng ng a ng n m ch gi a chi ti t k p v i cc phi n li s t, d n n lm tng t n hao v sinh nhi t c c b . Th hai, tng t tr gi a gng s t v k p s t, gi m t thng trong k p s t, gi m t n hao dng xoy trong k p s t. 4 - 2 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao m i n i c a phi n thp silic c a m t s bi n p l i xin ch khng ph i th ng? p: Lo i bi n p ny s d ng phi n thp silic cn ngu i. Tnh nng c a n tng i t t. T n hao s t trn n v tr ng l ng tng i th p, h s d n t tng i cao, nhng s s p x p h t tinh th c a n c lin quan n phng cn p trong qu trnh cn, khi phng ng s c t trng v i phng cn p th dng i n t n hao v t ha nh hn so v i lc khng trng nhau. Do , khi c t phi n thp silic, ph i c t theo chi u di c a phi n thp silic. N u p d ng m i n i th ng th t thng khu v c g n m i n i bu c ph i thng qua theo chi u ngang so v i chi u p, t tr ch ny tng i l n, khi n dng i n khng t i v t n hao s t tng ln. M i n i xin c th khi n t thng c b n ch y theo chi u cn p, nh v y s c i thi n c tnh nng d n t c a li s t, t c i thi n c tnh nng c a c my bi n p.
- Trang 119 -
4 - 2 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi l p rp li s t bi n p ki u n i i, t i sao ph i t m t l p v t li u cch i n ch n i i c a li s t? p: Khi l p rp li s t ki u n i i, khng th lm cho phi n tr v a ng v i phi n gng, t t s x y ra m i ng n gi a phi n gng v i hai phi n tr . Nh v y, ch n i i c a li s t ki u n i i, gi a phi n thp silic khng cn cch i n n a, dng xoy tng ln, pht nng r r t, v n hnh lu s lm cho li s t ch ny qu nng, gy nn s c . trnh i u ny, ng i ta t m t l p gi y cp i n ho c l a n n dy 0.08 ~ 0.10mm ch n i i, nhng l p cch i n ny khng c qu dy, nh m trnh t tr qu l n khi n c tnh c a bi n p tr nn x u. 4 - 2 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bu lng si t k p xuyn tm li s t bi n p ng l c, t i sao ph i cch i n v i li s t? p: Li s t c a bi n p lm b ng thp l silic, gi m t n hao dng xoy li s t, gi a cc phi n thp silic u cch i n l n nhau. N u bu lng si t k p xuyn tm li s t khng cch i n v i li s t, t t s d n n ng n m ch ch bu lng, khi n t n hao dng xoy li s t tng ln. 4 - 2 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: V t li u d n t c a li s t bi n p c gi ng v t li u s t t dng trong nam chm vnh c u khng? c i m c a m i lo i l g? p: Khng gi ng nhau. V t d n t c a li s t bi n p, mt, thi t b i n u dng v t li u t m m. c i m c a n l: h s d n t cao, t n hao s t th p, t tr nh , d t ha ho c thoi t , t d v l c ch ng u n nh , vng t tr h p v d c nh th hi n hnh 4 - 2 - 7 (a). Nam chm vnh c u s d ng v t li u t c ng, c i m c a n l: sau khi n p t c th gi l i t d r t l n, t d n su t khng cao, t d v l c ch ng u n l n, vng t tr m p to, nh th hi n hnh 4 - 2 - 7 (b). 4 - 2 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao li s t c a bi n th m ch xung ph i dng v t li u s t tnh (ferrit) lm thnh li s t khp kn hnh vng? p: Tn hi u (m ch) xung khc v i tn hi u sin t n s qu c t , n bao hm nhi u thnh ph n t n s cao. N u s d ng phi n thp silic thng th ng th tiu hao v i n c m r v dng xoy c a bi n p s tng ln ng k . ng th i, gi a cc vng, gi a dy d n c a cu n dy cn t n t i i n dung r i rc, v i t n s qu c t th dung khng c a i n dung phn b r t l n, c th khng xt n nh h ng c a chng. Nhng khi bi n p truy n d n tn hi u xung, dung khng r t nh , tc d ng phn dng c a i n dung phn b khng th b qua, nh ng i n c m r, i n dung phn b v t n hao dng xoy u s d n n d ng sng xung b mo nghim tr ng. gi m i n dung phn b th c n gi m s vng cu n dy, ng th i l i ph i h n ch s tng ln c a dng i n kch t , b o m cu n dy c l ng i n c m nh t nh, cho nn ph i
- Trang 120 -
s d ng li s t lm b ng v t li u nh ferrit (s t tnh) ho c h p kim permalloy v n c t d n su t cao, tiu hao th p; gi m i n c m r l i th ng ch t o li s t thnh k t c u vng khp kn. 4 - 2 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao cc cu n dy trong bi n p l n u dng d ng mm a m khng ng d ng thng? p: Do dng i n ng n m ch c a bi n p l n tng i l n, ng l c do ng n m ch sinh ra cng tng i l n. Cu n dy d ng mm c th tng thm tng i nhi u v t m khng lm bi n d ng cu n dy. L ng pht nhi t c a bi n p l n tng i l n. ng thng d u c a cu n dy d ng mm tng i nhi u, t n nhi t tng i t t. Cu n dy d ng thng ch c ng d u gi a cao p v th p p v ng d u m t trong, m t ngoi, t n nhi t tng i km. Cho nn, cu n dy bi n p l n u p d ng d ng a.
4 - 2 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cu n dy cao p c a bi n p ng l c t i sao th ng qu n ngoi cu n dy th p p? p: B i v cch i n c a cu n dy cao p i h i cao. N u cu n dy th p p ngoi, cu n dy cao p st li s t bi n p, nh v y ph i tng c ng cch i n, t s lm tng gi thnh ch t o bi n p. Ngoi ra, cu n dy cao p th ng ph i c u ra i u ch nh i n p u v i cng t c tch ring. N u cu n dy cao p t bn trong th vi c x l cch i n i v i dy n i v dy d n s kh khn. 4 - 2 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao cu n dy c a bi n p dung l ng l n ph i hon v ? p: Nguyn nhn hon v dy d n cu n dy bi n p dung l ng l n l: (l) Do cu n dy c a bi n p lo i ny th ng dng m t s s i dy d n qu n song song. V th ng knh c a cu n dy l n, di dy d n vng trong v vng ngoi chnh l ch r t nhi u, cho nn di m i s i dy d n khng th ng nh t. i v tr c th lm cho di ng n c a m i s i dy d n th ng nh t, b o m cn b ng i n tr cu n dy. (2) Dy d n vng trong v vng ngoi do v tr trong t tr ng khc nhau nn tr s i n khng cng khc nhau. Hon v c th lm cho v tr c a dy d n trong t tr ng tng t nhau, gi m thi u t n hao ph c a cu n dy. 4 - 2 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ph n u cu n dy ki u lin t c c a bi n p, c lc bnh dy s d ng dy d n ti t di n tng i l n? p: Khi cu n dy bi n p ch u tc d ng c a qu p, do s phn b c a i n p ny trn cu n dy khng u, th ng th ng bnh dy ph n u b nh th ng tr c. c i thi n c ng ch u p c a bnh dy ph n ny, m t trong nh ng phng php l tng dy cch i n c a bnh dy ph n ny. Nhng nh v y s lm bnh dy t a
- Trang 121 -
nhi t kh, nhi t tng cao. V th , song song v i vi c tng dy cch i n ph i tng ti t di n c a dy d n nh m gi m thi u t n th t trong , gi m nhi t c a n. 4 - 2 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi qu n bi n p c nh , t i sao l p che ch n tnh i n khng th t ng n m ch v ph i l i khe h nh t nh? p: L p che ch n tnh i n c a bi n th c nh l nh m gi m tn hi u nhi m t bn ngoi do ngu n i n a vo m ch th c p c a bi n p, nh h ng n thi t b dng i n. N u l p che ch n tnh i n b ng n m ch, s tng ng v i vi c bi n p c thm m t cu n dy th c p ng n m ch, s lm cho bi n p khng th ho t ng bnh th ng, th m ch b chy. B i v d i tc d ng t thng h c m l n nhau do cu n dy s c p c a bi n p sinh ra, l p che ch n tnh i n s sinh ra th i n ng c m ng v do n ng n m ch nn hnh thnh dng i n c m ng r t l n, lm nng l p ch n tnh i n, ng th i t thng do dng i n c m ng c a l p che ch n tnh i n sinh ra s lm y u tc d ng t thng h c m do cu n dy s c p sinh ra, khi n c ng dng i n s c p c a bi n p tng m nh, cho nn khng th ho t ng bnh th ng. 4 - 2 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cu n dy th p p c a bi n p l i n, t i sao s d ng dy tr n khng cch i n? p: i n p c a cu n dy th p p bi n p l i n r t th p, c ng dng i n r t l n, i n p gi a cc vng tng i th p, v th cu n dy th p p l dng nhi u s i dy d n ghp song song m thnh, hn n a, l i ngm trong d u cch i n nn khng c n tng thm cch i n khc. ng th i, dng i n c a cu n dy th p p r t l n, l ng pht nhi t cng tng i l n, n u tng thm l p cch i n bn ngoi dy d n th s b t l i cho t a nhi t. V th dy d n c a cu n dy th p p l dy tr n khng cch i n. 4 - 2 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Nh ng l p ngoi cng c a cu n dy cao p my bi n p phn ph i i n 6 - 10 ngn vn, t i sao ph i tng dy cch i n gi a cc l p? p: Cu n dy cao p c a my bi n p phn ph i i n 6 - 10 kV c k t c u nhi u l p. D i i n p c a t n s qu c t , c th coi nh l m t i n c m, cn i n dung c th b qua khng tnh. Nhng d i tc d ng qu p xung kch b i s m st c t n s r t cao th tnh hnh s khc. S phn b c a qu p t c th trn cc vng c a cu n dy cao p hon ton do l n c a i n dung gi a cc vng quy t nh, khng lin quan t i i n c m. Cng l p ngoi th i n dung cu n dy cng nh , v th b c thang qu p phn b trn n cng l n, cch i n gi a cc l p d b nh th ng, cho nn cch i n gi a cc l p nh ng l p ngoi cng ph i tng dy thch h p. 4 - 2 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cu n dy cao p, trung p v th p p c a bi n p ba cu n dy nn b tr nh th no?
- Trang 122 -
p: Ni chung, cu n dy m cng su t truy n d n l n nhau nhi u th nn g n nhau, nh v y s t p tr khng tng i nh , c th gi m t n th t i n nng v dao ng i n p trong khi v n hnh. Cho nn, bi n p tng p s d ng nh my i n do t pha th p p truy n d n cng su t sang pha trung p, cao p, nn b tr nh hnh (a). Bi n p h p dng tr m bi n i n do truy n d n cng su t t cao p sang pha trung p, th p p, nu phng n l t ng nh t l cu n dy cao p gi a nhng nh v y lm tng kh khn cch i n, nn b tr theo phng n hnh (b), v n cu n dy cao p ngoi cng. 4 - 2 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cu n dy c a bi n p ngm trong d u, t i sao khng c dng sn cch i n mu en sn qut? p: Sn cch i n mu en ni chung l dng nh a ng lm nguyn li u ch y u. Tnh ch t c a nh a ng l khng ch u d n, d ha tan trong d u bi n p, nh v y s khi n sn cch i n c a cu n dy d n ha tan trong d u, khi n d u bi n p lo ha, mang l i nguy h i l n. Do cu n dy c a bi n p sn cch i n mu en khng c ngm trong d u. 4 - 2 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cu n dy c a my bi n p v n hnh ngm trong d u bi n p do ph i chng cu n dy khng c n x l sn qut n a? p: Ph n l n cch i n trong my bi n p l gi y c c tng, s i bng, v.v... Sau khi ngm d u, tnh nng cch i n c a n c c i ti n ng k . Do , ch xt t yu c u cch i n c a bi n p th sau khi bi n p qua s y kh chn khng r i ngm t m d u bi n th , c th t c i n p cch i n r t cao. Nhng, cu n dy bi n p sau khi ngm sn, mng sn khi n cu n dy thnh m t kh i, tng c ng c h c, tng kh nng d n nhi t c a sn ngm t m ng c ng, c i thi n c s t n nhi t c a bi n p, tnh nng cch i n sau khi ngm t m sn c nng cao thm m t b c. Cho nn, xt t yu c u ton di n th cu n dy bi n p nn x l t m qut sn. 4 - 2 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi s a ch a bi n p, cu n dy v a qu n v a qut sn, sau s y kh, ch t l ng t t khng? p: Cu n dy bi n th ph i qu n hon h o tr c, sau s y kh khi n hi n c trn cu n dy b c hi khu ch tn, r i ti n hnh t m qut, nh v y m i b o m ch t l ng. V a qu n v a t m qut sn th mng sn cch i n s b c ch a hi n c
- Trang 123 -
vo trong, khng th b c hi ra, t c khng th s y kh, ch t l ng c a cu n dy s khng t t. Cho d t ti u chu n nh t th i, nhng sau khi bi n p v n hnh m t th i gian ng n th i n tr cch i n c a n t t s gi m nhi u. V th , y l m t phng php cng ngh khng ng. 4 - 2 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy d n ra bn th p p c a bi n p l i n, t i sao ph i b tr xen k , kho ng cch dy v i dy cng khng c n l n l m? p: c i m c a bi n p l i n l: i n p tng i th p, dng i n r t l n, dy d n ra bn th p p tuy tng i ng n, nhng so v i di c a cu n dy th s t p do i n c m c a dy d n ra gy nn khng th khng xt n. gi m i n c m, c n b tr dy d n ra so le nhau, ng th i gi m kho ng cch gi a cc dy. Nhng cng khng c kho ng cch gi a cc dy qu nh d n n lm tng l c tc d ng c h c gi a dy v i dy. Cho nn, ni chung khng kho ng cch gi a dy v i dy nh hn 10mm. 4 - 2 - 21 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ng d ng phng php i n dung c th ki m tra c m c th p cch .i n c a bi n p?
p: Kinh nghi m cho chng ta bi t: khi nhi t thay i th i n dung gi a cu n dy bi n p kh cch i n v i v v gi a cc cu n dy thay i khng l n. i n dung c a cu n dy bi n p cch i n b m s tng m nh theo s tng c a nhi t . Do , on xem bi n p c ph i s y kh hay khng c n ti n hnh o i n dung gi a cu n dy v i v v gi a cc cu n dy d i hai m c nhi t r i ti n hnh so snh gi a k t qu o c, n u i n dung c a cu n dy khi tr ng thi nng (70 80oC) l n hn t i n khi tr ng thi ngu i l 20%, t c khi
C nng + C ngui C nng 20% th c th cho
b ng cch i n kh , n u khng ph h p i u ki n ny th ph i s y bi n p. 4 - 2 - 22 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao gi a ng l ng s b bi n p trong tr m bi n i n n i v i dy ci ph i l p chi ti t n i d u n? p: l v dy ci th c nh, cn v tr c a bi n p c th do nguyn nhn ki m tra s a ch a ph i x d ch i cht, ng th i do dy ci cng c tnh nng nng n l nh co, sau khi l p chi ti t n i d u n th c th lm cho v tr tng i gi a dy ci v my bi n p khi bi n ng cht t khng n n i sinh ra ng l c l n, lm h ng ng l ng s c a bi n p. 4 - 2 - 23 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong bi n p dung l ng nh , t i sao trn o n dy d n ra kh i m c d u, t t nh t nn ch a l i m t o n ng n khng bao b c? p: Gi s b c h t ton b dy d n ra, do cc v t dng b c nh v i b , c tc d ng mao qu n i v i d u, khi n d u bi n p theo dy d n ng m ln, nh v y m t m t xm nh p vo trong ng l ng dy lo ha h n h p ch t cch i n, m t khc r ra
- Trang 124 -
ngoi theo dy d n khi n v dy dy d n b n mn v lm cho ng l ng cng d bm b i sinh ra ch p r ch. V th , t t nh t ch a ra m t o n ng n khng b c. 4 - 2 - 24 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao u n i phn nhnh c a bi n p ng l c th ng l p bn pha cao p, ch khng l p bn pha th p p? p: Do dng i n bn pha th p p l n hn pha cao p nhi u. V th i n tch ti t di n dy d n m u n i phn nhnh c n thi t v kch th c cng t c phn nhnh ph i tng tng ng. Nh v y, khng nh ng b t ti n i v i u n i dy d n ra m v tr l p cng ph i l n. Cu n dy th p p c a bi n p ki u li s t l p pha trong, mu n l y u n i phn nhnh t bn th p p ra s tng i kh khn. ng th i, ni chung s vng c a nhm cu n dy th p p t hn cu n dy cao p i n p c m ng m t vng, n u khng, khng th l y c i n p u n i phn nhnh m t cch chnh xc. Cho nn, ni chung, u n i phn nhnh c a bi n p u l p bn pha cao p. 4 - 2 - 25 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy ra i n p th p c a bi n p l luy n thp h quang, t i sao khng dng v s m dung gi g ? p: Bi n p do h quang c i n p th p, nhng dng i n l n, l c i n ng xung kch cng l n, dng v s s b v , dng g c tc d ng hon xung nh t nh, trnh v . 4 - 2 - 26 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng l ng dy trung tnh c a bi n p ng l c dng trong h th ng dng i n l n ti p t, c th s d ng ng l ng c cch i n tng i th p khng? p: Dy trung tnh c a bi n p dng trong h th ng dng i n l n ti p t, lun lun duy tr i n th 0 (tr khi c s c no ). Nhng do yu c u c a hnh th c v n hnh, khng th tr c ti p n i v i t, do c th s d ng ng l ng c cch i n tng i th p. Lm nh v y c th gi m gi thnh. Nhng sau khi lm nh v y, bi n p s khng th ti n hnh th nghi m ch u p cch i n c tnh d phng theo c p i n p nh m c c a n, v khi tng p cu n dy, i m trung tnh v dy d n ra u c i n th nh nhau. Do , tin c y c a bi n p khng th kh o nghi m c y trong th nghi m d phng. 4 - 2 - 27 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ng l ng dy ra c a bi n p khng c g i d u l i khng l p trn nh bi n p m l p hai bn? p: Do d u nng n l nh co, v th d u trong bi n p khng c g i d u khng c bm y, t n p tr xu ng ph i c kho ng tr ng. N u ng l ng dy ra l p trn nh bi n th th ph n trong bi n th c a ng l ng s khng ngm trong d u m trong khng kh, nh v y s gi m c ng cch i n. lm cho ph n ng l ng dy ra c a bi n p d c ngm trong d u, tng c ng cch i n, nn l p ng l ng dy ra hai bn, cch nh n p m t kho ng cch nh t nh.
- Trang 125 -
4 - 2 - 28 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ng l ng bn th c p c a m t s bi n p ba pha dng m t bch n i ba l p vo trong m t l di chung trn n p t my bi n p? p: Khi dng i n bn th c p r t l n th t tr ng g n c c d n ng l ng cng r t m nh, trn n p bi n p quanh ng l ng, sinh ra t n hao dng xoy v t tr , nn pht nng. N u trn n p bi n th m m t l di cho ba ng l ng c m t bch n i ba phi t tnh l p vo trong th do t ng lng i n c a ba pha l 0. Cho nn t thng trong n p bi n p chung quanh l di g n b ng 0, do gi m ng k t n hao v nhi t l ng sinh ra trong n p bi n p. Ni chung, bi n p phn ph i i n 750kVA tr ln v bn th c p c a bi n p c l n (6 ~ 10kV) u p d ng m t bch n i ba ch c ho c c t m c a gi a cc l ng l ng trn n p bi n p v dng v t li u phi t tnh hn vo (xem hnh 4 - 2 - 28). 4 - 2 - 29 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ch bu lng pha d i ng l ng c a cng t c d n ho c bi n p cao p u l p thm ci ch p n a trn (lm b ng kim lo i), d ng l g? p: V t n a hnh trn b ng kim lo i ny g i l vng cn b ng i n p, m c ch c a n l i u nh n d phng i n thnh d ng n a hnh trn, gim c h i phng i n c a u nh n, khi trn ng dy c tnh i n ho c cc nh h ng khc, khng d n n phng i n lm h ng thi t b . 4 - 2 - 30 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ni chung gi a li s t v y bi n p u dng mi ng chn ngn cch chng m t kho ng cch nh t nh? p: Khi bi n th v n hnh, d u c a bi n th khng th trnh kh i h p th m t t thnh ph n n c, ti p xc v i khng kh s gy nn tc d ng xy ha sinh ra t p ch t. Cc t p ch t ny cng v i n c chm xu ng y bi n th . phng ng a n c v t p ch t l ng ng, nh h ng cch i n chnh c a bi n p, cho nn ni chung gi a li s t v i y bi n th u l p mi ng chn li s t cao 3 - 5mm. 4 - 2 - 31 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ng tn nhi t c a bi n p ng l c ph i dng ng d t m khng dng ng trn? p: Khi di n tch t n nhi t c a ng d t b ng v i ng trn th d u cch i n ch a trong ng d t t hn ng trn. T c l ng s d ng c a m t n v i n tch t n nhi t c a ng d t t hn ng trn, cng t c l ni ng d t s d ng d u t hn ng trn m c th t c hi u qu t n nhi t nh nhau. Do , ng t n nhi t c a bi n p ngy nay u s d ng ng d t ch khng dng ng trn. 4 - 2 - 32 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C ba lo i ng thng t i g i d u c a my bi n p, trong , lo i mi ng ng nt x d u ngang b ng v i ph n y c a g i d u, ng thng v i kt d u th c su
- Trang 126 -
vo trong g i d u, cao hn y khong 20 ~ 25mm; cn mi ng ng thng v i b ht m th gi kho ng cch 3 - 5mm so v i ph n nh g i d u. T i sao nh v y? p: C n d u do d u bi n p trong g i d u sau khi ti p xc v i khng kh sinh ra cc t p ch t khc, n c v.v... u l ng ng d i y g i d u. Nt x d u n m ngang b ng v i y g i d u cho c n d u, t p ch t khc v n c v.v... C th d dng ch y ra. ng thng v i kt d u cao hn ph n y g i d u l c th ng a c n d u v.v... ch y vo kt d u, b o m s thu n s ch c a d u bi n p, nhng l i khng cn tr s lu thng d u gi a g i d u v i kt d u. Mi ng ng c a b ht m th ph i cao hn m c d u trong g i d u l nh m trnh d u trong g i d u ch y vo b ht m. 4 - 2 - 33 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao bi n p dng l ng nh khng l p g i d u cn bi n th dung l ng l n u l p g i d u? p: Bi n th dung l ng nh th dung tch c a v nh , di n tch ti t di n cng nh , khi nhi t thay i th l ng n eo c a d u bi n p khng nhi u, d u khng dy, khi nhi t th p v n duy tr m c d u m c c n thi t, hn n a, di n tch ti p xc c a khng kh qua b h h p v i d u cng khng l n, khng d n n b m v axit ha nhi u d u, cho nn khng c n l p g i d u. Bi n p dung l ng l n c dung tch c a thng v l n, di n tch ti t di n cng l n, khi nhi t thay i th d u cch i n co n nhi u, n u khng dng g i d u m c c n thi t s d ng g i d u th khi nhi t thay i v n b o m d u trong bi n th m c c n thi t. Hn n a b h h p c th l p trn g i d u nh m gi m b t m t ti p xc gi a khng kh v i d u, phng ng a d u b axit ha v ht m. 4 - 2 - 34 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bn c nh c c ren d n i n c a ng l ng dy ra trong bi n p c l n cn c m t dinh vt nh . N c tc d ng g? p: inh vt nh ny c tc d ng x kh. Khi d u bi n p vo my bi n p khng kh d n d n d n ln trn, sau cng, ngoi m t ph n b nn vo trong ng ch ng n v g i d u ra, cn c m t ph n b y p vo trong ng l ng bi n p. B ph n khng kh ny cng ph i x h t m i c th b o m yu c u cch i n. Xoay inh vt nh ny ra x kh cho n khi tro d u ra th xoy ng vt vo. Khi v n hnh bnh th ng n khng c tc d ng g. 4 - 2 - 35 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Th ng th ng trn g i d u c a bi n p dung l ng nh c m t n p ren. Khi bi n p v n hnh, n p ren c nn si t ch t khng? p: Nh th hi n hnh 4 - 2 - 35, trn u n p c m t c thng hi, n l l thng gi a ph n trn g i d u v i kh tr i, khi si t ch t n p ren s b t kn l thng hi ny, m t tc d ng thng hi, khi nhi t d u tng ln ho c x y ra s c bn trong, s d n n p l c bn trong tng ln, c th d n n lm h ng thng bi n p, v th khi si t n p ny ph i lm sao l kh bn trn khng trong khung ren g i d u.
- Trang 127 -
4 - 2 - 36 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: b sung d u bi n p tiu hao trong v n hnh, c th b sung d u bi n p khc nhn hi u tr n l n s d ng khng? p: Khi bi n p ang v n hnh c n b sung d u bi n p th tr c tin c n ki m tra r lo i d u m bi n p ang s d ng, sau b sung thm d u bi n p cng lo i nhn hi u, qui cch b i v d u bi n p khng th ty tr n l n s d ng. C lc ph i s d ng h n h p hai lo i d u bi n p khc nhn hi u (v d khi khng tm c d u cng lo i) th tr c tin ph i tm hi u tnh ch t v t l c a hai lo i d u nh t tr ng, dnh, i m ng c ng, i m b c chy v.v... xem c g n tng t khng. Sau ti n hnh th nghi m n nh, t c l y m u hai lo i d u, h n h p theo t l c n thi t, sau khi h n h p trong bnh ch a m t thng, quan st s thay i c a n; n u khng sinh ra ch t l ng ng no, m d u sau khi h n h p t c tiu chu n c a d u cch i n, th c th s d ng. 4 - 2 - 37 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong b lm mt b ng d u c a bi n p ki u d u tu n hon (t c b bi n p lng p l c cho d u tu n hon v dng n c lm mt d u) th nn cho p su t d u cao hay p su t n c cao? p: Trong b lm mt b ng d u c a bi n p ki u d u tu n hon c n ph i c p su t d u cao hn p su t n c. Khi ng d u x y ra tnh hnh th m th u d u th d u s xm nh p vo n c, cn n c khng xm nh p vo d u. N u p su t n c cao hn p l c d u th khi ng d u b th m th u, n c s xm nh p vo d u lm gi m c ng ch u i n p c a d u cch i n, lm h ng bi n p. 4 - 2 - 38 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi s y bi n p, p d ng phng php ht chn khng c nh ng ci l i g? p: Khi s y bi n p, dng cch ht chn khng c hai ci l i. Sau khi p su t khng kh gi m, th tch c a ch t kh cn l i gi a l p cch i n s x y ra hi n t ng trng n , d i p su t tuy t i l 10mm Hg, th tch c a ch t kh s n g p 75 l n th tch p su t kh tr i. Cng v i s n v b ht ra c a ch t kh, kh m b y ra ngoi m t cch thu n l i. M t khc, sau khi p su t khng kh gi m, i m si c a n c cng gi m, khi 10mm Hg, i m si c a n c ch l 12oC. Do sau khi ht chn khng, hi m d b c hi v b ht ra ngoi. 4 - 2 - 39 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi c u l y ru t bi n p ra ki m tra, th i gian cu n dy l ra ngoi t i sao khng c qu lu? p: Th i gian c u l y m t bi n p ra qu lu, do tnh nng ht m c a v t li u cch i n cu n dy r t m nh, s ht nhi u n c trong khng kh, lm gi m tnh nng cch i n. lm cho kh m khng xm nh p vo bi n th , khi c u li s t ra t t nh t lm sao nhi t cu n dy cao hn nhi t chung quanh v ph i ki m tra nhanh, m khng nn thao tc vo nh ng ngy ma, dm mt. Cn c vo qui trnh v n hnh bi n p qui nh, th i gian li s t c th t trong khng kh l: v i th i ti t kh ro
- Trang 128 -
- Trang 129 -
4 - 2 - 40 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao d u cch i n khng nh ng yu c u c ng i n m cn yu c u ch s axt khng d c v t qu tr s nh t nh? p: B i v khi ch s axt v t qu tr s nh t nh th s n mn c a d u cch i n i v i mi ch t th r n, t c v t li u cch i n l tng i nghim tr ng, d n t i lm h ng v t li u cch di n, nh h ng nghim tr ng n tu i th c a bi n p, i u l khng c. 4 - 2 - 41 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong m t s bi n th c l n, t i sao khe h c a g i d u v khe h c a ng ch ng n c n i nhau b ng m t ng? p: l nh m trnh lm ng ch ng n b i kh p qu l n t o nn khi nhi t bi n th tng ho c gi m m nh; ho c m c d u c a ng ch ng n v g i d u khng nh nhau, khi n rle kh gas c ng tc nh m. 4 - 2 - 42 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Th i gian t ng l p bi n p t i sao cng ng n cng t t? p: V gi a cu n dy bi n p c r t nhi u mi ng chn cch i n d ht m. N u th i gian t ng l p bi n th qu lu, v t li u cch i n qua x l s y kh s l i ht kh m trong khng kh lm gi m m nh tnh nng ch u p c a bi n p. 4 - 2 - 43 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao sau khi l p bi n p vo trong thng d u ph i l p t c d u bi n p vo? p: N u khng l p t c bm d u bi n p vo th thn bi n p s tr c ti p ti p xc v i khng kh. Trong tnh hnh chung, nhi t c a thn bi n th th p hn nhi t khng kh chung quanh. Nh v y, li s t v cu n dy u ht n c trong khng kh, khi n bi n th b m. M c ht m c lin quan n ch nh l ch nhi t gi a khng kh v i li s t, nh t l khi nhi t thn bi n th th p. Cho nn, sau khi l p thn bi n p vo ph i l p t c d u bi n th vo my bi n p v d u cch i n cng khng nn v n chuy n ring. 4 - 2 - 44 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: L c d u bi n p, t i sao khng th dng ng nh a thng th ng? p: (1) ng nh a bnh th ng b d u bi n p n mn s bi n ch t v lm h ng d u bi n p. (2) Khi l c d u, do b n thn ng nh a l cch i n, do i n tch tnh i n sinh ra khi l c d u khng th b tiu tn, hi n t ng tch t tnh i n c th khi n ng nh a sinh ra phng i n i v i gi s t c a my l c d u. i u ny r t khng an ton. 4 - 2 - 45 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng phng php dng i n xoy v ngoi l y bi n th , cu n dy kch t qu n trn v nn b tr nh th no th hi u qu s y m i c th tng i th a mn?
- Trang 130 -
p: B tr cu n dy kch t ph i lm sao cc b ph n c a bi n p nng u, lm cho kh m d b c hi, nhi t pha d i bi n p ph i cao hn nhi t ph n trn kho ng 5 - 10oC. Nhng, nhn t k t c u c a bi n p, do t tr c a ph n trn v tng i l n, trnh chnh l ch nhi t gi a ph n trn v ph n d i qu l n, do c n thi t ph i lm cho s vng c a cu n dy bn trn nhi u hn ph n gi a. N u chia v bi n th thnh 3 ph n trn, gi a, d i di b ng nhau th t s s vng c a cu n dy kch t ba b ph n trn, gi a, d i, ni chung c th i khi ch n theo t l 6 : 5 : 9. 4 - 2 - 46 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi l p bi n th c rle gas, nn l p ngang b ng hay l p hi nghing? p: Khi l p bi n th c rle gas, nn l p nghing, h ng nghing nh th hi n hnh 4 - 2 - 46, t c bn c l p g i d u ph i tng i cao, cho n p nh c a n c d c 1 ~ 1.5% theo chi u rle gas. Nh v y c th lm cho kh gas sinh ra trong bi n th d ch y v pha g i d u, t thc y rle gas ng tc chnh xc, tin c y.
- Trang 131 -
4 - 3 Phng php u dy my bi n p
4 - 3 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi u n i ti p ho c u song song hai cu n dy c h c m ph i ch u cng tn. N u khng s c nguy c chy h ng? p: G i l hai cu n dy c h c m t c l hai cu n dy c t thng chung. Kho nh kh c c m ng sinh ra i n th trn hai cu n dy, c c tnh c a n c lin quan t i t thng chung ny. N u m ch i n yu c u hai cu n dy c h c m m c n i ti p thu n chi u theo u cng tn, lc ny, i n th do t thng chung c m ng ra trn hai cu n dy l c ng nhau; tr khng h p thnh c a hai cu n dy l Z1, sau khi thng ngu n, m ch i n ho t ng bnh th ng. N u u n i ti p ng c chi u th lc ny i n th do t thng chung c m ng ra trn hai cu n dy l tr l n nhau; tr khng h p thnh c a hai cu n dy l Z2, Z2 nh hn nhi u so v i Z1. N u v n cho cng i n p ngu n ln th khng nh ng m ch i n khng th ho t ng bnh th ng m cn do dng i n trong m ch i n r t l n, c kh nng lm chy thi t b . Cng nh v y, gi s m ch i n yu c u hai cu n dy c h c m m c song song cng chi u theo d u cng tn, th tr khng c a n l Z'l , n u em n m c song song khc chi u th tr khng l Z'2 , Z'2 nh hn nhi u so v i Z'l . N u v n cho cng i n p ngu n ln, th do dng di n trong m ch qu l n, nn m ch i n khng th ho t ng bnh th ng, hn n a c kh nng lm chy thi t b . 4 - 3 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C hai cu n dy, chi u qu n gi ng nhau, l n l t l p trn hai tr li s t c a bi n p nh th hi n hnh 4 - 3 - 2 (a) ho c (b). Gi mu n s d ng hai cu n dy ny theo cch m c song song th cch u dy no trong hnh l ng?
p: N u u dy theo hnh (b), cn c theo nguyn t c bn tay ph i, l n c a t th do cu n dy 1 v cu n dy 2 sinh ra l b ng nhau, chi u ng c nhau, t th t ng b ng 0. N u tr c ti p u vo i n p, s sinh ra dng i n ng n m ch r t l n khi n cu n dy nhanh chng b chy h ng. Cng v y v i cch u dy nh hnh (a) th chi u t th c a cu n dy 1 h ng ln trn, chi u t th c a cu n dy 2 h ng xu ng d i. Cho nn, phng php u dy hnh (a) ng. 4 - 3 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong thi t b chinh lu silic c th i u khi n, n u ch c bi n p c th i u khi n m t pha th lm sao t h p thnh bi n p ng b su pha? p: C th dng hai chi c bi n th m t pha lm thnh m t nhm. 6 chi c thnh ba nhm, chia nhau u v i 3 pha, th c th t h p thnh bi n p 6 pha.
- Trang 132 -
Cch u c th l: tr c tin u song song cu n dy s c p u n i ti p cu n dy th c p c a hai bi n p m t pha (nh hnh 4 - 3 - 3), lc ny i n p th c p l ao = oa' = u2, n u aa' = 2u2 l ng, n u aa' = 0, th c th u ng c m t cu n dy th c p. Sau , u i m khng c a 3 t 6 chi c bi n p v i nhau. Nh v y, ba nhm 6 bi n p m t pha t h p thnh ngu n i n ng b a ra 6 pha n a sng. 4 - 3 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n p ngu n i n l 220V, mu n c i n p 0 ~ 500V, gi ch c hai my bi n p t ng u 220/110V, 0 ~ 250V, ph i u nh th no d t c i n p yu c u? p: Bi n th t ng u ch c m t cu n dy m s c p, th c p c m t u dng chung, nn khng th p d ng phng php u n i ti p nng cao i n p, ch c th em hai bi n p t ng u u nh hnh 4 - 3 - 4, ng th i i u ch nh, th s c i n p 0 ~ 500V.
4 - 3 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C my bi n p nh th hi n hnh 4 - 3 - 5. Cu n dy s c p c a n c hai cu n c c tnh c a n u khng bi t, gi mu n m c song song hai cu n dy ny, lm sao trnh c x y ra ng n m ch? p: u m t u b t k c a hai cu n dy l i v i nhau, dng vn k o i n p hai u khng n i v i nhau. V d , n i u 2 v i 3, o i n p 1 v 4. N u di n p o c b ng t ng c a hai i n p th c p, ch ng t khi u theo phng php ny th hai cu n dy l m c n i ti p, ph i thay i cch u. N u i n p o c b ng 0, ch ng t cch u ny ng; hai u cn tr ng c th u l i thnh m c song song s d ng. 4 - 3 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: N i xuyn c p bi n p th nghi m cao p t i sao n i chung khng v t qu ba c p? p: u i m c a n i xin c p l gi m nh kch th c, gi m nhi u tr ng l ng c a bi n p. Dng v i my bi n p c i n p tng i th p c th c c i n p th nghi m tng i cao. Nhng trong bi n p xuyn c p, do r t b i bi n p qu ho c cu n dy th p p sinh ra, s lm cho i n khng c a bi n p xuyn c p l n hn t ng i n khng c a
- Trang 133 -
t ng bi n p. i n khng l t tng i l n ny s d n n qu p khi i n p bi n i m ng v s t p r r t khi c ph t i. Ngoi ra, u xuyn c p, t n hao cng su t bn trong ng dy cng tng i l n. Do cc nguyn nhn ni trn, bi n p u xuyn c p ni chung khng v t qu ba c p. 4 - 3 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ba bi n p m t pha li u c th u thnh Y - Y v n hnh khng? T i sao? p: Ba bi n p m t pha khng th u thnh Y - Y v n hnh. Trong bi n p m t pha, i n p, th i n ng, t thng c a cu n dy u bi n i theo hnh sin. Do s bo ha c a t thng, dng i n khng t i c a n ngoi sng g c ra cn c dng sng hi th ba. Sau khi t h p ba bi n p m t pha thnh bi n p ba pha; th dng sng hi th ba c a ba pha gi ng nhau. Cho nn khng th ch y qua cu n dy u theo phng php Y. Dng i n khng t i ba pha c a n bi n i hnh sin nhng t thng c a n l i do sng g c v sng hi th ba t o thnh. T thng sng hi th ba c m ng ra th i n ng sng hi th ba. Nh v y, i n p pha c a cu n dy c do i n p sng g c v i n p sng hi th ba h p thnh. Tr s l n nh t c a i n p ny c th tng 50 ~ 60%, cho nn chng ta khng dng ba bi n p m t pha u thnh Y - Y. 4 - 3 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t pha c a nhm bi n p m t pha u thnh ba pha c s c , khng th s a ch a ph c h i ngay. Nhng khng nh h ng s n xu t, ph i cung c p i n cho ph t i ba pha, b n c cch g gi i quy t? p: Khi m t pha c a nhm bi n p ba pha c s c , c th tho pha c s c ra, hai bi n p m t pha cn l i tr thnh cch u V. N u lc ny i n p dy v dng i n dy th c p u duy tr khng i th dng i n m i pha tng ln 3 l n (b i v dng i n dy v n l b ng dng i n pha x 3 ) gi dng i n dy b ng dng i n pha). bi n p khng qu nng, s khng cung c p i n cho cc b ph n th y u, cho ph t i gi m 3 l n, t c lm vi c v i ph t i
100 = 58% khi t i. 3
4 - 3 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t my bi n p ch nh lu hnh sao ba pha c i i thnh 6 pha c a nh my ha h c n b h ng. Hi n c hai my bi n p ba pha Y/Yo. p d ng phng php u no em hai my bi n th ba pha ny u thnh bi n p ch nh lu hnh sao ba pha thnh 6 pha s d ng? p: u o i m trung tnh th c p c a bi n p ba pha Y/Yo; sau n i v i i m trung tnh th c p c a my bi n p ba pha Y/Yo khc (xem hnh 4 - 3 - 9) pha s c p u song song r i n v i ngu n i n. Nh v y s tr thnh bi n p ch nh lu hnh sao 6 pha.
- Trang 134 -
4 - 3 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C ba bi n p m t pha gi ng nhau, mu n u chng thnh Y/ ; tr c tin u bn th c p thnh . Sau cng khi ng , pht hi n hai u ng cn c i n p tng i cao, khng dm ng, ki m tra dy d n khng c sai st. l nguyn nhn g? p: l hi n t ng r t bnh th ng, c m nh d n ng l i m khng c nguy hi m g. B i v hai u mi ng m c i n p tng i cao l do trong bi n p khng c dng sng hi th ba ch y qua, v th m sinh ra i n p sng hi th ba. N u ng th dng sng hi th ba c th ch y qua, do khng cn i n p sng hi th ba n a. 4 - 3 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C ba my bi n p m t pha 3.3kV/220V v ngu n i n ba pha 3.3kV. Mu n l y ra ba pha i n p 220V v m t pha 380V t bn th c p ra th ph i u dy th no?
p: u bn s c p thnh hnh cn bn th c p u theo hnh 4 - 3 - 11a, t c u hai pha a, b thnh hnh V, cn hai pha b, c u thnh hnh Y. Nh v y, gi a x, a v b l ba pha 220V, quan h vc t c a n nh hnh (b), cn gi a b, c l i n p 380V, quan h vc t c a n nh th hi n hnh (c). u dy nh v y th ph t i m pha b ch u ng s l n hn hai pha cn l i. v th ph i ch duy tr ph t i pha b khng v t qu dung l ng nh m c m i c th s d ng. 4 - 3 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng ba my bi n th m t pha, i n p nh m c l 3300/220V u vo ng dy 3300V v n hnh. L c ra c a cch u -Y v Y-Y li u c b ng nhau? T i sao? p: Khng b ng nhau. L c ra c a cc u -Y g p 1.73 l n c a cch u YY. B i v m t l n Y u vo ngu n i n 3300V th i n p m m i my nh n c khng ph i 3300V m l 3300/ 3 = 1732V. V th l c ra cng gi m theo t l o. 4 - 3 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t t bi n p c l n do m t pha h p thnh, u theo Y/. Khi pha khng t i, li u c th dng c u dao m ? p: Khng c, v pha ngu n i n n i dy ki u Y, dng sng hi th ba khng th ch y qua, dng kch t v n gi hnh sin, do t thng trong li s t khng
- Trang 135 -
ph i l hnh sin, t c c ch a s ng hi th ba. Do bi n p ny l t h p ba ci m t pha, ng t m i ci m t ring, cho nn sng hi th ba thng qua li s t v c m ng ra i n th sng hi th ba pha . Do i n th sng hi th ba c a ba pha c c ng b i cng pha hnh thnh m ch kn theo hnh . Trong s c dng sng hi th ba thng qua, cho nn khng dng c u dao m c. 4 - 3 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C ba my bi n p m t pha c dung l ng v t l s bi n p gi ng nhau, nhng l n c a li s t, kch th c bn ngoi v s vng c a cao p, th p p u khng b ng nhau. Li u c th u thnh ho c Y cung c p ngu n i n ba pha? p: Ba my bi n p m t pha ch c hai i u ki n gi ng nhau l dung l ng v t s bi n p; n u u thnh ho c Y cung c p ngu n i n ba pha l khng h p l. V l n c a li s t v s vng c a cu n u tr c ti p nh h ng n l n c a tr khng khng b ng nhau u thnh ba pha th i n p c ng i n c th khng cn b ng d n n bi n p khng th v n hnh bnh th ng. 4 - 3 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C hai my bi n p m t pha 220/110V, u theo ki u hnh V nh th hi n hnh 4 - 3 - 15. i n p cc pha pha th c p c a bi n p li u c b ng nhau?
p: Nh th hi n hnh 4 - 3 - 15, u x v b n i v i nhau th i n p gi a ba pha bn th c p u l 110V. Gi n i u x v i u y, t s vc t c th th y r i n p pha ab v bc l 110V, cn i n p pha ac l 3 l n i n p pha ab; t c 190V. 4 - 3 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi u ng c c c tnh m t pha c a bi n p ba pha Y/Yo - 12, s c hi n t ng g? p: N u u ng c c c tnh m t pha c a bi n p ba pha Y/Yo - 12 th sau khi thng i n, i n p sinh ra bn th c p s thay i, trong i n p dy c a hai nhm s gi m 1/ 3 l n so v i tr s c, i n p dy c a nhm kia s duy tr tr s c khng i. V d u ng c c c tnh c a pha B th i n p bn th c p UAB=BBC=UAC/ 3 , khi th c hi n th nghi m ng n m ch bn pha th c p th dng i n dy 0 c a n Io = 2IA = 2IB = 2IC.
- Trang 136 -
4 - 3 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bn s c p c a hai bi n p ba pha ki u Y/Y - 12 gi ng nhau u song song, bn th c p cha u song song. H i gi a pha A bn th c p c a my bi n p 1 v i pha B bn th c p c a my bi n p 2 c i n p khng? N u i m gi a bn th c p c a hai my bi n p u ti p t th c i n p khng? p: Bn th c p c a hai bi n p cha u song song v i nhau, th l m i lin h khng i n, v th gi a pha A bn th c p c a my bi n p 1 v pha B bn th c p c a my bi n p 2 khng c i n p. N u i m gi a bn th c p c a hai my bi n p u ti p t th bn th c p l m i lin h c i n, lc ny s c i n p. l n c a i n p c a n b ng v i i n p gi a pha A, B c a cng m t my bi n p. 4 - 3 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao bn s c p ho c th c p c a bi n p ba pha dung l ng l n lun lun c m t bn u thnh ? p: Khi bi n p u theo Y/Y, th phn l ng sng hi th ba c a dng kch t cc pha khng th thng qua trong cch m c hnh sao khng c dy gi a; lc ny dng kch t v n gi g n nh sng sin, nhng do tnh ch t phi tuy n c a t thng li s t bi n p, t thng chnh s xu t hi n phn l ng sng hi th ba. Do l n c a t thng sng hi th ba cc pha b ng nhau, v tr pha gi ng nhau, do khng th thng qua li s t ng kn, ch c th nh vo d u, vch kt d u, gng s t hnh thnh m ch kn, n u sinh ra dng xoy trong cc chi ti t ny s gy nng c c b , lm gi m hi u su t c a bi n p. Cho nn bi n p ba pha dung l ng tng i l n ho c i n p tng i cao khng nn p d ng cch u Y/Y. Khi cu n dy u ki u /Y th phn l ng sng hi th ba c a dng i n kch t bn s c p c th thng qua, v y l t thng chnh c th v n gi sng sin nn khng c phn l ng sng hi th ba. Khi cu n dy u ki u Y/ th sng hi th ba trong dng kch t bn s c p tuy khng th thng qua, sinh ra phn l ng sng hi th ba trong t thng chnh, nhng do bn s c p l u theo , i n th sng hi th ba sinh ra dng i n vng sng hi th ba trong . Bn s c p c dng sng hi th ba tng ng cn b ng v i n; nn dng i n vng ny s tr thnh dng i n c tnh ch t kch t . Lc ny, t thng chnh c a bi n p s do dng i n kch t sng sin bn s c p v dng i n vng bn th c p cng kch t . Hi u qu c a n hon ton gi ng nh khi u /Y. V th , t thng chnh cng l sng sin nn khng c phn l ng sng hi th ba. Nh v y, sau khi bi n p ba pha s d ng cch u /Y ho c Yl/ s khng sinh ra nng c c b b i dng xoy sng hi th ba gy nn.
- Trang 137 -
4 - 4 o th my bi n p
4 - 4 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao th khng t i bi n p c th o ra c t n hao trn s t; cn th ng n m ch th c th o c t n hao trn ng? p: T n hao trn s t c a bi n p bao g m t n hao dng xoy v t n hao t tr , khi t n s c a ngu n i n c nh, s quy t nh l n c a c ng c m ng t trong li s t, t n hao trn ng c a bi n p th ch y u do l n c a dng i n trong cu n dy th c p quy t nh. Khi th khng t i, dng i n bn th c p b ng 0, dng i n khng t i bn s c p r t nh th t n hao trn ng c th b qua khng tnh. Cn i n p a vo bn s c p l i n p nh m c, c ng c m ng t trong li s t l tr s bnh th ng khi ho t ng, cho nn cng su t u vo c b n tiu hao t n hao trn s t. Khi th nghi m ng n m ch, trong cu n dy bn th c p u l dng i n nh m c, cn i n p ngu n i n bn s c p tng i th p. C ng cm ng t trong li s t tng i nh , t n hao trn s t cng c th b qua, cho nn cng su t u vo c b n tiu hao trn ng. 4 - 4 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi o t s bi n p c a my bi n p ng l c u /Y, khi u ngu n i n xoay chi u m t pha vo u bn , t i sao i n p o c trn ba u bn Y c tr s khc nhau, c lc cn o c tr s 0? p: Khi u i n p ngu n m t pha vo hai pha b t k c a cch u , tng ng v i em i n p xoay chi u t ln cu n dy c a m t pha no v cu n dy c a hai pha m c n i ti p. Gi thi t em i n p m t pha t ln cu n dy bn tri ho c bn ph i c a bi n p ba pha. Do trong tnh hnh ny, ba pha c a bi n p c m ch t di ng n khc nhau. Tr li s t gi a c m ch t tng i ng n so v i li s t hai pha cn l i. Cho nn tr li s t gi a c t thng tng i nhi u. Do nhm cu n dy pha gi a c i n th c m ng tng i l n so v i pha cn l i. Khi o bn Y s c ba tr s khc nhau. Khi em i n p m t pha t ln cu n dy tr li s t gi a, do c t thng i x ng, v th trong tr li s t hai bn c t thng b ng nhau, cu n dy trn hai tr li s t c m ng i n th b ng nhau. Do cu n dy c a hai pha cch u Y l m c n i ti p ng c chi u, cho nn lc ny khi o i n p c a hai pha s c tr s 0. 4 - 4 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi hi n tr ng dng c u dao xung kch ngu n i n c a h th ng ti n hnh th nghi m khng t i bi n p, t i sao cu n dy dng i n c a ampe k v ot k dng o c u ph i u ng n m ch? p: B i v s d ng c u dao xung kch ngu n i n c a h th ng, lc ny dng i n c u dao xung kch hnh thnh trong qu trnh qu t c th, dng i n cao g p 4 ~ 7 l n dng i n nh m c. l n c a n thay i theo v tr pha c a ngu n i n kho nh kh c ng c u dao v suy gi m theo thng s th i gian To = L/r. V th khi th nghi m, ph i u ng n m ch cu n dy dng i n c a ampe k v ot k nh m trnh lm chy h ng ampe k v ot k ho c ch m gy, cong kim.
- Trang 138 -
4 - 4 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi th nghi m ch u p v i t n s qu c t , l y s c c vn k bn i n p th p c a bi n p th nghi m nh gi i n p th nghi m, ph i chng l l n hn? p: Cha ch c. Dng phng php ny nh gi i n p th nghi m ch khi tr khng c a bi n p th nghi m tng i nh m tr khng ph t i tng i l n m i tng i chnh xc. N u khng k t qu o c v a c kh nng l n hn ho c cng c kh nng nh hn. Khi trong m ch th nghi m c tnh ch t c m khng, bn cao p c s t p th s c c a vn k bn th p p s l n hn, cn khi trong m ng th nghi m c tnh ch t dung khng, bn cao p c tng p th s c c a vn k bn th p p s nh hn. Ngoi ra, n u khi thi t b i n b o c r i n tng i l n th dng i n ph t i c a bi n p th nghi m tng ln th tnh hnh trn m i tng i r. 4 - 4 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi ti n hnh th nghi m ch u p xoay chi u i v i bi n th 110kV tr ln ph i sau khi gia nhi t (60 ~ 70oC) r i m i ti n hnh? p: Do khi d u bi n p vo s sinh ra m t s b t, cc b t kh ny c th bm trn cu n dy, cho d bi n p t t cng d d n n s c phng i n. Cn d i tr ng thi gia nhi t, khng nh ng b t kh s b kh s ch, ng th i tng i g n v i tnh tr ng v n hnh th c t c a bi n th , nh v y cng b o m ch t l ng th nghi m. 4 - 4 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng m ch i n hnh 4 - 4 - 6 (a) lm th nghi m khng t i c a bi n p v dng m ch i n 4 - 4 - 6 (b) lm th nghi m ng n m ch c a bi n p, t i sao v tr c a ampe k v vn k khc nhau?
p: B i v, khi dng m ch i n hnh (a) lm th nghi m khng t i bi n p th dng i n khng t i tng i nh , s t p trn ampe k r t nh , cho nn sai s o c a vn k v ot k tng i nh . Ng c l i, n u o vn k v ampe k th do bn th c p bi n p h m ch, tr khng r t l n, ti n hnh o so snh th tr khng c a vn k t ra khng l n, tc d ng phn dng c a n tng i r, v th sai s o c a ampe k v ot k tng i l n. Cng l , khi dng m ch i n hnh (b) lm th nghi m ng n m ch, do pha th c p c a bi n p ng n m ch, tr khng r t nh , tr khng u vo c a vn k t ra tng i l n, tc d ng phn dng khng r r t, v th sai s o c a ampe k v ot k tng i nh . Ng c l i, n u em vn k v ampe k o tr c sau th do khi th nghi m ng n m ch, dng i n t n tr s nh m c c a bi n p, v th s t p trn ampe k r t l n, sai s o c a vn k v ot k s tng i l n.
- Trang 139 -
4 - 4 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ti n hnh th nghi m ch u p c a thi t b i n trong ngu n i n h b n dy pha, bi n p th nghi m u vo i n p pha hay i n p dy? p: S nh th ng thi t b i n trong th nghi m ch u p c lin quan t i tr s bin sng i n p. Trong i n p pha ch a i n p sng hi th ba; sng i n p th hi n khng ph i hnh sin, khi n cch i n d b nh th ng. Trong i n p dy, do sng hi th ba c a hai pha tri t tiu nhau, sng i n p th hi n l hnh sin, bn cao p cng khng c hi n t ng bin dao ng c a sng i n p t ng cao. V th , khi lm th nghi m ch u p nn s d ng i n p dy. 4 - 4 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ti n hnh th nghi m ch u p i v i bi n p cao p dung l ng l n, t i sao ph i dng khe h hnh c u o i n p th nghi m m khng dng vn k ? p: Khi i n p th nghi m c o t bn pha th p p r i dng t s bi n p tnh i ra, do tc d ng c a dng i n dung c a bi n p th nghi m s gy s t p trong bi n th th nghi m, khi n i n p m cu n dy bi n p b th nghi m nh n c cao hn tr s tnh i ra. i v i bi n p cao p dung l ng l n, nh h ng ny s gy ra sai s r t l n, cho nn ph i tr c ti p o i n p bn cao p. Nhng, thng th ng ph m vi i n p o c a cc lo i ng h dng b h c m khng cao, m i n p c o b ng ng h ki u i n t , ch l tr s h u hi u c a i n p. ng th i, do hnh sng bn cao p thay i cng s gy ra sai s . Cho nn khi ti n hnh th nghi m ch u p v i bi n p cao p dung l ng l n nn s d ng khe h hnh c u o tr s l n nh t c a i n p th nghi m. 4 - 4 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ti n hnh th nghi m ch u p t n s chung c a bi n p dung l ng l n, tr c khi th nghi m, pha cao p hi u ch nh khe h phng i n qu c u ng. Nhng trong th nghi m th ng th ng ln cha t i i n p th nghi m qu c u ng b t u phng i n, ng ng l i, l y bi n p th nghi m ra, ki m tra l i i n p phng i n c a qu c u ng, th y b ng v i tr s hi u ch nh ban u. T i sao? p: l hi n t ng qu c u ng phng i n s m trong th nghi m ch u p t n s lm vi c. Do trong m ch cao p c a bi n p th nghi m, t n t i dung khng c a v t th nghi m, gy nn t s bi n p c a bi n p th nghi m tng theo khi i n p tng cao. V th , lc ny s c c a vn k khng th hi n c i n p l n nh t th t s trong m ch cao p. Tr s l n nh t c a i n p th t s c th hi n trong vi c nh th ng khe h qu c u ng. V th , ph i tuy t i tin t ng khe h qu c u ng, khng c s o c a vn k m lm cho v t th nghi m qu p. 4 - 4 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong ng dy siu cao p, t i sao o i n p u dng b h c m i n p ki u xuyn c p? p: Tr ng l ng c a b h c m i n p g n nh t l thu n v i bnh phng i n p, b h c m trong ng dy siu cao p t ph i th t l n. ti t ki m v t li u kim lo i, chng ta th ng dng m t s b h c m c c p i n p nh n i thnh ki u
- Trang 140 -
xuyn c p ti t ki m v t li u, gi m tr ng l ng. Nh trong m ch i n 220kV dng b n b h c m i n p 55kV, t ng tr ng l ng c a chng b ng kho ng m t ph n t tr ng l ng c a b h c m 220kV. 4 - 4 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bi n p dung l ng l n ti n hnh th nghi m ch u p t n s lm vi c xoay chi u, khi bi n p b nh th ng, ch bo c a ampe k ni chung l tng ln. Nhng t i sao c lc l i khng thay i, th m ch cn gi m xu ng? p: M ch i n ng tr th nghi m ch u p t n s lm vi c xoay chi u c a bi n p nh th hi n hnh 4 - 4 - 11. Trong hnh, XL l i n khng c a bi n p th nghi m; XC l dung khng c a bi n p th nghi m. Trong tnh hnh chung, v XC >> XL, t c XC - XL (i n khng m ch i n tr c khi nh th ng) >> XL (i n khng m ch i n sau khi nh th ng), cho nn t ng i n khng c a m ch i n sau khi nh th ng gi m nh , ch bo c a ampe k tng ln. Khi XC = 2XL , t c XC - XL = XL th do t ng tr khng c a m ch i n tr c v sau khi b nh th ng khng i, cho nn chi bo c a ampe k khng thay i. Khi XC < 2XL , t c khi XC - XL < XL th t ng i n khng c a m ch i n sau khi nh th ng tng ln, cho nn ch bo c a ampe k gi m xu ng. Qua c th th y, khi th c t th nghi m s thay i s ch bo c a ampe k sau khi bi n p th nghi m b nh th ng ch y u quy t nh b i dung l ng c a bi n p th nghi m v bi n p b th nghi m. 4 - 4 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bi n p sau khi d u c th ti n hnh th nghi m ch u p hay khng? p: Bi n p sau khi d u, khng c ti n hnh th nghi m ch u p ngay. V khi d u vo, b t kh l n trong d u s bm vo cch i n c a cu n dy, c ng ch u p c a khng kh th p hn nhi u so v i c ng ch u p c a d u bi n th (ch b ng 1/20 ~ 1/15) cn i n p th nghi m ch u p xoay chi u c a bi n p cao hn nhi u so v i i n p nh m c c a n. Sau khi c b t kh bm vo cch i n c a cu n dy r t c th cng gy hi n t ng phng i n trong bi n th , th m ch nh th ng cch i n t t. Cho nn bi n th sau khi bm d u, ph i ch hn 10 gi b t kh b y h t ra kh i b h h p m i ti n hnh th nghi m ch u p. 4 - 4 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao bi n p ng l c ph i ti n hnh th nghi m ch u p c m ng? p: Cch i n c a bi n p chia ra cch i n chnh v cch i n ph . Cch i n chnh l cch i n gi a cu n dy c a hai c p i n p v cch i n i v i t. Cch i n ph l cch i n gi a cc vng, gi a cc l p, gi a cc o n c a b n thn cu n dy cng c p i n p. Khi th nghi m, cao p bn ngoi t vo, th i n p th nghi m m cc v tr c a cu n dy b th nghi m ch u i v i t u b ng nhau, nh v y cch i n chnh c ki m tra, nhng cch i n ph v n cha c th . Th nghi m ch u p c m ng l t i n p g p hai l n ho c trn hai l n i n p kch t nh m c ln bn th p p my bi n p, trong cu n dy cao p c m ng ra i n p cao tng ng th nghi m i n p phn b theo cu n dy, n c th ki m nghi m cch i n ph . Ngoi ra, i v i bi n p m cch i n c a i m trung tnh th p hn b
- Trang 141 -
ph n u th th nghi m cao p bn ngoi t vo l khng thch h p, v r ng i u ny s lm cho ph n u, ph n cu i c a bi n p lo i ny v n c cch i n khc nhau u b t d i i n p th nghi m gi ng nhau. Do cch i n chnh v cch i n ph c a bi n p lo i ny ph i dng th nghi m cao p c m ng kh o nghi m. 4 - 4 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Th nghi m ch u p c m ng t i sao khng th s d ng ngu n i n 50Hz m s d ng ngu n i n 100 ~ 400Hz? p: Quan h gi a i n th c m ng E trong cu n dy bi n p v m t t B trong tr s t l E = 4.44fWBS x 10-8V. Khi k t c u c a bi n p xc nh th s vng c a cu n dy W, ti t di n tnh c a tr li s t S (cm2) l tr s c nh. Do E = kfB, t c E t l thu n v i t n s f v B (Gaox), cn c vo yu c u th nghi m ch u p c m ng, khi nng i n p ln g p hai l n tr s nh m c, n u f duy tr 50Hz khng thay i th B ph i nng ln t i hai l n tr s bnh th ng. i u khi n li s t bo ha qu m c, do lm cho dng i n khng t i tng n m c khng th cho php. lm cho B v dng i n khng t i khng tng, th m ch gi m khi i n p tng u g p 2 l n th ch c n nng f c a ngu n i n th nghi m ch u p c m ng ln n trn hai l n t n s nh m c l c. Do , t n s th nghi m ch u p c m ng nn p d ng 100 ~ 400Hz. 4 - 4 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bi n p sau khi th nghi m cch i n gi a cc l p, t i sao ph i ki m tra dng i n khng c ph t i v t n th t khng t i? p: Bi n p sau khi th nghi m cch i n gi a cc l p, ph i ti n hnh ki m tra dng i n khng t i v t n th t khng t i so snh v i s li u o c tr c khi th nghi m cch i n gi a cc l p, n u c tng ln, ch ng t sau khi qua th nghi m cch i n gi a cc l p cch i n gi a cc vng dy tr nn x u nn gi a cc vng cch i n tr nn x u x y ra ng n m ch.
- Trang 142 -
4 - 5 V n hnh my bi n p
4 - 5 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: My bi n p trong khi v n hnh c th d a vo m thanh c a n pht ra phn on tnh hnh v n hnh khng? p: C th d a vo m thanh phn on tnh hnh v n hnh c a my bi n p. Dng m t u que g t ln thng d u c a bi n p, cn u kia t g n tai l ng nghe m thanh. N u c m thanh "ong ong" lin t c, n ng hn bnh th ng th ph i ki m tra i n p v nhi t xem c qu cao khng, n u khng c tnh hnh khc th ng, ki m tra li s t c b r l ng khng. Khi nghe ti ng "x t x t" ph i ki m tra b m t ng l ng xem c hi n t ng ch p r ch khng, n u khng c tnh hnh khc th ng ph i ki m tra bn trong. Khi nghe ti ng "b ch x" th ph i ki m tra tnh hnh cch i n gi a cc cu n dy ho c gi a li s t v i t m k p xem c hi n t ng nh th ng khng? 4 - 5 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ng c u dao khng t i c a bi n p c l n, t i sao ph i m c n i ti p m t i n tr vo gi a b n s c p v i l i i n, m c xong l i ng t m ch n? p: Bi n p khi ng c u dao khng t i s sinh ra dng i n bi n i t c th; li s t cng bo ha th dng i n ny s cng l n. T s gi a i n c m v i n tr c a bi n th cng l n th th i gian n t n t i cng cng lu. Khi thi t k bi n p l n, m t t thng l y tng i cao. V th dng i n ny c th t t i g p 6 ~ 7 l n dng i n nh m c, l i v bi n p c l n th i n c m l n, i n tr nh , v th n t n t i cng tng i lu, v t qu th i gian qui nh b o v c a rle bi n p, nn c ng tc nh y c u dao... Sau khi m c n i ti p i n tr vo, gi m c c ng dng i n, cng gi m t s gi a i n c m v i n tr , rt ng n ng k th i gian t n t i c a dng i n ny, khi n n nh hn th i gian qui nh b o v c a rle, trnh c ng tc nh m. 4 - 5 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi trn m ch u n i bn ngoi c a bi n p x y ra s c ng n m ch th bn trong bi n th c nh h ng g? p: Do s c ng n m ch bn ngoi bi n p khi n trong bi n th sinh ra ng l c c h c (l c i n ng) r t l n. ng l c c h c ny nn p cu n dy, sau khi kh c ph c s c th ng l c cng m t. Qu trnh ny s lm cho cu n dy c hi n t ng r l ng, m lt cch i n v t m m c a cu n dy cng l ng ra, th m ch b tu t, n u nghim tr ng c th lm bi n d ng cch i u c a bu lng k p li s t v lm i hnh d ng cu n dy. Cu n dy b r ho c bi n d ng l i ch u ng l c c h c c th lm h ng cch i n, gy ng n m ch gi a cc vng. 4 - 5 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao bi n p m i l p ho c sau khi i tu, tr c khi a vo v n hnh ph i ti n hnh th nghi m ng c u dao xung kch 3 - 5 l n? p: Bi n p m i l p ho c i tu, tr c khi a vo v n hnh ph i ti n hnh th nghi m ng c u dao xung kch ch y u l nh m ki m tra tnh hnh bn trong c a n
- Trang 143 -
xem c khc th ng khng. Do th i i m ng c u dao xung kch, bi n p ph i ch u qu p g p 2 - 3 l n i n p pha, nh v y khng nh ng c th ki m tra tnh hnh bn trong bi n p, m cn c th ki m tra rle li u c trnh c dng i n kch t khng ng tc nh m. 4 - 5 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bi n p th nghi m ch u p t yu c u, khi a vo v n hnh, rle gas c a n c ng tc nh y c u dao. Nguyn nhn g? p: i n p a vo khi th nghi m ch u p c phn b ton b ln cch i n (cch i n chnh) gi a dy d n v i t, nn th nghi m ch u p ch c th k t lu n c cch i n chnh c t yu c u khng thi, i v i ng n m ch gi a cc l p do h ng cch i n gi a cc l p gy nn th khng th dng th nghi m ch u p k t lu n. Bi n p th nghi m ch u p qui cch v n c th c khi m khuy t ng n m ch gi a cc l p, khi c i n vo, h quang c a i m ng n m ch s d n n phn gi i d u, do rle gas c ng tc nh y c u dao. Cho nn, trong th nghi m d phng c a bi n p, ngoi vi c ph i lm th nghi m ch u p cch i n chnh ra, cn ph i lm th nghi m ch u p gi a cc l p c m ng, nh m phn on cch i n gi a cc l p c t yu c u khng. 4 - 5 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: S l n ko ng c u dao bi n p khng t i qu nhi u c nh h ng g n bi n p? p: Khi ko c u dao bi n p khng t i, t tr ng trong li s t nhanh chng m t i, do s thay i nhanh chng c a t tr ng trong cu n dy sinh ra i n p r t cao. Nh v y c kh nng nh th ng ch cch i n y u c a bi n p. Khi ng c u dao, c kh nng sinh ra qu dng t c th tng i l n, lm cho cc cu n dy ch u ng l c c h c r t l n, gy bi n d ng cu n dy, h ng cch i n. Nn s l n ko, ng c u dao bi n p qu nhi u s nh h ng n tu i th s d ng. 4 - 5 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao tr s tr khng c a bi n p s d ng bi n i n ph i cao hn bi n p ph thng? nh my i n ho c tr m
p: B i v h th ng m nh my i n (tr m bi n i n) s d ng, cch ngu n i n (my pht i n ho c bi n p chnh) tng i g n. Khi x y ra s c ng n m ch th p p, n u t ng tr khng tng i nh th dng i n ng n m ch tng i l n, dung l ng ng t dng c a b ng t m ch cng ph i l n, n u khng s gy s c n b ng t m ch. h n ch dng i n ng n m ch trong h th ng s d ng c a nh my i n (tr m bi n i n) khi n n c th p ng yu c u l p b ng t m ch c nh ho c s d ng c u ch trong h th ng th p p, nn tr khng c a bi n p ch n s d ng ph i cao hn bi n p ng l c ph thng cng dung l ng. 4 - 5 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Qua mu s c ch t kh thot ra t rle gas c a bi n p, lm sao phn on c tnh ch t s c c a bi n p?
- Trang 144 -
p: Ch t kh thot ra t trong rle gas c a bi n p n u ton l mu nu en, l i c tnh d chy, ch ng t s c c a bi n p tng i nghim tr ng, d u t phn gi i; n u ch t kh ton l mu xm nh t, ch ng t cch i n s i c a cu n dy bi n th c s c ; n u ch t kh ton l mu vng, ch ng t cch i n g c a bi n p c s c , n u ton l ch t kh khng mu, khng mi, ch ng t khng kh l t vo trong bi n p. 4 - 5 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Thi t b ti sinh d u xi phng nng c a bi n p c th a t vo lu di khng ? p: S d ng thi t b ti sinh d u xi phng nng c a bi n p c n cn c vo tnh hnh ch a mi ch t axt trong d u bi n p quy t nh. Thng th ng ma h v n hnh 1 - 2 thng, ma ng 3 - 5 thng th ph i ngh v n hnh. Khi d u x u c ti dng, n u a vo v n hnh lu di, k t qu s d n n d u bi n p l c luy n qu m c. D u bi n p l c luy n qu m c s c bi t nh y c m v i nh sng, tia t ngo i c th lm cho phn t cacbua hydro c a d u sinh ra g c t do, tng nhanh xy ha d u, nh v y, k t qu l thi t b ti sinh d u gy nn ph n tc d ng. 4 - 5 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ph i theo di tng nhi t c a bi n p? Nhi t tng ph i chng cng th p cng t t? p: Nhi t c a bi n p l m t trong cc tham s v n hnh quan tr ng. Nhi t qu cao th ch t cch i n lo ha nhanh, khi nghim tr ng, s tr nn gin d n t, t lm h ng cu n dy bi n p. Ngoi ra, cho d cch i n cha h ng, nhng nhi t qu cao, tnh nng c a v t li u cch i n tr nn x u d b cao p nh th ng, gy ra s c . V th , nhn vin tr c ban tr m bi n i n ph i theo di m c tng nhi t c a bi n p, khng c v t qu nhi t cho php c a v t li u cch i n. Nhng nhi t c a bi n p khng ph i cng th p cng t t. B i v v t li u c c p cch i n nh t nh th cho php v n hnh lu di nhi t nh t nh. Dung l ng nh m c c a bi n p l cn c vo nhi t cho php c a v t li u cch i n xc nh, d i dung l ng nh m c, bi n p c th v n hnh lu di. N u nhi t c a bi n p qu th p, ch ng t bi n p c t i nh , v t li u khng c l i d ng h t, do khng kinh t . 4 - 5 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: My i u p t ng u t i sao khng nn v n hnh lu ? p: Nguyn l i u ch nh i n p c a my i u p t ng u l i n p s c p khng thay i, i n p th c p do ch i than d ng d ng trn cc v tr khc nhau c a cu n dy nn thu c i n p khc nhau. Ch i than v tr no lun lun lm ng n m ch m t s vng cu n dy, lc trong m ch v c a cc cu n dy ng n m ch, dng i n tng i l n, dng i n ny thng qua lu s lm lo ha cch i n c a cu n dy do qu nng, c ng c h c v cch i n gi m th p. V th khng nn v n hnh lu tr s i n p no . m t i n p no
- Trang 145 -
4 - 5 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi i n p c a bi n p v t qu 5% tr s nh m c, ni chung khng th b o m dung l ng nh m c? p: B i v, khi thi t k bi n p ni chung s d ng m t t thng g n tr s bo ha. Khi i n p v t qu 5%, t thng t n bo ha, v th dng i n kch t tng m nh s khng th b o m l i v n hnh d i ph t i dung l ng nh m c, n u khng bi n p s v n hnh qu t i, pht nng. 4 - 5 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi bi n p t ng u v bi n p hai cu n dy x y ra s c ng n m ch th lo i no nguy hi m hn? p: Bi n p t ng u nguy hi m hn. B i v tr khng ng n m ch c a bi n p t ng u ch 1 - 2%, th m ch d i l%. V th , dng i n khi x y ra s c ng n m ch l n g p kho ng 100 l n so v i dng i n nh m c. Tr khng ng n m ch c a bi n p hai cu n dy l kho ng 4 - l0%, dng i n ng n m ch c a n g p kho ng 10 - 25 l n dng i n nh m c (khng tnh tr khng m ch i n). Do ng l c c h c sinh ra b i dng i n ng n m ch t l thu n v i bnh phng c a dng i n, cho nn khi x y ra s c ng n m ch, ng l c m bi n p t ng u ph i ch u s l n hn nhi u so v i bi n p hai cu n dy, kh nng b h ng l n hn. 4 - 5 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao li s t c a bi n p ph i ti p t, m ch c th ti p t m t i m? p: Khi bi n p v n hnh, li s t trong t tr ng m nh, c i n th r t cao. N u khng ti p t t s sinh ra hi u i n th tng i cao gi a bi n p v i kt d u, gng s t c ti p t, d n n hi n t ng phng i n; gy ra s c . Nhng n u em vo i m trn phi n thp silic li s t ti p t th quanh ch ti p t c a phi n thp silic s hnh thnh m ch kn c a dng xoy khi n t n th t dng xoy tng, gy nng c c b li s t. i u cng khng c php. Tuy gi a phi n thp silic c sn cch i n nhng i n tr cch i n c a n tng i nh , ch c th ngn dng xoy ch khng th ngn dng i n c m ng cao p, nn ch c n m t phi n thp silic ti p t s tng ng nh c li s t ti p t (ti p t m t i m). 4 - 5 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i v i bi n p ba cu n dy. Khi cu n dy th p p v n hnh h m ch khng c ph t i th c n ch i u g? p: i v i bi n p ba cu n dy, khi cu n dy th p p v n hnh h m ch khng c ph t i th c n ch v n , do c m ng tnh i n c kh nng nguy h i t i cch i n c a cu n dy th p p. Cho nn, trong hnh th c v n hnh ny c n t m th i ti p t dy ra m t pha c a cu n dy th p p, n u cu n dy th p p v n c b ch ng st ki u van th b ch ng st ny c th b o v qu p c m ng tnh i n ny, khng c n ti p t t m th i n a. 4 - 5 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C m t my bi n p phn ph i i n ba pha u dy theo /Y x y ra s c , lm cho mt c nh ba pha 380V u quay ng c. Qua ki m tra, m t pha c a cu n
- Trang 146 -
p: Khi cu n dy m t pha bn cao p b t dy, C ng dng di n cu n dy ny b ng 0, s ampe/vng kch t trn tr li s t c a pha ny cng l 0, nhng cn c t thng chnh A , C do cu n dy hai pha A, C sinh ra thng qua tr li s t pha B t o thnh m ch kn. i n th do t thng h p thnh ny c m ng ra trn cu n dy bn th p p c a li s t pha B l Eyb. l n c a n b ng v i i n th pha b bn th p p bnh th ng, chi u ng c nhau, nh th hi n hnh (b). V y l, th t pha bn th p p v n quay thu n chi u kim ng h chuy n thnh quay ng c chi u kim ng h . Do cc mt c nh do bi n th phn ph i i n ny cung c p i n u quay ng c. 4 - 5 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng ba bi n th u thnh Y/Yo, cung c p cho ph t i m t pha, s c nh c i m g? p: Cch u Y/Yo c a t my bi n p ba pha c th coi nh l ba ph t i ng tr u v i ngu n i n. Nh v y, c th th y r: khi n u tr khng c a ba ph t i khng b ng nhau th i n p c a pha tr khng cng nh , khng nh ng khng th cung c p i n m i n p cc pha khc tng cao, c nguy c chy h ng ph t i. Hi n t ng ny c th th y do dng i n ra c a m t pha ph t i c m ng n cu n dy, gy ra dng i n iA, iA chia lm hai ng ch y qua hai pha B, C. N u b qua dng i n kch t v chnh l ch tr khng c a hai bi n p ny, th iB = iC.iB v iC l n hn dng i n kch t v n c, d n n i n p tng cao. N u u ng n m ch m t pha th i n p hai pha kia s tng cao t i i n p dy, cho nn cch u ny r t t dng. 4 - 5 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bi n p hai cu n dy ba pha nh hnh 4 - 5 - 18 c th m c song song v n hnh khng? p: M c song song nh th hi n hnh 4 - 5 - 18 th c ch t l, m t my bi n p v n hnh theo th t pha, cn my bi n p kia v n hnh ng c th t pha. V i bi n p theo cch u dy Y/Yo-12, bn th p p v bn cao p trng h p nhau trn tr c i x ng hnh h c. Cao p, th p p khng l ch gc pha, pha A, C v B u cch nhau 120o, pha A c th lm pha C, pha C c th lm pha A. V th ch c n em pha a, c bn th p p c a bi n p
- Trang 147 -
v n hnh ng c th t pha i cho nhau th c th m c song song nh hnh v . V i bi n p theo cch u dy Y/ - 11, bn th p p u tam gic vect h p thnh so v i vect bn cao p, tr sau m t gc pha 30o. N u em hai my bi n p u ng c th t pha th vect h p thnh bn th p p o tr c vect bn cao p m t gc 30o, hai i n p dy bn th p p l ch pha nhau 60 o, cho nn khng th u song song theo hnh 4 - 5 - 18. trnh s c ng n m ch, khng th ty ti n u dy nh trn. 4 - 5 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi m ch i u ch nh i n p xoay chi u 3 pha thirixto s d ng dy 0 lm m ch v cho dng i n, t i sao my bi n p ch nh lu c th s d ng ba bi n p ki u m t pha m khng th s d ng bi n p ki u ba pha ba tr ? p: M ch i u ch nh i n p xoay chi u ba pha thirixto s d ng dy 0 lm m ch l n cho dng i n, khi gc d n thng nh , c dng sng hi th ba tng i l n ch y qua. N u bi n th ch nh lu p d ng ki u ba pha ba tr th t thng sng hi th ba khng th t o thnh m ch kn trong li s t m ch c th thng qua chi ti t b ng s t quanh t o thnh m ch kn, khi n cc chi ti t s t ny nng ln, tng t n hao c a bi n p gi m hi u su t. Lc , dng ra c a b th c p bi n p khng l n, cn dng bn s c p l i r t l n. N u s d ng ba bi n p ki u m t pha th c th trnh c khi m khuy t trn. 4 - 5 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi b ng t m ch c t bi n p c t i v bi n p khng t i, th trong tr ng h p no, kh nng bi n p sinh ra qu p l n hn? p: Khi b ng t m ch ng t m ch xoay chi u c a bi n p c ph t i s sinh ra h quang tng i l n. Do , ni chung, ph i khi dng i n thay i v t qua i m 0 m i c th lm t t h quang. Lc ny, nng l ng tch tr trong i n c m bi n p b ng 0, i n nng t i trong i n dung i v i t c a bi n p s nhanh chng thng qua i n c m gi i phng h t, nn kh sinh ra qu p. Tr s bin dng i n khng t i Io c a bi n p khng t i l r t nh , ch c 1 - 2% c a dng i n nh m c, cho nn b ng t m ch c kh nng lm t t h quang, c th ng t dng i n ng n m ch c c l n, th i v i dng i n khng t i nh nh v y c th d dng c t tr c khi dng i n v t qua i m 0. Lc ny, nng l ng tch tr trong i n c m khng th thay i t ng t xu ng 0, s n p i n cho i n dung r t nh c a chnh bi n p, khi n Io gi m m nh, t c bi n i dng i n r t l n, i n th c m ng s c th t t i tr s r t cao, v th kh nng sinh ra qu p khi b ng t m ch c t bi n p khng t i s tng i l n. 4 - 5 - 21 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bi n p d u tu n hon c ng b c sau khi ng ng bm d u, cho d l t i nh ho c khng t i, t i sao u khng th ti p t c v n hnh. T i sao bi n p ki u ngm d u qu t gi, sau khi ng ng qu t, ch c n giam dung l ng thch h p l v n c th v n hnh lu di? p: Trn v bi n p d u tu n hon c ng b c khng c b t a nhi t. Vi c t a nhi t hon ton d a vo s tu n hon u c ng b c. N u d u ng ng tu n hon th cho d v n hnh khng t i cng khng th t n pht nhi t l ng do tiu hao khng t i sinh ra. V th , lo i bi n p ny, sau khi ng ng bm d u tu n hon, trong 10~20 pht
- Trang 148 -
ph i ng ng v n hnh. Bi n p ngm d u qu t gi, trn kt d u c l p b t n nhi t c l p qu t gi th hi u su t lm mt b m t kt d u v b t a nhi t c th nng cao 50 60%, dung l ng c a n cng c th nng cao 30% tr ln. Sau khi ng ng qu t v n c th v n hnh v i 66.7% ph t i. Do ch c n ph t i khng v t qu 66.7% tr s nh m c th bi n p v n c th v n hnh lu di. 4 - 5 - 22 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi hai my bi n p v n hnh ring l (cng c th v n hnh song song th i gian ng n) n u mu n ng ng m t my m l i khng nh h ng s n xu t th ph i thao tc th no? p: Tr c tin ph i ng h p cng t c chung bn th p p, khi n hai bi n p v n hnh song song, sau ko m b ng t m ch t ng d u v cng t c ngn cch th p p c a my bi n p c n ng ng s d ng. Sau cng ko m b ng t m ch d u v c u dao bn cao p th s a bi n p ng ng s d ng ra kh i v n hnh. Lc ny c n ch xem my bi n p ang v n hnh c qu p khng. 4 - 5 - 23 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Tr m bi n p phn ph i i n c a phn x ng ho c n v quan tr ng u p ng hai ngu n c p i n, cng t c chung bn th p p my bi n p c a n c th th ng xuyn ng h p v n hnh song song? p: Trong tnh hnh bnh th ng, hai ng i n nn v n hnh ring, ho c v n hnh m t ng, cn m t ng lm d b ch khi o b i ph t i, m i qua cng t c chung i n p th p v n hnh song song t m th i trong th i gian ng n. N u c ng h p cng t c chung bn th p p v n hnh song song trong th i gian lu th trong tnh hnh c bi t, n u ngu n i n m t ng no do s c t ng t gin o n, ngu n i n c a ng khc s t ng gnh vc ton b ph t i c a n v ny; hn n a ph t i cao p bn m t i n s thng qua cng t c chung th p p em hai my bi n p n i ti p l i c p i n ng c. Nh v y t s hnh thnh qu t i nghim tr ng cho bi n p, t m r ng s c , gy m t i n ph m vi r ng hn. 4 - 5 - 24 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cng t c tch n i c a b i u p c t i ph i dng n hai u ti p xc ng Kl v K2. ch u ti p Xc Cn ph i m c n i ti p i n tr R (4 - 5 - 24). V y m cng t c tch n i khng t i ph thng ch dng m t u ti p xc m u ti p xc cng khng m c n i ti p i n tr , t i sao? p: B i u p c t i l t trong cu n dy bi n p ko ra vi u chia thng qua cng t c tch n i, trong tnh hnh c ph t i, t u chia ny chuy n i sang u chia khc, t thay i s vng cu n dy, t c m c ch i u ch nh i n p. Trong qu trnh i u ch nh i n p, n u ch dng m t u ti p xc ng, ti n hnh chuy n i qua l i gi a u ti p xc c nh n i cc u nhnh th s d n n h quang, sau khi h quang t t s gy ng t i n t c th. N u p d ng hai u ti p xc ng th tr c khi chuy n i u ti p xc ng, Kl v K2 u trn u nhnh 2, khi chuy n i, tr c tin chuy n Kl n u nhnh 1, sau m i ng t K2 kh 2. Nh v y s khng gy nn ng t i n, sau cng K2 cng chuy n n v tr 1, hon thnh c t chuy n. Nhng trong kho nh kh c c a qu trnh c t chuy n, mu n
- Trang 149 -
hnh thnh m ch kn do 2K2Kl 1 t o thnh, s sinh ra dng i n vng tng i l n, khi K2 ng t kh i 2, s sinh ra h quang, nn trong u ti p xc ng c m c n i ti p i n tr h n dng R. Cng t c tch n i khng t i ph thng ti n hnh c t chuy n trong tnh hnh ng t i n. Trong qu trnh c t chuy n khng t n t i v n ng t i n v sinh ra h quang. V th ch dng m t u ti p xc ng v khng c n i n tr m c n i ti p.
- Trang 150 -
4 - 6 B i u Ch nh i n p v b h c m
4 - 6 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ch i i n c a bi n p i u p c ch t o r t h p? T i sao khng s d ng ch i i n b ng ng - graphit b n ch c? p: Ch i i n c a bi n p i u p ni chung u dng ch i i n cacbon graphit, v ch t o r t h p, th ng khng v t qu r ng hai s i dy d n c a cu n dy. B i v ph n ti p xc gi a ch i i n v i cu n dy s tr c ti p hnh thnh ng n m ch, ch i i n cng r ng th s s i c a cu n dy b ng n m ch cng nhi u. l n c a dng i n ng n m ch hon ton do l n c a i n tr bn trong ch i i n quy t nh. N u s d ng ch i i n b ng ng - graphit c i n tr bn trong r t nh t s gy nn dng i n ng n m ch tng i l n, khi n cu n dy pht nng, chy h ng. 4 - 6 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bi n p t ng u v i u vo 220V, u ra 0 - 250V, khi nm xoay xoay n i n p u ra b ng 0, n u tay ng i ch m ph i dy d n ra, c nguy hi m khng? p: Tuy t i khng c. V bn s c p v bn th c p c a bi n p t ng u tr c ti p thng nhau, khng c ngn cch v i n (nh hnh 4 - 6 - 2). u ra D n i li n v i u vo B. Khi d u C quay n trng v i u D, i n p gi a C, D c a u ra tuy b ng 0, ph i xem u vo B u vo l i i n nh th no quy t nh. Gi s u B v a ng u vo dy 0 c a l i i n th i n p u ra v i t l 0, lc ny tay ch m vo u ra khng nguy hi m. Nhng n u u B u v i dy nng c a l i i n th i n p u ra i v i t l 220V, lc ny ng i ch m vo u ra s nguy hi m. 4 - 6 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao i n p nh m c bn th c p c a b h c m dng i n u l 5 ampe? p: Tc d ng c a b h c m dng i n l chuy n i dng i n l n c a bn s c p v i tr s b t k thnh dng i n nh m cc lo i ng h ph thng bn th c p c th o c, cung c p ngu n cho ng h o c v thi t b b o v . Dng i n nh m c bn th c p c a b h c m dng i n u s d ng 5 ampe l nh m tiu chu n ha c c dng i n bn th c p tiu chu n, c th lm cho ton b thi t b i n trong m ch th hai u p d ng ki u tiu chu n ha. 4 - 6 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong bi n p i u p 10kV, tc d ng c a cu n dy L l g?
- Trang 151 -
p: N u b L th bi n thnh m ch i n do hai my bi n p i u p t ng u m c song song t o thnh, xem hnh 4 - 6 - 4 (b). Bi n p u song song mu n v n hnh ph i ph h p ba i u ki n: c c lin k t gi ng nhau, i n p tr khng b ng nhau, t s bi n p b ng nhau. Hai i u ki n tr c th a mn, nhng t s th ng th ng do s khc bi t c a hai c c u tr c, ti p i m tr t trong qu trnh i u ch nh i n p
ho c do s khc bi t v qu n cu n dy nn kh th c hi n c hon ton. V d , t s bi n p KA > KB, th i n th bn th c p EA < EB trong hai cu n dy th c p s xu t hi n tr s hi u th i n ng E = EB - EA. D i tc d ng c a E, m ch cu n dy th c p s sinh ra dng i n vng In, tng thm t n hao ph . Sau khi c L th c th gi m thi u dng i n vng trong cu n dy th c p. 4 - 6 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B h c m dng i n ki u xuyn tm, t i sao ch c cu n dy th hai m khng c cu n dy th nh t (nh hnh 4 - 6 - 5)? Nguyn l c a n ra sao? p: B h c m dng i n ki u xuyn tm c li s t hnh vng, khi s d ng, dy ci c o s xuyn vo gi a li s t hnh vng, dy ci ny thay cho cu n dy th nh t, cho nn b h c m ch c cu n dy th hai. Khi b h c m dng i n ki u xuyn tm ho t ng, do tc d ng c a dng i n dy ci trong li s t hnh vng s sinh ra t thng, t thng xuyn qua cu n dy th hai, trong cu n dy th hai c m ng ra i n p th hai v hnh thnh dng i n. l n c a dng i n th hai ny t l thu n v i dng i n th nh t (dng i n dy ci). Nh v y, s c th ph n nh l n c a dng i n trong dy ci trn ampe k c a cu n dy th hai. 4 - 6 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao t s c ng dng i n ghi trn nhn (t s nhn) b h c m dng i n lun lun l n hn t s vng th c t c a n? p: N u t s nhn c a b h c m dng i n b ng t s vng, th do ch u nh h ng b i t n hao dng i n kch t , dng i n th c p c a n lun nh hn tr s dng i n th c p c tnh ra t bn s c p. i u ny d n n dng i n th c p v dng i n th c p c chi t tnh ra khng b ng v tr s , v tr pha cng khc nhau, t c s lm cho b h c m dng i n sinh ra sai s (sai v tr t s v gc pha). gi m sai s , ngoi gi m thi u dng i n kch t ra cn p d ng phng php b s vng
- Trang 152 -
ho c b vng s l c a cu n dy th c p, t c s vng th c t c a cu n dy th c p t hn s vng tnh ton m t cht. Nh v y c th gi m thi u sai s trong ph m vi dng i n nh m c c a b h c m dng i n. 4 - 6 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi c ng dng i n nh m c c a b h c m dng i n d i 200A th cu n dy s c p th ng qu n thnh ki u nhi u vng, cn khi trn 600A th th ng qu n thnh ki u m t vng? p: Sai s c a b h c m dng i n g n nh t l ngh ch v i t th (t c ampe s vng) bn s c p. Khi dng i n nh m c tng i nh , n u p d ng ki u m t vng th t th c a n tng i nh , sai s s l n, ch c tng s vng c a cu n dy s c p, t c qu n cu n dy s c p thnh ki u nhi u vng m i c th tng t th cu n dy s c p, b o m chnh xc c n c khi dng i n nh m c trn 600 ampe, cho d p d ng ki u m t vng th t th cu n dy s c p c a n l n, c th th a mn chnh xc. 4 - 6 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: S vng bn s c p c a b h c m dng i n r t t, cn s vng bn th c p r t nhi u, th th i n p bn th c p nh t nh r t cao? p: Khng ph i. Bn th c p b h c m dng i n trong tnh hnh bnh th ng, do tr khng ph t i r t nh , g n nh v n hnh tr ng thi ng n m ch, cho nn i n p khng cao, ch c khi bn th c p h m ch, i n p bn th c p do t thng xoay chi u c m ng ra m i tng cao, th m ch nguy hi m n tnh m ng ng i s d ng, ng th i khi n li s t bo ha qu m c, d n n t d qu cao, nh h ng chnh xc c a b h c m dng i n. V th , trong khi v n hnh, bn th c p c a b h c m dng i n khng cho php h m ch. 4 - 6 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Tnh n nh c a b h c m dng i n l g? p: Trn nhn hi u b h c m dng di n c ghi n nh nhi t v n nh ng. G i n nh l ch kh nng b h c m dng i n c th ch u ng tc d ng c a l c i n ng v nhi t do dng i n tng cao gy nn m khng n n i b h ng. n nh c a b h c m dng i n c bi u th b ng b i s n nh l c i n ng v b i s n nh nhi t. B i s n nh l c i n ng l t s gi a tr t c th i c a c ng dng i n l n nh t m b h c m c th ch u c v tr s bin c ng dng i n nh m c c a b h c m ny. B i s n nh nhi t t c l t s gi a dng i n n nh nhi t v i dng i n nh m c c a b h c m v ch nh c ng dng i n trong m t giy khng lm cho s pht nhi t c a b h c m dng i n v t qu gi i h n cho php. V d , i n p c a b h c m dng i n l 10kV, khi t s bi n i dng i n l 200/5 th n nh ng l 165 l n, n nh nhi t trong m t giy l 15 l n. 4 - 6 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ti t di n hai li s t c a b h c m dng i n ki u LFZ 6 10kV c b ng nh a Epoxi t i sao m t l n m t nh ?
- Trang 153 -
p: B h c m dng i n ki u LF2 6 - 10 ngn vn c m t cu n dy s c p v hai cu n dy th c p. Trong b dy th c p c m t cu n dng cho ng h o, m t cu n khc dng b o v rle. M i m t cu n c a b dy th c p u ph i h p v i m t li s t. Cu n dy dng o, khi s d ng bnh th ng th ti t di n li s t c a n tnh theo c ng dng i n lm vi c bnh th ng, nn ti t di n tng i nh . Cu n dy dng b o v l tnh theo tnh hnh khi ng n m ch, v dng i n ng n m ch th ng g p vi n m i m y l n dng i n bnh th ng, trong tr ng h p ny li s t khng b bo ha, cu n dy th c p c th ph n nh l n dng i n ng n m ch c a s c , nn ti t di n li s t c a n ph i ch n tng i l n, cho nn c hai li s t ti t di n khc nhau. 4 - 6 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dung l ng nh m c th c p c a b h c m i n p th ng bi u th b ng cng su t bi u ki n cn dung l ng nh m c th c p c a b h c m dng i n l i th ng bi u th b ng tr khng. T i sao? p: Ph t i th c p c a b h c m i n p ch y u l cu n y i n p c a ng h o v rle, dng i n c a n g m hai ph n h u cng v v cng nn cng su t c bi u t b ng cng su t bi u ki n (S = P 2 + Q 2 ), dung l ng nh m c th c p c a b h c m i n p cng bi u th b ng cng su t bi u ki n, i ng l n nhau nh v y, s d ng s tng i thu n ti n. Dung l ng u ra nh m c c a cu n dy th c p b h c m dng i n: 2 S2= I 2 Z ,cn c ng dng i n nh m c th c p qui nh l 5A, cho nn S2 = 25Z. Qua cng th c trn c th bi t, gi a dung l ng nh m c v i tr khng th c p nh m c Z ch sai nhau m t h s . Do , dung l ng nh m c c a n c th thay th b ng tr khng th c p nh m c. Khi trn nhn hi u b h c m dng i n c ghi tr s ohm d i chnh xc no th tr s t ng tr khng c a tr khng cng v i nh ng ph t i m c n i ti p v i cu n dy nh ng h o, rle, i n tr dy d n khng v t qu tr s tr khng qui nh trn nhn hi u l c, s d ng r t ti n l i, nn dung l ng nh m c b h c m dng i n th ng thay th b ng tr khng. 4 - 6 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trn nhn hi u b h c m i n p ghi nhi u lo i dung l ng? p: B h c m i n p l bi n p dng cho ng h . N dng cch o i n p bn th c p c c s o i n p (cao p) bn s c p. Do kim ng h o u bn th c p m l i o bn s c p, trong t c sai s . S sai s ny g m hai ph n: m t l sai s v t l , t c sai s v l n tr s i n p; hai l sai gc, t c sai s v v tr pha vect i n p s c p, th c p. Do sai s c a b h c m i n p thay i theo s thay i tr s ph t i c a n, cho nn chnh xc c a n thch ng v i dung l ng, t c dung l ng nh m c l ch ung l ng tng ng v i chnh xc cao nh t. Cc chnh xc khc ghi trn nhn hi u u c dung l ng tng ng c a n, m dung l ng tng ln th chnh xc gi m. 4 - 6 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dung l ng l n nh t v dung l ng nh m c th hi n trn nhn hi u b h c m i n p c g khc nhau?
- Trang 154 -
p: Dung l ng nh m c l ch dung l ng m b h c m i n p c th t c khi v n hnh c p chnh xc thi t k , n u s d ng ph t i trong ph m vi dung l ng nh m c th b o m c th t c c p chnh xc thi t k . Cn dung l ng l n nh t l cn c vo nhi t cho php c a cu n dy b h c m i n p xem xt, do s d ng ph t i n dung l ng l n nh t th khng th b o m chnh xc c a n, thng th ng dung l ng l n nh t l n hn dung l ng nh m c. 4 - 6 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B h c m c b ng nh a (pxy), t i sao ph i sn l p bn d n ra ngoi thn nh a c? p: B h c m c b ng nh a (pxy) khng c v s ra dy m bn ngoi l p nh a c a n cng khng th ti p t. Trong v n hnh, khi ng s c i n c a i n tr ng xuyn qua m t ti p gip gi a khng kh v i nh a, do thng s mi ch t c a chng khc nhau nn xu t hi n i n tr ng t p trung s d n n phng i n c c b . V th , ph i sn l p sn bn d n ln ngoi v c b ng nh a, cho m t ngoi c a b h c m c i n th b ng nhau trong i n tr ng, nh v y c th phng ng a phng i n c cb . 4 - 6 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ba b h c m i n p m t pha c t s l (10000/ 3 )/(l00/ 3 ), khi dng v i h th ng 6kV, nn u dy nh th no? p: B h c m i n p ho t ng d i i n p nh m c th m i c th b o m chnh xc c n c. V th ba b h c m i n p m t pha c t s l (10000/ 3 )/(l00/ 3 ) khi; dng v i h th ng 6kV th ph i u thnh /Y. Lc ny, i n p m i cu n dy bn s c p nh n c g n v i i n p nh m c 10000/ 3 V c a n, i n p m m i cu n dy bn th c p c c g n v i i n p nh m c 100/ 3 V c a n, i n p u ra gi a cc pha bn th c p b ng 100V, c th p ng yu c u c a ng h v rle. 4 - 6 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng phng php thng th ng o i n tr cch i n v t n hao mi ch t (tg c a s c p b h c m i n p ki u xuyn c p i v i th c p, th ba v t t i sao khi i n tr cch i n tng i th p th tg c lc tng i l n, l i c lc tng i nh ? p: Cch i n ph n s c p b h c m ki u xuyn c p i v i th c p, th ba v t l do cc chi ti t cch i n nh cch i n gi a cc cu n dy, gi cch i n v t m m t u th c p v.v... u song song l i m t o thnh, do tr s i n tr cch i n trong m i chi ti t. Cn quan h gi a t ng tiu hao mi ch t (tg c a m ch i n ng tr m c song song v t n hao mi ch t gi a cc chi ti t l:
tg = C1 tg1 + C 2 tg 2 + ... + C n tg n C1 + C 2 + ... + C n
Trong cng th c C1, C2 Cn l i n dung c a cc chi ti t cch i n, tgl, tg2tgn l t n hao mi ch t c a cc chi ti t. V th , tg nh hn tr s l n nh t c a t n hao mi ch t trong cc chi ti t v l n hn tr s nh nh t c a t n hao mi ch t trong cc chi ti t. N u khi cch i n gi a cc cu n dy ho c t m m t u th c p
- Trang 155 -
khng t t d n n i n tr cch i n tng i th p, th do l ng i n dung c a cc chi ti t cch i n ny tng i l n, cho nn tg o c tng i l n; n u khi ch v t li u gi khng t t khi n i n tr cch i n tng i th p th do l ng i n dung c a gi r t nh , cho nn tg o c tng i nh . 4 - 6 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B h c m i n p 35kV t i sao ph i c c u ch v i n tr ph , cn b h c m i n p 110kV l i khng c n? p: Kho ng cch gi a cc dy c a b h c m i n p 35kV tng i nh , d x y ra s c ng n m ch, nhanh chng kh c ph c s c ng n m ch, ph i l p c u ch ki u s ng, v l p i n tr ph ph i h p dung l ng ng t c a c u ch nh m h n ch dng i n ng n m ch, cn kho ng cch dy c a b h c m i n p 110kV tng i l n, kh nng x y ra ng n m ch r t nh , n u x y ra ng n m ch cng khng c c u ch thch h p, v th tr c ti p u ln dy i n, d a vo b ng t m ch b o v . 4 - 6 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Vi c gim st cch i n c a h th ng 35kV s d ng b h c m i n p do ba cu n dy m t pha t o thnh, cn lo i 6 - 15kV s d ng ki u 5 tr 3 pha. T i sao? p: V r ng ph t i c a b h c m i n p h th ng 6 - 15kV khng l n, s d ng b h c m i n p ki u 5 tr 3 pha, em i m trung tnh c a cu n dy s c p ti p t, v a c th dng o i n p dy v i n p pha. V a c th dng gim st cch i n gi a m ng i n v i t v th c hi n b o v rle m t pha ti p t, gi r , th tch nh . Cn c p i n p c a h th ng 35kV tng i cao, th tch b h c m i n p tng i l n, n u s d ng ki u 5 tr 3 pha th s r t n ng n , l p rp, v n chuy n u b t ti n, nn s d ng ba b h c m i n p ba cu n dy m t pha, em cu n s c p u thnh hnh sao v i m trung tnh ti p t, cu n dy th c p u thnh hnh sao, cu n dy i n p th t 0 u thnh hnh tam gic nh mi ng. Nh v y v a c ch c nng ki u 5 tr 3 pha l i v a ti n v n chuy n, l p rp v b o qu n. 4 - 6 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao v b h c m i n p ki u xuyn 110kV s d ng ng s m khng dng h p s t? p: B h c m ny l do hai n nguyn gi ng nhau m c n i ti p vo gi a pha v t (nh hnh 4 - 6 - 19), i n p c a m i n nguyn l (1/2)Uxg (i n p pha c a l i i n). Do i m gi a c a cu n dy m i n nguyn n i v i li s t, v th cch i n gi a vng dy hai u cu n dy v i li s t ch c n thi t k v i i n p (l/4)Uxg. Gi a hai li s t v gi a li s t v i v u ph i cch i n. N u dng v b ng h p s t th ph i tng r t nhi u v t li u cch i n, khi n b h c m thm n ng n v gi thnh ch t o s cao. S d ng v b ng ng s s d gi i quy t cch i n gi a li s t v i v v c th gi m c ci cch i n c a ng , gi m ng k th tch , gi m c gi thnh 4 - 6 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn li s t b h c m i n p ki u xuyn c p, t i sao ph i qu n thm cu n dy cn b ng?
- Trang 156 -
p: Tc d ng c a cu n dy cn b ng l lm cho i n p cu n dy c a cc n nguyn phn b ng u, nng cao chnh xc o. B i v cu n dy th c p qu n trn tr li s t d i c a li s t c p cu i (nh hnh 4 - 6 - 20), sau khi cu n th c p c t i, dng i n ph t i s sinh ra t thng kh t , khi n t ng t thng trong li s t c p cu i nh hn t thng c a cc li s t khc, t khi n i n th c m ng c a cu n dy cc n nguyn khng b ng nhau, do chnh xc gi m th p. V th , l p thm cu n dy cn b ng m s vng, chi u qu n gi ng nhau ln li s t hai n nguyn, r i u ng c chi u. Nh v y khi t thng c a hai n nguyn khng b ng nhau, trong cu n dy cn b ng s sinh ra dng i n vng, dng i n ny kh t li s t t thng tng i l n, lm tng t li s t c t thng tng i nh , nn t thng trong li s t cc c p i th b ng nhau, t khi n i n p cu n dy cc n nguyn phn b tng i ng u, nng cao c chnh xc c a b h c m i n p.
4 - 6 - 21 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ch n thi t b i n c a tr m bi n i n, ni chung i n p nh m c UH c a thi t b l n hn ho c b ng i n p nh m c US mang i n ni l p t l c .Cn b h c m i n p th ngo i l . T i sao? p: Cn c vo UH US ch n thi t b i n c a tr m bi n i n, ch y u l b o m s an ton tin c y c a n trong v n hnh. nh my ch t o, thi t b i n cn xem xt i n p lm vi c cao hn i n p nh m c 10 - 15% cn theo qui nh, i n p cao nh t c a l i i n khng c l n hn 5% i n p nh m c c a l i i n. V th , ch c n ch n UH > US th c th b o m s v n hnh an ton tin c y c a thi t b i n trong l i i n. Cn b h c m i n p l thng qua bn th c p o i n p bn s c p, ngoi yu c u ch u p ra cn c yu c u chnh xc. V th UH ph i thch ng v i i n l i u vo, ni chung yu c u i n p bn s c p Ul tc d ng vo n ph i th a mn 1.1UH > Ul > 0.9 UH. Nh v y m i b o m chnh xc nh t nh. 4 - 6 - 22 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Tc d ng c a dy c u ch bn cao p v bn th p p c a b h c m i n p c gi ng nhau khng? p: Khng gi ng nhau. Ni chung trong m ch i n bn th p p u l p dy c u ch i n p th p khng l n hn 2 ampe, dng phng ng a qu t i ho c ng n m ch c a m ch i n u v i bn th p p. Cn c u ch bn cao p ch c th phng ng a ng n m ch c a chnh b h c m, khng th ch ng qu t i. B i v, dng i n m c ng c h c c a dy c u ch cao p c th ch u ng c ph i l n hn nhi u l n dng i n nh m c c a cu n dy. ng th i, c lc cn m c n i ti p i n tr h n dng, dng h n ch dng i n khi ng n m ch. 4 - 6 - 23 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 157 -
H i: T i sao trn u ra th c p c a b h c m di n p ki u i n dung ph i m c n i ti p m t cu n dy i n c m L? p: B h c m i n p i n dung, k th c l m t b phn p i n dung (nh hnh 4 - 6 - 23). Khi khng t i, i n p u ra c a hai u a, b l:
U C2 = C1 U1 = KU1 C1 + C 2
Nhng khi u ph t i vo hai u a, b th UC2 s nh hn tr s phn p i n dung, m dng i n ph t i cng l n th i n p cng th p, chnh l ch r t l n. Ch y u l do s t p trn tr khng trong Z; c a chnh t i n gy nn.
Zi = 1 j (C1 + C 2 )
N u u ra a, b m c n i ti p i n c m L, th:
Z i = j L + 1 j (C1 + C 2 )
Khi L +
trong c a t i n. Lc ny UC2 s khng s t qu nhi u do dng i n tng, nn nng cao c chnh xc c a b h c m i n p ki u i n dung. 4 - 6 - 24 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: u nhi u ng h vo th c p b h c m dng i n, t i sao chnh xc s gi m th p? p: u nhi u ng h vo th c p b h c m dng i n th s tng th i n ng c a th c p v i n p c a s c p, t lm tng dng i n khng t i c a n. Cn sai s c a b h c m dng i n s tng ln theo s tng ln c a dng i n khng t i, nh v y s lm gi m chnh xc. 4 - 6 - 25 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao cng m t b h c m i n p c vi lo i dung l ng tiu chu n khc nhau, v l khc nhau theo m c cao th p c a c p chnh xc ? N u cn c vo dung l ng l n nh t (gi i h n) qui nh u ph t i (my mc o v rle) c c khng? p: C p chnh xc c a b h c m i n p l c p chnh xc cao nh t c th c c a n d i ph t i nh m c. N u ph t i tng ln, sai s cng tng ln, c p chnh xc s gi m, ng c l i c p chnh xc s cao hn. V th , c p chnh xc c a b h c m i n p c lin quan r t l n n ph t i. Dung l ng tiu chu n c a n chnh l cn c vo dung l ng m m t c p chnh xc no c th cho php qui nh. Cho nn, dung l ng tiu chu n c a n s c s qui nh khc nhau ty theo c p chnh xc khc nhau. Dung l ng l n nh t m b h c m i n p qui nh khc v i dung l ng tiu chu n, n l dung l ng l n nh t m i u ki n pht nhi t v n hnh lu di cho php, khi qui nh dung l ng ny khng xt n chnh xc, cho nn sai s tng i l n. Khi ng h o v rle m ngu n nui c yu c u c p chnh xc th khng th p d ng
- Trang 158 -
dung l ng l n nh t v khng c v t qu dung l ng tiu chu n qui nh. N u khng s tng sai s , nh h ng lm chnh xc. Ch c khi ng h m ngu n nui khng c yu c u c p chnh xc v tr s sai s khng nh h ng n s lm vi c chnh xc c a n th m i cho php dng n dung l ng l n nh t.
- Trang 159 -
CHNG VI
NG C I N KHNG NG B
6 - 1 Nguyn l ho t ng c b n c a ng c i n khng ng b
6 - 1 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng c i n ki u l ng sc c th t n t c quay ng b khng? p: ng c i n ki u l ng sc s d c th quay c l do t tr ng quay c a stato c t v t d n c a rto, sinh ra dng i n c m ng, r i tc d ng v i t thng m t o ra. N u t n t c quay ng b th gi a t tr ng quay c a stato v rto khng c s v n ng tng i, t c khng th sinh ra dng i n c m ng, do cng khng th sinh ra m men quay, cho d mt khng t i th v n cn c l c c n c a gi, cho nn t c quay t t nhin gi m, t c khng bao gi c th t n t c quay ng b . 6 - 1 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C ng dng i n kh i ng c a ng c i n c m ng r t l n, nhng m men quay khng th t l n, t i sao?
p: Khi mt i n c m ng quay, t n s dng i n trong rto r t th p, cho nn i n khng r t nh , dng i n v i n th g n cng pha, phng chi u c a l c t tr ng stato tc d ng ln dy d n rto l th ng nh t, ho c chng ta c th xem t tr ng c a stato t o v i t tr ng c a rto thnh 90o, khi kh i ng v i m men quay l n nh t, nh th hi n trong hnh (a) t n s c a rto r t cao, i n khng r t l n, h s cng su t r t th p, ni nh v y t c l dng i n i sau i n th g n 90o. T tr ng rto g n nh song song v i t tr ng stato, cng c ngha rto c m t s l c tri t tiu l n nhau, cho nn c ng dng i n l n, m men quay v n r t nh , nh hnh (b). 6 - 1 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t mt i n b n ng m c song song, m i c c m i pha c 4 cu n dy, li u c th em 4 cu n dy c a m i m t pha c c u thnh 4 ng?
- Trang 160 -
p: B n cu n dy trong cng m t pha c c th i n p c m ng trong c l ch v tr pha, khi cc cu n dy ny m c song song, gi a chng s sinh ra dng i n m ch vng, khng th quay bnh th ng. Do khng th m c song song b ng phng php ny. 6 - 1 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: N u khe h khng kh c a mt hai c c khng u nhau, s c hay khng hi n t ng l c ko t m t chi u? T i sao? p: i v i my i n hai c c b t k khe h khng kh c a n hai c c c u hay khng, u khng c hi n t ng l c ko t m t chi u. B i v t thng c a m ch t t t ph i thng qua khe tr ng hai l n. N u m t l n thng qua c c N th ph i c m t l n thng qua c c S. Cho nn b t lu n t thng c a c c N ho c c c S, khi n thng qua bn khe tr ng nh th cng ph i thng qua bn khe tr ng l n, t c b t k khe tr ng c u hay khng th t ng t tr d i hai c c u khng thay i, do l n c a l ng t thng hai c c b ng nhau, cho nn khng c hi n t ng l c ko t m t chi u. 6 - 1 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t mt i n khng ng b ba pha c nh 0.6kW, dng i n khng t i v t qu bn dng i n nh m c t i. Th th tiu hao khng t i c a mt li u c v t qu bn 0.6kW khng? Khi v n hnh t i c ph i cng ch c th a ra cng su t cha d y m t n a cn l i, t c 0.3kW khng? p: Khng ph i. V r ng gi a i n p v dng i n c a mt u c l ch gc pha. L ch gc pha khi khng t i l g n 90o, cn l ch pha khi t i th nh hn nhi u. Cho nn cng su t c a mt khng th n thu n l y tr s dng i n l n hay nh nh gi m cn lin quan t i l ch gc pha. th vc t c a i n p v dng i n khi khng t i v t i nh th hi n hnh 6 - 1 - 5. Cng su t u vo khi khng t i Po = UIocoso, Cng su t u vo khi t i P = UIcos. Qua th c th th y, dng i n khng t i Io c a mt tuy l n hn m t n a c a dng i n nh m c I, nhng do gc h s cng su t j c a mt khi c t i nh m c, nh hn nhi u so v i gc h s cng su t o khi khng t i. Cho nn cng su t u vo Po c a mt khi khng t i r t nh , cn xa m i t m t n a cng su t u vo nh m c P c a mt. ng nhin, u ra khi t i cng khng ph i 0.3kW. 6 - 1 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C ng dng i n u dy c a m t mt i n khng ng b ba pha l n l t l IA = 2.1A, IB = 2.2A, IC = 2.3A. Cn c vo cc tr s ny c th xc nh quan h v tr pha c a dng i n cc dy u c khng? p: Dng phng php d ng hnh h c. Tr c tin d ng OAB' (nh hnh 6 - 1 - 6), sao cho OA = 2.1, OB' = 2.2, AB' = 2.3. Sau ko di B'O n B sao cho OB = OB' , qua O d ng OC // AB' , OC = AB' , chi u gi ng nhau. Vc t
- Trang 161 -
l ch pha gi a cc dng i n.
- Trang 162 -
6 - 1 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t mt i n khng ng b ba pha ang v n hnh, dng ampe k k p o c dng i n c a m t pha l 10A, khi l n l t o hai dy v ba dy pha th s c c a ampe k ph i l bao nhiu? p: Mt i n khng ng b ba pha ang v n hnh bnh th ng c th coi nh l m ch i n ba pha m dng i n ba pha v ph t i ba pha u cn b ng, i x ng, cho nn c ng dng i n ba pha u b ng nhau, nhng l ch pha 120o, nh th hi n hnh 6 - 1 - 7. N u dng i n c a m t dy pha trong I A = 10A, th c ng dng i n khi o hai dy pha s l
I A + I B, dng phng php hnh binh hnh b n c nh d ng
. . .
th vct, s c I A + I B = 10A, cho nn dng i n khi o hai dy pha s c c trn ampe k v n l 10A. Khi o dng i n c a ba dy pha, qua th c th th y I A + I B = I C, nhng chi u ng c nhau, t c I A + I B + I C = 0. Cho nn s c trn ampe k b ng 0. 6 - 1 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t mt hai t c xoay chi u ba pha c hai nhm cu n dy khc s c c. Khi hai nhm cu n dy ny u u theo phng php hnh sao hai ng song song th dng i n v cng su t khng t i u tng i l n, khng th s d ng bnh th ng. T i sao?
. . . . . .
p: l do cch u ny, sau khi m t nhm cu n dy thng ngu n, cn nhm cu n dy u hnh sao hai ng song song kia gi ng nh l cu n dy th c p c a bi n p ng n m ch (nh hnh 6 - 1 - 8) i v i nhm cu n dy thng i n. V y l dng i n c a nhm cu n dy thng i n (tng ng cu n s c p c a bi n th ) s r t l n, cng su t tiu hao cng r t l n. Do , i v i lo i mt hai t c c hai nhm cu n dy, khng th p d ng phng php u hnh sao hai ng song song. 6 - 1 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong h ng m c s n ph m c a mt i n khng ng b u ph i c t s m men quay l n nh t v m men quay nh m c? p: Mt khng ng b , khi v n hnh lu di u khng cho php m men quay c ph t i v t qu m men quay nh m c, nh m trnh qu nng, gy chy h ng. N u th i gian m men quay ph t i v t qu m men quay nh m c r t ng n,
- Trang 163 -
khi mt cha v t qu nhi t tng cho php ph t i gi m th c th c, nhng khng v t qu m men quay l n nh t, n u khng mt s ng ng quay. Qua c th th y, m men quay l n nh t l ph n nh kh nng qu t i th i gian ng n c a mt khng ng b . Cho nn, trong thng s s n ph m mt khng ng b , u ph i cung c p t s gi a m men quay l n nh t v m men quay nh m c. Ni chung, t s c a mt l 1.8 - 2.2. 6 - 1 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t mt ki u l ng sc dng trn xe c u, pht i n dy ng thau c a rto b t gy, ng i ta nh dng dy ng thay, cho r ng nh v y c th gi m thi u tiu hao i n tr rto, trnh c dy ng vng b t do qu nng. Ngh nh v y c h p l khng? p: Rto dng dy ng vng lm l ng sc th khng c thay th b ng dy ng . B i v m c ch rto dng dy ng thau l v i n tr c a n tng i l n, c th thu c m men quay kh i ng tng i l n. N u thay b ng ng i n tr nh th m men l c kh i ng s gi m r t nhi u, khng th p ng yu c u c tnh kh i ng c a mt xe c u. 6 - 1 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ti n nh vng u c a mt ki u l ng sc c th nng cao m men quay kh i ng? p: M men quay kh i ng c a mt c m ng t l thu n v i h s cng su t khi kh i ng, n u ti n nh vng u th i n tr c a cu n dy rto s tng ln, nh v y khi kh i ng dng i n h u cng s tng ln, khi n m men quay kh i ng tng ln. Nhng khng th ti n b t qu nhi u, n u khng hi u su t s gi m, nhi t tng cao. 6 - 1 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao mt c m ng m m men quay kh i ng khng t yu c u, n u ti n nh b t m t cch thch ng ng knh ngoi c a rto th m men quay kh i ng s tng ln? p: M men quay kh i ng c a rto c m ng g n nh t l ngh ch v i i n khng r c a rto - stato. Ti n nh v a ph i ng knh ngoi cc rto s lm tng khe h khng kh, v th s gi m nh i n khng r, m men kh i ng s tng ln. Nhng vi c tng khe h tr ng l i lm cho dng i n khng t i cng tng ln, lm gi m h s cng su t. Cho nn p d ng bi n php ti n nh ng knh ngoi c a rto, nng cao m men quay kh i ng l c h n nh t nh. 6 - 1 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dung l ng t m th i v dung l ng lin t c c a mt c g khc nhau? p: Dung l ng c a mt ch y u quy t nh b i s tng nhi t cch i n. Dung l ng lin t c l ch ph t i l n nh t m mt c th ch u c khi v n hnh lu di nhng nhi t khng v t qu ngoi h n nh t nh. Dung l ng t m th i l ch ph t i l n nh t m mt c th ch u c khi th i gian v n hnh c a mt r t ng n (v d 15 pht, 30 pht v.v...) m th i gian d ng my kh lu nhi t c a mt
- Trang 164 -
- Trang 165 -
6 - 1 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt khng ng b c cng cng su t, t i sao lo i t c quay cao, gi l i r hn? p: Cng su t u ra P t l thu n v i tch c a m men quay M v t c quay n. Khi P nh nhau, n cao, M nh . Ng c l i, n th p th M s l n. M l i t l thu n v i t thng v c ng dng i n I trong mt, cn v 1 l i ph thu c vo kch th c c a mt, v I cng l n th kch th c c a mt cng l n. Qua nh ng u trn c th th y, mt c cng cng su t, khi n cao, M nh th kch th c c a mt c th gi m, t c l ng s d ng s t, ng c th gi m thi u, v th gi s r hn. 6 - 1 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt khng ng b u hnh sao, khi b t cng t c c a n sang quay ng c chi u th chi u quay c a n khng thay i. Sau khi d ng my, pht hi n c u ch m t pha b t. T i sao sau khi t c u ch m t pha th mt khng th quay thu n, quay ng c? p: Mt khng ng b 3 pha, lc v n hnh, sau khi t ngu n i n m t pha th tng ng nh mt m t pha, chi u c a m men quay i n t c a n gi ng v i chi u quay c, khi n mt v n quay theo chi u c. Lc ny n u thay i th t pha c a ngu n i n, do thi u pha, mt v n tng ng v i mt m t pha, chi u m men quay c a n v n gi nguyn khng i, cho nn khng th thay i chi u quay c a mt. 6 - 1 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao mt i n khng ng b ba pha khi d ng my thi u pha th khng th kh i ng c, cn khi ang quay th thi u pha v n c th ti p t c quay? p: Mt khng ng b ba pha, khi tr ng thi d ng, n u cu n dy m t pha h m ch ho c m t ngu n i n m t pha, lc thng ngu n, th t tr ng do cu n dy sinh ra c th chia thnh hai t tr ng quay v i l n b ng nhau, ng c chi u nhau. Chng cng v i m men quay do tc d ng c a rto sinh ra, cng c l n b ng nhau, ng c chi u nhau. v th m men quay kh i ng b ng khng nn khng th kh i ng c. Khi mt ang quay m thi u pha, t tr ng do cu n dy sinh ra cng c th chia thnh hai t tr ng quay b ng nhau, ng c chi u nhau. Nhng t c quay tng i gi a t tr ng quay c chi u quay ng c v i chi u quay mt v rto r t l n, th i n ng c m ng sinh ra trong rto v t n s c a dng i n g n nh g p hai l n t n s c a ngu n i n, c m khng c a rto r t l n, v th l ng h u cng c a dng i n c tnh quy t nh n l n c a m men quay r t nh , cho nn m men quay ng c chi u nh hn nhi u m men quay thu n chi u. V th mt c th ti p t c quay. Nhng cng su t cho php lc ny ch c th b ng m t n a cng su t nh m c, n u ph t i l ph t i dnh m c th dng i n ch y qua cu n dy t s v t qua dng i n nh m c, khi n ng c nng chy. 6 - 1 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi em rto l y t trong sng c a mt ra, u v i i n p nh m c th nghi m, c th pht hi n th y c ng dng i n c a stato l n hn nhi u l n c ng dng i n khng t i bnh th ng. l nguyn nhn g?
- Trang 166 -
p: Sau khi l y rto t trong stato ra, t tr c a m ch t s thay i. V n l t thng c th thng qua li s t c a rto, sau khi l y rto ra, ch c th thng qua trong khng kh, m t d n su t c a khng kh th p hn nhi u so v i li s t, v th lm tng t tr . Cn c vo nh lu t m m ch t , t thng = t th IW/ t tr Rm, mu n duy tr khng thay i trong li s t stato, dng i n kch t I s i h i l n hn nhi u l n. V th dng i n khng t i l n hn nhi u l n khi bnh th ng v th i gian ko di th cu n dy stato s b chy do qu nng. 6 - 1 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi khng t i, dng i n ba pha c a mt khng ng b ba pha 380V g n cn b ng, nhng c ti ng rung ch n ng nghim tr ng. Sau khi quay vi gi v n khng c g khc th ng. N u h p xu ng d i 300V ho c tng ln trn 420V, ti ng rung ch n ng u gi m r r t. T i sao? p: Dng i n ba pha cn b ng v sau khi quay vi gi v n khng c g khc th ng, ch ng t cu n dy khng h ng. Ti ng rung ch n ng l do khe h gi a stato, rto khng u gy ra. Pha khe h nh th m t t thng tng i cao, l c ht t tng i l n, nn gy ch n ng b my. Khi ch n ng ny c ng h ng v i t n s dao ng t nhin c a b my th tnh hnh cng nghim tr ng. N u h i n p xu ng th l c ht t khng cn b ng s gi m, ch n ng cng gi m, n u i n p tng th c hi n t ng bo ha t trong li s t, khi n m t t thng c a khe h c xu th qun bnh, do l c ht t khng cn b ng gi m, ch n ng cng gi m. 6 - 1 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Lm th no c th ng bi n php n gi n phn bi t s c c c a ng c i n khng ng b ba pha? p: V trong r t c a mt c t d, cho nn trong tnh hnh cu n dy stato thot ly l i i n lm quay roto, trong cu n dy stato s sinh ra dng i n xoay chi u. Cn c vo nguyn l ny, c th dng m t mili ampe k ho c mili vn k m t chi u u vo dy ra c a m t pha b t k cu n dy stato ba pha, nh th hi n hnh 6 - 1 - 19. Sau , nh d u lin t c, t t quay rto, lc kim ng h s l ch kh i v tr 0. Quay m t vng, n u ng h c chia hai bn th s l n kim l ch kh i 0 s b ng s c c c a mt. N u ng h chia m t bn th s l n kim l ch 0 s b ng logarit c c c a mt ny. 6 - 1 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt khng ng b ba pha ki u l ng u dy theo hnh 6 - 1 - 20 (a). T i sao khi quay rto thu n chi u th trong kho nh kh c vn k xu t hi n i n pV1 > 3 Vn, V2 < 3 Vn? p: Dng di n m t chi u ch y qua cu n dy stato ba pha, nn trong mt sinh ra t tr ng khng i t c c nh ng nt t trong hnh (b) th hi n. Khi quay rto, do cu n dy rto c t t tr ng ny, do sinh ra i n th , v cu n dy rto l ng n m ch, trong s sinh ra dng i n v sinh ra t tr ng rto. Chi u c a dng i n rto v c c tnh c a t tr ng rto nh th hi n hnh (b). Khi rto t quay xoay, t tr ng rto c t cu n dy stato khi n trong cu n dy stato ba pha c m ng ra i n th t c th. i n p m vn k o c s b ng t ng i n p m t chi u do ngu n i n
- Trang 167 -
m t chi u hnh thnh v i n th c m ng t c th. T hnh v v t b ng km theo, c th th y c: V2 = 3-DV, V1 = 3+DV, cho nn V1>3 Vn, V2<3 Vn. Pha A l n c a dng i n m t chi u trong IA cu n dy 3 pha Chi u c a dng i n m t chi u trong T cu i cu n dy 3 pha n u Chi u tng c a i n th m t chi u T u n trong cu n dy 3 pha cu i tng c a i n th m t chi u trong 6V cu n dy 3 pha Chi u i n th t c th do cu n dy stato sinh ra khi quay rto l n c a i n th t c th do cu n 0 dy stato sinh ra khi quay rto Pha B
1 IA 2
Pha C
1 IA 2
T u n cu i T cu i n u 3V T u n cu i V
T u n cu i T cu i n u 3V T cu i n u V
6 - 1 - 21 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao mt dung l ng tng i l n a s p d ng cch u , cn mt dung l ng tng i nh a s p d ng cch u Y? p: V i i n p nh m c gi ng nhau, s vng c n thi t c a cch u b ng 3 l n c a cch u Y, cn khi cng su t gi ng nhau, dy d n c a cu n dy u nh hn cch u Y. Mt dung l ng nh , do li s t nh , th i n ng ph n khng c a m i vng th p nn s vng c a b n thn s nhi u, dy d n s ph i tng i nh , c ng c h c km, qu n m t cng. ng th i, cch i n trong rnh li s t chi m t l cng l n, nh h ng dung l ng c a mt. N u dng cch u th khuy t i m trn cng n i b t. i v i mt dung l ng tng i l n, do li s t tng i l n, i n th ph n khng c a m i vng cao, nn s vng c a b n thn t, dy d n to, n u dng cch u Y, th dy d n cng l n, qu n cng kh. Hn n a, v i mt dung l ng tng i l n h n ch dng i n kh i ng, th ng ph i h p kh i ng, i v i cch u th c th p d ng phng php kh i ng Y - tng i d . 6 - 1 - 22 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dng i n khng t i c a mt khng ng b l n hn c a my bi n th , cn dng i n ng n m ch l i nh hn? p: Gi ng nh my bi n th , ng c khng ng b b t k l khi khng t i ho c khi c t i, t tr ng chnh c a n u l do thnh ph n dng i n kch t trong cu n dy bn s c p ( i v i ng c i n khng ng b l cu n dy stato) sinh ra, khe h m ch t chnh cng l n th dng i n kch t c n thi t sinh ra t tr ng s cng l n. Trong m ch t chnh c a mt khng ng b c khe h , dng i n khng t i c a n c th t 20 - 50% dng i n nh m c, cn trong my bi n th khng c khe h , dng i n khng t i c a n ch chi m kho ng 5% dng i n nh m c. Cho nn dng i n khng t i c a mt khng ng b s l n hn nhi u so v i c a my bi n th . Khi mt khng ng b v my bi n th ng n m ch, th dng i n ng n m ch bn th c p c a n u do i n khng r bn th c p v i n tr c a chnh cu n
- Trang 168 -
dy quy t nh. Cu n dy c a mt khng ng b t trong rnh li s t, t thng r tng i l n, cho nn i n khng r thng th ng l n hn c a my bi n th . V th , dng i n ng n m ch c a mt khng ng b ch c 3.5 - 8 l n dng i n nh m c, cn dng i n ng n m ch c a my bi n th cao g p 10 - 20 l n dng i n nh m c, t c dng i n ng n m ch c a mt khng ng b nh hn r t nhi u. 6 - 1 - 23 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt khng ng b , my pht i n khng ng b , b hm i n t c g khc nhau ? p: Mt khng ng b , my pht i n khng ng b , b hm i n t l ba tr ng thi chuy n ng khc nhau c a my i n khng ng b . T c quay c a rto ng c khng ng b nh hn tr s ng b , i n nng a vo stato trn tr c c d n ra c nng. T c quay c a rto my pht i n khng ng b l n hn tr s ng b , c nng do ng c a vo bi n thnh i n nng d n ra. Rto b hm i n t quay ng c chi u v i t tr ng c a stato, sinh ra l c hm, i n nng do l i i n a vo v c nng t my ng l c a vo u chuy n thnh nng l ng tiu hao, khi mt u ng c, t c th c hi n tr ng thi v n hnh c a b hm i n t 6 - 1 - 24 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao h s cng su t c a mt khng ng b khi kh i ng v khng t i u r t nh , cn h s cng su t khi t i l i c nng cao? p: Mt khng ng b khi kh i ng ho c v n hnh khng t i, th dng i n c a stato ch y u l dng i n kch t . Do dng i n kch t l dng i n c m ng v cng, do lc ny h s cng su t r t th p, ni chung kho ng 0.2. Khi mt i n khng ng b c ph t i th dng i n rto tng ln, lc ny dng i n stato cng tng ln theo, mt i n h p thu dng i n h u cng tng ng t l i i n, c ng v i dng i n khng t i, thnh dng i n t ng. Do tr s ph n trm c a dng i n khng t i tng i nh , cho nn tr s c ng dng i n c a n c b n nng cao theo ph t i, m ph t i l dng i n h u cng, v th h s cng su t cng nng cao theo 6 - 1 - 25 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: N u dung l ng c a mt i n khng ng b g n v i dung l ng c a my bi n th , t i sao dng i n khng t i c a mt i n khng ng b l i tng i l n? p: M ch t c a mt khng ng b , ngoi ph n l n l do li s t stato v li s t rto t o thnh ra, gi a stato v rto cn c khe tr ng, t tr c a khe h tng i l n. Cn li s t c a bi n th l m t m ch t khp kn, t tr tng i nh . Do so v i my bi n th , mt i n khng ng b c dng i n khng t i tng i l n. Dng i n khng t i c a bi n th b ng 1 - 8 % dng i n nh m c, dng i n khng t i c a mt i n khng ng b , ni chung b ng 20 - 50% dng i n nh m c.
- Trang 169 -
6 - 2 K t c u c a mt i n khng ng b
6 - 2 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: S cnh t n nhi t mt i n khng ng b c nh ki u ng kn, kho ng bao nhiu l v a? p: Tc d ng c a cnh t n nhi t m t m t l tng i n tch t a nhi t, m t khc c tc d ng d n dng kh, khi n dng kh sau khi r i kh i c a ch p gi s di chuy n h ng tr c theo m t b my, nh m nng cao hi u qu lm mt b m t. N u cch t n nhi t tng i t, th c n gi nh , l ng gi tng i l n, nhng di n tch t n nhi t nh th s nh h ng hi u qu lm mt c a mt. N u cch t n nhi t tng i nhi u th di n tch t a nhi t tng ln, nhng c n gi cng tng, l ng gi gi m, cng s nh h ng hi u qu lm mt. Cho nn cch t n nhi t qu nhi u ho c qu t u khng c l i i v i tng nhi t c a mt. S l ng c a cnh t a nhi t ph i thng qua th c nghi m khoa h c quy t nh. 6 - 2 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong mt nhi u t c hai nhm cu n dy, t i sao th ng g n cu n dy t c th p vo t ng trn c a rnh, cu n dy t c cao vo t ng d i c a rnh? p: Trong mt nhi u t c hai nhm cu n dy, tnh nng khi quay t c th p km hn khi quay t c cao. c i thi n tnh nng khi quay t c th p, c bi t g n cu n dy t c th p vo t ng trn c a rnh, nh v y v a c th gi m r t rnh, l i c l i cho t a nhi t c a cu n dy. Cu n dy t c cao g n t ng d i c a rnh, cho d r t hi l n hn, nhng khng nh h ng l n n tnh nng v n hnh, l i v t c quay cao, cu n dy tuy t ng d i, t a nhi t cung r t t t, ng th i kho ng cch c c c a cu n dy t c cao r t l n, ph n u di g n t ng d i cng tng i thu n ti n. 6 - 2 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T m t u c a cu n dy mt i n c m ng ba pha, lm th no c th nhn c mt i n ny c m y c c? p: S nhm pha c c c a cu n dy mt i n c m ng ba pha, b ng s pha x s c c. tng c ng cch i n gi a cc pha m t u c a cu n dy, gi a cc nhm m i c c c dng cch i n cch ngn, v th m cch i n gi a cc pha c th bi t c s nhm pha c c r i chia cho 3 s c s c c. Nhng v i lo i mt i n bi n i s c c v n i k t che c c, th khng th dng phng php ny bi t c s c c. 6 - 2 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t s mt khng ng b rto ki u l ng, m t u ki u l ng rto c a n, t i sao c lc khoan m t ho c vi l trn khng qui t c? p: Trong ch t o mt, n u cn b ng ng c a rto mt, gia cng khng t yu c u thi t k th s lm cho mt sinh ra ch n ng v ti ng n khi quay t c cao. Do , nh my ch t o th ng xuyn ph i "hi u ch nh cn b ng ng" i v i rto ng c. i v i mt ki u l ng, n u khng cn b ng th ng p d ng phng php khoan b m t t nhm c ph n m t u rto d ng l ng ho c khoan l trn li
- Trang 170 -
s t rto t m c ch hi u ch nh cn b ng ng. Phng php ny n gi n, ti n l i, v trong tnh hnh l ng khoan b khng nhi u, s khng nh h ng r r t i v i tnh nng c a mt. Do tnh ly tn c a tr ng thi cn b ng ng rto, thm n a, p d ng phng php trn kh hi u ch nh m t l n c, cho nn "l cn b ng" cng khoan m t cch khng c qui t c. 6 - 2 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khe h gi a stato v rto c a mt i n c m ng tng ln, k t qu s ra sao? p: Dng i n kch t c n thi t c a mt c lin quan m t thi t v i khe h gi a stato v rto. Khe h l n, dng i n kch t tng ln. V th h s cng su t th p, v do nguyn nhn ny, ph i hi gi m l c ra, h th p hi u su t. Nhng cng khng c qu nh , lm cho stato ma st v i rto, cng nh h ng t i s thng gi h ng tr c. 6 - 2 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: S rnh rto c a ng c i n c m ng rto l ng sc, t i sao ni chung khng s d ng s l ? p: B i v rnh rto l s l s sinh t th sng hi b c ch n, tc d ng v i t th sng hi b c l c a stato sinh ra m men l c ch n ng, khi n mt x y ra ch n ng c h c v ti ng n, cho nn ni chung khng lm rnh rto s l . 6 - 2 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: S rnh stato v s rnh rto c a mt i n khng ng b ba pha t i sao khng b ng nhau? p: Khi dng i n xoay chi u ba pha ch y qua trong cu n dy stato c a mt i n khng ng b ba pha s sinh ra t tr ng quay sng g c stato v t tr ng sng hi, c m ng ra dng i n trong cu n dy rto, sinh ra t tr ng quay sng g c v t tr ng sng hi rto. T tr ng quay sng g c stato v rto quay ng b , chng tc d ng l n nhau sinh ra m men l c sng g c c a mt, khi n mt quay. T tr ng sng hi c a stato v rto tc ng l n nhau s sinh ra m men l c ph , d i t c quay c a rto khc nhau, th l n v chi u c a m men l c ny s khc nhau. N u s ph i h p s rnh c a stato v rto ch n khng ng s d n n t tr ng sng hi cng b c c a stato v rto tc d ng l n nhau sinh ra m men ph tng i l n. Khi i u ki n mt, trong tnh hnh t c quay tng i th p, s xu t hi n m men ph ng c chi u tng i l n, d n n t c quay c a mt khng th ti p t c tng ln n t c quay nh m c, n n i mt khng th s d ng c bnh th ng. Mt i n ki u l ng sc ni chung, khi s rnh c a stato v rto b ng nhau t s sinh ra m men ph tng i m nh, cho nn khng s ng s rnh c a stato v rto b ng nhau. 6 - 2 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong mt khng ng b , t i sao gi a cu n dy rto l ng sc v i v my khng c n cch i n cn gi a cu n dy rto ki u qu n dy v i v my ph i cch i n?
- Trang 171 -
p: S pha c a rto ki u l ng sc b ng s rnh d i m i i t c c. M i pha ch c m t s dy d n (vng) cho nn i n th c m ng c a m i pha r t nh , ng th i i n tr c a phi n thp silic l n hn nhi u so v i i n tr c a cu n dy l ng sc, cho nn ph n l n dng i n ch y qua cu n dy. V th , cu n dy l ng sc khng c n cch i n i v i v . Trong cu n dy rto ki u qu n dy, s pha v cu n dy stato gi ng nhau, s vng c a cu n dy m i pha tng i nhi u, cho nn i n th c m ng m i pha r t l n. N u cu n dy khng cch i n v i v s sinh ra ng n m ch v i t, d n n chy mt. 6 - 2 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao rnh rto c a r t nhi u mt c m ng ki u l ng sc l i xin? p: Rto c a mt c m ng ki u l ng sc p d ng rnh xin c th trnh b kha k t khng quay khi kh i ng, phng ng a ng c khng th tng t c c khi t c th p, lo i tr ch n ng v ti ng n c a mt do quan h i n t gy nn, cng gi m thi u t n th t nng l ng do sng hi gy ra. 6 - 2 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Rnh stato vo rto c a mt i n t i sao th ng tr mi ng rnh nh g n b m t li s t? p: T thng do stato sinh ra, m t ph n b r t mi ng rnh, m t ph n tr l i stato t mi ng rnh rto, hnh thnh t thng r khng ti p n i v i v t d n rto (nh th hi n ng nt t trong hnh 6 - 2 - 10). T thng r khng th sinh ra m men quay. Cho nn ph i tm cch gi m thi u t thng r. V th tr m t rnh h p thch h p mi ng rnh nh m tng t tr c a t thng r, c th gi m thi u r t . M t tc d ng khc c a mi ng rnh cng th ng l nh m g n dy d n vo trong rnh. 6 - 2 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao rto c a m t s mt l ng sc chia thnh hai ph n c h ng rnh xin khc nhau, nh th hi n hnh 6 - 2 - 1 1 (a)?
p: V t d n mang i n trong t tr ng lun lun ch u tc d ng c a l c vung gc v i v t d n ny. Ni chung, rto c a mt l ng sc ph n l n p d ng hnh th c rnh xin. Lc , l c Fo tc d ng ln dy d n khng nh ng sinh ra m men quay M trn tr c, m cn sinh ra phn c c f h ng tr c, nh hnh (b) th hi n. L c h ng tr c ny s lm h ng tr c, ng th i cng c th lm cho rto di chuy n h ng tr c. Khi xin c a rnh khng thay i th c c h ng tr c ny t l thu n v i l c u ra c a mt. V th , i v i mt dung l ng l n s c bi t nghim tr ng. Sau khi rto chia thnh hai ph n c h ng rnh xin khc nhau, l c h ng tr c c a
- Trang 172 -
chng v a ng tri t tiu nhau, nh th hi n hnh (c). p d ng k t c u ny cn c th gi m t n hao ph , m men ph v ti ng n c a mt. 6 - 2 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cu n dy rto c a mt i n khng ng b ki u l ng sc u ng n m nh. T i sao khng tr c ti p dng kh i tr trn b ng ng, nhm ho c s t lm rto c a mt? p: S d rto c a mt i n khng ng b ki u l ng sc c th quay c l v v t d n mang i n trn rto tc d ng v i t tr ng quay sinh ra m men quay M. M = Cm o I2 cos2 Trong cng th c: Cm l thng s , do k t c u c a mt quy t nh. o l t thng chnh c a t tr ng quay I2 l dng i n trong v t d n c a rto 2 gc l ch pha gi a dng i n v i n th c a rto. N u rto s d ng kh i tr trn b ng ng ho c nhm lm th t d n su t c a n r t th p. sinh ra o nh nhau nh m t m men quay nh m c th dng i n c a cu n dy stato ph i r t l n ho c s vng ph i r t nhi u, nh v y s d n n t n hao ng c a mt r t l n. N u rto lm b ng li s t hnh tr trn, tuy gi i quy t c v n t d n su t c a rto, nhng i n tr su t c a s t l n hn nhi u so v i ng ho c nhm, v th m men quay M gi m, t c quay n s gi m, ng th i t n hao trong rto tng ln. Rto ki u l ng sc ph i s d ng k t c u li s t ch ng p b ng phi n thp silic, cu n dy l ng sc b ng ng ho c nhm. 6 - 2 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Thanh ng ho c thanh nhm c a rto mt l ng sc c ph i cch i n v i li s t b ng phi n thp silic c a rto khng? p: Do i n p gi a cc dy ng r t th p, m hai u b ng n m ch, do khng cch i n th cng khng c dng i n ch y qua li s t, cng t c l khng c n cch i n gi a n v i li s t. 6 - 2 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Rto c a mt l ng sc li u c th ty l p vo trong stato kch th c gi ng nhau khc s d ng (v d : rto b n c c l p vo stato su c c) khng? p: Ni chung, mt c th v n hnh, nhng tnh nng v n hnh tng i km. c bi t khi ph i h p s rnh c a stato - rto khng ng, c th sinh ra m men ph trong qu trnh kh i ng, d n n khng kh i ng c, cng c th gy ti ng n khi v n hnh, gi m ch tiu nng l c khi v n hnh. 6 - 2 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao l ng trong v l ng ngoi c a mt i n c m ng hai l ng l i th ng p d ng vng ng n m ch ring? p: V mt c m ng hai l ng chu t yu c u i n tr v t d n trong hai l ng khng gi ng nhau, dng i n ch y qua cng khc, v th m c pht nhi t cng khc nhau. p d ng vng ng n m ch ring, l ng trn v l ng d i c th gin du i ra t
- Trang 173 -
nhin khng nh h ng l n nhau. N u g p l i dng m t vng th do l ng trn l ng d i gin du i khc nhau gy nn ng l c c h c, hn n a khi thi t k tch ring 2 vng th cng tng i d n m c tr s i n tr kh i ng. 6 - 2 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: S cnh qu t nhm c trn rto mt i n khng ng b l ng sc, nhi u th t t hay t th t t? p: Cnh qu t v i s l ng nh t nh s c tc d ng t t i v i s t n nhi t c a rto. S cnh qu t qu t, hi u qu t n nhi t tng i km, nhng s cnh qu t qu nhi u cng cha ch c c th nng cao kh nng t n nhi t. Hn n a s cnh qu t tng ln qu nhi u s gy ph c t p cho cng ngh c nhm, tng tiu hao nhm, ng th i cng khi n rto khi tm cn b ng ng, tr ng l ng c n b p khng c ch c nh do kch th c gi a cc cnh qu t qu nh . S l ng cnh qu t ph i xem xt ng th i tnh nng k thu t v ch tiu kinh t . 6 - 2 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Rto l ng sc b ng nhm c th cnh qu t c tr c ti p trn vng u so v i cnh qu t l p c kch th c gi ng nhau, th hi u qu c gi ng nhau khng? p: Cnh qu t c trn vng u c th tr c ti p truy n nhi t l ng bn trong rto n cnh qu t khi n khng kh ngu i t c cao ti p xc v i m t cnh qu t s nhanh chng mang nhi t l ng i, hi u qu lm mt tng i t t. Cnh qu t l p ngoi cho d tnh hnh thng gi nh nhau, do nhi t l ng m rto sinh ra khng th tr c ti p truy n n cnh qu t, hi u qu lm mt s tng i km. Ngoi ra cnh qu t l p ring th v t li u v cng lm u tng ln, hi u qu kinh t cng khng t t. 6 - 2 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Qu t gi ngoi c a mt 4, 6, 8 c c ki u ng kn c cng s my c th d ng l n nhau khng? t i sao lo i 2 c c l i khng th dng l n nhau? p: Kch th c bn ngoi ( ng knh ngoi v r ng cnh qu t) c a qu t gi mt 2 c c nh hn lo i 4, 6, 8 c c. Do t c quay c a mt 2 c c qu cao, gi m thi u kch th c ngoi c th gi m ng k t n hao ma st gi v ti ng n thng gi ng th i nhi t tng cng c th ph h p. Kch th c bn ngoi c a n ni chung b ng v i qu t gi 4, 6, 8 c c c b my nh hn 1 s , khi n n c th dng thng khun g c a qu t, ch ng knh li ct l n hn.
- Trang 174 -
6 - 3 V n hnh mt i n ki u l ng sc
6 - 3 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao chnh l ch gi a i n p u v i n p nh m c c a mt i n khng nn v t qu 5%? p: Khi chnh l ch gi a i n p u v i i n p nh m c khng v t qu 5% th cng su t u ra c a mt c th duy tr tr s nh m c. N u i n p qu th p th mt kh i ng kh khn, d qu nng. V sau khi i n p s t xu ng th l ng t thng trong mt gi m s d n t i gi m phn l ng dng kch t , lm tng phn l ng dng ph t i, c bi t khi ph t i tng i l n, tr s tng c a phn l ng dng ph t i l n hn tr s gi m c a dng kch t khi n dng i n t ng c a stato tng ln v t qu tr s nh m c c a n. V tiu hao cng su t trn cu n dy stato v rto tng ln, nn l ng pht nhi t tng. Mt do qu nng khi n cch nhi t lo ha, th m ch chy cu n dy. N u i n p qu cao, nh t l khi i n p v t qu + 10% tr s nh m c c a mt th m t t khng c a li s t m t s tng m nh, t n hao li s t tng ln, ng th i phn l ng dng kch t cng tng m nh s lm tng dng i n t ng stato, khi n cu n dy mt qu nng. 6 - 3 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt khng ng b u ki u v n hnh v i t i nh i thnh cch u Y, t i sao c th nng cao h s cng su t c a mt? p: Khi mt khng ng b v n hnh v i t i nh th thnh ph n ch y u c a dng i n l dng i n kch t v cng, cho nn h s cng su t tng i th p. N u mt t i nh u ki u i thnh ki u Y, do i n p pha c a cu n dy mt h xu ng cn 1/ 3 so v i c, m t t thng trong li s t cng gi m cn 1/ 3 so v i c, v th lm cho dng i n kch t v cng gi m r r t, nh th nng cao h s cng su t nhng c n ch v i ph t i nh nhau, sau khi u l i, dng i n trong cu n dy s tng 3 l n, lm cho cu n dy khng n n i qu nng, c n b o m dng i n khng v t qu tr s nh m c. 6 - 3 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: My nn ma st dng vc t khng ng b 380V u ko, n u u nh m thnh hnh Y th h u qu s ra sao? p: Mt c th kh i ng bnh th ng nhng khng th ho t ng bnh th ng do m men quay c a mt khng ng b t l thu n v i bnh phng c a i n p pha, sau khi cu n dy u u thnh Y th i n p m i pha c a cu n dy stato s gi m cn 1/ 3 , m men quay c a mt gi m cn 1/3. Khi my nn khng ho t ng, do ph t i c a mt r t nh cho nn mt c th kh i ng, bnh th ng, nhng khi my nn ho t ng, ph t i tng m ch m m men quay c a mt tng i nh , cho nn t c quay c a mt gi m m nh, dng i n tng ln, khng th ho t ng bnh th ng. Lc ny n u khng k p th i d ng my th s chy mt.
- Trang 175 -
6 - 3 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi i n p tng cao ho c s t gi m s c nh h ng g i v i tnh nng ng c i n c m ng? p: nh h ng c a vi c tng ho c gi m i n p i v i tnh nng c a mt c m ng ty theo tr s bi n i c a i n p v ph t i l n hay nh m c s khc nhau. S thay i thng th ng nh sau: Khi i n p tng cao th m men quay, t c quay, dng i n kh i ng c a mt u tng theo, khi t i n ng th h s cng su t, dng i n stato s gi m xu ng theo, khng nh h ng l n n hi u su t; khi t i nh , dng i n c kh nng tng ln. Khi i n p s t gi m th m men quay, t c quay, dng i n kh i ng c a mt u gi m theo, cn h s cng su t, dng i n stato u tng cao, khi t i, hi u su t cng gi m theo, nhng khi n a t i, hi u su t c th nng cao m t cht. 6 - 3 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao v i mt i n thng th ng c ph t i nh hn l c a ra nh m c (nh mt c a my s i m nh) th i n p c a ngu n i n th p hn i n p nh m c c a n m t cht l t t? p: Khi i n p s d ng c a mt s t gi m, do t thng gi m, m c bo ha gi m, i v i mt kch qu v mt m phi n thp silic tng i km th cng r, dng i n khng t i (dng i n kch t ) cng gi m theo, l c ra cng gi m. V th , i v i mt m ph t i nh hn l c ra nh m c, s d ng m t cch c th c i n p th p m t cht, l y dng i n sau khi c t i khng v t qu tr s nh m c c a my lm gi i h n. Nh v y dng i n kch t gi m th p, gi m thnh ph n v cng trong dng i n nh v y h s cng su t s c nng cao tng i. 6 - 3 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi mt khng ng b 3 pha quay khng t i, i n p ngu n i n cng th p th dng i n cng nh , cn khi quay c t i, i n p th p, dng i n ng c l i s tng? T i sao? p: Dng i n khng t i c a mt ch y u l dng i n kch t . i n p c a ngu n i n th p th ph n i n th c m ng trong cu n dy stato nh , t tr ng quay sinh ra ph n i n th trong mt y u, o dng i n kch t sinh ra t tr ng gi m, dng i n khng t i s nh . Khi mt quay c t i, a ra cng su t, ni chung h s cng su t v hi u su t c a mt khi c cng ph t i l c b n khng i. Cng su t a ra quy t nh b i tch gi a i n p ngu n v i dng i n c a mt. Cho nn khi quay c t i, i n p ngu n th p th dng i n c a mt ph i l n m i c th a ra cng su t c ph t i nh nhau. 6 - 3 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cu n dy stato c a mt i n c m ng 3 pha u s d ng, n u cu n dy m t pha trong b t, sau khi thng ngu n i n xoay chi u 3 pha, li u c quay c khng? p: C th quay c. Lc mt tng ng v i cch u hnh V sau khi thng i n xoay chi u 3 pha, v n c th sinh ra t tr ng quay, khi n rto quay, nhng cng su t u ra c a mt s gi m kho ng m t n a.
- Trang 176 -
6 - 3 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt u c dy ti p "khng" ho c dy ti p t i n p c a mt l 220/380V, khi s d ng v i ngu n i n 380V th ph i em mt u thnh hnh Y, li u c th t i m Y l y ra m t dy d n n i v i v c a mt lm dy an ton ti p 'khng" khng? p: Khi mt v n hnh trong tnh hnh bnh th ng v i ngu n i n 3 pha th i n th i m sao l 0, nhng khi ph t i 3 pha khng cn b ng ho c c u ch m t pha b t, d n t i v n hnh m t pha, lc ny i m Y i v i t c i n p, n u ng i ch m ph i v mt s c nguy c i n gi t v th cch u ny khng an ton. 6 - 3 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng i n 3 pha c a 1 mt l ng sc 3 pha khng cn b ng, pha l n nh t cn nh hn tr s nh m c, nhng rto r t nng, nhng v n c th ti p t c quay c t i, ki m tra khng ra s c , nguyn nhn do u? p: Dng i n 3 pha khng cn b ng do ng n m ch, h m ch, u nh m cu n dy stato gy nn th khng th v n hnh c ph t i bnh th ng v lm cho rto nng, ch c khi i n p u 3 pha khng cn b ng, i n p chia thnh 2 phn l ng: th t thu n v th t ng c phn l ng th t thu n khi n mt quay bnh th ng, phn l ng th t ng c s gy nn dng i n ng n m ch r t l n trong rto. Lc ny tuy c ng dng i n stato c a 3 pha khng cn b ng u khng v t qu nh m c, dng i n trong rto c kh nng v t qu r t nhi u, do pht nng. Tnh hnh ny khng th tm ra b t c s c no trn mt, ph i i u ch nh di n p ngu n i n m i c th c i thi n c. 6 - 3 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: N u 2 mt 380V hnh Y, sau khi m c n i ti p stato r i u vo i n p 380V nh hnh 6 - 3 - 10, hai mt c th cng lc quay khng t i c khng? p: N u 2 mt c quy cch gi ng nhau, lc u i n p pha m 2 mt nh n c m i ci l 1/2 x 220V u b t u quay, khi m t chi c c m men l c kh i ng tng i l n ho c m men ma st tng i nh (2 mt khng th hon ton gi ng nhau) th s kh i ng tng i nhanh, tr khng tng ng c a n tng i cao, i n p u c phn ph i cng cao hn chi c kia, kh i ng cng nhanh, i n p ph n tc d ng cng cao, tc d ng tu n hon ny khi n m t mt nhanh chng t i g n t c quay cng k, i n p u t i g n ton b i n p bn ngoi, cn chi c kia do i n p d n d n gi m, t c quay gi m d n i n ng ng h n. N u 2 mt kch th c khc nhau u n i ti p th i n p bn ngoi m mt nh nh n c tng i cao, nhanh chng kh i ng cn mt l n ng ng quay cho nn kh nng 2 mt cng quay l r t nh 6 - 3 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t mt 3 pha 10kW, 380V, u , 20A, dng cng t c Y/ kh i ng, khi quay dng i n 3 pha l n l t l 28, 17, 16A, cha n n a gi l p t c nng ln,
- Trang 177 -
d ng my ngu i r i l i kh i ng, c th ho t ng lu di nhi u l n v n khng b chy, l s c g? p: Lu v n khng b chy m v n c th kh i ng, v n quay c t i ch ng t khng ph i ng n m ch ho c u nh m dy. Dng i n 2 pha cha t t i tr s t i m cu n dy nng, hn n a t s dng i n l n nh g n b ng 1.73 t hnh 6 - 3 - 11, c th th y r, y r rng l do t m t pha c a mt gy nn. Sau khi t m t pha, dng i n pha c a 2 pha u v t qu dng i n nh m c 20/1.73 : 11.6 (A) cho nn nhanh chng nng ln. Khi mt u Y c th kh i ng bnh th ng, ch ng t ng dy v mt u khng c s c , khi i thnh cch u , m t pha b t, r rng l cng t c Y - b h ng. 6 - 3 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t mt c m ng 3 pha 380V, khi khng t i, dng i n 3 pha g n cn b ng, nhng c ti ng rung nghim tr ng, v n hnh vi gi cng khng c tnh hnh khc th ng, v y m khi i n p gi m cn d i 300V ho c tng cao ln n 420V th ti ng ch n ng gi m r r t. y l do nguyn nhn g? p: y khng ph i l s c cu n dy, b i v dng i n 3 pha cn b ng m v n hnh vi gi v n khng c tnh hnh khc th ng, y cng khng ph i l ti ng ch n ng do cn b ng ng c a rto khng t t gy nn, b i v m thanh c th thay i theo s ln xu ng c a i n p. S c ny l do khe h gi a stato v rto khng u gy nn, m t t thng m t khe h nh tng i cao, l c ht t tng i l n, gy nn ch n ng khng cn b ng. Khi t n s ch n ng t nhin c a b my x y ra c ng h ng v i ch n ng ny th tnh hnh s cng nghim tr ng. i n p gi m, s c ht t khng cn b ng s gi m, ch n ng gi m, i n p tng ln, hi n t ng bo ha c a t thng trong cu n dy khi n m t t c a khe h c xu h ng bnh qun (pha m t t khe h cao th tng tng i t, pha th p th tng tng i nhi u) do s c ht t khng cn b ng gi m, cho nn tng gi m i n p u khi n ti ng n ch n ng gi m. 6 - 3 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt ba pha khi quay, dy ngu n m t pha b t. N u dng vn k o i n p trn b ng u dy c a mt, th gi a pha b t v i hai pha khc c i n p khng? p: Nh hnh 6 - 3 - 13, sau khi t dy ngu n c a pha C, nhn bn ngoi ngh r ng VAC v VBC ph i l 0, nhng do mt v n quay, trong ba pha u c i n p ph n tc d ng, do gi a pha C v i hai pha A, B v n o c i n p, ch hi th p hn i n p ngu n. 6 - 3 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng i n khng t i ba pha c a m t mt i n, chnh l ch nhau khng n 10%. Dng phng php n gi n g xc nh c n l do i n p ngu n i n khng cn b ng hay do b n thn c s c ?
- Trang 178 -
p: C hai nguyn nhn d n n dng i n l ch nhau khng qu 10%. Th nh t l i n p ngu n i n ba pha l ch nhau r t nh (kho ng 0.5%) chnh l ch s c ba pha trn vn k khng r. Th hai l s vng c a cu n dy mt khng b ng nhau, m ch t khng u (khe h khng u, s rnh c a m i c c, m i pha l phn s c m u s 3). Mu n xc nh n l do nguyn nhn bn trong hay nguyn nhn bn ngoi gy nn th phng php n gi n l, i u u dy vi l n gi a ba dy ngu n v i dy mt xem tnh hnh thay i c a dng i n khng t i. N u th t l n nh c a dng i n bi n ng theo th t pha c a ngu n i n, v d I1 lun lun l n nh t, I3 lun lun nh nh t th do i n p ngu n khng cn b ng, n u th t l n nh l m t pha no c a mt lun lun l n nh t, m t pha no lun lun nh nh t th do h ng bn trong mt. Khi th t l n nh khng c nh th mt v ngu n i n u c v n . 6 - 3 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Rto l ng sc c a mt ba pha, sau khi t m t thanh d n, dng i n hm 3 pha khng cn b ng, nhng dng i n khng t i v n cn b ng. T i sao? p: Trong thanh d n rto b t khng c dng i n, dng i n trong pha no c a stato i ng v i thanh d n ny s gi m (i u ny tng t nh tnh hnh c a my bi n th , khi th c p b h m ch th dng i n c a s c p li n gi m) cho nn dng i n ba pha khng cn b ng, khi rto quay, cng v i s thay i v tr thanh d n b t, dng i n ba pha bi n i l n, t c quay tng cao, s thay i dng i n qu nhanh, kim ng h khng k p dao ng, hn n a khi khng t i, dng i n trong rto khng l n, nh h ng c a thanh d n b t i v i dng i n s gi m, cho nn nhn m t ng h th dng i n ba pha v n cn b ng. 6 - 3 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t mt l ng sc hai c c, khi kh i ng, mi ng rnh rto c tia l a, nhng c th quay bnh th ng. Tho ra ki m tra l i khng tm ra b nh. l nguyn nhn g? p: Khi kh i ng, i n p c m ng trong dy d n c a rto l cao nh t, hi u i n th gi a dy d n cng l n nh t, lc ny dng i n gi a dy d n c m t ph n truy n d n qua li s t c i n tr tng i cao. Khi s ph i h p gi a dy d n v i rnh tng i l ng, l i ph i ch u l c i n ng l n, s c kh nng ch n ng v sinh ra hi n t ng khi thng khi ng t v i li s t, do sinh ra tia l a (trong rnh cng c kh nng c tia l a nhng khng nhn th y). Sau khi kh i ng, hi u p trong dy d n rto th ng gi m xu ng d i 5% so v i khi kh i ng, ng th i ch n ng c a dy d n cng nh , v th khng c tia l a. y khng ph i l s c , cho nn c th v n hnh bnh th ng. 6 - 3 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C lc trn dy vo c a mt l p ng c u ch v rle nhi t qu t i, nhng v n khng phng ng a mt qu nng ho c chy h ng. T i sao? p: L p ng dy ch ch c th k p th i chy t dy ch khi cu n dy ho c ng dy c a mt ng n m ch, phng ng a chy mt. Rle nhi t qu ph t i r t nh y ch c th k p th i nh y ng t cng t c khi mt qu t i, phng ng a dng i n qu t i qu l n ho c th i gian tng i di khi n mt qu nng ho c chy h ng.
- Trang 179 -
Nhng chng u khng th phng ng a v n qu nng ho c chy h ng do t n nhi t c a mt khng t t. V d mt s d ng trong nh my d t ho c trong mi tr ng khng s ch, c lc do cc s i bng ho c cc ch t b n lm ngh t ng thng gi t n nhi t, khi n mt qu nng ho c chy h ng. N u l p rle b o v qu nhi t trong cu n dy mt, tr c ti p ph n nh nhi t c a cu n dy th c th phng ng a qu nng bao g m c do t n nhi t khng t t gy ra. 6 - 3 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi cu n dy mt ti p t, c ph i l nh t nh s lm t dy c u ch khng? p: Khng nh t thi t. Ph i xem ni ti p t quy t nh. N u dng i n sau khi ti p t gy nn v t qu dng i n nh m c cng nhi u th dy c u ch t cng nhanh. N u mt u Y, i m ti p t g n i m gi a, th dng i n ti p t r t nh , khng th lm t dy ch.
- Trang 180 -
6 - 4 Kh i ng v phanh hm mt i n ki u l ng
8 - 4 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C ng i ni r ng "mt khng ng b 3 pha khi khng t i th dng i n kh i ng nh , khi t i th dng i n kh i ng l n". ng khng? p: Khng ng. Ni chung dng i n kh i ng khi mt khng ng b kh i ng tr c ti p l b ng 4 - 7 l n dng i n nh m c. Khi kh i ng khng t i v kh i ng t i, th i i m v a thng ngu n, t c quay u t 0 b t u tng ln, cng v i s tng khng ng ng c a t c quay, dng i n kh i ng cng u t cng m t tr s b t u khng ng ng gi m, khi khng t i s gi m xu ng n dng i n kh i ng v m men quay kh i ng c a n u gi ng nhau. Ch c khi khng t i, dng i n kh i ng gi m xu ng nhanh, qu trnh kh i ng ng n, t i dng i n kh i ng gi m xu ng ch m, th i gian kh i ng lu. 6 - 4 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Tr c quay c a mt ba pha l ng sc khi v tr chu vi khc nhau, ko cng m t c my, t i sao x y ra hi n t ng c lc kh i ng c, c lc khng kh i ng c? p: B i v, mt ba pha l ng sc ngoi m men l c chnh do t thng sng g c v dng i n sng g c sinh ra, cn t n t i m men l c ph , v d m men l c ph khng ng b do th t ng sng hi b c cao (bao g m sng hi d ng rng) sinh ra v m men l c ng b do ph i h p s rnh c a stato v rto khng ng gy nn. Cc m men l c ph ny s gy nhi u lo n vi c v n hnh v kh i ng c a mt cng khng gi ng nhau, do sinh ra hi n t ng khng kh i ng c. 6 - 4- 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt kh i ng v i b kh i ng u sao - tam gic c u i m g? p: G i kh i ng Y - t c l ch lo i mt khi kh i ng th cu n dy c a stato u thnh hnh Y, khi ho t ng u thnh hnh . Chng ta bi t r ng khi u thnh hnh Y th: Dng di n dy = dng i n pha = Khi u hnh th:
ien pha ap ien day ap = Tr khan 1.73 tr khan g g
ien day 1.73 ap Tr khan g Dong day au ien ( hnh Y) 1 So snh hai ci: = = Dong day ien (au hnh ) 3
Cho nn, dng i n dy kh i ng khi u cu n dy stato thnh hnh sao ch b ng 1/3 khi u thnh hnh tam gic. 6 - 4 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t mt khng ng b ba pha u , ko bm n c chuy n ng t i lui. V sau do bi n th t ng u kh i ng s t p b chy, li u c th i sang dng Y kh i ng?
- Trang 181 -
p: Khng c. Do bm n c chuy n ng t i lui thu c thi t b kh i ng t i n ng, yu c u m men quay kh i ng tng i l n, nn ph i p d ng phng php kh i ng b t ng u. Cn b kh i ng Y - m men quay kh i ng nh , kh nng kh i ng t i n ng km, v th khi s d ng s xu t hi n h u qu khng t t, nh kh i ng kh khn, th i gian kh i ng lu, th m ch chy mt. V th khng c ty ti n thay phng php kh i ng b t ng u b ng phng php kh i ng Y - 6 - 4- 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: gi m dng i n kh i ng, mt i n l ng sc ba pha c v a th ng dng cch u Y - kh i ng. i v i ba lo i mt: u 380V, u Y/ 660/380V, u Y / 380/220V, khi s d ng ngu n i n ba pha 380V, ph i chng u c th s ng phng php kh i ng ny? p: Phng th c kh i ng Y - c th khi n i n p c a cu n dy m i pha c a stato mt khi kh i ng gi m cn 1/ 3 so v i khi ho t ng bnh th ng, t t c m c ch kh i ng h p, gi m dng i n kh i ng. i n p nh m c c a cu n dy m i pha hai mt u 380V v u Y/ 660/380V l 380V. Khi kh i ng u hnh Y c th khi n i n p pha c a n h xu ng cn 220V, t c m c ch kh i ng h p. Kh i ng k t thc tr l i u thnh . Mt u Y/ 380/220V, i n p nh m c c a cu n dy m i pha l 220V. Do khi cng v i ngu n i n 380V, ch c th u thnh hnh Y, khng th u thnh n u khng s chy mt, nn khng th dng Y - kh i ng. 6 - 4- 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt i n ki u l ng sc c l n, t i sao qui nh tr ng thi nng ch cho php kh i ng m t l n, tr ng thi ngu i cng khng cho php kh i ng lin t c? p: Dng i n kh i ng c a mt ki u l ng sc c l n thng th ng g p 4 7 l n dng i n nh m c, ph t i c a n ni chung u tng i n ng ho c l c qun tnh tng i l n, cho nn th i gian kh i ng r t lu. Khi kh i ng, cu n dy stato v rto nng nhanh, cho nn tr ng thi nng ch cho php kh i ng m t l n. tr ng thi ngu i, tuy nhi t c a mt tng i th p, nhng sau m t l n kh i ng, nhi t c a cu n dy stato, rto tng m nh trong th i gian ng n, n u cha ngu i h n l i kh i ng l n hai th nhi t c a cu n dy stato, rto t s tng cao hn, tng nhanh s lo ha th m ch chy h ng cch i n cu n y. Cho nn, tr ng thi ngu i cng yu c u ph i cch m t th i gian thch h p r i m i cho php kh i ng l n sau. 6 - 4- 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao i v i mt dung l ng l n ho c mt dung l ng nh nhng kh i ng dy th nh t thi t ph i ngh cch gi m thi u dng i n kh i ng? p: Dng i n kh i ng c a mt khng ng b ki u l ng sc th ng dng, g p kho ng 4 - 7 l n dng i n nh m c. V th : (1) Khi dung l ng c a mt r t l n, nh t l khi dung l ng c a ngu n i n khng l n hn bao nhiu so v i dung l ng c a mt th dng i n kh i ng r t l n s d n n i n p ngu n s t gi m. i u ny khng nh ng gy kh khn cho vi c kh i ng mt ny m cn nh h ng n s ho t ng c a cc mt khc v thi t b i n khc c cng m t ngu n cung c p. (2) Khi dung l ng c a mt tuy khng l n nhng kh i ng r t dy, th ng
- Trang 182 -
xuyn c dng i n l n hn nhi u so v i dng i n nh m c ch y qua, s lm cho nhi t c a mt v t qu nhi t cho php. V th , i v i mt dung l ng l n ho c mt dung l ng nh nhng kh i ng dng th nh t thi t ph i tm cch gi m nh dng i n kh i ng. 6 - 4- 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi kh i ng mt 220kW 6kV, c ng i lun m t t hai, ba l n r i m i cho mt quay, cho r ng nh th c th gi m l c c n c h c. Cch lm nh v y c ng khng? p: Phng php thao tc nh v y l v cng sai l m. B i v (1): Khi kh i ng, mt dung l ng l n c dng i n xung kch r t l n, dng i n ny khi n cu n dy c a mt sinh ra l c i n t r t l n, d lm l ng cu n dy, h ng cch i n, d n n nh th ng, chy h ng cu n dy. (2) B ph n ngu n i n, do dng i n kh i ng qu l n v thao tc dy, khi n u ti p xc c a cng t c u chng chy h ng, v do u ti p xc ko ra h quang lm h ng tnh nng c a d u cch i n. (3) Thao tc ng, ng t lin t c ny s d n n thao tc qu p, gy nh th ng cch i n cu n dy v cch i n khc do qu p. (4) S l n kh i ng mt dung l ng l n tng ln s nh h ng n tnh n nh c a ton b l i i n v s v n hnh c a cc thi t b i n khc. V th khng nn kh i ng nhi u l n, c n c g ng sao cho ch kh i ng m t l n. 6 - 4- 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng b i u p ki u c m ng kh i ng h p mt khng ng b dung l ng tng i l n, ampe k ch bo r t l n, trong m t lc l i khng h xu ng c. Nhng khi nng cao i n p n tr s nh m c, ch bo c a ampe k l i nhanh chng h xu ng n tr s bnh th ng. T i sao? p: Khi kh i ng h p, m men quay nh , th i gian v n hnh t c th p c a ng c lu, do dng i n trong m t lc khng h gi m xu ng c. Do m men quay c a ng c t l thu n v i bnh phng c a i n p ngoi, v th sau khi nng cao i n p, m men quay tng ln theo t l thu n, khi n rto nhanh chng t n t c quay nh m c, dng i n cng h xu ng n tr s bnh th ng, th i i m nng cao i n p, dng i n hi tng ln, nhng ti p s nhanh chng h xu ng. 6 - 4- 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M men quay kh i ng c a mt khng ng b ki u qu n dy t i sao l n hn m men quay kh i ng c a mt khng ng b ki u l ng sc? p: Khi kh i ng, mt khng ng b ki u qu n dy, m c n i ti p i n tr kh i ng vo m ch cu n dy rto, lm gi m gc pha gi a dng i n rto v t tr ng quay, khi n thnh ph n h u cng c a dng i n rto tng ln, t lm tng m men quay kh i ng. Trong m ch rto ng n m ch c a mt khng ng b ki u l ng sc khng c cch no m c n i ti p i n tr , cho nn h s cng su t khi kh i ng r t th p, dng i n c a rto i sau t tr ng quay m t gc pha r t l n, khi n thnh ph n h u cng c a dng i n rto r t nh , l i sinh ra m men l c ph nh t nh, lm y u m men
- Trang 183 -
quay kh i ng, v th m men quay kh i ng c a mt khng ng b ki u l ng sc tng i nh . 6 - 4 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt xe c u t i sao th ng dng b hm i n t m khng dng phng php hm u ng c? p: Xe c u yu c u ph i c th d ng ph t i b t c v tr no trong khng trung, t c l sau khi mt ng ng quay, cn ph i c m men l c ngn ph t i ri xu ng t nhin, cn hm u ng c th khi mt ng ng quay ph i c t ngay ngu n i n (n u khng s quay ng c), khng cn m men l c hm n a, thm n a khi hm u ng c s lm cho mt thng qua dng i n tng d i l n, i v i mt xe c u yu c u kh i ng quay thu n chi u, cho nn trn xe c u ni chung khng dng phng php hm u ng c. 6 - 4 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cu n dy stato c a ng c khng ng b ki u hm t bn JPZ3 l bnh th ng, nhng sau khi thng i n khng t i, khng th kh i ng c. T i sao? p: Lo i mt c thi t b hm ny, khi khng i n, m t ph n t thng trong t tr ng khe h thng qua kh i hm s t c li n v i rto, theo khe h h ng tr c vo a hm s t l ng trn tr c, tr v stato thnh m ch kn. Khi t thng thng qua khe h h ng tr c sinh ra l c ht khi n a hm s t di chuy n h ng tr c v pha rto, b hm tch kh i n p u, cho nn h thng i n l mt c th quay. Mt sau m t th i gian s d ng, kh i hm s t c th mn khuy t khe h h ng tr c qu l n, khi n a hm s t khng c ht ch t, rto s khng th thot hm, g p ph i tnh hnh ny th khng th kh i ng c. 6 - 4- 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi kh i ng mt c m ng nh th hi n hnh 6 - 4- 13, sau khi l i d ng bi n th t ngu h p kh i ng, ng cng t c 2, mt lm vi c d i i n p bnh th ng, t i sao ph i ng t cng t c 3 tr c? p: Sau khi ng cng t c 2, trn u ra c a bi n th t ng u nh n chia i n p dy i n l i, m lc cu n dy gi a u ra v dy d n vo b ng n m ch, trong bi n p s c dng i n r t l n, khi n cu n dy b h ng do nng, nn ph i ng t cng t c 3 tr c. 6 - 4 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M men l c hm phanh xe i n t c a m t mt tuy v t qu yu c u, nhng khi kh i ng, s t p qu l n, nam chm khng th ht h p, mt khng th kh i ng. C phng php n gi n no b c u? p: Khi nam chm ht h p ph i kh c ph c l c tc d ng c a l xo v tr ng l ng c a b n thn, l c l xo tng i l n, do n u gi m l c nn c a l xo, t c c th gi m i n p c n thi t phanh hm xe, do m men l c hm c c a phanh qu l n, gi m thch h p l c nn c a l xo v n c th c. N u nh v y v n cha gi i quy t
- Trang 184 -
v n , c th hi gi m kho ng cch c a nam chm i n, t c c th tng l c ht v gi m dng i n kh i ng (gi m s t p), nh v y tuy lm cho khe h gi a phi n hm v bnh th ng tng i nh , nhng n u b o d ng thch ng, ni chung cn c th s d ng c. 6 - 4 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt mc c u chnh trn c n c u c l p b phanh i n t . Sau khi ng t i n th s phanh hm mt. Khi kh i ng mt, b phanh hay mt yu c u thng i n tr c? p: Mt thng i n tr c, khi nh phanh, mt l p t c quay. N u phanh thng i n tr c, th sau khi nh phanh mt v n khng th quay ngay c. Hai tr ng h p ny n u ph t i t trn khng h xu ng ho c t m t t nng ln u khng c v n g. Nhng khi ph t i ang d ng l i trn khng r i ti p t c nng ln, n u phanh thng i n tr c, th tr c khi mt kh i ng, b ph t i ko quay ng c, sau m i nng ln, khng nh ng ko di th i gian kh i ng m cn tng m men c n c a ng c khi kh i ng, th ng d n t i kh i ng kh khn, do yu c u mt ph i thng i n tr c. Nhng trong tnh hnh chung, c hai ci u c th thng i n cng lc nh m n gi n ha thi t b i u khi n. 6 - 4 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt khi kh i ng c t i n ng v t i nh th c ng dng i n kh i ng c a n gi ng nhau, nhng t i sao khi kh i ng t i n ng l i d b chy? p: Dng i n kh i ng c a mt quy t nh b i i n p kh i ng v tham s c a ng c, v th d i i n p kh i ng gi ng nhau th dng i n kh i ng khi kh i ng t i n ng v t i nh u gi ng nhau, nhng th i gian kh i ng t i n ng lu hn nhi u th i gian kh i ng t i nh , do dng i n l n ch y qua cu n dy c a mt lu nn mt d x y ra s c chy h ng. 6 - 4- 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao mt vo ma ng th ng kh kh i ng hn ma h? p: l v nhi t c a ma ng tng i th p, sau khi d ng my m t th i gian, dnh c a d u bi trn trong bi c a mt tng i l n, ngoi ra curoa truy n ng cng co l i tng i ch t, khi n m men l c tr ng thi tnh tng ln, nn kh i ng tng i kh khn. Ma h do nhi t tng i cao, dnh c a d u bi trn trong bi mt tng i nh , curoa truy n ng cng khng ch t nh ma ng nn d kh i ng. 6 - 4 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: trnh v t qu l ng nhu c u cao nh t quy nh c a h p ng cung c p i n, khi kh i ng mt, n v dng i n t t nh t ph i cch nhau 15 pht tr ln? p: H s d ng 100kVA tr ln u nn l p ng h MD ( ng h o l ng nhu c u cao nh t v cng su t). Trong ng h l p th ng k s vng quay c a a nhm c 15 pht m t l n, t c cng su t bnh qun trong 15 pht. Kim ng h ch l cng su t bnh qun l n nh t m t l n trong c thng, t c cng su t l n nh t, l cn c
- Trang 185 -
h s d ng v n v cung c p i n k h p ng li u c v t gi i h n khng. Khi kh i ng mt, nh t l mt tng i l n kh i ng t i n ng, cng su t c n thi t trong th i gian ng n l n hn cng su t c n thi t khi quay bnh th ng. Kh i ng khng h p l s v t gi i h n. Nhng ph t i nh ny r t ng n, ch m y ch c giy. N u hai thi t b kh i ng so le nhau 15 pht tr ln th c th lm cho hai l n kh i ng tr c sau khng n m vo trong b ng th ng k cng su t bnh qun 15 pht m t l n, nh trnh b ph t do v t gi i h n.
- Trang 186 -
6 - 5 Mt ki u vnh gp
6 - 5 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao thi t b c n c u nh c u treo, my t i u s d ng mt ki u qu n dy? p: C u treo, my t i u l thi t b t i n ng, kh i ng lin t c, c yu c u i u ch nh t c . N u s d ng mt ki u l ng sc th dng i n kh i ng l n, m men quay nh , kh i u ch nh t c , khi kh i ng nhi u l n dng i n l n s d n t i dao ng i n p i n l i, lm nng cu n dy, tng nhanh lo ha cch i n, gi m tu i th c a mt. B l c xung kch nhi u l n c a dng i n l n, cu n dy d b tc d ng c a l c i n t , sinh ra bi n d ng. p d ng mt ki u qu n dy, c th thng qua i n tr u ngoi c a m ch rto gi m dng i n kh i ng, tng m men quay kh i ng, i u ch nh t c bnh n. 6 - 5 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt c m ng ki u qu n dy, sau khi k t thc kh i ng c lc trong m ch rto cn th ng xuyn n i v i m t o n i n tr khng ng n m ch. o n i n tr ny c tc d ng g? Li u n c sinh ra t n th t nhi t? p: Mt c m ng ki u qu n dy khi dng trong cc lo i my c bnh (nh my c t, my d p, my nn), mt khng quay ng c, ph t i bi n i m ch theo chu k, ph t i va p r t l n. N u trong m ch rto th ng xuyn u v i m t o n L i n tr khng ng n m ch, c th m m ha c tnh c h c c a mt. Khi ph t i va p, nh khi c t thp t m, th t c gi m r t l n, khi n bnh phng thch ng nng tch tr tng i nhi u, h tr mt kh c ph c t i va p. V th , tuy c t n th t nhi t nhng v n u m t o n i n tr khng ng n m ch vo m ch rto. 6 - 5 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt ki u vnh gp dng my t i khi t i n ng chi u i xu ng, tng i n tr u ngoi c a rto s c nh h ng g n t c quay? p: Trong m ch rto c a mt ki u vnh gp ni chung, tng thm i n tr th t c quay s gi m. Nhng v i mt dng trong my t i khi ph t i chi u i xu ng, v v t qu t c quay cng k tr thnh my pht i n c m ng chuy n ng t c hm ph t i ti p t c gia tng. Lc ny, n u tng thm i n tr c a r t, s lm gi m dng i n rto, gi m m men l c hm, mt c th do tc d ng c a tr ng l ng ph t i m l i gia tng t c quay, sau khi t c quay tng, m men l c hm c a mt tng theo, sau khi t t i t c quay m i no , m men l c h ng xu ng v m men l c hm m i c cn b ng, t c quay m i khng tng n a. Cho nn lc ny tng i n tr ngoi c a rto s lm t c quay c a mt tng ln. 6 - 5 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt khng ng b ki u qu n dy t i sao khng th dng phng php thay i s i c c thay i t c ? p: T c quay ng b c a mt n : 60f/p, f l t n s ngu n i n, p l s i c c c a mt. Khi p thay i, n s thay i. Thay i s i c c i u ch nh t c
- Trang 187 -
ph i cng lc thay i s c c c a stato, rto. Thay i s c c stato c a mt ki u l ng sc th s c c c a rto s t ng i theo. Nhng s c c c a rto mt khng ng b ki u qu n dy do cu n dy rto quy t nh, mu n thay i s c c c a rto ph i thay i cch u cu n dy c a n. i u ny l r t kh. Cho nn mt khng ng b ki u qu n dy khng th ng phng php ny i u ch nh t c . 6 - 5 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt c m ng khi rto b h m ch, c t kh i i n l i c nguy hi m g i v i mt khng? p: Mt khi v n hnh tch tr r t nhi u nng l ng i n t , c bi t l do mt c m ng t n t i khe tr ng cng c l i cho tch tr nng l ng t . Khi c t mt ra kh i i n l i th nng l ng ny t ph i thng qua hnh th c no tiu hao cho h t, n u lc ny, rto c a mt h m ch th nng l ng i n t ny ch c tiu hao nhanh chng trong stato, do t thng c a stato trong ch c lt bi n thnh O, v th d n t i qu p trong stato, i n p ny c th cao t i g p 3 - 5 l n i n p nh m c s d n t i sinh ra h quang trn cng t c v c th nh th ng cch di n c a mt. 6 - 5 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt khng ng b ki u qu n dy c b bi n tr kh i ng, trong qu trnh kh i ng, n u t ng t ng t ngu n i n, t i sao h quang i n gi a u ti p xc cng t c c bi t m nh, khi n u ti p xc chy r nghim tr ng? p: Mt khng ng b ki u qu n dy khi kh i ng, cu n dy rto n i ti p vo bi n tr kh i ng. N u trong qu trnh kh i ng mt, nhanh chng c t t ngu n i n, t tr ng c a mt nhanh chng suy gi m, do m ch cu n dy rto c i n tr tng i l n, t d n n qu p r t cao trong cu n dy stato (trong tnh hnh rto h m ch, qu p s t t i g p 3 - 4 l n i n p nh m c) th gi a u ti p xc c a cng t c s sinh ra h quang m nh, lm chy r nghim tr ng u ti p xc. Cho nn khi ng t ngu n i n c a mt khng ng b ki u qu n dy ang v n hnh tr c tin ph i ng n m ch vng tr t c a rto cho nng l ng khi t tr ng suy gi m b tiu hao trong rto. 6 - 5 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: N u thay bi n tr kh i ng trong m ch rto c a mt khng ng b ba pha ki u qu n dy b ng b i n khng, nh v y i n tr r2 trong m ch rto khng thay i, cn i n khng x2 tng ln. Do tr khng z2 = r22 + x 2 trong m ch rto tng 2 ln, v th t c m c ch gi m dng i n kh i ng Iq khi kh i ng. B i v cng su t i n m b i n khng tiu hao nh hn nhi u so v i b i n tr nh v y v a c th gi m dng i n kh i ng, l i c th ti t ki m dng i n. Li u c c khng? p: Cch lm ny ch xt t i lm gi m dng i n kh i ng, m khng xt t i ph i c m men quay kh i ng. Sau khi n i ti p bi n tr vo m ch rto, khng nh ng gi m dng i n rto I2 m cn gi m h s cng su t cos2 c a m ch rto. M men quay kh i ng c a mt Mq = KmI2cos2 (Km l thng s , l t thng chnh). Do I2 v cos2 u gi m, m men quay kh i ng c a mt s tr nn r t nh , khi n mt khng th kh i ng c, cho nn m ch i n rto c a mt khng ng b ki u rto qu n dy khng c s d ng b i n khng kh i ng.
- Trang 188 -
6 - 5 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi t m t dy pha c a rto mt ki u vnh gp b t, dng i n khng t i li n dao ng c tnh chu k, t i sao? p: 12 o n cung trn vng ngoi hnh 6 - 5 - 8 bi u th nhm pha c c c a stato b n c c, I, II, III bi u th th t pha thu c nhm pha cc c c. Vng trong th hi n rto, ch c d u hi u "0", bi u th pha b t. Do trong pha b t khng c dng i n c m ng, dng i n trong cu n dy stato i ng v i pha cng tng i nh , khi rto quay t t , dng i n c a cc pha s dao ng l n c tnh chu k. N u mt t n t c quay cng k th trong ba pha c a rto u khng c dng i n c m ng, dng i n stato khng cn dao ng, cn khi khng t i g n c n t c cng k, tng ng v i rto quay ng c chi u v i t c quay r t ch m, cng lm cho dng i n stato dao ng l n theo chu k. C quay v tr m t c c, dng i n thay i m t l n, cho nn s l n thay i m i pht = t c quay cng k x tr t kh khng t i x s c c. 6 - 5 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t mt ki u vnh gp ba pha 6 c c, rto 30 rnh, khi hm, chnh l ch dng i n ba pha l trn 20%. Khi rto h m ch v khng t i, dng i n ba pha l i cn b ng. Nguyn nhn do u? p: Nguyn nhn c a hi n t ng ny l s rnh m i pha c c c a rto khng ph i l s nguyn, m l
30 2 = 1 rnh, khi n cho s rnh m i pha m i c c c a rto 3 6 3
khng th phn ph i u, b t c v tr no c a rto u khng th lm cho tr khng c a 3 pha b ng nhau, m dng i n hm l do tr khng quy t nh, cho nn dng i n hm 3 pha khng b ng nhau. Khi khng t i v rto h m ch th dng i n trong rto b ng 0 ho c g n b ng 0, rto khng nh h ng ho c nh h ng r t t n dng i n stato cho nn lc ny dng i n 3 pha cn b ng. 6 - 5 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt ki u vnh gp v n hnh t i, n u o dng i n m t pha b t k c a rto, s pht hi n tr s dng i n nh hn nhi u so v i tr s nh m c ghi trn nhn my, l i cn thay i c tnh chu k. T i sao? p: Dng i n trong rto l i n xoay chi u, t n s c a n b ng tch gi a t n s ngu n i n v i tr t, gi s tr t t i c a mt l 5%, t n s dng i n th ng l 50Hz, v th t n s dng i n rto l kho ng 50x5% : 2.5Hz. S c c trn ampe k xoay chi u ph thng khng dao ng theo s bi n i chu k c a dng i n, nguyn nhn c a n l do dng i n thay i qu nhanh khng k p lm kim dao ng, cn by gi t n s ch c 2.5 Hz, kim c th dao ng theo s thay i c a dng i n, nhng do kim cha dao ng n tr s l n nh t, dng i n bi n i nh i, khi n kim dao ng ng c l i, cho nn s c th y s nh .
- Trang 189 -
6 - 5 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt khng ng b h JZR2 s d ng c n c u v trong luy n kim, t i sao b c g p u rto c a u vnh gp d b "n pho" (n t l a) cn b c g p u khc l i khng "n pho"? p: B c g p u rto mt h JZR2 "n pho" h u nh u x y ra pha u vnh gp. Khi mt quay, d i p l c nh t nh, vnh gp s ma st v i ch i i n, v th khng ng ng tung b t carbon vo khng gian chung quanh. Tuy gi a bu ng vnh gp v i khoang trong mt c t m ngn b i, nhng khe h gi a t m ngn b i c a stato, rto i v i b t carbon m ni th v n r t l n, nn b t carbon ri trn b c g p u rto g n v chung quanh n. B c g p u c cch m t ci b c cch i n m t ci, cho d c b c cch i n t ng ci th ph n chn c a b c g p u cng khng th cch i n kn kh p c c , b t carbon ri ln n s d n d n hnh thnh m ch thng, cu i cng d n n i n p gi a cc pha khc nhau nh th ng, n t l a. Do khe h gi a stato rto r t nh , c bi t l khi di c a li s t tng i di, b t carbon ni chung kh l t vo u kia, cho nn b c g p u kia c a u vnh gp r t t khi n t l a. 6 - 5 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B bi n tr kh i ng ngm d u c a mt khng ng b ki u qu n dy c th s d ng lm i u ch nh t c khng? p: Khng c. B i v b bi n tr kh i ng u c thi t k v n hnh th i gian ng n. N u dng lm bi n tr i u ch nh t c , th m t ph n o n phi n i n tr s ph i lm vi c trong m ch rto lu di, khi n nhi t c a n tng cao, lm h ng bi n tr . Ng c l i, bi n tr i u t c l i c th dng h n ch dng i n kh i ng c a mt khng ng b ki u qu n dy. 6 - 5 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao mt khng ng b ki u qu n dy ba pha dung l ng l n, dung l ng v a ni chung khng dng phng php m c n i ti p i n tr vo r to i u ch nh t c ? p: Nh c i m l n nh t c a mt vnh gp dng bi n tr i u ch nh t c m c n i ti p v i rto i u ch nh t c l nng l ng tiu hao trong bi n tr qu l n, n u t c quay mu n i u ch nh t i m t n a t c quay nh m c th g n nh nng l ng tiu hao trong bi n tr tng ng n m t n a cng su t u ra. Cho nn mt khng ng b ki u qu n dy dung l ng l n, dung l ng v a a s l i d ng phng php xuyn c p i u ch nh t c , thng qua thi t b bi n t n a nng l ng ph i tiu hao trong rto tr v l i i n. Ch c mt khng ng b ki u qu n y dung l ng nh , khng th ng xuyn v n hnh, v n hnh v i t i nh , yu c u t c quay khng th p l m th m i dng phng php m c n i ti p i n tr vo rto i u ch nh t c .
- Trang 190 -
6 - 6 Mt m t pha
6 - 6 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong my gi t gia nh s d ng mt i n m t pha, t i sao t s s vng c a cu n dy chnh v cu n dy ph l l? p: My gi t gia nh hi n nay th ng s d ng k t c u quay trn bnh sng. Qu trnh ho t ng l: quay thu n chi u 30 giy, d ng 5 giy, quay ng c chi u 30 giy, sau tu n hon tr i tr l i. n gi n vi c i u khi n quay thu n, quay ng c, p d ng hnh th c u dy nh hnh 6 - 6 - 1, khi quay thu n th A l cu n dy chnh, khi quay ng c th B l cu n dy chnh. V m men quay v cng su t a ra c a mt khi hai chi u thu n ng c u ph i b ng nhau, nu tham s k t c u c a cu n dy s c p, th c p u gi ng nhau, t c t s s vng ph i l 1. 6 - 6 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Sau khi tho s a ton b qu t i n c a mt ki u c c c ch p, t c quay bnh th ng, nhng b t k thay i u u dy th no th chi u quay lun lun b ng c? p: l do l p ng c li s t stato. Mt m t pha ki u c c c ch p khng th dng phng php thay i u u dy thay i chi u quay c a mt. l do trong c c t stato c a mt ki u c c c ch p, t thng d i m t c c b vng ng che l p lun lun tr hn t thng d i m t c c khng b che l p, tng ng nh c m t t tr ng quay di chuy n t b ph n khng b che l p n b ph n b che l p, nh th hi n hnh 6 - 6 - 2 (a), cho nn n ko rto quay theo chi u . Thay i dy d n v n nh th . N u tho li s t stato ra, r i l p l i ng c chi u nh th hi n hnh (b), th c th thay i chi u quay c a mt. 6 - 6 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t chi c qu t tr n, tr c khi s a khng kh i ng c, nhng ng y m t cht th c th quay. Sau khi s a c th kh i ng nhng quay ng c. Nguyn nhn g gy ra hai tnh hnh trn? p: Mt qu t tr n s d ng l mt m t pha t i n. Nguyn l u dy c a n nh hnh 6 - 6 - 3. Mt c hai cu n dy. A l cu n y chnh. B l cu n dy kh i ng. T i n C u n i ti p trong cu n dy kh i ng B. N u m ch cu n dy B khng thng, th s khng c m men quay kh i ng. C th th y, nguyn nhn c a tnh hnh th nh t l t m ch i n cu n dy kh i ng ho c h ng t i n. Chi u quay c a qu t do quan h pha gi a t thng 1 cu n dy A v 2 c a cu n dy B quy t nh,
- Trang 191 -
m c n i ti p t i n C vo cu n dy B c th khi n l ch pha gi a 2 v 1 g n 90o, nhng pha c a 2 v t tr c hay t t sau so v i 1 l do cu n y B u thu n hay u ng c quy t nh. Chi u quay c a qu t nh t nh l t v tr t thng c pha v t tr c quay h ng sang v tr t thng t t sau. Nh th hi n trong hnh v , th khi 2 t t sau so v i 1 th qu t s quay theo chi u kim ng h , n u f v t tr c 1 th qu t quay ng c chi u kim ng h . C th th y, chi u quay c a qu t tr n khng ng l do u ng c cu n y B. 6 - 6 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t chi c qu t tr n m t pha ki u t i n sau khi qu n l i, lc quay th , pht hi n qu t quay ng c, th l chuy n t i n u sang dy d n c a cu n dy khc, k t qu chi u quay ng, nhng t c quay tng i ch m, l ng gi r t t. T i sao? p: Phng php thay i chi u quay c a mt m t pha t i n ph i l i u hai s i dy d n c a cu n dy ph r i u vo ngu n i n. N u t i n i sang u v i dy d n c a cu n dy khc, th th c t l em cu n dy chnh i thnh cu n dy ph , cu n dy ph bi n thnh cu n dy chnh. Tuy cng c th thay i chiu quay c a mt nhng o s vng v ng knh y c a cu n dy chnh v cu n dy ph khc nhau, t lm thay i c tnh v n hnh c a mt, v th mt khng th quay bnh th ng. 6 - 6 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt c a m t chi c qu t, khi s d ng, t c quay t ng t tng nhanh, v nng b ng tay, sau khi thay i c m, v a c m phch vo, ch th y trong qu t le ln tia l a, cu n dy chy en, c u ch chy. Qua ki m tra, th y dy u nh th hi n hnh 6 - 6 - 5. y l nguyn nhn g? p: y l s c c nguyn nhn t gi a cu n dy c a qu t v i t. Hi n t ng ny g p tng i nhi u trong h th ng b o v dy trung tnh ti p t. S c th ng x y ra trong hai cu n dy c a dy vo, nh i m ti p t trong cu n dy D th hi n trong hnh. N u u 1 u v i dy pha, u 2 u v i dy trung tnh, dng i n thng qua cu n dy A, B, C n u g c a cu n dy D. Do cu n dy D b u ng n m ch i m g (g - 2) khi n dng i n trong ton cu n y tng ln, t c c a qu t c th cao hn c, ng th i lm nng cu n dy. N u sau khi dng i n tng m v n nh hn dng i n nh m c c a c u ch, th dy ch s khng t. Trong tnh hnh ny, n u thay i c m, c kh nng lm cho u 1 u v i y trung tnh, u 2 u dy pha. Nh v y dy pha ch thng qua m t ph n nh c a D l ti p t, dng i n s r t l n, th l sinh ra hi n t ng te l a, khi n cu n dy chy en, dy c u ch b t. Cho nn, khi t c quay c a qu t x y ra khc th ng, tr c tin ph i ki m tra cch i n gi a qu t v i t xem c t t khng, nh m b o m an ton. 6 - 6 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cc my m th ng tr ng thi khng t i ho c t i nh , t i sao khng nn s d ng mt m t pha ki u t i n?
- Trang 192 -
p: Khi t i nh ho c khng t i, mt m t pha t i n vo tr ng thi v n hnh hai pha khng i x ng, t n hao c a cc b ph n do dng i n th t pha m gy nn, ng c l i l n hn l khi t i, nhi t c a n cng cao hn tr ng thi t i. Cho nn cc lo i my mc th ng tr ng thi khng t i ho c t i nh th khng nn s d ng mt m t pha t i n. 6 - 6 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao my khoan i n c m tay ph i s d ng mt (kch) n i ti p m t pha? p: Mt (kch) n i ti p xoay chi u m t pha c cc u i m sau: (l) C c tnh c h c m m, t c khi ph t i tng, t c gi m nhanh, khi ph t i gi m, t c tng cao. (2) Kh nng qu t i tng i l n. (3) Ngu n i n xoay chi u m t pha d c. Ba u i m trn dy v a ng thch h p v i yu c u c a my khoan i n c m tay. Cho nn, ni chung khoan i n c m tay u s d ng mt (kch) n i ti p m t pha. 6 - 6 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T c quay c a u khoan m t s khoan i n l kho ng 700 - 900 vng/pht. Cn t c quay c a rto khoan i n l trn m t v n vng pht, ph i dng bnh rng gi m t c. T i sao khng ch t o rto c a khoan i n c t c th p? p: T c quay c a rto khoan i n cao c th thu nh th tch, b i v mt c th tch nh nhau th t c quay cng cao, cng su t cng l n. N u t c quay c a mt r t th p th th tch c a khoan i n s ph i r t l n. 6 - 6 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao mt m t pha t di n khi khng t i, nhi t l i tng cao hn khi v n hnh c ph t i nh m c? p: Mt m t pha t di n ch khi d i ph t i nh m c, t i n chia pha m i c th lm cho khe tr ng c a mt hnh thnh t tr ng quay trn, lm cho mt vo tr ng thi ho t ng t t nh t. Khi khng t i, t tr ng quay d ng el p, nh v y c th lm tng t n hao c a mt. Khi t n hao do t tr ng quay d ng elip m tng ln l n hn t n hao do dng i n ho t ng nh m gi m, th t ng t n hao s l n hn khi ph t i nh m c. Cho nn, nhi t khng t i c a ng c, ng c l i cao hn khi ho t ng ph t i nh m c. 6 - 6 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Hnh 6 - 6 - 10 (a) l s u dy c a mt ba pha dng lm mt m t pha. Cu n dy chnh l do hai cu n dy pha n i ti p l i t o thnh. T i sao hai cu n dy pha ny ph i u v i nhau cng u?
- Trang 193 -
p: Mt m t pha yu c u cu n dy chnh, cu n dy ph l ch nhau m t gc i n 90o trong khng gian. T thng do hai cu n dy sinh ra ph i l ch nhau m t gc i n 90o trong khng gian. Cu n dy chnh u v i nhau theo u cng tn s ph h p yu c u ny. Nhn hnh (b) ta th y: t thng cu n dy chnh 12 c h p thnh b i t thng 14 c a cu n dy pha th nh t v t thng 52 c a cu n dy pha th hai l ch nhau v i t thng 36 c a cu n dy pha th 3 (t c t thng c a cu n dy ph ) m t gc 90o. N u n i u v i cu i cu n dy th t thng cu n dy chnh ph trn cng m t ng tr c, s khng ph h p v i yu c u b tr khng gian c a cu n dy chnh ph .
- Trang 194 -
6 - 7 Mt c gp ch nh lu ba pha
6 - 7 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt c gp ch nh lu ba pha, khi dng phng php thay i th t pha thay i chi u quay, t i sao trong tnh hnh ph t i nh nhau, dng i n a vo ng c l n hn c? p: B i v sau khi thay i chi u quay c a mt, t tr ng quay v i n th c m ng c a n trong cu n dy stato v chi u i n th c a cu n dy i u ch nh do ch i i n sinh ra u thay i theo. N u khi mt v n hnh th p hn t c quay ng b , khi cha thay i, nng cao h s cng su t, v tr c a ch i i n ph i sao cho th i gian m t tr ng quay c t cu n dy i u ch nh gi a ch i i n tr hn th i gian c t cu n dy stato, nhng sau khi thay i, chi u quay t tr ng quay, t tr ng quay s c t cu n dy i u ch nh tr c. Nh v y, pha c a i n th ph s v t tr c cu n dy stato, khi n h s cng su t h th p. Cho nn, trong tnh hnh cng su t khng thay i th dng i n u vo c a mt s tng cao. Khi thay i chi u quay mu n lm cho dng i n v i cng ph t i v n gi nguyn khng i ph i cng v i thay i th t pha, chuy n i c v tr bnh rng lin ng. 6 - 7 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt bi n i t c c gp ch nh lu ba pha c p i n b i rto th chi u quay c a rto v chi u quay c a t tr ng c a n c gi ng nhau khng? p: Khng cng chi u. B i v sau khi r t u vo ngu n i n, trong rto s sinh ra t tr ng quay, nhng stato c nh, cho nn khng th quay theo chi u c a t tr ng quay. Do quan h ph n tc d ng, rto s quay ng c chi u quay c a t tr ng xoay. 6 - 7 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: N u pht hi n t n hao ma st gi a ch i than v i b i chi u c a mt c gp ch nh lu qu l n, li u c th bi m t t d u bi trn ln b m t b i chi u gi m ma st khng? p: Tuy t i khng c bi d u bi trn ln b m t b i chi u, v r ng d u bi trn s lm cho b i carbon v b i t bm ln b i chi u v tch t l i trong cc rnh gi a cc phi n i chi u. B t carbon d n i n, v th s lm ng n m ch l n nhau gi a cc phi n i chi u, gy nn l a vng, b i chi u s nhanh chng b chy h ng. N u trn b i chi u c dnh d u m cn ph i dng xng r a s ch m i ng.
- Trang 195 -
6 - 8 H h ng v ki m tra s a ch a mt
6 - 8 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t mt th p p qu n ch ng hai l p, cu n dy trong m t rnh no c a stato, do s c ch m v , lm chy vi s i dy ng. Ngoi ph n b chy ra, ch t cch i n c a cc b ph n khc c a cu n dy u t t nguyn, lm th no s a ch a v i yu c u nhanh, t t r ? p: t ng t chy t vi s i dy ng, cch i n c a cu n dy cn cha b h ng, ch c n u l i ch b t l c th lm vi c bnh th ng, khng c n tho m t ph n ho c ton b qu n l i. Nhng trong rnh khng cho php c u n i. C th c t b t m t ph n ch t, m i hai u ch t c thay b ng o n dy d n m i t vo trong rnh, cn hai u em hn v i ch t ngoi rnh ( ch u n i b c kn b ng l ng m ng). Khi n i xong nhng cha hn, ki m tra xem c ch no khng thng v i ton b cu n dy, n u c s a ch a xong m i hn. Cch i n lt rnh b chy h ng ph i thay (sau khi s a ch a, n u khng cn h h ng th dng i n khng t i ba pha ph i cn b ng). S b th nghi m khng cn h h ng xong cn ph i qua x l ngm sn, s y kh. 6 - 8 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cu n dy ho c nhm cu n dy c a m t mt ba pha u ng c. Dng d ng c h u hi u n gi n g ki m tra? p: Dng m t kim nam chm nh v hai c c pin. Tr c tin tho n p u v rto c a mt t th ng ng rto ln, sau u pin vo m t pha b t k, cho kim nam chm di chuy n theo chu vi ng trn st b m t li s t, ph i nhn th y kim nam chm chuy n ng u, c cch m t s rnh c bao b i m t c c, s chuy n ng 180o. N u pht hi n kim nam chm t ng t i chi u m t ch no , ch ng t cu n dy ni u nh m. N u s rnh cch nhau khng c qui lu t th cu n dy ho c nhm cu n dy u sai. 6 - 8 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt i n sau khi s a ch a ph c h i, t i sao khng cho php dng i n khng t i qu l n ho c qu nh ? p: Dng i n khng t i c a mt vo kho ng 30 - 50% dng i n nh m c. N u s vng c a nhm cu n dy khi s a ch a ph c h i mt nhi u ln, ho c u nh m (nh u nh m thnh Y) th dng i n khng t i c a mt s r t l n. Dng i n khng t i qu nh , cng su t u ra c a mt khng . Dng i n khng t i qu l n th mt d nng, cho nn u khng cho php. 6 - 8 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Sau khi cu n dy mt ng n m ch, theo l thuy t th dng i n khng ch y qua cu n dy ng n m ch n a, nhng khi tho cu n dy ra, pht hi n ch ng n m ch b chy c bi t r r t. T i sao? p: B i v trong mt t n t i t tr ng xoay chi u m nh, cho nn sau khi cu n dy b ng n m ch v n c t thng xoay chi u ch y qua, v c m ng ra th i n ng c m ng trong cu n dy ng n m ch. Th i n ng c m ng ny s sinh ra dng
- Trang 196 -
ch ng n m ch
6 - 8 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi do ngu n i n t pha d n n chy nhm cu n dy mt, n c c trng nh th no? p: Mt u hnh sao, khi ngu n i n t pha, do nhm cu n dy m t pha khng c dng i n, cn dng i n hai pha kia v t tr s nh m c, v th trn nhm cu n y s c c trng tng i r: m t nhm cu n dy hon ton t t, nhm cu n dy c a hai pha kia tr nn en s m. Mt u hnh tam gic th khi t m t pha ngu n i n, ch c dng i n cu n dy m t pha tng ln, cho nn cu n dy m t pha b en, nhm cu n dy c a hai pha hon ton t t. 6 - 8 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong khi quay, stato v rto c a mt x y ra ma st, li u c th ti n nh ng knh c a rto gi i quy t? p: Khng c. V r ng hi n t ng ma st gi a stato v rto trong khi mt quay ni chung l do cc nguyn nhn: bi mn khi n rto h xu ng ho c vng c a tr c mt qu l n v.v... V th ph i tm ra nguyn nhn kh c ph c. N u n gi n ti n nh ng knh rto th s lm cho khe h gi a stato v ro to tng ln, dng i n kch t c a mt tng s lm km tnh nng v n hnh c a mt, gi m ch tiu hi u su t h s cng su t. V th , lm nh v y l sai l m. 6 - 8 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi trong stato c a mt c b t s t, s c nh h ng g i v i mt? Lm sao kh c ph c? p: Trong mt n u c b t s t, th sau khi stato thng i n, ch u tc d ng c a t tnh b t s t s d ng c d y, gy nn ma st l n nhau gi a rto v stato thng qua b t s t, khi n nhi t mt tng ln, nh h ng n hi u su t c a mt. Khi nhi u ni trong stato c b t s t th ph i tho rto ra, cho i n p th p hn i n p nh m c 1/3 vo stato, khi n b t s t ng d ng nh kim, lc ny dng kh nn th i bay chng. 6 - 8 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi l y ng n m ch mt, t i sao sau khi tho rto ra, l i cn m t t thanh s t ho c mi ng s t vo trong stato? p: Dng i n sau khi thng i n khng nh ng do i n tr bn trong cu n dy quy t nh m cn lin quan n i n c m c a n. i n c m cng l n th dng i n cng nh , thanh s t trong stato lm tng i n c m c a n, nh th gi m c dng i n. 6 - 8 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi ti n hnh x l s y ng n m ch th p p i v i mt, ni chung dng i n xoay chi u m khng dng i n m t chi u? p: Ti n hnh x l s y mt, l b i v bn trong mt b m, c n c. N u dng i n m t chi u khi s y, do i n m t chi u c tc d ng i n gi i i v i n c,
- Trang 197 -
khi n cch i n c a mt cng tr nn km. i n xoay chi u khng c tc d ng i n gi i i v i n c, hn n a d c c hn so v i ngu n m t chi u, cho nn ni chung khi ti n hnh x l s y ng n m ch i n p th p i v i mt, u dng i n xoay chi u. 6 - 8 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi o u v cu i c a cu n dy rto c a mt xoay chi u, th ng dng cch u dy nh hnh 6 - 8 - 10, cho i n p xoay chi u tng i th p (kho ng 50V) ln pha A, o UAB, UAC, UBC n u c c UAB = UAC > UAO, UBC 0 th A, B, C l u. T i sao? p: Sau khi cho i n p ln pha A, cu n dy ny s sinh ra t tr ng xoay chi u, c m ng ra i n p trong hai pha B, C. Do cu n dy hai pha B, C u l ch pha 120o v i pha A v v tr khng gian, nn i n p c m ng c a chng b ng nhau, do UAB = UAC > UAO, hai i m B, C khng chnh l ch i n th , UBC = 0. Nhng n u o c UAB = UAC < UAO th ch c n i u c a pha A, cn n u o c UAB > UAO, m UAQ < UAO th ch c n thay i hai u pha C s c quan h ni trn. 6 - 8 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: N u su u dy ra c a rto mt c m ng ba pha khng u vo tr u dy v my, cng khng nh d u u v ui, th ph i dng phng php g u n thnh Y ho c m khng b sai? p: Tr c tin dng ng h m xc nh hai u dy no l thu c m t nhm cu n dy, sau l y b t k m t u c a cu n dy cc pha u thnh hnh sao (nh hnh 6 - 8 - 11). Cho i n xoay chi u i n p th p (nh 30V) vo cu n dy m t pha, n u o c U12 = U13 >30V (kho ng 35V) th cch u l ng. N u U12 (ho c U13 ch c hn 20V th ph i i hai u dy 2, 5 (ho c 3,6) c a cu n dy l c. N u mu n u thnh tam gic c th p d ng phng php trn o c c c tnh tng i ng r i n i u ui l c (42, 53, 61) u v i nhau. 6 - 8 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Lm th no dng ng h v n nng v pin kh phn bi t u v ui c a nhm cu n dy rto mt ba pha? p: Tr c tin tm ra hai u c a cu n dy m i pha, r i u dy theo hnh 6 - 8 - 12, sau l y dy m c a c qui l n l t ti p xc v i d u D5 v D6, n u kim ng h mV quay cng chi u th c c tnh u D5 , D6 l cng tn. Ti p , i m t u c a ng h mV t D4 sang D5 ,cng dng dy m c a pin, ti p xc v i D4 v D6, n u kim ng h m quay chi u gi ng nh tr c th D4, D5, D6 ho c D1, D2, D3 u l u cng c c tnh (t c cng l u u ho c cng l u cu i).
- Trang 198 -
6 - 8 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t mt khng ng b , khi cha thng i n c th l y tay quay rto mt, nhng khi kh i ng khng t i, mt l i b ht ch t khng ng y. Sau khi ng t ngu n i n, rto l i c th l y tay quay c. T i sao? p: l do sung v rto c a mt ny khng ng tm, gy nn khe h khng u, khi n m t t thng bn khe h nh s cao, l c ko t l n ng c l i l c ko t bn khe h l n s nh , do sinh ra l c ko t m t bn r t l n. L c ko t m t bn khe kh i ng l tr s l n nh t, l n g p nhi u l n khi quay. Sau s gi m d n theo s tng ln c a c quay. Khi m men quay do l c ko t m t bn sinh ra l n hn m men quay kh i ng c a mt th rto c a mt s b ht ch t, khng th kh i ng c. 6 - 8 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t mt ba pha ki u l ng sc, quay khng t i bnh th ng. Khi c t i th kh kh i ng, khi quay t c th kh ch m. T i sao? p: N u sng c a mt c s c th khi khng t i cng khng th quay bnh th ng c. N u do thi t k khng t t d n n kh kh i ng th sau khi kh i ng t c quay khng n n i gi m r r t, kh ng nh l trong rto c dy d n b t, khi n dng i n chung quanh trong rto khng cn b ng, sinh ra l c ko t khng cn b ng, tng i n tr rto, do kh kh i ng, m t c khi quay gi m r r t. 6 - 8 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t mt ba pha u hnh sao ki u l ng sc (C 6 u dy ra) l y ba u trong s u v i ngu n i n, ba u khc lm i m trung tnh. Lc ny mt c th quay bnh th ng. Nhng i ba u u v i ngu n i n th mt khng quay c, m l i pht ra ti ng ku ong ong. l nguyn nhn g? p: Mt ny nh t nh c m t pha ch m v , m i m ch m v cch i m trung tnh khng xa, do ni ny c b n c cng i n th v i t, dng i n r r t nh , nn mt sau khi thng i n c th quay c bnh th ng. Nhng, gi s dng ba u c ch m v lm dy vo c a ngu n i n th i n th gi a i m ch m v v i t s r t cao, dng i n r r t l n, khi n mt ny tr thnh kh i ng m t pha nn khng th quay, l i pht ra ti ng ku ong ong. 6 - 8 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Rto l ng sc b t thanh l ng s c nguy hi m g v c trng c a n? p: Rto t thanh l ng s c cc tri u ch ng sau: (1) M men quay kh i ng s t gi m, khi nghim tr ng khng ko n i ph t i kh i ng. (2) Khi t i, t c quay gi m r r t, rto nng. Khi t thanh l ng nghim tr ng s xu t hi n: (1) Khi t i thn my rung d d i, v c ti ng n tng i l n. (2) Khi v n hnh c ph t i, kim c a ampe k dao ng theo chu k. (3) Tho mt ra ch t thanh l ng c a rto c v t chy en.
- Trang 199 -
6 - 8 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mu n s d ng ampe k d ng k m ki m tra dng i n cc pha c a mt khng ng b ba pha xem c i x ng khng, nhng c m t dy d n n m ch t gi a cc thi t b i n khc, khng th o c. Lm sao c th o c? p: Cng lc hai dy d n c a hai pha c th o c vo trong ampe k d ng k m, s c o c chnh l dng i n c a pha th ba. B i v mt khng ng b ba pha u l cch u ba pha ba dy, dng i n ba pha c a n I A + I B + I C = 0, t c I A = - ( I B + I C ) cho nn c th dng phng php trn o (d u m th hi n dng i n pha A trn th c t b ng t ng dng i n c a hai pha o c, nhng chi u ng c nhau v khng nh h ng k t qu o). 6 - 8 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi cu n dy c a mt b m, thng i n ho c ng n m ch s y th dng i n ph i t t tng ln cho nhi t tng d n, hay c n l p t c tng ln t i nhi t c n thi t? p: Khi cu n dy mt b m, p d ng phng php ng n m ch s y, th nhi t l ng c a mt l do bn trong cu n dy sinh ra, n u khi s y, dng i n tng r t nhanh s lm Cho nhi t bn trong cu n dy tng cao r t nhanh. Khng kh ho c kh m bn trong cu n dy khng k p pht tn, s n bn trong, khi n cu n dy b h ng c h c, cho nn ni chung yu c u gia nhi t i v i mt l n n 60 ~ 70o khng c d i 12 ~ 30 gi . Mt 50kW tr ln v mt ki u ng kn l 3 - 4 gi . Mt dung l ng nh th th i gian c th rt ng n. 6 - 8 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Kh ng ch cng t c c a mt khng c hm v sau khi b t ng t cng t c dy vo trn m t c p, li u c th s a ch a c ngay cng t c v ng dy c a mt khng? p: Khng c. Sau khi ng t ngu n i n c a mt, do tc d ng qun tnh, rto c a mt v n ti p t c quay m t lc n a m i d ng l i. C nh ng thi t b l ng qun tnh t c cao c l n, t lc ng t i n cho n lc d ng, th m ch i h i th i gian trn 30 pht. Trong th i gian ny, do trong li s t rto c t d s sinh ra i n th c m ng t d trong nhm cu n dy stato, t i th i i m ng t ngu n i n, tr s i n th c m ng t d cng t t gi m xu ng cho n khi gi m xu ng n 0, cho nn tr c khi mt cha ng ng quay h n, khng c ki m tra s a ch a cng t c v ng dy c a mt.
. . . . . .
- Trang 200 -
CHNG VIII
nng l ng ny, cc my mc c gi i nh c n c u trn tu th y ph i s d ng mt c bi t, l ng qun tnh chuy n ng nh , nh mt c rto ng knh nh , di l n ho c mt hai rto. 8 - 1 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao my pht i n m t chi u u l ki u ph n ng quay, cn my pht i n xoay chi u u l ki u t c c quay? p: B i v my pht i n m t chi u t o ra l i n xoay chi u, ph i qua b i chi u ch nh lu bi n thnh i n m t chi u. N u i ph n ng thnh stato, v n ph i cho i n xoay chi u c a stato qua b i chi u ch nh lu bi n thnh i n m t chi u, nh v y th ch t o s kh khn. M ph n ng my i n xoay chi u l n, i n p cao, dng i n khng c n qua b ch nh lu i chi u, cho nn dng lm stato, cn dng i n m t c c c n th nh , i n p th p, c th thng qua vng tr t d n i n vo, ch t o tng i d , cho nn dng lm ph n quay. 8 - 1 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T c quay c a khoan i n ni chung ch vi trm vng/pht, t i sao u s d ng mt t c r t cao, l i dng bnh rng gi m t c m khng tr c ti p s d ng mt t c th p? p: Khi cng su t ra c nh, th th tch c a mt g n nh t l ngh ch v i t c quay, t c quay cng cao, th tch cng nh tr ng l ng cng nh . Khoan i n l d ng c i n c m tay, tr ng l ng yu c u ph i nh , s d ng mt t c quay cao (bao g m c b gi m t c) c th thu nh th tch, gi m tr ng l ng. Nh khoan i n v i qui cch 13 mm nh nhau, th lo i khoan i n 3000/pht s n ng 6.8kg, khoan i n 15000 vng/pht s n ng 4.5kg. N u l y cng su t ra nh nhau, so snh tr ng l ng c a mt c t c quay khc nhau th s tng gi m n i b t. 8 - 1 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khe h gi a stato, rto c a mt c m ng th nh , cn khe h c a mt ng b th l n? p: Khe h c a mt cm ng l n hay nh s tr c ti p nh h ng n h s cng su t b i v khe h cng l n th dng i n kch t ph n khng (v cng) m mt l y t l i i n s cng l n, h s cng su t c a mt s gi m r r t. b o m h s cng su t cua mt i n c m ng khng n n i qu th p, c n ph i lm sao cho khe h c a mt tng i nh . Mt ng b th l i khc. Dng i n kch t c a n khng do i n l i xoay chi u cung c p, m do dng kch t m t chi u. Cho nn, khe h l n nh khng nh h ng n h s cng su t. M t khc, khe h c a mt ng b cng l n th kh nng qu t i c a n cng cng l n, cho nn khe h c a mt ng b tng i l n. Nhng khe h qu l n cng s lm cho t th kch t m t chi u tng ln, khi n kch th c thi t k c a c mt tng ln. Cho nn c n c khe h v a ph i thch h p. Nhng ni chung, khe h c a mt ng b ph i l n hn mt c m ng m t cht. 8 - 1 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt s d ng trong n c ho c trong gi ng c g khc so v i mt bnh th ng?
- Trang 202 -
p: Mt s d ng bnh th ng a ph n l ki u phng h ho c ki u ng kn. Lo i phng h c th phng ng a n c ma t t vo, lo i sau c th phng ng a b i b m, t p ch t trong khng kh xm nh p. Mt s d ng trong h m m l ki u ch ng n , n hon ton kn v c th ch u c b n m khng b ph ho i. Khi do cc nguyn nhn nh ng n m ch, nh th ng lm cho mt pht ra tia l a i n, th m ch d n t i n bn trong s khng gy n ton b h mm . Mt s d ng d i n c l ki u ng p trong n c. B i v n c bi n ho c n c sng ni chung u ch a mu i v cc khong ch t, chng u l ch t d n i n. N u n c vo trong mt s ph ho i cch i n, gy ng n m ch. Cho nn mt ng p trong n c ph i c tnh nng kn t t, c th phng ng a n c xm nh p vo bn trong mt. 8 - 1 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cnh qu t c bn ngoi v mt ki u ng kn hon ton c tc d ng g? p: Tc d ng c a n ch y u l t n nhi t. B i v nhi t l ng t n t a t l thu n v i di n tch t n nhi t. Mt ng kn hon ton d a vo b m t v my t n nhi t, m c ch c a vi c c nhi u cnh qu t bn ngoi v my l lm tng di n tch t n nhi t, t gi m nhi t c a mt, ko di tu i th mt. ng nhin nh v y s lm ph c t p thm cng ngh . 8 - 1 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao mt c nh , c v a ph i dng nm rnh t tnh? p: Do yu c u cch i n v cng ngh , li s t mt c v a v c nh p d ng rnh m mi ng, ni chung, dng nm rnh phi t tnh lm kn mi ng rnh, do sng hi t tr ng khe h tng ln, khi n t n hao s t v t n hao dao ng xung b m t rng rto tng ln, do t n hao s t ph tng ln s d n t i gi m th p hi u su t c a mt, nhi t c a nhm cu n dy cng tng ln theo. c i thi n tnh hnh ny, c 1 s mt c v a c nh p d ng nm rnh t tnh, ni chung t n hao r t c th gi m 40 60%, dng i n khng t i gi m 15 - 25%, nhi t cu n dy l n nh t c th gi m 20%. Nh v y s c cc u i m c i thi n tnh nng, nng cao hi u su t, gi m tiu hao i n nng c a mt. 8 - 1 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: 2 mt c kch th c g n b ng nhau nhng t c quay khc nhau, t i sao ph n gng li s t stato, rto c a my c t c cao l i dy cn ph n ch li s t t c th p l i m ng? p: Mt c kch th c g n b ng nhau th t c quay cao s c s c c t m di n tch m i c c s l n, t thng m i c c v t thng thng thng qua ph n gng rto, stato u tng tng ng, b o m m t t thng nh t nh c a ph n gng, cao gng c n tng dy tng ng. Ng c l i, s c c c a my t c quay th p s ph i nhi u, di n tch m i c c s nh t thng m i c c v t thng thng qua ph n gng stato, rto u gi m tng ng, cao gng cng gi m m ng tng ng. 8 - 1 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao rto c a my pht i n tua bin kh ch t o thnh d ng nh m di, cn rto my pht i n tua bin n c th ng n m to?
- Trang 203 -
p: B i v, t c quay c a my pht i n cng cao th t su t l i d ng v t li u c a n cng cng l n, gi thnh s cng th p, ch tiu kinh t khi v n hnh cng cng cao. V th , khi thi t k trong i u ki n b o m t n s nh t nh, lun lun c g ng gi m s c c tng t c quay. T c quay cao nh t c a my pht i n c dng i n t n s 50Hz l 3000vng/pht, l c ly tm khng v t qu c ng cho php c a v t li u th ph i h n ch ng knh c a rto, t c i n p v dung l ng nh t nh th ph i c g ng tng di c a li s t rto, khi n rto nh m di. My pht i n tua bin n c th t c quay c a n l do chnh l ch m c n c quy t nh, ni chung vo khong 80 - 500vng/pht, b o m t n s nh t nh th c n ph i tng s c c c a mt, nh v y bu c ph i tng ng knh c a rto. ng th i, xt n s thay i d t ng t c a ph t i, thay i t c quay c a my pht i n khng n n i qu nhanh, ph i tng l ng qun tnh chuy n ng GD2 , cng t c l ph i tng ng knh rto. V th rto v a to v a ng n. 8 - 1 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao qu t c a mt cao t c u dng qu t ng knh tng i nh ? p: M t trong cc nguyn nhn gy ra ti ng n c a mt l ti ng n khng kh. S lu ng c a khng kh khi qu t quay s sinh ra ti ng n khng kh. Ti ng n ny c lin quan t i k t c u c a qu t, l n c a kch th c, hnh dng hnh h c, t c quay cao hay th p, tnh hnh c n gi k t c u ng gi... Ni chung ng knh c a qu t cng l n, t c quay cng cao th ti ng n cng l n. ng th i khe h gi a mp qu t v i bu ng thng gi qu nh s sinh ra ti ng rt. kh c ph c ti ng n ny, i v i mt cao t c khng nn s d ng qu t l n m u dng qu t ng knh tng i nh . 8 - 1 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B my c a mt m t chi u s d ng thp c cn b my c a mt xoay chi u s d ng gang, l do t i sao? p: B my c a my i n m t chi u khng nh ng dng t c c m cn dng lm v t d n t , m d n t su t c a gang th p hn thp c, tnh nng d n t cng l i khng n nh. Cho nn b my c a my i n m t chi u s d ng thp c ch khng s d ng gang. Cn b my c a my i n xoay chi u ch dng stato, khng dng lm v t d n t , cho nn ch t o b ng gang. 8 - 1 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao b i chi u c a my i n m t chi u, ni chung l p khng th ra? u tr c
p: u tr c th ra v b i chi u c a my i n m t chi u, n u l p cng m t u s c cc nh c i m sau: (1) B i chi u c a my i n m t chi u ph i th ng xuyn ki m tra s a ch a cn u th ra c a my i n c my ng l c ( i v i my pht i n) ho c my ph i ko ( i v i mt) v th ki m tra s a ch a bo d ng khng ti n l i. (2) My i n m t chi u th ng p d ng hnh th c thng gi, khng kh lm mt t u b i chi u a vo, thng qua c c chnh v rto, sau thot ra u khc. N u u th ra c a tr c v b i chi u cng m t u th khng kh a vo my i n c th do thng qua my mc n i v i n b nng, do nh h ng n tng nhi t c a my i n. (3) Ph n my mc n i v i my i n c th sinh ra
- Trang 204 -
ch t b n ho c ch t kh c h i d b ht vo, nh h ng n s s ch bn trong my, gy n mn cch i n ho c ng n m ch. (4) Ch n ng do u th ra c a tr c truy n n (do ph n my mc n i v i my i n sinh ra v do l p rp khng ng gy ra) s nh h ng s ho t ng bnh th ng c a b i chi u gy ra tia l a. Cho nn, ni chung b i chi u c a my i n m t chi u lun lun l p u kia c a u tr c th ra. 8 - 1 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt khng ng b cao t c c v a, c l n JK, JKZ c th p d ng phng php hon i hai dy vo lm cho n quay ng c khng? p: Khng c. Mt cao t c lo i ny s d ng qu t xoay chn v t (cch xo n) h ng tr c, khng kh lm mt c ht vo t pha d i hai u mt, qua u cu n dy stato, khe h , ng thng h ng knh l gi h ng tr c c a li s t rto, n ph n gi a d i b my th thot ra. N u hon i hai s i dy vo c a b i chi u, khi n mt quay ng c, th ton b ng thng gi lm mt u o ng c. Do o h ng khng t t, c ng v i tc d ng qu t c a rto, l c c n c a gi tng ln, l ng gi gi m, khi n mt qu nng. Mt lo i ny u c hai u tr c nh ra, n u c v tr dy ra th cp i n dy vo l i tng i di, khi s n xu t c n quay ng c, c th i u my i n s d ng. N u v tr dy ra v di c a cp i n b h n ch th c th dng phng php gia nhi t c c b nhanh i l n nhau qu t chn v t hai u rto. 8 - 1 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao b my mt xoay chi u c c gn t a nhi t, cn mt m t chi u l i khng c? p: Li s t c a stato mt xoay chi u c nh trong b my. Nhi t l ng do t n hao ng c a nhm cu n dy stato v t n hao dng xoy t tr c a li s t stato sinh ra ch y u thng qua b my t n vo trong khng kh, c gn t n nhi t trn v my c th tng di n tch t n nhi t, gi m tng nhi t c a mt. Mt m t chi u, do trong b my c nh t c c chnh, l n v chi u c a t thng trong b my u l c nh, trong stato khng c t n hao s t, gi a t c c chnh c khng gian tng i l n, nhi t l ng do cu n dy c c chnh sinh ra, c th t n ra qua thng gi gi a cc c c m t cch ti n l i. Cho nn trn b my khng c gn t a nhi t, nh v y vi c ch t o b my cng ti n l i. Nhi t l ng do t n hao ng v s t c a rto sinh ra thng.qua ph n c a mi ng u mt m t chi u t n vo trong khng kh. 8 - 1 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c lc trn n p u tr c sau c a mt l ng sc ba pha ki u kn u c ba l c inh vt? p: l l chuyn dng o khe h gi a rto, stato c a mt khi ki m tra. Khi o c th tho inh vt ra, c m cn l vo l c th o khe h m t cch d dng. 8 - 1 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cnh qu t c a rto mt ki u phng h , t i sao khng c cch qu xa t m ch n gi? p: Gi s cnh qu t rto c cch t m c n gi qu xa, th dng kh do cnh qu t th i ra v khng kh c a ht gi s hnh thnh dng xoy, t lm y u dng
- Trang 205 -
kh tr c ti p th i ln ph n u cu n dy v li s t stato c n lm mt nh t. Cho nn, ngoi p ng yu c u v m t c kh c a mt ra, kho ng cch gi a cnh qu t rto v i t m c n gi khng c qu xa, nh m trnh nh h ng hi u qu lm mt. 8 - 1 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao my pht i n xoay chi u c l n u c nh nhm cu n dy ph n ng ln stato? p: B i v i n p c a my pht i n c l n tng i cao, cch i n c a cu n dy i h i cao, ph n quay m mu n nng cao tnh nng cch i n c a nhm cu n dy th tng i kh khn. Cn i n p c a nhm cu n dy t tr ng th th p, d cch i n. M t khc, n u l p nhm cu n dy ph n ng ln rto th tr ng l ng c a n s n ng g p nhi u l n, gy nhi u kh khn v k thu t. Cho nn, my i n xoay chi u c l n u l ki u t tr ng quay.
- Trang 206 -
8 - 2 Li s t
8 - 2 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ch t o, n u khng thay i thi t k c, em l thp silic (D11) dng mt l p ln li s t bi n th , cn l thp silic (D41) dng bi n th l p ln li s t mt, s x y ra chuy n g? p: Do hm l ng silic khc nhau, nn l thp silic D41 v D11 khc nhau v tnh nng. T n hao s t c a D41 tng i nh , cn vn ampe kch t tng i l n, tnh nng c gi i tng i km, c tnh gin. T n hao s t c a D11 tng i l n cn cng su t (vn ampe) kch t tng i nh , tnh nng c h c tng d i t t, hi gin. V d , v i m t t thng 1.4 tesla (T) (14000 Gaox) th m i khng phi n thp silic D11 s t n hao s t l 6.9W, 11.5VA kch t , cn D41 ch c 2.59W, 25.8VA kch t . Do n u em D11 dng vo li s t bi n th th t n hao s t s tng 2 - 3 l n. Cn dng i n kch t l i gi m kho ng m t n a so v i c, khi n bi n th nng, th m ch khng v n hnh c. 8 - 2 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: S hai phi n d p, ci no chnh xc, t i sao? p: Hnh 8 - 2 - 2 (a) chnh xc, hnh 8 - 2 - 2 (b) sai. V b ng phi n d p sau khi d p c t th mp mi ng t d p nh t nh sinh ra bavia (ra x m) v m t bn. Khi ch ng cc phi n, n u ch ng ng c hai phi n k nhau th s lm cho mp bavia ch ng ln nhau, d n n t n hao s t tng. V tr l n a hnh trn (k hi u i x ng) hnh (a) khng i x ng v i rnh, khi ch ng ng c phi n d p, c th nh n bi t ngay (b i v khi t l n a hnh trn pha tri rnh, khi x p ch ng ng c, s bn ph i rnh). Cn l nh n a hnh trn hnh (b) n m trn tr c i x ng v i rnh, khng th pht hi n phi n d p x p ch ng ng c. 8 - 2 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Phi n d p c a li s t rto mt khng ng b c th khng sn cch i n, phi n d p li s t rto c a mt m t chi u cng c th khng sn cch i n c khng? p: T tr ng c a stato mt khng ng b quay theo t c quay ng b , cn rto l i quay cng chi u v i t tr ng. V th , t n s xoay chi u c a t tr ng trong li s t rto v cng th p, t n hao s t trong cng r t t. Cn t tr ng c a mt m t chi u l khng i, t n s xoay chi u c a t tr ng trong li s t khi rto quay tng i cao v t l thu n v i s c c v t c quay. gi m t n hao dng xoy trong li s t, phi n d p c a rto mt m t chi u ni chung u ph i sn cch i n. 8 - 2 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Hnh d ng rnh c a stato my i n xoay chi u, i v i my dung l ng v a v nh th lm thnh rnh hnh qu l mi ng n a ng, my tng i l n th lm thnh rnh mi ng n a m , my dung l ng l n th lm thnh rnh mi ng m . T i sao?
- Trang 207 -
p: Xt theo tnh nng c a my i n xoay chi u th mi ng rnh cng nh cng t t (t th kch t c n thi t nh , cho nn h s cng su t c th hi cao, dao ng t tr ng cng nh , do t n hao v ch n ng sinh ra u tng i nh ). Nhng ti t di n dy d n c a my i n dung l ng tng i l n, n i chung ch u dy d n d t, c bi t l v i i n p tng i cao, cu n dy lm thnh cu n dy t o hnh, tr c khi g n nht vo trong rnh ph i b c t t cch i n, nh m b o m ch t l ng cch i n, cho nn ph i dng rnh m mi ng. 8 - 2 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Rnh stato c a my i n dung l ng nh p d ng rnh mi ng n a ng nh hnh 8 - 2 - 5 (a). T i sao rnh stato my i n dung l ng l n th ng p d ng rnh mi ng m nh hnh 8 - 2 - 5 (b)? p: V my i n dung l ng nh ni chung s d ng i n p th p, dng i n nh , dy d n nh , s vng nhi u, dy d n c th t ng dy vo c, cho nn p d ng hnh rnh mi ng n a m . Cn my i n dung l ng l n s d ng i n p tng i cao, yu c u cch i n c a cu n dy i v i li s t r t cao, ph i t o cu n dy thnh hnh v x l cch i n t t m i t vo. Cho nn mi ng rnh ph i r ng m t cht c th nht cu n dy vo v th p d ng hnh rnh mi ng m ?
8 - 2 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: t nht dy vo rnh mi ng m d hn l vo rnh mi ng n a ng.T i sao my i n i n p th p khng dng rnh mi ng n a ng? p: Khe h gi a stato v rto c a my i n cng l n th dng i n kch t cng l n, hi u su t v h s cng su t u gi m. Rnh m mi ng tng ng v i tng khe h , s lm cho t nh nng c a my i n tr nn km. Mu n thu c tnh nng tng i t t th ph i dng r t nhi u v t li u, cho nn c g ng trnh dng. Nhng my i n cao p ph i b c xong cch i n c a cu n dy r i m i t ton b vo th bu c ph i s d ng rnh mi ng m . 8 - 2 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Phi n d p c a stato c ng knh ngoi nh nhau, t i sao lo i c s c c t th ng knh trong nh ? p: T thng d i m i c c c a li s t my i n u ph i ch y qua ph n gng c a li s t rto. N u t thng m i c c qu l n th s d n n c ng c m ng t b ph n gng qu cao, t c m ch t qu bo ha, t s nh h ng b t l i n s v n hnh c a my i n. T thng m i c c t l thu n v i kho ng cch m i c c, kho ng cch c c c a m i c c lo i s c c t s l n, t t thng m i c c cng l n. lm cho t thng m i c c c tr s h p l, lo i s c c t ph i rt nh ng knh trong c a phi n d p, khi n cao c a gng cng l n tng ng, nh v y m i c th khng lm cho ph n gng c a li s t my i n qu bo ha t .
- Trang 208 -
8 - 3 Cu n dy
8 - 3 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi qu n l i cu n dy c a mt cm ng cch i n c p E, n u i thnh cch i n c p A th tnh nng c a n thay i th no? p: Khi qu n l i cu n dy, n u s vng, cch u, ti t di n c a dy d n cu n dy u khng thay i, ch i v t li u cch i n t c p E thnh c p A th dng i n kh i ng, m men l c kh i ng, m men l c l n nh t, h s cng su t v hi u su t c a mt u khng i. Nhng do nhi t cho php gi m, khi lm vi c lu di th dung l ng u ra s gi m kho ng 20%. 8 - 3 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Nhi t cho php c a cch i n c p A l 105oC, t i sao my i n cch i n lo i A qui nh nhi t cho php cao nh t c a n khi o b ng phng php i n tr l 100oC (nhi t tng cho php 60oC, nhi t chung quanh l 40oC) Cn khi o b ng nhi t k l 95oC (nhi t tng cho php l 55oC)? p: V tnh hnh pht nhi t v t n nhi t cc b ph n c a my i n khc nhau, do nhi t c a b ph n no l cao nh t, g i n l i m nng nh t. b o m cch i n c a cc b ph n my i n khng qu nng. ph i lm cho nhi t c a i m nng nh t khng v t qu nhi t cho php c a cch i n. Nhng nhi t c a i m nng nh t, trn th c t kh o c, m xc nh theo kinh nghi m: nhi t bnh qun o c b ng phng php i n tr th p hn n 5oc, nhi t bnh qun o c b ng nhi t k th p hn n 10oC, V th nhi t cho php c a my i n cch i n c p A c qui nh nh trn. 8 - 3 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ngy nay ph n l n my i n i sang dng dy b c sn c ng cao ho c dy b c s i th y tinh thay cho dy b c s i? p: Do s i v i m dy b c s i s d ng l hng ha t t y u c a i s ng nhn dn, m c p cch i n c a dy b c sn c ng cao, dy b c s i th y tinh l i cao hi s i bng, tnh nng ch u nhi t v cch i n t t, s d ng lo i dy d n ny c th nng cao dung l ng c a my i n m khng tng th tch c a my, ng th i l i c th ti t ki m c s i bng. 8 - 3 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dy d n trn g n nht vo trong rnh li s t my i n n u qu l ng cng khng nn? p: Dy d n trn g n nht vo trong rnh l ng m t cht, ng nhin c th d a nht dy d n vo rnh, nhng v t li u li s t s khng th c t n d ng h t. ng th i khe h c a rnh qu l n, kh lm cho sn ngm chn y hon ton, d n n dy d n t n nhi t khng t t, nhi t tng cao, l i khng d lm cho cu n dy g n k t thnh m t kh i, nn nh h ng c ng c h c c a n.
- Trang 209 -
8 - 3 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao my i n c v a c l n ni chung u s d ng nhm cu n dy hai l p? p: Cu n dy hai l p ngoi vi c c th l a ch n kho ng cch cc ti t o n m t cch c l i nh t, t c d ng sng t th khe h tng i t t, ti t ki m v t li u, tng i d ch n s vng c a m i chi ti t ra, cn c u i m l cc nhm cu n dy c th u song song v i nhau. Khi s rnh c a m i pha m i c c l s ch n th cc nhm cu n dy c th u song song ton b , t gi m c dng i n m ch nhnh v ti t di n dy d n, ti n g n dy. Ngoi ra, trong m t nhm cu n dy hai l p no , khi v tr c a rto l ch tm v i stato, th trong cc m ch nhnh u song song c a nhm cu n dy s gy nn dng i n cn b ng. T thng cn b ng do dng i n ny sinh ra c th lo i tr l c ko t m t bn. Nhm cu n dy hai l p cn thch h p v i cu n dy rnh s l , t o thu n l i cho s thng d ng phi n d p. My i n c kh i l ng s n xu t khng l n, yu c u tnh nng tng i cao, ph n l n s d ng nhm cu n dy hai l p. 8 - 3 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: L p sn c a dy b c sn c th ch u ng di n p 380V tr ln, t i sao gi a cc pha c a mt i n cn ph i c cch i n ring? p: Dy b c sn c ng cao trong th nghi m ch u p ph i ch u ng i n p cao vi ngn vn. Nhng sau khi xu t x ng, qua cc cng o n v n chuy n, qu n dy, ra dy, ch nh hnh v.v... l p sn ch u t n thng v i m c nh t nh, c ng v i s d ng lu ngy ch u m, ch u l c, tnh nng ch u p s t gi m. N u khng c cch i n gi a cc pha, c kh nng gy nn ng n m ch gi a cc pha. 8 - 3 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao s c nh th ng cch i n gi a cc vng dy c a my i n cao p x y ra nhi u hn s c cch i n chnh (cch i n i v i t)? p: Nh ng nguyn nhn ch y u l: (1) Cch i n gi a cc vng c a my i n cao p thng th ng ch 1 - 3 l p, s trng h p nh ng nh c i m, khi m khuy t gi a cc l p v xc su t pht tri n u l n hn nhi u so v i cch i n chnh.(2) Khi qu p, hi u i n th trn cch i n m t ph n vng dy r t cao, gy nn nh th ng c c b gi a cc vng dy. (3) Th nghi m ki m tra khi m khuy t cch i n gi a cc vng dy kh hn cch i n chnh, khi n khi m khuy t cch i n gi a cc vng dy kh ki m tra v kh c ph c tr c. (4) T n thng c h c trong ch t o my i n, c ng v i ch n ng l p i l p l i, n mn i n qu ng trong khi v n hnh v hi u ng tch ly c a nhi u l n qu p v.v... u thc y lo ha cch i n gi a cc vng dy, lm gi m c ng c h c c a n v c ng tr ng nh th ng. Cc nguyn nhn ny d n n s c cch i n gi a cc vng dy nhi u hn cch i n chnh. 8 - 3 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dy d n c a my i n, bi n th dung l ng nh th dng dy trn cn my c dung l ng tng i l n th dng dy d t? p: Dy d n trn khi gia cng ch t o v qu n dy u tng i thu n ti n, nhng sau khi qu n thnh cu n dy, khe h trn m t c t ngang c a n r t nhi u, t c
- Trang 210 -
nng su t khng gian r t th p, i u ny khng c g gh g m i v i my i n, my bi n th dung l ng nh , dy d t ti t di n nh khi gia cng ch t o v qu n cu n dy u c kh khn, do my i n, my bi n th dung l ng nh u s d ng dy d n trn. Cn my i n, my bi n th dung l ng l n, n u nng su t l i d ng khng gian km th s lm cho th tch c a c my tng ln r r t, s d ng b t ti n, gi thnh ch t o tng, hn n a dy d t ti t di n tng i l n khi gia cng ch t o v qu n dy u khng kh, cho nn my i n, my bi n th dung l ng tng i l n u dng dy d n d t. 8 - 3 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Nhm cu n dy my i n cao p, b ph n no d sinh ra i n qu ng (hoa)? T i sao? Lm sao lo i tr n? p: B ph n d sinh ra i n hoa c: (1) Ch mi ng rnh ra c a nhm cu n dy (c ng i n tr ng y r t cao). (2) Ch ng thng gi stato ( ng s c i n ch ny t p trung dy ch gc nh n c a l thp silic, t o i u ki n thu n l i cho s ion ha c a khng kh). (3) trong khe tr ng v b t kh bn trong v t li u cch i n (do i n tr ng phn b khng u). (4) b m t v m t u cu n dy (c ng i n tr ng phn b khng u). lo i tr nh h ng khng t t c a i n hoa gy t n h i cch i n, ni chung nhm cu n dy cao p u c sn lo i sn bn d n v i i n tr su t khc nhau, t c m c ch i u ti t i n tr ng, c i thi n s phn b i n th . 8 - 3 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cu n dy stato c a my pht i n tua bin kh t i sao ph i hon i v tr? p: Cu n stato c a my pht i n c l p trong rnh dy li s t stato. Khi dng i n xoay chi u ch y qua cu n dy. quanh cu n dy s xu t hi n t thng xoay chi u. Do tnh d n t c a li s t m nh, ng s c t phn b khng u theo cao rnh. N u chia dy d n thnh m t s l p theo chi u cao, dng i n trong m i l p dy d n s hnh thnh ng s c t ring, thng qua li s t y rnh, hnh thnh m ch kn, l p g n y rnh b t t c cc ng s c t bao vy, c m khng l n nh t. Dy d n l p trn cng ch b ng s c t c a chnh n bao vy, c m khng nh nh t. Dng i n ch y qua dy d n c m khng l n th nh , dng i n ch y qua dy d n c m khng nh th l n. Do dng i n phn b trong dy d n khng u, tng t n hao cu n dy, khi n cu n dy l p y khng th l i d ng h t. Rnh cng su, nh h ng ny cng l n, cho nn trong my i n dung l ng tng i l n (bao g m my pht i n tua bin n c) khi dng i n stato l 1000 ampe tr ln th ph i i v tr l n nhau gi a dy d n l p trn, l p d i c a cu n dy (xem hnh 8 - 3 l0), khi n dng i n cc l p phn b tng i u, dy d n b ng ng s c l i d ng y . 8 - 3 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ki m tra s a ch a my pht i n t i sao ph i ki m tra k l ng ph n m t u cu n dy stato v tnh hnh c nh ph n rnh? p: Khi my pht i n ng n m ch ph n ngoi, dng i n ng n m ch ch y qua cu n dy khi n n ch u l c i n ng r t l n. N u c nh khng t t th cu n dy s
- Trang 211 -
bi n d ng ho c bng n y trong rnh, gy nn s c , hn n a s c i n t sinh ra gi a cc cu n dy khi my pht i n c l n v n hnh cng tng i l n. S c i n t xoay chi u gi a que dy trn, d i cng rnh khi n que dy ch n ng lin t c, n u c nh khng t t th trong th i gian tng i ng n s lm mn h ng nghim tr ng cch i n. 8 - 3 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Nhm cu n dy c a mt t i sao ph i t m sn? p: Tc d ng t m sn do cu n dy no l: (1) Nng cao kh nng ch u nhi t c a v t li u cch i n. V nh, l a sp sau khi t m sn c th t tiu chu n cch i n c p A. (2) Tng c ng kh nng ch ng m v t n nhi t. Nhm cu n dy khng t m sn th gi a vng dy v i li s t u c khe h . Sau khi t m sn, khe tr ng c chn kn b ng sn cch i n, tnh nng ch ng m, d n nhi t (t c t n nhi t) c nng cao nhi u. (3) Nng cao c ng c h c. Mt m cu n dy khng t m sn, khi kh i ng, dy d n trong rnh s ch u s va p c a s c i n t nh t nh, lu ngy do nhi u l n ch n ng, ma st, d b t n thng. Sau khi t m sn, dy d n hnh thnh m t kh i th ng nh t trong rnh li s t, kh b hao t n. 8 - 3 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi x l t m sn cu n dy mt, t i sao ph i s y kh tr c? p: M c ch s y kh tr c l nh m lo i b t n c trong v t li u cch i n c a cu n dy ra. N u khng lo i tr ra h t th n c ch a trong cch i n c a cu n dy s b mng sn t m bao vy khng b c hi ra c, cho d x l t m sn sau c t t th tnh nng cch i n c a n cng khng t t. V t li u cch i n thng th ng trong khng kh m tng i 65% tr ln s b t u ht m m nh. V th khng c xem nh vi c s y kh tr c. 8 - 3 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao nhi t khi t m sn cho cu n dy my i n, thi t b i n, u qui nh l 60 ~ 70oC? p: B i v nhi t th sn m i ng m vo bn trong cu n dy, b o m ch t l ng ngm t m. N u nhi t cu n dy qu cao, th sau khi t n vo trong sn, s nhanh chng hnh thnh mng sn b m t cu n dy, sn s kh ng m vo trong cu n dy. ng th i, lm bay hi ch t ha tan hn, tng nhanh lo ha hn. N u nhi t cu n dy qu th p th kh nng th m th u c a sn tng i km, kh ng m vo. 8 - 3 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi t m sn cho cu n dy my i n, dnh c a sn ph i t ng b c nng cao theo s l n ngm sn? p: B i v l n u ngm sn l sn c th ng m t t vo l p trong c a th cch i n, cho tr c ti p th i vo cu n dy c a my bi n th ho c mt, khi n m t b ph n cu n dy qu nng, gy gin ha. Sau khi t m t t m ch n c th khi n gi nng i lu ng trong bu ng s y m khng nh h ng t i cch i n c a cu n dy. 8 - 3 - 16 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 212 -
H i: T i sao khi l ng ng b c b ng nh a vo dy ra c a cu n dy ph i ti n hnh sau khi s y kh t m sn cu n dy m khng nn ti n hnh tr c? p: B i ng b c b ng nh a sau khi qua ngm sn s y s tr nn c ng, gin, d gy. ng b c sau khi c ng th khng thch h p lm cch i n c a dy d n cu n dy. 8 - 3 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Thi t b i n dng v t li u cch i n l p chn ho c ngm t m nh my pht i n cao p, u n i cp i n v.v... t i sao khng cho php t n t i khe tr ng? p: B i v trong khe tr ng c khng kh, n thay i theo l n c a dng i n ph t i, s sinh ra hi n t ng nng n ngu i co, k t qu sau nhi u l n co n c th lm tng khe tr ng, th m ch gy n t; m t khc, khi i n p tng ln n m c nh t nh, do tc d ng c a i n tr ng khi n ch t kh ion ha, sinh ra zon (O3) v ch t xyt nit (N2O) khi n cch i n lo ha nhanh, tr nn gin, tnh nng gi m, lm h ng thi t b . 8 - 3 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: My i n sau khi ngm t m s y kh, t i sao khng nn dng bn ch i s t nh s ch mng sn khoang bn trong li s t? p: B i v khi d ng bn ch i s t ch i mng sn khoang bn trong my i n, n u dy s t b gy c th c u dy s t nh lu l i trong mi ng rnh li s t, nh t l khi dy s t c m vo trong mp chn rnh, s d ng kh nn cng khng th th i s ch c. Cn khi my i n v n hnh th u dy s t s lm sy st rto. V th khng nn dng bn ch i s t ch i mng sn. 8 - 3 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Tr c khi l p rto c a my i n vo stato t i sao ph i dng kh nn th i s ch b m t cu n dy v vng trong li s t? p: B i v stato c a my i n sau hng lo t cng o n gia cng u kh trnh kh i dnh b i s t nh trn b m t cu n dy stato v vng trong li s t. Khi my i n ho t ng, do tc d ng c a t tr ng s th i cc b i s t ny vo trong khe h c a stato, rto v khe h gi a cc cu n dy, khi n my i n x y ra s c . Cho nn tr c khi l p rto vo stato, ph i dng kh nn th i s ch b m t cu n dy stato v vng trn trong li s t. 8 - 3 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao t c rt nhm cho rto nhm c khng v t qu nhanh cng khng c qu ch m? p: Khi t c rt nhm qu nhanh, ch t kh bn trong rnh li s t rto khng c y ra h t, khi n thanh nhm sinh ra hi n t ng l kh ho c t gy thanh nhm. Cn khi t c rt nhm qu ch m, do nhi t c a ch t l ng nhm h xu ng, thanh nhm khng c lin k t t t v i nhau. Cho nn phng php ng l, tr c tin t t rt m t ph n n c nhm, sau nhanh chng rt h t n c nhm cn l i, nh v y c th b o m ch t l ng c a rto b ng nhm c.
- Trang 213 -
8 - 3 - 21 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao nhi t cng cao th tr s i n tr cch i n c a rto cng th p? p: Cch i n c a mt l v t li u cch i n d ng s i, giu tnh ht m, khi nhi t tng cao, n c trong cch di n s l p t c ko di ra v pha hai c c i n tr ng, nh v y h t n c di nh trong v t li u s i s tng tnh d n i n. Ngoi ra trong n c ch a t p ch t ha tan ho c trong ch t cch i n ch a v t ch t tnh ki m v tnh axit s b n c phn gi i cng s lm tng d n i n su t, do lm gi m tr s i n tr cch i n.
- Trang 214 -
8-4
tr c
8 - 4 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Gi a gi tr c v y c a mt ng b tng i l n ph i m t m cch i n, t i sao mt khng ng b l i khng c n? p: Ch y qua rto mt ng b l i n m t chi u, do cc nguyn nhn nh khe h gi a stato v r t khng u, t tr c a cc m ch t song song rto c kh nng khng b ng nhau, gy ra t tr ng khng b ng nhau khi n hai u tr c c a mt sinh ra i n th , tr c tr c, n p b t ha cng c th gy nn i u th ny. Trong mt ng b tng i l n, i n th ny c th l n t i m c nh th ng mng d u trong tr c, hnh thnh dng i n thng qua gi a tr c v i y tr c. Dng i n ny c tc d ng n mn i v i c tr c, b c tr c, nn m l p cch i n vo gi a gi tr c v i y nh m tng i n tr trong m ch kn dng i n tr c, khi n dng i n tr c gi m xu ng cn r t nh . Mt khng ng h do khng c tnh hnh i n th c m ng sinh ra dng i n tr c, v th khng c n m cch i n. 8 - 4 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: D u trong tr c my i n nhi u t t khng? p: M bi trn my i n l h n h p gi a d u nh n v ch t c tinh x phng. Tc d ng c a ch t c tnh x phng l lm cho h n h p c nh ln v tr s d ng, d u nh c tc d ng bi trn. D u m qu nhi u th bi s khng ng ng khu y ng trong d u m lm nhi t tng, th tch n ra, ngoi vi c tng t n hao ma st v pht nhi t ra cn c th trn chy ra ngoi n cu n dy c a my i n, c h i cho tr c v cu n dy, cho nn m bi trn trong tr c khng nn qu nhi u. Nhng cng khng c qu t, n u khng bi s nhanh chng b h ng do thi u bi trn. Ni chung bi m i ho c sau khi s a ch a, khi cho d u m vo ch c n l p y m t n a n 2/3 khe tr ng l c. 8 - 4 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c m t s my i n dng
tr c b c tr t?
p: My i n c l n c tr ng l ng l n, t c cao, bi bnh th ng ch u khng n i ph t i l n nh v y, cho nn u ph i dng tr c b c tr t. My i n c nh , c bi t l my i n th ng g p trong i s ng hng ngy nh qu t i n, my ht cng dng tr c ki u b c tr t. ch y u l v khi v n hnh, ti ng n c a tr c b c tr t nh , ti ng n nh th ng th ng l m t trong cc yu c u quan tr ng c a my i n nh . My i n lo i v a ki u c cng dng tr c b c tr t, l v trnh ch t o h i y cn h n ch , tr c ln cha t t b ng tr c tr t. 8 - 4 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ph i nh k ki m tra, b sung d u, thay d u tr c mt i n?
p: Mt i n trong qu trnh v n hnh s d n u d u trong tr c d n d n b b n v hao h t, th m ch h t h n. Nh v y gi a c tr c v b c tr c s qu nng, do nhi t ln cao nn n ra, th l l c ma st tng, th m ch d n n mt ng ng quay.
- Trang 215 -
8 - 4 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: tr c trong my i n dung l ng l n, t c quay tng i th p th th ng dng b c tr t (lt), t c tng i cao th th ng dng bi ho c bi a. T i sao? p: Mt i n dung l ng l n, t c quay th p, tr c, m t m t ph i ch u p l c th ng ng c a b ph n chuy n ng tng i l n, c n c b c tr c v i kh nng ch u tr ng l ng tng i l n lm tr c, m t khc nh h ng c a l c ma st tr c t c quay th p tng i nh , nn c th dng b c tr c v i l c ma st tng i l n lm tr c cho nn tr c mt dung l ng l n, t c th p th ng dng tr c b c tr t. Mt t c quay cao, bi m t m t ch u p l c th ng ng c a b ph n chuy n ng tng i nh , c th dng bi ho c bi a v i nng l c ch u tng i nh lm tr c; m t khc, v i t c quay cao nh h ng l c ma st cc b ph n chuy n ng i v i tr c tng i l n, nn ph i dng bi, bi ho c bi a v n c l c ma st tng i nh . 8 - 4 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao tr c hai u m t s my i n khng gi ng nhau? p: u mang puli ai curoa c a my i n c nh dng tr c l n m t cht, u mang puli ai curoa c a my i n c v a dng bi a, cn u kia dng bi trn. l v u mang puli ai curoa ch u tc d ng curoa, p l c l n hn u kia (xem hnh 8 - 4 - 6), bi a ho c tr c l n m t cht m i c th ch u c p l c tng i l n. 8 - 4 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: My i n dung l ng l n dng tr c c , t i sao t i thi u ph i m m t t m cch i n gi a tr c v t m y, ng th i, ch bu lng c nh ch t v m t bch ng d u v.v... u ph i c m cch i n? p: Do khe h c a my i n khng u, li s t s d ng l d p hnh qu t v phi n i c l thng gi h ng tr c, t o ra cch m ch t khng i x ng ho c do nhm cu n dy khng i x ng, khi n cho tr c quay c t t thng sinh ra i n th vi vn. i n th ny s sinh ra dng i n tr c r t l n trong m ch kn do tr c, bi v t m y t o thnh, khi n cho b c tr c, c tr c b n mn v chy r b i tia l a i n, khi nghim tr ng s lm nng ch y b c tr c, b n d u bi trn, t gi m hi u su t. Bi n php t t nh t phng ng a dng i n tr c l c t m ch c a dng i n ny, cho nn ph i cch i n cho tr c v t m chy, ng th i cng c t m ch t o b i my ng l c, my c ko, my kch t c chn y v ng d u tr c v.v... t o nn. 8 - 4 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao mt i n c b c tr c, sau khi m my ph i l p t c ki m tra vng d u trong b c tr c xem c xoay khng? p: B i v khi mt v n hnh, tr c c a n d a vo d u do vng d u a d u bi trn. N u vng d u khng quay th gi a tr c v i b c tr c b ng h p kim s khng c d u bi trn, ma st tng, khi n b c tr c nhanh chng b mn (th ng g i
- Trang 216 -
chy b c). Cho nn, sau khi m mt ph i ki m tra vng d u xem c quay khng. N u vng u khng quay th ph i g y b y cho xoay, nhng ph i ch an ton.
- Trang 217 -
8 - 5 B i chi u, vnh gp v ch i i n
8 - 5 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: My i n m t chi u thng th ng s d ng ch i i n graphit cn vnh gp c a my xoay chi u a ph n dng ch i i n graphit - ng. T i sao? p: H s i n tr c a ch i i n graphit tng i l n, m t dng i n cho php tng i nh , i n tr ti p xc cng tng i l n, n tuy tng tiu hao v tng ti t di n ch i i n c n thi t, nhng do h s i n tr tng i cao, khi n cho trong qu trnh i chi u, dng i n trong linh ki n b ng n m ch b i n tng i nh , c th c i thi n tnh hnh i chi u, v v y thch h p v i my i n m t chi u ni chung. H s i n tr c a ch i i n graphit ng nh , m t dng i n cho php l n, s t p ti p xc nh , dng v i my i n m t chi u ni chung th s lm cho tnh hnh i chi u km, nhng dng cho vnh gp c a my i n xoay chi u th c th h th p t n hao, gi m nh ti t di n (ch i i n graphit ng cng th ng s d ng trong my i n m t chi u i n p th p, dng i n l n). 8 - 5 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trn b m t vnh gp v c ch nh lu c a my i n lun lun dng ch i i n a i n nng vo ho c ra m khng dng kim lo i m m khc? p: Khi s d ng kim lo i m m n u g p ph i xu t hi n tia l a trn b m t vnh gp v c ch nh lu s khi n n b chy dnh, cho nn ph i s d ng ch i i n, nh v y v n khng lm mn nhanh b m t vnh gp ho c c ch nh lu, v a khng x y ra chy dnh khi c tia l a. 8 - 5 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trn b m t vnh gp c a rto m t s my pht i n ph i tr m t ng rnh xo n c? p: C hai tc d ng: (1) Rnh xo n c tr theo chi u quay c a rto. Nh v y, sau khi ch i than b mn, b t d n i n c a n s theo ng rnh ny vng ra ngoi rto, trnh c tch t b t d n i n ni cu n dy kch t d n n vnh gp m trong rto, lm gi m cch i n. (2) Tng c ng c tc d ng lm mt thng gi c a ch i i n, t h th p nhi t c a ch i i n v vnh gp, gi m mn h ng. 8 - 5 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trn c ch nh lu ho c vnh gp c a m t s my i n c ch m rnh ren? p: Khi ch i i n ti p xc v i c ch nh lu ho c vnh gp khng ch m rnh ren, ni chung ch c 5 - 7 ti p i m, sau khi ch m rnh ren th s ti p i m tng ln 10 - 15 l n, nh v y c th gip cho ch nh lu t t hn, gi m b t tia l a, l i do c ren, c th tng b m t lm mt c a ch i i n v c ch nh lu. 8 - 5 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ch i i n c a my i n c th s d ng l n nhau khng? p: Ch i i n cc nhn hi u khc nhau c i n tr ti p xc v h s i n tr khc nhau, s d ng l n l n ch i i n khc nhn hi u trn my i n, khi n dng i n
- Trang 218 -
phn b khng u, ch i i n c dng i n l n ch y qua s sinh ra tia l a, khi n my i n x y ra s c . N u l ch i i n kim lo i graphit th khi dng i n v t qu 20 ampe/cm2 , i n p ti p xc t l thu n v i m t dng i n tng ln, d n n dng i n ch y qua ch i i n ny cng l n, d lm h ng b i chi u (ho c vnh gp) v ch i i n c a my i n. i v i ch i i n graphit, do h s nhi t (dng i n cng l n, nhi t cng cao th i n tr cng nh ) c a carbon, cng d b chy qu t i, l ng l o. V v y i v i my i n nn c g ng dng ch i i n cng nhn hi u, n u i u ki n khng c php t nh t s d ng cng m t lo i s n ph m ch i i n cng c c tnh. 8 - 5 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao b m t m t u c a m t s lo i ch i i n c m ng? p: gi m thi u i n tr qu gi a dy d n v i ch i, ch 1/3 t ng cao c a m t s ch i i n c m m t l p ng dy kho ng 0.02 - 0.04mm. Nh v y c th gi m thi u s t p ch i i n, ng th i phng ng a ch i i n qu nng. 8 - 5 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: N u t my i n c c gp i n v n hnh trong chn khng, c c khng? p: Khng c, my i n c c gp i n n u v n hnh trong chn khng th c gp i n s nhanh chng chy h ng. l b i v b m t c gp i n c l p mng m ng xyt ng, n co i n tr tng i cao c th h n ch dng i n i chi u, gi m tia l a, trong chn khng do thi u xy, sau khi l p mng m ng xyt ng b mn h ng, l p mng m ng m i khng th hnh thnh, v th khi i chi u s pht sinh tia l a nghim tr ng, c ch nh lu nhanh chng b chy h ng. 8 - 5 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao tuy t i khng c dng gi y nhm ct c ng nh bng c ch nh lu my i n m t chi u v mi bng ch i i n? p: B i v khi nh bng v mi bng, ct c ng s g m vo trong c ch nh lu ho c trong rnh lm gi a cc phi n ch nh lu, khi t my v n hnh s mi mn tng i m nh c ch nh lu. Cho nn, ph i dng gi y nhm ct th y tinh m n nh bng c ch nh lu v mi bng ch i i n. 8 - 5 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c lc ph i m m t ng rnh cong trn b m t vng gp i n my pht i n l n? p: M ng rnh cong tng i su trn b m t vng gp i n l nh m tng t n nhi t, h th p nhi t c a vng gp, m t khc l nh m tng l n ti p i m, gi m s xu t hi n tia l a.
- Trang 219 -
8 - 6 o ki m my i n
8 - 6 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: o nhi t c a my i n, my bi n th , t i sao khng nn s d ng nhi t k th y ngn? p: Nhi t k c lo i l nhi t k th y ngn, c lo i l nhi t k c n v.v..., trong tr ng h p chung u c th s d ng. Nhng khi o nhi t c a my i n, my bi n th , nhi t k n m trong tr ng i n t . Th y ngn l ch t d n i n, trong tr ng i n t s sinh ra t n hao dng xoy, do s d n n sai s o. Cho nn, o nhi t my i n, bi n th t t nh t s d ng nhi t k c n. 8 - 6 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ph i o tr s i n tr m t chi u c a cu n dy my i n? p: M c ch o i n tr m t chi u c a cu n dy my i n l nh m ki m tra i n tr ti p xc u hn n i dy d n ph n u cu n dy xem c thay i khng, ch t l ng hn n i ra sao? Cu n dy m i qu n cn c th qua ki m tra ra s vng c a cu n dy pha v u n i c ng khng. 8 - 6 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: o th cch i n gi a cc vng dy c a bi n th i h i ngu n i n c i n p v t n s u g p 2 l n tr s nh m c. N u trong x ng khng c thi t b ny, lm th no l i d ng bi n th ba pha, mt ki u qu n dy v ki u l ng sc hi n c thu c ngu n i n ny? p: C th dng bi n th ba pha, mt l ng sc ba pha, mt rto qu n dy ba pha, m i lo i m t my, u n i theo hnh 8 - 6 - 3 s c th thu c i n p th nghi m g n b ng hai l n tr s nh m c. Trong hnh, B l bi n th c n o th , TB l b i u p, D l mt ki u l ng sc 4 c c 380V. F l mt ki u rto qu n dy 4 c c v stato bi n i thnh 800V. D, F n i ng tr c v i nhau. i u ch nh TB, cho t my sau khi thng i n, t tr ng do rto F sinh ra ng c v i chi u quay c a chnh n. Nh v y, lm cho t tr ng rto c t stato v i t c g n g p hai l n t c ng b . Lc ny, trn nhm cu n dy stato s c m ng ra i n p v i t n s g p hai l n t n s nh m c, ging ln B. i u ch nh i n p u ra c a TB l c th i u ch nh tr s i n p u ra c a F. 8 - 6 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi th nghi m ch u p xoay chi u c a cc thi t b nh: my pht i n, bi n th , cng t c d u cao p v.v... t i sao ph i u song song m t khe h c u v i v t c th nghi m? p: Khe h c u ny c hai tc d ng. M t l o i n p th nghi m. V i n dung c a cc thi t b nh my pht i n, bi n th v cng t c d u cao p v.v... tng i l n, dng i n i n dung ch y qua v t th nghi m c th lm thay i t s bi n p c a bi n th th nghi m ho c lm thay i hnh sng i n p, khi n cho s c c a vn
- Trang 220 -
k khng chnh xc. L i d ng nguyn l gi a kho ng cch khe h c u v i i n p phng i n c m t quan h nh t nh c th o c i n p th nghi m ging ln v t th nghi m. M t tc d ng khc l b o v v t th nghi m khng b qu p nh th ng. B i v trong khi ti n hnh th nghi m, i n p ngu n i n c th dao ng, khi n i n p ging trn v t th nghi m v t qu i n p th nghi m nh m c. 8 - 6 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng tay d th nhi t v tnh hnh ch n ng c a my i n, dng tai nghe m thanh v n hnh c a my i n, c nh ng i u c n ch no v an ton? p: Khi dng tay d th nhi t v tnh hnh ch n ng c a my i n, nn mu bn tay v pha my i n, ch m nhanh r t ra, tuy t i khng t pha lng bn tay ln my i n. Khi nghe thm d m thanh v n hnh c a my i n, tuy t i khng s d ng que kim lo i, m nn dng que cch i n ho c que kim lo i c l p cn cch i n t t, tay v tai khng c ti p xc v i ph n kim lo i. Cn c n ph i phng ng a que thm d m thanh tr t khi n nhn vin thao tc b ng, gy nn tai n n. 8 - 6 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong th nghi m c tnh d phng c a my pht i n, ni chung khng ti n hnh o tr s tang t n th t mi ch t? p: Do cch i n c a cu n dy my i n quay c th xem nh linh ki n i n dung phn b . Tr s tang t n th t mi ch t o c l t ng c a tg c a cc linh ki n i n dung, nh th hi n cng th c sau:
tg = C1 tg1 + C 2 tg 2 + ... + C n tg n C1 + C 2 +... + C n
Trong khi linh ki n i n dung khng l n, c bi t t n t i khi m khuy t c c b lm cho tg c a n tng, nh h ng r t nh n tg t ng; v th , o tr s tang t n th t mi ch t i v i pht hi n khi m khuy t c c b c a my i n quay khng c gha g l m. 8 - 6 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Th c hi n th nghi m ch u p xoay chi u v m t chi u c a my pht i n, hi u qu c g khc nhau? C th thay th cho nhau khng? p: Khi th nghi m ch u p xoay chi u, trn cch i n sinh ra t n hao xoay chi u pht nng v hi u ng tch ly, s phn b i n p cch i n c a n gi ng nh trong i u ki n v n hnh bnh th ng c a my i n. V th c th ki m tra c m t cch nhanh nh y khi m khuy t c tnh lo ha do ion ha sinh ra, s nh th ng xoay chi u a ph n x y ra ni b c thang i n p tng i l n nh trong rnh v mi ng rnh, cng t c l ni b n mn, lo ha nghim tr ng trong khi v n hnh, v th phn on c tnh quy t nh. Nhng khi lm th nghi m xoay chi u, do s phn b dng i n i n dung ph n u khi n b m t cch i n ph n u sinh ra s t p tng i l n. V th , i n p trn cch i n ph n u s nhanh chng suy gi m theo m c tng c a kho ng cch. Ch u p m t chi u khng c hi u ng dng i n i n dung ph n u, u i m l n nh t l c th pht hi n m t cch tng i h u hi u khi m khuy t
- Trang 221 -
c a ph n u li s t t kho ng cch xa v khi m khuy t c cch i n b m xuyn qua c th ph n nh ra m t cch r t nh y trong ch bo c a miliampe k . Nhng ch u p m t chi u c s khc bi t v i i u ki n v n hnh bnh th ng, nn cng c tnh h n ch c c b c a n. C th th y m i ci c ci u c a n, khng th thay th cho nhau. 8 - 6 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Tr s tng nhi t th nghi m vo ma ng v ma h c a cng m t my i n c gi ng nhau khng? p: Tr s tng nhi t th nghi m ma ng ph i th p hn ma h. B i v nhi t mi tr ng ma ng th p, tr s i n tr c a nhm cu n dy stato v rto hi th p hn ma h, do t n hao ng (ho c t n hao nhm) c a stato v rto th p hn m t cht, i u ki n t n nhi t cng t t hn, cho nn nhi t th p hn. V th , khi th nghi m tng nhi t c a my i n u ph i cn c vo nhi t mi tr ng, em nhi t th nghi m tnh c chi t tnh vo tr s nhi t carbon khi nhi t mi tr ng tiu chu n. 8 - 6 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao th nghi m ch u p v i t n s lm vi c xoay chi u c a my pht i n dung l ng l n, c khi c th dng th nghi m ch u p t n s siu th p 0.1 Hz thay th ? p: Khi lm th nghi m ch u p v i t n s lm vi c xoay chi u c a my pht i n dung l ng l n, dng i n i n dung r t l n, cho nn i h i bi n p v thi t b i u p th nghi m dung l ng tng i l n. Do dng i n i n dung t l thu n v i t n s , n u dng ngu n i n t n s 0.1 Hz lm th nghi m th t n s c a n ch b ng 1/500 t n s lm vi c, c th gi m tng ng dng i n i n dung, dung l ng thi t b th nghi m cng c th gi m ng k . Th c ti n ch ng mnh r ng, ch c n lm th nghi m ch u p v i t n s siu th p 0.1Hz, tr s ch u c a n nhn v i h s thch h p, cng c th pht hi n c khi m khuy t cch i n.
- Trang 222 -
8 - 7 Nh ng v n khc
8 - 7 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dung l ng nh m c c a mt c bi u th b ng cng su t tc d ng (h u cng), cn dung l ng nh m c c a my bi n p l i bi u th b ng cng su t bi u ki n? p: Mt ho c my bi n p, do b h n ch b i nhi t , trong v n hnh, dng i n khng cho php v t tr s nh m c c a n, t c cng su t bi u ki n khng c v t qu tr s nh m c c a n. Cng su t tc d ng l php tnh c a cng su t bi u ki n v h s cng su t. Khi dng i n l tr s nh m c, h s cng su t l tr s c nh th cng su t bi u ki n a ra l tr s c nh, t c cng su t tc d ng nh m c. Ph t i c a mt i n l cc my mc s n xu t, cng su t ph i thu c c n thi t l cng su t tc d ng. Qua c tnh lm vi c c a mt, c th bi t c gi a h s cng su t, c ng dng i n stato v cng su t tc d ng a ra c m i quan h tng ng c nh. Cho nn, dung l ng nh m c c a mt c th c bi u th b ng cng su t tc d ng. H s cng su t c a my bi n p l do tnh ch t c a ph t i quy t nh, nn gi a c ng dng i n v h s cng su t khng c m i quan h tng ng c nh, cho nn dung l ng nh m c ph i c bi u th b ng cng su t bi u ki n. 8 - 7 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Li u c th em ngu n i n c a cng m t l i i n a n, l i d ng phng php chi u quay khng i c a mt xc nh th t pha c a cc ngu n i n cng m t l i i n em ngu n hai ng ho c nhi u ng u song song s d ng? p: Phng php ny tuy t i khng c s d ng. B i v thay i ngu n hai pha b t k, mt i n s quay ng c. N u ng th i, thay i ngu n i n ba pha th chi u quay c a mt khng i. Nh th hi n hnh 8 - 7 - 2. M ch i n 1 v m ch i n 2 c th khi n chi u quay c a mt khng i. Nhng th t pha th hon ton khc. N u ng cng t c K th l p t c gy ra s c ng n m ch. 8 - 7 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dung l ng c a my pht i n xoay chi u bi u th b ng kVA, cn mt i n l i dng kW bi u th ? p: kW (kilot) th hi n cng su t, t c m i giy c th th c hi n m t cng bao nhiu kg-met. Mt i n l bi n cng su t i n thnh cng su t c h c, dung l ng c a n l ch cng su t c h c a ra, cho nn bi u th b ng kW. My pht i n th l i bi n cng su t c h c thnh cng su t i n, dung l ng u ra c a n quy t nh b i i n p v dng i n cho php c a my pht i n. Dng i n c a n quy t nh b i h s cng su t c a ph t i dng i n. Khi h s cng su t c a ph t i dng i n r t th p, tuy cng su t i n (kW) a ra c a my pht i n cha t n tr s qui nh, nhng dng i n t t i tr s qui nh. V th , b o m an ton c a my pht i n, ph i dng kVA (kilvn - ampe) bi u th dung l ng.
- Trang 223 -
8 - 7 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: My pht i n dung l ng l n, t i sao ph i ph i h p s d ng bi n p nng p truy n t i i n? p: nng cao hi u su t truy n t i i n, ti t ki m u t ng dy t i i n. Vi c truy n t i i n dung l ng l n, kho ng cch xa, u p d ng i n p110kV, 220kV th m ch cao hn. Nhng my pht i n tr c ti p pht ra i n p cao nh th l kh khn. B i v k t c u c a my pht i n ph c t p, ch t ch , nhm cu n dy stato g n trong rnh do phi n thp silic p ch ng ln nhau m thnh, mu n lm cho gi a nhm cu n dy stato v i t c m c cch i n 110kV, th m ch cao hn th trnh k thu t hi n nay cha lm c. Cho nn i n p a ra c a my pht i n dung l ng l n ni chung l kho ng 10kV, sau dng bi n p nng i n p ln n 110kV, 220kV, th m ch cao hn, r i truy n t i i. 8 - 7 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Th i gian v n hnh my i n cng lu th nhi t my i n cng tng cao, ng khng? p: Ni nh th khng ng. My i n sau khi v n hnh vi gi , nhi t c a my i n khng tng cao n a, v n hnh n nh nhi t no . Khi my i n thng i n, v n hnh th tiu hao ng do dng i n stato - rto sinh ra trong cu n dy c a n, tiu hao s t do thay i t tr ng trong li s t sinh ra v cc tiu hao khc u sinh ra nhi t l ng, m t ph n nhi t l ng t n pht vo khng kh xung quanh, nhi t l ng d th a lm nhi t c a my i n tng cao. Sau khi v n hnh m t lc, nhi t l ng t n pht i m i lc m t nhi u, sau cng nhi t l ng my i n sinh ra cn b ng v i nhi t l ng t n pht, cho nn ti p t c v n hnh s khng c nhi t l ng d th a khi n nhi t l ng c a my i n ln cao n a, cng t c l my i n ti p t c v n hnh n nh d i nhi t no . 8 - 7 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi kh i ng m t my pht i n no , trong qu trnh nng cao t c , sinh ra ch n ng t ng t nghim tr ng g n t c quay no . T i sao? p: B t c v t th no u c t n s dao ng ring c c a n (th ng g i l t n s t nhin). Khi v t th dao ng v i t n s t nhin th bin dao ng c a n l n nh t. Xu t pht t nguyn l v t l ny, khi t n s ring c a rto my pht i n trong ph m vi t c quay nh m c c a my pht i n, th trong qu trnh nng t c , khi my pht i n t t i t n s ring s xu t hi n dao ng m ch t ng t. 8 - 7 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn nhn hi u c a m t s khoan i n ho c d ng c i n c k hi u "DI", c ngha g? p: "DI" c ngha l "cch i n song trng" l m t k hi u thng d ng trn th gi i. G i cch i n song trng l v c hai lo i: cch i n lm vi c (cch i n c n thi t b o m d ng c i n lm vi c bnh th ng, ch u p th ng l 1500V) t o thnh. D ng c i n k t c u ny qua th nghi m ch u p 4000V, kim lo i l ra ngoi s khng c i n cho d cch i n lm vi c b nh th ng, b o m s d ng an ton.
- Trang 224 -
- Trang 225 -
8 - 7 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bm ly tm m t c p s d ng trong nng nghi p do ch n ng knh puli curoa c a n v ng knh puli curon mt truy n ng khng ng, khi n t c quay c a my bm v t 25% t c quay bnh th ng. Li u dng i n c a mt cng v t qu 25% tr s bnh th ng tng ng hay khng? p: Ni chung, cng su t u ra ho c u vo c a my bm n c t l thu n v i ly th a b c 3 t c quay. N u t c quay c a my bm n c tng 25%, th cng su t bm n c s g p (1.25)3 l n so v i tr c, t c 1.95 l n. Cho nn dng i n c a my i n khng ph i tng 25% m l g n g p 2 l n so v i tr c. V th , khi dng my i n ko my bm n c c n c bi t lu vi c ph i h p ng knh c a puli curoa, nh m trnh t c my bm tng ln, khi n dng i n my i n tng m nh, th m ch lm chy my i n. 8 - 7 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao mt i n trn c n c u khng dng phanh i n (nh phanh u ng c) m dng phanh c h c? p: Mc treo c n c u ph i c th d ng ph t i b t c v tr no trong khng trung. i u ny yu c u ph i c m men l c phanh khi mt ng t i n. Mt s d ng phanh i n sau khi ng t i n s m t m men l c phanh, v th khng th p ng yu c u. S d ng phanh c h c s khng b nh h ng b i ng t i n gi a ch ng ho c s c v i n, an ton, tin c y. Cho nn, thi t b c u, t i u ph bi n dng phanh c h c. 8 - 7 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C hai mt ki u ng kn, m t my l ki u t lm mt, m t my lm mt b ng qu t. Khi v n hnh, n u nhi t ngoi v gi ng nhau th sau khi ng t ngu n i n, trong th i gian ng n, nhi t ngoi v c a my no cao? p: Mt ki u t lm mt, trn b m t khng c gi lm mt nhn t o th i qua, khi d ng my nhi t bn trong khng tng ln n a, m t a nhi t b m t cng khng bi n ng, cho nn sau khi ng ng my, nhi t s d n d n h xu ng. Nhng mt i n ki u lm mt b ng qu t, d a vo s tr gip c a cnh qu t th i khng kh b m t, mang nhi t l ng i, n u ng ng my, kh nng t a nhi t b m t gi m m nh, cn nhi t l ng bn trong v n t a ra ngoi v i t c tng t , nh v y nhi t truy n n b m t s l n hn nhi t l ng t a i t b m t, nhi t s hi tng. V th , sau khi d ng my, nhi t v mt ki u lm mt b ng qu t s cao hn. 8 - 7 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt v n hnh c t i lin t c, li u c b m? p: Mt v n hnh c t i, do t n hao bn trong s pht nhi t, nhi t c a nhm cu n dy th ng v t qu nhi t mi tr ng r t nhi u, v th cu n dy kh ht m, m kh m trong nhm cu n dy cn b y ra ngoi, mt ki u m cng nh gi y kh m i. V th , mt v n hnh c t i th ng khng b m. N u mt v n hnh gin o n, th sau khi d ng my c th b m. Trong mi tr ng m t, mu n mt khng b m th ph i tm cch duy tr nhi t c a nhm cu n dy cao hn nhi t mi tr ng 5 - 10oC.
- Trang 226 -
- Trang 227 -
8 - 7 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi my t i bung t v t n ng xu ng, ng h i n l p trong t cng t c v n quay thu n chi u, cn ng h i n o cng l i quay ng c. l do nguyn nhn g? p: Khi my t i t v t n ng xu ng, v t n ng s lm cho t c quay c a mt i n v t qu t c quay ng b . R rng, trong tnh hnh ny, mt i n s c i n nng h i ti p l i m ch i n. Nhng nhm cu n dy c a stato mt ph i thu nh n dng i n ph n khng (v cng) t trong l i i n. V th , lc ny ng h i n o cng ph n khng (v cng) v n quay thu n. Cn ng h o cng tc d ng (h u cng) th do chi u c a thnh ph n tc d ng c a dng i n ng c l i, cho nn quay ng c. Do lc ny, mt i n tr thnh my pht i n c m ng nn h n ch s tng t c quay. N u c t ngu n i n khi t v t n ng xu ng th s m t tc d ng phanh, t c h xu ng c a v t n ng s ti p t c tng, s gy ra s c khi n i m cu i v i t c r t l n. V th c m ng t i n v n hnh khi t v t n ng xu ng. 8 - 7 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Tng cng su t c a mt i n, c th lm tng s c ko c a u my xe i n khng? p: S c ko c a u my ph thu c vo cng su t c a mt i n, h s bm (c lin quan v i m c m t c a ng ray, ni chung l trong kho ng 0.15~ 0.22) v tr ng l ng b n thn c a u my. u my v i tr ng l ng nh t nh, khi v n hnh trn ng ray c i u ki n nh t nh th l c ko l n nh t c th t c l c nh. N u l c ko do mt sinh ra nh hn l c ko l n nh t th l c ko c a u my s tng ln theo tng c a cng su t ng c. N u s c ko do mt sinh ra l n hn l c ko l n nh t, lc ny bnh xe c a u ko s tr t, cng t c l khng th nng cao l c ko c a u my c n a. Qua c th th y, nng cao cng su t c a mt i n cha ch c tng c s c ko c a u my xe i n. Hi n nay p d ng k thu t m i bnh xe t ha tng h s bm, c th nng cao s c ko c a u my. 8 - 7 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mt kch t n i ti p c nh c th dng i n xoay chi u l n m t chi u, cu n dy c a cng t c i n t c th dng i n m t chi u xoay chi u c khng? p: Do khi v n hnh, mt i n s sinh ra i n p c m ng ng c chi u, dng i n khng ph i hon ton do tr khng c a mt quy t nh. V th khi ng d ng v i i n xoay chi u, m t chi u th dng i n h u nh khng i. Cu n dy c a cng t c i n t xoay chi u c i n khng r t l n, dng i n ch y qua cu n dy g n nh do i n khng quy t nh, i n tr nh hn i n khng r t nhi u l n, h u nh khng c nh h ng i v i dng i n. N u em cu n dy ny sang dng v i ngu n i n m t chi u th cu n dy ch c i n tr , khng c tr khng, dng i n c a cu n dy tng m nh, khng th s d ng. Ch c h th p i n p khi n dng i n hng v t qu tr s nh t nh, m i c th s d ng v i ngu n i n m t chi u.
- Trang 228 -
CHNG IX
U NG DY I N L C
9 - 1 Nh ng v n chung c a ng dy i n
9 - 1 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng dy cao p trn khng ng di, t i sao ph i i v tr? p: i n dung c a ba dy d n ng dy cao p i v i t v tr s i n dung gi a cc pha v i nhau, do v tr khc nhau m s khng nh nhau. V th , dng i n i n dung cng khng gi ng nhau. Nh v y, khi ng dy r t di s khi n dng i n i n dung ba pha c a h th ng s r t khng cn b ng, khng l i cho v n hnh (nh i n p khng cn b ng v.v...) kh c ph c khuy t i m ny, chng ta ti n hnh i pha ng dy, m t ng dy i pha ba l n, nh v y cc v tr, ba dy d n u di b ng nhau, i n dung ba pha s cn b ng. 9 - 1 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao kho ng cch gi a cc c t i n c a ng dy 35kV c th trong kho ng 200 mt, cn kho ng cch c a ng dy phn ph i i n 3~6 kV, ni chung u trong kho ng 100 mt? p: Kho ng cch gi a cc c t i n cng l n th cng ti t ki m u t ng dy. Nhng khi i n p tng i th p, do kho ng cch gi a dy v dy tng i nh , n u s d ng kho ng cch r t l n th khi gi l n ho c h th ng ng n m ch (khi h th ng ng n m ch, dng i n c a ng dy i n p th p c bi t l n) r t d gy ra s c ch p dy. V th , khi i n p tng i th p th kho ng cch gi a cc c t s ph i tng i nh . 9 - 1 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy t i i n c khi b tr ngang b ng c khi b tr th ng ng. Cch b tr no i h i kho ng cch dy d n l n hn? p: B tr th ng ng i h i kho ng cch dy d n ph i l n hn. l v dao ng ln xu ng c a dy d n m nh hn dao ng tri ph i, m khi dy d n ba pha dao ng qua tri qua ph i c b n l cng pha (t c sang tri th cng sang tri, sang ph i th cng sang ph i), cho nn, c h i ch p dy c a dy d n b tr th ng ng s tng i l n. V th yu c u kho ng cch dy d n ph i l n hn m i tng i tin c y. 9 - 1 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao qui nh kho ng cch gi a cc pha c a ng dy trn khng 6kV l 1 mt, cn khi b tr ngay b ng ch c n 0,7 mt l c? p: Ch y u l do khi b tr ngang b ng i u ki n kh h quang tng i t t. Khi ng dy t i i n x y ra qu p, gi a cc dy d n c th x y ra ch p r ch. Khi dy i n b tr ngang b ng do khng kh nng b c
- Trang 229 -
ln, th i h quang ln trn, khi n n ko di ra r i b t, nh th hi n hnh (a), nhng khi b tr th ng ng ho c b tr hnh tam gic, khng kh nng b c ln trn (nh th hi n hnh (b)), khi y h quang d ch m vo dy d n bn trn nn kh b t t. 9 - 1 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cng trn m t c t i n, ko c dy ng l n dy nhm, lo i dy no nn t ln trn cng? p: Khi c dy ng v dy nhm c t l n nhau trn m t c t i n; dy ng ph i ko ln trn. B i v h s n c a dy nhm l n hn dy ng, trong cng di nh nhau, th chng c a dy nhm l n hn dy ng. Ko dy ng ln trn y nhm c th b o m kho ng cch th ng ng gi a dy ng v i dy nhm, phng ng a x y ra s c . 9 - 1 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao chng ( vng) c a dy d n trn khng s thay i theo s thay i c a kh h u? chng c a dy d n trong m t kho ng cch c t sao ph i b ng nhau? p: chng l chnh l ch cao gi a i m cao nh t v i i m th p nh t c a dy d n trong cng m t kho ng cch c t i n. B i v dy d n kim lo i c tnh ch t nng n l nh co, cho nn khi nhi t tng cao, chng c a dy d n trn khng tng ln; ng c l i chng gi m. Trong tnh hnh chung, nhi t c tng m i 10oC, th chng tng 10~20%. Trong kho ng cch c t i n, n u chng c a dy d n khng b ng nhau, th t n s dao ng v n c c a dy d n s khc nhau, gi a cc dy d n d va vo nhau gy ng n m ch. Cho nn, chng c a dy d n trong cng kho ng cch ph i b ng nhau. 9 - 1 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: chng c a dy trn khng n ngang, t i sao ph i gi ng nhau?
p: N u khng gi ng nhau, th khi dy trn khng b gi lm dao ng, dy A v i dy B s ch m vo nhau gy ng n m ch. l v t n s dao ng c a dy trn khng do l n c a chng quy t nh, t n s dao ng c a hai s i dy khng gi ng nhau s sinh ra dao ng ng c chi u, tng c h i ch m nhau... 9 - 1 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn m i s i dy i n hai bn thp c t ng dy t i i n, t i sao treo m y qu d i nh ? p: Qu d i nh treo trn dy i n hai bn thp c t i n ng dy t i i n cao p g i l qu d i ch ng ch n ng. Khi dy i n c a ng dy t i i n trn khng ch u tc d ng b i dng kh t c u h ng ngang n nh, th m t sau c a dy i n s hnh thnh dng xoy khng kh bi n i v i t n s nh t nh, dng xoy ny khi n dy i n ch u l c va p nn chuy n ng ln xu ng. Khi t n s l c va p c a khng kh trng v i t n s v n c c a dy i n, s sinh ra c ng h ng trong m t th ng ng. S ch n ng lu i s t n hao bn m i dy i n, khi n dy b t s i, t dy. phng ng a v gi m b t
- Trang 230 -
ch n ng c a dy i n, th ng l p m t s l ng nh t nh qu d i ch ng ch n ng g n kp dy treo dy i n. Khi dy i n sinh ra ch n ng, qu d i ch ng ch n ng s v n ng ln xu ng, sinh ra l c tc d ng khng ng b . Th m ch ng c pha v i ch n ng c a dy i n, c th gi m nh bin ch n ng c a dy i n, th m ch c th lo i tr ch n ng c a dy i n. 9 - 1 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi chn ng ng i n ho c cp i n, trong khi l p t n u giao nhau v i ng ng n c th ph i i pha trn, n u giao nhau v i ng ng nhi t th ph i i pha d i. Nguyn nhn t i sao? p: ng ng i n ho c cp i n khi giao nhau v i ng n c trn, d i th phng ng a ng n c r n c ng m vo ng ng ho c cp i n, nn ph i l p t bn trn. Cn giao v i ng ng nhi t, nh t nh s c nhi t l ng t n pht, do kh nng t n pht ln trn, v th ng ng i n ho c cp i n ph i l p t bn d i. 9 - 1 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn mm phn ph i i n xoay chi u ba pha c l p ampe k , vn k v ng h i n ba pha, u ngu n i n m t pha vo dy ci, dng bt th ki m tra dy ci hai pha khc, bt th i n u sng nh nhau. Nguyn nhn do u? p: Hi n t ng ny cha ch c l do ng n m ch gi a cc dy ci; b i v gi a dy ci c u cu n dy i n p c a vn k v ng h i n, ch c n dy ci m t pha c i n th thng qua cu n dy i n p khi n dy ci c a hai pha khc cng c i n, nn bt th i n sng nh nhau, ch c sau khi ng t cc u n i ny ra m i c th phn on c ph i ng n m ch hay khng. 9 - 1 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong ng dy i n h b n dy ba pha i n p th p, khi cng t c dy 1 v tr ng t (nh th hi n hnh 9 - 1 - 11) th ton b thi t b dng i n u n i v i n u b ng t, cn khi dng my o i n tr cch i n xch tay 500V o i n tr cch i n c a dy d n cc pha v i t, pht hi n m t pha trong thng v i t. Nhng khi ng cng t c dy vo, m ng i n v n hon ton t t. l nguyn nhn g? p: B i v khi ng t cng t c dy 1 ra, khi n vn k v ngu n i n ng th i b c t, nhng ng h i n thng th ng u pha d i cng t c dy vo khng th ng th i b c t. Cho nn, khi dng my o i n tr cch i n xch tay (megger) o i n tr cch i n th cu n dy i n p c a ng h i n m t pha u trn dy i n ny s lm cho m t pha thng v i t, hnh thnh m ch thng. V th khi n my o o c k t qu sai. 9 - 1 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng dy trn khng h b n dy ba pha, ton b cung c p i n cho ph t i chi u sng m t pha. Sau khi b gi l n gy ra s c , s d ng
- Trang 231 -
c u ch tch pha ki m tra i m c s c , khi ng c u ch hai pha A, B, khng c hi n t ng t dy c u ch, nhng khi ng c u ch pha C th c u ch pha C v pha B t cng lc. Khi ng hai pha A, C cng khng b t, cn khi ng pha B th c u ch hai pha B, C cng t. Xin h i s c u? p: l do gi th i m nh, x y ra ng n m ch gi a hai pha B, C c a ng dy trn khng. (nh th hi n hnh 9 - 1 - 12). Cho nn, khi ng hai pha A v B ho c A v C khng thnh m t m ch ng n m ch, c u ch l p trn ng dy khng b chy. Nhng khi ng pha th 3 th gi a pha B v i C hnh thnh m ch kn ng n m ch; v th c u ch c a hai pha ny s do dng i n ng n m ch ch y qua, nn b chy. 9 - 1 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong ng dy trn khng, t i sao dy 0 ph i l p th p hn dy pha? p: N u dy 0 trn dy pha, khi dy 0 b t ri xu ng, ti p xc v i dy pha th trn dy 0 s c i n p cao nguy hi m, cho nn khng cho php dy 0 m c trn dy pha. 9 - 1 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao vo ngy ma, dm mt, khi dng ng h o i n tr cch i n xch tay o i n tr cch i n dy trn khng cao p ba pha, gi a cc dy v i nhau v gi a dy v i t u b ng 0, nhng khi ng cng t c thng i n l i r t bnh th ng? p: Trn m t ng dy trn khng th ng th ng c r t nhi u v s . Vo ngy ma, b m t cc v s ny r t m t, cch i n b m t s r t th p. Cn i n tr cch i n m ng h xch tay o c chnh l t ng c a r t nhi u i n tr cch i n b m t cc v s ny, tr s c a n ng nhin r t th p, c th ch vi v n th m ch vi ngn, vi trm m, m n v v ch chia c a ng h l mga m, i v i tr s cch i n th p nh v y th khng th hi n ra c m g n b ng 0, k th c khng ph i hon ton b ng 0, cn cch i n bn trong th c s c a v s v n r t cao, cho nn sau khi ng cng t c thng i n, s khng gy ra ng n m ch ho c ti p t. 9 - 1 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Sau khi xy d ng xong ng i n cao p, a vo v n hnh, t i sao ph i t t nng cao i n p, ch khng c ng c u dao m t l n i n p ba pha? p: B i v ng dy m i xy d ng, c th t n t i v n , m ng dy l i khng c th ti n hnh th nghi m ch u p; v th khng th pht hi n c cc s c nh m t cch i n, kho ng cch i v i t khng , n u ngay m t l n cho i n p, c th gy nn s c ti p t ng n m ch, nh h ng s v n hnh bnh th ng c a h th ng i n l c. T t nng cao i n p s pht hi n c s c m khng n n i gy ra s c , nh h ng an ton c a h th ng.
- Trang 232 -
9 - 2 Dy d n
9 - 2 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn dy d n m t pha c a ng dy t i i n siu cao p t i sao c hai s i ho c ba s i dy d n? p: C ng i n tr ng quanh dy d n ng dy siu cao p 330kV tr ln thng th ng u v t qu c ng ch u p c a khng kh, v th khng kh chung quanh s b i n ly m pht ra hunh quang mu tm, v c ti ng "lch tch"; hi n t ng ny g i l i n qu ng (hoa). i n hoa s gy ra t n hao cng su t; c khi m i kilomet c th ln t i vi ch c kilot; ng th i gy nhi u i v i ng dy thng tin v v tuy n i n. V th th ng p d ng bi n php tng ng knh dy d n ho c kho ng cch gi a cc dy phng ng a x y ra i n hoa. Trong bi n php tng ng knh dy d n tng i c hi u qu , nhng s tng u t ng dy ln r t nhi u. V th p d ng phng php gin ti p tng ng knh dy d n, t c p d ng dy d n r i (dng hai s i dy d n b ng 1/2 ti t di n ho c ba s i dy d n b ng 1/3 ti t di n c a ti t di n c n thi t thay th ) v gi a cc s i dy d n tch r i c m t kho ng cch nh t nh, l c th gi m c hi n t ng i n hoa. 9 - 2 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy d n ng dy trn khng t i sao th ng dng dy xo n nhi u s i m t dng dy m t s i? p: So v i dy m t s i, dy xo n nhi u s i ni chung c cc u i m sau y: 1. Khi ti t di n tng i l n, do cng ngh ch t o ho c do ngo i l c gy nn khi m khuy t th dy m t s i khng th b o m c ng c h c v n c c a n, t l xu t hi n khi m khuy t cng m t ch c a dy nhi u s i s r t t, c ng c h c c a dy nhi u s i tng ng tng i cao. 2. Khi ti t di n tng i l n th tnh m m c a dy nhi u s i cao hn dy m t s i i u lm cho vi c ch t o, l p rp c t gi dy d n u tng i d dng. 3. Khi dy d n b gi gy dao ng, dy m t s i d b t, dy nhi u s i kh b t. V th , dy d n c a ng dy trn khng ni chung u dng dy nhi u s i. 9 - 2 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng dy th p p trn khng ngoi tr i c cch i n v s , ng i l i khng ng t i, t i sao th ng th ng khng dng dy tr n m dng dy cch i n c b c ngoi? p: Lo i dy d n cch i n ny bn ngoi ch b c m t l p ho c hai l p vi s i, r i t m ch t ch ng n c ph bitum. Tc d ng ch y u c a n l phng ng a dy d n b xm th c b i gi ma ho c kh m trong khng kh, cho nn, lo i dy d n ny g i l "dy ma gi". Tuy v i s c ngoi d tnh, n cng c tc d ng cch i n nh t nh, nhng khi thi t k v l p t, v m t cch i n v an ton v n ph i x l nh dy d n tr n. 9 - 2 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng dy trn khng b ng dy tr n, t i sao dy bu c dng c nh dy d n ln v s cng ph i s d ng v t li u gi ng nh dy d n?
- Trang 233 -
p: Trong mi tr ng m th p ho c ma, n u dy d n v dy bu c l hai lo i kim lo i khc nhau th ch ti p xc v i nhau s sinh ra tc d ng n mn i n ha nghim tr ng, d n n dy d n b r l m m, ho c n mn bong trc, lu ngy d d n n t dy d n. Cho nn, dy bu c ph i dng v t li u gi ng nh dy d n. 9 - 2 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi tng nhi t khng i, lu l ng t i cu n dy d n trn khng ph i chng t l thu n v i ti t di n dy d n? p: Khi tng nhi t khng i, lu l ng t i c a dy d n trn khng s khng t l thu n v i di n tch ti t di n c a dy d n. l do m t dng i n cho php trong dy d n khng ph i l h ng s m thay i theo di n tch ti t di n dy d n. Khi di n tch ti t di n dy d n tng, do i u ki n t a nhi t thay i, m t dng i n cho php gi m. Cn c vo nguyn t c nhi t l ng do dng i n ch y qua dy d n sinh ra ph i b ng v i kh nng t a nhi t c a dy d n (lin quan t i di n tch b m t v nhi t dy d n), c th tnh ra lu l ng t i cho php c a dy d n khi tng nhi t khng thay i t l thu n v i ly th a 1,5 c a ng knh dy d n. L i do di n tch ti t di n c a dy d n t l thu n v i bnh phng c a ng knh dy d n, cho nn lu l ng t i c a dy d n t l thu n v i ly th a 0,75 c a di n tch ti t di n dy d n. 9 - 2 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng i n c a dy d n trn khng v t qu lu l ng t i an ton c a n, dy d n li u c b nng ch y? p: Lu l ng t i an ton c a dy d n l cn c vo nhi t cho php cao nh t c a n xc nh, b i v dy d n qu nng s nh h ng n c ng c h c c a n. Nhi t cho php cao nh t l cn c vo c ng c h c c a dy d n sau 30 nm v n hnh khng c th p hn 93% c ng c qui nh. V th , khi dng i n c a dy d n v t qua lu l ng t i an ton c a n s khng b nng ch y, nhng s lm gi m c ng c h c c a n, rt ng n tu i th s d ng. 9 - 2 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Phng php n gi n dng m t dng i n no tnh ton lu l ng t i c a cp i n ti t di n khc nhau, t i sao khng chnh xc? p: Lu l ng t i cho php c a cp i n khng nh ng ph thu c vo ti t di n li dy d n m cn lin quan t i tnh hnh t a nhi t. Kh nng t a nhi t quy t nh b i ng knh ngoi dy d n v tnh nng t a nhi t c a v t li u b c ngoi dy cp i n. Gi a cc tham s ny v i ti t di n tiu chu n c a cp i n khng ph i l quan h ng th ng gi n n, v nh, dy i n cch i n v cao su, li n b ng ng 500V, khi ti t di n l 1mm2 th lu l ng t i l 21 A ; khi 10mm2 l 85A, ch khng ph i 210A. V th , phng php n gi n dng m t dng i n no tnh ton lu l ng t i c a cp i n l khng chnh xc ch t ch , c n ph i cn c vo tiu chu n lu l ng t i ch n cp i n, dy i n. 9 - 2 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy d n trn khng cao p li u c th ng phng php hn n i lin k t khng? T i sao?
- Trang 234 -
p: ng dy cao p trn khng, vi c lin k t y d n ni chung khng dng phng php hn n i. B i v khi hn n i ph i lm nng dy d n, dy d n qua lm nng s m m, c ng c h c gi m. C ng c h c trn ton b ng dy khng u, ch hn n i tr thnh khu y u. L c cng m ng dy trn khng ph i ch u ng ni chung tng i l n, khu y u ny d d n n s c t dy. 9 - 2 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng p n i dy d n, trong v n hnh ng dy t i i n cao p, t i sao l i d n d n khng b o m cng nng? p: ng dy t i i n cao p trong th i gian v n hnh lu di lun vo tr ng thi b ko. Tuy ng p n i dy d n c c ng ch ng ko, nhng trong qu trnh thi cng p n i d l i khi m khuy t ti m n bn trong (l p xy ha trn u dy d n b p n i cha x l s ch, p n i khng ch t, v tr p l ch ng thp v.v...) n u p n i b ng cch n , cn c th khi n li s t b chy r . Ngoi ra do p n i khng ch t kn kh n c l t vo, gy n t, cong v.v... u tng nhanh s x u i c a ng p n i. T c x u i c a n th ng c lin quan n dng i n ph t i ch y qua l n hay nh , c bi t khi c ph t i nh, u n i c a dy d n do nng m i n tr tng cao lm tng nhanh s xy ha n mn v t li u, lm tng dy mng xy ha m t ti p xc bn trong ng p n i; i n tr ti p xc tng ln, khi n nhi t tng cao, c th x u d n. K t qu khi n u n i dy d n b tr t tu t ra gy nn s c t dy, m t i n. 9 - 2 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ch u n i y d n b ng nhm, trong tnh hnh dng i n ph t i khng v t qu tr s qui nh, t i sao sau th i gian s d ng lu, th y c hi n t ng nng ch y? Lm sao phng ng a? p: Dy d n b ng nhm lin k t v i cng t c, c u dao khc b ng vt si t ch t. Do c ng c h c c a nhm km, tng i m m, thi u tnh n h i, cho nn, sau khi m c p ln, dy d n b ng nhm s bi n d ng. Nh v y, hnh thnh ti p xc khng t t. 9 - 2 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: "Dy hoa" ni chung, t i sao trong hai dy b n vo nhau, lun c m t s i ch c m t mu, cn s i kia l l m m? p: l nh m d phn bi t hai s i dy. V d , dy d n c a m t s thi t b i n, i v i u no ti p t c yu c u nh t nh (nh ui n xoy th ng yu c u mi ng ui n ti p dy t trnh ng i ch m vo b i n gi t). Hai s i dy dng mu khc nhau khi u dy s phn bi t c dy no l dy ti p t, khng c n u xong r i m i th l i. 9 - 2 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B c ch bn ngoi dy b c ch cch i n c tc d ng g? Dy b c ch sau khi t ho c r ch v ch ra t i sao ph i dng h p kim ch thi c hn kn l i ho c dng bng keo nh a cch i n bu c ch t l i? p: V ch b c kn bn ngoi dy d n cch i n b c ch l dng tng c ng c ng c h c c a dy d n v lm cho cch i n dy d n bn trong khng b
- Trang 235 -
va qu t lm h ng, nh v y dy d n cch i n ngn cch v i khng kh m t bn ngoi, kh b m, bi n ch t, v th c th tng tu i th s d ng. Hn kn dy b c ch sau khi b c t t ho c bc tch ra, n u s d ng ngoi tr i l nh m phng ng a n c ma xm th c, nn dng h p kim ch thi c hn kn. 9 - 2 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi thi cng dy nhm tr n t i sao khng c ko tr t trn m t t ho c trn thanh ngang nh dy ng? p: Khi thi cng dy nhm, c n c bi t ch thng t n c h c b m t. V th khng c ko tr t dy trn m t t ho c trn thanh ngang. Khi t dy, cc ch u ph i dng rng r c g nh m trnh thng t n b m t. B i v ch c n c m t v t thng t n nh , khi n dy nhm d b n mn. 9 - 2 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Hai cch r i dy th cng nh (a), (b) trong hnh 9 - 2 - 14, nn dng cch no?
p: Nn p d ng phng php r i dy nh hnh (b). B i v r i dy theo hnh (a), k t qu khi n dy d cong vnh, g p gy v lm h ng ch t cch i n, v khi r i, ng dy ko khng th ng. N u theo phng php nh hnh (b) th khng c hi n t ng trn. 9 - 2 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao th ng b c m t l p s i bng vo gi a li ng d n i n v i cch i n cao su c a dy hoa v dy b c cao su? p: l nh m phng ng a li ng dy d n ti p xc lu ngy v i v cao su gy n mn. V th , trong qu trnh lu ha ch t o dy b c v cao su, c m t t lu hunh t do khng ha h p v i cao su s ng, c th ha h p v i ng, sinh ra m t l p sunft ng trn b m t. Khi nhi t s d ng tng i cao, tc d ng ha h p ny cng m nh. Nh v y, s lm gi m ti t di n h u hi u c a dy d n, rt ng n tu i th s d ng c a dy d n. V th b c m t l p s i bng ho c dy v i bng ngoi li ng r i m i b c l p cch i n b ng cao su; cng c th m m t l p thi c bn ngoi li ng.
- Trang 236 -
- Trang 237 -
p: B i v c t b ng xi mng th di n tch ti p xc gi a ph n y r ng c a c t v t qu nh , m b n thn c t xi mng l i n ng hn nhi u l n c t g , c ng v i t i tr ng c a dy d n s lm cho c t i n xi mng ti p t c ln su xu ng t. trnh hi n t ng ny, d i y ph i c thm mm , m r ng di n tch ti p xc v i t. Nh v y p l c c a n v di n tch i v i t s nh r t nhi u, c t xi mng s khng ln n a. C t i n b ng g do tng i nh , l i c ru t, di n tch ti p xc v i t tng i l n, khng x y ra hi n t ng ln; cho nn khng cho mm . 9 - 3 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong ng dy t i i n cao p, s ci c a chu i cch i n treo m c m i pha trn c t thp ch u cng t i sao nhi u hn 1~2 ci so v i s ci c a chu i cch i n treo m c trn c t thp ng th ng? p: l do c ng ch u p ch p m c a v t cch i n c quan h tr c ti p n v tr l p t vt cch i n. M t trn c a a s cch i n ki u treo r t trn bng, cn m t d i th chn s lm thnh hnh d n sng tng di cch i n theo b m t s (t c tng kho ng cch phng i n). Trn c t thp ng th ng, v t cch i n u t th ng ng, n c ma khng th m vo bn trong quanh chn s cch i n, nn bn trong chn s tng i kh. Cn trn c t thp ch u cng, v t cch i n treo ki u n m ngang (c ch cn c gc ng a, gc s p), n c ma c th lm t ton b bn trong v bn ngoi v t cch i n. Cho nn, c ng ch u p c a v t cch i n ki u treo trn c t thp ch u cng s th p hn c ng ch u p ch p t c a v t cch i n c t thp ng th ng. tng cch i n c a ng dy i v i t, cho nn chu i ch u cng ph i treo nhi u hn 1-2 ci cch i n so v i chu i ng th ng ( c a ra vo c a tr m bi n i n v khu v c nhi m ph i coi tr ng vi c xem xt s ci cch i n). 9 - 3 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn ng dy t i i n, c t i n ph i n i chn, bu c c c th nn n i bu c chn c c theo h ng ng dy hay theo h ng vung gc v i ng dy. T i sao? p: Theo h ng vung gc v i ng dy; v nh v y khi trn ng dy x y ra s c t dy, gi a c t chnh v i chn c c n i bu c s cho php x d ch m t kho ng cch, khng n n i gy gy c t chnh. 9 - 3 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao h ng vt nghing ng n c t i n c a ng dy n gnh g khc v i ng dy chn cong? p: Ng n c t i n vt thnh m t nghing l nh m trnh n c ng trn ng n c t. Nhng h ng m t nghing ng n c t c a ng dy n gnh g khc v i h ng m t nghing c a ng dy chn cong; nh v y m i c th lm cho n c trn ng n c t ch y theo thn c t m t cch thu n l i, gi m n c tch t trn n gnh v chn
- Trang 238 -
cong, nh t l mi ng rnh, l xuyn inh, l bulng ch ng c a n gnh v l chn cong v.v... lm cho nh ng ni d b m c c t g v n gnh, c th gi m c h i tch t n c, ko di tu i th s d ng c t g v n gnh g . 9 - 3 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng knh l bulng ch lin k t gi a n ngang b ng g v i c t chnh b ng g c a ng dy t i i n, t i sao khng c l n hn ng knh bulng? p: V i kh h u ma m, do b m t c t g b m, dng i n r b m t tng. Con ng c a dng i n r l t dy d n qua v s , n ngang b ng g , bulng lin k t, r i n c t chnh xu ng t. Khi ng knh l bulng tng i l n, do bulng ti p xc v i c t g khng ch t, i n tr tng, khi dng i n r thng qua ch ny, do i n tr tng i l n, sinh ra nhi t cao, d n n chy gi a n ngang v c t g . 9 - 3 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ng dy t i i n 35kV a ph n s d ng v t cch i n ki u treo m r t t s d ng v t cch i n ki u kim? p: B i v tnh nng c a v t cch i n ki u kim s n xu t hi n nay khng th t n nh; trong s d ng d b nh th ng, d lo ha, tiu hao v t li u kim lo i nhi u, th tch l n, v th t ng b c gi m s d ng. V t cch i n ki u treo do m gang, chn thp v thn s t o thnh, k t c u n gi n, c ng c h c cao, h s lo ha tng i th p, sau khi lin k t thnh chu i, c th s d ng trn ng dy t i i n v i b t k c p i n p no, r t ti n l i ng knh bt s cch i n ki u treo r t nh , c th l i d ng y kho ng cch phng i n c a khng kh gi a bt s v i nhau, v th cch i n ki u treo ngy cng c s d ng r ng ri trn ng dy. 9 - 3 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao pha trn v pha d i chu i xch cch i n cao p ho c siu cao p c l p vng kim lo i (nh th hi n hnh 9 - 3- 7)? p: Do trong chu i xch cch i n, i n dung gi a m i ci cch i n v i t khc nhau; hnh thnh i n p phn b khng u theo chu i xch cch i n, khi n cch i n gi a u dy d n d x y ra i n hoa, th m ch c th x y ra s c nh th ng. N u l p thm vng trn kim lo i pha trn v pha d i c a chu i xch cch i n, c th lm cho i n p phn b u, kh c ph c c nh c i m trn. ng th i cn c th khi x y ra qu p, khi n h quang sinh ra v t t gi a vng b o v , trnh c x y ra h quang trn chu i xch cch i n gy chy m t men, km h ng s cch i n. 9 - 3 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi l p dn gi a thn s v i c u ki n s t, t i sao ph i tng thm m t l p paraphin ho c bitum vo ch ti p gip? p: H s n nhi t c a s ni chung l kho ng 3,5~4xl0-6, nhm l 23x10-6, xi mng l 14x10-6 keo dn litharge-glyxrin l 28,7x10-6. V th , khi nhi t chung quanh gi m, ng knh m t bch c u ki n thp s co nhi u so v i ng knh c a v
- Trang 239 -
s , sinh ra ng l c ph trong thn s , c lc th m ch lm n t v thn s . phng ng a s c ni trn, ni chung khi ch t o u tng thm m t l p ch t n h i nh paraphin ho c bitum lm l p m nh m thu ht ng l c ph sinh ra trong khi k t dnh 9 - 3 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao v t cch i n trn ng dy d sinh ra khe n t? p: Nguyn nhn c b n sinh ra khe n t l: 1. Dy d n c nh trn v t cch i n, do dy d n ch u ko, ko theo cch i n rung. 2. Nhi t kh h u thay i, khi n chi ti t s t trong ci cch i n nng n l nh co. 3. Ch t l ng xi mng ho c lu hunh dng k t dnh chn s t v thn s cch i n khng t t v.v... 9 - 3 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T l h ng v s trn nh ng c t i n u v cu i dy d n tng i l n, nguyn nhn do u? p: V s trn c t u v cu i n m ch t n cng ng dy, khi sng i n st nh c t u v cu i s sinh ra ph n x , lc nghim tr ng nh t, c th g p hai l n i n p st, cn i n p m v s trn c t ng th ng ch u ng th nh hn tr s i n p ny, do th ng h ng v s u v cu i. 9 - 3 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Chn gang c a cch i n ki u kim ng p vo trong chi ti t s tng thm c ng , trong ci cch i n n ngang b ng s l i khng c chi ti t b ng gang, m kch th c c a chi ti t s cng tng i nh , t i sao? p: Ci cch i n ki u kim g m chi ti t s hnh nn, chn gang ng p vo trong chi ti t s , m gang dn l p l i m thnh. Chn gang ng p vo n cao g n nh m thp, chn gang tr c ti p ch u m men u n, tng thm c ng ch ng u n. Trong v n hnh, ci cch i n ngoi l c nn th ng ng ra, cn c th ch u m men u n nh t nh. Ci cch i n n ngang b ng s l chi ti t s hnh cy n, l p trn c t i n dy d n, n v a c tc d ng cch i n dy t i i n v i t, v a c tc d ng gnh ngang, ngn cch dy d n cc pha b i m t kho ng nh t nh. Do n ngang b ng s l dng m t bulng c nh v i n ngang, trong v n hnh khi ng dy d n x y ra t dy th n ngang b ng s c th chuy n ng theo chi u dy d n, lm gi m xung l c c a dy d n i v i n ngang b ng s . Do , c ng c h c c a ci cch i n n ngang b ng s ch y u tnh n t i tr ng th ng ng c a dy d n, yu c u c ng ch ng u n khng cao. Do , trong chi ti t s khng c chi ti t gang s t no, kch th c c a chi ti t s cng tng i nh . 9 - 3 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C m t s c t g ng dy t i i n, t i sao khng dng m t cy nguyn m l i dng hai o n g di ng n khc nhau n i l i? p: g i l c t n i chn. o n di l c t chnh, o n ng n l chn n i. B i v so v i c t g nguyn cy, n c cc u i m sau:
- Trang 240 -
1. C tnh n h i: n u dy t i b t m t bn, do tnh n h i, c th gi m ng k l c ko c a dy d n, phng ng a gy c t. 2. Khi chn n i c a c t g b m c th ch c n thay chn n i. 3. Khng c n c t i n v n c th thay cc ph ki n c a c t g . 4. C th s d ng v t li u g ng n. 9 - 3 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng keo dn litharge - glyxerin k t dnh chi ti t s , t i sao ph i sn b m t b o v ? p: M c ch sn l: b m t c a keo dn khng ti p xc v i khng kh, b i v kh cacbonic trong khng kh v i ch trong keo dn gy tc d ng ha h c hnh thnh cacbonat ch, lm gi m tc d ng c a keo dn. N u khi lm vi c, keo dn ph i ti p xc v i d u th tr c tin ph i bi l p d u linseed kh r i m i sn m t l p sn d u, cn khng ti p xc v i d u th ch sn m t l p sn men l c. 9 - 3 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: S c ch p r ch do b n c a cch i n ng dy t i i n thng th ng d x y ra th i ti t no? So snh gi a cch i n ki u kim, cch i n ki u treo v i cch i n ch u cng th lo i no d x y ra s c ch p r ch do b n hn? p: S c ch p r ch do b n c a cch i n th ng x y ra khi th i ti t m t. V lc ny ph n nh v ph n y c a cch i n u m t; ch t d b n trn b m t n trong tnh tr ng m t th ng c tnh nng d n i n, lm gi m m nh m c ch u p c a cch i n, d gy ra s c ch p r ch. Khi ma l n th kh x y ra ch p r ch; b i v ma l n c th r a s ch d b n trn b m t. S c ch p r ch do b n a ph n x y ra trn cch i n ki u treo v ki u kim. Chu i cch i n ch u cng t x y ra hn, b i v chu i cch i n ch u cng ph n l n v tr n m ngang, d b n b m t d b n c ma r a s ch. 9 - 3 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cch i n ng dy khu v c no b b n, khi chu n b lau chi th v a ng g p ma, li u c th khng lau c khng? p: V n nn lau l i. B i v n c ma ch cu n tri m t ph n h t b i nh , nhng khng th r a s ch ci b n do tc d ng ha h c hnh thnh nn trn cch i n, m cc cu b n ny l nguy hi m nh t i v i ch p r ch cch i n. V th , khng c cho r ng tr i ma th cch i n c r a s ch. 9 - 3 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao vo cu i ng u xun, b ph n cung c p i n ph i ti n hnh v sinh i v i cch i n c a ng dy? p: B m t cch i n c a ng dy trong v n hnh u b dnh b i, ch t b n. L p cu b n kh khng c nguy hi m l n n cch i n. Nhng ma xun th ng ma b i, d i tc d ng c a n, khi l p b n b m t cch i n b m n tr ng thi bo ha, s d n i n b m t tng m nh; dng i n r tng ln, nh ng ni m t dng i n l n, nh g n m gang, do pht nhi t b m t, cu b n c c b b kh, khi n i n tr b m t tng; s t p i n tr tng ln nhanh chng. D n n vng b s y kh
- Trang 241 -
xu t hi n phng i n c c b d ng h quang nh , phng i n h quang l i s y kh b m t cu b n m t g n , khi n h quang nh ko di, pht tri n n ton b b m t cch i n; hnh thnh phng i n ch p r ch, cch i n, th ng th ng d n n s c m t i n. nng cao tin c y c p i n, ni chung tr c ma ma phn c n ti n hnh v sinh b m t cch i n. 9 - 3 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dy d n cao p trn khng ch p r ch cch i n?
vng mu i, ki m, d x y ra s c ,
p: B m t cch i n c cu b n. Trong th i ti t sng m ho c m t, do cu b n k t h p v i n c thnh ch t d n i n, gy nn s c nh p nhy. Dy cao p ch y qua vng mu i ki m, do trong b i b m bm trn cch i n ch a mu i ki m, g p n c s bi n thnh ch t d n i n t t. V th , trong th i ti t m t s d x y ra s c ch p r ch. cc vng khc ni chung, tuy c cu b n, nhng tnh d n i n c a n khng t t nn kh x y ra s c hn. 9 - 3 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng dy cao p trn khng s d ng chi ti t kim lo i khng m k m c nguy hi m g ? p: Chi ti t kim lo i khng m k m trong khng kh d b xy ha sinh ra g .G b m t chi ti t kim lo i d bong trc, khng nh ng d ph ho i chi ti t kim lo i m cn sau khi g p n c ma n mn g i r a, hnh thnh n c g s t, ch y xu ng theo b m t cch i n, b m t s hnh thnh ng thng d n i n, lm gi m m c cch i n c a v t cch i n, ng dy d x y ra s c . 9 - 3 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ch k p dy c a cch i n ki u treo trn ng dy t i i n cao p t i sao ph i l p thanh b o v dy? p: Ch y u do cc nguyn nhn sau: 1. Khi ko ng dy t i i n cao p, ch k p dy treo, s c ko m dy d n ch u ng s l n hn b t k i m no trong kho ng cch c t i n, c bi t trong tnh hnh chnh l ch cao c a c t thp hai bn l n th ng l c ph ny tng ln nhi u, l i do chnh l ch cao, gc k p gi a dy d n v i ng tr c thn k p (gc a1 v a2 trong hnh 9 - 3 - 19) tng ln, khi n dy d n b cong, tng l c ko u n c a dy d n hai u thn k p. 2. D i s c gi lay ng nh , dy d n trn khng s x y ra dao ng theo chi u th ng ng. Ch k p dy chnh l m t trong cc i m m t sng dao ng. D i tc d ng c a dao ng, dy d n ch k p dy s b m i, d d n n t dy. 3. D i s lay ng c a gi l n, dy m c trn khng s sinh ra ao ng tri ph i theo m t ph ng ngang, cn trong i u ki n kh t ng c bi t, cn x y ra rung nh y ln xu ng th ng ng v i bin l n, thc y sinh ra v n ng tng i gi a dy d n ch k p dy v i thn k p dy, dy d n d b mi h ng.
- Trang 242 -
4. D i tc d ng c a qu p bn ngoi v qu p bn trong, c kh nng x y ra nh th ng chu i cch i n treo ho c khe h khng kh, d n n phng i n i v i t; lc ny h quang phng i n s gy chy h ng dy d n ch g n k p dy. b o m dy d n ch k p dy khng b h ng c h c ho c v di n ni trn, ph i l p thm thanh b o v dy b o v dy d n. Nhng c m t s ng dy m nh h ng c a cc nhn t ni trn khng l n l m, cng c th khng l p thanh b o v dy.
- Trang 243 -
9 - 4 ng dy trong nh
9 - 4 -1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng dy d n i n trong nh ph n l n s d ng dy d n cch i n. T i sao dy d n cn th ng ph i l p trn cch i n? p: N u tr c ti p l p dy d n st vo t ng ho c tr n nh th dy d n c th c tc d ng ha h c v i xi mng, vi, sn, khi p l p cch i n b ph ho i, dy d n ht n c trn t ng v tr n nh, lm tng dng i n r, d d n n chy. Khi dy d n b t n thng, ch v b ph n dnh st t ng, tr n kh ki m tra, l i lm x u i u ki n t n nhi t c a dy d n, v th lu l ng t i c a dy d n gi m, m nhi t tng cao thc y cnh i n lo ha, cho nn th ng ph i l p trn cch i n. 9 - 4 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng ng thp l p t dy, c ph i m t i dy ho c ba dy c a ba pha ph i l p trong cng m t ng thp? p: N u chia l p dy cng m t m ch kn vo trong cc ng thp khc nhau, khi c dng i n s gy ra t thng trong vch ng, nh v y s tng i n c m c a m ch i n. Trong m ch i n m t chi u s lm c t m ch cng kh khn; trong m ch i n xoay chi u, ngoi i n c m d n n s t p r r t ra, l i c th d n n t n hao t tr dng xoy khng c n thi t trong vch ng thp. T n hao trong ng thp khng nh ng lng ph i n m cn lm nng ng, gy kh khn cho vi c t n nhi t c a dy d n, gi m lu l ng t i cho php. Khuy t i m trn y, ch c l p i dy d n m t chi u ho c m t i dy d n c a m t pha ho c ba dy (c lc c dy gi a thnh b n dy) c a ba pha vo cng m t ng thp, m i c th trnh c. l b i v b t c th i i m no trong m y s i dy cng m t m ch th dng i n qua l i b ng nhau, t th tri t tiu l n nhau, khng d n n t thng trong vch ng. 9 - 4 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ph i l ng l p vng b o v b ng nh a ho c b ng g vo mi ng ng b o v ng thp c lu n dy d n bn trong? p: Khi dng i n ch y qua dy d n lu n trong ng, do tc d ng c a l c i n ng, dy d n s rung, c bi t l dy d n lu n ng c dng i n l p l p th ng ng th rung cng m nh, c ng v i s ko xu ng do s c n ng b n thn dy d n, lu ngy, cch i n c a dy d n mi ng ng thp d b mn h ng x y ra s c ng n m ch ti p t. V th nn x l s ch v t x c vch trong mi ng ng r i l p vng b o v b ng nh a ho c g b o v cch i n c a dy d n. 9 - 4 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dng i n cho php c a dy d n cch i n cng nhn hi u v ti t di n, khi l p n i s l n hn lu n ng, cn khi lu n ng hai s i l i l n hn lu n ba s i? p: B i v dng di n cho php c a dy d n l n hay nh ph thu c vo nhi t mi tr ng l p t dy d n. V i cng m t nhi t , i u ki n t n nhi t c a dy ch y n i (nh v s ho c dy ph i h p k p s ) t t hn khi lu n ng, cn i u ki n
- Trang 244 -
thng gi t a nhi t c a dy lu n hai s i s t t hn dy lu n ba s i. Cho nn, dng i n cho php lin t c c a ci tr c s l n hn ci sau. 9 - 4 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy l p ph i ng nh a, t i sao khng c s d ng h p u dy b ng s t? p: Dy l p ph i v i ng nh a n u s d ng h p u dy b ng s t th khi trong h p s t c r i n, h p s t s c i n. Do ng nh a n i v i h p s t l v t cch i n, h p s t khng th l i d ng ng ng ti p t, khi n h p s t khng c b o v ti p t, n u ti p xc v i h p s t s khng an ton. V th dy ph i l p v i ng nh a th khng c s d ng h p u dy b ng s t. 9 - 4 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khng c chn tr c ti p dy d n cch i n b c nh a vo trong xi mng ho c l p b t v a lm ng dy ch y ng m? p: Dy d n cch i n b ng nh a qua th i gian s d ng lu, nh a s lo ha, n t s n, lm gi m kh nng cch i n. Khi m ch i n x y ra qu t i ho c ng n m ch t m th i s tng nhanh t c h ng cch i n. N u chn tr c ti p dy d n cch i n b c nh a vo trong xi mng ho c l p v a vi lm ng dy ng m th n u v a b m s d n n r i n di n r ng, nguy hi m n an ton cho ng i. Ngoi ra, chn tr c ti p cng b t l i cho vi c ki m tra b o d ng ng dy. 9 - 4 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: R t nhi u dy d n lu n trong cng m t ng thp; n u ng thp r t di, m dy d n c a u bt o v n nng l i ng n, c th p d ng phng php n gi n g xc nh hai u dy c a m i s i dy d n? p: C th l i d ng tnh nng d n i n c a ng thp, cho u dy c a m t s i dy d n ti p xc v i ng thp. M t u khc dng ng h v n nng ki m tra i n tr gi a u dy c a cc dy d n v i ng thp. Khi kim ch c a ng h v n nng hi l ch v tr s 0, u dy ny chnh l u dy c a s i th nh t, nh v y s xc nh c hai u dy c a m t s i dy d n, cc s i khc cng c th xc nh c theo phng php ny. 9 - 4 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy d n trong ng dy v trong t m rnh g t i sao khng c c u n i? p: Khi u n i ho c i m hn n i c a dy d n vo trong ng ho c trong t m rnh, c th lu ngy ti p xc khng t t, d n n qu nng th m ch c nguy c gy chy. V th qui nh u n i dy v ch hn n i c a dy i n ph i vo h p u dy ngoi ng, u n i dy c a t m rnh g ph i ngoi t m rnh (l ra ngoi). 9 - 4 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao pha d i u u n cong nh n c c a dy d n cch i n a vo nh ph i c t b m t o n nh l p cch i n?
- Trang 245 -
p: B i v ch u n i gi a dy d n cch i n v i dy ngoi, n c ma c th ng m vo khe h gi a dy d n v i l p b c cch i n bn ngoi. Do dy d n cch i n n i v i bn ngoi cao hn h p cng t c trong nh, do n c ma c th b d n vo trong nh, gy ra s c . N u c t b m t cht l p cch i n d i ch u n cong nh n c ngoi nh th n c s th m ch y ra t ch c t b , khng d n vo trong nh n a. 9 - 4 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Hai phng php bc l p cch i n c a dy d n hnh 9 - 4 -10 (a) v (b), phng php no ng? p: Hnh (a) ng. Bc nh hnh (b) th tnh nng cch i n gi m m nh. B i v l p ngoi c a dy b c l s i d t; khi dy d n b m, ht n c ho c dnh n c, do tc d ng mao m ch, n c s thng vo dy d n, nh v y khng nh ng lm gi m cch i n c a dy d n, c lc cn lm cho v ngoi nhi m i n. 9 - 4 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi l p ph i ng dy, g p ph i dy d n v c a m ch i n chnh v dy d n c a m ch i u khi n trn cng m t tr u dy, t i sao dy d n c a m ch i u khi n ph i trn dy v c a m ch? p: N u dy d n c a m ch v chnh trn, th khi v n hnh, dng i n l n trong m ch chnh s thng qua ph n u u dy d n c a m ch i u khi n ch y vo kh c i u khi n. Nh v y d sinh ra hi n t ng qu nng gi a tr u dy v i dy d n, khi n dy d n chng lo ha, gi m tu i th . 9 - 4 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi qu n bng keo ho c b ng nh a, t i sao ph i qu n t d i dy d n ln, ch khng t trn xu ng? p: B i v khi qu n t d i ln, th l p trn s lm kn khe c a l p d i. V th , n c v d u t trn ri xu ng khng vo l p cch i n. N u qu n t trn xu ng s l i khe bn trn, n c v d u v.v... c th th y vo, ph ho i cch i n. Cho nn, qu n t d i ln s t t hn, nh ng ni m th p nhi u n c, nhi u d u cng ph i lu .
- Trang 246 -
9 - 5 K t c u cp i n
9 - 5 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cp i n i n l c ni chung, t i sao dng cch i n b ng gi y m khng dng cch i n cao su? p: B i v c ng ch u p c a cch i n b ng cao su th p hn gi y cch i n ngm d u c cng dy, m nhi t cho php c a cao su cng tng i th p, v m t cch i n v lu l ng t i th cp i n cao su u khng u vi t b ng cp i n cch i n b ng gi y. Ngoi ra, cao su r t d b n mn b i khng kh v n c, d n n bi n ch t, h ng. l v trong khng kh v n c c ch a m t t ch t kh c tnh n mn. ng th i, cch i n cao su g p ph i c n, xng v.v... d b h ng, hn n a tu i th c a cp i n cao su tng i ng n, gi tng i cao, cho nn ni chung u s d ng cp i n cch i n b ng gi y, ch c tr ng h p di ng nhi u m i dng cp i n cao su. 9 - 5 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao cp i n 20~35KV s d ng chia pha cch i n che ch n m khng dng b c cch i n t t c ? p: Cch i n che ch n chia pha c th trnh c phn l ng ti p tuy n theo gi y cch i n trong i n tr ng, m c ng cch i n theo ti p tuy n l y u nh t; ng th i, cn c th trnh c ch t n c ng cch i n tng i nh , t n t i trong i n tr ng. V th cp i n i n p tng i cao u khng dng cch i n b ct tc . 9 - 5 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong cp i n cao p ba li, b m t l p cch i n m i s i dy d n c lc cn b c thm ai kim lo i r t m ng, (nh th hi n hnh 9 - 5- 3)? p: Khi cha c l p ai kim lo i che ch n ny, do s thay i c tnh chu k c a dng i n ba pha, d i tc d ng l n nhau c a i n tr ng ba pha, i n tr ng trong cp i n phn b khng u, khi n m t ph n v t li u cch i n n gi a cc li dy p d i c ng i n tr ng tng i cao th i gian di, lm gi m c ng ch u p c a cp i n; thc y s lo ha c a cch i n, t gi m tu i th s d ng. Sau khi p d ng che ch n b ng ai kim lo i, khi n i n tr ng m i pha phn b u, ng th i lm cho v t li u n cch i n trong v ch l p ngoi khng b nh h ng c a i n tr ng. ng th i, tnh d n nhi t c a ai kim lo i cng tng i t t, c th nng cao m c ch u p, ko di tu i th s d ng. 9 - 5 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong gi ng ng m than l p t cp i n s i thp m khng dng cp i n ai thp? p: B i v cp i n l p t trong gi ng ng tuy c c nh b ng c p, nhng b n thn cp i n v n kh trnh kh i ch u m t ph n l c ko, cp i n s i thp
- Trang 247 -
c th ch u l c ko tng i l n, cn cp i n ai thp khng th ch u c l c ko, c th d n n h ng cp i n. 9 - 5 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao v b c ngoi cp i n u b ng ch? p: Tc d ng ch y u c a v ngoi cp i n l b o v dy li bn trong, tr c tin l b o v n khng b s n mn c a n c v kh m, th hai l phng ng a dy li v l p cch i n b t n thng b i ngo i l c m l i c tc d ng ch ng n mn nh t nh. Ngoi ra, cp i n ph i qu n trn mm dy v n chuy n v b o qu n, ng th i l i ph i ko ra l p t. i u yu c u n ph i c m m nh t nh, l i ph i c c ng c h c nh t nh. Ch c cc tnh nng ny, cho nn v ngoi cp i n u b ng ch. ng nhin c ng c h c c a ch thu n ch t tng i km, trn th c t , v ch cp i n l h p kim ch thi c ho c h p kim ch Antimon. 9 - 5 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao bn ngoi cp i n cn ph i sn m t l p bitum ho c b c m t l p s i r i sn bitum? p: l bi n php b o v nh m trnh n mn c a ch t ha h c chung quanh i v i v ngoi cp i n. Khi qut l p keo bitum ho c b c s i c t m bitum bn ngoi, cp i n s tng tu i th s d ng v gi m thng t n v ngoi khi l p t v v n chuy n. 9 - 5 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao cp i n l c nhi u li a ph n s d ng dy li r qu t? p: M c ch s d ng dy li r qu t l nh m lm cho bn trong cp i n n chn c ch t, gi m v t li u cch i n v v t li u l p b o v ngoi rt nh ng knh ngoi c a cp i n, gi m gi thnh s n ph m. 9 - 5 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cp i n i n l c trung t n ki u ZOLQ11, t i sao ch t o thnh dy d n r ng ru t? ng r ng trong cp i n ph i chng dng lm ng n c lm mt bn trong? p: Cp i n ny chuyn dng truy n d n dng i n trung t n 1 - 8 kHz; n u lm thnh cp i n c ru t th khi dng i n trung t n ch y qua dy d n, do hi u ng t p trung l p ngoi v hi u ng ln c n, khi n cho t s l i d ng y d n r t th p, nh h ng r t l n n lu l ng t i. V th , ph i lm sao dy (ho c ng knh dy) c a dy d n b ng ho c hi l n hn su thm nh p c a dng i n t n s tng ng trong dy d n. Nhng b o m cp i n c ti t di n h u hi u v kh nng t i i n, ph i ch t o thnh dy d n r ng. Tuy t ng ng knh ngoi c a cp i n tng ln, nhng ti t di n h u hi u v t s l i d ng u nng cao tng ng, t p ng c yu c u truy n d n dng i n trung t n c ng . Cp i n l c ng tr c trung t n ki u ZOLQ11 s d ng cch i n b ng gi y t m d u, ng r ng khng kn, ch c tc d ng li dy d n i n, do khng th dng lm ng n c lm mt c.
- Trang 248 -
9 - 5 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C m t s cp i n b c ton nh a chn tr c ti p 6 ~ 10kV, trong l p che ch n qu n b c b ng d i nhm gi a cch i n v i l p b o v ngoi, c m t dy ng tr n ch y theo tr c cp i n. C tc d ng g? p: Lo i dy cp ny ph n l n dng nng thn chn th ng xu ng t, gi m gi thnh m l i l p d t, b o d ng ti n l i, thng th ng ch qu n b c m t, hai l p d i nhm m ng lm l p che ch n i n tr ng. phng ng a trong qu trnh l p t, v n chuy n cp i n, l p qu n b c b t toc, ph v tnh lin t c i n c a l p che ch n, nn t m t s i dy ng tr n vo gi a l p che ch n v cch i n. B i v s i dy ny nh h ng r t l n n s v n hnh an ton cp i n, nn khi l p t ph i em n cng l p che ch n b ng nhm ti p t c n th n. 9 - 5 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao hi n nay cp i n b c gip cao p v th p p a ph n dng cp i n li nhm, cn cp i n b c cao su di ng v n dng li ng? p: B i v s n l ng ng tng i t, cn nhm tng i nhi u, m tnh nng d n i n c a nhm cng khng km, cho nn t n d ng ch t o cp i n li nhm. Nhng cp i n di ng th ng xuyn b u n cong, m c ng c h c c a nhm th p hn ng nhi u, dng nhm ch t o cp i n di ng th d h ng. V th v n s d ng li ng.
- Trang 249 -
9 - 6 u n i cp i n
9 - 6 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao hai u cp i n l c u ph i l p u cp i n? p: Hai u m i s i cp i n u ph i bc l li dy ra m t o n nh t nh u n i vo thi t b i n v dy d n; ch li dy bc ra ph i l p u cp i n, r i cch i n v b t kn tr l i cp i n, khi n ton b ng dy cp u c c ng cch i n nh nhau. Tc d ng c a u cp i n l: (1) Phng ng a hi m v cc ch t c h i bn ngoi xm nh p. (2) Phng ng a d u cch i n ch y ra ngoi lm gi m c ng cch i n c a cp i n. (3) Phng ng a xy thm nh p khi n l p cch i n bi n ch t d n n nh th ng. (4) B o v hai u cp i n trnh b thng t n c h c. 9 - 6 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: u cp i n khi xong keo cch i n, li u c th l p t c thng d n i n? p: Khng c. Khi v a xong keo cch i n, trong keo cch i n cn t n t i b t kh, ph i ch ngu i m i c th lo i tr b t kh v th sau khi xong keo cch i n l p t c thng i n s c kh nng gy th ng, nn khng c php. 9 - 6 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi lm h p u cp i n, t i sao keo cch i n ph i chia thnh vi l n vo? p: B i v nh v y c th lm cho b t kh c trong keo cch i n vo s b y ra h t, t c y ra cng nhanh. ng th i, vo m t l n cng s do l nh co vo m khng y. 9 - 6 - 4 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
H i: V sao c cp i n u n i gi a v u n i cu i b r d u? C nh h ng n v n hnh khng? p: Bn trong cp i n t n t i p l c d u nng n v p l c d u tnh. Khi cp i n lm kn khng t t v hai u chnh l ch v tr l n th d u cch i n s men theo li dy ho c vch trong nhm b c ch y ra. D u cch i n b r ra, khi n cch i n kh, gi m tnh nng cch i n, m gi y cp i n c tnh ht n c r t m nh, r t d ht m, n u kn c a cp i n khng t t, kh m s xm nh p vo trong cp i n, gi m tnh nng cch i n, khi v n hnh d b nh th ng. V th , trong v n hnh ph i b o m kn c a u n i cp i n lun t t. 9 - 6 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong l p cch i n v h p u dy c a cp i n, t i sao khng c c khe h khng kh v kh m t n t i? p: Trong i n tr ng c hai ch t i n mi khc nhau, c ng i n tr ng phn b t l ngh ch v i h s i n mi tng i c a hai ch t i n mi, l p khng kh ti p xc v i ch t i n mi (cch i n b ng gi y t m d u, keo cp i n) c h s i n
- Trang 250 -
mi tng i l n, s sinh ra c ng i n tr ng r t cao, d n t i phng i n khng kh, t t c i n p s ging trn l p cch i n b ng gi y t m d u c a cp i n ho c trn keo cp i n c a h p u dy. Phng i n khng kh c th hnh thnh oxyt nh, khi c kh m t n t i, c th ha h p thnh dung d ch axit n c, c tc d ng ph ho i i v i cch i n. Do , trong l p cch i n c a cp i n, trong h p u dy, u khng cho php t n t i khe h khng kh v kh m, n u khng d x y ra s c , c bi t d i tc d ng c a qu p.
- Trang 251 -
9 - 7 L p t v v n hnh cp i n
9 - 7 - 1 (Tr v u chng, Tr v c l c) H i: Mm cp i n c th t n m ngang ho c ln theo chi u ng c v i chi u mi tn ghi trn mm khng? p: Khi ln mm cp i n theo chi u ng c v i mi tn ho c t n m ngang th u c th lm cho cp di n trn mm bung ra ho c lm r i, gy phi n ph c cho vi c l p t, lm xy x c cp i n. 9 - 7 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng dy v c a nh my i n v tr m bi n i n, t i sao ni chung ph i dng cp i n v dy d n c li ng? p: ng dy v c a nh my i n v tr m bi n i n l m t khu quan tr ng b o m s v n hnh bnh th ng c a h th ng. V th ph i c tnh tin c y cao. V tnh nng d n i n c a ng t t, b m t kh sinh ra ch t oxy ha ph ho i m t ti p xc v c c ng c h c dng, cho nn ni chung, dy v u s d ng dy ng. Ti t di n dy d n c a dy v ni chung cn c vo nng v t n th t i n p ch n. Nhng, b o m c c ng cch i n, qui nh i n p lm vi c cch i n c a n khng d i 500V. 9 - 7 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cp i n 6kV s d ng vo h th ng 3kV, c v n g khng? p: Cp i n 6kV s d ng vo h th ng 3kV, v c ng cch i n th khng c v n g, nhng v lu l ng t i th c v n . L p cch i n c a cp i n 6kV dy hn cp 3kV, cn lu l ng t i c a cp i n ch y u ch u s h n ch c a nhi t . dy cch i n cng dy th t a nhi t cng kh, lu l ng t i s tng i nh . V th , cp i n 6kV s d ng vo h th ng 3kV th lu l ng t i cho php c a cp i n ch c th ch n theo tiu chu n c a cp i n 6kV, khng th ch n theo tiu chu n c a cp i n 3kV. Khi ti t di n nh nhau, th lu l ng ti cho php c a cp i n 6kV nh hn cp i n 3kV. Cho nn cp i n 6kV s d ng vo h th ng 3kV khng nh ng gi thnh cao do c ng cch i n cao m lu t ng t i i n cho php cn nh hn cp i n 3kV. N u s d ng cp i n 6kV vo h th ng 3kV l khng h p l. 9 - 7 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dy cao p i vo trong tr m bi n i n phn ph i, ni chung s d ng dy cp i n? p: C hai nguyn nhn: (1) Dy vo b ng dy cp khng b h n ch b i khng gian nh v t ki n trc, v tng i an ton. (2) Sng di ng (do qu p nh st sinh ra) c a cp i n i v i ng dy t i i n, c tc d ng hon xung, l do i n dung gi a cc dy li cp i n v i n dung gi a dy li d i v i t thng th ng l n hn dy m c trn khng. Cho nn n c th lm cho sng di ng ph n l n ch y qua i n dung tr v m ch i n v ti p t, gi m thi u nguy c nh th ng cc thi t b i n trong tr m bi n i n do qu p.
- Trang 252 -
9 - 7 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi l p t cp i n vo ma ng, t i sao ph i lm nng tr c? p: Trong ma ng nhi t th p, do dnh c a d u trong cp i n cch i n b ng gi y t m d u tng ln, tnh lm trn gi m, khi n cp i n tr nn c ng, kh u n cong, cho nn khi t cch i n c a cp i n d b h ng. V th , khi nhi t mi tr ng th p hn tr s sau th cc lo i cp di n ph i lm nng tr c: (1) Cp i n cch i n b ng gi y 35kV tr xu ng, 0oC. (2) Cp i n b o v b ng bitum, cch i n b ng cao su, - 7oC. (3) cp i n cch i n b ng cao su ho c vng b o v b ng polyvinyechloride (PVC), - 15oC. (4) Cp i n b c ch cch i n b ng cao su - 20oC. 9 - 7 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi l p t cp i n l c cch di n b ng gi y t m d u c dnh th chnh l ch cao khng c qu l n? p: Khi l p t cp i n l c cch i n b ng gi y t m d u n u chnh l ch cao qu l n s gy nn chnh l ch p l c d u qu l n lm n t v b c ngoi ch th p, khi n lm kn u cp i n ch th p tr nn kh khn, ch cao c a cp i n thi u d u nn kh, lm gi m cch i n, th m ch nh th ng khi v n hnh. V th cp i n l c cch i n b ng gi y t m d u c dnh 6 ~ 10kV khi t th ng ng ho c nghing theo chi u d c th chnh l ch cao c a n khng c v t qu 15km. 9 - 7 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao b c ch v b c kim c a cp i n ph i hn n i b ng dy ng m m, sau ti p t? p: Gi a b c ch v b c kim c a cp i n c m t l p s i ay m ng nh m b o v b c ch khng b n mn ha h c. Nhng khi cp i n c dng i n s c l n ch y qua b c ch, b c kim xu ng t, gi a 2 cp s sinh ra hi u i n th khi n ch y u nh t c a l p ay b nh th ng, s sinh ra h quang lm nng ch y b c ch gy ra l th ng ph ho i kn c a cp i n. phng ng a sinh ra d ng h ng hc ny, c n dng dy ng nhi u. s i c ti t di n khng nh hn 10mm2, hn b c ch v i b c kim thnh 1 ch t cng i n th r i m i ti p t. M t tc d ng khc c a cch lm ny l khi st nh, b c kim chn d i t c th chia s m t ph n dng i n, gi m b t i n tr ti p t, i u ny c l i cho vi c ch ng st c a thi t b pha sau cp i n. 9 - 7 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao v ngoi c a cp i n l c li n ch cho php m t i m ti p t, cn m t i m khc ph i thng qua b ti p t r i m i ti p t; cn v ngoi c a cp i n l c 3 li th c th ti p t nhi u i m? p: Cp i n l c 35000V tr ln ph n l n s d ng cp i n m t li. Cp i n m t li, n u m t u v ngoi tr c ti p ti p t, cn u kia thng qua b ti p t ho c ti p t khe h th trong tnh hnh bnh th ng, do b ti p t v i i n p th p c i n tr r t cao, tng ng v i h m ch m t u ngoi cp i n, dng i n lm vi c trong cp i n khng th c m ng ra dng i n vng v ngoi, cho nn c th phng ng a chy v ngoi cp i n do dng i n vng v gi m lu l ng t i c a cp i n. Cn cp i n 3 li th th i n ng c m ng v ngoi c a n r t nh s khng sinh ra dng i n vng v ngoi cp i n, cho nn c th ti p t nhi u i m.
- Trang 253 -
9 - 7 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t s i cp i n m t li s d ng i n xoay chi u, tnh hnh s d ng bnh th ng. Khi hai u v ngoi c a cp i n ti p t, sau khi nhi t v ch c a cp i n tng cao trong v n hnh, tho m t dy ti p t c a n, nhi t v ch l p t c h xu ng, nguyn nhn do u? p: Dng i n ch y qua li cp i n, c m ng ra i n p trn v ch, khi hai u cp i n ti p t, s thng qua i m ti p t c a 2 u t o thnh thng m ch, sinh ra dng i n. Dng i n ch y qua v ch sinh ra nhi t l ng khi n cp i n qu nng. Khi tho m t dy ti p t c a 1 u, c t t thng m ch c a dng i n, do nhi t gi m xu ng. 9 - 7 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n p ng dy phn ph i i n h 4 dy 3 pha i n p th p 380/220V, mu n dng cp i n 3 pha v m t dy cch i n (lm dy khng) s d ng thay cp i n 4 li c th c khng? p: c i m c a m ch i n ki u 4 dy 3 pha i n p th p l c th u v i ph t i 3 pha v ph t i 1 pha. N u dng cp i n 3 li v 1 dy cch i n g p l i s d ng thay th cp i n 4 li, i u l khng th c. B i v khi cp i n ch dng ph t i 1 pha cn cc pha khc khng dng t i th m t dy l a trong v cp i n cn s i dy khng ngoi v cp i n, nh v y dng i n ch y qua s i dy l a trong v cp i n s sinh ra t tr ng xoay chi u trong v cp i n gy nn t n th t tr tr khi n v cp i n nng ln, cp i n cng nng theo. V th khng c N u cp i n khng u v ph t i 1 pha (i n p pha) th c th c. 9 - 7 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Quy ph m v i n lin quan n tu th y c qui nh, cp i n l c m t li xoay chi u dng trn tu th y ph i dng v t li u khng t tnh lm l p v gip, khi l p t l p v gip ch cho php m t i m ti p t. T i sao? p: Khi dng i n xoay chi u ch y qua cp i n m t li s d ng trn tu th y s sinh ra t tr ng xoay chi u m nh quanh n, do tuy t i c m dng v t li u t tnh lm v gip. i v i cp i n l p v gip d t b ng s i ng tuy v t li u l p gip khng ph i t tnh, khng sinh ra t n th t tr tr , dng xoy l n, d n n cp i n qu nng, nhng c th xem nh my bi n th dng v t li u cch i n lm mi ch t ng u h p, li dy cp i n v l p d t b ng s i ng nh l cu n s c p v th c p c a bi n th ny. Khi l p t n u xu t hi n 2 i m tr ln ti p t th s sinh ra dng i n vng gi a l p d t v i dy t (thn v tu). i u i v i tu th y c yu c u tng i cao v an ton v tnh ch ng nhi u l khng cho php. 9 - 7 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi s d ng 3 dy cp i n xoay chi u, m i cp ko ph t i 1 pha t t hn hay l m i cp v n ko ph t i 3 pha t t hn? p: M i cp ko ph t i 3 pha t t hn, b i v khi m i cp ko ph t i 1 pha th v ch v l p gip c a cp i n u s sinh ra dng xoy gy nng cn khi m i cp ko ph t i 3 pha th t ng t thng c a 3 pha b ng 0, khng sinh ra dng xoy.
- Trang 254 -
- Trang 255 -
9 - 7 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cp i n 3 li r t di, n u 1 u xc nh th t pha c a 3 pha c a n, lm sao dng phng php n gi n xc nh th t pha c a u kia? p: T i u xc nh th t pha, l n l t em ba li ti p t m t li tr c ti p ti p t m t li qua i n tr ti p t v m t li khng ti p t. Sau , u kia, dng ng h v n nng (ho c ng h mgam) o i n tr i v i t c a cc li, li tr c ti p ti p t th i n tr b ng 0, li thng qua i n tr ti p t s c i n tr nh t nh, li khng ti p t th i n tr v cng l n. Nh v y s xc nh khng kh khn g th t pha c a u kia. 9 - 7 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi d tm i m s c c a cp i n l c, thng th ng ph i t th ng i m s c tr c, khi t th ng th s d ng i n xoay chi u hay i n m t chi u s c hi u qu hn? p: Cp i n trong v n hnh th ng xu t hi n ti p t i n tr cao, khi thi u my mc o tr c tin em s c i n tr cao t th ng thnh s c i n tr th p, ti n dng phng php c u i n d tm i m s c cp i n. N u dng i n xoay chi u, do i n dung c a cp i n tng i l n, dung l ng c a thi t b cng tng i l n; ngoi ra, khi i n p xoay chi u qua 0, d t t h quang, nn hi u qu t th ng tng i th p. N u dng i n m t chi u, ch c n dng i n ch y qua t kho ng 1 ampe th c th chy th ng i m s c , hi u qu tng i t t. Ngoi ra, do d i tc d ng c a i n p m t chi u, i n dung cp i n khng sinh ra dng i n i n dung, dung l ng c a thi t b c th tng i nh . 9 - 7 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cp i n l c ch lm th nghi m ch u p m t chi u, khng lm th nghi m ch u p xoay chi u. T i sao? p: l b i v: (1) i n dung c a cp i n tng i l n, th nghi m ch u p xoay chi u, do dng i n i n dung nn i h i thi t b th nghi m dung l ng l n; th nghi m ch u p m t chi u khng yu c u thi t b dung l ng l n. (2) D i tc d ng cao p xoay chi u, tc d ng khng th ng c do t n hao mi ch t gy nn, lm gi m cch i n; dng th nghi m m t chi u s khng l i hi u qu x u trong cch i n. (3) i n p nh th ng d i dng i n m t chi u c a cch i n b ng gi y ngm t m c a cp i n l n g p nhi u l n (2 ~ 6 l n) d i dng i n xoay chi u, cho nn dng i n p th nghi m m t chi u s cao hn nhi u i n xoay chi u, c th b c l m t cch d dng nh c i m trong cch i n. 9 - 7 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao cp i n l c th ng b nh th ng vo ban m ma thu? p: H s n nhi t c a l p b o v , dy li d n i n, gi y cch i n, d u cch i n v b c b o v c a cp i n l c cch i n ngm t m m i lo i m t khc. Khi ph t i tng ln ho c kh h u tr nn nng khi n nhi t cp i n ln cao, do h s n c a d u cp i n l n hn kho ng 10 l n so v i cc v t li u khc, v th b c ch b o v c a cp i n, ngoi t n ra, cn c l ng n ph b i nh h ng n d u cp i n. Khi ph t i gi m ho c kh h u tr nn l nh, khi n nhi t c a cp i n gi m th p th l p ch
- Trang 256 -
khng th khi ph c tr ng thi ban u. Nh v y gi a l p ch cp i n v d u cp i n s xu t hi n khe h tr ng, khi n cch i n c a cp i n d b nh th ng. Bu i t i ma thu, kh h u tng i th p, cp i n l nh co lm cho khe h hnh thnh trong ma h tr nn l n, t xu t hi n hi n t ng cp i n l c d b nh th ng. 9 - 7 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi ti n hnh th nghi m ch u p m t chi u i v i cp i n l c cch i n b c ch, d x y ra nh th ng cch i n gi a dy li v i b c ch, m r t t khi x y ra nh th ng cch i n gi a cc dy li v i nhau? p: Khi ti n hnh th nghi m ch u p m t chi u i v i cp i n b c ch, l t i n p gi a m t li i v i hai li kia v b c ch. Do nh th ng cch i n th ng x y ra sau khi b c ch b h t n cch i n b m, hn n a dy cch i n gi a cc li l n hn dy cch i n c a dy li i v i b c ch, cho nn ni chung, nh th ng cch i n x y ra gi a dy li i v i b c ch, m t x y ra gi a cc dy li. 9 - 7 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ti n hnh th nghi m ch u p m t chi u i v i cp i n, t i sao khi i n p ln t i tr s nh th dng i n r l i nh hn so v i khi tng p? p: i n p tng ln n tr s nh th khng thay i n a. Lc ny dng i n o c ch l tr s r, cn trong qu trnh tng p th i n p bi n ng, dng i n bao g m hai b ph n: dng i n n p v dng i n r, nn tr s tng i l n. 9 - 7 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng dy cp i n cao p, li u c th v a ng t i n xong l ti n hnh cng vi c s a ch a ngay? p: Khng c. i n dung c a ng dy cp cao p r t l n, ch a i n tch r t l n, nn c i n p tng i cao, n u sau khi ng t i n m khng ti n hnh phng i n th khi ti p xc s c nguy c phng i n gy thng vong. V th , nh t nh ph i phng i n xong m i ti n hnh cng vi c.
- Trang 257 -
CHNG X
TI P T V AN TON I N
10 - 1 Ki n th c c b n phng i n gi t
10 - 1 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n tr c a ng i, ni chung l bao nhiu? V i dng i n bao nhiu th s nguy hi m i v i ng i? Bao nhiu th nguy hi m n tnh m ng? p: Ng i kh e m nh, khi da kh v khng b t n thng th i n tr c a c th c th d t t i 10.000 100.000 nhng i n tr c a ng i ni chung, l y 1.000 lm chu n, dng i n 0,05 0,1 ampe l nguy hi m i v i ng i, v t qu 0,1 ampe s nguy hi m tnh m ng. 10 - 1 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Thi t b i n chia ra: cao p, th p p, v l y i n p i v i t 250V lm gi i h n. Th p p c ph i l i n p an ton khng? p: i n p 250V c a thi t b i n i v i t l gi i h n gi a i n p cao v i n p th p, c xc nh t gc an ton. B i v khi ng i ch m vo b ph n mang i n c a thi t b i n m i n p v t qu 250V th kh nng gy nguy hi m i v i tnh m ng l v cng l n. Nhng th p p ni trn khng ph i l i n p an ton. 10 - 1 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: n chi u sng v n hnh trnh c a my cng c , my khoan, v.v... t i sao qui nh s d ng i n p 36V tr xu ng? p: Khi c th ng i ng ph i b ph n mang i n c a thi t b th s c dng i n ch y qua c th . Cn c vo kinh nghi m thng th ng, n u dng i n m t chi u ch y qua c th l n hn 50mA, ho c dng i n xoay chi u l n hn 10mA th c th x y ra s c thng vong. s d ng i n an ton, nh n c qui nh: 12V, 24V v d i 36V l i n p an ton. Khi ch n, c n cn c vo m ni s d ng quy t nh. n chi u sng, my cng c khoan i n ni chung l 36 Vn. Cc ni nh phng t m, bu ng l hi, n i c t, my tng nhi t v.v... do tng i m t, i n p n hnh trnh ni chung dng 12V. Ngu n i n 36V tr xu ng ph i dng bi n th ki u hai cu n dy cung c p i n, c m s d ng bi n th t ng u. ng th i ph i ch phch c m, c m m m ch i n th p p 36V tr xu ng s d ng ph i khc r r t v i phch c p, c m c a ng dy i n p tng i cao, phng ng a s d ng l n l n, gy nn s c thng vong. 10 - 1 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n m t chi u v i n xoay chi u (t n s qu c t ) u gi ng nhau 220V, lo i no nguy hi m hn i v i ng i? T i sao? p: i n xoay chi u nguy hi m hn. B i v tr s c c khi dng vn k o i n p xoay chi u chnh l tr s h u hi u c a i n p. i n xoay chi u bi n i theo sng hnh sin, tr s l n nh t c a n l 2 l n tr s h u hi u, l y i n p 220V
- Trang 258 -
khc bi t gi a tr s l n nh t v tr s h u hi u. 10 - 1 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao i n xoay chi u 50 - 60 Hz l r t nguy hi m i v i con ng i? p: T th c nghi m c th bi t: i n tr c a c th khng ph i l i n tr thu n m cn mang ch t i n dung, sau khi con ng i ti p xc v i i n xoay chi u, trn th c t c th con ng i l tr khng c tnh i n dung, khi t n s cao dung khng nh , v th t ng r ng v i t n s cao, tr khng c a c th s gi m. Trn th c t , t ch c t bo c a c th b c c ha gh g m nh t t n s 50 - 60 Hz, do s nguy h i i v i c th cng l n nh t. Khi t n s r t cao ho c r t th p th khng k p c c ha, kh hnh thnh ng u c c, do t ch c t bo khng d bi n ha. Cho nn m c nguy h i i v i ng i cng nh . i v i i n m t chi u m ni, i n dung c th ng i khng c tc d ng, nn tr s t ng tr c a c th ngoi tng i l n. V th i v i dng i n m t chi u th dng i n c th tng i nh . B i v t n s i n m t chi u l b ng 0, t bo c th s khng b c c ha hnh thnh ng u c c gy thng vong. Cho nn xt v m t an ton th i n m t chi u t t hn nhi u i n xoay chi u. l0 - 1 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao i n xoay chi u t n s cao an ton hn i n xoay chi u t n s 50 60 Hz ph thng? p: i n xoay chi u t n s cao c hi u ng m t ngoi r r t, v y nn dng i n ch y qua ngoi da ch khng vo tim. V th d sinh ra chy b ng da m khng gy nn li t tim, cho nn tng i an ton hn. 10 - 1 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi c th ng i ng ph i dy d n c a h th ng m i m trung tnh khng ti p t, c nguy c i n gi t khng? p: C ng i cho r ng i m trung tnh c a h th ng m i m trung tnh khng ti p t (nh bn cao p c a my bi n p phn ph i i n) th i m trung tnh l khng ti p t, khi c th ng i ch m ph i, dng i n khng th t o nn m ch kn, nn khng x y ra i n gi t, nhng s th c khng ph i nh v y. B i v khi c th ng i ti p xc v i dy d n c a h th ng m i m trung tnh khng ti p t th s c 3 lo i dng i n ch y qua c th ng i (1) Dng i n i n dung cu n dy bn th c p c a my bi n th v ng dy ( c bi t l cp i n l c) i v i t u c i n dung, khi c th ng i ch m ph i dy d n m t pha no th dng i n i n dung c a hai pha khc vo c th ng i, xu ng t r i quay tr v m ch i n, hnh thnh m ch thng d n i n, khi n ng i b i n gi t. (2) Dng i n r. H th ng d n i n ba pha i V i t khng ph i cch i n tuy t i ch l c i n tr r tng i l n i v i t v th c dng i n r. N u h th ng tng i l n, cch i n b lo ha ho c b m nghim tr ng th dng i n r tng i l n, r t nguy hi m i v i an ton c a ng i. (3) Tnh i n. ng dy i n v thi t b cao p, th p p, cn c vo m c i n th cao th p u t n t i tnh i n, khi c th ch m ph i th i n tch tnh i n ch y qua c th ng i phng xu ng t khi n ng i b i n gi t.
- Trang 259 -
10 - 1 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: N u ti p xc m t dy trong dy d n cao p, lc ny, khng hnh thnh m ch kn i v i t, cho nn khng nguy hi m. Ni nh v y ng khng? p: Ni nh v y v a ng v a khng ng. Khi c th ch m ph i m t dy trong dy d n cao p, do lc ny khng hnh thnh m ch kn i v i t, m i n dung i v i t l i r t nh , do dng i n ch y qua c th r t nh , khng c nguy hi m g. Nhng th i i m v a ch m vo dy d n, do gi a c th v t t o thnh t i n, sinh ra dng i n n p, dng i n n p i n ny l n hn nhi u l n dng i n i n dung sau khi ti p xc v i dy d n, v th khi ti p xc ng dy c i n p tng i cao (nh 110kV tr ln) th s c m th y t, th m ch i n gi t cho nn r t nguy hi m. N u ng i m c o b ng s i ng th c th c che ch n trong o b ng s i ng, s khng cn c m gic t n a. 10 - 1 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M ch i n m t chi u c a h th ng thi t b ch nh lu cao p, th p p u khng tr c ti p ti p t, n u c th ch m vo c b i n gi t khng? p: Gi a dy d n c a m ch i n m t chi u i v i t khng t n t i dng i n i n dung, nhng c i n tch tnh i n v dng i n r nh t nh. V th , khi c th ng i ch m ph i, n u c i n p tng i cao cng d gy ra i n gi t. 10 - 1 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n gi t th p p v i n gi t cao p, lo i no nguy hi m hn? p: Ph n l n s c i n gi t u l i n th p p. B i v c h i con ng i ti p xc v i ng dy th p p v thi t b th p p tng i nhi u, v m t t t ng cng khng c coi tr ng, ng th i i n gi t th p p a ph n thu c lo i xung kch, ng i b i n gi t sau khi t li t th n kinh khng th tch kh i v t mang i n. Cn i n gi t cao p th ng phng i n h quang, ng i b i n gi t cn cha hon ton ch m n b ph n mang i n th h quang hnh thnh, trong tnh hnh h quang phng i n, ng i b i n gi t do th n kinh b kch thch nn b t ra. V th , s c i n gi t th p p tng i nhi u. ng nhin, do ph m vi i n tr ng c a cao p r ng, c th cha ch m t i v t mang i n, nhng cng d n n phng i n h quang gy t vong ho c b ng. Cho nn khi lm vi c g n thi t b cao p ph i c b o h nghim ng t, ph i ch tun th ch lm vi c an ton. 10 - 1 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng ph i dy m ngu n i n l 110 Vn ho c 220 Vn th ng b i n gi t n ch t, nhng trn ng dy t i i n i n p m y v n vn ho c cao hn th ng c chim u, t i sao bnh yn v s ? p: i n gi t l do c dng i n ch y qua c th . Khng c dng i n ch y qua th khng b t li t. Ng i ng trn m t t ng ph i dy i n th dng i n s ch y qua ng i xu ng t, cho nn b i n gi t. Chim u trn dy cao p, khng ch m t, cng khng ch m ph i dy i n bn c nh, khng c dng i n ch y qua chng, cho nn khng b i n gi t.
- Trang 260 -
10 - 1 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t chi c qu t bn m t pha t trn bn dang ch y, t i sao bt th i n ti p xc vo v c a n c khi l i sng? Lc ny dng tay ti p xc vo v c c m gic t t, nhng sau khi ti p xc l i khng c m th y b i n gi t? p: Qu t t trn bn, b t cng t c cho ch y, m ch i n tng ng c a n nh hnh 10 - 1 - 12. R1 l i n tr cch i n c a dy l a i v i v , R2 l i n tr cch i n c a v i v i t, U l i n p ngu n i n. i n p c a v U2 =
R2 U . Khi U2 > 50V th bt R1 + R 2
th i n s sng. N u l y tay ti p xc v i v s c c m gic t tay, nhng sau khi tay ti p xc v i v th do i n tr c th R u song song v i R2 m R << R1 khi n tr s U2 gi m r r t, v th khng cn c m gic t tay n a. 10 - 1 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng trn gh g kh, u n i dy c i n th p p c khi v n t tay. Nguyn nhn do u? p: ng trn gh g kh, nhn vin lm vi c i v i t l cch i n, lc ny u n i dy c i n th p p ng l khng c c m gic t tay, n u c t tay th nh t nh l do 1 trong 2 nguyn nhn sau y: C th ti p xc v i vch t ng ho c gi kim lo i, t o thnh thng m ch v i t; khi u n i dy, cng c dng i n cha ng t, ngn tay ti p xc v i 2 s i dy d n cha n i nhau th dng i n s ch y qua ng i. Cho nn khi u dy th p p c i n, tuy ng trn gh g kh v n ph i ch 2 i m ni trn, phng ng a i n gi t. 10 - 1 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t ng i ng trn gh g , tay ch m ph i dy c ngu n i n 220V thng th ng khng c m gic t tay, m t ng i khc ng trn t ch m ph i anh ta, c hai ng i u c m gic t, t i sao? p: Do i n tr cch i n c a gh g cao, nn dng i n ch y qua c th r t nh , v th khng c c m gic t, i n tr cch i n c a ng i ng trn m t t i v i t khng cao, sau khi ch m ph i ng i ng trn gh g tng ng u song song v i gh g c i n tr cch i n cao, dng i n tng i l n s ch y qua c th 2 ng i, cho nn u c m gic t, v th cch i n i v i t t t m khng mang gng tay cao su, n u khi ki m tra s a ch a ng dy c i n, c ng i khc ch m vo th c 2 ng i u s b i n gi t. 10 - 1 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao t i n sau khi tho kh i ngu n i n v n b i n gi t? p: Gi a 2 v t mang i n (b n c c) c a t i n l cch i n v i nhau. i n tch khc d u trn 2 v t mang i n ht l n nhau (b i i n tr ng) sau khi rt ra kh i ngu n i n v n cn i n tch. N u ch m ph i b t c c c no c a v t mang i n th i n tch s thng qua ng i xu ng t. N u ch m ph i 2 v t mang i n th s thng qua ng i phng i n, cho nn v n b i n gi t.
- Trang 261 -
10 - 1 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cp i n sau khi th nghi m ch u p m t chi u qua phng i n ng n m ch, l y tay s khng c c m gic c i n p, nhng sau l i c ng i b i n gi t trn cp i n, t i sao? p: N u th i gian phng i n qu ng n tuy i n tch trn i n c c phng h t, khi l y tay ch m vo khng cn c m gic c i n, nhng trong l p cch i n v n cn i n tch, sau m t lc, i n tch trong l p cch i n l i t t di chuy n n i n c c, trn i n c c l i c i n p, khi n ng i b i n gi t. V th , th i gian phng i n nn ko di m t cht m i khng x y ra nguy hi m. 10 - 1 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng dy cp i n sau khi ng t i n, ti n hnh phng i n, t i sao c lc v n b gi t tnh i n? p: l do th i gian phng i n qu ng n, i n tch tnh i n cha phng h t, gi a p i n v i t v n c i n p tng i cao, cho nn c tnh hnh trn. 10 - 1 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: My i n quay c i n p 1000V, khi quay dng 2 tay n m ch t 2 u dy ra c a n, t i sao ch c m gic t tay m khng nguy hi m n tnh m ng? p: i n p nh m c c a my pht i n trong hm quay i n tuy r t cao, nhng trong m ch ra c a n c n i ti p n i i n tr tr s r t l n, l n g p nhi u l n so v i i n tr c th . V th khi n m ch t hai u dy ra c a hm quay, dng i n ch y qua c th b h n ch tr s r t nh , cho nn ch c m gic t tay m khng nguy hi m n tnh m ng. Ngu n i n 220V ni chung, i n tr trong r t nh , v th khi c th ti p xc s nguy hi m n tnh m ng. 10 - 1 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi tay c m dy d n b i n gi t s c n m ch t l y dy khng bung ra c c ng i ni l do s c ht c a i n, ng khng? p: Khi dng i n ch y qua c th khi n b ph n c th c i n ch y qua b co rt, tay c m n m dy d n i n, do c b co rt khi n n m cng ch t, lc ny con ng i m t kh nng i u khi n c th b ph n ny cho nn khng th ra c. l tc d ng sinh l khi dng i n ch y qua c th sinh ra, ch khng ph i s c ht i n sinh ra. Khi ph i c m n m dy d n c th c i n, th c g ng dng t th nh t c a ngn tr v ngn ci c m, cho d b i n gi t cng s nh tc d ng ph n x c a c th m b t th ngn tay ra, co tay v , khng n n i c ph i n m ch t dy d n, gy thng vong nghim tr ng. 10 - 1 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: My hn i n bnh th ng, i n p khi s d ng c t i ch c kho ng 30V, t i sao v n th ng x y ra s c i n gi t? p: b o m my hn i n d n h quang m t cch tin c y v ti n l i, s mu n c i n p khng t i tng ng cao. i n p khng t i c a my hn i n xoay chi u, m t chi u c khi t t i 80 - 90V, khi thao tc my hn khng c n th n c kh nng x y ra s c i n gi t. V tr thao tc c a cng nhn hn l i th ng xuyn di
- Trang 262 -
chuy n, dy ngu n v dy m m m hn i n l i d b h ng, lm tng kh nng ti p xc tr c ti p gi a th hn v i ngu n i n, cng l nguyn nhn x y ra s c i n gi t. Hi n nay ngoi tng c ng cng vi c b o d ng s a ch a cch i n gi a my hn v i dy n i cng t c ra, cn l p thm thi t b ng t i n t ng khng t i, c th phng ng a m t cch h u hi u x y ra s c i n gi t. 10 - 1 - 21 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: V c a ng c i n sau khi ti p t b o v , li u c th b o m an ton tuy t i cho ng i khng? p: Sau khi cch i n c a ng c i n b h ng m ch m v , dng i n s ch y trong m ch kn t dy ngu n c a pha h ng, qua i m ch m v , thi t b ti p t c a ng c i n, t, thi t b ti p t i m trung tnh c a bi n th phn ph i i n, i m trung tnh bi n th phn ph i i n, n u dng i n ny c th lm chy c u ch ho c lm nh y c u dao c a cng t c ngu n ng c i n khi n v my c t ngu n th ng i ch m ph i v s khng b i n gi t. Nhng khi dung l ng c a my i n tng i l n th dng i n ny th ng khng lm t c u ch ho c nh y c u dao, lc ny v my c i n. C khi i n th c a v my i v i t v n r t cao, ng i ch m ph i v my cng r t nguy hi m. 10 - 1 - 22 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ki m tra thi t b i n ang v n hnh, t i sao dng mu bn tay th s an ton hn l dng lng bn tay r ? p: C m gic c a mu bn tay tng i nh y c m, khi ki m tra thi t b i n, n u c r i n th l p t c c m gic t m co tay v . M t khc, do c u t o c a tay, khi b kch thch, ngn tay s n m ch t vo lng bn tay. N u dng lng bn tay s thi t b i n, g p ph i i n r th tay cng n m ch t hn, nh v y cng nguy hi m. N u dng mu bn tay th th tnh hnh s ng c l i, cho nn tng i an ton.
- Trang 263 -
10 - 2 Ti p t v ti p "khng"
10 - 2 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao thi t b i n i n p th p p d ng ti p "khng" b o v an ton hn l ti p t b o v ? p: p d ng ti p t b o v , n u i n tr ti p t ro = 4 ngu n U = 220V, khi ti p t Itx = v rtx = 4 i n p
U = 27.5 A. Dng i n s c ny ch c th ro + rtx
10 - 2 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Th no g i l ti p t lm vi c, ti p t b o v , ti p t trng h p, ti p "khng"? p: Trong tnh hnh bnh th ng ho c c s c , b o m thi t b i n v n hnh tin c y, th ph i ti p t m t i m no trn m ng i n g i l ti p t lm vi c. Nh ti p t i m trung tnh c a cu n dy my bi n th , ti p t c a b trnh li. Khi bnh th ng, ti p t b ph n k t c u kim lo i c a thi t b i n cch i n v i b ph n mang i n, th g i l ti p t b o v . Nh ti p t b ph n k t c u kim lo i c a kha d u, ti p t c a v my i n. Trong h th ng 380/220 V, ngoi ti p t i m trung tnh c a cu n dy bi n th , cu n dy my pht i n ra, cn ti p t vi i m c a ng trung tnh g i l ti p t trng l p. Nh ti p t ng trung tnh i m cu i ng dy m c trn khng th p p... Trong h th ng 380/ 220V m i m trung tnh tr c ti p ti p t, em b ph n k t c u kim lo i c a thi t b i n c cch i n v i b ph n mang i n, u v i dy trung tnh, g i l ti p "khng". Nh u v my i n v i dy trung tnh. 10 - 2 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: H th ng 380/220 V m i m trung tnh khng ti p t, li u c th p
- Trang 264 -
d ng hnh th c b o v b ng i m ti p "khng" an ton? p: H th ng 380/220V m i m trung tnh khng ti p t, th khng c php p d ng hnh th c b o v ti p "khng" an ton (hnh 10 - 2 - 3 (a)). B i v, trong tnh hnh s c m t pha ti p t, i n th c a 2 pha khc i v i t s tng cao thnh i n p dy, i n th i v i t c a dy khng v v thi t b ti p "khng" an ton thnh i n p pha, i u v cng nguy hi m. V th h th ng 380/220 V m i m trung tnh khng ti p t ch cho php p d ng hnh th c b o v ti p t an ton (hnh b). 10 - 2 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i : V d ng c n b ng kim lo i p d ng b o v ti p " khng " c 2 cch u dy nh th hi n hnh 10 - 2 - 4 (a), (b). Phng php u dy no ng? p: Phng php u dy ti p "khng" b o v v d ng c n b ng kim lo i hnh (b) l khng ng. V dy ti p t t ch inh vt c nh dy "khng" c a ui n d n ra l i ti p v i v , lc ny dy khng c a ui n ni chung tng i nh d b t, ngoi ra dy ti p t t ch inh vt d n ra d b tu t, d n t i t dy ti p t. Cho nn ph i p d ng phng php u dy hnh (a), t c dy ti p t c a v d ng c n ph i t dy tr c ti p v i v kim lo i. 10 - 2 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong phn x ng, l p t m ch i n h 4 dy 3 pha c cc thi t b my ci n i n, l i n 1 pha. an ton em t t c v my v thi t b i n ti p "khng". Khi s tay vo v my ci v thi t b i n, u c c m gic t tay m c khc nhau. Tho b dy ti p khng th khng cn c m gic t tay n a, l do u? Dy ti p t ph i u nh th no m i ng? p: Trong phn x ng ny c ph t i khng cn b ng 3 pha. V th trn dy "khng" c dng i n ch y qua sinh ra s t p. Ch ti p t i m trung tnh my bi n p l i n th 0, theo tng ln c a kho ng cch 1, i n th tng ln nh th hi n hnh 10 - 2 - 5 (a). V c a thi t b u trn dy "khng" ny, i n th c a v i v i t cng s tng cao, c th ng i ch m ph i s c m gic t. Dy "khng" cng g n ch ti p t c a i m trung tnh bi n th , do i n th i v i t th p, cho nn c m gic t t, cng g n ch ph t i m t pha nh l i n m t pha th i n th c a dy
- Trang 265 -
"khng" i v i t cao, v th c m th y t nhi u. Trong tnh hnh ph t i khng cn b ng, v c a thi t b khng c u trn dy "khng" c a h 4 dy 3 pha, m ph i u ring 1 dy "khng" t i m trung tnh ti p t c a bi n th n phn x ng em v c a thi t b u vo dy "khng" t ring ny, nh th hi n hnh (b). Nh v y c th ng i ch m ph i s khng b i n gi t. ng nhin i n tr ti p t c a i m trung tnh bi n th ph i t yu c u. 10 - 2 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao v kim lo i c a m t s thi t b i n p th p (d i 36V) v n ph i ti p t? p: i n p th p d i 36V l do i n p 220V ho c 380V qua bi n p h xu ng m c. Trong tnh hnh th ng xuyn di chuy n bi n th ho c mi tr ng lm vi c km (nhi t cao, m t, ch n ng...) th ng x y ra do h ng cch i n d n t i cao p bn s c p bi n th xm nh p vo bn th c p, n u v thi t b khng ti p t v n s uy hi p s an ton c a cng nhn. 10 - 2 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Nhm cu n dy th c p c a bi n p chi u sng trong m ch i n my cng c t i sao nh t thi t ph i ti p t? p: N u nhm cu n dy th c p c a bi n p chi u sng khng ti p t th khi h ng cch i n cu n dy, cu n dy cao p, th p p c kh nng ng n m ch thng nhau, khi ch m ph i m ch th c p s b i n gi t. Khi cu n dy th c p c a bi n th chi u sng ti p t, n u x y ra ng n m ch, khi n cu n dy cao p, th p p thng nhau, dy c u ch b o v c a bi n th chi u sng s t, trnh c s c . 10 - 2 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi s d ng my khoan i n p 380V ho c 220V ph i dng bi n th khoan i n 2 cu n dy 1:1 (380/380V ho c 220V/220V), l i qui nh bn th c p c a bi n p khng c ti p t? p: L i d ng bi n th khoan i n 2 cu n dy 1:1 l tch m ch ngu n i n th c p ra kh i s c p, l i qui nh th c p khng c ti p t l nh m cng nhn lm vi c khi nh ti p xc v i 1 pha b t k no c a th c p ho c v khoan i n c 1 pha ch m v th i v i t u khng t o m ch kn, khng gy nn nguy hi m i n gi t, t b o m an ton cho nhn vin lm vi c s d ng khoan i n. 10 - 2 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C c ti p t c a phch c m 3 l 1 pha v phch c m 4 l 3 pha t i sao ph i to v di hn c c lm vi c? p: Nguyn nhn l: (1) Lm cho c c ti p t c a phch c m khng b c m nh m vo trong l c i n c a c m, ch c th v tr ng m i c th c m c vo. (2) Lm cho khi phch c m c m vo, tr c tin c c ti p t tng i di s ti p v i dy t, sau thi t b dng i n m i thng i n, khi rt phch c m ra, tr c tin ng t ngu n i n sau m i ng t dy ti p t t c m c ch b o m an ton.
- Trang 266 -
10 - 2 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy pha ngu n c u ph t i 1 pha v dy "khng" u ph i l p c u ch b o v . T i sao y d n ti p "khng" c a v thi t b i n l i khng c l p thm c u ch? p: L p c u ch dy pha ngu n l b o v ng n m ch ph t i. C lc do nguyn nhn ki m tra s a ch a ng dy, gy o l n 2 ngu n ph t i, khi n dy "khng" khng c c u ch th khng th b o v c ng n m ch c a ph t i, v th hai dy ngu n c a ph t i m t pha u ph i l p c u ch b o v . Trong h th ng ti p "khng", v ngoi c a thi t b i n ph i tr c ti p u v i dy "khng" c a ngu n i n. Khi cch i n c a thi t b i n b h ng, c u ch c a dy pha t c th trnh c s c i n gi t i v i ng i. N u dy d n ti p "khng" c a v thi t b c l p c u ch, khi do ti p xc khng t t ho c dy ch b t th khng th b o m i n th ti p t tin c y c a v thi t b , t gy nn s c i n gi t. Cho nn qui trnh qui nh: dy d n ti p "khng" b o v tuy t i khng c l p thm c u ch. 10 - 2 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng b h c m i n p o i n p cao, bn th p p v bn cao p c a n khng c lin h v i nhau v i n, t i sao m t u c a bn th p p cn ph i ti p t? p: Ti p t m t u c a bn th p p l nh m trnh khi do h ng cch i n m i n p cao p c a bn cao y xuyn qua bn th p p v cc ng h n i v i n, khi n chng c i n p cao, gy m t an ton cho ng i. 10 - 2 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong tnh hnh no, i m trung tnh bn th c p c a b h c m i n p nn p d ng ti p qua b b o hi m nh th ng m khng ti p t tr c ti p? p: i m trung tnh bn th c p c a b h c m i n p c th p d ng hai hnh th c ti p t b o v , t c ti p t tr c ti p ho c ti p t qua b b o hi m nh th ng. Trong tr m bi n i n, phng php i n do b h c m i n p cung c p ngu n i n cho b o v rle ho c thi t b t ng, b o m bn th c p c a b h c m i n p, khi x y ra ti p t 1 pha s khng lm cho i n p dy gi a pha khng ti p t v pha ti p t b s t p thnh i n p pha, th ph i lm cho i m trung tnh bn th c p khng ti p t, nhng lm cho khi h ng cch i n bn cao p, i n p cao sau khi xuyn qua bn th c p v n c m ch thng ti p t b o v , th ph i em i m trung tnh bn th c p c a b h c m i n p, thng qua b b o hi m nh th ng ti p v i t. 10 - 2 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao bi n th phn ph i i n ph i ti p t 3 i m (v , dy ti p t b trnh st, i m gi a bn 380V c a bi n th )? p: Khi st nh bi n th , b trnh st s c ng tc sinh ra i n p nh tr , do 3 i m ti p t, cho nn v bi n th v i m gi a c a cu n dy th p p u l m t i n p nh tr , nh v y s khng d n n my bi n p b nh h ng.
- Trang 267 -
10 - 3 i n tr ti p t v an ton i n
10 - 8 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n tr ti p t l g? em v t ti p t chn su m t cht li u c th gi m i n tr ti p t khng? p: i n tr ti p t l t ng i n tr c a i n tr t dai gi a v t ti p t v i i m i n th "khng" ( t), i n tr dy ti p t v i n tr v t ti p t v t. Do tr s c a hai i n tr sau r t nh , v th i n tr ti p t c th xem ch y u l i n tr t. V t ti p t chn su xu ng t cha ch c gi m c tr s i n tr ti p t. Nh trn ni, i n tr ti p t ch c quy t nh b i i n tr su t c a t. Sau khi chn su, c th trnh c i n tr su t c a t b nh h ng b i s thay i ma v v th i ti t (nh ma ng, b m t t ng bng, i n tr su t c a t c bi t l n chn su c th trnh c hi n t ng ny). ng th i n u v t ti p t ti p c n v i b m t n c ng m, do i n tr su t c a a t ng gi m, i n tr ti p t cng c th gi m m t cht. Ngoi ra, khi v t ti p t chn xu ng su m t dng i n theo m t t tng i nh , cho nn nguy hi m c a i n p b c i v i ng i v gia sc cng tng i nh . 10 - 3 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n p b c sinh ra nh th no? Trong khu v c i n th phn b nh nhau, ng i ng trn t m i n tr su t c a t cao v ng trn t i n tr su t c a t th p th lo i no nguy hi m hn? p: Khi h th ng i n l c x y ra ti p t 1 pha, dng i n ng n m ch ti p t thng qua thi t b ti p t, trn b m t t hnh thnh i n th phn b , cng g n i m ti p t th m t dng i n cng l n, i n th s cng cao. Ng i khu v c i n th phn b , b c gi ng 2 chn, v i n th ch 2 chn khc nhau, nn sinh ra i n p b c. Trong khu v c i n th phn b nh nhau v cc i u ki n khc gi ng nhau th ng i ng trn t c i n tr su t cao s t nguy hi m hn. B i v tr s cho php m c th ng i c th ch u c i n p b c s nng cao theo s tng ln c a i n tr su t c a t trn m t t. 10 - 3 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi tr i ma, st, nhn vin tr c ban tr m bi n i n c th lm vi c g n thi t b phn ph i i n ngoi tr i khng? p: Trong thi t b phn ph i i n ngoi tr i th ng c c t thu li cao l n. Trn th c t c t thu li l c t d n st, km thu li c dy d n xu ng n i v i c c t, khi st nh vo c t thu li th chung quanh c c ti p t c i n th r t cao, gi a hai chn c th c i n p r t cao (g i l i n p b c) ng i ta lm vi c thi t b ngoi tr i, th ng 2 chn tch r i nhau, i n p v t gi a 2 chn c kh nng gy nguy hi m i v i tnh m ng ng i. V th khi st nh, ni chung khng nn lm vi c thi t b ngoi tr i. 10 - 3 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: g n thi t b x y ra s c ti p t, t i sao ng v t c nguy c b i n gi t l n hn ng i?
- Trang 268 -
p: Ng i ho c ng v t khi n g n thi t b x y ra s c ti p t, do trn m t t c phn b i n p s gy nn i n gi t, lo i i n gi t ny l do hi u i n th gi a chn v i chn gy nn, cng t c l do i n p b c gy i n gi t. Kho ng cch gi a ch n v i chn cng l n th i n p b c cng cao. S i chn c a ng v t th ng l n hn c a ng i nhi u, i n p b c cng hn nhi u, cho nn nguy c i n gi t i v i ng v t l n hn i v i ng i. 10 - 3 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng ngu n i n xoay chi u do i n tr ti p t c a thi t b ti p t, t i sao ng i i l i g n que ti p t b tr c kh nng x y ra nguy c i n gi t? p: Sau khi cho i n p xoay chi u vo gi a gy ti p t b tr v m ng ti p t c n o, dng i n ch y qua t, hnh thnh thng m ch. Do g y ti p t l t m th i c m xu ng t o, i n tr ti p t c a n l n hn i n tr ti p t c a m ng ti p t, cho nn t g n ti p t c s t p tng i l n, i n th c a n s suy gi m theo s tng ln c a khong cch bn knh. N u ng i i l i g n s c nguy c i n gi t do i n p b c. Hi n nay qui nh trong ph m vi 50m c a vng c n o, khng c php i l i b o m an ton. 10 - 3 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong quy trnh lm vi c an ton, ngnh i n quy nh: khi thi t b cao p x y ra ti p t, trong phng khng c g n i m c s c trong vng 4m, ngoi tr i khng c g n i m s c trong vng 8m. T i sao trong v ngoi phng khng gi ng nhau? p: Khi thi t b cao p x y ra s c ti p t, dng i n s c ch y vo l i ti p t c th tng i l n, tuy i n tr ti p t r t nh (R 0.5 ) nhng i n p i v i t v n tng i cao, n u qu g n i m s c th i n p b c tng i l n s c nguy c i n gi t. Thi t b ti p t trong phng phn ph i i n cao p ni chung c chia thnh d ng m ng l i, i n p trn m t t tng i u, ng th i trong phng c b m t b tng c t thp kh ro, i n tr su t tng i cao, c th gi m i n p b c. V th trong phng, kho ng cch n i m s c c th g n hn, qui nh l 4m. Ngoi phng, l m ng ti p t tng i l n, m t t ph n l n l t c i n tr su t th p, hi u qu qun bnh i n p tng i km, nn kho ng cch n i m s c ph i xa hn, qui nh l 8m. 10 - 3 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong tr m bi n i n m ch, khi x y ra s c ti p t, nhn vin lm vi c t i hi n tr ng ph i i b c ng n, khng nn i b c di nhng ch y th c. T i sao? p: B i v sau khi ti p t, dng i n ti p t s t o thnh s t p theo m t t trn m t t t n t i i n p b c chn (i n p b c). i n p kho ng cch b c chn l n hay nh c quan h tr c ti p n b c chn l n hay nh . Cho nn b c nh s an ton hn b c l n. Khi ch y, do ch m t chn ch m t, cho nn khng ph i ch u i n p b c. 10 - 3 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: o i n tr ti p t nn s d ng i n xoay chi u hay m t chi u, t i sao?
- Trang 269 -
p: t d n i n th ng ph i qua ch t l ng n c, n u dng i n m t chi u o s c tch t b t kh do i n gi i sinh ra trn i n c c, b t kh s sinh ra i n th ng c lm gi m ti t di n d n i n, tng i n tr nh h ng chu n xc o Cho nn khng nn s d ng i n m t chi u. o i n tr t t c cc ch t lng u ph i ch i m ny. 10 - 3 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao i n tr xung kch nh hn i n tr ti p t o c? p: D i tc d ng c a dng i n st, trong t chung quanh v t ti p t c a thi t b ti p t s sinh ra phng i n tia l a r t nh r t nhi u c c, do tnh nng d n i n c a cc tia l a phng i n ny t t hn t nguyn c, cho nn lm gi m t ng i n tr c a thi t b ti p t. 10 - 3 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi o i n tr ti p t, nn dng ngu n i n xoay chi u hay dng ngu n i n 1 chi u? p: Nn dng ngu n i n xoay chi u, b i v trong v t ti p t th ng c dng i n s c v dng i n st xoay chi u ch y qua. N u o b ng dng i n m t chi u, do tc d ng c a ch t i n mi trong t, s sinh ra th i n ng c c ha, k t qu o nh v y s khc v i khi dng i n xoay chi u ch y qua. Dng i n st, v tnh ch t, l dng i n cao t n, cng khc v i dng i n m t chi u. Do h s cng su t c a v t ti p t g n b ng 1, cho nn t n s dng i n xoay chi u cao hay th p khng nh h ng l n n k t qu o. 10 - 3 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: o i n tr ti p t c a thi t b i n t i sao khng ti n hnh vo lc th i ti t n ha nh vo ma xun, ma thu? p: Quy trnh i n tr ti p t c a thi t b i n yu c u b t c lc no trong nm u khng c v t qu tr s qui nh. Cho nn vi c o i n tr ti p t, u ti n hnh vo th i k d n i n su t c a t th p nh t. Khi ma ng l nh nh t ho c ma h kh ro nh t, d n i n su t c a t th p nh t, cho nn k t qu o m i ph h p yu c u qui trnh. 10 - 3 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy ti p t khng cho php c t r i, t i sao c lc l p c u dao ln dy t? p: Trong b t c tnh hnh no dy t u khng c c t r i ra c u dao dng phng ng a cc dy t khc nh h ng tnh chnh xc o khi i n tr ti p t Khi o, ko c u dao r i ra, o xong ph i ng l i. 10 - 3 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng vn k milivn o hai c c ti p t b t k chn trong t, t i sao c s c? p: Trong t t n t i dng i n phn b t n mt, c bi t nng thn, khi p d ng truy n t i i n nng b ng h 2 dy 1 t, trong t dng i n cng l n, cho nn gi a 2 c c ti p t t n t i hi u i n th .
- Trang 270 -
10 - 4 Thi t bi ti p t
10 - 4 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy ti p t b o m an ton v ngoi thi t b i n, t i sao khng nn dng ng thp en ng vo trong t ? p: B i v b m t ng thp en d b g . Sau khi g , b m t s khng d n i n. N u thi t b x y ra s c ch m v , dng i n trong dy ti p t khng thng, s khng lm cho cng t c nh ra. V thi t b c i n, ng i ch m vo v r t nguy hi m. 10 - 4 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi l p v t ti p t c a thi t b ti p t. Ni chung u dng ng thp 38 di 2.5 mt ng chn xu ng t. Do thn ng di, thao tc khng ti n, d cong cho nn khi l p t, c ng i nh thay b ng ng thp 76 di 1.25 mt, v a b o m di n tch ti p t nh nhau, thao tc l i r t ti n l i. Nh v y c c khng? p: Khng. c. i n tr ti p t l n hay nh ph thu c r r t vo di c a thn ng, nhng ng knh c a ng nh h ng r t t n i n tr ti p t. Nh trong t st canh tc, khi chn m t ng thp 38 di 2.5 mt th i n tr ti p t kho ng 36 nhng n u i c c ti p t thnh ng thp 76 di 1.25 mt th i n tr ti p t c th t t i 53 V th , khng nn ty ti n thay i c c ti p t. 10 - 4 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n tr ti p t c a v t ti p t nhi u c c t i sao khng th dng phng php u song song n gi n tm ra i n tr ti p t c a v t ti p t m t c c? p: V trong tnh hnh chung, kho ng cch gi a cc v t ti p t u khng xa, do khi dng i n t v t ti p t ch y vo trong t, do tc d ng che ch n l n nhau c a i n tr ng hai i n c c ti p t tng ng v i vi c gi m i n tch t, c n tr s thng qua c a i n, k t qu lm i n tr ti p t c a v t ti p t tng ln. Nh v y, t ng i n tr c a v t ti p t nhi u c c s khng th tm ra c b ng phng php u song song n gi n, cn ph i tnh n h s l i d ng. 10 - 4 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c c ti p t l p t th ng ng th ng dng ng thp? p: So v i cc chi ti t thp khc c tr ng l ng nh nhau, th dng ng thp lm c c ti p t c nhi u u i m. N r ng, c ng knh tng i l n, tng m t ti p xc v i t, ch u l c c a ng thp l n, khi ng xu ng t kh b cong, dng i n ti p t xung kch c xu th hi u ng m t ngoi, t s l i d ng kim lo i ng thp cao, c l i cho vi c truy n d n dng i n; cho nn c c ti p t l p t th ng ng a s dng ng thp. 10 - 4 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c t s t trong c t i n b ng b tng c t s t d kim lm dy d n ti p t?
ng l c khng th
c t s t th ng. N u kim lm dy d n ti p t, khi x y ra st nh, ph n l n dng i n st ch y qua c t s t, c t s t nng ln, khi n k t c u bn trong thay i, lm gi m c ng c a c t s t. V th , c t s t trong c t i n b ng b tng c t s t d ng l c khng th kim lm dy d n ti p t, m ph i b tr dy ti p t ring. 10 - 4 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng n c my c ph i l v t ti p t ng tin c y? p: ng n c ni chung u chn d i t, do i n tr ti p t c a n nh , c th lm v t ti p t c a my thu thanh. Nhng c m t s ng ng n c di, u n cong nhi u, nn u n i cng nhi u, l i khng h n chn c d i t, hn n a, phng ng a r n c th ng c qu n dy ay, sn t tnh u n i, lm tng i n tr c a ng n c my. V t ti p t nh v y, g p ph i thi t b i n ch m v , qua o th c a, u cu i c a ng n c my cn t n t i i n p 60 - 100V, gy ra s c i n gi t. Cho nn ng n c my cha ch c u l v t ti p t t t, tin c y. 10 - 4 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao thi t b ti p t ph i lun lun tm cch l i d ng v t ti p t t nhin tr c tin? p: Do v t ti p t t nhin ni chung tng i di, di n tch ti p xc v i t l n, v th i n tr t n mt nh . Hn n a, d i t, v t ti p t t nhin th ng an cho ngang d c, di n tng i r ng, cho nn i n p b c tng i nh , tng i an ton. Ngoi ra, sau khi dng v t ti p t t nhin, v m t u t ch dng m t t dy d n lin k t ho c b sung m t t v t ti p t nhn t o, s ti t ki m hn nhi u so v i v t ti p t nhn t o hon ton. 10 - 4 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C c ti p t c a phn x ng ho c nh x ng sao khng c chn bn trong phn x ng ho c nh x ng m ph i ti p t ni cch cc ki n trc kho ng 5 mt ngoi tr i? p: Do m i nm ph i ti n hnh o 1 - 2 l n i n tr ti p t c a thi t b ti p t ki m tra xem ti p t c t t khng, khi c n thi t ph i o t ti n hnh. N u trong phn x ng ho c nh x ng, do cc lo i n n v v t chn ng m, s x y ra nguy hi m. Ngoi ra, dng i n ti p t r t l n, n u x y ra ti p t, dng i n s khng d nhanh chng tiu bi n. V th , a i m chn c c ti p t ph i cch xa cng trnh ki n trc m t kho ng cch nh t nh. 10 - 4 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy ti p t dng n i trong thi t b ti p t v nh ng chi ti t c nh trn m t t u sn mu en, t i sao v t ti p t chn trong t l i khng nn sn? p: Sn en ln dy ti p t v chi ti t c nh trn m t t l nh m th hi n d u hi u r rng v phng ng a g st. Nhng v t ti p t chn trong t, do yu c u i n tr ti p t c a n c g ng nh , n u sn ln s ti p xc khng t t, cho nn khng c sn. 10 - 4 - 10 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 272 -
H i: Cho n c mu i vo ch c c ti p t c tc d ng g? p: Sau khi cho n c mu i vo ch c c ti p t, khi n d n i n su t c a t tng ln, l i c th phng ng a i n tr ti p t thay i theo ma v . Nhng do s g i r a c a n c, khi n ch t mu i b r a, lu d n m t tc d ng, th ng th ng cho than c c vo ch c c ti p t gi m t n th t mu i, ko di th i gian s d ng. Nhng sau khi x l nh v y, thng th ng t st c hi u l c hai nm, t ct kho ng m t nm. Cho nn, m i nm ph i o i n tr c a t m t l n, nh m ki m tra ti p t c t t khng? 10 - 4 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c c ti p t c a thi t b ti p t ph i chn xu ng d i su ng bng c a t? p: i n tr c a thi t b ti p t ph i nh hn m t tr s nh t nh m i c th b o m an ton cho nhn vin. Nhng h s nhi t c a i n tr t l m, t c l khi nhi t c a t gi m xu ng, n u hm l ng n c c a n khng thay i th nhi t cng th p, i n tr cng l n. Sau khi ng bng, i n tr c a t tng i l n, nn i n tr pht tn c a c c ti p t cng tng i l n, m t ngha ti p t. V th c c ti p t ph i chn xu ng d i su ng bng c a t m i c th b o m tr s i n tr th p c n thi t. 10 - 4 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: o n 2.5 mt trn m t t c a dy ti p t trong thi t b phn ph i i n, t i sao ch c php che y b o v b ng t m rnh g m khng c dng ng thp? p: M c ch ch y u che y dy ti p t l ngn cch s ti p xc gi a ng i ho c sc v t v i dy ti p t. Khi x y ra s c , s c dng i n s c ch y qua dy ti p t xu ng t, s sinh ra s t p trn dy ti p t, khi dng i n s c l n, s t p ch cch m t t cao s tng i l n. Khi ng v t ti p xc v i ng thp cao (khng c cch i n v i dy ti p t), lc ny s t p c th nguy hi m n tnh m ng. V th dng ng thp che ch n s khng c tc d ng ngn cch, cho nn u dng t m rnh g che ch n. 10 - 4 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao vi c lin k t gi a cc chi ti t c a m ng ti p t khng c dng hn thi c? p: i b ph n l i ti p t chn trong t, kh ki m tra tnh hnh t, gy n u b t gy i n tr ti p t s tng ln, khi x y ra st nh ho c ti p t m t pha th s xu t hi n i n p ti p xc v i n p b c qu cao, d n n gy nguy hi m tnh m ng cho ng i. V th vi c k t n i gi a cc chi ti t l i ti p t i h i r t ch c ch n, do i m nng ch y c a thi c th p, c ng c h c km, khng th dng hn n i, nn ph i lin k t b ng vt ho c hn i n. 10 - 4 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao inh vt ti p t c a thi t b i n khng c em phun sn? p: inh vt ti p t c a thi t b i n (nh inh vt ti p t ti n v bi n th , mt i n) l dng b o m an ton thi t b i n. N u phun sn inh vt ti p t v
- Trang 273 -
c b m t thi t b th lm cho s ti p xc gi a inh vt ti p t v i dy d n khng tin c y, m t tc d ng ti p t. V th , khng c sn inh vt ti p t. 10 - 4 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy ti p t t m th i dng khi ki m tra s a ch a ng dy c tc d ng g? T i sao s d ng dy ng tr n? p: Dy ti p t t m th i dng phng ng a i n c b t ch t trn thi t b i n ang c t i n, ho c do nh h ng c a ng dy cao p bn c nh sinh ra i n p c m ng. Ti t di n c a n khng nn d i 25mm2. d tn pht nhi t l ng khi x y ra ng n m ch khi n n c kh nng t i dng i n v d ki m tra tnh hnh t t x u c a dy ti p t, cho nn s d ng dy ng tr n. 10 - 4 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dy ti p t ph i dng dy cch i n 2 mu vng - l c?. p: Tr c y trong s n ph m dy cp b c cao su, nh a th dy ti p t u c d u hi u l mu en, cn dy ti p t dng v i m c ch b o v cng quen dng dy cch i n mu en. Nh ng nm g n y, th a mn nhu c u xu t kh u, trong m t s s n ph m c i n b t u s d ng dy cch i n 2 mu vng - l c lm dy ti p t v qui nh r trong tiu chu n tng ng. B i v dy 2 mu vng - l c l k hi u mu chuyn dng c a dy ti p t do y ban i n kh qu c t quy nh, v tr thnh thng d ng trn qu c t . Ngoi ra 2 mu vng - l c cng r rng hn mu en. T o c m gic an ton. 10 - 4 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Lm vi c trn thi t b c t i n, b o m an ton sinh m ng c n ph i l p dy ti p t cc bn c kh nng i n t i. Nn ch n ti t di n dy ti p t nh th no? p: Nh ng dy ti p t ny l nh m phng ng a t ng t c i n, c l p t b o m an ton sinh m ng, n nh t thi t ph i c th ch u ng c xung kch c a dng i n ng n m ch. N u ti t di n qu nh ho c ti p xc khng t t, n u x y ra ng n m ch s chy h ng dy ti p t, gy nguy hi m cho nhn vin lm vi c. V th qui trnh qui nh dy ng ti p t s d ng trn m ch i n khng c nh hn 25mm2. m t s ni trong nh my pht i n v tr m bi n i n cn ph i xt t i tnh n nh nhi t c a n, b i v c ni dng i n ng n m ch r t l n, ph i dng dy ti p t ti t di n tng i l n.
- Trang 274 -
10 - 5 Bi n php an ton
10 - 5 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Nhn vin tc nghi p c i n trn ng dy cao p ng trn thang cch i n, t i sao cn ph i m c b qu n o c ph l i dy ng bn ngoi, v dng dy d n n i dy cao p v i u thang cch i n v qu n o c l i dy ng? p: Ng i ng trn thang cch i n, tuy cch i n v i m t t nhng khng ph i hon ton khng c cht d n i n no, ch ng qua l i n tr r t l n, cho nn ng i ng trn thang cch i n, khi tay ho c c th ti p xc v i dy cao p lm vi c th v n c dng i n r ch y qua c th v thang cch i n xu ng t. N u m c cch i n c a thang cch i n khng t t, dng i n r s tng i l n, nguy hi m i v i c th . N u ng i m c qu n o ph l i dy ng v dng dy d n n i dy cao p v i u thang cch i n v qu n o b ng l i dy ng th i n th gi a c th v i dy d n cao p s b ng nhau, dng i n r tr c ti p t dy d n cao p qua dy n i, thang cch i n xu ng t, khng ch y qua c th ng i n a, s khng nguy hi m i v i ng i. 10 - 5 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi mt i n c l p cng t c i n t b chy dy ch, mu n thay, sau khi c m vo c u ch th nh t, t i sao t t nh t dng bt th i n o th 2 pha khc c a mt, khi xc nh khng c i n m i c m vo 2 c u ch sau? p: Song song v i vi c t c u ch c kh nng x y ra k t ch t cng t c ho c s c hn dnh ti p i m. Nh v y khi c m c u ch th nh t, th 2, mt i n s vo tr ng thi thng i n 1 pha. Lc ny dng i n r t l n, khi c m c u ch vo s sinh ra tia l a, chy h ng c u dao, th m ch x y ra s c nghim tr ng khc. Sau khi c m xong m t c u ch, dng bt th i n o th u c m n i gi a c u ch cha c m v i mt i n, n u pht hi n c i n, ch ng t c s c cng t c b k t ch t, hn dnh ti p i m. Lc ny ph i rt c u ch c m ra, kh c ph c s c r i m i c m c u ch. 10 - 5 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi thay dy c u ch pha cao p c a bi n th , t i sao ph i rt ton b c u ch c a 3 pha? p: Khi t c u ch pha cao p bi n th , ch rt m t pha b t s r t nguy hi m. B i v lc ny 2 pha kia c a bi n th v n c dng i n, trong li s t c t thng, do tc d ng c m ng i n t sinh ra cao p trong pha ny, d gy ra s c i n gi t v th ph i rt ton b c u ch 3 pha r i m i ti n hnh thay dy ch. 10 - 5 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao "qui trnh lm vi c an ton c a ngnh i n" qui nh khi ko ng t c u dao v cng t c c a c c u truy n ng u ph i eo gng tay cch i n? p: C c u truy n ng c h c c a c u dao ho c cng t c u n i v i m ng ti p t c a tr m bi n i n. Khi thao tc o c u dao, tay c a nhn vin thao tc n m tay c m thao tc, ng c nh c u dao ho c cng t c, n u lc ny v s ho c ng l ng cch i n c a c u dao ho c cng t c b h ng, b ph n mang i n phng i n nh
- Trang 275 -
th ng i v i t, dng i n s theo c c u truy n ng ch y xu ng t, c m t i n p i v i t tng i cao. Do i m ti p t c a c c u truy n ng khng cng i n th v i i m chn ng c a nhn vin thao tc, cho nn gi a tay v i chn c a nhn vin thao tc s ch u i n p ti p xc tng i l n nn b i n gi t. V th trong "qui trnh lm vi c an ton ngnh i n" qui nh ph i eo gng tay cch i n. 10 - 5 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mc kim lo i trn g y cch i n t i sao khng nn qu di? p: Mc kim lo i trn g y cch i n n u qu di th khi thao tc d gy ra ti p t ho c ng n m ch gi a cc pha. Cn c vo th c d ng v yu c u c a qui trnh, di c a mc t 5 - 10 cm l v a. 10 - 5 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong c c u cng t c c a thi t b phn ph i i n, ba c c lin ng tay thao tc c a cng t c cch ngn thao tc b ng c n ko nn l p bn tri hay bn ph i (khi ng i i di n v i. thi t b cng t c)? p: Nn l p bn tri, b i v ng i ta quen thao tc b ng tay ph i khi dng tay ph i ko tay c m thao tc cng t c cch ngn th c th ng i vo m t bn c a cng t c cch ngn ch khng i di n v i n, v th n u cng t c cch ngn do ng ho c ko c u dao c i n sinh ra h quang s khng gy b ng cho ng i. 10 - 5 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B i u p t ng u c th s d ng lm bi n th h p an ton 36V c khng? p: Nhm cu n dy s c p, th c p c a my bi n p l cch i n l n nhau trn m ch i n, i n p cao c a nhm cu n dy s c p khng truy n t i nhm cu n dy th c p, nh th hi n hnh 10 - 5 - 7 (a), v th u th p p l an ton. Cn nhm cu n dy bn th c p c a b i u p t ng u l m t ph n trong nhm cu n dy s c p, u u dy c a i n p u ra l 1 u dy vo c a nhm cu n dy s c p, nh th hi n i m A trong hnh (b). Khi u A u v i dy l a trong ngu n i n 3 pha, cho d i n p gi a A, C ch c 36V, nhng i n p u A i v i t l 220V, n u nhn vin thao tc ch m ph i i m A, d gy nn s c i n gi t. Cho nn b i u p t ng u khng th s d ng lm bi n p h p an ton. 10 - 5 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Kho ng cch an ton c a m ch th nghi m ch u p v i t n s chung i v i t li u c th tnh nh kho ng cch an ton c a thi t b mang i n? p: Khi g n ni th nghi m khng c thi t b mang i n th khong cch an ton khng phng i n c a m ch th nghi m i v i t ni chung cn c vo i n tr ng khng u c a c c (t c ng cong nh th ng khng kh c a g y i v i c c i n) xc nh. N u g n ni th nghi m c thi t b mang i n th kho ng cch an ton c a m ch th nghi m i v i thi t b mang i n c n xem xt i n p v n hnh c a
- Trang 276 -
thi t b mang i n v qu p c th xu t hi n, kho ng cch an ton c a n yu c u l n hn 1 cht so v i kho ng cch an ton i v i t ph i d an ton c n thi t. 10 - 5 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi s a ch a thi t b i n ti cao t n, sau khi ng t ngu n i n, t i sao ph i dng dy ti p t phng i n u ra cao p i v i t tr c, sau m i ti n hnh s a ch a? p: Trong qu trnh lm vi c c a thi t b ti cao t n, t i n m ch dao ng c a n lun lun lm vi c v i cao p trn m t v n vn. Sau khi ng t ngu n i n c a thi t b , t i n v n c l ng i n d nh t nh, n u ng i ch m ph i s nguy hi m n tnh m ng. Cho nn tr c tin ph i phng i n sau ti n hnh s a ch a. 10 - 5 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao quanh n n mng c a bi n th c l n ho c b ng t m ch b ng d u ph i o h su khng d i 250mm, r ng khng d i 1 mt v n chn cu i? p: V khi my bi n p ho c b ng t m ch b ng d u x y ra s c , trnh d u cch i n trn ra b n pha chung quanh v gy ra h a ho n, l i d ng rnh d i n n mng t p trung d u l i ho c d n d u t rnh n b ch a d u ni an ton. 10 - 5 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Thi t b i n b chy, t i sao khng th s d ng bnh c u h a b ng axit ki m v b t th ng dng c u h a? p: Khi thi t b i n ang lm vi c b b c chy, tr c tin ph i ng t ngu n i n r i ti n hnh c u h a. N u m t lc khng th ng t i n c th s d ng bnh d p l a 1211 carbonic, tetrachloride carbon, bnh c u h a 1211 v my d p l a b t kh c u h a. Nhng khi s d ng ph i duy tr kho ng cch an ton trn 40 cm (10000V tr xu ng). Tuy t i khng c s d ng bnh d p l a axit ki m v b t thng th ng, b i v ch t l ng d p l a c a chng c tnh d n i n, c t ch t l ng c u h a s truy n i n n ng i c m bnh c u h a, gy ra s c i n gi t, ng th i dung d ch c tc d ng n mn m nh i v i thi t b i n, sau s c kh x l s ch.
- Trang 277 -
CHNG XI
K THU T CH NG ST
11 - 1 B thu li (B trnh st)
11 - 1 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n tr phi tuy n tnh l g? Phi n i n tr b thu li ki u van t i sao ph i dng linh ki n phi tuy n tnh? p: Khi dng i n thay i, tr s i n tr khng ph i khng thay i, cng khng ph i l linh ki n i n tr thay i theo hm s th ng th ng, chng ta g i n l i n tr phi tuy n tnh. Phi n i n tr c a b thu li ki u van, yu c u khi dng i n st l n ch y qua, i n tr ph i r t nh , nh v y m i c th lm cho dng i n st phng i n thu n l i v i n p d c a b trnh st khng cao; m t khc, khi dng i n t n s chung nh ch y qua th i n tr ph i l n, c th h n ch dng i n ti p theo c t n s chung khi n khe h c a tia l a c th c t dng i n ti p theo m t cch d dng, khi ph c s v n hnh bnh th ng c a b thu li. S bi n i tr s i n tr c a phi n van khng ph i bi n i theo ng th ng, cho nn chng ta g i n l linh ki n phi tuy n tnh (khng c tnh ng th ng). 11 - 1 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Phi n i n tr lm vi c c a b thu li ki u van t i sao c tnh ch t phi tuy n? p: Phi n i n tr lm vi c c a b thu li ki u van l lm b ng carbide silicon c thiu luy n t ct kim cng. Qu trnh v t l phi tuy n tnh do n sinh ra nh sau: ton b mm i n tr l do r t nhi u h t carbide silicon dnh k t v i nhau nh th hi n hnh 11 - 1 - 2, trn b m t m i h t ct kim cng u c 1 l p b c kn c tnh ch t bn d n, s d n i n c a l p b c kn bn d n ny thay i theo i n p bn ngoi, khi i n p tng ln th s d n i n c a n tng ln r t nhanh. ng th i, gi a cc h t c r t nhi u khe h tia l a nh , d i i n p cao n cng hnh thnh ng thng d n i n, lm tng m nh tnh d n i n c a phi n i n tr . 11 - 1 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong i n tr u song song c a khe h tia l a b thu li, t i sao ch c n c m t chi c b h ng s d n t i n b thu li? p: D i tc d ng c a i n p t n s chung, do t n s tng i th p, dng i n i n dung tng i nh , s phn b i n p khe h ch y u do i n tr u song song quy t nh. Khi i n tr bnh th ng, i n p c a khe h m i nhm phn b u. N u c m t i n tr u song song c a 1 nhm khe h b n t ho c chy, i n tr tr nn l n th tuy t i b ph n i n p trn b thu li u t p trung trong nhm khe h ny, khi n n b nh th ng. Do c 1 nhm khe h b nh th ng, s khe h gi m, cc khe h khc cng l n l t nh th ng, lm gi m m nh i n p phng i n t n s cng vi c, d n t i n b thu li. V th trong v n hnh c n ch gim st tnh hnh c a i n tr u song song.
- Trang 278 -
11 - 1 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B thu li ki u van c i n tr song song, dng i n d n m dng i n p ch nh lu bn ngoi o c c ph m vi tiu chu n nh t nh, qu l n ho c qu nh u khng t tiu chu n, t i sao? p: M c ch dng i n p ch nh lu bn ngoi o dng i n d n i n c a b thu li l nh m ki m tra kn c a b thu li xem c t t khng v i n tr song song c cc khi m khuy t nh t dy, ng n m ch khng. N u dng i n d n i n o c qu l n, v t qua gi i h n trn c a ph m vi tiu chu n th c th l kn c a b thu li khng t t, kh m xm nh p vo bn trong, khi n linh ki n i n tr b m bi n ch t lm tng dng i n r, cng c th l do v n chuy n, l p t ho c tho l p khi n n p trn x d ch gy ng t m ch b ph n i n tr song song. N u dng i n d n i n o c qu nh th p hn h n d i c a ph m vi tiu chu n th c th l i n tr song song t dy. Cho nn dng i n d n i n qu l n ho c qu nh u khng t tiu chu n. 11 - 1 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ti n hnh th nghi m c tnh d phng i v i b thu li ki u van lo i FZ v FS, t i sao ci tr c khng c n lm th nghi m phng i n t n s lm vi c m ph i lm th nghi m dng i n d n i n, cn ci sau ph i lm th nghi m phng i n t n s lm vi c? p: B thu li ki u van l do khe h tia l a u n i ti p v i phi n van m thnh. B thu li ki u FZ l nh m lm cho i n p khe h c a tia l a phn b u, c l i cho t t h quang v c i thi n tnh nng phng i n nn u song song i n tr phn m ch trn khe h tia l a. Th nghi m phng i n t n s chung l ki m tra khe h cc tia l a xem c t n t i khi m khuy t khng. V i n tr phn m ch c a b thu li ki u FZ khi i n p tng cao th dng i n d n i n tng m nh m nhi t dung c a i n tr phn m ch r t nh , cho nn yu c u th i gian tng p khi th nghi m phng i n t n s chung khng v t qu 0.2 giy m n v v n hnh r t kh t c yu c u ny, cho nn ki u FZ khng lm th nghi m phng i n t n s lm vi c. ki m tra tnh hnh lm kn b thu li v tnh hon ch nh c a i n tr phn m ch c n ph i lm th nghi m dng i n d n i n v tnh tr s h s phi tuy n tnh. B thu li ki u FS khng c i n tr phn m ch cho nn khng c n lm th nghi m dng i n d n i n, nhng ph i lm th nghi m phng i n t n s chung v lm th nghi m dng i n r. 11 - 1 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi lm th nghi m phng i n t n s chung i v i b thu li ki u van t i sao ph i qui nh hnh sng i n p khng c thay i? p: B i v tr s tiu chu n i n p phng i n t n s chung c a b thu li ki u van c h n trn v h n d i, th p hn h n d i ho c v t qu h n trn u khng t tiu chu n. V th , khi o i n p ph i c g ng chnh xc. M khi lm th nghi m phng i n t n s lm vi c, a s u s d ng vn k thng th ng, t c s c l tr s h u hi u c a i n p khi hnh sng ngu n i n thay i, t s gi a tr s l n nh t v i t s h u hi u khng b ng 2 n a. Lc ny i n p o c s c sai s , v th yu c u hnh sng i n p khng c thay i?
- Trang 279 -
11 - 1 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n p phng i n c a b thu li ki u van t i sao khng c qu th p cng khng c qu cao? p: i n p phng i n t n s lm vi c c a b thu li ki u van khng th qu th p nh m trnh n b n do thao tc qu p th i gian lin t c tng i lu. Trong h th ng i m trung tnh khng tr c ti p ti p t th i n p phng i n t n s lm vi c c a n ph i g p 3.5 l n tr ln so v i i n p pha khi h th ng v n hnh l n nh t, trong h th ng m i m trung tnh cao p tr c ti p ti p t, ph i trn 3 l n i n p pha. ng th i b o m khe h c th kh h quang m t cch tin c y cn yu c u i n p phng i n t n s lm vi c khng c nh hn 180% i n p kh h quang c a n. Khi k t c u khe h nh t nh, gi m i n p phng i n t n s lm vi c ng ngha v i gi m i n p kh h quang, t c kh nng lm cho b thu li sau khi phng i n, do khe h khng kh c h quang m b n . i n p ph ng i n t n s lm vi c c a b thu li cng khng c qu cao b i v b thu li c h s xung kch nh t nh, n u v t qua tr s qui nh c a n v d l ng ph i h p cch i n c a thi t b c b o v nh s nh h ng hi u qu b o v . 11 - 1 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong th nghi m c tnh d phng, i n p th nghi m c a dng i n d n i n b thu li ki u van (ki u FZ) nn xc nh nh th no? p: B thu li ki u van l do khe h tia l a, i n tr song song mm i n tr phi tuy n tnh... t o thnh, m i 4 khe h tia l a t 1 ng s nh t o thnh 1 nhm khe h tia l a, m i nhm khe h tia l a u song song 1 i i n tr ki u mng ng a. Khi dng i n d n i n c a m i i i n tr u song song l 600mA (1 chi u) th s t p c a n l 4000 5V. V th trong qui trnh th nghi m c tnh d phng, i n p th nghi m c a dng i n d n i n b thu li ki u van l cn c vo i n p 4000 V t ln m i i i n tr u song song xc nh. V d b thu li ki u van FZ - 15 c 16 khe h tia l a t o thnh 4 nhm khe h tia l a, l p t 4 i i n tr song song, nn i n p th nghi m c a dng i n d n i n l 16000 V. 11 - 1 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn khe h tia l a c a b thu li th i t , c u n i ti p 2 cu n dy, l i u song song m t khe h b tr (nh th hi n hnh 11 - 1 - 9), chng c tc d ng g ? p: Sau khi u n i ti p 2 cu n dy vo khe h tia l a c a b thu li th i t , n u khe h b nh th ng th dng i n ti p t c t n s lm vi c s ch y qua cu n dy sinh ra t tr ng, ko di h quang v ko vo trong l sch kh h quang h n ch dng i n ti p t c, t c th gi m s phi n van; l i do th i gian h quang d ng l i i m pht sinh r t ng n, cho d dng i n ti p t c c tr s tng i l n ch y quay th khe h v n c kh nng kh h quang, nn s khe h c th gi m b t. Nh v y v a c th gi m i n p d l i, v a cng c th gi m th p i n p phng di n t n s chung v i n p phng i n xung kch, nng cao tnh nng b o v c a b thu li. L p khe h b tr 2 u cu n dy th i t , d i tc d ng qu p xung kch, cao p 2 u cu n dy s nh th ng n, khe h tia l a cng b nh th ng theo, dng i n phng i n i qua khe h b tr , khe h tia l a v i n t phi n van xu ng t
- Trang 280 -
khi n s t p c a b thu li khng tng ln. Khi dng i n ti p t c c a t n s chung ch y qua, s t p c a h quang trong khe h b tr s l n hn s t p c a dng i n ti p t c sinh ra trong cu n dy, nn dng i n trn khe h b tr s nhanh chng chuy n vo trong cu n dy, h quang i n trn khe h t t t, dng i n ti p t c s ch y qua cu n dy, sinh ra t tr ng c tc d ng th i h quang. C th th y d i tc d ng qu p, khe h b tr b nh th ng, khi n cu n dy b thu li khng sinh ra s t p, cng tng ng nh gi m i n p d. 11 - 1 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B thu li trong h th ng 6 - 10kV u trn i n p pha t i sao ch n i n p c a b thu li l i dng i n p dy nh m c? p: H th ng cung c p i n 6 - 10kV l h th ng m i m trung tnh khng ti p t, trong tnh hnh bnh th ng, b thu li ch u tc d ng c a i n p pha, nhng khi x y ra s c m t pha ti p t, i n p c a pha khng c s c s tng ln t i i n p dy, m s c 1 pha ti p t ny cho php t n t i trong th i gian ng n, cho nn lc ny b thu li khng th c ng tc, v th i n p nh m c c a b thu li ph i ch n dng i n p dy nh m c c a h th ng, ch khng ph i i n p pha nh m c. 11 - 1 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Hai b thu li ki u van FZ - 110J do 4 x FZ - 30 h p thnh, th nghi m u t tiu chu n, nhng dng i n d n i n khc nhau, khi ch n s d ng th nhm no tng i t t? p: Nn ch n nhm dng i n d n i n l n. V b thu li ki u van FZ -110J do 4 x FZ - 30 t o thnh, khi v n hnh c n c g ng lm cho i n p phn b u trn m i khu, m i n p phn b trn m i khu quy t nh b i dng i n d n i n ch y qua b n thn b thu li v dng i n i n dung phn b t n mt i v i t. Cho nn d l p vng cn b ng i n p, nhng th c t ch ng t i n p phn b trn m i khu l gi m d n t trn xu ng. Do dng i n i n dung phn b t n mt i v i t c b n khng thay i, khi dng i n d n i n tng i l n, nh h ng c a dng i n i n dung phn b t n mt c th gi m tng i m t cht; cho nn, nn ch n nhm dng i n d n i n tng i l n, c th lm cho i n p phn b tng i u. 11 - 1 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B thu li th i t ki u FCD b o v my i n quay, t i sao khng nn s d ng ph i h p v i my ghi phng i n ki u JS, nn ch c th s d ng ph i h p v i my ghi phng i n ki u JLG? p: Do c i m k t c u v cng ngh , trong cc thi t b i n c cng c p i n p th m c cch i n c a my i n quay l th p nh t. d ph i h p gi a tnh nng b o v c a b thu li th i t ki u FCD dng b o v my i n quay v m c cch i n c a my i n r t nh . Tr s ch u p xung kch xu t x ng c a my i n ch cao hn kho ng 8 - 10% so v i i n p d c a b thu li. N u ph i h p s d ng b thu li ki u FCD v i my ghi ki u JS th sau khi b thu li ng tc, dng i n st ch y qua my ghi s sinh ra s t p, i n p ny c ng v i i n p d c a b thu li tc d ng ln cch i n c a my i n quay s lm gi m ng k hi u qu bo v . Cn b ghi phng i n ki u JLG th khc, n l d ng c m ng, khi dng i n st ch y qua khng
- Trang 281 -
c s t p, nn thch h p ph i h p v i b thu li ki u FCD dng bo v my i n quay. 11 - 1 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ph n (khu) trn v ph n d i c a b thu li ki u FZ - 35 ho c 110kV do cc nh my khc nhau s n xu t ho c th i gian xu t x ng khc nhau, c th l p v i nhau s d ng c khng? p: Ni chung khng c l p l n v i nhau s d ng; n u khi c n l p v i nhau s d ng th ph i o ch s i n tr phi tuy n tnh u song song c a b thu li hai ph n ny, chnh l ch l n nhau c a a m i ph n khng c v t qu 0.035 m i c th l p v i nhau, n u khng ng l p v i nhau s d ng. Phng php o ch s i n tr phi tuy n l: n u ki u FZ - 35 l do hai ph n FZ - 15 t h p thnh th m i ph n cho i n p th m t chi u l U1 = 16 kV o ra dng i n truy n d n II lc ny, r i c dng i n truy n d n Iz khi U2 = 8 kV, cn c vo cng th c sau c th tm ra:
U1 U 2 0.302 = = I1 I lg lg 1 I2 I2 lg
11 - 1 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi l p t b thu li ki u FZ v.v... t i sao u ti p t ph i cch i n v i ph n kim lo i gi thp gc? p: l nh m lm cho my ghi st nh l p trn dy ti p t c ng tc chnh xc, b i v khi u ti p t khng cch i n v i gi kim lo i th khi st nh, dng i n phng i n khng hon ton ch y qua dy ti p t xu ng t, khi n my ghi s st nh khng th c ng tc tin c y. 11 - 1 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao v i b thu li ki u ng c qui nh tr s dng i n gi i h n trn v tr s dng i n gi i h n d i? p: B thu li ki u ng sau khi st phng i n qu p, dng i n t n s chung s ti p t c ch y qua, nhng nhi m v c a b thu li l ph i l p t c che d p h quang khi dng i n t n s lm vi c ch y qua. B thu li ki u ng l l i d ng p l c c a ch t kh cch i n do h quang sinh ra trong ng s i kh h quang, n u dng i n nh hn tr s gi i h n d i th c th do p l c ch t kh c a h quang sinh ra trong ng s i khng nn khng kh c h quang, v th ph i qui nh tr s dng i n gi i h n trn v gi i h n d i, nh m b o m s v n hnh an ton c a b thu li ki u ng. 11 - 1 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi o dng i n r c a b thu li ki u van ph i l p thm t i n n p, cn khi o dng i n r c a my pht i n ho c cp i n l i khng c n? p: B th nghi m cao p m t chi u ph n l n u l lo i ch nh lu n a sng, khi ch nh lu n a sng dng, i n p t t i tr s nh c a i n p a vo, khi c t n a sng m, do thi t b i n c th c i n dung nh t nh, n u khng c b t c r
- Trang 282 -
r no, khi i n p c a n khng i, nhng trn th c t , bi n p th nghi m, dy d n cao p ho c v t c th i v i t u c r r nh t nh; v th ph i lm cho tr s bin i n p t t suy gi m, cho n khi n a sng dng c a chu k th hai m i l i tng cao (xem hnh 11 - 1 - 16). Khi th nghi m b thu li ki u van, do i n dung c a n r t nh, dng i n r tng i l n (400 - 650 mA) cho nn tr s bin i n p c a no gim r t m nh, c lc c th gim xu ng t i 60% i n p th nghi m, nh v y s nh h ng k t qu th nghi m. N u tng thm m t t n p (0.01 - 0.1 mF, i n p l c) u ra cao p m t chi u th do i n dung r t l n, i n tch tch tr khi n p i n n a sng dng tng i nhi u, i n tch tch tr khi n a sng m phng i n c th b p s suy gi m tr s bin i n p do kh phng i n gy nn, khi n i n p th nghi m c b n khng thay i. Cho nn, ph i l p thm t n p. Khi th nghi m my pht i n ho c cp i n, cho i n dung b n thn tng i l n, i n tch tch tr b p s suy gi m i n p khi n a sng m, m dng i n r c a n nh hn nhi u so v i b thu li ki u van, nn c th khng u thm t n p. 11 - 1 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ph i dng d i ng u ng n m ch l xo p ch t n p u b thu li ki u van? p: N u khng ng n m ch l xo p ch t n p u b thu li ki u van, th tng ng v i m t i n c m nh . B i v tr s bin v t n s st ch y qua b thu li u r t l n, v th s c s t p tng i l n trn i n c m nh ny, nh v y s lm tng i n p d c a b thu li, gy nguy hi m cho thi t b c b o v . Cho nn ph i dng dy ng ng n m ch l xo p ch t. 11 - 1 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ph i l p vng cn b ng i n p trong tr m bi n i n? ph n nh b thu li ki u FZ 110
p: B thu li ki u FZ - 110 chia thnh b n o n, vng trn b ng kim lo i l p ch A trn nh n g i l vng cn b ng i n p (xem hnh 11 - 1 - 18 (a)). Ch E y ti p t. M i m t o n c a b vng cn b ng i n p thu li tng ng v i m t t i n, b n o n tng ng v i b n t i n b ng nhau u n i ti p t ng i n p (110 kV) phn ph i u n m i o n. Nhng do nh h ng c a qu t v t kim lo i [B,C,D trong hnh (a)] ch ti p gip gi a hai o n i v i t c i n dung, nh th hi n ng nt t trong hnh (b), tng ng v i u song song t i n ph . i n dung m i o n i v i t khng b ng nhau; khi n phn b i n p khng u, i n dung o n trn cng nh nh t d ch u i n p tng i cao, cch i n d b nh th ng, lc ny ton b i n p ging ba o n d i, khi n chng l n l t b nh th ng. N u l p vng cn b ng i n p ln ph n nh b thu li, th gi a vng cn b ng i n p v i v t kim lo i ch ti p gip hai o n s hnh thnh t i n ph , nh th hi n hnh (c) khi n i n dung cc o n g n b ng nhau, i n p cng c th phn ph i c b n l u.
- Trang 283 -
11 - 1 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Tnh nng b o v c a b thu li ki u ng t i sao khng t t c nh b thu li ki u van? p: Sau khi sng i n c a st b b thu li ki u ng c t t, i n p d hai u n r t nh , g n b ng 0, cng t c l ui sng r t d c. i u ny tng ng v i vi c tng thm sng i n m m u sng r t d c, cho nn sinh ra hi u i n th tng i cao gi a cc l p cu n dy, cch di n gi a cc l p d b nh th ng, nhng bn trong b thu li ki u van c phi n i n tr , sau khi phng i n sinh ra i n p d, ui sng b ng ph ng, khng nguy h i i v i cch i n gi a cc l p, v th b thu li ki u ng khng c dng b o v cho my i n quay, my bi n p c g ng s d ng b thu li ki u van b o v . 11 - 1 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao b thu li ki u ng dng trn ng dy t i i n ph i b tr khe h gi a b thu li v i dy t i i n, ch khng c tr c ti p u v i dy t i i n? p: B thu li ki u ng l d a vo khe h bn trong b thu li n i ti p v i khe h tia l a bn ngoi khc cng tc d ng t m c ch thu li. Khi qu p a vo khe h tia l a trong v ngoi cng lc nh th ng, d n sng qu p xu ng t. Dng i n ti p t c t n s lm vi c ti p theo sau th do ng kh c th c a b thu li d i tc d ng c a nhi t cao sinh ra kh i l ng l n ch t kh th i t t h quang trong khe h tia l a, t lm cho m ch i n khi ph c v n hnh bnh th ng. V t li u s n sinh kh c a ng kh h quang th ng lm b ng g php, nh a. N u cc v t li u ny lu di d i tc d ng i n p lm vi c, c th bi n ch t, th m ch chy h ng. V th ph i lm thnh m t khe h tia l a ngoi gi a ng kh h quang v i dy t i i n, ngn cch ng kh h quang v i i n p lm vi c c a i n l i. 11 - 1 - 21 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao b thu li ki u ng qui nh chi c th cho dng i n ng n m ch nh t nh ch y qua, cn b thu li ki u van th khng tr c ti p b h n ch b i dng i n ng n m ch c a h th ng? p: B i v b thu li ki u ng l do hai khe h tia l a trong ngoi n i ti p v i nhau thnh, sau khi dng i n st ch y qua b thu li, phng i n) dng i n ch y qua b thu li s b ng dng i n ng n m ch t n s cng ti p t. Kh nng che c t dng i n ny c a b thu li ph thu c vo l n c a dng i n ng n m ch ny. Dng i n ng n m ch qu l n s sinh ra qu nhi u kh trong b thu li, gy n , qu nh s do
- Trang 284 -
khng c p l c nn khng th kh c h quang. Cn b thu li ki u van ngoi khe h ra cn n i ti p i n tr phi tuy n. Linh ki n i n tr ny c i n tr r t nh i v i dng i n st cao t n m nh, ng c l i c i n tr r t l n i v i dng i n t n s cng tng i nh . V th , sau khi dng i n st phng i n xong, ch y qua b thu li khng ph i l dng i n ng n m ch m l dng i n ti p t c tng i nh . Cho nn dng i n ng n m ch c a h th ng khng tr c ti p nh h ng n kh nng t t h quang c a b thu li ki u van.
- Trang 285 -
xu ng t. i n p st nh c th cao t i 10000 kV, d i i n p cao nh v y, m t l p sn m ng khng c tc d ng c n tr i v i s lu thng c a dng i n. 11 - 2 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao h s an ton c a dy thu li trn ng dy m c trn khng ph i l n hn dy d n? p: Dy thu li l p t bn trn dy d n, n u h s an ton c a n nh hn dy d n, th d i l c xung kch c a st nh ho c l c bn ngoi, dy thu li c th b t tr c, v t ln dy d n, gy ra s c ng n m ch nghim tr ng, v do t dy cn lm tng l c cng ph c a dy d n trong th i gian ny, d gy nn t dy d n. V th , ni chung h s an ton c a dy thu li ph i l n hn dy d n. Ngoi ra, khi thi t k ng dy m c trn khng th ng xt t i dng l c c a dy thu li phng ng a s c c t khi t dy d n. V th cng c n tng h s an ton c a dy thu li.
- Trang 287 -
11 - 3 Ch ng st cho thi t b i n
11 - 3 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i m trung tnh c a my pht i n phn ph i th ng, t i sao ph i l p b thu li b o v ? T i sao c p i n p c a b thu li i m trung tnh ph i th p hn i n p c a my pht i n? p: i m trung tnh c a my pht i n v n hnh khng ti p t, sng xm nh p c a ba pha s pht sinh ph n x ton b i m trung tnh, i m trung tnh s xu t hi n qu p tng i cao. b o v cch i n c a i m trung tnh, ph i l p b thu li b o v . h n ch qu p c a i m trung tnh m c tng i th p, nng cao hi u qu b o v , c n s d ng b thu li c i n p th p hn my pht i n. Vi c ch n l a b thu li i m trung tnh my pht i n ch ng h n 6.3 kV c n th a mn ba i u ki n: (1) i n p pha v n hnh cao nh t c th cao hn tr s nh m c 15%, t c 1.15 x 6.31/ 3 kV = 4.19 kV. i n p kh h quang c a b thu li khng c th p hn 1.2 l n i n p pha. (2) Khi h th ng i n p c a my pht i n x y ra h quang m t pha ti p t, qu p i m trung tnh c th t i 2.2 l n i n p pha, phng ng a b thu li c ng tc d i qu p ny gy n , i n p ph ng i n t n s chung c a n ph i khng th p hn 2.2 l n i n p pha, t c 2.2 x 6.3/ 3 = 8.01 kV. (3) i n p phng i n xung kch v i n p d c a b thu li khng cao hn tr s ch u p c a my pht i n. Tr s h u hi u ch u p c a my pht i n 6.3 kV l 13.2 kV, chuy n i thnh tr s bin l 19.2 kV. Do i n p kh h quang c a b thu li FCD - 4 l 4.6 kV, i n p phng i n t n s chung l 9 kV, i n p d v i n p phng i n xung kch l 12 kV, u c th th a mn ba i u ki n trn, cho nn i m trung tnh c a my pht i n 6.3 kV c th ch n b thu li FCD - 4 b o v . 11 - 3 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao qui nh b o v ch ng st c a my i n quay khng ch ph i s d ng b thu li m cn ph i l p thm t i n? p: Do nh h ng c a cng ngh ch t o, ni chung m c cch i n c a my i n quay tng i th p, c bi t l cch i n gi a cc vng cu n dy. L p thm t i n l nh m gi m d c c a sng st nh, trnh c s xuyn th ng cch i n gi a cc vng dy. 11 - 3 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Qu n vi vng dy hnh xo n c trn dy d n vo cao p c a bi n th phn ph i i n, c tc d ng g? p: i u ny c l i cho vi c ch ng st. Sng i n st l sng i n t n s thay i r t cao, v th m t cu n c m v cng nh b, i v i n, tr khng r t l n. ng th i, n cn c tc d ng h th p t c tng cao c a i n p c a sng i n st (t c gim d c st). V th , bi n php ny c tc d ng r t t t m khi v n hnh bnh th ng khng h b nh h ng g. 11 - 3 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao u dy ra c a nhm cu n dy i n p th p bi n th ba cu n dy, ph i l p m t b thu li, cn bn cao p, trung p l i khng l p?
- Trang 288 -
p: Khi nhm cu n dy bn cao p, trung p c a bi n th ba cu n dy vo tr ng thi lm vi c m nhm cu n dy th p p h m ch th sng xm nh p bn cao p ho c bn trng p c c m ng tnh i n i v i nhm cu n dy th p p. Do nhm cu n dy th p p h m ch, i n dung i v i t r t nh , l ng c m ng tnh i n r t l n, c th nh th ng cch i n i v i t c a nhm cu n dy th p p. B i v l ng c m ng tnh i n l lm cho i n th ba pha c a nhm cu n dy th p p cng lc nng cao; cho nn ch c n l p m t b thu li u dy ra c a m t pha b t k no c a nhm cu n dy th p p i v i t l c th h n ch qu p ny. i v i bn cao p, trung p, do m c cch i n cao hn nhm cu n dy th p p, l ng c m ng tnh i n gy t n h i i v i n v cng nh , cho nn u dy ra ni chung khng l p b thu li. 11 - 3 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bi n th l p t g n c t thp ng dy v t sng, t i sao d b st nh h ng? p: Ni chung c t thp ng dy v t sng tng i cao, c h i b st nh tng i nhi u. Cn trn thp ni chung u dng v s tng c ng cch i n, cho nn b n thn thp c t kh sinh ra ch p r ch, nhng c th truy n d n sng i n st v i tr s bin cao n bi n th g n thp c t. N u bi n th khng ch b o v ch ng st th c th b st nh. 11 - 3 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn bi n th phn ph i i n, t i sao ph i n i ba i m v i nhau, dy ti p t c a b thu li, v ngoi c a bi n th v dy trung tnh bn th p p? p: Khi n i ba i m l i v i nhau th khi b thu li phng i n, u dy cao p i v i v bi n th , cu n dy cao p i v i cu n dy th p p, v.v... u ch l i n p d c a b thu li, c th b o m cch i n gi a ng b c cao p, cu n dy cao p v i v , gi a cu n dy cao p v i cu n dy th p p khng b nh th ng gy h ng. 11 - 3 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c m t s tr m bi n i n dng cu n dy i n khng thay th o n b o v dy vo 1 - 2 km? p: N u i n tr su t t c a khu v c ng dy 1 - 2 km o n b o v dy vo ch y qua tng i cao, v t qu 500 x mt th r t kh gi m i n tr ti p t, m m c ch u st c n thi t c a o n bo v dy vo kh t c yu c u, ho c c tr m bi n i n v n khng c o n b o v dy vo, v n hnh khng l t ng l m nn ph i tng thm o n b o v dy vo, nhng nhn t i u ki n thp c t, b tr t dy thu li lm o n b o v dy vo c kh khn, ph i tri t c i t o, u t r t kh khn th cho php dng cu n dy i n khng thay th o n b o v dy vo 1 - 2 km. Cu n dy c a n nh th hi n hnh 11 - 3 - 7. V dng i n khng th t bi n trn i n c m, nng cao c i n p u cu n dy i n c m, lm cho b thu li ki u ng o n u ho c khe h kh phng i n, do c th h n ch tr s bin v d c c a sng xm nh p, thay th o n dy vo 1 - 2 km.
- Trang 289 -
11 - 3 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy t m c trn khng dng b o v ch ng st c a tr m bi n i n, t i sao ni chung cch tr m bi n i n ch c 2 km? p: B i v khi sng st nh ch y trn ng dy, do dy d n c i n tr , khi n m t ph n nng l ng bi n thnh nhi t nng nn b suy gi m, tr s i n p st nh gi m th p khi sng i n st tr i qua kho ng cch ngoi 2 km n tr m bi n i n, th i n p gi m r t nhi u. ti t ki m v t li u v cng s c, dng dy t m c trn khng kho ng 2 km l c. 11 - 3 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn nc nh l p c t thu li li u c th phng ng a sng i n st theo ng dy i n m c trn khng vo phng, t b o m ch c ch n an ton? p: Tc d ng ch y u c a c t thu li l d n i n tch ch a trong my khng trung vo c t thu li r i phng xu ng t, t b o m cc v t th trong ph m vi nh t nh quanh c t thu li khng b st nh tr c ti p. Khi my dng phng i n i v i c t thu li, dng i n st thng qua c t thu li t vi v n n hn ch c v n vn. Nh v y s sinh ra t tr ng r t l n quanh c t thu li, khi n dy i n m c trn khng ln c n c m ng ra i n p st vi v n th m ch vi ch c v n vn, i n p ny theo dy i n truy n vo trong phng, s gy ra s c i v i ng i v thi t b . V th , c t thu li ch c th b o v v t th trong ph m vi nh t nh chung khng b st nh tr c ti p ch khng th phng ng a sng st theo dy i n vo phng. phng ng a sng st theo dy i n m c trn khng vo phng, c th ti p t chn v s c a dy m c trn khng a vo nh, v i n tr ti p t yu c u d i 30 . N u c i u ki n, t t nh t l p b thu li ki u van th p p ho c b thu li oxyt k m ch dy vo nh. 11 - 3 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bn s c p my bi n p dng cng t c d u trn tr v c u ch ki u ri kh ng ch th b thu li l p ch no? p: Nh th hi n hnh 11 - 3 - 10, b thu li BL nn l p pha trn cng t c d u trn tr ZK Nh v y, khi ng dy b st nh, i n p cha qua cng t c d u qua b thu li xu ng t, c th b o v cng t c d u v bi n p khng b st nh. N u l p b thu li xu ng pha d i cng t c d u ho c l p pha d i c u ch ki u ri DL th cng t c d u trn tr c th b st nh h ng, gy nn s c m t di n.
- Trang 290 -
11 - 4 Ch ng st cho ng dy
11 - 4 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Sau khi c t i n b ng g c a ng dy ti i n cao p b st nh, t i sao x y ra hi n t ng n t? p: l do c t i n b khi b st nh s c dng i n r cao, d n n hi m bn trong c khi ko ng dy t i i n cao tuy n. Do trong khi v n hnh, c d n d n c thay th b ng c ng g khng p d ng bi n php ch ng st, v th sau t m nh vi v n ampe ch y qua c t g , gy ra nhi t t g b c hi m nh, lm n d n n n t c t g . V th , p trn c t g ph i l p dy thu li b o v trn ton t i n b ng g c nh c i m ny, cho nn ngy nay t i n b tng c t thp.
11 - 4 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dy thu li ni chung u l p trn ng dy thp s t ho c c t b tng c t thp m r t t nhn th y trn c t g ? p: Nguyn nhn ch y u c a n nh sau: (1) Gi thnh (kho ng 20%) l p t dy thu li trn ng dy c t g cao hn nhi u gi thnh (5 - 7%) l p t dy thu li trn ng dy thp s t ho c c t b tng c t thp. (2) M c cch i n c a ng dy c t g tng i cao, xc su t gy h quang tng i th p, nn s l n x y ra s c nh y c u dao do st nh t hn ng dy l p trn thp s t ho c c t b tng c t thp. Cho nn, trn ng dy c t g t l p dy thu li. 11 - 4 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy t i i n cao p ni chung u l p dy t trn khng, t i sao ng dy phn ph i i n l i th ng khng l p? p: C ng cch i n c a d ng dy phn ph i i n (d i 10kV) khng cao, n u st nh vo dy t trn khng th s d ch y theo dy d n xu ng t c a dy t trn khng n dy d n i n, gy ra nh ng c, khng nh ng khng c tc d ng b o v ch ng st nh m cn c th d n st, gy t n h i thm. ng th i, do chi ph l p dy t trn khng r t l n, cho nn trn ng dy phn ph i i n ni chung u khng l p dy t m c trn khng. 11 - 4 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn ng dy phn ph i i n, khi cng lc s d ng b thu li v khe h phng i n, t i sao l p t t c cc khe h phng i n ln cng m t pha? p: So v i khe h phng i n th b thu li c kh nng kh h quang tng i l n, cn khe h phng i n c khi ngay c dng i n ti p t c v i t n s chung (dng i n ng n m ch) cng khng th che c t c. Khi ng dy b st nh, n u hai pha tr ln u b st nh cng lc th t i thi u trong c m t b thu li c ng tc. Sau khi s m st i qua, b thu li c th che c t dng i n ng n m ch c a hai pha, t khi ph c v n hnh bnh th ng c a ng dy. Ng c l i, khi n u c hai pha cng l p khe h phng i n th khi dng i n ng n m ch tng i l n, c th khng
- Trang 291 -
t t i n c b ov b ov
c h quang, hnh thnh ng n m ch lin t c, khi n cng t c ngu n ch y, m t tuy n. Ch khi cng t c ngu n c l p c u dao t ng ng l i th l p khe h ng th i trn cc pha. Khi khng c c u dao t ng ng l i th l p khe h ln m t pha l bi n php v a kinh t v a tin c y.
11 - 4 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Tuy n ng dy 110 kV v tuy n ng dy 35 kV giao nhau, kho ng cch th ng ng cu n dy d n trn, d i i m giao nhau t t i 3 mt, t i sao b n c t g c giao nhau ph i ti p t? p: M c ch ti p t b n c t g c l lm cho ng dy giao nhau khi b st nh th dng i n st s ch p r ch qua v t cch i n c a ng dy r i theo thp c t vo t sau khi ti p t c th gi m i n th c a dy d n b st nh, phng ng a ch p r ch cch i n khe h khng kh gi a trn, d i ng dy giao nhau. B i v sau khi hai ng dy giao nhau ch p r ch c kh nng d n n hai ng dy cng lc nh y c u cao, v cn gy t n h i cho thi t b i n c a m ng 35 kV. Nn ph i em b n g c c t giao nhau, b t k l c dy thu li hay khng u ti p t. Chi c khi kho ng cch th ng ng c a i m giao nhau t 5 mt tr ln, kh nng sinh ra phng ch p khng l n th m i khng c n b t c s b o v no i v i kho ng khng giao nhau. 11 - 4 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao i v i ng dy 35 kV khng c dy thu li, dy d n ba pha dng cch b tr theo hnh tam gic (xem hnh 11 - 4 - 6 (a)) s c tnh nng ch ng st t t hn cch b tr n m ngang (xem hnh (b)), cn i v i ng dy 110 kV c dy thu li th ng c l i? p: H th ng 35 kV khng c dy thu li, n u dy d n ba pha dng cch b tr theo hnh tam gic, dy d n pha trn d b st nh n u dng i n st khng l n l m, ch sinh ra ti p t m t pha. Do ng dy 35 kV l h th ng i m trung tnh khng ti p t, dng i n ti p t u l dng i n i n dung, khi tr s c a n khng l n, c th t t t h quang, n u ng dy tng i di, khi dng i n i n dung tng i l n, ni chung l p cu n dy kh h quang b, h quang i m ti p t cng c th t t. N u dy d n ba pha b tr n m ngang th kh nng hai pha ho c ba pha cng lc b st nh s tng i nhi u, hai pha ho c ba pha phng ch p, sau khi c h quang t n s chung, do dng i n ng n m ch l n, ng dy s nh y c u dao, ng ng cung c p i n. V th b tr theo hnh tam gic c tnh nng ch ng li t t hn b tr n m ngang. i v i h th ng 110 kV c dy thu li, a s p d ng hnh th c i m trung tnh tr c ti p ti p t, khi m t pha b st nh sinh ra h quang ch p r ch, s nh y c u dao, gin o n cung c p i n. Dy d n ba pha b tr theo hnh tam gic, ni chung ch dng m t dy thu li, n u b tr n m ngang th p d ng hai dy thu li hai c t, i n c m tng ng c a n tng i nh hn m t c t, t gi m th p i n th nh c t khi st nh nh c t, i n p tc d ng ln chu i cch i n cng gi m thi u, nng cao m c ch u st, t l st nh nhy c u dao th p.
- Trang 292 -
11 - 4 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dy t m c trn khng ph i ko cng hn dy t i i n m t cht m i t t? p: L p t dy t m c trn khng l nh m b o v dy t i i n khng b st nh. V th trong thi cng ph i duy tr gc b o v c a dy t m c trn khng v i dy t i i n d i 300, t c l ph i lm sao duy tr kho ng cch gi a dy t m c trn khng v i n ngang b ng g c di nh t nh, cng di cng t t. N u dy t m c trn khng ko cng hn dy t i i n m t cht th cung vng c a dy t m c trn khng s nh hn dy t i i n, s nng cao c a dy t m c trn khng gi a kho ng cch v t c t i n. Khi dy t i i n b gi th i ung a sang bn c nh, v n n m trong ph m v b o v c a dy t l p trn khng, khng b st nh. 11 - 4 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao chn ai thp ti p t c a ng dy t i i n p cao vung gc v i ng dy t t hn l chn theo chi u ng dy? p: Phng v chn ai thp ti p t n u ch n ng th s tng c ng tin c y b o v ch ng st. Kh o st qua v n hnh o th t tr c n nay, i n tr ti p t c a cch chn ai thp ti p t theo chi u ng dy l tng i l n, cn i n tr ti p t chn ai thp ti p t vung gc v i ng dy tng i nh . i u ny ch y u l do gi a v t mang i n v i khng kh v t chung quanh c chnh l ch i n th cao, c tc d ng c m ng i n tr ng, d n n dng i n trong t phn b r i rc khng u. M t dng i n g n i n tr ng tng i l n, i n tr ti p t tng i l n. Ng c l i th tng i nh . N u ai thp ti p t c a m i thp c t u chn vung gc v i ng dy, khi n n cch tng i xa i n tr ng, nh v y i n tr ti p t c th tng i nh . 11 - 4 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dy ti p t b thu li b o v u cp i n ph i n i thng v i v cp i n, nh th hi n hnh 11 - 4 - 9? p: Sau khi u n i nh v y, khi b thu li c ng tc phng i n s c hai ci l i: (1) Lm cho i n p gi a dy li v i v cp i n trn th c t b ng 0. (2) Lm cho v cp i n c tc d ng phng thch dng i n st phn tn vo trong t. 11 - 4 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy thu li c a ng dy ko n gi thi t b phn ph i i n th c l i g? T i sao c m t s l i khng ko vo? p: Do c i m phn dng hai u dy thu li, i n th tng ln khi st nh s nh hn m t cht so v i c t thu li gy ra. Tr c ti p ko dy thu li n gi long mn, trn gi l i l p t ti p t t p trung, c l i cho vi c h th p t ng i n tr ti p t c a tr m bi n i n. Thi t b phn ph i i n 35 kV, do m c cch i n tng i th p, phng ng a s c st nh tr l i, khi i n tr su t c a t l n hn 500 x mt th dy thu li khng th d n t trn khng n gi long mn c a dy ra. N u mu n h th p t ng i n tr ti p t c a tr m bi n i n th c th em dy thu li thng
- Trang 293 -
qua t u v i gi tr m bi n i n. ng dy u cu i c th dng c t thu li ring b ov . 11 - 4 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: S c st nh v ng dy khu v c r t nhi u, li u c th dng cch nng cao m c cch i n c a ton tuy n lo i tr s c st nh ng dy? p: Khng th . B i v nng cao m c cch i n c a ton tuy n tuy c th phng ng a x y ra ch p r ch trn ng dy, nhng dng i n st s theo ng dy vo tr m bi n i n, gy ra s c st nh bi n th ho c cng t c. Lo i s c ny cng nghim tr ng hn s c ng dy. V th , phng php ng l ph i l p thi t b ch ng st t t v ph i h p s d ng c u dao t ng ng l i.
- Trang 294 -
- Trang 295 -
11 - 6 L p t dy ti p t thu li V V n an ton
11 - 6 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy t c a b thu li t i sao khng th u n cong thnh gc nh n? p: Dy t ch u n cong gc nh n d gy ra tc d ng i n khng, khi t n s chung, n khng c tc d ng g nhng khi dng i n st cao t n ch y qua, tr s c a n s r t l n, d n n khi st vo n khng phng i n ho c i n p d qu cao, nh v y s m t i tc d ng trnh st. 11 - 6 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dy t c a c t thu li khng th tng thm ng thp b o v ? p: Khi st nh, dng i n st c c l n qua dy t xu ng t, t c thay i c a dng i n ny r t l n, khi dng i n ny ch y qua dy d n bn ngoi c ng thp s c m ng ra i n th trong ng thp (tng ng v i m t vng dy d n ng n m ch) sinh ra dng i n vng, t thng do n sinh ra c n tr s thay i c a t tr ng c, cng t c l tng ng v i tng thm m t tr khng sng trn ng i c a dng i n st, lm tng i n tr ti p t m t cch nhn t o. i u ny khng c l i i v i c t thu li. Cho nn khng th l p thm ng thp b o v . 11 - 6 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy d n xu ng ti p t c a c t thu li, t i sao khng nn ch y trn m t t qu di? p: Khi b st nh, phng i n tr c ti p th tr s i n p v dng i n c t thu li r t l n, c bi t d c bin sng l n, th i gian ng n, cho nn c th coi l sng t n s cao. N u dy d n ti p t ch y trn m t t qu di, tuy l dy ph ng, nhng i n c m d i t n s cao v n r t ng k , n s sinh ra s t p c m khng tng i cao trn dy d n xu ng, lc ny s r t nguy hi m i v i nhn vin tr c ban trng coi tr m bi n i n. Cho nn ph i c g ng sao cho dy d n xu ng khng ch y trn m t o n qu di. 11 - 6 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c c ti p t s d ng trong b thu li khng nn l p t trong ru ng la n c? p: Khi ng dy b st nh, thng qua dy ti p t c a b thu li s d n i n p xu ng t lan t a i n p g n c c ti p t, cng g n ch c c ti p t th i n p b c cng cao. N u chn c c ti p t trong ru ng la n c, khi ng i ta cy b ng tru, n u ng dy b st nh, ng i v tru g n ch c c ti p t s c nguy c b i n gi t, nh t l tru cng nguy hi m b i v kho ng cch gi a chn tr c v chn sau c a tru l n, cho nn ch u i n p b c cao. 11 - 6 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C t thu li l v t ti p t t t, li u c th n i song song 1 dy d n ch chn vo t c a n r i d n vo trong nh lm dy ti p t b o m an ton cho thi t b i n gia d ng?
- Trang 296 -
p: Tuy t i khng c. Tuy i n tr ti p xc gi a c t thu li v i t ch c vi m, nhng khi my ging phng i n vo c t thu li th dng i n phng i n t c th c th t t i hng ngn, v n vn. Dng i n m nh nh v y ch y xu ng t s hnh thnh i n p s c th r t cao c t thu li v h th ng ti p t c a n. i n p ny thng qua dy d n tc d ng ln v thi t b i n gia d ng s d n s m st vo nh, h u qu c a n l my h ng, ng i ch t. 11 - 6 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn mt i n v dy curoa ang quay th nh tho ng c hi n t ng mang tnh i n, trong tnh hnh no m i x y ra hi n t ng ny, lm sao phng ng a? p: Mt i n ko ai curoa, curoa ko my cng c , gi a curoa v i puli my cng c c s tr t tng i, hi n t ng tr t ny tng ng v i ma st, khi n cho trn curoa c i n tch m, trn puli mang i n tch dng, i n tch m s c curoa truy n n mt i n, n u mt i n v my cng c cch i n i v i t m curoa l i khng d n i n th i n tch tnh cng tch cng nhi u, i n p tng cao, curoa v mt i n s th hi n hi n t ng tnh i n r r t v c kh nng do phng i n d n t i h a ho n. Mu n phng ng a s c ny ch c n ti p t b my c a my cng c v mt i n khi n i n tch sinh ra l p t c trung ha m khng tch t l i, nhng nh ng vng ma ng l nh gi c th lm cho dy ti p t m t tc d ng, n u khi ti p t s d ng thm 1 dy ti p t th i n tch trn mt v my cng c s trung ha l n nhau cng khng gy ra hi n t ng tnh i n. 11 - 6 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t cao c truy n hnh 12 t ng l p t ring bi n p 560 kVA cung c p i n. Trong m ng phn ph i di n th p p c a n p d ng hnh th c i m trung tnh khng ti p t. Lm nh v y c ph h p yu c u an ton khng, ti p t ch ng st ph i lm nh th no? p: My bi n p chuyn dng y s d ng phng th c v n hnh i m trung tnh bn th p p khng ti p t, l c th c. Lc ny c n l p b b o hi m nh th ng trn dy trung tnh ho c trn m t pha bn th p p bi n th , u cu i c a ng dy i n l c th p p trn khng v u cu i c a ng phn nhnh c a n cn ph i l p b b o hi m nh th ng trn cc dy pha. M c ch c a cc bi n php ny l phng ng a nguy hi m o cch i n gi a cc nhm cu n dy cao p, th p p c a bi n th b nh th ng gy nn. C n l p thi t b gim st ti p t c th pht tn hi u bo ng khi x y ra ti p t m t pha ng dy th p p, khi x y ra ti p t m t pha c th nhanh chng tm ra o n dy s c , tch o n dy s c ra lo i tr s c . Dy d n xu ng ti p t c a c t thu li ho c ai thu li l p trn cao c c th l i d ng c t s t chnh c a cng trnh ki n trc lm dy d n xu ng t ho c l p t dy d n xu ng t ring, lm c c ti p t t p trung ch vo t. Sn b tng c t s t c a m i t ng l u ph i hn n i c t s t l i v i nhau v n i v i dy d n xu ng c a thi t b thu li ni trn. ch g n sn l u m i l u t t nh t l p t m t dy chnh ti p t n i v i ti p t c t s t c a sn l u (ng nhin cng n i v i dy d n xu ng t c a thi t b ch ng st).
- Trang 297 -
11 - 6 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cc thi t b nh bm d u, ng d u, rnh d u trung gian v.v... v n chuy n d u m u khng ph i l thi t b i n, nhng t i sao ph i lm ti p t i n? p: Khi d u chy trong cc thi t b nh bm d u ng d u v rnh d u v.v..., d u ch y s ma st v i cc thi t b ny sinh ra i n tch tnh. N u cc thi t b ny cch i n i v i t th i n tch tnh s tch t cng lu cng nhi u, khi c s l ng s sinh ra tia l a, t chy ch t chy chung quanh, gy ra h a ho n v n . N u thi t b v n chuy n d u lm b ng kim lo i c ti p t t t th i n tch tnh do d u ch y ma st sinh ra thng qua thi t b ti p t d n xu ng t, s khng gy ra nguy hi m. ng th i cn c th phng ng a s c st nh. 11 - 6 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ma to, ng d i cy l n l nguy hi m, ng d i c t thu li c an ton khng? p: Khi st nh c t thu li, d i tc d ng c a dng i n st v i n tr ti p t trn m t t g n c t thu li s sinh ra i n th r t cao, n u v tr ng g n c t thu li th i n p b c m hai chn ph i ch u s nguy hi m i v i ng i. ng th i dy d n xu ng ti p t c a c t thu li cn c tc d ng i n c m, khi dng i n st ch y qua, trn dy d n xu ng ti p t s sinh ra i n p r t cao, c kh nng nh th ng khng kh ln c n, sinh ra ch p r ch i v i ng i ho c v t g n. Cho nn, ch c cch c t thu li 5 mt tr ra m i tng i an ton.
- Trang 298 -
CHNG XII
H S
CNG SU T
(2) Gi thi t h s cng su t sau khi nng cao l cos2, th t ng dung l ng c a nhm t i n c n l p l:
- Trang 299 -
QK = P (tg1 - tg2) (kVAr) Trong cng th c: P l cng su t tc d ng bnh qun (kW) l l gc h s cng su t tr c khi c i thi n. 2 l gc h s cng su t l t ng sau khi c i thi n. (3) T cos1, cos2 tra b ng hm s l ng gic c tr s hm s tg1, tg2 cng v i cng su t tc d ng bnh qun o c thay vo cng th c trn s c t ng dung l ng c a t i n c n l p. 12 - 1 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong m ch i n n ng ph thng, mu n u song song t nng cao h s cng su t, c ph i s t i n u song song cng nhi u th h s cng su t s cng cao? p: Trong m ch i n n ng u n i ti p m t b ch n lu i n c m l n. L m t m ch i n cm i n t , nn dng i n trong m ch i n l tr sau, n u trong m ch i n ny u song song m t t i n, v dng i n i n dung v t tr c i n p 90o, c tc d ng b dng i n tr , v th nng cao c h s cng su t c a t ng dng i n. N u u song song qu nhi u t i n, dng i n i n dung qu l n, th ng c l i s lm gi m h s cng su t, ch ng qua ch l i h s cng su t tr sau thnh v t tr c m thi. Cho nn, s t i n u song song vo m ch i n ph i v a , n u qu nhi u, ng c l i khng c l i. 12 - 1 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao sau khi u t i n vo m ch i n, dng i n l i nh hn khi cha u t i n m i n p l i tng i cao hn? p: V thi t b i n khi v n hnh u t n t i tr khng, khi dng i n ch y qua tr khng ny s gy ra s t p, trong c dng i n cng su t ph n khng ch m pha. Sau khi u t i n vo m ch i n, do dng i n cng su t ph n khng pha tr c tri t tiu m t ph n dng i n ph n khng pha tr , cho nn t ng dng i n t t ph i gi m. Do dng i n gi m, s t p trong m ch i n cng gi m hn so v i tr c, cho nn i n p hi cao hn so v i khi cha u t i n.
- Trang 300 -
12 - 2 L p t v v n hnh t i n
12 - 2 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: nng cao h s cng su t, cc x nghi p cng nghi p u l p t i n b, t p trung l i l p m t ch t t hn hay l p phn tn cc ph t i t t hn? p: L t ng nh t l l p t i n b ch ph t i c tnh ch t i n c m c l n. Nh v y c th gi m ti t di n dy d n t i di n v t n hao ng dy. N u t p trung l p ch t ng ngu n i n, tuy cng c th nng cao h s cng su t, nhng trn d ng dy ph t i, h s cng su t th p s c m t b ph n r t l n dng i n ph n khng ch y qua, khi n t n hao ng dy c a ng dy ny tng ln, ng th i ti t di n dy d n cng ph i l n hn ci tr c. 12 - 2 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: My b ng b t i sao ph i l p
ch h s d ng?
p: Khi ph t i c tnh i n c m c a h s d ng r t l n th dng i n ph n khng cng tng i l n, lm gi m h s cng su t v i n p. Dng my b ng b lm vi c tr ng thi kch thch m nh, cung c p dng i n c tnh i n dung cho h s d ng, nng cao i n p, gi m dng i n ph n khng m my pht i n a ra, nng cao h s cng su t o n ng dy t i gi a my pht i n v i my b ng b , t c c th gim t n hao ng dy v gi m dng i n ng dy. 12 - 3 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C i thi n h s cng su t c a my hn h quang xoay chi u u b ng cch u song song t i n b vo bn s c p ( u vo) c a my hn. Li u c th u t i n b vo bn th c p ( u ra) c a my hn c i thi n h s cng su t th p? p: S chy n nh c a h quang hn i h i m ch i n hn c i n khng tng i l n. u song song t i n b vo bn th c p my hn tuy c th c i thi n h s cng su t nhng i n khng tng ng c a m ch i n hn gi m ng k , khi n h quang hn khng chy n nh n a. V th , khng d c u song song t i n b vo bn th c p my hn. 12 - 2 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi t i n i n l c cao p u thnh song song s d ng b th m i t i n u ph i l p c u ch? p: Trong khi v n hnh, t i n i n l c ph i ch u i n p c a h th ng, n u ch t l ng c a t i n c bi t khng t t s x y ra hi n t ng nh th ng. Lc ny, n u khng nhanh chng c t t i n ny ra kh i h th ng v n hnh th cc t i n khc s phng i n qua t i n h ng ny, c kh nng d n n n v chy. V th , m i m t t i n trong nhm t i n u nn s d ng c u ch ring b o v . 12 - 2 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao t i n i n l c sau khi ko c u dao, khng th l p t c ng c u dao?
- Trang 301 -
p: T i n i n l c sau khi tch khi h th ng i n l c s tr thnh m t ngu n i n c l p. Ngu n i n ny l i n tch tnh i n, khng th song song v i h th ng. ng th i t i n i n l c m i l n ko ng c u dao s sinh ra i n p tng i cao trn m i c c. Sau khi ko tch c u dao, l i l p t c ng c u dao, c th sinh ra ch ng ch t i n p, lm cho t i n l c b nh th ng. V th , t i n l c sau khi ko c u dao ph i qua phng i n m i ng c u dao nh p v i h th ng i n l c. 12 - 2 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: H s cng su t c a my pht i n ni chung khng nn tr sau qu 0.95 n u cha l p ng h h s cng su t, lm th no cn c vo s ch bo c a ng h cng tc d ng v cng ph n khng nhanh chng phn on h s cng su t tr sau qu 0.95 hay cha? , p: H s cng su t c a my pht i n, ni chung khng nn tr sau qu 0.95. L do ch y u l phng ng a h s cng su t v t tr c d n n m t ng b gi a my pht i n v i h th ng. C m t s tr m pht i n khng l p ng h h s cng su t nhng l p ng h cng tc d ng v cng ph n khng khng nh hn 1/3 s ch bo c a ng h cng tc d ng, t c
Wr 1 l c th phn on h s cng su t khng tr sau qu 0.95. Ch ng minh W 3
Cng phn khng: Wr = Khi h s cng su t tr sau 0.95, t c: cos = 0.95 tg = 0.3287
1 3 Wr 1 W 3
3 3 UIsin
UIcos
12 - 2 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i n dng ci thi n h s cng su t, khi i n p khng ph h p v i nh m c c th s d ng c khng? p: Dng i n ch y trong t i n t l thu n v i i n p, dung l ng kVA c a n t l thu n v i bnh phng i n p. l v:
U = 2fCU 1 2fC UI = U( 2fCU ) = 2fCU 2
I=
U = X
Cho nn cng m t t i n dng trn i n p cao th hi u qu cng l n, nhng t i n c chi nh i n p n u dng v i i n p cao hn nh m c s c nguy c b nh th ng, khng th m o hi m. Nhng n u h th p i n p s d ng th hi u qu gi m m nh, cng s khng kinh t .
- Trang 302 -
CHNG XIII
CHI U SNG
13 - 1 n sng tr ng
13 - 1 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao bng n sng tr ng bnh th ng dng chi u sng khng ph i hon ton chn khng m c n p m t t kh tr? p: Khi n sng tr ng lm vi c, dy tc vo tr ng thi sng tr ng v i nhi t cao. Khi nhi t dy tc qu cao, s lm cho dy vnfram b c hi qu nhanh, gi m tu i th , m vnfram sau khi b c hi s tch t vch trong bng n, khi n bng n b en, nh h ng sng. Sau khi n p m t l ng kh tr v a ph i vo trong bng n, d i p l c nh t nh, s b c hi c a dy vnfram gi m m nh so v i trong chn khng, t c d i i u ki n tu i th gi ng nhau th nhi t lm vi c c a dy tc bng n n p kh c th cao hn nhi t kh chn khng, t nng cao c hi u su t pht sng. Cho nn, ni chung, trong bng n sng tr ng sau khi ht chn khng l i bm vo kh cgn, kh nh ho c h n h p kh cgn - nit v i p su t nh t nh. 13 - 1 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy vnfram trong bng n i n b t, l c vi ci khi n dy vnfram dnh nhau tr l i, c lc s d ng sng hn c ban u, nguyn nhn do u? p: Dy vnfram b t, sau khi dnh l i, di c a n nh t nh ng n hn ban u, tr s i n tr c a n cng gi m so v i c, trong tnh hnh i n p nh m c bn ngoi, dng i n ch y qua dy vnfram tng ln. Do sng c a n i n t l thu n v i cng su t c a n W = I2R, lc ny i n tr R tuy gim nh , nhng dng i n I tng, trong tch I2R, tr s tng c a s h ng tr c l n hn tr s gi m c a s h ng sau, cho nn cng su t tng ln, sng cng tng. 13 - 1 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao hai bng n 40W khng sng b ng m t bng n 75W? p: S ot c a bng n cng l n th t s hi u su t pht sng c a n (lumen/ot) cng cao. Cho nn, bng n 75W c quang thng l n hn hai bng 40W, th th c ng nh sng cng s l n .M t khc, di n tch b m t c a hai bng n l n hn m t bng n, th th n u c ng nh sng gi ng nhau th sng c a bng c di n tch b m t l n, ph i nh . Cho nn hai bng n 40W khng sng b ng m t bng 75W. 13 - 1 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi l p bng n ( c bi t l cng su t l n), nh hnh 13 - 1 - 4 th hnh (a) h p l, hay hnh (b) h p l hn? p: Ni chung, trong i u ki n c th th nn l p theo hnh (b). B i v, khi n sng, nhi t c a dy tc bng n (dy vnfram) tng i cao, lm cho vnfram b c hi, vnfram sau khi b c hi dnh bng th y tinh s lm gi m hi u su t l t sng c a th y tinh. N u l p nh hnh (a) th vnfram b c hi ph n l n
- Trang 303 -
bm bm
13 - 1 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dy tc bng n i n a ph n b chy khi cng t c v a b t, cn sau khi sng th t x y ra hi n t ng ny? p: Dy tc bng n l m t o n dy vnfram. Vnfram gi ng nh cc v t li u kim lo i khc, tr s i n tr R l n ln theo s tng cao c a nhi t , t c i n tr tr ng thi ngu i nh , nhi t i n tr l n. Cho nn dng i n khi m ch i n v a u thng s l n hn nhi u l n khi th p sng, dy tc bng n ng nhin d b chy t, l y bng n 220V, 100W lm v d , i n tr tr ng thi ngu i R1 l 42.25 , i n tr tr ng thi nhi t R2 l 484 .
R1 484 = = 11.5 R 2 42.25
T c dng i n tr ng thi ngu i 1I b ng 11.5 l n dng i n tr ng thi nng I2 .L i do l ng nhi t pht c a dy tc bng n t l thu n v i I2R, cho nn s pht nhi t c a dy t c bng n khi v a u thng m ch s l n hn nhi u khi th p sng, i u ng nhin khi n dy tc bng n d chy. 13 - 1 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bng n i n s d ng lu, t i sao tr nn en? p: Dy vnfram trong bng n, d i nhi t cao pht quang cng c b c hi m t ph n, vnfram b c hi ra s ng k t l i m t trong bng n, tr thnh l p m ng mu en xm c n tr tia sng xuyn qua. Hi n t ng ny tng i r trong tr ng h p x l chn khng c a bng n khng t t. N u s d ng i n p qu qui nh, cng s sinh ra hi n t ng ny. S b c hi c a dy vnfram lm gi m l ng pht sng c a bng n, khi gi m t i 80 % l ng sng ban u th coi nh h ng, ph i thay m i. 13 - 1 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy vnfram trong bng n i n, t i sao ph i qu n thnh hnh l xo? p: Dy vnfram sau khi qu n thnh hnh l xo, lm gi m ng k di bn ngoi c a dy tc n, k t c u c a bng n tng i n gi n, rt g n kch th c, tng c ng c h c c a dy tc, kh b rung gy, hn n a do nhi t l ng t p trung, i n nng a vo nh nhau, nhi t tng i cao, nh sng pht ra tng i m nh, t c hi u su t tng i cao. 13 - 1 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn bng n i n t i sao ph i l p ch p n? p: Tc d ng c a m t gi ng nh my ch p hnh, chng ta u bi t n u my ch p hnh nh m chnh vo ngu n nh sng r t sng th hnh nh ch p c, ng c l i nhe nho t khng r. N u m t nhn th ng vo ngu n nh sng r t sng, mng m t s t ng co vo nh sng b c x khng lm t n thng vng m c, nhng sau khi mng m t co vo nh sng b c x qu t, v t th kh nhn cho r. l nguyn nhn thng th ng ph i lm ch p n nh sng khng tr c ti p b c x vo m t. Bng n
- Trang 304 -
khng l p ch p th s pht ra quang thng khc nhau trn cc h ng khc nhau, v th trn b m t cc ch c kho ng cch gi ng nhau quanh bng n s c chi u sng khc nhau, n u mu n yu c u m t b m t no c chi u sng t t v d m t bn, nh sng c a bng n c th thng qua ch p n ph n x ln m t bn, l m t nguyn nhn n a c a vi c th ng ph i l p ch p n trn n.
- Trang 305 -
13 - 2 n hunh quang
13 - 2 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao bng n hunh quang c th pht nh sng mu s c khc nhau nh xanh, xanh da tr i, mu tr ng vng, v.v...? p: Ty theo thnh ph n ch t hunh quang trn vch trong bng n hunh quang khc nhau m pht ra nh sng mu khc nhau. Ch t hunh quang Tungstat magi pht nh sng mu xanh, Tungstat k m pht nh sng mu da tr i, h p kim k m - Beri c a mu i silicat pht nh sng mu tr ng vng. 13 - 2 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao sau khi thng ngu n hai u bng n non ln nhng n mi v n khng sng? p: Do ti p i m c a t c te b dnh ch t khng tch ra c ho c t c te b nh th ng gy ng n m ch, khi n dy tc bng n non lun thng i n lm cho hai u bng n ln, nn ch n lu khng th sinh ra i n th c m ng, trn bng n khng c i n p xung kch, v th khng th th p sng. Nh v y, s d chy dy tc, gi m tu i th c a bng n. Ngoi ra, do ph n l n i n p ngu n t hai u ch n lu, ch n lu tr ng thi qu t i, d b nng, th m ch chy h ng. ngh ki m tra v thay t c te. 12 - 2 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Vo ma ng nhi t tng i th p, t i sao sng c a n hunh quang gi m? p: n hunh quang d a vo th y ngn gi a hai i n c c u bng n khi b c hi d n i n, pht ra tia t ngo i, kch thch b t hunh quang vch trong bng n pht ra nh sng c th nhn th y. Hi u su t khi hi th y ngn d n i n chuy n ha thnh tia t ngo i tng ng v i p su t hi, p su t hi trong bng n ph thu c vo nhi t mi tr ng chung quanh. Ni chung khi thi t k bng n, gi thi t nhi t mi tr ng chung quanh l 25oC. Ma ng nhi t tng i th p, do p su t hi trong bng th p hn nhi u so v i tr s thi t k , cho nn hi u su t pht sng cng gi m ng k . 13 - 2 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Tu i th s d ng c a n hunh quang t i sao ph thu c v s l n b t, t t? p: Tu i th c a n hunh quang ch y u quy t nh b i ch t l ng l p oxy ha trn dy tc bng n. Khi kh i ng n, do tc d ng ph i h p c a ch n lu, t c te, s sinh ra cao p t c th hai u b ng n khi n n sng. Lc ny, l p oxy ha trn dy tc s ch u s b n ph c a cc ion d i tc d ng i n tr ng m nh, d b h ng nh t. Khi t n th t c a l p mng n m c i n t pht x khng th p sng n n a th tu i th c a bng n cng h t. T n h i m l p sn oxy ha ch u ng khi kh i ng bng n nghim tr ng hn nhi u so v i khi lm vi c, cho nn tu i th c a bng n non ph thu c vo s l n kh i ng, kh i ng cng nhi u th tu i th cng ng n.
- Trang 306 -
13 - 2 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ch n lu n hunh quang th ng dng keo nh a bitum lm ch t chn n? p: Ch n lu n hunh quang l cu n dy h n dng c li s t. Li s t nh , khng c chi ti t k p, d i tc d ng c a t thng xoay chi u, phi n s t ch n ng sinh ra ti ng n. Sau khi chn b ng keo nh a bitum, khi n li s t thnh kh i li n, lo i tr ti ng n, cn c tc d ng cch i n v t n nhi t. ng th i cng ngh keo nh a bitum n gi n, gi thnh r . 13 - 2 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao n hunh quang khng s d ng chi u sng kh n c p? p: B i v n hunh quang c cc khuy t i m sau y: (1) Khi i n p s t gi m, khng th sng c. (2) Khi nhi t chung quanh th p, n kh sng. (3) n hunh quang khng c qun tnh nhi t, khi n quang thng dao ng l n hn n sng tr ng, nh v y s ph ho i th gic bnh th ng i v i v t th di ng. (4) Cc chi ti t ph i thu c tng i nhi u, d x y ra s c hn n sng tr ng. 13 - 2 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ch n lu n hunh quang c hai lo i: b n u dy ra v hai u dy ra. Lo i 4 u dy ra c u i m g? p: Cch u dy ch n lu b n u dy ra nh th hi n hnh 13 - 2 - 7. Trn cng m t li s t, u dy ra 1, 2 l cu n dy chnh, s vng c a n nhi u hn ch n lu hai u dy ra; u dy ra 3, 4 l cu n dy ph , s vng t hn nhi u so v i cu n dy chnh. Chi u qu n c a cu n dy chnh, ph ng c nhau (1, 3 l u b t u c a cu n dy), t c chi u hai ng s c t ng c nhau. Khi n hunh quang thng ngu n, i n th c m ng hai u cu n dy ph c ng v i cu n dy chnh, do ng s c t tri t tiu l n nhau, khi n tr khng c a cu n dy chnh gi m, dng i n tng ln, nn bng n lm nng nhanh, khi ng t t c te, do s vng c a cu n dy chnh nhi u, i n th cm ng cao, nn cng c l i cho kh i ng n. Sau khi bng n kh i ng, cu n dy ph t m th i m t tc d ng, do s vng c a cu n dy chnh nhi u, tc d ng h n dng c a n t t hn lo i hai u dy ra. Nh t l khi i n p ngu n dao ng, do dng i n lm vi c c a bng n thay i t, sng n nh, c th ko di tu i th s d ng. V th c bi t thch h p s d ng nh ng ni i n p dao ng tng i l n. Nhng khi s d ng c n ch khng c u sai u n i, n u khng, khng ch nh h ng n tu i th v tnh nng kh i ng c a bng n, th m ch cn chy h ng ch n lu v bng n. 13 - 2 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c m t s n huynh quang sau khi t t v n cn hi n t ng sng nh p nhy y u t? p: N u cng t c u trn dy pha (dy l a) th sau khi ng t cng t c (t c ng t i n), ngu n i n ng t hon ton th n non s khng nh p nhy. N u cng t c
- Trang 307 -
u trn dy t, tuy cng t c ng t, nhng bng n v n c i n, khi cch i n khng th t t t c i n r ch y qua, khi n n nh p nhy sng y u. V th , khi l p n hunh quang, tr c tin c n dng bt th i n ki m tra, u cng t c ln dy pha. 13 - 2 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: n sng tr ng 40W ti t ki m i n hay n hunh quang 40W ti t ki m i n? p: Tuy cng su t nh m c c a bng n sng tr ng v bng n hunh quang b ng nhau nhng ch n lu c a n hunh quang cng tiu hao cng su t, nh t ng l ng i n s d ng c a n hunh quang 40W l kho ng 49.6W, l n hn l ng tiu hao i n c a n sng tr ng 40W. Xt t gc s d ng i n th l ng i n s d ng c a n hunh quang 40W l n hn n sng tr ng 40W. N u xt t hi u su t pht sng th n hunh quang ti t ki m i n hn n sng tr ng. L ng quang thng c a bng n sng tr ng (ki u PZ8) 40W l 340 lumen, hi u su t pht sng l 8.5 lumen/W. L ng quang thng c a bng n hunh quang 40W (ki u RL - 40) l 2640 lumen, hi u su t pht sng l 66 lumen/W, g p hn 7 l n n sng tr ng (l ng quang thng c a n tng ng v i l ng quang thng c a b ng n sng tr ng 200W ki u PQ 11). Cho nn, t c hi u su t pht sng nh nhau th n hunh quang ti t ki m i n hn n sng tr ng. 13 - 2 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: n hunh quang trn xe but v xe i n s d ng ngu n i n xoay chi u ph i khng? p: n hunh quang nh trn xe but v xe i n s d ng ngu n i n m t chi u, qua b bi n i bn d n, t o ra i n xoay chi u cao t n sau m i cung c p i n cho n. B bi n i bn d n bao g m m ch dao ng t kch bn d n v m t bi n p m ch xung tng p th c hi n lm nng dy tc, xc pht cao p v h p (c m t s m ch i n khng qua lm nng dy tc m tr c ti p xc pht). Nng cao t n s ngu n i n n hunh quang c th nng cao hi u su t pht sng, ng th i cn c th trnh c hi n t ng nh p nhy c a n ni chung. trnh sinh ra ti ng n dao ng, ni chung t n s u ch n trong ph m vi siu m t n, kho ng 17000Hz. 13 - 2 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi xe but kh i ng, n toa xe b ng t i l i, cn xe i n khng ray khi kh i ng n toa xe l i sng bnh th ng? p: ng c c a xe but ph i dng mt i n m t chi u kh i ng. My kh i ng v m ch i n chi u sng cng do c qui cung c p i n. Do dng i n kh i ng c a my kh i ng gy nn s t p r t l n trong c qui, khi n i n p u s t xu ng. V th khi kh i ng, n toa xe b ng t i l i. Khi kh i ng xong, my kh i ng ng ng ho t ng, sng c a n m i khi ph c bnh th ng. M ch i n ng l c c a xe i n khng ray do i n l i trn khng cung c p (600V) b o m an ton, m ch i n chi u sng v n do c qui cung c p (12V). M ch i n chi u sng khng ph thu c m ch i n ng l c, v th khi kh i ng, n toa xe v n sng nh th ng. 13 - 2 - 12 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 308 -
H i: n hunh quang 3W t i sao khng c n dng ch n lu? p: n hunh quang 3W tr ln c n c ch n lu lm kh i ng cao p, duy tr th p p, t c ph i c i n p kh i ng cao hn i n p ngu n i n, sau khi a vo ho t ng bnh th ng ph i c i n p lm vi c th p hn i n p ngu n. n hunh quang 3W l k t c u hai l p, li trong l bng n hunh quang 3W, s d ng i n c c b ng nhm d ng ng trn, trn vch trng l p mng d n i n tetracloride thi c u, trong su t, khng mu, u n i ti p v i bng. Ngoi vi c n gip d kh i ng, ch y u cn lm cho bng n c th duy tr c tr ng thi phng i n n nh, khi n i n p v dng i n lm vi c c a bng n duy tr trong ph m vi nh m c, cho nn n hunh quang 3W khng c n dng ch n lu. 13 - 2 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong mi tr ng t i, l y tay s quang, s c hi n t ng g? hai u bng n hunh
ng th y tinh
p: Ph n u bng n s pht ra qu ng sng y u t. l do khi s tay vo ng th y tinh, dy tc v tay thnh hai b n c c c a t i n, d i tc d ng c a i n p, sinh ra dng i n i n dung r t nh , khi n b t hunh quang trn vch ng pht ra hunh quang y u t. 13 - 2 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao n hunh quang l p trong phng th nghi m cao p xoay chi u khng c i n, khi ti n hnh th nghi m cao p, c khi pht sng? p: l do trong bng n non n p y hi th y ngn khng n nh, khi th nghi m cao p, i n tr ng m nh xoay chi u quanh dy d n ch y qua bng n, c kh nng lm cho phn t kh th y ngn ion ha v sinh ra s chuy n ng khng qui t c, va vo vch bng c bi b t hunh quang, nh v y khi n n pht sng. 13 - 2 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi i n p ngu n th p hn nh m c, t i sao tu i th s d ng c a n sng tr ng c th ko di cn tu i th n non l i gi m? p: n sng tr ng l ngu n nh sng b c x nhi t, d a vo b c x nhi t cao c a dy vnfram pht ra nh sng c th nhn th y. Khi i n p ngu n th p, do dng i n gi m, nhi t lm vi c c a dy tc gi m th p, s thng hoa c a dy vnfram gi m, cho nn tu i th s d ng c th ko di. Nguyn l ho t ng c a n hunh quang l dy tc sau khi gia nhi t pht x i n t , khi n th y ngn trong bng n b c hi ion ha, pht ra tia t ngo i d i s kch thch c a tia t ngo i, b t hunh quang trn vch bng pht ra nh sng c th nhn th y. tng kh nng pht x i n t c a dy tc, trn b m t dy tc c trng cc ch t pht x , nh carbonat beri, carbonat canxi, carbonat stroni. Khi i n p ngu n gi m th p, do dng i n gi m, nhi t lm nng dy tc khng , kh nng pht x i n t km, kh i ng kh khn, t t y u tng s l n b n ph i v i dy tc, gy nn b n tung ch t pht x , cho nn gi m tu i th . 13 - 2 - 16 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 309 -
H i: Chi u sng b ng phn ph i i n th dng n sng tr ng t t hay n hunh quang t t? p: n sng tr ng t t hn. B i v n sng tr ng khng nh p nhy, c s li u trn ng h tng i d , khi i n p dao ng, s bi n ng t ng t c a nh sng n c th c tc d ng tn hi u. n hunh quang do hi n t ng nh p nhy r t r, khng c l i cho vi c c ng h , khi i n p thay i t ng t v s c c a ng h hi n th bi n ng, nh h ng c bi t l n. V th , n hunh quang khng t t b ng n sng tr ng. 13 - 2 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao hu tay d i nh n hunh quang nhn th y nhi u bng nh, cn d i n sng tr ng th khng c? p: B i v n non d a vo tia m c c sinh ra trong bng n kch thch ch t hunh quang vch bng n lm n pht sng. Khi khng c tia x , nh sng l p t c m t. Do i n s d ng chi u sng ph thng u l i n xoay chi u nn tia x sinh ra trong bng n khi th t tri qua ph i, lc th t ph i qua tri, gi a c d ng l i r t ng n, v th khi n nh sng sinh ra nh p nhy, m t ng i ch c th nhn th y tay khi n sng, khi n t i nhn khng th y. Cho nn khi hu tay, nhn th y bng nh tay, nh sng c a n sng tr ng l do t nng m pht sng, nh sng lin t c, cho nn khng c hi n t ng ny. 13 - 2 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: So snh gi a n hunh quang v n sng tr ng ph thng c cng cng su t th lo i no chi m t? p: So snh gi a n hunh quang v i n sng tr ng ph thng th s c m th y bng n sng tr ng ph thng chi m t hn. B i v nh sng c a n sng tr ng l pht ra t b m t dy tc: di n tch pht sng c a m t n sng tr ng 40W l kho ng 0.8cm2. cn nh sng c a n hunh quang pht ra t b t hunh quang, i n tch pht sng c a n hunh quang 40W l kho ng 1350cm2. Tuy hi u su t pht sng c a n non l n hn n sng tr ng 4.5 l n, nhng di n tch pht sng l n hn g n 1700 l n, k t qu nh sng pht ra trn m i n v di n tch ch b ng 1/100 n sng tr ng, cho nn nhn th ng vo n hunh quang khng c m th y chi m t. 13 - 2 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao nh ch p c a n hunh quang lm vi c trong ngu n i n xoay chi u tng i r r t, cn n sng tr ng ph thng khng c hi n t ng ny? p: Ngu n sng ho t ng trong ngu n i n xoay chi u th dng i n c a n bi n i theo chu k. i v i n hunh quang, b t hunh quang b kch thch pht sng, v th i gian kch thch sng c a b t hunh quang r t ng n, cho nn s pht ra c a nh sng thay i theo s thay i c a dng i n, hi n t ng nh ch p s r t r. T n s cng th p th nh ch p cng r. i v i n sng tr ng, khi n sng, dy tc tch tr nhi t l ng nh t nh, trong th i gian r t ng n, nhi t khng th h xu ng nhanh, nh v y s bi n i chu k c a dng i n nh h ng r t nh n s pht sng c a bng n. Cho nn bin thay i c a nh sng c a n sng tr ng tng i nh , th gic c a ng i c b n khng pht hi n c.
- Trang 310 -
- Trang 311 -
- Trang 312 -
13 - 3 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: n chi u sng b n xe, b n tu, qu ng tr ng t i sao ph i dng n Natri cao p thay th n th y ngn cao p? p: n Natri cao p v n th y ngn cao p u thu c n phng i n qua ch t kh. Nhng n Natri cao p l ngu n nh sng tin ti n hi n nay. c i m ch y u c a n c: (1) Hi u su t pht sng c a n Natri cao p cao hn 2 l n so v i n th y ngn cao p dng cng su t, tu i th c a n g p 8 l n n th y ngn cao p, dng n Natri cao p c th ti t ki m ngu n nng l ng, chi ph v tiu hao bng n, c hi u qu v l i ch kinh t tng i l n. (2) Tnh xuyn qua sng m c a n Natri cao p m nh, kho ng cch c th nhn th y xa, tia sng ha d u, c m nh danh l "n nh sng m t tr i" khng d n d cn trng, c bi t thch h p chi u sng trn di n tch l n nh b n xe, b n tu, sn bay, qu ng tr ng, ng ph . 13 - 3 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: n nh sng en t i sao c th di t cn trng? p: Hnh dng bn ngoi n nh sng en gi ng nh n hunh quang n c th pht ra m t t nh sng m t ng i c th nhn th y, cn l i l pht ra tia t ngo i c b c sng kho ng 3600 Angstron, v th sng c a lo i n ny tng i t i, nn g i l n nh sng en. Th n kinh th gic c a cn trng c h i r t nh y c m v i tia t ngo i c b c sng 3300 - 4000 Angstron. Ban m b t n nh sng en, cn trng c h i s ko n. Bn d i n nh sng en c d ng c ch a n c tng i l n, cho thu c di t trng v a ph i vo trong n c, cn trng ri xu ng n c s b gi t ch t. V th n nh sng mu en c th di t trng.
- Trang 313 -
m ch c kh c ph c, i m b khng n i v i dy O n a, cho nn D t t. V th c th dng D sng hay khng phn on s c ng n m ch ng dy chi u sng trong nh xem kh c ph c cha? 13 - 4 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C lc bng n khng sng l y bng n ra dng bt th i n o 2 chn ui n t i sao u c i n? p: Nguyn nhn l t dy ti p t. Nh th hi n hnh 13 - 4 - 6 khi dy t b t i m a, dng bt th i n do dy l a r rng c i n cn khi o dy t, do gi a dy l a v i dy t c i n dung phn b , c th thay th b ng t i n tng ng C, v th sinh ra ci g i l "i n c m ng" trn o n dy t a, b khi n bt th i n sng. 13 - 4 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n tr c a bng n 100W, 110V ph thng, dng cng th c R = U/I =
U2 tnh ra b ng 121 , nhng khi dng ng h m o tr c ti p ch c vi m, t i P
sao? p: Nhi t v n hnh c a n sng tr ng ph thng l 3400K ho c 3100oC, lc ny i n tr tng ng k theo s tng ln c a nhi t , t t i kho ng 13 l n nhi t bnh th ng, ng nhin chnh l ch r t l n v i i n tr khi dng ng h m i n p th p o c nhi t th p v i dng i n r t nh . Mu n o m t cch tng i chnh xc i n tr c a bng n i n ph i ti n hnh d i dng i n ho c nhi t nh s n. 13 - 4 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: n i n c a 1 h s d ng c 3 ng, khi v n hnh n c a ng th 2 v th 3 t nhin cng t i l i khi s a ch a, em n c a ng th 2 t t t ng chi c m t, cc n khc c a ng ny cng t t cng sng cn n ng th 3 th cng t i. Nguyn nhn do u, lm sao s a ch a? p: Tnh hnh ny x y ra trong m ch i n u tam gic, nh th hi n hnh 13 - 4 - 8. Lc ny do c u ch pha C b t, n c a ng th 2 v th 3 tr thnh u n i ti p gi a A v i B, i n p s t th p, ng th i nh sng n tr nn t i N u em n c a ng th 2 t t t ng chi c m t, i n tr c a ng ny tng ln, i n p cng tng, v th n c a ng th 2 d n d n sng ln cn n c a ng th 3 do i n tr c a ng th 2 tng ln nn dng i n gi m, v th cng t i l i. Pht hi n hi n t ng ny ch c n ki m tra c u ch, thay dy ch b t l c th khi ph c tr ng thi c. 13 - 4 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Kho ng cch gi a cc c t i n trong th t i sao vo kho ng 30 - 40m?
- Trang 315 -
p: Kho ng cch gi a cc c t i n l xt trn 2 m t, kinh t v sng c a n ng. Kho ng cch gi a cc c t qu l n tuy ti t ki m c t i n nhng vng c a dy i n r t l n, lng ph dy i n, ng th i m i c t i n l p 1 bng n, sng khng t tiu chu n. Ng c l i n u kho ng cch qu nh , tuy sng r t l n, vng r t nh nhng c t i n v d ng c n s d ng r t nhi u cng khng kinh t , v th ni chung gin cch gi a cc c t i n u kho ng 30 - 40m. 13 - 4 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng b ti p xc xoay chi u i u khi n n sng tr ng, t i sao ch c th s d ng m t n a dng i n nh m c c a n? p: B ti p xc xoay chi u ch y u dng i u khi n mt i n xoay chi u, u ti p xc chnh c a n, ngoi vi c c th thng qua dng i n lm vi c lu di, cn c th ch u c dng i n xung kch khi m i u thng. Khi kh i ng tr c ti p do dng i n kh i ng g p 6 - 7 l n dng i n nh m c nn dng i n u thng c a b ti p xc ch t o theo g p 6 - 7 l n dng i n nh m c. i n tr tr ng thi ngu i c a n sng tr ng b ng m t ph n m i m y c a tr ng thi nhi t, t c dng i n khi b t thng g p m i m y l n dng i n nh m c. Khi dng b ti p xc xoay chi u i u khi n n sng tr ng, n u dng i n nh m c c a 2 th b ng nhau th dng i n xung kch khi u thng s v t g n 2 l n kh nng c a n nn d gy s c . Cho nn dng i n nh m c c a b ti p xc xoay chi u ph i l g p 2 l n dng i n nh m c c a n sng tr ng do n i u khi n. 13 - 4 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: H s cng su t c a ph t i chi u sng cao hn h s cng su t dng i n c a mt, nhng t i sao khi nh my i n thu c c i n, c c s d ng chi u sng l i t hn c c i n dng cho mt i n? p: C 2 nguyn nhn: (1) Mt i n dng i n 3 pha cn b ng, hn n a s d ng lin t c c ngy kh i l ng l n, cn 3 pha c a ph t i chi u sng cha ch c cn b ng, hn n a l ng i n s d ng tng i t m cng ch c ban m m i dng, khi n m c l i d ng c a thi t b pht i n phn ph i i n tng i th p, i u ny khng c l i i v i nh my i n. (2) thc y s pht tri n cng nghi p. B i v sau khi chi ph ngu n i n ng l c c a x nghi p h m m gi m th p, c th h gi thnh s n ph m c a nh my cng nghi p.
- Trang 316 -
CHNG XIV
C QUI
14 - 1 B tr b n c c c qui
14 - 1 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao b n c c c qui ch ph i c rnh d c? T m ngn gi a b n c c m v b n c c dng nn b tr ra sao? p: phng ng a ng n m ch gi a b n c c dng v i b n c c m c a c qui ph i dng t m ngn k p vo gi a b n c c dng v b n c c m ngn cch chng ra. T m ngn c nhi u l , cho php dung d ch i n gi i t do khu ch tn, cn c rnh d c c th nng cao c ng c h c. Khi l p rp, ph i m t trn ph ng c a t m ngn v pha b n c c m, m t c rnh v pha b n c c dng. l nh m gim thi u ti p xc gi a t m ngn v i b n c c dng, t lm tng l ng dung d ch i n gi i g n b n c c dng, c l i cho ph n ng ha h c gi a dung d ch i n gi i v i b n c c. 14 - 1 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Thanh n i gi a cc c qui ch, t i sao ch c th dng thanh ch? p: Thanh n i gi a cc c qui ch ch c th dng thanh ch n i, tuy t i khng c s d ng kim lo i ph thng khc. l b i v ch khng b n mn b i dung d ch axt sunfuric, cn cc kim lo i khc th b n mn, cho nn dng ch lm thanh n i c th b o m s v n hnh tin c y c a c qui. Vi c n i gi a cc c qui dung l ng nh c gia c b ng c, c ny cng ph i dng c b ng ch ho c c b ng thp m ch. 14 - 1 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao b n c c m c a c qui nhi u hn b n c c dng m t t m? p: Khi n p, phng i n, gi a hai b n c c v dung d ch i n gi i x y ra nh ng bi n i ha h c, nng ln, khi n b n c c n ra, nhng m c nng c a hai b n c c khc nhau, nhi t l ng pht ra c a bn c c dng tng i l n, n m nh, cn b n c c m l i t hn. lm cho hai m t c a b n c c dng u x y ra thay i ha h c nh nhau, m c n hai m t u, phng ng a b n c c x y ra hi n t ng cong ho c g p gy, cho nn ph i tng thm m t t m b n c c m. B n c c m l p ngoi tuy ch x y ra bi n i ha h c m t m t, nhng do l ng pht nhi t c a n r t nh , khng n n i gy ra cong ho c t gy.
- Trang 317 -
14 - 2 Dung d ch i n gi i
14 - 2 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dung d ch axit funfuric c a c qui qu t ho c qu nhi u s c nh c i m g? p: Khi n p i n n m c sunfat ch trn b n c c h u nh hon nguyn ton b ho c l cn r t t, v hydro gi i phng ra trn b n c c m khng tham gia ph n ng n a m tr thnh ion hydro, b t u thot ra d i d ng b t kh, ng th i ion g c axit sunfuric i n ly ra trn b n c c dng v n c x y ra ph n ng thay th , k t qu gi i ph ng xy, y chnh l lc c qui t t i tr ng thi si. N u dung d ch axit sunfuric qu y th khi si c th x y ra hi n t ng b n tc, s b t l i cho nhn vin cng tc. N u dung d ch axit sunfuric qu t th khng th lm cho b n c c ngm h n vo trong dung d ch. Nh v y, m t ph n trong s khng th tham gia phng di n, khi n th i gian phng i n rt ng n. Hn n a, do m t b ph n khng tham d ph n ng, khng sinh ra sunfat ch m tnh nng c a sunfat ch khc v i ch thu n ch t v oxyt ch, bi n d ng cng khng nh nhau, hnh thnh hi n t ng cong vnh, nh v y s gi m th i h n s d ng b n c c. N u khi dung d ch axit sunfuric khng nn qu d y ho c qu t 14 - 2 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T tr ng dung d ch i n gi i (axit sunfuric long) trong c qui dng cho xe hi l 1.280 - 1.300. T i sao t tr ng dung d ch i n gi i c a c qui c nh s d ng trong h th ng i n l c, i n tn l i qui nh 1.200 - 1.220? p: c qui ch thu c ngu n i n ha h c, dung d ch i n gi i l ch t tc d ng ch y u c a c qui. T tr ng dung d ch i n gi i th p s c cc u i m: tu i th s d ng di, gi m t n th t t phng i n, chnh l ch t tr ng nh , ph m vi thay i i n p nh . D i i u ki n dung l ng i n nng nh nhau, khi s d ng dung d ch i n gi i t tr ng th p ph i tng thch h p kh i l ng dung d ch i n gi i, do c qui c nh s d ng i u ki n tnh t i, v th i u ki n hay ch v th tch v tr ng l ng c a c qui yu c u tng i th p, cho nn khi thi t k c th tng dung tch c qui, t tr ng dung d ch i n gi i c th l a ch n th p hn ti tr ng dung d ch i n gi i c qui t. 14 - 2 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T tr ng dung d ch i n gi i c a c qui c bi t trong m t nhm c qui ch n u b th p, khng c m o mu i axit sunfuric long vo, t i sao? p: T tr ng dung d ch i n gi i c a c qui ch khng th xu ng th p m t cch v c . Nguyn nhn gy nn t tr ng xu ng th p a ph n l do b n c c b ng n m ch ho c nh m dung d ch i n gi i khng tiu chu n, khi n l ng t phng i n l n, d n n sunfat ha b n c c gy nn, s t l do d ng c ch a b n t gy r r dung d ch i n gi i. N u thu c tr ng h p trn th ph i ki m tra r v kh c ph c nguyn nhn t phng i n, sau ti n hnh n p i n c bi t, t tr ng s c ph c h i. N u thu c tr ng h p sau th ph i thay d ng c ch a. thm axit sunfuric long s tng nhanh sunfat ha bn c c c qui.
- Trang 318 -
14 - 3 N p - phng i n c a c qui
14 - 3 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: c qui axit ch c a nh my pht i n t i sao ph i th ng xuyn ti n hnh n p i n n i ( m)? p: c qui n p i n, sau m t th i gian nh t nh s gi m i n l ng, hi n t ng ny g i l t phng i n. Nguyn nhn ch y u gy nn hi n t ng ny l do b n c c ch a t p ch t, hnh thnh pin nh c c b . Hai c c c a pin nh l i hnh thnh m ch kn ng n m ch, d n n c qui t phng i n. Ngoi ra, do t tr ng trn d i c a dung d ch i n gi i c qui khc nhau, khi n i n th trn d i b n c c khng b ng nhau, i u ny cng d n n c qui t phng i n. V th , ph i dng m t my n p n i ( m) cng su t r t nh ho c thi t b ch nh lu silic, th ng xuyn ti n hnh n p i n n i ( m) i v i c qui, nh m b t n hao t phng i n. 14 - 3 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: c qui axit ch s d ng c nh, ngoi th ng xuyn th c hi n n p i n n i ra, t i sao cn ph i nh k ti n hnh n p di n cn b ng? p: c qui s sinh ra t phng i n, b sung t n th t t phng i n c a c qui p d ng n p i n n i, lm cho c qui lun duy tr dung l ng m ph t i yu c u, b o m c ngu n i n m t chi u tin c y. Nhng trong v n hnh lu di, s t phng i n c a m i c qui s khc nhau, cn dng i n n p n i b ng nhau, nh v y s xu t hi n m t b ph n c qui vo tr ng thi thi u n p i n. V th , ni chung c 1 - 3 thng ti n hnh n p i n cn b ng m t l n i v i c qui, t c lm tng dng i n n p i n n i, khi n i n p c qui duy tr 2.35 vn, th i gian lin t c khng d i 5 gi , ch cho t tr ng dung d ch i n gi i c a c qui c dung d ch i n gi i tng i th p nng ln, l c th khi ph c v n hnh v i hnh th c n p i n n i bnh th ng. 14 - 3 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dng i n phng i n c a c qui ch cng l n th tr s dung l ng a ra (ampe x gi ) c a c qui cng nh ? p: Khi dng i n phng i n c a c qui cng l n, ph n ng ha h c c a ho t ch t trn b n c c dng, m trong c qui cng m nh, khe l c a ho t ch t b m t b n c c s nhanh chng b ch sunfat sinh ra b t ch t, ho t ch t l p trong c a b n c c s khng th tham gia ph n ng ha h c m t cch tri t , hi u su t l i d ng s th p, v th dung l ng a ra th c t c a c qui s cng nh . L y c qui ch ki u GGF - 300 lm v d , theo qui nh, phng i n v i dng i n 30 ampe, c th phng i n lin t c trong 10 gi th tr s dung l ng a ra l 30 ampe x 10 gi = 300 ampe x gi . N u phng i n v i dng i n 135 ampe th ch c th phng i n lin t c 1 gi , dung l ng a ra l 135 ampe x 1 gi = 135 ampe/g ch b ng 45% dung l ng khi phng i n 30 ampe. 14 - 3 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: c qui n p i n xong, t i sao ph i c t ngu n i n n p tr c sau m i l y k p trn u c qui ra? p: Khi n p i n cho c qui n m c nh t nh, c qui b t u n i b t v d n d n tng m nh. l do tc d ng i n gi i c a dng i n i v i dung d ch i n
- Trang 319 -
gi i sinh ra hydro v xy. Khi hydro trong khng kh trong phng t t i kho ng 4%, g p ph i l a ho c tia l a i n th c th d n t i b c chy, n . V th , trong phng n p i n ph i c thi t b thng gi t t, k p th i thot th i hai ch t kh hydro v xy trong phng ra ngoi. ng th i, nh t thi t ph i tun th qui trnh thao tc, c t ngu n n p tr c r i m i tho k p trn u c qui ra. Nh v y c th trnh c tia l a i n sinh ra khi c t m ch c i n, phng ng a n kh hydro trong khng kh. 14 - 3 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng thi t b ch nh lu thirixto, v i m c ra nh m c 30V, 300A n p i n cho nhm c qui 24V, t i sao t i n p n 26V m v n cha c dng i n n p? p: S d n thng c a thirixto ph i c i n p dng, xung xc pht, sau khi d n thng cn ph i c dng i n duy tr nh t nh m i c th ti p t c d n thng. c qui l ph t i c phn i n th , tr c khi cha n p i n c i n p h m ch tng i cao. Khi c xung xc pht, thirixto t m th i d n thng, nhng sau khi xung xc pht m t, do i n tr trong c qui r t l n, dng i n trong m ch i n th p hn dng i n duy tr, thirixto ng t, nn khng th n p i n. 26V m vn k ch bo l i n p h m ch c a c qui. c th n p i n c th c n nng cao thch h p i n p u ra ch nh lu ho c u song song i n tr hai u c qui, sau khi c dng i n n p, do i n tr bn trong c qui gi m, c th c t i n tr v i u ch nh th ng xuyn dng i n n p, khi n n c b n t c dng i n n nh.
- Trang 320 -
14 - 4 V n hnh c qui
14 - 4 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong cng m t khoang ho c trong cng m t phng, khng c cng lc l p chung c qui axit v c qui ki m? p: B i v hi axit c tc d ng ph ho i i v i c qui ki m, m hi c a ki m cng c tc d ng ph ho i nh v y i v i c qui axit. c bi t l c qui ki m, cho d ch c r t t axit vo trong c qui cng c th ph h y b n c c i n l rnh c qui V th c qui axit, ki m lun lun l p tch ring. 14 - 4 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong phng t c qui c th s d ng dy ci b ng nhm khng? p: Khng c. Dy ci trong bu ng c qui ph i dng dy ci b ng ng ho c dy ng trn ch khng th dng dy nhm. l v dy ci b ng nhm tuy khng b n mn trong khng kh nhng s c khng c a nhm i v i axit ho c ki m s t y u. cho nn trong phng c qui d b axit ho c ki m xm th c, nn khng dng dy chnh b ng nhm. 14 - 4 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Phng c qui trong tr m bi n i n th ng duy tr nhi t nh t nh (10 25oC), t i sao? p: Khi phng i n, do n ng c a dung d ch trong b n c c gi m th p, axit sunfuric trong d ng c ch a khng ng ng khu ch tn vo trong b n c c. N u nhi t trong phng gi m th p th s chuy n ng phn t s gi m y u, do gi m s khu ch tn c a dung d ch vo trong b n c c, t c suy gi m i n th c a c qui tng nhanh, gi m dung l ng c a c qui. N u khi nhi t trong phng t ng t tng cao s sinh ra hi n t ng t phng i n gi a b n c c. Nhi t trong phng qu cao, khi n khi n p i n, b n c c c a c qui v v n ho c t m ngn chy en, d n n h ng. Do nhi t trong phng tng cao ho c xu ng th p u khng c l i cho s v n hnh bnh th ng c a c qui, do thng th ng ph i gi nhi t trong phng kho ng 10 ~ 25oC. 14 - 4 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Pin m i, pin c c th s d ng chung v i nhau c khng? p: C th dng m t c c pin m i v m t c c pin c th , u n i ti p pin m i v i pin c r i u v i m t i n tr c th i u ch nh, nh th hi n hnh 14 - 4 - 4. T ng b c gi m tr s i n tr , sau l n l t o i n p u U1 v U2 c a m i pin. Theo gi m c a i n tr ph t i, dng i n phng i n s tng ln theo, i n p U1 trn pin m i thay i khng l n cn i n p u U2 c a pin c nhanh chng gi m. Khi i n tr ph t i R gi m xu ng n tr s gi i h n R1j no , dng di n ph t i tng n dng i n gi i h n I1J th i n p u U2 c a pin c v cng su t a ra P2 u thnh 0. Khi dng i n ph t i v t qu I1j th U2 v P2 u thnh tr s m. Cng su t P m i n tr ph t i thu c nh hn cng su t P1 do pin m i a ra, t c m t ph n nng l ng c a pin m i b tiu hao trn pin c. Cho nn, ch c n dng i n ph t i khng l n hn I1j th
- Trang 321 -
pin c s d ng h n h p v i pin m i s c th a i n ra m khng tr thnh gnh n ng c a pin m i. 14 - 4 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dy d n c a c qui trn t ho c my ko t i sao lun lun dng dy l n? p: Ph t i c a c qui trn t v my ko ngoi cc thi t b i n chi u sng, ci, v.v... ra ch y u l ko mt kh i ng kh i ng ng c. Trong qu trnh kh i ng ng n ng i, dng i n c a mt kh i ng cao t i vi trm ampe. Vi c ch n i n tch ti t di n dy d n t i i n t c qui n mt kh i ng ngoi vi c ph i xt n l ng t i dng i n c a dy d n ra cn ph i xt t i b o m mt i n c m men l c kh i ng, dng i n kh i ng ph i nh khi s t p trn dy d n (khi thng qua dng i n c m i 100 ampe th khng nn v t qu 0.1V), l i ph i cn c vo dng i n kh i ng v di dy d n xc nh ti t di n c a dy d n c qui. Ni chung, ti t di n dy d n c qui c a t v my ko u t 35mm2 tr ln.
- Trang 322 -
CHNG XV
B O V B NG RLE V THI T B T NG
15 - 1 B o v qu dng i n
15 - 1 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Rle h n ch qu dng h n gi John c a b kh i ng t ng h p u vo m ch i n bn th c p p d ng cch u vi sai c a b h c m dng i n (xem hnh 15 - 1 - 1 (a)) c ng dng i n c ng tc c xc nh nh th no? p: Bn th c p c a b h c m dng i n p d ng cch u vi sai, dng i n h p thnh c a n Iac = 2Iao x cos30o= 3 Iao (Xem hnh (b)), t c dng i n ch y qua rle l 3 l n dng i n pha. Dng i n pha c th tr c ti p tnh ra, cng c th o c, sau cn c vo l n dng i n pha x 1.73 xc nh rle qu dng. V d , m t mt i n khng ng b 6 kV, 500 kW, dng i n nh m c l 60A, khi kh i ng tr c ti p th dng i n kh i ng l 60 x 7 : 420A, Iac : 420 x 1.73 = 726A, t s dng i n c a b h c m dng i n l 150/5, v y th tr s dng i n c ng tc c a
rle h n qu dng h n gi c xc nh l 726 x 5/150 = 24.2A 15 - 1 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C m t s b o v qu dng t i sao ph i l p thm phong t a i n p th p? p: Tr s xc nh c ng tc b o v qu dng c l a ch n cn c vo dng i n ph t i l n nh t c th trnh qua c, phng ng a ng tc sai, tr s xc nh ph i p ng qu t i cho php. V d , khi hai my bi n p u song song v n hnh, sau khi m t my x y ra s c ph i nh y c u dao, t t c ph t i u do my kia m nhi m, lc ny khng th v s c d n n qu t i m lm cho bi n p kia cng theo nh y c u dao. Nhng n u nng cao tr s xc nh qu dng th nh y s kh m th a mn yu c u i v i m ch i n ph t i n ng m dng i n ng n m ch khng l n l m. V th , l i d ng c i m khi ng n m ch ng dy, i n p dy ci s s t th p r r t, cn khi qu t i, i n p dy ci h xu ng r t t, p d ng b o v qu dng b ng cch phong t a i n p th p. Nh v y v a c th phng ng a b o v c ng tc nh m, v a c th p ng th a mn yu c u v nh y. 15 - 1 - 3 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 323 -
H i: Trong m ch i n i n p th p 380V, b kh i ng i n t c rle nhi t b o v qu t i, t i sao cn ph i u n i ti p c u ch, cn cng t c t ng l i khng c n? p: Trong m ch i n th p p, b kh i ng i n t c u n i ti p rle nhi t. Khi dng i n l nh m c, phi n l ng kim' khng bi n d ng, khi dng i n ph t i c a m ch i n v t qu dng i n nh m c, phi n l ng kim s b cong, khi n ti p i m ng t ra, c t m ch. Do nhi t c a phi n l ng kim tng ln v s n bi n d ng u ph i c qu trnh th i gian, khng th c ng tc t c th nn rle nhi t ch c th lm b o v qu t i. V th , b kh i ng i n t cn ph i u n i ti p c u ch lm b o v ng n m ch. Cn cng t c t ng c l p b thot mc qu dng. Khi m ch i n x y ra ng n m ch, b thot mc qu dng c th thot mc t m th i khi n cng t c t ng tch c u dao, c t m ch nn khng c n ph i m c n i ti p c u ch lm b o v ng n m ch.
- Trang 324 -
15 - 2 B o v vi sai v b o v chi u
15 - 2 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c m t s rle vi sai c km theo b bi n dng bo ha nhanh? p: B bi n dng bo ha nhanh c hai tc d ng ch y u: (1) Trnh dng i n xi t kch t (nh vo bi n th khng t i) khi ng c u dao thng i n t c th, khi n rle c ng tc. B i v khi dng i n xi t kch t ch y vo cu n dy s c p, li s t nhanh chng bo ha, k t qu c m ng t cng tr nn nh , khi n th i n ng ng m u cu n dy s c p c m ng s gi m, do dng i n ch y qua cu n dy rle cng nh . (2) Gi m ng k dng i n khng cn b ng (th c p) x y ra trong th i gian thay i t c th khi ng n m ch bn ngoi. 15 - 2 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ngng i n m t bn c b o v vi sai thay b h c m dng i n, n u thi t b bn s c p v b o v vi sai khc v n ang v n hnh th ph i ch g? p: Ph i ch dy d n bn th c p c b o v vi sai c n tho g ph i phn bi t dng bng keo bao b c l i, khng c n ng n m ch, n u khng, khi x y ra s c , b o v vi sai s khng c ng tc. ng th i ph i ch ki u lo i, t l bi n i v c c tnh c a b h c m dng i n thay vo, ph i qua ch n l a v ki m nghi m t tiu chu n, khi u dy tr l i ph i phn bi t r c c tnh, l n l t u vo, khng c u ng c. Khi c i u ki n c th ki m nghi m b ng cch o i n p khng cn b ng. 15 - 2 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t tr m bi n i n cng lc c vi ng nh n dy nh n i n t nh my i n n, t i sao trn ng dy ph i l p b o v chi u? p: B i v, khi ng dy v n hnh song song, m t ng dy x y ra s c ng n m ch, dng i n c a ton ng dy u nhanh chng tng ln, khc nhau ch l dy c s c th dng i n ch y t dy ci c a tr m bi n i n ra, cn cc dy khc th dng i n ch y vo dy chnh, rle qu dng khng th nh n bi t c dng i n ch y ra hay ch y vo, v th t s lm cho ton b ng dy nh y c u dao, m r ng s c , rle chi u c th nh n c dng i n ch y ra hay ch y vo, t c t ng dy s c m t cch chnh xc.
- Trang 325 -
15 - 3 B o v th t khng
15 - 3 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Hai m ch i n u song song phn ph i i n ho c u song song s d ng vi dy cp i n vo m t m ch i n, l p t b h c m dng i n th t khng v rle nh hnh 15 - 3 - 1 (a) (b) (c), cch l p t no ng? p: Phng php l p t nh hnh (a) l sai. Do tr khng c a cc pha khng th hon ton gi ng nhau, khi bnh th ng s c dng i n vng th t 0 ch y qua m ch kn, c th khi n rle ng tc nh m. Khi x y ra s c ti p t, do dng di n ti p t tri t tiu ho c lm tng dng i n vng c th khi n rle khng ng tc ho c ng tc nh m. L p ng ph i nh hnh (b), m ch v song song cng cung c p cho m t ph t i ph i xuyn su t m t b h c m dng i n th t 0 dng chung. N u v ng knh ngoi c a cp i n qu l n ho c s s i nhi u m khng th lm nh v y c th c th dng cch l p nh hnh (c), b tr u song song hai b h c m th t 0, bn th c p u song song m t rle dng i n th t 0. Nh v y tuy c th lo i tr dng i n vng th t 0, nhng do tr khng kch t c a b h c m th t 0 n i v i rle l u song song nn nh y gi m ng k . gi m thi u nh h ng ny, c th p d ng hnh th c nh hnh (d), t c hai b h c m dng i n u n i ti p theo c c tnh, nh v y v a c th gi i quy t v n dng i n vng th t 0, cng v a gi i quy t c nh c i m nh y b gi m.
15 - 3 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: H th ng i m trung tnh tr c ti p ti p t, b h c m dng i n th t 0 ni chung u n i ti p trn dy ti p t c a i m trung tnh. T i sao h th ng i m trung tnh khng ti p t, ni chung l p trn u cp i n? p: Trong h th ng i m trung tnh tr c ti p ti p t, khi dng i n ba pha i x ng, trn dy trung tnh khng c dng i n th t 0, do nguyn nhn x y ra m t pha ti p t, dng i n th t 0 sinh ra u ch y qua dy trung tnh, n u n i ti p b h c m dng i n th t 0 vo dy trung tnh th bn th c p c a n c th a ra dng i n th t 0, dng o c ho c b o v . i v i h th ng i m trung tnh khng ti p t, do khng c dy trung tnh ti p t nn qu n cu n dy th c p c a b h c m dng i n th t 0 ln li s t hnh vng, em dy d n ba pha cng xuyn vo trng vng li s t, lm cu n dy s c p Trong tnh hnh i x ng bnh th ng, t ng t thng sinh ra trong li s t hnh vng b ng 0, cu n dy th c p khng c dng i n da ra. N u x y ra nguyn nhn nh m t pha ti p t, khi dng i n ba pha khng i x ng, t ng t thng trn vng li s t
- Trang 326 -
khng b ng 0, t thng th t 0 ny xuyn qua cu n dy th c p, c m ng ra dng i n th t 0, do dy d n ba pha ph i cng xuyn qua vng li s t c cu n dy th c p, mu n gi i quy t cch i n gi a cc dy d n ba pha s tng i phi n ph c, v th em vng li s t c cu n dy th c p l ng ln u cp i n l ti n nh t. 15 - 3 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao mt i n c l n l p b h c m dng i n th t 0 phng ng a dng i n ba pha khng cn b ng cn ph i l p thm rle th i gian? p: B i v khi mt i n kh i ng, dng i n ba pha c th khng cn b ng, trong th t 0 cng c dng i n khng cn b ng ch y qua s lm cho mt i n nh y c u dao. Sau khi l p rle th i gian, khi mt i n kh i ng, dng i n khng cn b ng khi n cng t c khng x y ra ng tc nh m. N u khi trong v n hnh, mt i n x y ra s c khng cn b ng th trong th i gian qui nh s c th nh y c u dao.
- Trang 327 -
15 - 4 Ngu n i n thao tc
15 - 4 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ngu n i n thao tc xoay chi u c a thi t b b o v qu dng thng th ng khng s d ng l y b h c m i n p lm ngu n? p: B i v b o v qu dng ch y u dng v i b o v qu t i v b o v ng n m ch. Cn khi thi t b ho c ng dy trong ph m vi c b o v x y ra s c ng n m ch, th ng th ng lm cho i n p s t gi m nghim tr ng, theo s s t p nghim tr ng c a h th ng, i n p th c p c a b h c m i n p cng s t gim, do th ng th ng lm cho cu n dy thot mc thao tc khng th c ng tc, m t tc d ng b o v . Cho nn, thng th ng thi t b b o v b ng rle s d ng b h c m dng i n bo ha nhanh cung c p ngu n i n cho cu n dy thot mc xoay chi u. 15 - 4 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ngu n i n m t chi u dng i u khi n tr m bi n i n c a nh my i n khng c cho php ti p t? p: B i v ngu n i n m t chi u c a tr m bi n i n nh my i n, i u khi n cu n dy nh y c u dao c a b ng t m ch d n, n u m ng m t chi u c i m ti p t th ti p i m i u khi n c a cu n dy nh y c u dao s c m t u ti p t, khi u cn l i x y ra s c r i n, s lm thng cu n dy nh y c u dao, gy ra ng tc nh m d n n s c nghim tr ng, cho nn khng c php ti p t. 15 - 4 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Mm chi u sng s c s d ng trong nh my pht i n, t i sao dy " khng" khng c ti p t? p: Thi t b n i v i m ng m t chi u c a nh my i n c r t nhi u, dy d n phn b kh p x ng r t di, m t b ph n dy d n ph i l p t nh ng ni c tng i nhi u b i b m ho c m t: nh gi a l hi, h th ng v n chuy n than, phng bm n c, v.v... Sau vi nm s d ng, o b m ho c cc nguyn nhn khc, cch i n c a dy d n gi m. N u dy "khng" c a a chi u sng ti p t, khi i n xoay chi u ng t i n chuy n sang cung c p b ng i n m t chi u s khi n c c m c a c qui ti p t, n u lc ny cch i n c a dy d n m ch i u khi n i vi t khng t t s r t d d n n thi t b c a m ch i n chnh ng tc nh m. phng ng a x y ra hi n t ng c c m c qui ti p t, trn a i u khi n l p ng h ki m tra cch i n c a m ng v pht tn hi u ti p t, nhn vin tr c ban sau khi pht hi n c tnh hnh ny l p t c c t t ngu n i n, ti n hnh 15 - 4 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: S d ng b ch nh lu selen lm ngu n i n ng c u dao cng t c d u c nh c i m g? p: B ch nh lu selen d b m, m i n p ng c chi u tng i th p. Khi s d ng b ch nh lu selen lm ngu n i n ng c u dao cng t c u, n u th ng xuyn ti p i n, do ph i ch u i n p tng i cao khi khng t i, ph i tng s phi n selen n i ti p v u song song c a b ch nh lu. N u th ng xuyn ng t i n (ch khi cng t c d u yu c u ng c u ao m i t ng u vo ngu n i n), trnh b m
- Trang 328 -
- Trang 329 -
15 - 5 Thi t b t ng
15 - 5 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng dy t i i n cao p sau khi x y ra s c m i d n n nh y c u dao cng t c d u, nhng t i sao tr m bi n i n cn ph i l p nhm rle t ng ng l i c u dao lm cho cng t c d u nhanh chng ng c u dao? p: Kinh nghi m th c d ng v thi t b i n cho th y, s c ng n m ch x y ra trn ng dy, a s c c tnh l th i gian ng n nh t, sau khi ng t ngu n i n b ph n h ng, cch i n ch ng n m ch s nhanh chng khi ph c, ng dy t i i n c th l p t c chuy n vo lm vi c. nng cao tin c y cung c p i n nn l p thm b o v b ng rle t ng ng l i c u dao, khi n ng dy nhanh chng khi ph c t i i n. 15 - 5 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ni chung dy cao p m c trn khng u c l p thi t b t ng ng l i c u dao, cn cp i n cao p u khng l p? p: Dy cao p m c trn khng trong v n hnh th ng th ng x y ra s c t c th, nh st nh, chim gy h i, th di u ho c cc t p ch t khc ri ln trn dy t i i n, cc s c ny sau khi cng t c nh y c u ao u c th t ng lo i tr . Nh m t nhnh cy ri trn dy t i i n gy ng n m ch, dng i n ng n m ch m nh s thiu chy nhnh cy, s c c kh c ph c, lc ny n u c thi t b t ng ng c u dao l i th v n ti p t c t i i n, c b n duy tr c p i n lin t c. ng dy cp i n cao p th khng th x y ra s c t c th nh trn, n u x y ra s c th th ng l s c c tnh ch t lu di v tng i nghim tr ng. Lc ny yu c u cng t c nh y c u dao c t i m s c , cho nn khng c n thi t t ng ng l i c u dao. 15 - 5 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn ng dy l p khe h b o v , t i sao ph i l p ph i h p c u dao p: L p khe h b o v trn ng y 6 kV ni s m st nhi u, s tng thm tng i c h i ng dy ng t c u dao ng ng i n, n u khng l p thi t b t ng ng l i c u dao th khi khe h c ng tc, ng dy s ng t c u dao ng ng i n. N u khng c c u ao t ng ng l i th cng c th xt n c u dao ng l i c gi i, nh v y c th gi m s l n ngng i n do s c . 15 - 5 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: nng cao tin c y cung c p i n c a mt i n xoay chi u cao p c l n, li u c th l p thm c u dao t ng ng l i ZCH ho c thi t b t ng a vo c a ngu n i n d b BZT vo ng dy ngu n i n c khng? p: i v i mt i n khng ng b cao p c l n ni chung l c th c, nhng i v i mt i n ng b cao p c l n th khng c. B i v khi thi t b t ng ZCH, BZT c ng tc, th i gian ng t i n 0.5 giy tr ln, m mt ng b th ng t i n 0.35 giy tr ln l m t ng b , lc ny my i n v n c kch t m t chi u, th i i m ngu n i n cung c p khi ph c tr l i, my i n s ch u xung kch c a dng i n xung kch khng cng k v m men quay xung kch khng cng k, khi nghim tr ng c th lm ng n m ch bn trong mt i n. N u trn mt ng b ph i
- Trang 330 -
h p thm thi t b b o v m t ng b v t ng i u ch nh l i nng cao tin c y cung c p i n c a mt i n ng b m i c th s d ng ph i h p v i ZCH ho c BZT. 15 - 5 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c u dao t ng ng l i ch c th s ng trn cng t c ra c a ng y c p i n m khng th s d ng trn cng t c bi n p mt i n ni chung? p: B i v s c c tnh t c th c a ng dy c p i n tng i nhi u, nh cc s c chim gy h i, st nh v.v... sau khi cng t c nh y c u dao th s c cng m t. V th , nhanh chng c p i n, c th s d ng thi t b t ng ng l i c u dao, nhng s c t c th c a b bi n p mt i n tng i t, n u s ng c u dao t ng ng l i c th lm cho s c m r ng, v th ni chung khng c s d ng. 15 - 5 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C u dao t ng ng l i, t i sao ch p d ng ng l i m t l n ho c ng l i hai l n m khng p d ng ng l i nhi u l n nh tm ho c m i l n? p: Khi ng dy x y ra s c c tnh t m th i, m s c ny sau khi ng n m ch s nhanh chng t ng m t (nh chim gy h i, st nh v.v...), l i d ng c u dao t ng ng l i c th nhanh chng khi ph c truy n i n, gi m thi u t n th t c a ng i s d ng. Nhng n u s c c tnh lu di th khng nn ti p t c truy n i n. B i v m t hai l n ng l i khng c th khng c ti p t c ng l i, ti p t c ng l i s c ng n m ch c tnh lu di s gy nn xung kch c a dng i n l n i v i h th ng i n l c, lm cng t c chng h ng, th m ch x y ra s c . V th khng c ng l i nhi u l n. 15 - 5 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Sau khi s a ch a dy c p i n ra c a tr m bi n i n, tr c khi ng c u dao truy n i n, t i sao a b o v c u dao ng l i ra kh i v n hnh? p: Ch y u l tnh n sau khi s a xong dy c p i n, c kh nng v dy t t m th i cha tho b m gy ra s c ng n m ch, khi n cho sau khi cng t c d u ng c u dao, hnh thnh dng i n ng n m ch nhi u l n che c t lm h ng thi t b ho c m r ng s c . V th , thi t b c u dao ng l i ph i a ra kh i v n hnh tr c khi truy n i n. 15 - 5 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao t ng ng ngu n d b (BZT) v a yu c u ph i nhanh chng v a qui nh c th i h n nh t nh? p: Th i gian t lc dy ci c a ngu n i n lm vi c m t i n p n khi ngu n i n p b t ng a vo g i l th i gian m t i n i v i ni s d ng th i gian ny cng ng n, phanh hm c a mt cng nh , t kh i ng cng d . Nhng tnh n sau khi h quang i m s c ng n m ch khi n ngu n i n lm vi c nh y c u dao t t, qu trnh kh ion ha i h i th i gian nh t nh. Cho nn, ni chung qui nh th i gian m t i n kho ng 1 - 1.5 giy. Th i h n thi t b t ng ng c u dao l i c a ng dy t i i n cng cng l do .
- Trang 331 -
CHNG XVII
K THU T I N T
17 - 1 Linh ki n i n t
17 - 1 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng ng h v n nng o i n tr chi u dng c a diode t i sao i n tr o c cc n c i n tr khc nhau th tr s i n tr khng nh nhau? p: Diode l linh ki n phi tuy n tnh, tr s i n tr c a n thay i theo s thay i c a i n p a vo. Khi dng ng h v n nng o i n tr c c dng c a diode, tuy i n p pin m cc n c i n tr khc nhau (tr n c R x 10k), s d ng l gi ng nhau, nhng i n tr trong tng ng khng gi ng nhau (i n tr trong c a n c R x 1 l nh nh t, cng v i s tng ln h s nhn c a n c i n tr , th i n tr trong c a n cng tng tng ng). V th i n p a vo 2 u diode c o khng nh nhau, k t qu lm cho i n tr diode b o ph n nh ra khc nhau. 17 - 1 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C m t s diode ho c t i n lm vi c d i i n p tng i cao, pht hi n th y b nng nh th ng, nhng sau khi tho ra, dng ng h v n nng o tnh nng c a linh ki n ny r t bnh th ng, t i sao? p: Hi n t ng ny g i l nh th ng nhi t. Mi ch t c a diode ho c t i n, d i tc d ng c a i n tr ng m nh, dng i n r tng ln, nhi t mi ch t nng cao, m nhi t qu cao s lm cho i n tr mi ch t gi m, thc y dng i n r ti p t c tng. C th , tu n hon x u d n khi n mi ch t b nh th ng. Lc ny n u l p t c c t ngu n i n khi n linh ki n c lm l nh k p th i, c khi v n c th khi ph c c ng mi ch t nh t nh. Lc ny dng thang i n tr c a ng h v n nng o ki m tra, o i n p trong ng h v n nng r t th p, khi o, mi ch t nng ln khng nhi u th ng th ng khng th pht hi n c linh ki n h ng. Cho nn diode ho c t i n pht hi n b nh th ng nhi t, th ph i thay k p th i, khng c ti p t c s d ng. 17 - 1 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng ng h v n nng o tr s i n tr trong m ch i n bng bn d n (transistor) t i sao ph i nh m i hn 1 u c a i n tr c o m i c th ti n hnh o? p: B i v trong m ch i n, th u c a i n tr m ti n hnh o th tr s r ch khng ph i tr s i n tr c a i i n tr c n o sau ti n hnh o th m 17 - 1 - 4 (Tr ng t n t i m ch r , n u khng nh m i hn 1 o c l tr s i n tr tng ng m ch n tr c n o. Ch c nh m i hn 1 u c a i b o m k t qu o chnh xc.
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 332 -
H i: Khi dng ng h v n nng o i n p chi u dng c a diode t i sao ph i u u "+" c a ng h vo u "-" c a diode v u u "-" c a ng h v i u "+" c a diode? T i sao ph i o n c R x 100? p: Khi dng ng h v n nng o i n tr l dng gn kh lm ngu n i n, m ch i n nguyn l bn trong c a n nh hnh 17 - 1 - 4. Qua hnh c th bi t u "-" c a ng h u v i u "+" c a ngu n i n, u "+" c a ng h u v i u "-" c a ngu n i n. V th khi dng ng h v n nng o i n tr , chi u dng c a diode ph i u theo cch trn, n u khng s chuy n thnh o i n tr ng c chi u. Dng i n ng n m ch n c R x 1 c a ng h v n nng thng th ng l 100 ~ 200mA. Cn dng i n chi u dng c a r t nhi u diode bn d n u khng v t qua 100mA. N u dng n c R x 1 o, khi i n tr chi u dng c a diode bn d n r t nh th dng i n ch y qua diode g n b ng v i tr s dng i n ng n m ch c a n c R x 1, c th lm chy diode. Cn dng i n ng n m ch c a n c R x 10 v R x 100 so v i n c R x 1 l n l t gi m cn 1/10 v 1/100. Cho nn khi dng n c R x 100 (ho c dng R x 1k) o i n tr th dng i n s khng v t qua tr s cho php c a diode. 17 - 1 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao cng t c ti p c n (proximity switch) bn d n khng nn dng trong my ci m b i phoi s t gia cng r t nhi u? p: Cng t c ti p c n bn d n ni chung l m ch i n do b dao ng v b khu ch i t o thnh. Khi phi n kim lo i d n t ti p c n v i u c m ng c a cng t c, m ch i n ng ng dao ng, bng bn d n c p cu i thng m ch, rle i u khi n c dng i n ch y qua nn th c hi n ng tc. Khi phi n kim lo i tch kh i u c m ng, dao ng khi ph c, rle nh ra. Cng t c ti p c n bn d n l thng qua s chuy n d ch v tr c a phi n kim lo i d n t v ng tc c a rle i u khi n my ci ho t ng. N u phoi s t gia cng c a my qu nhi u, phoi s t ti p c n u c m ng cng s d n t i s thay i tr ng thi c a cng t c, nh h ng ho t ng bnh th ng c a my ci. V th cng t c ti p c n bn d n khng nn tr c ti p s d ng trong my ci m phoi s t gia cng qu nhi u. 17 - 1 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bo m ch t h p MOS t i sao dng gi y thi c ng gi b o qu n? p: Tr khng u vo c a lo i linh ki n t h p ny v cng l n, r t d b nh h ng bn ngoi m c m ng ra i n p c m ng u vo, cho d linh ki n cha u vo m ch i n cng s b h ng. Cho nn khi b o qu n, ph i dng gi y thi c ng gi, che ch n linh ki n trnh nh h ng bn ngoi, v lm cho cc chn c a n ng n m ch, trnh h ng. 17 - 1 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong m ch transistor, khi rle lm ph t i u n i ti p trong m ch c c gp transito cng su t, trnh cu n dy c a rle sinh ra cao p lm h ng transistor khi transistor ng t m ch, thng th ng u d u song song m t diode phng thch hai u cu n dy. Phng php ny s c nh h ng g i v i tnh hnh ho t ng bnh th ng c a rle?
- Trang 333 -
p: Khi transistor ng t m ch, rle phng thch, do c diode m ch c nh, nng l ng trong m ch t rle s phng i n qua m ch kn do diode v cu n dy t o thnh, t c phng i n c a n do thng s th i gian c a m ch phng i n quy t nh. V th , rle c u song song diode phng thch, khng l p t c phng thch m ko di th i gian phng thch, tc d ng ko di ny, c khi d n n h th ng ch u s i u khi n c a rle, ho t ng khng bnh th ng. 17 - 1 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bng hi u ng tr ng MOS t i sao d b nh th ng? Khi s d ng c n lu g? p: V k t c u, bng hi u ng tr ng MOS khc v i bng bn d n ph thng, thu c tr khng u vo r t cao, i n dung phn b gi a c c l i c a n v i ngu n, c c r v lt g c r t nh , i n tr cch i n r t cao, nn g i l bng hi u ng tr ng ki u cch i n. ng th i thu c d n v t cao, gi a c c l i v lt g c ch c m t l p oxy ha r t m ng, i n p nh th ng c a n ni chung d i 50 vn. Do i n dung phn b c a c c l i nh , i n tr cch i n cao, v th m cho d ti p xc ngu n i n p v i i n tr trong r t cao nh i n th c m ng c th , cng d n n xuyn th ng do i n tch khng c ng phng thch. V th khi s d ng, khng c ty ti n ch m tay vo c c l i, khi khng s d ng (b o qu n ho c v n chuy n) ph i ng n m ch cc c c, nh m phng ng a i n th c m ng bn ngoi nh th ng c c l i; trong s d ng u vo tuy t i khng c tr ng, khi hn n i ph i tho m hn ra kh i ngu n i n, l i d ng nhi t cn l i c a n hn, khi thi t k m ch i n khng c qun b tr m t s linh ki n b o v qu p cho m ch i n bng hi u ng tr ng MOS.
- Trang 334 -
17 - 2 Thirixto
17 - 2 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng ng h v n nng o i n tr gi a c c c a v i c c m c a thirixto, t i sao tr s i n tr thu n chi u, ng c chi u khc nhau? C ph i tr s i n tr cng nh cng t t? p: C c c a i v i c c m c a linh ki n thirixto l m t ti p gip P - N, cho nn tr s i n tr thu n chi u, ng c chi u khc nhau. Chnh l ch c tnh vn ampe c a c c c a linh ki n cng nhn hi u cng r t l n. Cho nn khng th l y l n tr s i n tr c c c a xc nh c tnh t t x u. N u tr s i n tr o c b ng 0, ho c v cng l n, ch ng t gi a c c c a v c c m ng n m ch ho c h m ch, linh ki n ny khng th s d ng c n a. 17 - 2 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Lm sao phn on thirixto t t x u b ng phng php n gi n nh t? p: Mu n phn on thirixto t t hay x u, ngoi dng ng h v n nng o tr s i n tr thu n chi u ng c chi u c a c c m v c c i u khi n c a n ra, cn c th phn on b ng phng php sng, t i c a bng n. Nh th hi n hnh 17 - 2 - 2, u n i ti p bng n dy tc v i thirixto r i u vo m ch bi n th t ng u, t t i u ch nh i n p c a bi n p n i n p nh m c c a thirixto, lc ny bng n ph i khng sng. Sau u pin kh E (1.5 - 9 vn, c c dng u v i c c i u khi n) vo gi a c c i u khi n v c c m c a linh ki n thirixto, r i t t i u ch nh i n p, bng n sng d n, i u ny ch ng t thirixto t t. Ng c l i, thirixto h ng. 17 - 2 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n p xc pht c a thirixto kho ng 3 - 10 vn, t i sao dng ng h v n nng o khng ra? p: Ni chung r ng xung xc pht c a thirixto ch c vi ph n nghn/giy, tuy tr s nh c a i n p xung c m y vn n m y ch c vn, nhng do tr s bnh qun c a n r t nh , cho nn dng ng h v n nng o khng ra. Mu n phn on c m ch xung xc pht hay khng c th quan st b ng my hi n sng. 17 - 2 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cn c vo dng i n nh m c c a thirixto xc nh dng i n m n s d ng, t i sao ph i cn c vo hnh sng ch nh lu tnh? p: thirixto cho php dng i n l n hay nh ch y qua l do nhi t cho php c a li quy t nh, cn m c pht nhi t th do tr s h u hi u c a dng i n quy t nh. Tiu chu n k thu t qui nh, v i nhi t mi tr ng l + 40oC v i u ki n lm mt qui nh, trong m ch i n n a sng hnh sin, t n s lm vi c m t pha, ph t i c tnh i n tr , thirixto hon ton d n thng, khi nhi t ti p gip n nh khng v t qu tr s nh m c, th dng i n bnh qun ] n nh t cho php l dng i n nh m c c a linh ki n ny. Trong ng d ng th c t , hnh th c dng i n ch nh lu, lo i ph t i,
- Trang 335 -
gc d n thng, hnh sng dng i n u khc nhau, quan h gi a tr s bnh qun v i tr s h u hi u cng s khc nhau. Cho nn, khi xc nh tr s dng i n s d ng cho php c a thirixto ph i tnh theo hnh sng ch nh lu. D i i u ki n tiu chu n, quan h gi a tr s h u hi u v tr s bnh qun c a dng i n cho php ch y qua l I = 1.57 Id. T c thirixto c dng i n nh m c 100 ampe th tr s h u hi u c a dng i n cho php l 157 ampe. N u l m ch ton sng m t pha khi d n thng hon ton th quan h gi a tr s h u hi u v i tr s bnh qun l I' = 1.11 I'd. So v i tiu chu n, khi I = I', I'd = 1.414Id, lc ny m t thirixto 100 ampe c th s d ng 140 ampe. 17 - 2 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: thirixto c i n p nh m c l 300 vn, li u c th tr c ti p s d ng lm ch nh lu trn i n l i 220 vn c khng? p: i n p i n l i 220 vn th i n p tr s nh c a n l 310 vn. Do i n l i c qu p, yu c u linh ki n ph i c d nh t nh. Cho nn thirixto mu n ch n ng ph i ch u p trn 500 vn. i n p nh th ng c a thirixto l i n p lm vi c danh xng c ng v i 100 vn. V th i n p nh m c c a thirixto s d ng trn ngu n i n xoay chi u 220 vn ph i ch n 550 vn. i n p nh th ng c a diode g p hai l n i n p lm vi c tiu chu n, t c i n p nh th ng c a diode 300 vn l 600 vn, cho nn c th ch n s d ng diode c i n p nh m c 300 vn. 17 - 2 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Sau khi ng t ph t i ra (nh th hi n hnh 17 - 2 - 6, ng t K ra) vn k khng hi n th , c ph i do thirixto h ng? p: Mu n duy tr thirixto d n thng, ngoi vi c ph i c i n p c c dng chi u dng v tng i n p xc pht i v i c c i u khi n ra, cn ph i b o m dng i n c c dng khng nh hn dng i n duy tr c a n (t c dng i n nh nh t c n thi t thirixto duy tr tr ng thi d n thng). i n p trong c a vn k r t l n, sau khi ng t ph t i c a m ch i n ch nh lu thirixto th dng i n ch y qua vn k nh hn dng i n duy tr, thirixto khng th duy tr d n thng nn b ng t, vn k cng khng hi n th . V th , vn k khng hi n th khng th hi n thirixto h ng. Khi s a ch a ph i o xem thirixto c i n p ra khng, ph i u ph t i o. 17 - 2 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M ch thirixto ph t i c m ng, t i sao c lc x y ra hi n t ng thirixto sau khi d n thng l i ng t? p: thirixto khi ch u i n p c c dng chi u dng, sau khi c c i u khi n c thm xung xc pht, thng m ch, xung xc pht m t, dng i n c c dng nh nh t c n thi t c th lm cho thirixto duy tr tr ng thi, g i l dng i n nu gi . Dng i n nu gi khng cng l dng duy tr, thng th ng, dng nu gi c a thirixto ph i l n hn m y l n so v i dng i n duy tr. Khi trong m ch thirixto c ph t i tnh c m ng th sau khi xc pht thirixto, dng i n trong m ch i n (t c dng i n c c dng) s t 0 t t tng ln. i n c m cng l n th dng i n tng ln cng ch m. Lc ny, n u r ng c a m ch xung xc pht khng th c kh nng dng i n c c dng cha ln t i dng i n nu gi , xung xc pht m t, nn thirixto khng th duy tr d n thng, nn b ng t.
- Trang 336 -
- Trang 338 -
p: M ch i n nh th hi n hnh 17 - 4 - 1 (a) l m ch chuy n pha R - C, khi thay i tr s R, Uab khng thay i v l n, pha c a n bi n ng trong 0 ~ 180o. B i v, khi i n p (ngu n i n) bn s c p bi n th l tr s c nh, th i n p
U EF bn th c p cng c nh, m ph t i c a n l do R - C t o thnh, nn dng i n I C trong cu n dy th c p th hi n tnh i n dung, i n p v t tr c U EF , s t p U R
. . . .
.
p gi a i m gi a U EF n R - C, khi thay i R, s t p trn R, C lun lun th a mn cng th c trn v thnh gc vung, nn qu tch c a i m D l n a ng trn l y
U EF lm ng knh, v th , R tuy thay i, nhng Uab lun lun b ng
.
1 . U EF , m 2
17 - 4 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao gi a ba chn c a transistor ti p gip n khng b nh th ng ho c h m ch, nhng trong m ch i n l i khng th xc pht thirixto? p: i u ny ch y u l do t l phn p c a transistor ti p gip n c ch n qu nh gy nn. N u t s phn p qu nh , khi m t s tham s c a m ch i n v nhi t mi tr ng thay i, i n p nh i m c a transistor tr nn nh s lm cho bin tn hi u xung u ra qu nh nn khng th xc pht thirixto lm vi c c. 17 - 4 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong m ch xc pht thirixto c a transistor ti p gip n (xem hnh 17 - 4 - 3) i u ch nh nh bi n tr Re, c th lm cho i n p u ra d n d n tng ln, khi Re t n tr s no , n u l i ti p t c gi m nh , i n p u ra t ng t s t xu ng. T i sao? p: i u ch nh tr s i n tr R s lm thay i thng s th i gian n p i n c a ngu n i n i v i t C. Tr s i n tr Re cng nh th t c n p i n c a ngu n
- Trang 339 -
i n i v i C cng nhanh, khi n i n p uC trn C t n i n p nh c a transistor ti p gip n, t c th i gian pht ra xung u tin cng s cng s m, lm cho gc m c a thirixto l n ln, i n p u ra tng cao. Nhng sau khi transistor ti p gip n d n thng, khi tr s i n tr Re nh hn m t tr s no , do dng i n c a ngu n i n thng qua Re a n c c pht e c a transistor ti p gip n v t qu dng i n i m y c a n, gi a e v c c g c b1 khng th khi ph c tr ng thi ng t, m v n thng, C n p khng c i n, m ch xc pht khng th pht xung n a, t khi n i n p ch nh lu c a thirixto t t xu ng. phng ng a x y ra hi n t ng ny, c n cn c vo tr s i n tr nh nh t v l n nh t c a Re, dng m t i n tr c nh v m t bi n tr u n i ti p u vo m ch i n. 17 - 4 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ph i dng c u ch t c nhanh b o v thirixto? C th thay b ng c u ch ni chung khng? p: Kh nng dng i n ch u p c a thirixto tng i nh , c u ch t c nhanh c b i s qu dng gi ng v i thirixto th c th t dy ch tr c khi thirixto b ph ho i. Cn th i gian t dy ch c a c u ch ni chung tng i di, khng th c tc d ng b o v . Cho nn, thirixto ph i dng c u ch t c nhanh b o v . N u dng i n nh m c c a thirixto tng i l n m dng i n ph t i tng i nh , khi c thi t b h n ch dng i n ng n m ch, th c th dng c u ch ni chung b o v . 17 - 4 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: thirixto u trong m ch, t i sao th ng u song song vo hai u n m t m ch nhnh m c n i ti p i n tr t i n (nh hnh 17 - 4 - 5)? p: l bi n php b o v phng ng a thirixto b ph h ng do qu p t c th. B i v s thng, ng t c a h th ng, i n p d p c a i n l i ho c s thng ng t c a chnh thirixto u c th d n n thirixto b nh th ng do ch u qu p t c th. Sau khi u song song t i n C, n u x y ra qu p, do i n p hai u t i n ch c n p i n m d n d n tng cao, khng th t bi n. Sau khi thirixto c xc pht d n thng, t i n s phng i n qua linh ki n, t khi n thirixto trnh c s t p kch c a qu p. Nhng ch u song song m t t i n l khng c, b i v n u i n p n p tng i cao, khi phng i n s c dng i n r t l n ch y qua thirixto c th lm chy thirixto. V th ph i u n i ti p m t i n tr n a vo t i n h n ch dng i n phng v tng th i gian phng i n, ng th i gi a i n c m v i n dung trong m ch i n c th t o thnh m ch dao ng, lc ny R l i c tc d ng lm nh t, phng ng a dao ng cao t n nh h ng n ho t ng bnh th ng c a h th ng.
- Trang 340 -
17 - 4 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao diode cng quy cch khi s d ng u n i ti p ph i u song song m t i n tr cng tr s (xem hnh (17 - 4 - 6 (a)), khi s d ng u song song ph i u n i ti p m t i n tr cng tr s (xem hnh b)? p: S sai bi t c a i n tr ng c chi u diode cng qui cch r t l n, cho nn khi s d ng u n i ti p, i n p ng c chi u m m i bng ph i ch u u khc nhau xa, i n p ng c chi u m diode c i n tr ng c chi u l n ph i ch u s tng i cao, nn c kh nng b nh th ng. Sau , cc bng khc, do ph i ch u ton b i n p, cng s l n l t b nh th ng. Cho nn khi s d ng u n i ti p, m i diode u ph i u song song m t i n tr cn b ng i n p cng tr s . i n tr chi u dng c a diode cng qui cch cng m i lo i m t khc, khi s d ng u song song, diode i n tr chi u dng nh s c dng i n ch y qua l n. trnh dng i n t p trung trn diode i n tr chi u dng nh gy chy h ng, v th khi s d ng u song song, m i diode u ph i u n i ti p m t i n tr cn b ng dng i n cng tr s .
17 - 4 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: u u dy vo xoay chi u c a thi t b ch nh lu sau khi n i vo b h p thu tr dung, t i sao ph i u vo m t phi n selen phi tuy n tnh (nh th hi n hnh 17 - 4 - 7)? p: B h p thu b ng tr dung RC c th c ch qu p thao tc trong ph m vi cho php. Nhng khi l i i n b st nh s sinh ra qu p th i gian ng n, tr s nh cao, m ch h p thu RC c thng s th i gian c nh, c kh nng s phng i n khng k p ho c t i n b nh th ng nn khng th c ch cc lo i i n p ny. Phi n selen c c tnh phi tuy n tnh ng c chi u tng i d c. V phi n selen n i i, khi i n p bnh th ng, lun c m t nhm vo tr ng thi ng c chi u, dng i n r r t nh . Khi qu p g n b ng tr s cho php, c tnh ng c chi u xu t hi n chuy n ngo t, dng i n r tng ln, i n p l i c b n khng i (ni chung ch n l tr s nh qu p thao tc do b tr dung h n ch ), l i do di n tch phi n selen tng i l n, c th tiu hao cng su t t c th tng i l n nn khng b ph ho i. Cho nn, phi n selen c th ng vai tr h n ch i n p v phng thch nng l ng.
- Trang 341 -
17 - 5 M ch Ch nh lu
17 - 5 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong m ch ch nh lu n a sng nh th hi n hnh 17 - 5 - 1 (a), khi u song song t l c sng C, t i sao diode D th ng c hi n t ng h ng t ng t?
i n n p i n ban u r t l n ch y qua D. Ngoi ra, khi cha u song song C, i n p ng c chi u l n nh t m D ch u ng l 2 U2; sau khi u song song C, khi ngu n i n n p bn chu k dng, i n p hai u C g n b ng 2 U2; khi bn chu k m l i c ng n i ti p v i i n p ngu n 2 U2, khi n i n p ng c chi u l n nh t m hai u D ch u ng tng n 2 2 U2 nh th hi n hnh (a), (c). Cho nn, khi ch n s d ng diode D, n u trong m ch i n ch nh lu n a sng, tr c v sau khi u song song t C, th dng i n ch y qua D v i n p ng c chi u l n nh t m n ch u ng c s chnh l ch tng i l n, th nn diode D c kh nng b chy ho c nh th ng. 17 - 5 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n p u vo xoay chi u c a m ch i n ch nh lu ki u c u nh th hi n hnh 17 - 5 - 2 (a) l 36 vn, i n p u ra m t chi u khng t i l 32 vn, sau khi tng thm t i n 50F (nh hnh (b)), o l i i n p u ra, c th t kho ng 50 vn. T i sao? p: B i v, tr c khi tng thm t i n, i n p m vn k m t chi u ki u i n t o c l i n p m t chi u m ch xung, kim ng h hi n th l tr s bnh qun c a i n p m ch xung ny.
Ubnh qun =
U hu hieu 1.11
36 32V . 1.11
Sau khi tng thm t i n, t i n s n p i n v i tr s nh i n xoay chi u, sau khi n p y, i n p u ra t tr s nh, do i n tr trong c a vn k ki u i n t v cng l n, dng i n r t nh , cho nn tr s hi n th g n b ng i n p tr s nh.
- Trang 342 -
Utr
s nh=
1.41 x Uh
u hi u=
1.41 x 36 = 50V.
17 - 5 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M ch ch nh lu ki u c u m t pha (nh th hi n hnh 17 - 5 - 3 (a)) do 4 diode ki u 2CZ13D t o thnh, trong s d ng, n u x y ra s c , lun lun h ng c hai diode m t khi h ng m t. T i sao? p: l do di n tch ti p gip PN c a diode h 2CZ tng i l n, kh b chy t m d b nh th ng gy ra. B n diode chia thnh hai nhm u song song
trn ngu n i n xoay chi u, khi m t chi c trong , nh D1 do qu p (ho c qu dng) b nh th ng, n s m t tnh nng d n i n, c th coi g n nh l m t dy d n. Lc ny D2 s tng ng nh tr c ti p u song song vo ngu n i n, v dng i n khng ch y qua i n tr ph t i, cho nn dng i n ch y qua n s v t xa dng i n cho php l n nh t c a n , nn cng b nh th ng. N u bn pha xoay chi u u vo c u ch (xem hnh (b)) th c u ch s t tr c khi cha c dng i n cho php l n nh t ch y qua diode, t m b o v c diode. 17 - 5 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M ch ch nh lu ki u c u ton sng diode nh th hi n hnh 17 - 5 - 4. khi D2 h m ch ho c ng n m ch, dng i n, i n p u ra c thay i g? p: N u D2 h m ch, khi ngu n i n bn chu k dng, gi thi t c c tnh c a e2 l trn dng d i m th Dl, D3 thng m ch ph t i RL c c i n p ch nh lu n a sng. Khi ngu n i n bn chu k m, c c tnh c a e2 l trn m d i dng, do D2 h m ch, nn khng c dng i n ch y qua RL, do trn RL khng c i n p. C th th y, D2 h m ch, m ch ch nh lu ton sng bi n thnh m ch ch nh lu n a sng, dng i n u ra IL v i n p u ra UL u gi m 1/2 so v i m ch ch nh lu ton sng. N u D2 ng n m ch. Khi ngu n i n bn chu k dng, gi thi t c c tnh e2 l trn dng d i m, ton b e2 a n hai u D3 d n thng chi u dng nn b ng n m ch, dng i n ng n m ch r t l n c kh nng lm chy D3 gy h m ch, cu i cng khi n i n p u ra v dng i n u ra b ng 0. Khi ngu n i n bn chu k m th c c tnh c a e2 l trn m d i dng, do D3 h m ch cho nn D4 v n c th lm vi c, lc ny trn RL c c i n p ch nh lu n a sng. C th th y D2 ng n m ch c th lm chy c D3, khi n m ch i n ch nh lu c sng ki u c u bi n thnh m ch ch nh lu n a sng.
- Trang 343 -
17 - 5 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t b ch nh lu (n a sng, khng l c sng v n p) n p i n cho c qui, nhng i n p u ra l i tng cao hn so v i khi khng t i. T i sao? p: Hnh sng i n p u ra khi khng t i l n a sng, c m t n a th i gian i n p b ng 0, tr s bnh qun c a n b ng 0.32 l n tr s nh. Sau khi u c qui vo, ch c n i n p c qui th p hn tr s nh l c th n p i n, nhng i n p u ra khng s t t i 0, cho nn tr s bnh qun tng ln. 17 - 5 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Lm sao l i d ng hai phi n ch nh lu ki u c u b ng n m ch m t nhnh (nh th hi n hnh 17 - 5 - 6 (a)) t o thnh m t b ch nh lu ki u c u hon ch nh? Tham s dng i n, i n p nh th no?
p: Phi n ch nh lu ki u c u l m t th hon ch nh, b t k m t nhnh no b ng n m ch u m t ch c nng ch nh lu nn khng th s d ng. L i d ng hai phi n ch nh lu v d ng ny c th lm l i thnh m t b ch nh lu ki u c u c ch. Cch u dy c a n nh th hi n hnh (b). u song song u ra "+","-" c a hai phi n ch nh lu c lm u ra "+","-" c a c u ch nh lu m i. u vo c a ngu n i n xoay chi u u u vo xoay chi u bn linh ki n hon ton t t c a hai phi n c u, u vo xoay chi u c a hai phi n c u c nhnh b ng n m ch tr ng, nh v y s lm thnh b ch nh lu ki u c u hon ch nh. B ch nh lu ki u c u m i t o thnh, tham s dng i n, i n p u c th theo tham s c a b ch nh lu ki u c u c, ch c th tch l g p hai l n so v i tr c. 17 - 5 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Hi n c 3 my n p i n m m i m ch ch nh lu c th i u ch nh l m t pha n a sng, m t pha ton sng v ba pha n a sng, m i lo i m t my. Tr s bnh qun c a dng i n n p u ra u l 15 vn. C u ch u ra li u c th ch n l n b ng nhau? T i sao? p: Khng th ch n l n b ng nhau. B i v ch n c u ch l cn c vo tr s h u hi u c a dng i n, cn dao ng hnh sng c a dng i n u ra my n p tng i l n, tr s h u hi u l n hn nhi u tr s bnh qun, cho nn dy c u ch ph i ch n l n hn nhi u tr s bnh qun c a dng i n n p u ra. Hi n c tr s bnh qun c a dng i n u ra l 15 ampe, nhng m ch ch nh lu n a sng m t pha c m i chu k d n i n m t l n, tr s nh dng i n c a n r t l n, do tr s h u hi u cng l n nh t, dy c u ch cng ph i ch n l n nh t (kho ng 50 ampe); m ch ch nh lu ton
- Trang 344 -
sng m t pha m i chu k d n i n hai l n, do tr s nh v tr s h u hi u c a dng i n nh hn n a sng m t pha, nn dy c u ch cng ch n nh hn m t cht (kho ng 40 ampe). Tr s nh v tr s h u hi u c a dng i n m ch ch nh lu n a sng ba pha l nh nh t, cho nn dy c u ch cng ch n nh nh t (kho ng 30 ampe). 17 - 5 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B ph n m t chi u c a m ch ch nh lu c u, tr c ti p dng i n l i 220 vn, t i sao khng th ti p t?
p: Trong h th ng cung c p i n h 4 dy ba pha, i n xoay chi u 220 vn l do m t s i dy pha v dy t t o thnh. Sau khi ti p t m t c c c a b ph n m t chi u, diode b li n b ng n m ch (xem hnh (a)). Khi b ph n xoay chi u lm vi c bn chu k dng c a ngu n i n, dng i n thng qua diode d, ph t i R tr v dy t c a ngu n i n, khi lm vi c bn chu k m c a ngu n i n th dng i n khng qua diode c v R m tr c ti p ng n m ch qua diode a, nn a chy. Cho nn, trong m ch ch nh lu c u tr c ti p dng i n l i 220 vn th b ph n m t chi u khng th ti p t. N u l p thm bi n th ngn cch vo b ph n xoay chi u (xem hnh (b)) th c th phng ng a diode b chy h ng khi x y ra s c ti p t c a R ho c m ch i n. 17 - 5 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong m ch ch nh lu c th i u khi n n a sng m t pha, nh th hi n hnh 17 - 5 - 9, v sao cho d l ph t i i n tr thu n, h s cng su t c a ngu n i n cng nh hn 1, m gc i u khi n cng l n th h s cng su t cng th p? p: Trong m ch ch nh lu c th i u khi n n a sng m t pha, i n p ngu n i n l sng sin, i n p t c trn ph t i l d ng sng c a sng sin sau khi b c t b m t ph n, m gc i u khi n cng l n th ph n b c t cng cng nhi u. T s gi a tr h u hi u c a i n p trn ph t i v tr h u hi u c a i n p ngu n nh hn 1, m gc i u khi n cng l n th t s cng nh , cng su t c ch do ngu n i n cung c p (b qua t n hao thirixto) b ng tch gi a tr h u hi u c a i n p trn ph t i v tr h u hi u c a dng i n ph t i, cn cng su t th c t do ngu n i n cung c p b ng tch gi a tr h u hi u c a i n p ngu n v tr h u hi u c a dng i n ph t i. Cho nn, cho d l ph t i i n tr thu n, t s gi a cng su t c ch v cng su t th c t do ngu n i n cung c p, t c h s cng su t c a ngu n i n cng nh hn 1, m gc i u khi n cng l n th h s cng su t cng th p.
- Trang 345 -
17 - 5 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi m ch ch nh th nh hnh 17 - 5 - 10 (a), n u rle J1, Jg ht, J2 cha ht, dng vn k o c i n p i m K2 i v i t c tr s g n b ng ngu n + Ea. T i sao? p: ng th i v i vi c t i n p dng vo gi a c c dng, c c m c a thirixto KG, cho c c c ng c a n thng v i dng xc pht , th KG t tr ng thi ng ch n chuy n sang tr ng thi d n thng. Khi J1, Jg ht, KG1 do th a mn i u ki n thng m ch nn d n thng. Hnh (b) l m ch i n tng ng c a hnh (a). Qua hnh
c th bi t: do tr c ti p n i thng nhau nn 1P2 c a KG1 v 2P2 c a KG2 vo i n th b ng nhau. V th , 1P2 - 2P2 - 2N2 tng ng v i 1 diode chi u dng, do , sau khi KG1 d n thng, + Ea thng qua 1P1 - 1N1 - 1P2 (2P2) - 2N2 ging ln i m K2. cho nn dng vn k c th o c i n p gi a K2 v i t c tr s g n b ng +Ea (kho ng tr s s t p c a KG nh ). Do i n p xc pht Eg < Ea, v th sau khi KG1 d n thng, i n p 2P2 i v i t l n hn tr s E , t lm cho diode D ch n ng t, t c Eg s khng ging ln i m K2. Tuy i n th c c m c a KG2 i v i t tng i cao, nhng do tr s i n tr c a KG2 tng i l n s khng ko n i ph t i. N u tng thm m t diode b ph n xc pht (hnh (c)) th K2 i v i t khng t n t i i n p tng i cao n a. 17 - 5 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong m ch chnh c a ch nh lu thirixto hnh 17 - 5 - 11, diode D c tc d ng g? C c tnh c a n n u u nh m s c h u qu g? p: c i m c a ph t i c tnh c m ng l s thay i c a dng i n i sau thay i c a i n p. th i i m i n p c c dng thirixto v t qua i m 0, mu n t ng ng t, th hai u ph t i c tnh c m ng s sinh ra th i n ng c m ng; cn c nh lu t Lenx, chi u c a i n th t c m lun lun c n tr s thay i c a dng i n, t c u b l dng, u a l m. N u khng c diode D th i n th c m ng ny s thng qua diode D1, D2 ho c D3, D4 a n hai u c c dng v c c m c a thirixto 3CT. Do lc ny 3CT cn cha k p hon ton khi ph c kh nng c n ch n cho nn s d n thng khi khng c tn hi u xc pht, t lm m t tc d ng i u khi n c a thirixto. Sau khi u diode D vo, i n th c m ng ni trn s thng qua diode D nhanh chng ng n m ch, b o m s ho t ng bnh th ng c a thirixto. Diode D c th lm
- Trang 346 -
dng i n c a ph t i c tnh c m ng ti p t c thng m ch, th ng g i l "diode ti p dng". N u u nh m c c tnh, s tr thnh ng n m ch i v i ngu n i n ch nh lu (D1 - D4), s gy ra s c ng n m ch. 17 - 5 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Hnh 17 - 5 - 12 (a), (b) l hai lo i m ch ch nh lu c u n a i u khi n m t pha ph t i i n c m, c th u ho t ng bnh th ng khng? p: Trong m ch i n hnh (a), khi i n p ngu n qu 0 th diode i dng, khi xc pht th thirixto i dng. N u t ng t gi m gc d n thng xu ng b ng 0 ho c c t m ch i u khi n, th do dng i n ph t i c tnh i n c m duy tr dng i n lin t c ch y qua diode khi thirixto bn chu k m c a ngu n i n, hnh thnh m ch kn, cn khi bn chu k dng th thirixto ti p t c d n thng, t x y ra hi n t ng khc th ng l m t thirixto lun d n thng, cn hai diode lun lu thng m ch. Cho d xung xc pht ng ng xc pht, nhng thirixto ng ch n khng c, trn ph t i v n gi l i i n p u ra tng ng v i ch nh lu n a sng m t pha, ch khng th s t p ph t i xu ng n 0. V th , m ch i n hnh (a) do cha u song song diode ti p dng vo hai u ph t i i n c m nn khng th ho t ng bnh th ng, g i l "m t tc d ng i u khi n". Dng i n ph t i i n c m c a hnh (b) c th thng qua D1 - D2 hnh thnh m ch kn dng i n lin t c, khi bn chu k m c a ngu n i n th thirixto t ng ng t, cho nn c th ho t ng bnh th ng. Nhng c n ch : n u c hai thirixto dng chung m t m ch i n xc pht th bi n th m ch xung ph i c hai cu n dy u ra, v phng nghim ng t u nh m dy ho c ng n m ch l n nhau. 17 - 5 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong m ch ch nh lu c u c th i u khi n m t pha, dng i n p 220 vn tr c ti p ch nh lu (nh hnh 17 - 5 - 13) t i sao i n p nh m c c a linh ki n ch nh lu 1D, 2D th p hn i n p nh m c c a thirixto IKG, 2KG? p: Trong m ch ch nh lu nh hnh th hi n, i n p thu n chi u l n nh t, i n p ng c chi u l n nh t m thirixto ch u ng v i n p ng c chi u l n nh t m diode ch u ng u l tr s nh c a i n p u vo; t c 2 x 220 = 311V. Xt t i i n l i c qu p, do i n p nh m c c a thirixto th ng ch n b ng 1.5 ~ 2 l n tr ln tr s nh c a i n p lm vi c th c t ; ni chung ch n 500 vn tr ln. i n p chuy n ngo t chi u dng c a thirixto tr i 100 vn g i l i n p ch n c n chi u dng. i n p nh th ng m t chi u tr i 100 vn g i l i n p tr s nh ng c chi u; tr s tng i nh trong i n p tr s nh ng c chi u v i n p ch n c n chi u dng l i n p nh m c c a linh ki n ny. Cho nn, di n p chuy n ngo t chi u dng ho c i n p nh th ng ng c chi u c a 1KG, 2KG c i n p nh m c 500 vn l 600 vn.
- Trang 347 -
Cn i n p lm vi c ng c chi u cao nh t c a diode b ng m t n a i n p nh th ng ng c chi u, do khi ch n i n p lm vi c ng c chi u c a l , 2D trong m ch i n ny l 300 vn th tr s i n p nh th ng ng c chi u c a n cng ] 600 vn. Do i n p nh m c c a diode c l ng d tng i l n, cho nn cho php i n p nh m c c a n ch n th p hn thirixto. Nhng trong th c t , gi m nh qui cch c a linh ki n th ng ch n tr s i n p nh m c c a diode gi ng nh thirixto. 17 - 5 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Gi a c qui c n n p i n v i thi t b ch nh lu Silic c l p m t o n cp i n b c kim. Cn c vo l ng t i dng i n th ti t di n cp i n . Nhng sau khi dng l i nng gh g m. V sau em dy cp ny dng vo m ch t tr ng kch t ch nh lu thirixto c a my i n xoay chi u, tuy dng i n l n hn nhng l i khng nng. T i sao? p: i n p u ra c a b ch nh lu Silic nh th hi n b ng ng nt li n trong hnh 17 - 5 14 (a) (khi ch nh lu 3 pha). Khi u (dy cp b c kim) ln c qui v i i n th ng c Eb nh th hi n b ng nt t, d i tc d ng c a hi u i n p ch nh lu v i n th ng c uz - Eb, n u i n tr trong c a c qui l ra th dng i n sinh ra l i = (uz - Eb)/rb , hnh sng c a n nh th hi n hnh (b), c th th y phn l ng xoay chi u c a dng i n r t l n. Dng i n ny ch y qua cp b c kim s c m ng ra dng i n trn v ngoi c a n, khi n cp i n nng ln. Nhng cng m t cp i n ny, khi s d ng trong m ch kch t , do nhm cu n dy kch t c a mt ng b l ph t i i n c m l n, dng i n ch y qua n khng th nhanh chng thay i, b l c sng thnh g n nh m t chi u, nn khng c m ng ra dng i n v ngoi, ch c n cp i n c ti t di n s khng pht nhi t. 17 - 5 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ch nh lu thirixto khng dng t i n l c sng? p: N u m ch ch nh lu thirixto dng t i n l c sng th khi thirixto qua xc pht d n thng s c dng i n n p cho t i n ch y qua thirixto. l n c a dng i n ny do hi u i n p ngu n v i n p t i n cng v i tr khng c a m ch kn c t o thnh b i ngu n i n v t i n quy t nh. Khi hi u gi a i n p ngu n v i n p c a t i n tng i l n m tr khng c a m ch kn l i r t nh s lm cho dng i n xung kch khi thirixto v a d n thng s r t l n. S tng ln c a dng i n m khi thirixto d n thng cho php l c h n. N u s tng ln v t qu tr s cho php c a thirixto s lm chy thirixto do b nng c c b . V th m ch ch nh lu thirixto khng nn dng t i n l c sng. 17 - 5 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong m ch ch nh lu ki u 0 ba pha, khng th dng b h c m xoay chi u o ki m dng i n ch nh lu? p: Phng php l i d ng b h c m xoay chi u o ki m dng i n ch nh lu bn pha xoay chi u ch c th s d ng trong m ch ch nh lu m pha xoay chi u khng c phn l ng m t chi u. Cn m ch ch nh lu ki u 0 ba pha, trong tnh hnh dng i n lin t c, trong m t chu k ch c 1/3 th i gian dng i n ch y qua cu n dy bn th c p bi n th ch nh lu, v th bn th c p bi n th l dng i n dao ng m t
- Trang 348 -
chi u. Thnh ph n m t chi u trong dng i n dao ng ny khng th t bn th c p ph n nh n bn s c p, ch c thnh ph n xoay chi u m i c th t bn th c p ph n nh bn s c p, cho nn dng b h c m xoay chi u khng th o chnh xc dng i n ch nh lu. i v i m ch i n ch nh lu nh th ny ph i tr c ti p o bn pha m t chi u. 17 - 5 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t bi n th ch nh lu ko hai my ch nh lu v n hnh song song (hnh 17 - 5 - 17 (a)), by gi mu n c i ti n thnh v n hnh n i ti p (hnh 17 - 5 - 17 (b)) c khng?
p: nng cao i n p m t chi u, c i ti n thnh cch u n i ti p nh hnh (b) l h t s c sai l m. B i v khi m t my bi n th ch nh lu ko hai b ch nh lu v n hnh th i m A, C trn m ch i n cng i n th , i m B, D cng i n th , n u n i B v i C l i m t ch s x y ra ng n m ch m t chi u nghim tr ng, hnh thnh dng i n ng n m ch r t l n, chy h ng linh ki n. Cho nn khng th i thnh v n hnh n i ti p nh hnh (b).
- Trang 349 -
- Trang 350 -
17 - 6 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Th c p c a bi n th my ch nh lu th y ngn t i sao nh t nh ph i u hnh sao? p: Khi th c p c a bi n th my ch nh lu th y ngn u theo hnh sao, dy gi a lm m ch v c a i n m t chi u, n u i sang cch u hnh tam gic th bn m t chi u khng c m ch kn n a. 17 - 6 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: My ch nh lu selen d b t i sao ph i nh k a vo s d ng? Cn my ch nh lu oxyt ng l i khng c n nh k a vo s d ng? p: My ch nh lu oxyt ng kh ht m, kh thay i tnh nng, cn my ch nh lu selen r t d ht m, thay i c tnh. Khi my ch nh lu selen lu khng s d ng s c c tnh "phn ha". Khi my ch nh lu nh v y a vo ho t ng, dng i n ng c chi u s tng ln r r t d n n qu nng, gi m th p hi u su t. Cho nn my ch nh lu selen d b ph i nh k a vo v n hnh, cho d khng t i cng c. Nhng khng c khng t i, b i v d i i n p tng i cao th dng i n ng c chi u tng ln, c th gy nng, xuyn th ng. 17 - 6 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng thang m c a ng h v n nng o m y phi n silic cao p ch u p 130kV th i n tr thu n ng c chi u c a n u v cng l n, c ph i cc phi n silic ny u h ng? p: B i v phi n silic cao p l n i ti p r t nhi u diode silic thnh kh i th ng nh t, tng ng v i n i ti p r t nhi u i n tr chi u dng ti p gip PN l i v i nhau, hn n a i n p trong c a ng h v n nng l i r t th p khng t n i n p ban u c a phi n silic, cho nn i n tr chi u dng c a phi n silic cao p s r t l n, cho d khi dng n c R x 10k c a ng h v n nng o th kim c a ng h cng khng ng y. i n tr ng c c a n cng l n hn. V th s c u v cng l n. Cho nn khng th dng ng h v n nng phn on phi n silic cao p t t hay x u. 17 - 6 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi l p b ch nh lu selen, lun ph i l p phi n c a n thnh d ng th ng ng m khng ph i n m ngang? p: Khi my ch nh lu selen ho t ng ph i t a nhi t. Khi l p th ng ng, khng kh gi a cc phi n khi b nng s b c ln trn, cn khng kh l nh t pha d i ht vo, hnh thnh i lu t nhin, c l i cho vi c t a nhi t. 17 - 6 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao my ch nh lu bn d n sau m t th i gian s d ng ph i nng cao i n p u vo xoay chi u? p: Thng th ng my ch nh lu bn d n (nh oxyt ng, selen) trong qu trnh v n hnh c hi n t ng lo ha, hi n t ng ny s lm cho i n tr chi u dng c a my ch nh lu t ng b c tng ln, t n hao cng tng theo, cng lm cho nhi t c a my ch nh lu tng ln (phi n selen s lo ha trong khi v n hnh 1000~2000 gi ,
- Trang 351 -
v sau s n nh). b o m i n p sau khi ch nh lu khng b s t th p, th ph i nng cao i n p u vo xoay chi u. 17 - 6 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: My ch nh lu selen ki u c u tng i lu khng dng, khi th nghi m s b khng pht hi n v n . T i sao sau khi cho ph t i vo, m t ph n phi n ch nh lu li n b chy h ng? p: Phi n ch nh lu selen 2 - 3 tu n khng dng th ph i ti n hnh x l "t o hnh" l i, n u khng s b chy h ng. l b i v phi n ch nh lu selen lu khng s d ng m t tc d ng bn d n. Phng php x l "t o hnh" l: Tr c tin cho dng i n, i n p b ng 50 - 70% vo my ch nh lu, th c p khng cho ph t i, v n hnh lin t c 3 - 4 gi , sau cho dng i n ph t i b ng 50%, v n hnh lin t c m t gi . Ti p cho i n p v u u dy ph t i s khng x y ra s c n a.
L P THI T K I N N C T I TPHCM TI LI U THAM KH O . M I V N TH C M C LIN H : lopthietkedien@gmail.com
TRI N KHAI B N V THI T K THI CNG
1. Cc lo i hnh cng trnh dn d ng v cng nghi p: Cn h cao c p, Nh cao t ng, Vn phng cho thu, Khch s n, khu thng m i, Khu ph c h p a nng; Nh x ng, nh my 2. Cc ho t ng thi t k trong t v n xy d ng i n: T khi b t u v k t thc m t d n, qu trnh hnh thnh d n, Thi t k i n trong chu i t v n xy d ng. 3. M t b b n v i n han ch nh cho t ng giai o n v thi t k b n v thi cng. 4. Cch c m t b n v ki n trc, k t c u, n c, thng gi v i u ha nhi t . 5. Cc h ng m c thi t k i n trong t ng h s thi t k cng trnh (d n) a. Trung th vo tr m i n: ng dy, thi t b ng c t trung th , thi t b o m c b n v thi t k mnh h a v th c hnh. b. Cc lo i tr m i n ang thi cng hi n nay: tr m n n, tr m treo , tr m nh , tr m phng c b n v thi t k mnh h a theo tiu chu n i n l c 2 v th c hnh c. H th ng n i t: nu ln cc lo i n i t, c b n v thi t k mnh h a v th c hnh. d. Ch ng st cho cng trnh dn d ng v cng nghi p: tnh ton nhu c u v m c c n thi t ch ng st, c tnh tan v b n v thi t k mnh h a v th c hnh
- Trang 352 -
Ghi ch : - Th i gian h c : h c hn 2 thng , tu n 3 bu i , b t u t 18h n 20h30 . - a i m h c : 63 Mai Th L u P.Daokao Q1 TpHCM ( cch vng xoay i n Bin Ph 20m), phng h c my chi u , phng l nh , yn tnh , r ng ri .. - H c ph : 3 tri u/1 ng i - Lin h :lopthietkedien@gmail.com ,.
- Trang 353 -
17 - 7
n p ngu n i n
17 - 7 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong thi t b n p ngu n i n b ng bng bn d n (transistor), m dng i n u ra nh khng c khu b o v qu dng, t i sao c lc xu t hi n hi n t ng khi v a u thng ngu n i n xoay chi u th bng i u ch nh l p t c h ng? p: Bng i u ch nh b h ng l do dng i n n p cho t l c sng u song song v i u ra c a thi t b n p ngu n i n transistor qu l n gy nn. Tnh hnh ny th ng x y ra nhi u trong tr ng h p i n p u ra tng i cao m t l c sng u ra l i tng i l n. 17 - 7 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: u ra c a b n p xoay chi u i n t c cho php ti p t khng? p: u ra c a b n p xoay chi u i n t khng cho php ti p t. B i v b n p xoay chi u i n t l sau khi n i ti p b khu ch i t T2 v bi n th t ng u T1 r i u v t gi a ngu n i n u vo v i u ra, (xem hnh 17 - 7 - 2) thng qua dng i n bo ha 1 chi u c a cu n dy th c p T2 i u khi n b khu ch i t thay i tr khng c a n nh m i u ch nh i n p ra. Trong u vo A, B n u A l y pha, B l dy "khng" th u ra C i v i t l 220V, u D i v i t l "khng", n u hon i A v B th D i v i C l 220V, C i v i t c th l vi ch c vn, t c i n p gi a cu n dy nng p 2 v 3 c a T1. N u d u ra c a b n p i n tr ti p t th khng th ho t ng bnh th ng. B i v sau khi ti p t u C, khi A l dy pha th 220V s a n gi a c a cu n dy nng p 2 v 3 T1 t o ra qu t i. Khi B l dy pha th A v C l cng i n th , cu n dy nng p b ng n m ch. N u em u D ti p t th khi B l dy pha ngu n i n 220V b ng n m ch, ch c khi A l dy pha th m i c th ho t ng bnh th ng. 17 - 7 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B n p 1 chi u 2000V, p d ng phng php phn p nh th hi n hnh 17 - 7 - 3 (a) lm cao p m t chi u 1000 V cung c p i n. Tr c khi u vo cc chi ti t, dng vn k tnh i n o c i n p trn R2 l 1000V, ch ng t b phn p khng c sai st. Nhng sau khi u vo linh ki n l i khng th ho t ng c do i n p qu th p. T i sao?
- Trang 354 -
p: Sau khi u b phn p vo cc linh ki n, do i n tr u vo c a cc linh ki n u song song v i R2 (xem hnh 17 - 7 - 3 (a)), lm thay i t l phn p c khi n i n p s t th p. N u i n tr u vo c a cc linh ki n l 10M sau khi u
song song v i R2 bi n thnh 5M , l i phn p v i Ri th i n p trn linh ki n ch c kho ng 660V. V th ph i coi i n tr u vo c a linh ki n l b ph n h p thnh c a ton b b phn p thi t k . N u i n tr u vo c a linh ki n l 10M mu n t c i n p lm vi c 1kV trn ngu n i n 2kV th c th u dy theo hnh (b) ho c hnh (c). Dng i n trong hnh (b) nh hn m t n a so v i hnh (c), v th cng su t cng nh hn m t n a. 17 - 7 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ngu n i n c a m t s my tnh i n t , t i sao s d ng ngu n i n n p ch nh lu 400 Hz m khng s d ng ngu n i n t n s chung? p: B i v my tnh i n t c yu c u tng i cao i v i ch t l ng c a i n p ngu n i n m t chi u, c n c h s vn sng nh , n u h s qu l n s lm cho ho t ng c a ton b my tnh i n t khng n nh. Trong ngu n i n n p m t chi u do ngu n c t n s chung cung c p tuy c th s d ng cc hnh th c l c sng, nhng h s vn sng v n khng th t c yu c u, nh t l i v i cc lo i nhi u n t ngu n i n t n s chung cng kh l c b . Do ngu n i n n p m t chi u c a my tnh i n t ni chung u dng ngu n i n 400 Hz 3 pha (ho c 6 pha) cung c p i n.
L P THI T K I N N C T I TPHCM TI LI U THAM KH O . M I V N TH C M C LIN H : lopthietkedien@gmail.com
- Trang 355 -
CHNG XVIII
NG H
I N
18 - 1 K t c u v nguyn l c a ng h i n
18 - 1 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: chnh xc c a cc lo i ng h , my o i n th hi n ngha g? p: Th hi n s ph n trm sai s l n nh t c a ng h , my o y. Nh c p 0.5, sai s o l n nh t c a n khng v t qu 0.5% tr s tiu chu n; ng h , my o c p 1 th sai s o l n nh t c a n khng v t qu 1%. N u t m o l n nh t l 100 ampe th sai s l n nh t l 1 ampe. 18 - 1 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Th no l sai s tuy t i, tng i, chi t h p c a ng h o i n? p: Hi u gi a tr s ch th c a ng h th v i tr s ch th c a ng h chu n l "sai s tuy t i"; t s ph n trm so snh gi a "sai s tuy t i" v i tr s ch th c a ng h chu n l "sai s tng i". Cn "sai s chi t h p" l s ph n trm gi a tr s tuy t i so v i tr s l n nh t trn b ng chia ng h o. 18 - 1 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn ng h i n th ng nhn th y cc k hi u , , 45o, chng th hi n ngha g? p: th hi n khi s d ng ng h , m t ny ph i th ng ng; th hi n khi s d ng ng h , m t ng h ph i ngang; 45o th hi n khi dng ng h , m t ng h ph i t o m t gc 45o so v i ng ngang b ng. N u s d ng ng h m khng t ng theo cc phng php ny qui nh th sai s c a ng h s r t l n, c th v t qu tr s cho php. 18 - 1 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cc k hi u , , , ~ , ~ ghi r trn a ng h , m i lo i th hi n ngha g? p: K hi u th hi n khi lm vi c ph i t ng h theo v tr ngang b ng; th hi n ph i t th ng ng; th hi n ch dng v i i n m t chi u; ~ th hi n ch dng v i i n xoay chi u; ~ th hi n dng c hai lo i xoay chi u, m t chi u. 18 - 1 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ch cch v tr 0 khng xa pha d i ng chia c a m t s ng h i n xoay chi u c m t i m en, ho c ch cch v tr 0 v tr s y khng xa c m t i m en, th hi n g? p: B i v ng chia c a ng h i n xoay chi u khng u, ni chung chia c a o n b t u v o n cu i r t nh , khi n sai s c c v t ra ngoi chnh xc m ng h i n qui nh. V th , khi s d ng ph i b b ph n ny. i m
- Trang 356 -
en d i ng chia l dng th hi n ny. N u ch c m t i m en cch v tr 0 khng xa th t i m en n tr s y l b ph n lm vi c c a ng chia , s c trong ph m vi ny chnh xc, o n t v tr 0 n i m en khng chnh xc. N u d i ng chia c hai i m en th th hi n o n gi a hai i m l b ph n lm vi c c a ng chia . 18 - 1 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn a chia m t s ng h , l p m t m nh gng, t i sao? p: B i v gi a kim ch v b m t b ng chia c khe h , khe h cng l n th cng d x y ra nhn nh m. N u trn a chia l p m t m nh gng, khi kim v hnh chi u c a kim trong gng trng nhau, l y s c, c th gi m thi u nhn sai. V th tc d ng c a m nh gng l gi m sai khi nhn s o. 18 - 1 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong ampe k xoay m t chi u (ki u i n t ), vn k , ng h pha (ki u i n ng), ng h mgam, ng h t n s ki u kim ch , m i lo i c m y l xo ph n khng? T i sao? p: Tc d ng c a l xo ph n khng trong ng h , my o i n l: (1) cn b ng mmen ph n khng v i mmen chuy n ng, khi n m i v tr kim ch ph n nh l ng o nh t nh. (2) D n dng i n vo cu n dy ng. d n ngu n i n vo v d n ra, c n c 2 l xo, ampe k m t chi u v vn k l thu c lo i ny. Trong ng h xoay chi u khng c cu n dy ng, cng khng c n d n dng i n vo, v th ch c n 1 l xo l . ng h pha, ng h mgam, ng h t n s ki u kim ch , do s d ng nguyn l so snh dng, l i d ng 1 cu n dy khc thng dng i n sinh ra mmen ph n khng, cho nn bn trong khng c l xo ph n khng, khi khng c dng i n ch y qua th kim ch cng khng nh t thi t ch s 0. 18 - 1 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: V ch chia c a ng h ki u i n t t i sao u nhau, cn v ch chia c a ng h ki u t i n l i khng u nhau? p: ng h ki u i n t l do nam chm vnh c u v do cu n dy ng t o thnh. B i v t tr ng c a nam chm vnh c u c nh, gc chuy n l ch c a kim ch t l thu n v i dng i n ch y qua cu n dy, cho nn v ch chia t l thu n v i dng i n cho nn u nhau. ng h ki u t i n l do cu n dy b t ng v phi n li s t ng n i trn tr c kim t o thnh. Gc chuy n l ch c a kim t l thu n v i bnh phng c a dng i n, v th a v ch chia c a ng h khng u nhau. 18 - 1 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao m t i n k ki u m i u lm thnh hnh nh th hi n 1 - 9 (a) m khng lm thnh hnh nh hnh (b)? p: B i v ph m vi di ng c a kim trong ng h l n nh nhau th hnh (a) tng i l n hn hnh (b), t c l ng di chuy n c a kim tng i l n hn trn n v i n l ng lm cho kim chuy n ng, v th ng h tng i nh y v nhn
- Trang 357 -
hnh 18 -
tng i r . 18 - 1 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng h ki u i n t ch c th dng o i n m t chi u, t i sao c lo i ng h i n t cn chia - 0 +? p: ng h ki u i n t l m t lo i ng h dng o i n m t chi u. C lo i ng h ki u i n t c chia "-", "0", "+", nhng l o i n m t chi u bi n h ng, v d khi o phn bi t nhm u dy c a my bi n th th yu c u v tr 0 chnh gi a, lc ny ng h o ph i kh c theo "-", "0", "+". Tuy dng kh c "-", "0", "+" nhng v n l o m t chi u, i u ny khng c ngha lo i ng h ny c tnh dng m m c th dng o i n xoay chi u. 18 - 1 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao kim c a m t s ng h i n ph i lm thnh d ng x ngang (xem hnh 18 - 1 - 11)? p: ng h h i n ng ni chung khng nh ng dng o i n m t chi u m cng dng o i n xoay chi u. Khi t n s v n c c a b n thn c c u o g n b ng t n s c a dng i n xoay chi u c o, s d n t i dao ng c a b ph n ng ng h . Chu k dao ng t do c a b t c v t th no u l K = C / m , trong cng th c, C l b n c a v t th , m l kh i l ng c a v t th . Ch t o kim trong ng h i n ng thnh d ng x ngang c th nng cao b n C c a n, nh v y c th tng chu k dao ng t do cc b ph n ng c a c c u o, khi n n khng d n n sinh ra c ng h ng trong ph m vi t n s tng i r ng. 18 - 1 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao u mt c a kim ng h c nh y tng i cao ph i s d ng hnh mi thng, cn ng h trn mm phn ph i i n l i p d ng d ng l i dao? p: B i v r ng c a kim hnh thng nh , c th khng v t qua m nh c a ng nt chia , nh v y c th c c m t cch tng i chnh xc tr s kim ch , cn s hi n th c a ng h trn mm phn ph i i n ph i cch xa m t kho ng cch (0.5 - 1m) c, ng th i cng khng yu c u qu cao i v i chnh xc c a s c, v th p d ng u mt c a kim c d ng l i dao t ng i d nhn th y l thch h p. 18 - 1 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn tr c quay c a ng h ki u i n t c l p 2 l xo xo n cng sinh ra m men l c ph n khng, t i sao chi u xo n c a 2 l xo xo n ng c nhau? p: B i v v t th c hi n t ng nng n l nh co, sau khi l p ng c chi u 2 l xo xo n, khi nhi t tng cao ho c gi m th p, m men ph m 2 l xo ny sinh ra ng c chi u nhau, c tc d ng b. Ngoi ra cn c th gi m m c lo ha do m i c a l xo?
- Trang 358 -
18 - 1 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao r t nhi u c c u o c a ng h ki u i n ng, ki u t i n l i chia thnh 2 b ph n (c nh v di ng)? p: l nh m nng cao chnh xc c a ng h . i v i ngo i gi i, t tr ng 2 b ph n c a ng h c l n nh b ng nhau, ng c chi u nhau, nh v y s c th tri t tiu nh h ng c a t tr ng u c a ngo i gi i i v i ng h , cng c tc d ng phng trnh m c nh t nh i v i t tr ng khng u c a bn ngoi. 18 - 1 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi c nh h ng c a t tr ng bn ngoi th k t c u c a ng h ph i p d ng k t c u khng nh h ng? p: T tr ng c a b n thn ng h ki u i n t tng i y u khi c t tr ng bn ngoi s nh h ng nghim tr ng n chnh xc o c a n. Cn ng h khng nh h ng l dng 2 h th ng t i n ng c chi u nhau t o thnh (xem hnh 18 - 1 - 15), trong 2 cu n dy u n i ti p ng c chi u nhau. T tr ng do chng sinh ra ng c chi u nhau, nh v y nh h ng c a t tr ng bn ngoi i v i 2 t tr ng l ng c nhau, tc d ng c a n v a v n tri t tiu. Cho nn s c c a ng h khng b nh h ng c a t tr ng bn ngoi. 18 - 1 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trn khung nhm cu n dy ng c a ng h ki u i n t l i t m t s l trn? p: Nguyn nhn ch y u t m t s l trn trn khung cu n dy ng l (1) C th tng i n tr dng xoy, gi m thi u h s c n tr b o m th i gian lm nh t c a ng h trong ph m vi qui nh. (2) Gi m nh tr ng l ng c a b ph n ng, ko di tu i th tr c. 18 - 1 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cu n dy ng c a ng h o ki u i n t , t i sao qu n trn li nhm, m khng qu n trn gi li lm b ng s t ho c gi y c ng? p: i v i v t li u c a khung cu n dy ng c n xem xt 3 i m: (1) tr ng l ng nh , qun tnh i ng nh . (2) Ph i l v t li u phi t tnh, n u khng s b nam chm ht. (3) Ph i l v t d n i n. Khi khung quay theo cu n dy c th di ng trong t tr ng s c m ng ra dng xoy v c tc d ng lm c n tr s v n ng, khi n kim ch nhanh chng n nh v tr cn b ng. D a vo 3 i m trn th nhm l thch h p nh t. 18 - 1 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao vch trong c a v m t s ng h c lt 1 l p ho c 2 l p mng m ng kim lo i? p: B i v t tr ng c a b n thn ng h ki u i n ng v i n t tng i y u, cho nn chu n xc c a ng h b nh h ng nghim tr ng c a t tr ng
- Trang 359 -
bn ngoi; khi vch trong c a v ng h g n l p mng m ng kim lo i d n t th c th lm cho t tr ng bn ngoi ch y qua bn trong mng m ng kim lo i c nng su t d n t r t cao, ch khng vo bn trong ng h , nh th b o m chnh xc c a ng h . g i l tc d ng che ch n. gi m thi u chnh l ch ph do dng xoy v t n hao t tr gy nn, v t li u che ch n ph i s d ng v t li u c su t d n t cao, l c u n vnh th p nh phi n silic, h p kim.
- Trang 360 -
18 - 1 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cho dng i n m t chi u c l n b ng nhau vo ng h ki u i n t t i sao khi v ng h c che ch n t v khng c che ch n t th s c khc nhau? p: T tr ng c a ng h ki u i n t l do nam chm vnh c u sinh ra, che ch n th ng lm b ng v t li u d n t . Sau khi v ngoi c che ch n t , v l p che ch n c tc d ng phn t , s lm gi m c ng t tr ng trong khe h lm vi c c a ng h , v v y sau khi cho vo dng i n c l n b ng nhau, m men quay sinh ra s khc nhau. Do m men quay c che ch n s nh hn so v i khng che ch n, v th tr s hi n th c a n cng nh . N u trn che ch n tr m t l trn d t, th khi di chuy n l ny, do kho ng cch tng i c a n i v i c c thay i, khi n t thng lm vi c trong khe h lm vi c cng thay i, t lm cho. s c c a ng h cng thay i theo. Trn cng tr ng th ng l i d ng phng php ny i u ch nh s c c a ng h . 18 - 1 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: L xo trong ng h t i sao khng s d ng v t li u thp m s d ng v t li u ng photpho? p: L xo trong ng h ph i c th duy tr tnh n h i v n c v sau khi ch u l c duy tr l n c a l c ph n tc d ng khng thay i. Do trong ng h i n c dng i n, nn c t tr ng, d i tc d ng c a t tr ng s lm gi m tnh n h i c a l xo thp, cho nn ph i s d ng v t li u ng en photpho khng t tnh. 18 - 1 - 21 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cu n dy ho t ng trong ng h ki u i n ng t i sao th ng qu n b ng dy nhm? p: S d ng dy nhm qu n cu n dy ho t ng c a ng h ki u i n ng m c ch l nh m gi m tr ng l ng b ph n ho t ng c a ng h , gi m m men l c ma st v sai s ma st trong b c a n, t nng cao chnh xc c a ng h . 18 - 1 - 22 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng h m t chi u c b phn dng, t i sao th ng km theo hai s i dy d n chuyn dng, cn cc ng h khc khng c? p: ng h i n m t chi u c b phn dng, trn th c t l m t chi c ng h mV, dng i n m t chi u b o khi ch y qua b phn dng sinh ra s t p v i tr s r t nh (mV), s t p ny t l thu n v i dng i n c o, s t p o c ny qua tnh ton s c dng i n c n o. Do s t p ny r t nh , n u hai dy d n gi a b phn dng v i ampe k (t c ng h mV) qu di ho c qu nh th i n tr dy d n tng i l n, s t p trn dy d n cng tng i l n, i n p o c trn ampe k s nh hn nhi u so v i s t p trn b phn dng, khi n k t qu o khng chnh xc. V th , khi xu t x ng, nh my ch t o km theo hai dy d n chuyn dng. Khi ki m tra sai s c a ng h , xem xt s t p trn hai dy d n ny. Khi s d ng ng h , dng hai dy d n ny n i ng h v i b phn dng, sai s o c a ng h s khng v t qu tr s qui nh. N u ty ti n s d ng dy d n khc th k t qu o s khng chnh xc.
- Trang 361 -
18 - 1 - 23 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ampe k m t chi u ph i xt n b nhi t , cn vn k m t chi u khng c n xt n b nhi t ? p: Ampe k m t chi u th ng dng l do c c u o l ki u i n t c ng v i b phn dng t o thnh. B phn dng lm b ng v t li u ng mangan, h s nhi t i n tr c a n r t nh . Cu n dy di ng c a c c u o qu n b ng dy ng, h s nhi t i n tr c a n tng i l n. Cn i n tr c a cu n dy di ng l n hn nhi u i n tr phn dng, cho nn s thay i c a nhi t s lm thay i t l phn dng, gy nn sai s o c a ng h , i u ny i h i ph i xt n b nhi t . Vn k m t chi u do c c u o l ki u i n t n i ti p v i i n tr ph qu n b ng ng mangan m thnh. Tr s i n tr c a i n tr ph l n hn nhi u i n tr cu n dy di ng, cho nn khi nhi t thay i, th s thay i c a t ng tr s i n tr r t nh ; c th khng xt t i b nhi t . 18 - 1 - 24 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ampe k ki u li s t di ng t i sao khng c b phn dng? Lm sao thay i t m o c a ng h ny? p: Ampe k ki u li s t di ng ch y u dng o dng i n l n, s vng khng nhi u, khng c n lm thnh ng h tiu chu n r i m i b tr ph i h p b phn dng, m c th tr c ti p qu n thnh s vng khc nhau. Ngoi ra, khng c b phn dng c th trnh c sai s do nhi t thay i gy nn. Sau khi ng h c b phn dng thng i n, nhi t tng ln khc nhau c a ng h v b phn dng lm cho s phn ph i dng i n cng thay i theo, gy ra sai s . thay i t m o, ng h ki u li s t di ng th ng qu n cu n dy thnh hai b ph n, c th s d ng n i ti p ho c song song. Khi n i ti p l m t t m o, khi u song song s vng gi m m t n a, t m o c th m r ng g p i. 18 - 1 - 25 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: B ph n lm nh t c a ng h ki u i n t l p lm nh t nh th no?
ch no? N c tc d ng
p: C c u o ki u i n t khng c b lm nh t bn ngoi, b n thn n c lm nh t t tnh, cu n dy c a c c u o c qu n trn khung nhm, b n thn khung nhm l m t m ch kn, cho nn khi b ph n c th chuy n ng quay chuy n, t thng ch y qua khung nhm s thay i, trong khung nhm s sinh ra dng i n c m ng, dng i n ny tc d ng v i t tr ng nam chm sinh ra m men quay. Chi u c a m men quay ny ng c v i chi u v n ng c a khung nhm, sinh ra tc d ng lm nh t r r t. 18 - 1 - 26 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong ng h h i n t th ng th y m ch i n nh hnh 18 - 1 - 26, rt v rs c tc d ng g? p: rt l i n tr b nhi t, dng b sai l ch do nhi t thay i khi n i n tr c a cu n dy ng thay i
- Trang 362 -
gy nn. rs l i n tr phn dng, c tc d ng m r ng t m o. Ngoi ra, rt v rs cn c tc d ng lm i n tr gi i h n ngoi, n u em rt, rs u v i i n tr trong u ng h ro thnh i n tr gi i h n c a m ch ng h th c th lm cho c tnh tr ng thi ng c a ng h ny vo tr ng thi lm nh t gi i h n. 18 - 1 - 27 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao i n tr ph c a ng h m t chi u u qu n b ng dy ng mangan, cn i n tr ph trong ng h xoay chi u l i qu n b ng dy ng constantan (h p kim ng - niken)? p: Yu c u ch y u c a i n tr ph c a ng h i n l h s nhi t c a i n tr ph i nh , t c tr s i n tr ch u nh h ng c a nhi t ph i nh , nh v y m i c th b o m chnh xc c a ng h . H s nhi t c a dy ng constantan tuy r t nh (5 x 10-6 /oC) nhng i n th ti p xc gi a dy constantan v i ng qu l n cng s nh h ng n chnh xc o. Trong ng h xoay chi u, do c c tnh c a i n p khng ng ng thay i, c th tri t tiu nh h ng c a i n th ti p xc sinh ra trong bn chu k dng, m. V th , dy ng constantan l v t li u i n tr ph c a ng h i n xoay chi u tng i l t ng. Nhng trong dng i n m t chi u, do i n th ti p xc qu l n nn khng th s d ng. i n th ti p xc gi a dy ng mangan v i ng r t nh , hn n a h s nhi t c a n cng ch c 2 x 10-5 /oC, tuy l n hn dy ng constantan m t cht, nhng do khng c v t li u l t ng hn, v th u dng n lm i n tr ph . 18 - 1 - 28 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n tr chu n s d ng trong phng th c nghi m ni chung u dng dy ng mangan cch i n qu n ln ng ng, t i sao cn ph i ngm trong d u cch i n? p: Khi nhi t thay i, th tr s i n tr cng thay i. i n tr chu n s d ng trong o chnh xc. gi m thi u nh h ng c a s thay i nhi t khi o i v i s c, lm cho s c n nh, cho nn dng dy ng mangan cch i n qu n trn ng ng v ngm trong d u cch i n, khi n nhi t l ng pht ra trn i n tr nhanh chng t a i, nhi t thay i tng i nh . 18 - 1 - 29 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao i n tr phn dng c a ampe k m t chi u ph i c b n u u dy (nh hnh 18 - 1 - 29)? p: Hai u ti p xc c a A g i l u ti p xc dng i n, hai u ti p xc c a B g i l u ti p xc i n th . Khi s d ng, m ch i n chnh n i v i A, m ch i n ng h o n i v i B. Nh v y c th lm cho i n tr ti p xc khng nh h ng chnh xc o. 18 - 1 - 30 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao tr c khi s d ng my so dng ti n hnh o (t c khi khng ho t ng) kim lun lun di ng ch khng ch 0?
- Trang 363 -
p: Lo i ng h i n k t c u ny khng dng dy chuy n ng sinh ra m men l c ph n khng c h c m dng cu n dy m men l c ph n tc d ng, khi o, cn c vo nguyn l tc d ng t i n, sinh ra m men l c cn b ng, cho nn khi ng h khng ho t ng th c tr c v kim c a n u khng c tc d ng c a m men l c c h c m thnh tr ng thi di ng t do. 18 - 1 - 31 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ng h ki u i n ng s d ng v i i n m t chi u th ng ph i o i c c tnh "dng" "m", l y s c bnh qun hai l n, t i sao? p: B i v t tr ng b n thn c a ng h di n ng y u hn nhi u ng h ki u i n t , r t d b nh h ng b i a t gy nn sai s , cho nn ph i i c c "dng" "m", l y s bnh qun hai l n, nh v y lo i tr nh h ng c a a t , m i c th t c chnh xc c n thi t. 18 - 1 - 32 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Kim ng h ki u t i n sau khi b vi c ch th c g thay i? nh h ng c a nhi t kh quy n,
p: Khi tr i nng, ch th l ch cao, khi tr i l nh l ch th p. Khi nhi t th p, c ng c m ng t c a li s t s gi m y u m t t, m men quay gi m, khi n kim ch l ch th p. Cn do nhi t cao, khi n l xo nng n ra, l c n h i gi m, m men th ng hm gi m nh . Hai ci t ng h p l i, nhn t sau tng i m nh, nn khi tr i nng hi n th l ch cao, khi tr i l nh l ch th p. 18 - 1 - 33 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao hi n nay ampe k , vn k h i n ng c p 0.5 ang c xu th t ng b c c thay b ng ng h h t i n? p: ng h h t i n l m t lo i ng h t i n: m t chi u v xoay chi u. N c cc u i m nh k t c u n gi n, kh nng qu t i m nh, n nh tin c y, gi thnh tng i th p, d ch t o v.v... M y nm g n y, c p chnh xc c a ng h h t i n t ng b c c nng cao, tiu hao cng su t t ng b c gi m, c bi t l sau khi b ph n ho t ng p d ng b ng s i cng v quang tiu, gi m th p vi c tiu hao cng su t, nng cao nh y v chnh xc. Cn ng h h i n ng, l y ampe k , vn k so v i ng h h t i n, n c cc nh c i m v m t k t c u c a b n thn: tiu hao cng su t l n, kh nng qu t i km. K t c u ph c t p, gi thnh cao, ch u nh h ng c a t tr ng bn ngoi cng l n. V th , ng h h t i n c xu th thay th ampe k , vn k h i n ng. 18 - 1 - 34 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao vn k m t chi u ni chung khng th o i n p xoay chi u, cn vn k xoay chi u th ng dng l i c th o i n p m t chi u m t cch g n ng? p: Vn k m t chi u ni chung u l ki u i n t . N c hai t c c do nam chm vnh c u t o thnh. Khi i n m t chi u ch y qua cu n dy, n v t c c tc d ng l n nhau sinh ra m men quay, kim quay l ch v m t bn, n u i n xoay chi u ch y qua cu n dy, m men quay sinh ra s thay i m dng th kim ch rung ch khng th quay. V th , ng h ki u i n t khng th tr c ti p o i n xoay chi u.
- Trang 364 -
Vn k xoay chi u th ng dng l ki u t i n, khi dng i n m t chi u ch y qua cu n dy c a n, phi n s t c a b ph n chuy n ng b t ha, phi n s t b ht sinh ra m men quay, khi n kim quay l ch. Khi dng i n xoay chi u ch y qua cu n dy, t c c sinh ra trong cu n dy v t c c c a phi n s t cng lc thay i, k t qu chi u m men quay tc d ng l n nhau khng thay i, kim v n quay l ch. Cho nn, ng h ki u t i n c th o m t chi u ho c xoay chi u (s c i n p m t chi u hi l n hn khi o b ng vn k m t chi u). 18 - 1 - 35 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ng h ki u i n t m t chi u khng ch u c qu t i, cn ng h xoay chi u ch u c qu t i? p: B ph n c th chuy n ng c a ng h ki u i n t m t chi u l cu n dy qu n b ng dy d n nh . Khi o, dng i n lm vi c c a ng h ph i thng qua dy chuy n ng m i c th cng lc ch y qua cu n dy c th di ng khi n ng h quay bnh th ng. Khi ng h qu t i, dng i n ch y qua dy chuy n ng s v t qu m t s l n tr s bnh th ng, lm t dy chuy n ng, ho c lm m t tnh n h i c a dy chuy n ng do qu nng. C lc cng c th lm chy h ng cu n dy ng. ng h s d ng cho xoay chi u u l ng h ki u t i n, b ph n c th di ng c a n khng c dng i n ch y qua, v th dy chuy n ng khng b chy t. Cho nn, c khi qu t i th i gian ng n th cu n dy c nh c a n cng c th ch u c. 18 - 1 - 36 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ph i u song song m t t i n trn ng h i n trong thi t b cao t n? p: l nh m phng ng a tc d ng gy nhi u c a dng i n cao t n i v i ng h u song song t i n vo c th lm cho dng i n cao t n thot qua t i n lo i tr nhi u
- Trang 365 -
18 - 2 S d ng ng h i n th ng dng
18 - 2 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Sau khi s d ng xong ampe k , micron ampe k v mili vn k , t i sao th ng dng m t s i dy ng n i cc tr u dy c a chng? p: B i v cc lo i ng h o ny l ki u i n t , cu n dy, tr c v kim c a chng u h t s c nh , gin y u, cho nn khi di chuy n ng h c th khi n chng dao ng m nh, gy h ng. Nhng sau khi dng s i dy ng n i tr u dy c a chng l i, n u khi cu n dy do tc d ng c a l c c gi i bn ngoi m chuy n ng th trong cu n dy s sinh ra dng i n (tng ng v i m t my pht i n m t chi u), t sinh ra l c hm, khi n cu n dy khng th dao ng nhanh, nh v y c th phng ng a h ng ng h . 18 - 2 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi t x p ng h i n ki u xch tay, t i sao ph i ng m t c nh? p: ng h ki u xch tay tng i tinh vi, u t n m ngang s d ng, do tr c c l p th ng ng. N u khi khng dng m cng ngang s khi n u nh n tr c pha d i p lu di ln tr c khi n u nh n tr c v tr c u h ng. N u ng m t c nh, tr c ch gc ln tr c lm cho ng h c th duy tr nh y v chnh xc, v ko di th i gian s d ng. 18 - 2 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi s d ng ki m dng k (kim lu k ), nh t nh ph i i u ch nh n n v tr n m ngang b ng? p: Ki m dng k ni chung u dng dy cng ho c dy treo b ph n ho t ng. N u khng i u ch nh n v tr n m ngang th cu n dy ho t ng c a ki m dng k s r i kh i v tr th ng ng, sinh ra b nghing. Nh v y cu n dy quay trong khe h lm vi c c a t tr ng s kh khn. Cho nn tr c tin ph i i u ch nh n v tr ngang b ng. 18 - 2 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi hi u ch nh ng h i n ph i cn c vo s c c a i m c n ki m tra trn ng h c n hi u ch nh i u ch nh l n c n o m khng i u ch nh theo s c c a ng h chu n? p: Khi hi u ch nh ng h , i u ch nh l n c n o n v ch chia i m c n hi u ch nh trn ng h c n hi u ch nh (ni chung u l v ch chia c ch s ho c ch c v ch di trn th c chia ), lc ny kim c a ng h chu n cha ch c ng v ch chia, lm nh v y ch y u l xt n s ti n l i c a c s . B i v, n u tr c tin cn c vo ch s trn th c chia c a ng h chu n i u ch nh cn o, th r t c th kim c a ng h chu n ch trn v ch chia, cn kim c a ng h c n hi u ch nh l i gi a v ch chia. Do c p c a ng h chu n nh t nh cao hn ng h c n hi u ch nh, chia ph i nhi u hn, cho nn kim c a ng h c n hi u ch nh trn v ch chia, cn kim c a ng h chu n gi a v ch chia, nh v y c s tng i thu n l i. 18 - 2 - 5 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 366 -
H i: T i sao khi hi u ch nh ng h i n, gi a ng h chu n v i ng h c n hi u ch nh t i thi u ph i cch 1 mt? Hn n a t t nh t b tr hai ng h theo h ng ng - ty? p: Khi hi u ch nh ng h , t tr ng c a hai ng h s nh h ng l n nhau. V b n ch t th nh h ng ny cng gi ng nh t tr ng bn ngoi. N u xa ra m t cht, nh h ng s nh . Hai ng h theo chi u ng - ty, ch y u l xt n gi m thi u nh h ng a t chi u nam b c. 18 - 2 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi dng ng h ki u i n t lm ng h chu n hi u ch nh ng h hai tc d ng: xoay chi u, m t chi u ki u i n ng, khng th dng ngu n i n ch nh lu thng th ng? p: ng h ki u i n t ph n nh l tr s bnh qun c n o, cn ng h ki u i n ng ph n nh l tr s h u hi u. Trong dng i n u ra c a my ch nh lu ph thng bn trn th tr ng lun lun l thnh ph n m ch ng. V th , trong tnh hnh ny, ch th c a ng h ki u i n ng lun l n hn ki u i n t . 18 - 2 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ch dng m t s i dy ng tr n lm sao xc nh cu n dy c a mV k m t chi u c b t hay khng? p: Tr c tin l c ng h m t ci, ch kim ng h dao ng qua tri qua ph i, sau dng dy ng tr n n i li n hai tr u dy "+" ,"-" c a mV k , l i l c nh v a r i l n n a, ch tnh hnh dao ng c a kim ng h . N u sau khi u y ng vo, kim ng h dao ng ch m hn, ch ng t cu n dy thng m ch, n u hai l n l c, dao ng nh nhau, th cu n dy t. Nguyn l l th ny: mV k m t chi u u l ng h ki u i n t . Khi kim ng h dao ng, cu n dy trong ng h c t t tr ng c a nam chm vnh c u, sinh ra th i n ng, n u cu n dy hnh thnh m t m ch i n khp kn th c th sinh ra dng i n trong cu n dy, cn chi u c a l c do tc d ng l n nhau v i t tr ng sinh ra v a v n ng c v i chi u v n ng, th l gi m c s dao ng c a kim ng h . 18 - 2 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao tay t c m hai s dy d n b ng v t li u khc nhau trn ki m dng k ho c mA k s c th ki m nghi m c cu n dy c a ng h ny cn hon ton t t khng? p: t hai mi ng kim lo i cng v i nhau s c th t o thnh nhi t ng u nhng ph i b o m c chnh l ch nhi t nh t nh v ph n u c a hai mi ng kim lo i ph i ti p xc t t. Khi tay t c m vo chng, nhi t l ng trn tay s truy n n kim lo i. Hn n a, do nguyn nhn m t, ti p xc s t t, th l sinh ra i n th nhi t, khi n kim ki m dng k ho c mA k quay l ch, nh v y c th phn on cu n dy c hon ton t t khng. 18 - 2 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi o i n p, lm sao lo i tr sai s o do i n tr bn trong vn k gy ra?
- Trang 367 -
p: Khi o i n p, c th ch n s ng vn k c i n tr trong r t cao o ho c c th dng hai vn k c i n tr trong l n l t l RVl, RV2 m i ci do m t l n trong m ch tuy n tnh, c i n p Ul, U2, sau cn c vo cng th c: U=
U1 U 2 (R V1 R V 2 ) R V1 U 2 R V 2 U1
Tnh ra i n p th c t U, nh v y s c th lo i tr c sai s o do i n tr bn trong vn k gy ra. 18 - 2 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi hi u ch nh my n p ki u bo ha t , t t nh t khng s d ng vn k ki u li s t ng lm ng h ch th ? p: ng h i n ki u li s t ng ho t ng d a vo tc d ng ht c a t tr ng do cu n dy thng i n sinh ra i v i phi n s t. T tr ng do cu n dy sinh ra ph n l n trong khng kh, nh h ng c a t tr ng bn ngoi i v i n r t l n. T thng r do my n p bo ha t sinh ra nh h ng n s ho t ng bnh th ng c a ng h ki u li s t di ng, khi n ch th khng chnh xc gy nn sai s o. Trong tr ng h p ny, t t nh t khng dng ng h ki u ny. N u bu c ph i s d ng th nn n cch xa my n p t 2 - 3m th nh h ng c a t tr ng i v i ng h m i nh n m c c th b qua. 18 - 2 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cc lo i ng h nh ampe k , vn k , ng h do cng su t v.v... i h i ph i h t s c nh y, linh ho t. Li u c th dng d u bi trn tr c? p: Cc lo i ng h l i d ng m t i m c a u nh n tr c . Sau khi cho d u vo, d u s lm tng l c c n, m t khc ngy cng lu s bm thm b i, t, tng thm l c c n, lm gi m nh y c a ng h . Cho nn khng d c dng d u bi trn. 18 - 2 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi ch n ng h o, ph i lm sao tr s c n o vo kho ng 1/3 thang o c a ng h tr ln l tng i t t? p: Gi a tr c v c a ng h t n t i m men l c ma st nh t nh. Chi u c a m men l c ma st ny ng c v i chi u m men quay do ng h sinh ra. Khi o tham s tng i nh (dng i n, i n p v.v...) mmen quay i n tng i nh , b ph n b mmen l c ma st tri t tiu tng i l n, do lm cho sai s tng i l n. Khi o tham s tng i l n, mmen quay i n tng i l n, b ph n b mmen quay ma st tri t tiu tng i nh , v th sai s nh . Khi tham s c o c a ng h ni chung 1/3 thang o c a ng h tr ln th mmen quay i n l n, b ph n mmen l c ma st b tri t tiu s nh , c th b qua khng tnh. Do , c b n duy tr c chnh xc c n c c a n. 18 - 2 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng vn k c p 0.5 - 100 vn v c p 1.5 - 10 vn l n l t o i n p 9 vn, k t qu o c a ng h no chnh xc?
- Trang 368 -
p: Dng vn k c p 1.5 - 10 vn o i n p 9 vn tng i chnh xc. B i v ni c p sai s c a ng h l ni s ph n trm i v i t m o c a n. N u vn k c p 0.5 - 100 vn th sai s m i v ch chia c a n u cho php trong 0.5% c a 100 vn, t c sai s ch cc v ch chia u cho php trong 0.5 vn, cng nh v y, sai s ch cc v ch chia c a vn k c p 1.5 - 10 vn cho php trong 0.15 vn. V th khi dng vn k c p 0.5 vn - 100 vn o i n p 9 vn th sai s l n nh t c a n c th t 0.5 vn. Cn khi dng vn k c p 1.5 vn - 10 vn o th sai s l n nh t c a n l 0.15 vn. Cho nn khi ch n ng h i n, ngoi vi c ph i ch c p c a n ra cn ph i cn c vo l n c n o ch n t m o thch h p. Khi l ng c n o g n v i y thang o i n p th sai s cng nh . Ni chung, l y kim c th quay n trn 1/2 y thang o c a i n p l t t. 18 - 2 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i n tr trong c a vn k bng chn khng r t l n, dng n o i n p t n s chung li u c chnh xc hn vn k c p 2.5 ph thng khng? p: i n tr trong c a vn k bng chn khng r t l n, khi o c th gi m thi u nh h ng i v i s ho t ng c a m ch i n, cho nn c bi t thch h p v i o m ch i n bng i n t , m cng thch h p v i o i n p tn hi u cao t n. Nhng khi dng n o i n p t n s chung, do tnh n nh c a n km, d n n sai s tng i l n. Sai s c a n ngoi sai s c b n c a ng h ra cn c cc sai s ph nh bng bn d n, t n s , ngu n i n v nhi t mi tr ng bi n ng v.v... T ng sai s c th t t i 5%. Cn vn k c p 2.5 th sai s ch 2.5%. Cho nn khi s d ng vn k bng chn khng o i n p t n s chung th chnh xc c a n, ng c l i, th p hn vn k c p 2.5 ph thng. 18 - 2 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Hai vn k 150 vn n i ti p v i nhau, c th o i n p 300 vn c khng? p: N u hai vn k ny c i n tr b ng nhau th c th dng c. N u khng, s c c a vn k c i n tr tng i l n s v t qu 150 vn, cn m t s c khc s nh hn 150 vn. 18 - 2 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi o i n p c a m ch i n m t chi u i n c m cao, vn k nn u dy theo ng nt t hay theo ng nt li n trong hnh 18 - 2 - 16? p: N u vn k u dy theo ng nt t th khi cng t c c t ngu n i n, do trong m ch i n c m c i n th t c m r t cao s lm h ng vn k . Nn vn k ph i u bn tri cng t c ng i n. 18 - 2 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong m ch ch nh lu th hi n hnh 18 - 2 - 17. V1 l vn k h i n t , V2 l vn k h i n ng (i n tr trong hai vn k g n b ng nhau). K ng t ra, tr s hai ng h c b n gi ng nhau. K ng l i s c c a hai ng h khc nhau. T i sao?
- Trang 369 -
p: ng h h i n t ch c th o i n m t chi u, ng h h i n ng c th o i n xoay chi u, m t chi u. Khi K ng t ra, do tc d ng l c sng c a t C, khi n xung c a i n p UAB gi a hai i m A, B r t nh (i n tr trong c a ng h tng i l n), c b n l i n p m t chi u, nn hai ng h ch th i th gi ng nhau. Khi K ng, ph . t i Rfz u vo, tham s th i gian phng i n c a C gi m, m ch ng c a UAB tng ln, khi n thnh ph n xoay chi u tng. Lc ny V1 ph n nh l tr s bnh qun c a i n p m ch ng ny, V2 ph n nh l tr s h u hi u c a i n p m ch ng ny. Nn s c c a hai ng h khc nhau, m s c c a V2 l n hn s c c a V1 . 18 - 2 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng hai vn k A, B l n l t o i n p. Khi vn k A o i n p 300V th sai s l 3 vn. Khi vn k B o i n p 50 vn th sai s l 2.5 vn. chnh xc o c a ng h no cao hn? p: Xt t sai s tuy t i th sai s c a vn k A l n hn, nhng chnh xc o ph i xt t sai s tng i, sai s tng i o c a vn k A l 1%, sai s tng i o c a vn k B l 5%. Qua c th th y chnh xc o c a vn k A cao hn. 18 - 2 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: p d ng hnh 18 - 2 - 19 hi u ch nh u ra my n p xoay chi u i n t , u ra c a n dng m t ng h xoay chi u ki u kim c chnh xc tng i cao v m t vn k ch s xoay chi u gim st. K t qu s c c a vn k xoay chi u ki u kim v vn k ch s xoay chi u chnh l ch nhau r t l n. T i sao? n nh c a i n p xoay chi u
p: chnh xc o c a vn k ch s xoay chi u cao, c s tr c quan ti n l i nhng nguyn l ho t ng c a n l p d ng tr s bnh qun, t c s c c a n l tr s bnh qun c a i n p xoay chi u. V th , ch khi tn hi u c n o l sng sin thu n m i c th c d c chnh xc tr s h u hi u, hn n a lo i ng h ch s xoay chi u ny h t s c nh y v i hnh sng tn hi u c n o. i v i sng sin m ni, mo cng l n th sai s . c cng cng l n. Cn s c c a vn k xoay chi u ki u kim l tr s h u hi u. B i v hnh sng u ra c a my n p xoay chi u i n t mo nghim tr ng (khng ph i l sng hnh sin nghim ch nh), cho nn chnh l ch s c c a hai ci t t nhin r t l n. N u dng hai lo i ng h trn y o i n l i, v hnh sng c a i n l i c b n l sng sin, cho nn s khng x y ra v n ni trn. 18 - 2 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng vn k o i n p, hy v ng i n tr trong ng h rv cng l n cng t t. N u u dy d n r t di trn vn k , sau m i o i n p, li u c th o d c chnh xc hn khng?
- Trang 370 -
p: p d ng phng php ny o i n p, khng nh ng khng nng cao c chnh xc, ng c l i khi n i n p o c khng ph h p v i tnh hnh th c t . l do khi dy d n u ngoi c a ng h r t di, trn dy d n s sinh ra s t p r t l n, th l i n p m ng h o c s tng i nh , so v i i n p th c t s chnh l ch s t p trn dy d n. 18 - 2 - 21 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cn c vo hnh 18 - 2 - 21 (a) dng vn k v ampe k o i n tr m t chi u cu n dy c a mt i n (ho c bi n th ) c khng?
p: Khng c. Trong cu n dy mt i n ho c bi n th c li s t, l m t i n c m tng i l n. Khi cng t c t thng n ng t, i n cm lun lun mu n duy tr dng i n v n c c a n khng thay i. Sau khi ng t cng t c, dng i n ny ch c th thng qua vn k m i t o thnh thng m ch, hn n a, l i l n hn tr s dng i n lm vi c bnh th ng c a vn k r t nhi u, m c d dng i n ny s nhanh chng suy gim theo th i gian xu ng n 0, nhng cng lm chy h ng vn k . Tr s i n tr m t chi u c a cu n dy mt i n ho c bi n th i n tng i nh , g n b ng i n tr trong ampe k , gi m thi u si s o do i n tr trong ampe k , i n tr dy d n v i n tr ti p xc gy ra, c n u song song vn k vo hai u cu n dy. V th , khi dng ampe k v vn k o i n tr cu n dy, nn p d ng m ch i n hnh (b), (c); trong hnh (c) tr c khi ng t cng t c K1 ph i ng t K2; trong hnh (b) diode D c tc d ng lin t c dng i n. 18 - 2 - 22 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: L n l t dng phng php ampe k , vn k nh th hi n hnh 18 -2 22 (a), (b) o tr s i n tr ph t i R ho c cng su t tiu hao th sai s o ci no nh hn? p: Do i n tr trong c a ampe k ni chung khng th lm c n m c v cng nh , i n tr trong c a vn k khng th lm c v cng l n, i v i R m ni th i n tr trong : trong hnh (a), ampe k c tc d ng ph n p; trong hnh (b) vn k c tc d ng phn dng, nn hai phng php ny u t n t i sai s nh t nh. c g ng gi m thi u nh h ng c a i n tr trong ng h i v i chnh xc o, khi tr s i n tr ph t i R tng i l n th nn dng phng php hnh (a). Ng c l i, th dng phng php hnh (b). Nhng khi vn k s
- Trang 371 -
d ng l vn k tnh i n ho c vn k bng i n t , do i n tr trong r t l n, tc d ng phn dng i v i R khng l n, nn dng m ch i n hnh (b). 18 - 2 - 23 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi p d ng phng php vn k , ampe k o i n tr cng m t u n i c a ng dy m c trn khng, t i sao c lc i u c c dng, c c m c a ngu n i n m t chi u s c c tr s i n tr khc nhau? (xem hnh 8 - 2 - 23)? p: l do ng dy m c trn khng n m trong khng kh ngoi tr i lu ngy, b xm th c b i n ng, ma, d n n. u ti p xc d n d n b oxy ha n mn, s hnh thnh l p mng m ng oxyt ng trn m t ti p xc gi a cc dy. Do mng m ng oxyt ng c c tnh chnh lu d n i n m t chi u, khi i n p m t chi u khng cao tc d ng vo n, i n tr chi u dng nh , i n tr ng c chi u l n. Khi o, do i n p c qui khng thay i, cho nn sau khi i u c c tnh dng m c a c qui, chi u dng i n thay i, dng i n ch y qua s khng b ng nhau. G p ph i tr ng h p ny nn o l i nhi u l n, v nn l y tr s i n tr tng i l n lm k t qu o. 18 - 2 - 24 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng ampe k v vn k o i n tr c ba cch u dy (xem hnh 18 - 2 24), chng c g khc nhau. Nn ch n th no?
p: Cch u dy theo hnh (a) thch h p v i o i n tr c tr s i n tr tng i l n, v s t p c a vn k nh hn nhi u s t p c a i n tr c n o, nn s c c a vn k g n b ng v i s t p c a i n tr . Cch u theo hnh (b) thch h p v i o i n tr nh , v dng i n c a vn k nh hn nhi u dng i n c a i n tr , s c c a ampe k g n b ng dng i n c a i n tr . N u i n tr c n o d i 1 theo cch u dy hnh (a), (b) do tr s i n tr ti p xc gi a dy d n v i ch n i i n tr g n b ng tr s i n tr c n o, nh v y tr s i n tr o c b ng t ng c a hai ci, sai s o s r t l n, lc ny c n u dy theo hnh (c), dng i n o thng qua u n i dng i n ch y vo i n tr c n o, s t p trn i n tr ti p xc s khng tnh vo trong i n p m vn k o c, cn trn i n tr ti p xc gi a vn k v i i n tr c n o ch c dng i n c a vn k ch y qua, s t p r t nh , c th b qua nh h ng i v i s c i n p. 18 - 2 - 25 (Tr
v u chng, Tr v M c l c)
- Trang 372 -
H i: Li u c th dng m t vn k bi t i n tr bn trong o i n tr ? p: C th s d ng m t vn k bi t i n tr trong o i n tr . Cch u dy c a n nh th hi n hnh 18 - 2 - 25. Khi K ng vo 1 c th c s c Ul c a vn k , khi K ng vo 2 c th c c U2. B i v U2=Ivrv =Ulrv/ (rx + rv). Th l c th c: rx = rv (U1/U2-1). 18 - 2 - 26 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khng dng ng h o no khc, chi dng m t bi n tr , lm sao o c di n tr trong c a mA k ? p: C th l i d ng "phng php quay gi m n a" o. Cch lm l: u n i ti p bi n tr v i mA k , tr c tin i u chnh bi n tr n 0, cho m t i n p no ngoi vo ma k quay. Sau gi nguyn i n p, tng i n tr khi n quay l ch c a mA k gi m cn m t n a so v i c. Lc ny, tr s i n tr c a bi n tr s b ng i n tr bn trong mA k . 18 - 2 - 27 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ni t my mc, ng h chnh xc o l ng t i sao khng s d ng rm c a b ng nh a ho c nilon? p: B i v rm c a b ng nh a ho c nilon d sinh tnh i n, t gy nhi u i v i vi c o d n n sai s o, cho nn ni chung khng nn s d ng.
- Trang 373 -
18 - 3 ng h v n nng
18 - 3 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong ng h v n nng, v ch chia xoay chi u v m t chi u khi cng m t t m o h u nh khng trng nhau, c bi t l khi v ch chia m c th p th chnh l ch cng l n (xem hnh 18 - 3 - l)? p: Trong ng h v n nng, i n xoay chi u l d a vo b ch nh lu bi n thnh m t chi u a vo ng h o. B i v tnh phi tuy n c a c tnh b ch nh lu (trong ng h v n nng ni chung s d ng oxit ng), i n tr c a n thay i theo i n p a vo, khi i n p th p th i n tr l n, v th khi o i n p th p, dng i n ch y qua khng hon ton t l thu n v i tr s i n p a vo, m hi nh hn tr s c n c. Trong ph m vi ton b thang chia , s c c a i n xoay chi u, m t chi u ch u mt thang chia thi t k r t trng h p, v ch chia xoay chi u cc i m khc u tng i nh . 18 - 3 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: N c (thang) i n p xoay chi u m t s ng h v n nng s d ng m ch i n ch nh lu nh th hi n hnh 18 - 3 - 2. Tc d ng c a diode D1, D2 l g? p: u c a ng h v n nng ny l ki u i n t , ch c dng i n m t chi u ch y qua m i lm n quay. o i n p xoay chi u, ph i chuy n n thnh i n p m t chi u. Trong hnh, th hi n dng diode D1, D2 t o thnh m ch ch nh lu n a sng. Khi bn chu k dng c a i n p xoay chi u c n o, D1 thng m ch, u ng h quay chi u dng. Khi bn chu k m, D2 thng m ch, dng i n khng ch y qua d u ng h . D1, D2 c tc d ng b o v ng c chi u l n nhau, khi n hai bn u khng ch u i n p ng c chi u cao. Ngoi ra D1, D2 cn c tc d ng r thot dng i n ng c chi u, khi n cc m ch i n. c n o c n i ti p t i n 0 v n p i n m t chi u c a t i n gy t c ngh n khi o. 18 - 3 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Hi n th c a ng h v n nng s c nh (D.M.M) c hai hnh th c: hi n th mng tinh th l ng v hi n th b ng diode pht quang. M i lo i c u khuy t i m g? p: Hi n th mng tinh th l ng (LCD) t tiu hao i n, m t c c pin c th s d ng kho ng 1000 gi nhng gc nhn hi n th nh , t c h ng ng nhi t th p ch m. Hi n th b ng diode pht quang (LED) tuy tiu hao i n tng i nhi u, nhng hi n th r rng, t c h ng ng nhanh. Do s d ng hi n th b ng LED tng i nhi u. 18 - 3 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi s d ng ng h v n nng o i n tr , tr c tin ph i dng bi n tr i u ch nh kim n v tr O?
- Trang 374 -
p: l b i v ngu n i n c a ng h v n nng, i n p c a pin khng th n nh lu, l i d ng i n tr i u ch nh duy tr i n p c a hai i m a, b c nh (xem hnh 18 - 3 - 4), sau cn c vo s c c a ng h (l i d ng nh lu t m) l c th c l n chnh xc c a i n tr c n o. 18 - 3 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng ng h v n nng o i n p xoay chi u ho c m t chi u, t i sao th ng cn c vo tr s hi l n hn l ng o ch n t m o? p: o nh v y c th khi n kim ng h quay l ch tng i l n, thng th ng l y l ch kim l n hn 2/3 tr ln ton b chi u di thang o l l t ng nh t. V d , khi dng ng h v n nng o i n p xoay chi u 220 vn th nn ch n thang o 250 vn, ch khng dng thang o 500 vn. B i v sai s tng i c a ton thang o gi ng nhau, nhng sai s tuy t i u khc nhau. S d ng thang o 250 vn c th gi m sai s o. 18 - 3 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng thang i n p xoay chi u c a ng h v n nng o i n p m t chi u, tr s i n p o c s l ch th p hay l ch cao? p: L ch cao. B i v u ng h v n nng l ki u i n t . Kim quay l ch ph n nh tr s bnh qun c a i n p, l i v thang xoay chi u p d ng m ch i n ch nh lu n a sng, cho nn tr s bnh phn i n p u ra c a n ch l 45% tr s h u hi u c a i n p xoay chi u hnh sin. V th , s d c hi n th c a u ng h ph i cn c vo t l ny hi u ch nh thnh tr s h u hi u sng hnh sin. N u s c c a thang xoay chi u l 1 vn th c t ch tng ng 0.45 vn i n p m t chi u n nh, t c i n p m t chi u n nh 1 vn khi o b ng thang xoay chi u c a ng h v n nng s c s c 2.2 vn. 18 - 3 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng ng h v n nng o i n p m t chi u 12 vn, k t qu o c b ng 0, i u bt, o l i, pht hi n s c i n p l 26.6 vn. Tr s o c u khng ng. Nguyn nhn t i sao? p: D t khot do nh m l n l y thang i n p xoay chi u s d ng lm thang i n p m t chi u. Khi dng ng h v n nng o i n p xoay chi u, u dy bn trong nh th hi n hnh 18 - 3 - 7. N l do hai diode D1 v D2 t o thnh hnh th c chinh lu n a sng. By gi dng o i n p m t chi u, khi bt (-) (mu en) ch m vo c c dng i n p m t chi u th dng i n I1 nh th hi n b ng mi tn nt li n trong hnh, b D1 phn m ch khng ch y qua u ng h , nn k t qu o l n u b ng 0. Khi i u bt ng h o l i, dng i n I2 nh mi tn nt t th hi n, qua R, D2 v u ng h M tr v u .B i v m ch ch nh lu n a sng ny khi o i n p xoay chi u, dng i n m t chi u bnh qun ch y qua u ng h ch b ng 0.45 l n tr s h u hi u xoay chi u u vo, cho nn v ch chia u ng h ph i thm
1 l n, t c 2.22 l n. Dng v ch chia m 0.45
- Trang 375 -
r ng ny o i n p m t chi u, kim ng h s chi ch 2.22 l n tr s th c t c n o, ch trch khi o i n p m t chi u 12 vn, kim ng h ch 26.6 vn.
- Trang 376 -
18 - 3 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong m ch i n hnh 18 - 3 - 8, ngu n i n E l 20V, Ro (bao g m i n tr trong ngu n i n) l 20k i n tr ph t i R l 20k i n p U hai u R ph i l 10V. Nhng khi dng n c 10V m t chi u c a ng h v n nng ki u MF -14 o, s c ch c 5V. T i sao? p: i n tr trong RV c a n c m t chi u 10V ng h v n nng MF - 14 tng i th p (10k ) khi u song song hai u R o th sai s o r t l n. B i v khi khng u v i ng h v n nng th: U=EE R o = 10V . Ro + R
Cho nn khi o i n p m t chi u i n tr trong tng i cao th nn ch n s d ng ng h i n c i n tr trong tng i l n gi m sai s do i n tr trong c a ng h i n gy ra. 18 - 3 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: V ch chia trn b m t c a ng h m ( ng h i n tr ho c b ph n o i n tr c a ng h v n nng) t i sao ng c v i ng h i n ni chung, tr s 0 t n cng bn ph i, cn t n cng bn tri l ? p: ng h m g m ngu n i n (thng th ng l pin kh) n i ti p v i m t bi n tr v micronampe k (ho c milianlpe k ) t o thnh, r i u v i i n tr c n o thnh m ch ln. Gi thi t i n p ngu n i n l U, i n tr trong ampe k l Ri, i n tr i u ch nh l Rr, i n tr c n o l Rx, th gc quay l ch c a kim ampe k : =A x i = Trong cng th c:
U Ri + Rr + Rx
A - Thng s ng h i - Dng i n ch y qua ng h Khi Rx = 0, t c khi ng n m ch bn ngoi, i u ch nh Rr khi n s quay l ch c a kim t tr s l n nh t, nn v ch chia u t n cng bn ph i l 0, tr s Rx cng l n th gc quay l ch cng nh , khi Rx : th = 0, cho nn u t n cng bn tri l . T cng th c c th th y, v ch chia c a ng h khng u, cng g n bn tri cng dy, g n nh v ch chia c a ng hyperbol. 18 - 3 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng hai t i n 20F, 50V n i ti p thay t i n. 10F, 100V (nh hnh 18 - 3 - 10) dng thang 100V m t chi u c a ng h v n nng u vo hai u C1 o i n p hai u C1. V a u vo, i n p g n 50V, nhng ti p li n s t xu ng d n t i 0, nhng sau m t lc l i t ng t v t ln g n 100V, qua m t lc th t c u ch. T i sao? p: C u ch t, kh ng nh do hai t i n b nh
- Trang 377 -
th ng, ng n m ch gy ra. Qu trnh c a n nh sau: Do l ng i n dung c a C1 v C2 b ng nhau, nn i n p u c a m i t ph i l 50V, nn khi ng h v n nng v a u vo C2, i n p do c g n b ng i n p u 50V c a C1, Sau , do i n tr trong c a ng h v n nng u song song v i C1, i n p ngu, n qua R n p i n cho C2, i n p u c a C2 t 50V b t u tng ln, cho n khi g n b ng 100V, cn i n p c a C1 s t tng ng xu ng g n b ng 0. Lc ny i n p trn C2 v t qua 2 l n ch u p c a n, l p t c b nh th ng ng n m ch. Do i n p ngu n ton b d n ln C1 cng s v t qu ch u p c a n nn b nh th ng, k t qu gy ng n m ch u ra, chy c u ch. V th , phng php o ny khng ng. 18 - 3 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng thang i n tr R x 1 c a ng h v n nng ki u MF - 30 o bi n tr nh y nhi t, tr s i n tr chu n l 68 , kim ng h t t quay l ch sang ph i, s c sau khi n nh khng n 60 T i sao? p: l hi n t ng bnh th ng, khng ngoi i n tr ho c ng h khng chnh xc gy nn. B i v i n tr nh y nhi t l linh ki n h s nhi t i n tr m, t c khi nhi t c a bi n tr tng ln, tr s i n tr gi m. Thang do i n tr R x 1 c a ng h v n nng MF - 30 th i n tr trong ch c kho ng 20 . Sau khi u i n tr nh y nhi t 68 vo ng h , s c dng i n g n 20mA ch y qua i n tr c n o. N u cng su t tiu chu n c a bi n tr khng l n s v th m nng ln. Nn tr s i n tr o c s nh hn tr s chu n. 18 - 3 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi dng thang m c a ng h v n nng o i n tr ph i c t ngu n i n c a m ch i n c n o? p: Nguyn l ho t ng o i n tr c a thang m ng h v n nng xem hnh 18 - 3 - 12. Trong m ch i n o ny, b n thn c ngu n i n, khng c n b t c ngu n i n no bn ngoi. N u ti n hnh o i v i i n tr c i n s tng ng v i tng thm m t i n p bn ngoi vo m ch ng h . Nh v y khng nh ng khi n tr s do khng chnh xc m cn r t c th chy ng h . Cho nn khi dng thang m ng h v n nng o i n tr trong cc lo i m ch i n, u tin ph i c t ngu n i n c a m ch i n c n o nh m b o m chnh xc c a tr s i n tr o c v an ton c a ng h . 18 - 3 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi s d ng ng h v n nng o i n tr tng i l n, t i sao hai tay khng c ti p xc b ph n d n i n c a bt th ? p: B i v c th ng i c tnh nng d n i n. N u khi o m t i n tr no hai tay cng lc ti p xc b ph n d n i n c a hai bt th th tr s o c l tr s song song gi a i n tr c n o v i i n tr gi a hai tay ng i, sai l ch v i tr s th c t c a i n tr c n o. Hi n t ng ny tng i r r t thang i n tr cao R x 100 tr ln. Cho nn, khi o c n ch .
- Trang 378 -
18 - 3 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khng th dng ng h m o th cu n dy c a mA k v A k ? p: Dng i n cho php ch y qua ma k r t nh , dng i n cho php ch y qua A k cng nh hn, cn ng h m ni chung n c R x 1 c th a ra dng i n 50mA tr ln, l n hn r t nhi u dng i n cho php ch y qua ma k v A k , cho d ng h c n o v n v n t t, cng c th do dng ng h m o, gy chy. V th , khng c dng ng h m o. 18 - 3 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C lo i ng h v n nng o t i n v o i n p xoay chi u trn cng m t n c. Lc ny lm sao o tr s t i n? p: Tr c tin cng t c l a ch n trn n c ny, r i u m t u c a t i n vo m t u o, m t u khc c a t i n v m t u o khc cho vo i n p y thang chia c a n c ny, l c th c c tr s t i n C c n o trn v ch chia tr s t i n c a ng h (nh th hi n hnh 18 - 3 - 15). Nhng trong khi o c n ch ch u p c a t i n xem c th ch u c i n p y thang chia khng, n u khng th ch u c th ph i i sang n c i n p n u nh hn (ph i h p v i ch u p c a t i n). Ngoi ra, n u i n p a vo khng ph i l i n p y thang chia th tr s c i n dung ph i nhn v i t s gi a i n p th c t v i i n p y thang chia . 18 - 3 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Lm sao dng ng h v n nng phn on t i n t t, x u? p: i n tr cch i n cao l ch tiu quan tr ng c a t i n t t. Dng ng h v n nng c th ki m tra ra i n tr cch i n cao hay th p. Khi bt th l n u tin ch m vo hai c c c a t i n, do t i n n p i n, kim s nh y. Sau khi ko bt th ra, sau 5 giy l i ch m vo l n n a, n u kim khng nh y r r t, ch ng t do i n tr cch i n cao, i n tch d c a t i n ch r cht t, lo i t i n ny t t. N u kim v n nh y, ch ng t i n n p 5 giy tr c r h t, cch i n c a t i n h ng. 18 - 3 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng ng h v n nng o m c i n m t n, t i sao ch c khi i n tr ph t i 600 m i c th cn c vo v ch chia do trn m t ng h v n nng c tr c ti p? p: B i v v ch chia xiben (dB) trn ng h v n nng c phn nh d i i u ki n tn hi u m t n hnh sin v i n tr ph t i l 600 , cho nn ch c khi p ng i u ki n trn, m i c th tr c ti p c theo v ch chia . N u khi i n tr ph t i c n o R khng ph i 600 th khng th tr c ti p c c s dB trn ng h v n nng m ph i c ng thm 10 log
600 vo s c c a ng h v n nng tnh i. R
- Trang 379 -
18 - 3 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi l i d ng ng h v n nng o i n tr c a my ch nh lu b ng oxt ng, nm xoay cc n c b i s khc nhau th s c c a n khc nhau? p: Dng ng h v n nng o i n tr , khi nm xoay v tr khc nhau, th i n tr trong c a n khc nhau. B i s cng nh th i n tr trong cng cng nh , lc ny dng i n ch y qua s cng l n. Do oxyt ng u l linh ki n phi tuy n tnh, khi dng i n ch y qua n thay i th tr s i n tr ph n ng cng khc nhau. V th s c khng gi ng nhau. 18 - 3 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi dng thang i n tr ng h v n nng o i n tr chi u dng c a diode bn d n, tr s i n tr o c b ng thang tr s th p th nh , cn tr s i n tr o c b ng thang tr s cao th l n? p: c tnh vn - ampe chi u dng c a diode bn d n nh th hi n hnh 18 - 3 - 19 khi dng i n chi u dng ch y qua diode khc nhau th i n tr chi u dng m diode hi n ra khng ph i l s c nh. Cn i n tr trong c a thang i n tr ng h v n nng khi thang o khc nhau s chnh l ch nhau r t l n. Nh ng h v n nng ki u MF - 30, n c R x 1 dng i n t vi ngn ma, n c R x 10k, ch vi A ( u chi khi bt ng h ng n m ch). Do , di n tr chi u dng c a diode o c b ng ng h v n nng s khc nhau r t l n. i n tr trong c a n c i n tr th p r t nh , dng i n ch y qua diode l n, tr s i n tr chi u dng c a diode o c s nh . Ng c l i, tr s i n tr chi u dng o c s l n. 18 - 3 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi s a ch a ng h v n nng, i n tr trong c a n khng th tr c ti p dng thang i n tr c a ng h v n nng o, cn phn on cu n dy u ng h c thng hay khng l i c th dng thang i n tr c a ng h v n nng o? p: Cu n dy u ng h v n nng c qu n b ng dy d n r t nh , tr s dng di n cho php c a n ch c p A, cn tr s dng i n c a n c i n tr ng h v n nng l ma, cho nn n u o tr c ti p, th i gian hi lu c th khi n cu n dy qu t i gy chy h ng. Nhng, tng nhi t lm chy h ng cu n dy c n c th i gian nh t nh, cn nh phn bi t cu n dy ng h c thng m ch hay khng ch dng n c R x 1k c a ng h v n nng ch m nhanh m t ci, cn c vo kim ng h c ng y hay khng phn on, th i gian r t ng n, s khng lm cu n dy u ng h qu t i.
- Trang 380 -
18 - 4 ng h m ga m
18 - 4 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ph i cn c vo i n p c a thi t b i n cao hay th p ch n ng h m ga m i n p khc nhau o i n tr cch i n c a n? p: N u dng ng h m ga m i n p th p o i n tr cch i n c a thi t b cao p th do cch i n tng i dy, i n p phn b trn chi u di n v tng i nh , khng th hnh thnh c c ha mi ch t, tc d ng i n gi i i v i hi m cng y u, s li u o c khng th ph n nh tnh hnh chn th c. Ng c l i dng ng h m ga m cao p o i n tr cch i n c a thi t b i n p th p th r t d nh th ng cch i n. V th , khi o i n tr cch i n c a thi t b i n, ni chung qui nh d i 1000V th dng ng h M 500V ho c 1000V, trn 1000V th dng ng h M 1000V ho c 2500V. 18 - 4 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn ng h m ga m c 3 tr u dy: m t ci u "dy pha", m t ci u "dy t" m t ci n a dng lm g? p: Dng u n i dy ch n. Khi u u dy c a v t c n o th , do b n, m t sinh ra dng i n r b m t, u dy ch n vo c th gi m sai s o, o c tr s i n tr cch i n chnh xc. 18 - 4 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng ng h m ga m o i n tr cch i n, n u u nh m u ti p t E v i u dy pha L, s sinh ra h u qu g? p: B ph n n i ti p v i u dy pha c a ng h m ga m u c ch n t t, nh m phng ng a dng i n r c a ng h m ga gy nn sai s o. Cn u E vo i n th t, khng xt t i ch n. Khi o bnh th ng, dng i n r c a ng h s khng gy nn sai s , nhng n u u nh m u E, L do E khng c ch n, dng i n ch y qua v t th s nhi u thm dng i n r c a ng h m ga m, ni chung i n tr cch i n o c s l ch th p so v i tr s th c t . Cho nn khng c u sai u E, L. 18 - 4 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng ng h m ga m o i n tr cch i n c a cao p i v i th p p c a bi n th , t i sao ph i u c c ch n c a ng h m ga m v i v bi n th ? Cn khi o cao p i v i t ho c th p p i v i t c th khng c n c c che ch n? p: Khi o i n tr cch i n c a cao p i v i th p p bi n th , dng i n ch y qua gi a cu n dy cao p th p p c a bi n th c hai b ph n, m t b ph n l dng i n ch y qua bn trong cch i n gi a cu n dy cao p, th p p .Dng i n ny ph n nh i n tr cch i n. M t b ph n khc l dng i n t b m t ng l ng cao p qua v r i n ng l ng th p p, l dng i n r b m t. N u hai b ph n dng i n ny u ch y qua cu n dy dng i n c a ng h m ga m th i n tr cch i n o c s th p hn tr s th c. N u u i n c c ch n c a ng h m ga m ln v bi n th th dng i n r b m t s thng qua c c ch n c a ng h m ga m c p i n,
- Trang 381 -
khng qua cu n dy dng i n c a ng h m ga m, s c th lo i tr nh h ng c a dng i n r b m t, o c tr s th c. o i n tr cch i n cao p i v i t, th p p i v i t, ch c n u cu n dy c n o ln u " ng dy", cu n dy khng c n o u v i v r i cng u v i u " t" c a ng h m ga m. Lc ny, dng i n r b m t v dng i n r c a cu n dy khng c n o u khng i qua cu n dy ng h m ga m, v th c th o c tr s th c c a i n tr cch i n. V th tiu chu n B c kh "Phng php th nghi m bi n th i n" qui nh dng phng php ny o. 18 - 4 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng ng h m ga m lm th nghi m cch i n, t i sao ph i dng dy ng h megger c dy ch n? p: Khi o i n tr cch i n, dng i n r b m t c a v t c n th c th dng vng ch n b ng kim lo i b c b m t v t th v d n vng ny n u che b o v c a ng h m ga m. Nh v y, r b m t s khng thng qua ng h m ga m, nhng lc ny s c c a ng h m ga m v n ch u nh h ng c a r bn trong ng h . N u dng dy ch n, em m t u u vo u che b o v , d n dng i n ch y t t n u u v i dy d n c a ng h m ga m thot i, khi n n khng ch y qua trong ng h , nh v y i n tr cch di n o c m i th t s l i n tr c a b n thn mi ch t. 18 - 4 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng ng h m ga m o i n tr cch i n c a thi t b i n, t i sao dy o khng c xo n qu n vo nhau? p: N u hai s i dy o xo n qu n vo nhau, khi cch i n c a dy d n khng t t s tng ng v i u song song m t i n tr th p (cch i n) vo thi t b i n c n o, khi n o khng chnh xc. ng th i, cn lm thay i i n dung c a m ch i n c n o, s khng chnh xc khi th nghi m. 18 - 4 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ng h m ga m ( ng h megger) p d ng k t c u ng h t su t? p: c i m ch y u c a ng h t su t l b ph n ho t ng c a ng h b tr hai cu n dy (cu n dy m men quay, cu n dy ph n tc d ng) m khng c dy l xo cn b ng. M men ph n tc d ng do cu n dy ph n tc d ng sinh ra. Do , khi khng thng i n, b ph n ho t ng vo tr ng thi cn b ng, sau khi thng i n, gc quay l ch c a b ph n ho t ng c a n ph thu c vo t su t dng i n c a hai cu n dy ho t ng, cho nn g i l ng h t su t. Khi dng ng h m ga m o i n tr cch i n, yu c u tr s o khng b nh h ng b i s thay i c a i n p my pht i n quay tay, dng ng h ki u t su t c th th a mn yu c u ny. 18 - 4 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: S phi n c ch nh lu c a my pht i n tay quay trong ng h m ga m nhi u t t hay t t t?
- Trang 382 -
p: o chnh xc tr s i n tr cch i n, yu c u i n p m t chi u do ng h m ga m pht ra ph i g n nh n nh, dao ng cng nh cng t t. N u i n p c dao ng, th c th coi nh trong i n p t n t i thnh ph n xoay chi u. Thnh ph n xoay chi u i n p ny c th thng qua t i n sinh ra dng i n r ph , khi n tr s i n tr cch i n o c l ch th p. S phi n ch nh lu c a ng h m ga m cng nhi u th dao ng i n p sinh ra cng nh , ng c l i th dao ng i n p l n. Cho nn, s phi n c a c ch nh lu my pht i n nhi u m t cht th t t. 18 - 4 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C m t s ng h m ga m cao p (nh i n p 2500 vn, gi i h n o 10000 tri u m) t i sao trn th y tinh v ng h c o n dy d n b ng ng? p: Tc d ng c a s i dy d n b ng ng ny l lo i tr s c ht c a i n tch tnh i v i kim ng h , khi s a ch a c n c bi t lu , khng c ty tho b . 18 - 4 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: ng h m ga m 1000 vn, khi l c, l y hai tay n m ch t hai u dy ra c a n, t i sao ch c m gic t tay m khng nguy hi m n tnh m ng? p: i n p nh m c c a my pht i n trong ng h m ga m tuy r t cao, nhng trong m ch u ra c a n u n i ti p tr s i n tr trong r t l n, l n g p nhi u l n i n tr c th ng i. V th khi n m ch t hai u dy ra c a hm quay, dng i n ch y qua c th b h n ch n tr s r t nh , cho nn ch c m gic t tay m khng nguy hi m n tnh m ng. Cn ngu n i n 220 vn ni chung, i n tr trong r t nh , v th khi ti p xc v i ng i s nguy hi m n tnh m ng. 18 - 4 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ng h m ga m o i n tr cch i n c a t i n m ch cao p, sau khi o xong, t i sao ng h m ga m khng c t ng t ng t m ph i t t gi m t c , ch khi tho dy o c a ng h m ga m ra kh i t i n m i ng t? p: Trong qu trnh o, t i n d n d n n p i n, m khi s p o xong, t i n tch tr i n nng, n u ng h m ga m ng t y, th t i n t t ph i phng i n qua ng h m ga m, c kh nng chy h ng ng h . 18 - 4 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Lm sao dng ng h m ga m phn on t i n t t, x u? p: Dng ng h m ga m quay o i n tr cch i n c a t i n (n u i n p tiu chu n c a ng h m ga m s d ng cao hn i n p th nghi m m t chi u c a t c n o th ph i gi m tng ng t c quay), sau nhanh chng c t m ch quay o, khng cho i n tch d th a r qua ng h m ga m, r i m i t i n ng n m ch phng i n. Lc ny c th x y ra ba tr ng h p: (1) s c c a ng h m ga m t 0 b t u tng d n ln, khi ng n m ch c tia l a phng i n. i u ny ch ng t cch i n v tnh nng tch i n c a t i n t t. (2) S c c a ng h m ga m ng ng i n b nh th ng. ch v tr 0, th hi n cch i n c a t
- Trang 383 -
- Trang 384 -
18 - 4 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng ng h m ga m o i n tr cch i n c a thi t b i n, trong hai cch u dy hnh 18 - 4 - 13 (a) v (b) tr s o c a cch no chnh xc? p: M c ch o i n tr cch i n c a thi t b i n l nh m phn on cch i n bn trong ch t cch i n c a thi t b t t hay x u. V th , ph i c g ng lo i tr nh h ng c a r b m t thi t b i v i ng h m ga m. Hnh (a) n i vng bo v G c a ng h m ga m v i ng s , nh v y dng i n r do b m t ng s b b n ho c m t gy nn s khng ch y qua cu n dy bn trong ng h m ga m lo i tr c nh h ng c a r b m t i v i ng h m ga m. V th cch u dy c a hnh (a) h p l hn hnh (b), i n tr cch i n m ci tr c o c cng chnh xc hn. 18 - 4 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao sau khi ng h m ga m ng ng, kim th ng v t qu v cng l n? p: Khi o i n tr cch i n, v t b o vo tr ng thi n p i n. Sau khi ng h m ga m ng ng, v t b o vo tr ng thi phng i n, dng i n ch y qua kim ng h ng c v i tr c, kim s quay l ch v pha v cng l n. i v i thi t b i n p cng cao, dung l ng cng l n th th ng quay l ch qu m c, v th khi o xong ph i m t m t h th p t c quay, m t khc tho dy u ti p t, khi n kim khng quay l ch qu m c gy h ng. 18 - 4 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi dng ng h m ga m o i n tr cch i n m t s thi t b i n no (nh bi n th , my h c m v.v...) s pht hi n dng i n c hnh thnh b i ion sau khi t c quay n nh, n u ti p t c quay th s ch th s tng ln r r t? p: V d i tc d ng c a i n p bn ngoi, ch t i n mi, ngoi dng i n c hnh thnh b i ion rng bu c r t y u v m t t ion t do ra, s chuy n ng c a i c c bn trong n, s d ch chuy n c tnh n h i c a ion rng bu c tng i m nh v s d ch chuy n c a i n tch rng bu c cng hnh thnh dng i n. Nh v y tr s i n tr cch i n s tng i th p. Sau m t kho ng th i gian, khi s chuy n ng c a i c c, s d ch chuy n c a i n tch rng bu c t c cn b ng v i i n tr ng bn ngoi, s ng t. Lc ny, bn trong mi ch t s ch c dng i n truy n d n ch y qua, cho nn tr s i n tr cch i n s tng ln r r t. Ni chung, khi dng ng h m ga m o thi t b i n no u ph i yu c u ti n hnh o m t pht ho c o cho n khi tr s ch th khng cn tng ln r n a. 18 - 4 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng ng h m ga m ki m tra cch i n c a t i n, sau khi quay, pht hi n kim quay ng c. l nguyn nhn g? p: ng h m ga m sau khi quay, a ra i n p m t chi u khi n t i n n p i n. Sau khi quay xong, t i n n p i n cho ng h m ga m, chi u c a dng
- Trang 385 -
i n ny ng c v i chi u c a dng i n u ra ng h m ga m, cho nn lm cho kim quay l ch ng c chi u. 18 - 4 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng ng h m ga m khng p d ng bi n php ch n b m t quay o i n tr cch i n, trong qu trnh quay t i sao khng th dng v i ho c tay lau knh b m t? p: N u dng v i ho c tay lau knh b m t s ma st sinh i n t o ra i n tch tnh, nh h ng n quay l ch c a kim, khi n k t qu o khng chnh xc, m nh h ng c a i n tch tnh i v i kim cn ph thu c vo v tr c a kim, v th dng tay ho c v i lau knh m t ng h m ga m khng p d ng bi n php che ch n s c k t qu o phn tn r t l n. 18 - 4 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi dng ng h m ga m o i n tr cch i n cc v t th nghi m c tnh i n dung nh t i n, cp i n l c v.v..., kim ng h s dao ng qua l i? Nn gi i quy t th no? p: ng h m ga m do my pht i n m t chi u quay tay v t su t k ki u i n t t o thnh. Khi o, i n p u ra s thay i theo s thay i t c quay. S bi n ng nh c a i n p u ra, nh h ng khng l n n v t th nghi m tnh i n dung, khi t c quay cao, i n p u ra cng cao, i n p ny n p i n cho v t th nghi m c n o khi t c quay th p, v t th nghi m c n o phng di n qua u ng h . Nh v y, d n n lm ng h dao ng, nh h ng s c. Bi n php gi i quy t nh th hi n hnh 18 - 4 - 18, u n i ti p diode chinh lu cao p 2DL vo gi a " u ng dy" v i v t th c n o c a ng h m ga m, dng ngn ch n s phng i n c a v t th i v i ng h m ga m, s c th lo i tr dao ng c a kim ng h , l i khng nh h ng n chnh xc o. 18 - 4 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi s d ng ng h m ga m o i n tr cch i n c a ng dy t i i n, c khi s c b ng 0, c ph i nh t nh c s c ? p: S c b ng 0 cha ch c m ch i n c s c . Nguyn nhn c th c a n l: (1) ng dy t i i n l n. (2) ng dy t i i n di, v s nhi u, do cc v s dnh b i t nn tr s r i n tch t l i s l n. (3) ng dy t i i n di, khi o ph i qua th i gian nh t nh n p i n, tr c khi cha n p i n, s c c a n b ng 0, n u khi quay ng h th i gian ko di trn 3 pht t c s c hi n th .
- Trang 386 -
ngoi tr i ma m, v s
m t, r i n tng i
(4) S c c a ng h m ga m l tri u m, tr s nh c khng ra. 18 - 4 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi m tng i l n, i n tr cch i n c a bi n th o c b ng ng h m ga m tng i th p, n u u u ch n c a ng h m ga m vo gi a ng l ng (nh hnh 18 - 4 - 20) t i sao i n tr cch i n c a n l i tng ln? p: Khi m mi tr ng chung quanh tng i l n, trn ng l ng dy ra c a kt d u bi n th dnh nh ng h t n c nh li ti ho c l p mng n c m ng, lm tng r r t s d n i n b m t ng l ng, m i n tr cch i n o c b ng ng h m ga m l t ng h p c a i n tr th tch v i n tr b m t, s d n i n b m t ng l ng tng ln, khi n i n tr cch i n o c gi m xu ng, nhng khng th ph n nh trong bi n th c khi m khuy t. u u ch n c a ng h m ga m vo gi a ng l ng th dng i n d n i n c a b m t ng l ng s khng ch y qua cu n dy dng i n c a ng h m ga m m ch y qua u ch n r i ti p t, ci m ng h ph n nh l i n tr th tch, lo i tr nh h ng d n i n b m t khi m tng i l n, nn i n tr cch i n tng ln.
- Trang 387 -
18 - 5 Cng t i n v ng h cng su t
18 - 5 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: a nhm c a cng t i n t i sao khng th dng v t li u b ng s t, ng? p: Sau khi u cng t i n vo m ch i n, t thng do cu n dy dng i n v cu n dy i n p sinh ra, hnh thnh t tr ng d ch ti n. T tr ng ny c m ng ra dng xoy trn a nhm, do tc d ng c a dng xoy v t thng, khi n a nhm sinh ra m men l c quay theo chi u nh t nh. N u dng a s t th do tnh d n i n c a s t km, dng xoy c m ng nh , m men quay cng nh . ng th i, do hi u ng t tr khi n chuy n ng c a a s t khng th thay i k p th i v i l n c a ph t i. Hn n a, t tr ng c a s t l n hn nhm, s tng nhanh mn h ng u tr c. Cho nn khng th dng a s t thay th a nhm. a ng d n i n, khng d n t , tnh nng tuy tng t v i nhm, nhng t tr ng c a n l n hn nhm, s tng nhanh mn h ng u tr c, nn cng khng dng a ng thay a nhm. 18 - 5 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong cng t i n chng ta th ng nhn th y phi n ng m c song song trong m ch nhnh s t t i n, v cu n dy ng n m ch m c n i ti p trn nam chm s t t i n. Chng c tc d ng g? p: T thng do cu n dy u song song v cu n dy u n i ti p c a cng t i n ph i l ch nhau 90o m i c th o chnh xc l ng i n ny c a ph t i, nhng trn th c t chng th ng khng ph i l ch nhau 90o, v th ph i i u ch nh. Khi i u ch nh, u cng t i n vo ph t i c h s cng su t = 0, n u a trn b ng nhm c a cng t i n v n quay, ch ng t gi a hai t thng khng ph i l ch nhau 90o. Nh v y ph i i u ch nh v tr c a phi n ng u song song trong m ch nhnh s t t i n v di c a cu n dy ng n m ch u n i ti p trn nam chm i n, i u ch nh pha c a hai t thng. Khi i u ch nh n m t m c nh t nh, a trn cng t i n khng quay, th l ch pha c a hai t thng v a ng 90o. 18 - 5 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cng t i n h ba pha b n dy li u c th s d ng trong m ch i n h ba pha, ba dy? p: c Cng t i n h ba pha b n dy c ba nhm linh ki n, khi s d ng trong m ch i n h ba dy ba pha, ch c n l i d ng hai nhm linh ki n trong l c cch u dy gi ng nh cng t i n hai nhm linh ki n ki u ba dy ba pha. 18 - 5 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao tr c d i c a m t s cng t i n s d ng hai l p qu? p: c i m tr c c a cng t i n tr c s d ng hai l p qu l gi a l p qu c th di ng 1 v l p qu c nh 3 g n pha d i tr c c a chi ti t chuy n ng c bi thp 2 c th xoay t do (nh hnh 18 - 5 - 4), khi chi ti t chuy n ng quay, vin bi 2 khng ng ng thay i m t ma st, c th ko di tu i th c a tr c. Cng t i n tng i chnh xc a
- Trang 388 -
s p d ng qu.
tr c m t l p
18 - 5 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao m t ngoi nam chm vnh c u trong m t s cng t i n xoay chi u ph i m ng? p: Do kho ng cch t nam chm vnh c u trong cng t i n cch nam ch m i n tng i g n, khi h th ng x y ra ng n m ch, ph n l n dng i n ng n m ch thng qua cu n dy nam chm i n sinh ra t tr ng m nh, t tr ng ny s nh h ng n nam chm vnh c u, khi n n b kh t . b o m chnh xc c a cng t i n, c n ph i lo i b nh h ng ny. Nn m m t l p ng m t ngoi nam chm vnh c u c th c tc d ng che ch n. T tr ng m nh s sinh ra dng xoy trn l p ng ny, tri t tiu t thng, t lm y u tc d ng kh t c a t tr ng m nh i v i nam chm vnh c u. 18 - 5 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi l p cng t i n ho c cc lo i ng h i n khc, t i sao ph i duy tr kho ng cch nh t nh i v i my i n l n v dy d n c dng i n l n? p: My i n l n v dy d n c dng i n l n, quanh n t n t i t tr ng m nh. Do nh h ng c a cc t tr ng phn tn ny s d n n rung ho c sai l ch i v i ng h i n ln c n. V th ph i cch m t kho ng nh t nh. 18 - 5 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao cng t i n c lc c hi n t ng t quay khng t i? Lm sao kh c ph c hi n t ng ny? p: Trong cng t i n do t n t i ma st th ng d n n sai s o. V th th ng l p b b ma st trong cng t i n. B b ma st th ng do tr c vt ng di c m n i song song vo nam chm i n ho c phi n ng t u song song d i nam chm i n t o thnh. Khi i u ch nh vi tr c a chng, s xu t hi n l c ph , i u chinh l c ph b ng ho c hi l n hn l c ma st, nh v y l c ma st s c b, v th b t k t i nh ho c y t i u c th v n hnh chnh xc. L c ph do b b ma st sinh ra c th lm cho cng t i n sinh ra hi n t ng t quay khng ti. kh c ph c nh c i m ny, c th l p mc hm trong cng t i n. Mc hm l phi n ng t ha l p trn tr c quay. Phi n ng quay n ch nam chm i n song song s sinh ra l c ht, hm l i, i u ch nh di c a mc hm s c th kh c ph c hi n t ng t quay khng t i. Ngoi ra, cng c p d ng khoan l nh trn a nhm ho c qut ch t ch a s t ln a nhm kh c ph c hi n t ng t quay khng t i. 18 - 5 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M t cng t i n cung c p i n cho hn hai mi bng n. Ng i s d ng t t h t t t c n, nhng c lc cng t i n v n quay. Nguyn nhn do u? p: ng dy chi u sng s d ng qu lu, n c ma vo nh, trong phng qu m t ho c b i b m qu nhi u u c th lm h ng cch i n c a dy i n, d n
- Trang 389 -
n r i n. Cho d khng m n cng s c dng i n ch y qua, cho nn cng t i n v n ch y. N u pht hi n hi n t ng ny, nh t thi t ph i ki m tra lm r v tri t kh c ph c s c , nh m trnh gy chy ho c s c i n gi t.
- Trang 390 -
18 - 5 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Lm sao dng bi n php n gi n phn on vi c u dy c a cng t i n ba pha hai nguyn ki n (nh hnh 18 - 5 - 9) c chnh xc khng? p: Khi ph t i khng thay i, c th c t ngu n i n pha c i m u chung (pha B) c a cu n dy i n p, n u s vng quay c a a trn cng t i n ch m m t n a so v i tr c khi ng t th cch u dy ng. V khi cch u dy ng, sau khi ng t pha B, cu n dy i n p c a hai nguyn ki n Wh1 ,Wh2 bi n thnh n i ti p, tr s i n p hai u u s t m t n a, l ch pha gi a i n p v dng i n trong hai nguyn ki n v a v n i nhau, t c cng su t m nguyn ki n Wh1 ph n nh l m t n a cng su t c c a nguyn ki n Wh2, cng su t m nguyn ki n Wh2 ph n nh l m t n a cng su t c c a nguyn ki n Wh1 ,cng su t t ng h p b ng m t n a cng su t t ng h p c a hai nguyn ki n c, cho nn s vng quay ch m m t n a. 18 - 5 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Cng t i n h u cng ba dy ba pha, cu n dy dng i n u chnh xc, cn hai pha A, C c a cu n dy i n p u sai (ng l ph i u v i pha A l i u v i pha C), li u cng t i n c quay ng c khng? p: Trong tnh hnh ny, cng t i n khng quay thu n cng khng quay ng c, m ng yn. Sau khi u ng c cu n dy i n p, t s vc t c th th y: cng su t ghi c a hai nguyn ki n o c a cng t i n l: Pl = UCBIAcos(90o + ) = ULILcos(90o + ) P2 = UABICcos (90o - ) = ULILcos(90o - ) Trong c ng th c: UL l i n p dy. IL l dng i n dy. T ng cng su t m cng t i n o c l: P = P1 + P2 = ULIL[cos(90o + ) + cos(90o - )] = ULIL2cos90ocos= 0 Cho nn cng t i n khng ch y. 18 - 5 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Phn x ng x l nhi t c r t nhi u thi t b dng i n m t pha. Cung c p i n b ng h b n dy ba pha, hi n chi c m t cng t i n ba dy ba pha l n v m t cng t i n m t pha tng i nh. Lm sao o l ng i n s d ng? p: Cng t i n ba dy ba pha v n ch c th do l ng i n s d ng c a ph t i h ba dy, ba pha. N u dng o h b n dy th s sinh ra sai s khng cho php, by gi dng cng t i n m t pha b sai s c a n. Cch u dy l: Cng t i n ba pha u theo cch bnh th ng vo trong ba dy pha, cu n dy dng i n c a cng t i n m t pha n i ti p ln dy gi a, u cu n dy i n p u dy gi a,
- Trang 391 -
u cu i u trn dy pha ch u cu i cu n dy di n p cng t i n ba pha, nh th hi n hnh 18 - 5 - 11, ch khng c u sai u tng ng c d u "*". Lc ny t ng l ng i n s d ng l t ng i s c a s c hai cng t i n. W = W3 + W1 Nguyn l o th ny: Cng su t (bi u th b ng tr s t c th) ph n ng c a cng t i n ba pha l: P3 = PA + PC = UABiA + UCBiC =(UA - UB)iA + (UC-UB)iC = UAiA = UCiC -UB(iA+iC) B i v: iA + iB + iC = iO T c: iA + iC = - iB + iO Thay vo cng th c trn s c: P3 = UAiA + UCiC + UBiB - UBiO M cng su t t ng ph i l: P = UAiA + UBiB + UCiC = P3 + UBiO= P3 + P1 Cng th c th c t ng l ng hao i n: W= W3 + W1 Lu cng t i n m t pha c th quay ng c, t c W1 l m. Lc ny ph i l: W= W3 - W1 18 - 5 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: n v s d ng i n nng thn ni chung khng c ng h o cng su t, ch c cng t i n. Lc ny c th dng bi n php g o cng su t s d ng i n nh m n m c tnh hnh v n hnh? p: Cng su t s d ng i n c th tm ra c b ng cch tnh ton t o t c quay c a a cng t i n. Trn mp c a a quay cng t i n ni chung u c k hi u mu ho c mu en. N u k thm m t ng th ng trn knh ch a quay th c th cn c vo s l n g p nhau gi a k hi u a quay v i ng th ng trn knh tnh ra s vng quay. Th i gian tnh c th ba giy. Khi o, n u t c quay c a cng t i n tng i nhanh th nn o thm vi vng, n u t c quay c a a quay tng i ch m th c th o t i vi vng. Khi th i gian c n thi t o c n vng c a a ng h l T giy th c th tnh c cng su t P ch y qua cng t i n (ngn ot) b ng cng th c sau y: P=
3600n K CT
Trong cng th c: C - thng s c a cng t i n (s vng quay c a a/kW) c th tra c t trn nhn hi u cng t i n. K - T l bi n i c a b h c m dng i n, c th tra c t trn nhn hi u c a b h c m (khi khng c b h c m dng i n, l 1). Cng su t o c b ng bi n php ny, th c t l cng su t bnh qun trong th i gian o. 18 - 5 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi khng c ph t i m ng dy l i khng c hi n t ng b m, r i n, cng t i n ki u h c m v n c th chuy n ng?
- Trang 392 -
p: l do l p m t c c u c bi t t o ra m men quay ph nh m b p m men quay ma st m a quay ch u ng. D i i n p bnh th ng, chng ta i u ch nh m men quay ph c a n v a ng b ng v i m men quay ma st. Khi i n p tng cao, th m men quay ph ny s tng cao theo s tng ln c a i n p v t qu m men quay ma st. Lc ny, cng t i n tuy khng c ph t i v n t ch y, ni chung g i l "ch y ng m". 18 - 5 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi o cng su t trong m ch i n xoay chi u, c lc s c trn ng h cha t i tr s h t thang m cu n dy ng h chy. Nguyn nhn do u? p: Tnh hnh ny c th x y ra trong m ch h s cng su t th p. Cng su t trong m ch i n xoay chi u P = UIcos . N u h s cng su t cos qu nh th khi cng su t P tng i nh , dng i n ph t i I c th r t l n, lm chy ng h o cng su t. Cho nn khi o cng su t trong m ch i n h s cng su t th p nn s d ng ng h o cng su t c h s cng su t c bi t.
18 - 5 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi i m gi a c a ph t i u hnh sao ba pha cn b ng khng th l y dy d n ra ho c cc pha c a ph t i u hnh tam gic khng th ng t tch ra, lm sao dng ot k m t pha o cng su t tc d ng c a chng? p: N u ch c m t ot k ki u i n ng, th dng hai i n tr R b ng t ng cu n dy i n p v i n tr ph c a n, ba ci u l i theo hnh sao nh th hi n hnh 18 - 5 - 15. Do ph t i cn b ng, cho nn i n th i m O' b ng i n th i m O, s c c a ot k l cng su t c a m t pha ph t i, t ng cng su t c a ph t i b ng ba l n tr s ch th c a ot k . N u c m t ot k ki u c m ng th dng hai tr khng ph c s Z b ng tr khng c tnh c m ng c a cu n dy i n p thay i i n tr R trong hnh. 18 - 5 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng ng h o cng su t o cng su t i n, p d ng cch u dy nh th hi n hnh 18 - 5 - 16 (a) (b) c khng?
gi a cc cu n dy. N u u u () c a cu n dy i n p ln u ph t i, xem hnh (b) th dng i n c a cu n dy dng i n b ng t ng c a dng di n ph t i v i dng i n c a cu n dy i n p, s c c a ng h o cng su t l t ng c a cng su t ph t i v i cng su t tiu hao c a cu n dy i n p v i n tr phn p RD, nn khi o cng su t nh th sai s tng i l n. Hnh (c) v phng php u dy ng. Khi o, s c c a ng h o cng su t l t ng c a cng su t ph t i v i tiu hao c a cu n dy dng i n, do i n tr c a cu n dy dng i n r t nh nn sai s o tng i nh .
- Trang 394 -
18 - 6 ng h k p (d ng g ng km)
18 - 6 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng ampe k k p o dng i n ph t i cn b ng ba pha, sau khi t dy m t pha, hai pha ho c ba pha vo trong mi ng k p, s c c a ng h c g khc nhau? T i sao? p: Khi cho b t c dy c a pha no vo trong mi ng k p th s c c a ng h l dng i n dy c a pha . Kh t vo hai dy pha th s c c a ng h tuy gi ng v i khi t dy m t pha, nhng trn th c t , s c ny l t ng vc t c a dng di n hai pha vo mi ng k p. Cn khi cho c ba dy pha vo mi ng k p th s c b ng 0, v lc ny t ng vc t c a dng i n ba pha b ng 0, (xem hnh 18 - 6 - 1) 18 - 6 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ampe k k p khng dng dy n i v i ngu n i n, t i sao c th o c dng i n trong dy d n? p: K t c u c a ampe k k p nh th hi n hnh 18 - 6 2. N c m t cu n dy ph v b h c m dng i n c li s t chia thnh hai b ph n, v th khi dng o dng i n ch y qua b t k dy d n no, c th khng c n ng t dy d n, ch c n dng km k p ch t dy d n l c B i v dy d n thng i n s sinh ra t thng, t thng ch y qua li s t, s c m ng ra i n th trong cu n dy ph , do c th c c s trong ampe k . Nhng sai s o th ny tng i l n. 18 - 6 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng ampe k k p o dng i n c n ch g? p: Khi dng ampe k k p o dng i n c n ch : (1) Khng nn o dy d n tr n, phng ng a i n gi t v ng n m ch. (2) T m o ph i ch n n c l n, phng ng a chy ng h . (3) Dy d n c n o ph i xuyn qua gi a li s t, nh m gi m sai l ch. (4) Ph i s d ng ring bi t ng h i n m t chi u, xoay chi u. (5) Khi o dy d n cao p c cch i n (nh 3 ngn vn) ph i eo gng tay cch i n. 18 - 6 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng ampe k k p o dng i n c a dy d n th p p, c m dng i n, t i sao kim ng h s ch cao?
ch g n b h
p: B i v ch g n b h c m dng i n, c t thng r, li s t c a ampe k k p b nh h ng c a t r, dng i n c m ng c a cu n dy th c p ampe k tng ln, cho nn kim ch cao.
- Trang 395 -
u c t thng
p: M mi ng k p c a ampe k k p ra vo trong t tr ng xoay chi u, kim s x y ra quay l ch, m t tr ng cng m nh th kim quay l ch cng l n. l do hai cng c a ampe k k p lm b ng ch t s t t , t vo trong t tr ng thnh ng thng c a t thng, khi n cu n dy c a ampe k c m ng ra i n th nh t nh, lm cho kim quay l ch. L i d ng phng php ny c th phn on ch no c t thng r xoay chi u. 18 - 6 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Ampe k k p li u c th o c dng i n rto c a mt i n khng ng b ki u qu n dy? p: T n s c a dng i n rto mt i n khng ng b ki u qu n dy l tch gi a t n s ngu n i n v i sai su t quay, sai su t quay nh m c l 2 ~ 15%, khi quay bnh th ng, t n s c a dng i n rto l 1 ~ 7.5 Hz. Ampe k k p xoay chi u th ng dng g m b h c m dng i n v u ng h h t i n ki u ch nh lu t o thnh. u ng h nh n c i n p t trn i n tr u trong nhm cu n dy bn th c p c a b h c m. B i v i n p c m ng c a nhm cu n dy t l thu n v i t n s , khi o dng i n t n s th p nh dng i n rto, i n p t c trn u ng h s nh hn nhi u so v i khi o dng i n t n s cng c ng c tr s c ng nh nhau, c lc cn khng lm thng m ch diode ch nh lu, v th ng h khng th lm vi c bnh th ng. Ampe k k p l ng d ng m t chi u, xoay chi u khng c cu n dy bn th c p m cho t thng trong li s t tr c ti p thng qua u ng h h t i n, cho nn t n s cao, th p khng nh h ng n n. V th , lo i ampe k k p l ng d ng xoay chi u, m t chi u ny c th o dng i n rto. 18 - 6 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Hi n ch c m t ampe k k p, t m o th p nh t c a n l 25 ampe, s c m i v ch chia l 1 ampe. Lm sao l i d ng n o tr s dng i n nh ? p: C th dng m t s i dy m m cch i n qu n vi vng ch mi ng km, v d c n o m t dng i n nh cha bi t th qu n 50 vng dy m m ch mi ng km, sau u n i ti p trong m ch dng i n, n u c s c 5 ampe k th dng i n th c t l 5/50 = 0.1 ampe.
- Trang 396 -
18 - 7 C u i n
18 - 7 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi dng c u i n Wheatstone o i n tr m t chi u c a cu n dy i n c m cao, i n tr c a nhnh c u tuy i u ch nh n xu th cn b ng, nhng khi b m nm pin, kim ng h v n dao ng r t gh? p: Khi v a b m nm pin, m ch c u i n vo trong qu trnh t c th lc ny, i n c m c a cu n dy ch o pht huy tc d ng, khi n s cn b ng c a c u i n b ph ho i, v th kim dao ng. 18 - 7 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn bi n p 35000/6000 vn, dng c u i n Kelvin o i n tr m t chi u bn th p p. Khi o, ng i ch m ph i u dy ra 35 ngn vn s c m th y t .T i sao? p: B i v th i i m v a nh n ho c t ng t bung nm n c u i n, do tc d ng thay i t c th c a dng i n m t chi u, s c m ng ra i n p bn pha th c p bi n th , cn l n c a i n p ph thu c vo t l thay i c a t thng, tuy i n p a vo ch 1.5 vn nhng do t c thay i nhanh cng sinh ra i n p cao. 18 - 7 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi o i n tr th p d i 1 dng c u i n Kelvin? khng dng c u i n Wheatstone m
p: Khi dng c u i n W o i n tr th p, do nh h ng c a i n tr dy d n u n i v i n tr ti p xc ch n i v i c u i n nn sai s tng i l n. Cn c u i n K khi thi t k xt t i c g ng lo i b cc nh h ng ny, cho nn khi o i n tr th p tng i chnh xc.
- Trang 397 -
CHNG XIX
O TH
I N
19 - 1 o i n
19 - 1 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi tnh cng su t ph t i ba pha cn b ng, P = 3 ULILcos, trong cng th c UL, IL l n l t l i n p dy, dng i n dy. Gc l l ch pha gi a i n p dy v i dng i n dy hay l l ch pha gi a i n p pha v i dng i n pha? p: Cng su t c a ph t i ba pha cn b ng l g p ba cng su t m t pha, P = 3UIcos, trong cng th c U, I l n l t l i n p pha v dng i n pha, l l ch pha gi a i n p pha v i dng i n pha. Khi ph t i l cch u sao, UL = 3 U, IL = I; khi ph t i l cch u tam gic, UL : U, IL = 3 I. ti n tnh ton v o, trong cng th c dng i n p dy v dng i n dy th hi n, t c P : 3 ULILcos .V th , gc trong cng th c l l ch pha gi a i n p pha v i dng i n pha. 19 - 1 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Thi t b phn ph i i n cao p, t i sao trn ng dy ba pha ch l p b h c m dng i n trn hai pha, cn trn m ch th c p l i l p ba ampe k o dng i n (xem hnh 19 - 1 - 2)? p: B i v trong m ch i n h ba dy ba pha, t ng
. . . . . .
vc t c a dng di n ba pha c a n b ng 0, t c I A + I B + I C = 0. V th , I A + I C = - I B , cng t c l vc t h p i n pha B m. N u cng l p n i ti p m t ampe k trn hai i m I, II m ch chung c a dng i n IA v dng i n th c p IC, th dng i n m n ch th l IB, nhn n v i t s bi n dng c a b h c m dng i n, t c l tr s dng i n th c t c a pha B bn cao p. Cho nn, ch c n dng hai b h c m dng i n l c th o c tr s dng i n ba pha. 19 - 1 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong m ch i n xoay chi u ba pha l p hai b h c m dng i n v m t ampe k o dng i n ba pha, cch u dy nh hnh 19 - 1 - 3 (a), (b), cch u dy no ng? p: Trong hnh, ZK l cng t c chuy n i khi tay g t chuy n n ba v tr khc nhau "Tri", "0", "Ph i" c th l n l t o dng i n ba pha A, B, C. i m en "." th hi n ti p i m thng m ch, khng c i m en th hi n ti p i m ng t. Trong m ch i n, ba dy ba pha, I a + I b + I c = 0, ho c I b = - ( I a + I c ). Trong tnh hnh dng hai b h c m dng i n v m t ampe k o dng i n ba pha, yu c u khi o dng i n c a pha khng l p b h c m dng i n ph i b o m dng i n ch y qua ampe k l t ng dng i n c a hai pha. Khi u dy theo hnh (a), c c tnh c a b h c m hai pha A, C gi ng nhau. Khi cng t c chuy n i sang v tr "0", th dng i n
- Trang 398 . . . . . .
ch y qua ampe k l I a + I c , cho nn ampe k ch th chnh xc tr s c a I b . S vc t c a dng i n cch u dy ny nh hnh (c). N u u dy theo hnh (b) th c c tnh c a b h c m hai pha A, C ng c nhau. Khi tay g t chuy n n v tr "0", dng i n ch y qua ampe k l I c + (- I a ), s vc t c a n nh hnh (d), chi u c a Ia ng c v i chi u c a I a trong hnh (c), I b t c khng ph i l dng i n th c t ch y qua trong pha B, cho nn ch th trong ampe k khng ph n nh dng i n th c t c a pha B. Cho nn cch u dy c a hnh (b) chnh xc.
. . . .
19 - 1 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng my hi n sng o hnh sng c a m t s m ch thirixto, t i sao ph i tho dy ti p t trong u c m c a my hi n sng ra tr c? p: B i v m t u c a ph t i thirixto c a r t nhi u thi t b l ti p t. N u khng tho dy ti p t trong dy ngu n ba li c a my hi n s ng th khi o s gy ng n m ch linh ki n thirixto qua u ti p t c a bt th my hi n sng, dy ti p t c a ngu n i n v d u ti p t c a ph t i, lm chy linh ki n thirixto. Cho nn, dng my hi n sng o hnh sng m t s m ch i n thirixto, tr c tin ph i tho dy t trong c m ngu n i n c a my hi n sng. Nhng tr c khi tho dy t ngu n i n c a my hi n sng, c n ki m tra v ngoi my hi n sng xem c r i n, nh m trnh s c i n gi t trong s d ng.
- Trang 399 -
19 - 1 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi ti n hnh o i n tr m t chi u c a nhm cu n dy bi n p, dng i n ch y qua cu n dy khng nn v t qu 20% dng i n nh m c, cn khi ti n hnh o i n tr ti p xc c a cng t c d u, dng i n cng l n cng t t, nh nh t khng c d i 100 ampe? p: Khi o i n tr m t chi u c a cu n dy bi n p, do cu n dy c i n c m L v i n tr R, khi o c th i gian n p i n tng i lu (theo To=L/R thng s th i gian gi m). Khi trong cu n dy thng qua dng i n tng i l n (l n hn 20% dng i n nh m c) s lm nng cu n dy, nhi t tng cao th tr s i n tr m t chi u o c s l ch l n, sai s c a n th m ch v t qu tiu chu n qui nh. Cho nn, ni chung qui nh dng i n ch y qua cu n dy khng l n hn 20% dng i n nh m c c a bi n p. Khi o i n tr ti p xc c a cng t c d u, i n c m L 0, cn i n tr R cng nh hn nhi u i n tr m t chi u c a cu n dy bi n p, cho nn khng c n th i gian n p i n. Cn khi dng i n cng l n, tnh hnh ti p xc c a u ti p xc cng t t, cng cng g n v i tnh hnh v n hnh ni chung. Cn khi dng i n qu nh , u ti p xc ti p xc khng t t s xu t hi n k t qu th nghi m l ch l n. b o m chnh xc o, ni chung trong qui trnh qui nh dng i n khi o khng nn nh hn 100 ampe. 19 - 1 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi p d ng phng php vn k v ampe k o i n tr ti p t c a thi t b ti p t, t i sao ph i u thm bi n p cch ly? p: b o m chnh xc tr s o c a i n tr ti p t, qui nh khi o ph i s d ng ngu n i n xoay chi u. Nhng ngu n i n 220, 380V th ng dng, ni chung u p d ng hnh th c u n i dy trung tnh tr c ti p ti p t. N u tr c ti p dng o i n tr ti p t s gy nn ng n m ch ti p t, sinh ra dng i n ng n m ch, v do nh h ng phn dng khi n tr s dng i n o c khng ph i l tr s th c t ch y qua thi t b ti p t. Sau khi u thm bi n p cch ly nh hnh 19 - 1 - 6, do gi a s c p, th c p ch c lin h v t m khng c lin h v i n, cho nn khng gy ra ng n m ch ti p t ngu n i n, khi n tr s dng i n do c l tr s th c t ch y qua thi t b ti p t. 19 - 1 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao my hi n sng ph i s d ng u d? C ph i khng dng u d th khng th o c? p: Tr khng u vo c a my hi n sng v cng cao, n u dy o khng che ch n th t tr ng m nh 50Hz c a khng gian s sinh ra i n p hng trm vn trn u vo khi n khng th o c. u d u n i b ng cp i n ng tr c v i my hi n sng, c th che ch n nhi u c a t tr ng i n khng gian. Hn n a u d c
- Trang 400 -
mc th tch nh , c th phng ng a ch m v i cc i m khng o chung quanh, gy ng n m ch. Nhng u d ni chung u lm cho tn hi u suy gi m 10 l n. Mu n lm cho tn hi u khng suy gi m, c th ng dy o lm b ng cp i n ng tr c, u cu i c a dy dng k p mang c c ng cch i n d n n i m o th . 19 - 1 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong t c u dao ch l p m t b h c m i n p v hai b h c m dng i n, nh dng m t ng h i n m t pha o i n nng tiu hao c a ba pha, lm sao u dy? p: Trong r t nhi u t cng t c cao p ch l p m t b h c m i n p v hai b h c m dng i n, khi chng ta mu n tnh tiu hao nng l ng, n u ph i h p v i b h c m i n p, dng cng t i n 1 pha, trong tnh hnh ny chng ta c th ch dng m t cng t i n m t pha, ch c n u cho dy ra th c p c a b h c m dng i n r i u vo cng t i n l c. l do sau khi u cho dy th c p c a b h c m dng i n lm thay i pha c a dng i n hai pha, khi n dng i n a vo ng h i n b ng 3 l n dng i n m i pha, nn s c ghi trn ng h i n m t pha b ng i n nng tiu hao c a ba pha. 19 - 1 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khng nn dng cng t c i pha o dng i n ba pha? p: K t c u c a cng t c ba pha khng c l t ng, khi i pha dng i n s x y ra ng t bn th c p b h c m dng i n. i u khng cho php. B i v khi ng t bn th c p b h c m dng i n s sinh ra i n p cao, khng nh ng nh th ng cch i n m cn uy hi p s an ton c a con ng i. Cho nn, thi t b s d ng i n ph t i ba pha cn b ng ni chung ch l p m t ampe k , ch o m t pha trong ba pha, cn khi c n o dng i n ba pha th ph i dng ba ampe k . 19 - 1 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C ba phng php o nhi t c a thi t b i n: phng php nhi t k , phng php i n tr , v phng php nhi t ng u. C th ty ch n l a khng? p: Nhi t ng u v nhi t k ni chung dng o nhi t m t i m no c a thi t b i n. Phng php i n tr ch c th o nhi t bnh qun, cho nn o nhi t bnh qun c a cu n dy th ng dng phng php i n tr , cn khi o nhi t b m t ni chung dng phng php nhi t k ho c phng php nhi t ng u. 19 - 1 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao tr s nhi t hi n th trn nhi t k nhi t ng u khng b ng nhi t th c t c a v t c o? p: Tr s nhi t trn nhi t k nhi t ng u trn th c t l hi u nhi t gi a u v t c o ( u nng) v i u ng h ( u ngu i) (t c tng nhi t ). Cn nhi t th c t c a v t c o ph i b ng t ng c a s c trn ng h c ng v i tr s nhi t mi tr ng chung quanh.
- Trang 401 -
19 - 1 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Linh ki n c m ng nhi t c a i n tr nhi t t i sao ph i dng h ba dy u vo c u i n? p: Khi dng i n tr nhi t Rt o nhi t t xa i h i ph i s d ng dy d n tng i di u n i vo m ch c u, i n tr c a dy d n s gy ra sai s ph khng th b qua, kho ng cch cng l n th sai s cng l n. N u dng h 3 dy nh hnh (a) u vo th dy d n l n l t u vo hai bn c u khi n c u i n cn b ng, nh th hi n hnh (b), lo i tr c sai s ph . V th khi dng i n tr nhi t lm linh ki n c m ng nhi t o ho c i u khi n nhi t t xa, ph i dng h ba dy u vo c u i n, di v quy cch c a dy d n ph i b ng nhau. 19 - 1 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Lm sao dng phng php n gi n o c cng su t b ch n lu n hunh quang? p: C th Sau khi ng cng sau cn c vo c tr s cng su u b ch n lu theo hnh 19 - 1 - 13. t c K, o tr s i n p hai i m A, B; s li u b ng km theo l c th bi t t c a b ch n lu.
Cng su t b ch n lu (ot) 8 20 30 40
N u l ch n lu t qu n, khi tr s i n p gi a hai i m A, B o th c t khc v i cng su t tng ng trong b ng th c th i u ch nh khe h li s t ch n lu (i n p cao th m r ng khe h li s t, i n p th p th thu h p khe h li s t). 19 - 1 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trn mm ph i i n th ng l p ba ampe k , m i pha m t ci, cn vn k ch c m t ci, l p thm m t cng t c i pha thay th vn k , t i sao? p: B i v a s s c u ph n nh ln trn s c c a dng i n th ng lm cho dng i n ba pha khng cn b ng. gip ng i tr c ban ti n n m v ng, d pht hi n, nh m trnh x y ra s c , cho nn ph i m i pha m t ampe k . Cn tnh hnh ba pha khng cn b ng v i n p t x y ra, cho nn ch s d ng m t vn k v m t cng t c i pha. 19 - 1 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi s d ng ng h t n s ki u b bi n i 1L2 - H2 o t n s i n p u my pht i n, trong qu trnh my pht i n tng i n p kch thch ho c d ng
- Trang 402 -
my gi m p, t i sao ng h t n s th ng x y ra hi n t ng s c ch th khng ng? p: M ch i n c a ng h t n s ki u b bi n i 1L2 - H2 nh th hi n hnh 19 - 1 - 15. N l m t lo i my o ki u m i, m t lo i m ch i n, m ch ch nh lu v m ch phn c c chuy n dng i n xoay chi u thnh dng i n m t chi u t l thu n v i t n s c a n, l i thng qua ng h ch th ( ng h mA m t chi u M) tr c ti p hi n th ra s c t n s . My pht i n s d ng ng h t n s ny, trong qu trnh tng i n p kch thch ho c d ng my gi m p, do tr s i n p xoay chi u hnh sin u vo ng h cha t t i tr s i n p m ng h c n thi t, cho nn m ch c t sng n p trong m ch i n ng h khng c tc d ng, i n p u vo c a m ch vi phn RC khng ph i sng vung m l sng sin. V th , i n p u ra c a n cng l i n p sng sin. Tr s bnh qun c a dng i n ch y qua M sau khi ch nh lu l n hn nhi u so v i tr s bnh qun c a dng i n m ch xung nh nh n thi t k ch y qua M khi t n s gi ng nhau, do ch th c a ng h th ng v t ln trn, d n n s c khng chnh xc. 19 - 1 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao c lc u n i ti p thu n chi u cu n dy th c p c a hai b h c m dng i n s d ng? p: B h c m dng i n c c p chnh xc khc nhau. M i c p qui nh sai s tr s v sai s gc c a n (g i t t l sai s ). N u ph t i th c p c a b h c m dng i n khng v t qu tr s qui nh th sai s sinh ra c th trong ph m vi qui nh c a c p chnh xc tng ng. N u ph t i th c p v t qu tr s qui nh, s c s tng, c p chnh xc s gi m. N u u n i ti p thu n chi u cu n dy th c p c a hai b h c m dng i n s d ng, th t s bi n i dng i n khng thay i, tr khng ph t i u vo khng thay i, i n p trn u tr khng ph t i cng khng thay i, nhng i n p trn cu n dy th c p c a m i b h c m dng i n ch b ng m t n a so v i tr c, ph t i th c t tng ng c a n cng gi m m t n a, t sai s c a n cng gi m, d p ng yu c u c p chnh xc qui nh. 19 - 1 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng b h c m dng i n LH em tn hi u dng i n ng u h p n th c p a n hai u i n tr R1 nh m thu c tn hi u i n p t l thu n v i dng i n (xem hnh 19 - 1 - 17). T i sao ph i u thm i n tr R2 v t C th c p LH? p: R2 v C dng b l ch pha cn d c a b h c m dng i n. Dng i n bn s c p v dng i n bn th c p c a b h c m dng i n do nh h ng c a dng i n kch t khng t i Io (bao g m thnh ph n h u cng, v cng) nn khng h n v a ng ng c pha (t c l ch pha 180o). Khi dng i n ph t i tng i l n, nh h ng c a Io khng r r t, I2 v i I1 g n ng c nhau; khi dng i n ph t i tng i nh , do nh h ng c a Io, l ch pha gi a I2 v i I1 s l ch 180o tng i r, dng i n ph t i cng nh th l ch xa
- Trang 403 -
cng l n. T sinh ra l ch pha. N u ch n tham s R2 v C h p l th c th gi m thi u sai s ny. 19 - 1 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao o i n tr m t chi u d i 1 ph i dng c u i n hai nhnh?
p: Khi o i n tr m t chi u d i 1 n u dng c u i n m t nhnh, do nh h ng c a i n tr dy d n v i n tr ti p xc ch dy n i v i c u i n s sinh ra sai s r t l n. N u dng c u i n hai nhnh o, v trong c u s d ng m ch i n c bi t c th lo i tr sai s trn, khi n o chnh xc. Cho nn o i n tr m t chi u d i 1 nh t thi t ph i dng c u i n hai nhnh. 19 - 1 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi o i n tr cch i n, t i sao ph i qui nh th i gian cho i n p? p: Sau khi cho i n p m t chi u vo th dng i n ch y qua cch i n s gi m theo s tng ln c a th i gian cho i n p. l v khi v a cho i n p m t chi u vo, dng i n h p thu ch y qua cch i n lm cho mi ch t c c ha. Dng i n h p thu ny s suy gi m theo th i gian. i n tr su t m t chi u c a cch i n c xc nh d a vo dng i n d. Cch i n khc nhau th th i gian m t i dng i n h p thu khc nhau. Nhng a s cc v t li u trong m t pht, dng i n n nh, v th qui nh l y dng i n sau m t pht cho i n p tnh i n tr su t. Nh v y l c tnh c th so snh. 19 - 1 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T s h p thu cch i n c a b bi n th i n tr cch i n th p, th p hn ti s h p thu cch i n c a b bi n th i n tr cch i n cao ph i khng? p: Cha ch c. i n tr cch i n c a b bi n th m cch i n b m nghim tr ng s th p m t s h p thu cng tng i nh . Nhng i n tr cch i n l tr s o c m ng h m ga m quay o m t pht, cn t s h p thu l t s c a i n tr cch i n gi a m t pht v 15 giy, m t s h p thu cn ph thu c vo dung l ng c a b bi n th . Cho nn trong tnh hnh chung, i n tr cch i n th p, t s h p thu cha ch c th p. Nh t l i v i bi n th l n, dung l ng c a n l n, dng i n h p thu l n. V th t s h p thu tng i cao. Cn bi n th c nh , dung l ng c a n nh , th ng th ng i n tr cch i n cao, nhng t s h p thu l i tng i nh . 19 - 1 - 21 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng thang di n p khc nhau c a ng h v n nng o i n p "i n c m ng" i v i t, t i sao chnh l ch k t qu o r t r? p: Th c ch t "i n c m ng" l do t n t i i n dung phn b gi a cu n dy v i li s t thng i n c a thi t b i n gy ra. V d , m t bi n th m li s t khng ti p t (Xem hnh 19 - 1 - 21), i n dung phn b gi a cu n dy s c p v li s t c th dng t i n tng ng C thay th . Khi dng thang i n p c a ng h v n nng o i n p c a "i n c m ng" i v i
- Trang 404 -
t tng ng v i i n p ngu n i n U (220 vn) n n m ch i n n i ti p do C v i n tr trong R c a thang i n p c a ng h v n nng t o thnh, tr s i n p m ng h v n nng th hi n chnh l phn p UR t c trn R.
U R = IR = U R2 + X
2 C
R=
U 1 + (X C + R ) 2
Do U v C l tr s c nh, t c dung khng tng ng XC cng l tr s c nh, nhng t m o c a thang i n p cng nh th R cng nh , tr s i n p o c cng cng nh , cho nn k t qu o khc nhau. 19 - 1 - 22 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi o i n tr cch i n c a thi t b , t i sao ph i ghi l i nhi t khi o? p: V t li u cch i n c a thi t b u ch a n c v cc t p ch t ha tan trong n c (nh cc lo i mu i, v t ch t c tnh axit v.v...) v i m c khc nhau, t o thnh dng i n d n. Nhi t tng cao s tng nhanh s v n ng c a phn t v ion trong mi ch t, n c v t p ch t phn b di theo chi u hai c c c a di n tr ng ,tng thm tnh nng i n d n, v th nhi t tng cao, i n tr cch i n s gi m r r t theo hm s m. V d nhi t tng cao 10oC th i n tr cch i n B c a my pht i n gi m 1/1.9 ~ 1/2.8, i n tr cch i n c p A c a bi n th gi m 1/1.7 ~ 1/1.8. Thi t b b m nghim tr ng th s thay i theo nhi t c a i n tr cch i n cng l n. V th , khi quay o i n tr cch i n ph i ghi l i nhi t mi tr ng. N u thi t b ang v n hnh d ng l i, cch di n cha ngu i h n th cn ph i ghi l i nhi t th c s trong cch i n chuy n i i n tr cch i n n cng nhi t nh m ti n hnh so snh v phn tch.
- Trang 405 -
19 - 2 Th nghi m i n
19 - 2 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ti n hnh th nghi m ch u p thi t b i n, t i sao yu c u tr s ch u p cao hn tr s i n p nh m c? p: Thi t b i n tr c khi l p t u ph i ti n hnh m t l n th nghi m ch u p, m tr s ch u p c a n ph i cao hn tr s i n p nh m c c a thi t b . l v: (1) b o m thi t b v n hnh an ton bnh th ng, tr s ch u p c a n ph i c h s an ton. (2) Thi t b s d ng d i t n s cng c ng xoay chi u th tr s i n p nh m c l ch tr s h u hi u, cn tr s l n nh t b ng 1.414 tr s h u hi u. (3) Xt n tr s qu p thao tc v qu p kh quy n s r t cao. V th , khi th nghi m ch u p, tr s ch u p c a n ph i cao hn i n p nh m c c a thi t b . 19 - 2 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi thi t b th c hi n th nghi m r r m t chi u, l y ch nh lu n a sng thu c i n p m t chi u, n u khng l p t l c sng, l n l t dng khe h hnh c u ,vn k tnh i n v vn k nam chm vnh c u o, tr s o c c b ng nhau khng? p: Khi m ch ch nh lu n a sng khng l p t l c sng (t c ph t i thu n i n tr ) th m i chu k hnh s ng u ra c a i n p ch c n a sng, nh th hi n hnh 19 - 1 - 2. Khi dng khe h hnh c u o i n p, khe h hnh c u s b nh th ng khi c ng t tr ng tr s nh l n nh t, i n p o c l tr s nh n a sng u ra c a dng i n. M men quay c a vn k tnh i n t l thu n v i bnh phng tr s h u hi u c a i n p a n gi a hai i n c c. o c l tr s h u hi u c a n a sng u ra. Tr s o c b ng vn k ki u nam chm vnh c u l tr s bnh qun trong m t chu k i n p u ra m t chi u. K t qu l: i n p o c b ng khe h hnh c u l n nh t, i n p o c b ng vn k ki u nam chm vnh c u nh nh t. 19 - 2 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi chuy n i dng i n r o c d i i n p nh m c c a thi t b thnh i n tr cch i n, tng i g n v i tr s o c b ng ng h m ga m, nhng khi cao hn i n p nh m c tng i nhi u th th ng th ng khng th ng nh t n a. T i sao? p: Cch i n c a thi t b cao p tr ng thi kh ro v d i i n p lm vi c nh m c th tr s dng i n r c a n t l thu n v i i n p, v i n tr cch i n lc ny l h ng s , nn d i i u ki n phng php th nghi m v my do chnh xc, th dng i n r o d c i thnh i n tr cch i n tng i g n v i tr s o c b ng ng h m ga m. Nhng khi di n p th nghi m cao hn tng i nhi u so v i i n p nh m c c a s n ph m th nghi m, do b m t cch i n th rp v dnh b n khi n r i n, ph n u tng ln r r t theo tng c a i n p; i n tr cch
- Trang 406 -
- Trang 407 -
19 - 2 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao ng b c t i n khi ti n hnh th nghi m i n p ring l th u t t nhng khi m y ci cng ti n hnh th nghi m th th ng x y ra nh l a? p: Sau khi my bi n p th nghi m mang ph t i tnh ch t i n dung, t s bi n i c a n s thay i, i n p bn cao p s cao hn tr s chuy n i, m ph t i i n dung cng l n th sai s thay i cng cng l n. Khi th nghi m ng b c ring l , do ph t i i n dung r t nh , s bi n i t s thay i r t nh ho c khng thay i. Khi nhi u ng b c cng th nghi m, do ph t i i n dung tng ln, i n p bn cao p s cao hn nhi u tr s chuy n i. N u v n cho i n p gi ng nhau vo bn th p p th bn o cao p v t qu tr s i n p mu n cho vo, do x y ra nh l a. 19 - 2 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Thi t b i n khi ti n hnh th nghi m ch u p t i sao khng cho php cho i n p m t l n, m khi ko c u dao cng khng cho php c t m ch i n khi y i n p? p: Thi t b i n lm th nghi m i n p l th nghi m i n p xoay chi u t n s cng c ng (50Hz). N khc v i th nghi m ch u p xung kch. N yu c u khi cho i n p khng c t ng t cho i n p, ch cho php tng p t t , m t m t phng ng a lm h ng c ng cch i n v t th do b xung kch, m t khc trnh cho thi t b ho c ng h khng b xung kch. Khi ng t i n p, phng ng a nng l ng tch tr c a v t th ph n h i gy h ng thi t b th nghi m v tai n n v ng i, cho nn cng khng cho php t ng t c t ngu n i n trong tnh hnh y p, m nn gi m p xu ng cn 1/3 tr xu ng m i c t m ch i n. 19 - 2 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong ngu n i n th nghi m ch u p m t chi u nh th hi n hnh 19 - 2 - 6, dng ng h A c nh y i n p m t chi u t 40000 /V v ng h B v i nh y i n p m t chi u l 1000 /V l n l t o i n p khng t i c a n, k t qu t c khc nhau, i n p m ng h A o c g n b ng ba l n c a ng h B, nhng i n p m hai ng h u song song o c l i gi ng nhau. T i sao? p: Dng i n khi khng t i c a m ch i n ny l dng i n ch y qua vn k . Do t l c sng ch c 5100p, khi l n c a ph t i khc nhau, s nh h ng r t l n n i n p u ra sau khi l c sng c a n. i n p u ra m t chi u c th thay i trong (0.45 ~ 1.41)U2. Dng di n ph t i cng nh th i n p u ra cng cao. Dng i n tiu hao c a ng h l A b ng 1/40 ng h B, t c ng h A o c l tr s nh (1.41U2) g n b ng i n p ch nh lu n a sng - ng h B o c l g n b ng tr s bnh qun (0.45U2) c a i n p ch nh lu n a sng. N u hai ng h u song song o th dng i n ph t i l t ng dng i n tiu hao c a hai ng h nn k t qu o c gi ng v i k t qu o c c a ring ng h B.
- Trang 408 -
19 - 2 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao i n c c th nghi m i n p nh th ng d u cch i n, ni chung u s d ng i n c c hnh trn t m ph ng? Li u c th s d ng i n c c hnh c u ho c hnh kim? p: i n tr ng sinh ra gi a i n c c hnh trn t m ph ng l i n tr ng u. D i tc d ng c a i n tr ng u c th pht hi n m t cch r t nh y s t n t i c a n c, s i v cc h t nh khc trong d u, v th i n p nh th ng do c tng i th p, t c cng d pht hi n khi m khuy t c a d u cch i n, i n p nh th ng o c cng tng i chnh xc. i n c c hnh c u v hnh kim t o ra khng ph i l i n tr ng u, khng c u i m trn, do ngoi c quan nghin c u th nghi m ra, hi n tr ng ni chung khng p d ng. 19 - 2 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng m t my bi n th tng p dung l ng tng i nh ti n hnh th nghi m ch u p i v i bi n th dung l ng tng i l n, n u khi do dung l ng khng nn nng khng ln c i n p th ph i p d ng bi n php g? p: C th u song song m t cu n dy i n khng vo gi a dy cao p v i t trong m ch th nghi m. Ni chung s d ng cu n dy cao p c a m t bi n th khc, dng i n c m c a n tri t tiu m t ph n dng i n i n dung lm gi m dng i n u ra c a b nng p, nh m ti p t c nng cao i n p th nghi m, nhng ph i ch cch i n c a cu n dy u song song ph i khng th p hn c p cch i n c a bi n th th nghi m. 19 - 2 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi th c hi n th nghi m ch u p thi t b i n, t i sao khng th thay th l n nhau gi a th nghi m ch u p xoay chi u v i th nghi m ch u p m t chi u? p: B i v s phn b c a i n p xoay chi u, m t chi u trong thi t b i n khng gi ng nhau. Khi th nghi m ch u p m t chi u, s phn b c a i n p m t chi u trong l p cch i n t l thu n v i i n tr cch i n, cn khi ti n hnh th nghi m ch u p xoay chi u th i n p xoay chi u t l ngh ch v i i n dung phn b cng t n t i v i i n tr cch i n. Cho nn, th nghi m ch u p xoay chi u, m t chi u khng th thay th l n nhau, nhng th nghi m xoay chi u cng g n v i tnh hnh th c t thi t b ch u qu p trong v n hnh, cng c th pht hi n m t cch h u hi u nh c i m c a cch i n. 19 - 2 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi ti n hnh th nghi m ch u p m t chi u i v i cp i n, li cp ph i u v i c c m? p: Khi ti n hnh th nghi m ch u p i v i cp i n, n u li cp u c c dng th dng i n s t li cp ch y v cch i n v b c ch, khi cch i n c a cp i n b m, c n c, do tc d ng c tnh th m th u c a i n, n c s di chuy n t trong cch i n ra b c ch theo chi u dng i n r, i u s lm cho tr s dng i n r th nghi m thu c l ch nh , kh m thng qua th nghi m pht hi n ra khi m khuy t. Li cp u c c m s c th trnh c n c t trong cch i n di chuy n
- Trang 409 -
n b c ch, lm cho k t qu th nghi m chnh xc, c khi m khuy t l pht hi n c. 19 - 2 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ti n hnh th nghi m dng i n r m t chi u i v i cp i n l c, t i sao trong khi o, kim c a ng h A k c lc dao ng c tnh chu k? p: ng h A k m t chi u sinh ra dao ng c tnh chu k n u khng ph i do cc nhn t u cu i c a cp i n b b n ho c ngu n i n th nghi m khng n nh th ch ng t trong cch i n c a cp i n th nghi m c khi m khuy t c tnh ch t khe l c c b . V d i i n p c nh, khe h c a khe l b nh th ng, dng i n r s tng, i n dung c a cp i n s phng i n qua khe h b nh th ng, khi i n p n p c a cp i n gi m n cch i n khe h c khi ph c, dng i n r s gi m theo, i n p n p c a cp di n l i d n d n ln cao, khi n khe h l i b nh th ng phng i n; sau cch i n khe h l i c khi ph c. C th l p i l p l i khi n A k trong khi o sinh ra hi n t ng dao ng c tnh chu k. 19 - 2 - 12 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: i v i kt d u m i ti n hnh th nghi m ch u p d u cch i n, t i sao ph i qua vi l n x l phng i n m i c th o th chnh th c? i n c c c a n t i sao cn ph i m crm? p: i v i kt d u m i ti n hnh th nghi m ch u p d u cch i n, ni chung u ph i qua vi l n x l phng i n, t chy cc x bavia nh trn b m t i n c c, ng th i m c ch c a vi c nh bng m crm b m t i n c c l duy tr bng b m t. Nh v y c th lm cho i n tr ng gi a i n c c tng i u, nng cao i n p nh th ng khi n tr s o th tng i chnh xc. 19 - 2 - 13 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Dng qu c u b ng ng o ch u p, th ng m t qu c u ti p t, m t qu c u u cao p. Khi qu c u cao p l dng ho c l m, th i n p nh th ng no cao? Khi o ch u p t n s cng c ng, t i sao ni chung u b nh th ng khi bn chu k m? p: Khi s d ng qu c u b ng ng o cao p, i n p nh th ng c a qu c u i v i qu c u c hi u ng c c tnh. B i v khi cho i n p vo qu c u cao p, pha tr c qu c u ng cao p s sinh ra ion ha r t y u, khi n i n tch tch ly khng gian tr c qu c u, lm thay i i n tr ng v n c, sinh ra hi u ng c c tnh. Khi qu c u cao p l m, i n tch khng gian s lm cho i n tr ng tr c qu c u m tng m nh, k t qu i n p nh th ng gi m; khi qu c u cao p l c c dng, i n tch khng gian s lm y u i n tr ng st pha tr c qu c u dng, k t qu i n p nh th ng cao. Nn khi qu c u cao p l dng th i n p nh th ng s cao hn khi qu c u cao p l m. V th , khi o ch u p t n s cng c ng, ni chung u b nh th ng bn chu k m t n s cng c ng. 19 - 2 - 14 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong "tiu chu n th nghi m c tnh ch t d phng thi t b i n" do B th y i n ban hnh, t i sao ph i tng c ng o i n tr cch i n c a ng b c nh ng tr ki u cao p i n dung i v i m t bch ( t)?
- Trang 410 -
p: ng b c ki u cao p i n dung l do nhi u l p linh ki n t i n n i ti p m thnh, l p cu i c a l p t i n c dy d n qua ng b c nh d n n m t bch ( t). Sau khi v n hnh b m, do t tr ng c a n c l n hn d u cch i n, nn n c chm xu ng y hay l p ngoi. V th o tnh tr ng cch i n c a ng b c nh i v i m t bch ( t) d pht hi n s vo n c, b m c a n. ng th i, m c cch i n c a ng b c nh tng i th p, khng th ti n hnh th nghi m dng i n r v t n hao mi ch t v i i n p th nghi m cao hn. Cho nn tng c ng o th nghi m i n tr cch i n c a ng b c nh i v i m t bch c th gim st s vo n c ht m c a n, i n tr cch i n qui nh c a n khng nh hn 1000M (s d ng ng h 2,5KV-M ) 19 - 2 - 15 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi dng c u i n cao p i n dung ki u QS - 1 o tang gc t n hao mi ch t tg c a b h c m i n p ki u chu i trn 110kV, n u tr s tg tng i l n, li u c th hi n cch i n bn trong b h c m c khi m khuy t? p: Khng ph i. B i v trn b h c m i n p ki u chu i trn 110 kV c t m u dy th p p ho c ng b c nh , v th khi dng c u i n cao p i n dung ki u QS - 1 o tg theo qui nh thng th ng, t c a vo t n th t ch t mi c a t m u dy ho c ng b c nh , khi n ta s tg tng i l n. N u p d ng "phng php t kch", "phng php che ch n u cu i " o ho c tho b t m u dy ho c ng b c nh r i ti n hnh o, nh v y s c th phn bi t ra l nh h ng do t m u dy ho c ng b c nh gy nn, hay l cch i n bn trong b h c m c khi m khuy t. 19 - 2 - 16 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi o t n hao ch t mi c a ng b c ki u i n dung cao p 110kV tr ln, v tr t c a ng b c khc nhau, thng th ng k t qu o c s sai l ch tng i l n? p: Khi o t n hao mi ch t c a ng b c ki u i n dung cao p, do i n dung c a v t th nh , khi v tr t ng b c khc nhau, do nh h ng c a i n c c cao p v i n c c o i v i tr khng phn b r i rc c a khung gi, v t th , vch t ng quanh khng hon ton ti p t s c nh h ng r t l n i v i k t qu o th c t ng b c. V tr t khc nhau, th cc nh h ng ny cng khc nhau, cho nn th ng th ng xu t hi n k t qu o c tnh phn tn l n. Do o t n hao mi ch t c a ng b c ki u i n dung cao p yu c u ph i t th ng ng trn gi ng b c c ti p t thch h p o, ch khng nn t ng b c ngang b ng ho c dng dy cch i n treo b t c gc no o. 19 - 2 - 17 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi th nghi m tg c a k t c u cch i n cao p i n dung ( ng b c, t ghp, b h c m) n u i u ki n cho php, ni chung l o ng cong quan h gi a tg v i i n p th nghi m U, ch khng ph i o tr s tg d i m t i n p? p: ng cong quan h gi a tg v i i n p th nghi m c a k t c u cch i n cao p i n dung tg = f(U), khi khi m khuy t cch i n khc nhau, ng cong c a n khc nhau. Khi c s c mang tnh phng i n v b m, cng v i U tng ln, tr s tg ni chung cng tng ln; cn khi c t p ch t c tnh ion, cng v i s tng ln
- Trang 411 -
c a U, tr s tg l i gi m xu ng. V th , o ng cong tg = f(U) c th ph n nh m t cch ton di n khi m khuy t cch i n c a n. N u ch o tg d i m t i n p (cao p ho c th p p) th khng th gim st c ton di n khi m khuy t cch i n c a n.
- Trang 412 -
19 - 2 - 18 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi n p i n cho t i n i n gi i dung l ng l n, khng th tr c ti p dng dy ng th nghi m phng i n ng n m ch? p: T i n gi i g m mng nhm c c dng, mng xt mi ch t, dung d ch i n gi i, m lt, phi n m ng d n ra v dy d n t o thnh. Li lm vi c c a n lm b ng phng php cu n, cho nn c l ng i n c m nh t nh. i n dung l n th s vng cu n s tng i nhi u, i n c m cng tng i l n. Khi tr c ti p dng dy ng ti n hnh th nghi m phng i n ng n m ch i v i t i n dung l ng l n s sinh ra th i n ng t c m EL trn i n c m c a chnh t i n. V th , l n c a EL ph thu c vo l ng i n c m c a cu n dy L v t s bi n i c a dng i n (I/t); t c EL. : L.(I/t). Cho nn, lc ny t i n s c hi n t ng d b nh th ng. Ni chung dng m t i n tr 50 ~ 100 phng thot khi n n phng i n t t . 19 - 2 - 19 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi b m t s ng b c t i n 110kV tr ln b m, c th tng vng che ch n ti n hnh th nghi m i n tr cch i n, nhng khi dng c u i n ki u QS-1 o tiu hao i n mi (tg) l i khng cho php tng thm vng che ch n lo i tr nh h ng b m b m t. T i sao? p: Sau khi b m t ng b c b ng s b m m ti n hnh th nghi m i n tr cch i n th tng vng che ch n c th lo i b c nh h ng c a dng i n r b m t. Khi dng c u i n ki u QS - 1 o tg n u tng thm vng che ch n, do b m t b m khi n i n p th nghi m phn b b t bu c theo di n tr b m t ng b c b ng s , hnh thnh i n p khc nhau ch cng ti t di n ngang trong li ng b c t i n v b m t ng b c b ng s v lm cho trong c dng i n i n dung ch y qua i n tr b m t ng b c b ng s v vng che ch n ch y vo m ch che ch n c a c u i n. Nh v y khi th nghi m dng i n ch y vo nhnh o c a c u i n b phn dng, khi n tr s o tr nn nh , th m ch xu t hi n tr s m. V th khng th tiu bi u cho tnh hnh cch i n th c t c a ng b c th nghi m. Cho nn khng th l p vng che ch n. Nn p d ng phng php bi d u Silic v xt n n gi i quy t m b m t. 19 - 2 - 20 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao khi o dy u ng c c a c u i n Schering ki u QS1, i n p th nghi m khng c v t qu 10kV, cn khi o dy u thu n chi u th khng c h n ch ny? p: Khi o dy u ng c c a c u i n Schering ki u QS1, i n p nhnh c u i n i v i t l i n p th nghi m. Cn i n p lm vi c c a nhnh c u khi thi t k ch t o l 10kV, cho nn khi o dy u ng c, i n p th nghi m khng c v t qu 10kV. Khi o dy u thu n, i n p c a nhnh c u i n i v i t l s t p c a nhnh c u, tr s l n nh t c a n khng v t qu 100V. V th , ch khi c t i n tiu chu n v i i n p tng ng th i n p th nghi m c th a n i n p th nghi m m v t th c th ch u c, ni chung khng v t qu i n p lm vi c cho php l n nh t c a thi t b i n cao p.
- Trang 413 -
19 - 2 - 21 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi ti n hnh th nghi m ch u p xoay chi u i v i l cch i n b ng s t i sao ph i xu vo m t vng s nh cch i n gi a dy d n c p i n p c a m i s cch i n? p: l nh m tr c quan, nhanh chng ki m tra ra cch i n b nh th ng. Do i n dung c a vng s nh tng i nh , kho ng cch khng kh c a n cng r t nh , d i tc d ng c a i n p cao t n lm vi c, khe h khng kh c a vng s s nhanh chng ion ha, hnh thnh c t h quang, thng qua c t h quang d n cao p n t ng ci cch i n. Khi cch i n th u t t, khe h tr ng bn trong vng s l c t h quang ion ha c a dng i n nh , c mu tr ng xanh; khi m t cch i n no b nh th ng, khe h tr ng trong vng s s c dng i n ng n m ch tng i l n ch y qua. nh sng c a h quang trong vng s cng bi n theo thnh mu , nh v y s c th cn c vo mu s c c a h quang trong vng s ki m tra ra m t cch nhanh chng, ti n l i s cch i n khng tiu chu n. 19 - 2 - 22 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi cch i n ki u treo m t phi n cho i n p th nghi m t n s cng c ng l n l t tr ng thi kh v tr ng thi ma t, lo i no i n p nh l a th p? N u cho i n p th nghi m xung kch th s ra sao? p: D i tc d ng c a i n p t n s cng c ng, th i n p nh l a c a cch i n khi ma t s th p hn khi kh ro. l do dng i n r tng i l n c a mng n c b m t cch i n lm nng b m t m, ch m t dng i n r c c b l n khi n mng n c nng ln, hong kh, s t p ch ny tng ln, t d n n phng i n c c b , d n n nh l a ton b b m t, khi n i n p nh l a s t gi m. Do qu trnh ny pht tri n ch m, m th i gian tc d ng c a i n p xung kch s m st ng n, cho nn nh h ng c a ma t i v i i n p nh l a c a cch i n l r t nh , do d i tc d ng c a i n p xung kch, s chnh l ch gi a i n p nh l a m t v i i n p nh l a c a cch i n khng l n. 19 - 2 - 23 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi o dng i n r c a b thu li (b trnh st), t i sao khng th cn c vo tr s i n p bn th p p c a bi n th th nghi m tnh ra cao p u ra m t chi u m ph i nh t thi t tr c ti p o hai u v t th nghi m bn cao p? p: B i v cao p d n ra m t chi u thu c sau khi qua ch nh lu n a sng, l c sng b ng t i n; ng th i dng i n r cn sinh ra s t p trn i n tr b o v . Cho nn dng tr s i n p bn th p p c a bi n th th nghi m tnh ra cao p d n ra m t chi u s sinh ra sai s tng i l n. Ngoi ra, i v i b thu li c i n tr song song, do c tnh phi tuy n c a i n tr song song, tr s i n p a n b thu li ch c n chnh l ch m t t s c nh h ng r t l n i v i dng i n r, n u i n p chnh l ch 10% th dng i n r c th chnh l ch 30%. V th tr s i n p cao m t chi u ph i o tr c ti p hai u v t th nghi m bn cao p. 19 - 2 - 24 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao trong tiu chu n nh n c m i l i l y sai s m c a i n dung t ghp t -10% tr c y ln -5%?
- Trang 414 -
p: B i v t ghp l do nhi u linh ki n n i ti p thnh. Nguyn nhn ch y u sai s m i n dung khi o l do d u th m th u lm cho ph n trn khng d u. Khi l ng d u gi m, u cao p bn trn d phng i n gy ra s c n , ng th i khi l ng i n dung gi m 5%, l ng d u c a n gi m xu ng khng ph i b ng 5% t ng l ng d u m l nhi u hn. V th , nng cao tnh h u hi u c a vi c gim st ph i nng sai s m c a l ng i n dung t -10% c a tiu chu n b c kh s m t tr c y ln -5% tiu chu n qu c gia m i. 19 - 2 - 25 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Hai cch u dy (a), (b) trong hnh 19 - 2 - 25 o dng di n r c a v t th CX cch i n i v i t, trong Ro l i n tr n c b o v . H i phng php o no chnh xc? p: o theo cch u dy hnh (a) chnh xc. B i v trong th nghi m, dng i n r c a dy d n cao p, b ch nh lu v gi cch i n c a i n tr b o v cng dng i n r c a b n thn bi n th u tr c ti p ch y vo u ti p t c a bi n th th nghi m. A k o c ch l dng i n r c a v t th nghi m, do tng i chu n xc. N u u dy theo hnh (b) th trong A k ngoi dng i n r ch y qua v t th nghi m ra, cc lo i dng i n r c a u cao p cng ch y qua A k , khi n c c a ng h l ch l n, nn khng chnh xc.
- Trang 415 -
CHNG XX
NH NG V N KHC
20 - 1 S b i n kh
20 - 1 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao t n s c a ngu n i n xoay chi u trn my bay th ng s d ng 400 - 500 Hz? p: Trong i u ki n dung l ng b ng nhau, t n s ngu n i n cng cao th tr ng l ng v kch th c c a thi t b i n, my i n s d ng s cng nh , m t n hao nng l ng v s t p l i cng l n. Trn my bay yu c u tr ng l ng c a thi t b nh , do cng su t nh , m ch i n ng n, t n hao v s t p l n m t cht th v n khng l n, cho nn th ng s d ng ngu n i n xoay chi u 400 ~ 500 Hz? 20 - 1 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao m t s cng t c hnh trnh c l p thi t b ho t ng t c th, cn m t s khc l i khng c? p: Cng t c hnh trnh c l p thi t b ho t ng t c th l nh m tng nhanh t c ng t v ng c a u ti p xc, t c t m ch i n m t cch tin c y. Lo i cng t c hnh trnh ny thch h p s d ng tr ng h p t c c a c ch n r t ch m. C nh ng tr ng h p t c v n ng c a c ch n r t nhanh (1500 mm/pht tr ln) cho d cng t c hnh trnh khng l p thi t b ho t ng t c th v n c th ng t m ch i n m t cch tin c y. V th , c th s d ng cng t c hnh trnh khng l p thi t b ho t ng t c th. Gi thnh c a lo i cng t c ny tng i r . 20 - 1 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao cng t c t h p th p p khng th dng v i m ch i n cos< 0.3 tr xu ng? p: K t c u c a cng t c t h p nh g n, dung l ng ti p i m nh , kho ng cch c a cng t c cng khng l n. N u h s cng su t c a m ch i n cos < 0.3, do i n c m c a ph t i tng i l n, khi ng t, m ch i n s sinh ra qu p tng i l n (t c i n th t c m) d n t i kh d p h quang gi a cc ti p i m, lm chy cng t c. Cho nn m ch i n cos < 0.3 khng s d ng cng t c t h p th p p. 20 - 1 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao i n tr n c s d ng sodium cacbonat m khng dng mu i n cho vo n c? p: B i v thnh ph n ha h c c a mu i n l sodium clorua (NaCl), n c mu i khi d n i n s phn gi i thnh m t ph n kh Clo, c h i cho s c kh e con ng i, hn n a d n mn thi t b . N u s d ng sodium cacbonat th khng c nh c i m ny. V th , i n tr n c ni chung khng dng mu i n m dng sodium cacbonat.
- Trang 416 -
20 - 1 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Trong mt i n ki u qu n dy, i n tr kh i ng s d ng bi n tr ch t l ng. T i sao trong mt i n m t chi u khng dng bi n tr ch t l ng? p: B i v ch t l ng dng trong bi n tr ch t l ng l n c ki m, n u cho vo i n m t chi u s sinh ra tc d ng i n gi i m nh, khi n i n c c c a bi n tr h ng nhanh, thnh ph n ch t l ng cng b ph ho i, cho nn bi n tr ch t l ng khng c dng trong i n m t chi u. 20 - 1 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Bi n th ni chung u dng phi n m ng thp silic lm li s t, t i sao trong bi n tr nh y t n s l i dng thp t m dy ho c thp ng lm li s t? p: Li s t c a bi n th ni chung dng d n t , cho nn phi n m ng thp silic c tnh d n t t t, t n hao t tr v dng xoy u tng i nh lm li s t Nhng li s t c a bi n tr nh y t n s l l i d ng t tr v t n hao dng xoy c a n c tc d ng lm i n tr t l thu n v i t n s , cho nn s d ng thp t m dy, thp ng c t tr t n hao dng xoy u tng i l n lm li s t.
- Trang 417 -
20 - 2 u n i, hn n i v nhi t i n
20 - 2 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: D i inh c u dy ph i c m lt lm g? p: Phi n m d i inh c u dy dng phng ng a dy d n tr t theo inh c khi si t ch t, tng tnh n h i, phng ng a tu t dy d n, tng di n tch ti p xc gi a dy d n v i inh c v tng di n tch t a nhi t, gi m i n tr ti p xc. 20 - 2 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Su t d n i n c a ng cao hn thi c, t i sao trn u dy ng m m t l p thi c. p: Trong khng kh m t ng d b oxy ha sinh ra "g ng". N l ch t d n khng t t. N u trn m t ti p xc sinh ra y "g ng" th ti p xc s khng t t, do s nng, gy ra s c , nhng b m t c a thi c sau khi oxy ha m t l p m ng, v a bm ch t b m t phng ng a bn trong ti p t c oxy ha, nng su t d n i n c a ch t oxyt thi c l i tng i t t, khng d n n s c ti p xc khng t t, cho nn th ng m m t l p thi c ln u dy ng. 20 - 2 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Li u c th dng thi c hn n i ch t dy c a linh ki n i n tr ki u qu n dy? p: N u x y ra t dy ch no c a linh ki n i n tr ki u qu n dy, cn cc ch khc v n t t hon ton th c th khi ph c b ng phng php hn n i. Nhng do linh ki n i n tr th ng s d ng nhi t kho ng 300oC, nn khng cho php hn n i b ng thi c m ph i hn n i b ng v t li u hn c ng ( ng thau, b c ho c ng photpho) ho c hn b ng phng php i n tr . 20 - 2 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi hn thi c, s d ng cao hn thi c hay nh a thng (tng hng) t t? p: Ph thi c u dy d n v u n i u dng cao d u hn thi c lm thu c hn. Nhng trong cao d u ny c ch a ch t c tnh axit, dy d n hn xong d b en, lu ngy sinh g xanh, c tc d ng n mn i v i li v cch i n c a dy d n, th m ch gy ra s c t u dy. N u i sang dng nh a thng c c lm thu c hn, th u dy hn bng, u, khng c hi n t ng n mn i v i li v cch i n c a dy d n, b o m ch t l ng hn. 20 - 2 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi thi t b cao p m t chi u ho t ng, t i sao quanh c c cao p bm r t nhi u b i, cn thi t b cao p xoay chi u khng c hi n t ng ny? p: Trong b i c r t nhi u h t nh mang i n, bnh th ng s p x p khng theo qui t c, khng th hi n c c tnh ra ngoi, nhng d i tc d ng c a i n tr ng cao p m t chi u, c c tnh c a n s th c hi n s p x p nh h ng ng c v i chi u i n tr ng, v cn c vo nguyn l i n khc d u ht nhau s v n ng n c c cao p c i n th cao nh t, bm chung quanh c c cao p. Cn khi xoay chi u, do c c tnh dng, m c a i n tr ng thay i, cc v t ch t mang i n ny trong i n tr ng
- Trang 418 -
xoay chi u s bi n i c c tnh c tnh chu k, khng sinh ra v n ng nh h ng, nn khi thi t b cao p xoay chi u ho t ng, khng c hi n t ng ht b i r r t. 20 - 2 - 6 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dy d n u v i i n tr hnh ng th ng ph i bc i m t o n cch i n r i l ng vo vi vng s ? p: Do nhi t s d ng c a i n tr hnh ng l 300oC (khi s d ng trn a i u khi n cng kho ng 150oC), cn nhi t s d ng c a dy d n cch i n dng u n i ch c 150oC, trnh dy d n b nh h ng b i nhi t qu cao, v th bc b t m t o n cch i n dy d n g n i n tr hnh ng r i l ng vo vi vng s c th ch u nhi t cao cch i n. 20 - 2 - 7 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: M hn qu nng (g i l t ch t) t i sao khng lm ch y c thi c hn? p: M hn t qu nng, khi n u m hn oxy ha m nh, b thnh l p oxyt r t dy, c n tr truy n d n nhi t. Nh v y, nhi t l ng trn khng th truy n nhanh n thi c hn, nn khng lm nng ch y c thi oxy ha khng truy n nhi t, nhi t l ng bn trong m hn t a ra, nhi t th i gian lu c th lm t dy nng, th m ch ph h y cch i n. m t hnh u m hn c. Do l p tng cao,
20 - 2 - 8 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Khi hn b ng h quang trong kh tr th ng d b m t my dao ng cao t n, c tc d ng g? p: Trong ch t kh kh i n ly, khi hn t m kim lo i m ng b ng h quang ho c dng i n nh s kh d n h quang, cho d th nh tho ng c th d n h quang, nhng tnh n nh c a h quang cng r t km, c thm my dao ng t n s cao s gi i quy t c v n trn, v my dao ng c th chuy n i dng i n th p p v t n s lm vi c 50 Hz thnh dng i n cao p 2500 vn v t n s cao 200 ~ 250 Hz. Dng i n cao t n, cao p ny sau khi c ng v i dng i n hn t n s lm vi c khi n d n h quang d dng v h quang hn n nh. T b o m ch t l ng chi ti t hn. 20 - 2 - 9 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: L i n dy nhi t i n m t pha sau khi thng i n, c ni nng tr c. C ph i do l n c a dng i n khng b ng nhau? p: Do kho ng cch gi a cc vng c a dy nhi t i n l i n khng b ng nhau, c tha c dy, ch dy kh t a nhi t, nng tr c. l n c a dng i n trong cng m t m ch i n lun lun b ng nhau. 20 - 2 - 10 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: L i n trong s d ng th ng pht hi n chy t ch u n i gi a dy nhi t i n l i n v i dy d n m m, i sang dng dy ng m t li n i v i dy l i n th t b chy t, t i sao? p: Dy nhi t i n l i n bi n i n nng thnh nhi t nng, sinh ra nhi t cao. Ch n i gi a dy d n m m v i dy l i n, nhi t r t cao. D sinh ra tc d ng
- Trang 419 -
xy ha. Dy d n m m g m nhi u dy ng nh t o thnh; s d ng cha lu, b m t dy d n b xy ha thnh l p ch t xy ha, khi n ti t di n d n i n tr nn nh , i n tr tng, ch n i cng nng d d i, khi t t i i m nng ch y c a ng th ch n i s b chy t. N u s d ng dy ng m t li di 8 - 10 cm, ti t di n l n m t cht n i v i dy l i n, m t u khc c a dy ng l i n i v i dy d n m m th m t m t do dy ng m t s i tng i l n, m t khc m t xy ha chung s nh hn dy d n m m do nhi u s i dy d n nh h p thnh, nn kh b t. Ch n i gi a u kia c a dy ng m t s i v i dy d n m m do cch dy l i n nhi t cao m t o n, ch u nh h ng xy ha nhi t cao tng i nh nn dy d n m m kh b chy t. cho an ton th ng lu n dy ng m t li vo trong ng s nh . 20 - 2 - 11 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao dy d n li nhm sau khi hn n i b ng phng php i n tr , quy nh ph i sn ln m t l p sn cch i n b ng nh a ng chng kh? p: Trong qu trnh hn, lm nng ch y oxyt nhm, ni chung s d ng thu c hn ch a kalium clorua, sodium clorua, cryolite t o thnh, nhng n c tc d ng n mn nhm; sau khi hn xong kh lm s ch v t thu c. Cho nn, qui nh sau khi hn ph i sn m t l p sn cch i n b ng nh a ng chng kh dng mang thu c hn kh lm m t.
- Trang 420 -
20 - 3 Xe i n
20 - 3 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Xe i n c ray s d ng thnh ph ch c m t c n nh n i n, cn xe ki u dy treo s d ng d i h m l ni chung u c hai c n nh n i n? p: T nguyn l c a h th ng i n m ni th m t c n nh n i n l c r i. Nhng do xt t i i u ki n d i h m l khng t t, n n ng v dy treo khng th lun lun gi c th ng. Xe i n ch y d i h m l ch n ng tng i l n, n u ch c m t c n nh n i n, trong khi ch y, c th do ch n ng khi n c n nh n i n tu t kh i dy d n, nh v y s sinh ra tia l a r t l n, lm chy h ng dy d n, c kh nng d n n n h m l. Do tng thm m t c n nh n i n, d i i u ki n tng i x u cng c th b o m c m t c n nh n i n ti p xc v i dy d n. 20 - 3 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Pha d i c a s t c a xe i n khng ray l p m t s i dy xch s t lm g? p: Gi a thn xe i n khng ray v i t b cch i n b i bnh xe, n u thi t b i n m t chi u 550V trong xe x y ra s c r i n th gi a thn xe v i t s c hi u i n th (ni chung kho ng 200 ~ 550V), ng i ng d i t ch m ph i thn xe s b i n gi t. N u l p s i xch s t n i v i thn xe vo d i c a s t lm ti p t th khi xe ga, c a s t m , xch s t ri xu ng t, khi n thn xe n i v i m t t, lm gi m hi u i n th gi a thn xe v i t. Nhng khi bnh th ng, m t t kh, i n tr ti p t r t l n, m t tc d ng b o m an ton. Cn khi tr i ma, m t t m t, i n tr ti p t c a dy xch tr nn r t nh , n u cch i n c a xe i n khng t t, th do thn xe n i li n v i t, hi u i n th gi a thn xe v i t r t nh , do tuy ng i ng trn m t t ch m ph i ph n thn xe cng khng b t. 20 - 3 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao b ph n ti p xc c a xe i n thnh ph v i dy tr i dng ch ph m than, cn d i h m l l i dng que nhm? p: Ch ph m than c th lm gi m mn h ng dy tr i, s t p ti p xc c a n cng khng l n. V th , tng i l t ng. Nhng d i h m l th r t m t, n u s d ng ch ph m than do mi tr ng km gy s t p ti p xc qu l n d n n nng khng th dng c. V th xe i n d i h m l s d ng thanh nhm. 20 - 3 - 4 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: Phi n i n tr c a bi n tr i u ch nh t c dng trn xe i n t i sao u ch t o b ng gang? p: V t li u phi n i n tr b ng gang r ti n, n u dng v t li u khc th gi thnh s tng m nh. Ch t o i n tr b ng phi n gang n gi n, cn c vo yu c u i u ch nh t c khc nhau, c th ty tng gi m phi n gang t c tr s i n tr v a . Cho nn ni chung i n tr i u ch nh t c cng su t l n u ch t o b ng gang. Do ph m vi c n i u ch nh c a xe i n l n, cng su t c a bi n tr i u ch nh t c s yu c u l n, cho nn s d ng phi n i n tr b ng gang.
- Trang 421 -
20 - 3 - 5 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao b ti p xc trn t m ch n i u khi n c a xe di n khng ray u b tr theo chi u hnh (a) trong hnh 20 - 3 - 5 m khng b tr theo chi u hnh (b)? p: Mi tn d i hnh th hi n chi u ti n ln c a xe i n. Khi xe i n khng ray phanh g p trong lc ch y, n u b tr b ti p xc theo chi u c a hnh (a), th chi u l c qun tnh m u ti p xc ng ch u s th ng nh t v i chi u l c ph n tc d ng c a l xo khi n u ti p xc duy tr v tr ng t, n u b tr b ti p xc theo chi u hnh (b) th l c qun tnh m u ti p xc ng ch u s kh c ph c l c ph n tc d ng c a l xo, khi n u ti p xc t ng ng, u thng m ch i n ng l c, xe s kh i ng l i, x y ra s c nghim tr ng. Cho nn, khng cho php b tr theo chi u hnh (b).
- Trang 422 -
20 - 4 Linh tinh
20 - 4 - 1 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao i m dng chung c a mt i n u hnh sao ba pha ph thng khng b c cch i n th khng c v n g, cn i m dng chung c a mt i n trn my t i khng b c cch i n th i m gi a c lc i n gi t? p: Khi mt thng i n ba pha, t ng vect c a i n p ba pha b ng 0, cho nn khi ph t i ba pha cn b ng, i n th c a i m dng chung b ng 0, khng b c cch i n, v n khng l n. Cn mt i n trn my t i a ph n i u khi n b ng cng t c i n t ho c b i u khi n hnh tr ng. Khi cng t c i n t thng i n, ngu n i n m t pha thng th ng n mt i n, v th i n th c a i m dng chung l i n th c a dy ngu n i n i v i t, cho nn ch m ph i l s t tay. Ngay khi quay bnh th ng, do bi n tr c a rto ki u qu n dy u p d ng phng php c t khng cn b ng ba pha, dng i n ba pha c a rto v stato khng cn b ng th i m dng chung i v i t v n c i n th , cho nn i m dng chung nh t thi t ph i b c cch i n t t. 20 - 4 - 2 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: T i sao qui nh trn thi t b i n c a my c u khng c dng dy d n nhm m ch c th dng dy d n b ng ng? p: C ng c h c c a dy d n b ng nhm km, d gy t. Nh t l trong phn x ng gia cng nhi t, dy d n nhm cng d b n mn c a cc ch t kh c tnh n mn d n n t gy ch n i. Do t dy d n ng dy thi t b i n c a my c u s d n n nguy hi m r t l n, v th m i qui nh dng dy ng, khng c dng dy nhm. 20 - 4 - 3 (Tr v u chng, Tr v M c l c) H i: C a c a tr m bi n i n t i sao ph i m ra ngoi v khng c c kha t ng? p: l nh m phng ng a khi tr m bi n i n x y ra s c chy d u ho c n , nhn vin lm vi c c th nhanh chng thot ra kh i ni s c m t cch an ton.
- Trang 423 -
- Trang 424 -