Professional Documents
Culture Documents
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
t&S i f p u d E
a&;om;jyKpkaom
vuf0o
J vk;H awmf"mwforkid ;f
ES i h f
tkyfa&
wefzkd;
tBudrf
xkwfa0ckESpf
rsufESmzkH;yef;csDESihf "mwfykH
1000
"r'ge
yxrtBudrf
1994-ck? ZGefv
ausmfat; (ppfawG)
ykHESdyfol
OD;vSaomif;
atmif0if;odef; ykHESdyfwkduf
23? jr,mukef;vrf;?
r*FvmawmifGefYNrdKUe,f/
xkwfa0ol
OD;&Jjrifh (wufvrf;pmay)
967? ya'om&yfuGuf
apmfbGm;BuD;ukef;?
r&rf;ukef;NrdKUe,f/
(vuf0JovkH;awmf a*gyutzGJY
udk,fpm;)
ppf a wG N rd K UtaMumif ;
jzefYcsda&;
&ckdifom;BuD;pmay? trSwf Z^23
ydawmufvrf;? bk&ihfaemifhyGJkH
r&rf;ukef;NrdKUe,f? &efukef
zkH;-67436
,ckzkH;-681826
]]1}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
ppfawGNrdKU vrf;Tefygaom
tmusyaf wmfuek ;f &Sd
ppfawGNrdsKU vrf;Tefyg&Sdaom
ppfawGNrKd UtaMumif;ESifh
vuf0o
J vk;H awmf"mwforkid ;f
tmusyfawmfukef;&Sd
rmwd u m
vuf0JovkH;awmf"mwforkdif;
ESifh
ppfawGNrdKUtaMumif;
1/ tzGihfuAsm
NrdKUolBuD; atmifausmfZH
2/ ed'gef;
orkdif;jyKpka&;tzGJY
3/ aus;Zl;wifvTm a*gyutzGJY
rdwfquf
4/ ork'*D&duRef;
5/ &ckdifacwfppfawGuRef;jzpf&yfrsm;
6/ NrdKUe,fomoema&;
7/ ESpf 150 jynfh NrdKUppfawG0,f
8/ &ckdifjynf Ak'omoemorkdif;
9/ >ruf[Asm'dwf
10/t&Snfwnf&m? omoem
11/owKAdrylZed,sm edoHookwefw&m;awmf
12/"mwfawmfjyefYyGm; ukokdvfrsm;
13/jzpfawmfb0ESihf qlql"mwfawmf
14/ppfawGuRef;&yf-wnfvwf"mwfawmf
15/r[m0d[d Huemrowif;-aumif;eHYoif;
16/vuf0JovkH;awmf"mwfjzpfpOf
17/"mwkylZm usKd;rsm;&m
....uif;q&m 9
....
15
....
21
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
28
39
46
59
86
102
110
116
136
149
157
175
186
200
]]2}}
q&mawmfpudE
ajcovkH;awmfjrwf "mwkylZm(&pem*gxm)
(vuPmawmfjrwf 32 yg;rS {PDZ*FvuPmawmfbGJY)
udEdar cdyH Zmae,sH? y#dyaZ euDvDa?
odyH 0dZH0g p&PH? 0gapwm urH oupH/
q&mawmfpudE
11/
]vuf0o
J vk;H awmf"mwfapwD
bk&m;&Sdckd;}
10/
(t&SifawZokoD&darmVd)
tmusyfaxmfukef;
]]3}}
q&mawmfpudE
tzGiu
hf Asm
NrdKUppfawGrSm t"drSwf
]]&uyl&? NrdKU"n\? a'oe,f0ifvSmu?
&DwkdYrSm jzLqGqG? qD;ESihfpkHpD? rIdif;jym0Donfh?
awmifNcD uef;em;pukd? jrifvwfuwkHaomcg?
0rf;omtm;&? pm;aomufMu? vsifqGcwfvmygu?
ajrikHrSm qHawmf"mwf? t0D;uyif? rIdif;rIdif;jrifaomf? uRefvQifkdUcGwf
? ylaZmfrw
S w
f aHk omcg? aomif;aomif;xdeq
Yf ?l zG;D zG;D jzLonf? ewfvo
l m"kac:
\? jzm;qD;ay:&GufjzefYwkduf? ajrikH[kac:? xkduRef;armfukd? [pfaMumfvDoihf
wkduf? ywfcg&pfcwfMucg? tif;ayguf[lwkH? xkdqJckHukd? jzm;qkH0ifMuyg?
ck0H rSmuRe;f tvGw?f emrac:aqmif? av;oQn;f awmifu?dk eHarQmify,fcv
J w
T f
vQuf? aMumfjimMucwfvmcg? Ium arQmfvsuf vuf0Jbufukd? wpfcsufMunhf
acsygu? NrdKUppfawGrSm t"drSwf? tmusyfawmfvQif1 ? ig;rnfpifonf?
oQifyifbk&m;"mwfESihf? Aka'gewfwkdYukdom? tqif;a&Ta&mif? 0if;0if;ajymif
onf? ararmifjrifvwfygu? OD;ESdyfcgkdU Twfc? NzD;csyfac:aqmif? yGJMunhf
awmif[k? jrifhacgifyAw\? aAGxdyfrv,ftay:? rkwfqdwfawmf"mwf? oQif
awmfjrwfukd? wefY&yfa&SU0,farQmfu? &SdylaZmf kdGwfwGm;? vuf0JbufrSm?
NrdKUcsrf;omukd? arQmfumMunhfvwfjim;u? ausmif;bk&m;\apwDom? Zif;cg[k
rSef;? aps;aMumif;vrf;ESihf? qdyfurf;wHwm;rSmvnf;? tHhzG,fom&GDr&? qkdifESihf
'kue ?f tdrAf rd mefvnf;? MuufysyH ifruswnf;? a&mif;0,fMursm;&Siv
f ?l azG;azG;
jzLonf? jynfolrsm;AkdvfygESihf? uRefkyfom pkdufysKd;jim;? uGrf;oD;tkef;yif? ydEJyif
[k? xef;yifo&ufrsm;ESihf? vGefqef;jym;opfwum;? Adrmefomarm? O,smOf
awmukd? xif&Sm;jrifvwfygu? &Tif0rf;om vGeftm;&? Xme&yf&Gm? NrdKUcsrf;om
onf? tdrfrSmqkdufa&mufMu\//...}}
(NrdKUolBuD; atmifausmfZHqkd &wkrS)
q&mawmfpudE
]]4}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
&ckid v
f rl sK;d wko
Yd nf Ak'o
ufawmfxif&mS ; &Spd Ofumvuyif Ak'b
momukd
,kHMunfvufcHvmcJhMuonf/ omoemawmfukd wnfxm;&ef Ak'ukd,fwkdif
&ckid o
f Ydk <ucsv
D mcJah vonf/ &ckid jf ynf EkpOfumvusiv
f nfc&hJ m tjzpfawmf
oepfwkdYukdvnf;aumif;? Ak'pHvGefNyD;aemuf udk,fawmf\ t*Fgtpdwftykdif;
wpfckvkH;rS <uif;usef&pfvwHUaom "mwfawmfrsm;ukdvnf;aumif;? xkd"mwf
awmfrsm; wnfvwf&m Xmea'owkdYukdvnf;aumif;? Asm'dwf>rufMum;cJhonhf
uk,
d pf m;awmftjzpf uk;d uG,&f pfMu&ef &ifaiGUawmf"mwfxnho
f iG ;f oGe;f vkyf
cJhaom r[mrkedkyfyGm;awmfjrwfukdvnf; xm;&SdcJhavonf/
xkaYd Mumihf jrefrmpmqkw
d pfO;D jzpfol rkaH &G;Zmwd armifjrwfE;dk (OD;Ek;d )uyif
vQif if;\ aAm"d0if ac: r[mrkedbk&m;orkdif;vuFm &ckdifjynfESihfywf
ouf...
]]ukPmormywf? OmPfawmfjrwfjzihf? vlewftrsm;? b,folYtm;ukd?
w&m;r*fa&? ay;&rnf[?k ok;H rnfvb
Yl ? e&rSeu
f ?l Munhaf wmfral omf? a&TOmPf
awmfu? IarQmx
f ifpmG ? pEo&l ,
d ? xkrd if;vSu?dk cPxifxif? wufwufjrifu?
ckvQifighukd? zl;jrifvkd[k? wqkdrajy? arQmfvsufaeonf? jzpfwkHayjim;? igroGm;
u? qkH;yg;cEm? ysufay&Smvdrfh? igomoGm;rS? xkdrif;vSonf? ZD0jrihf&Snf?
wnfvdrfhrnf[k? okH;rnfvlewf? OD;jzihfTwfonf? txG#fwifxm;? jrwfbk&m;
um;? oGm;tHah omiSm? tmeEmuk?d jrwfpmG bke;f wl? ac:awmfrrl ?S rdeaYf wmfv\
S }}
]]nDvSvdrm? tmeEm? rsm;pGm0ef;vsm;? oCFmtm;ukd? ckum;rae?
pnf;a0;ap[k? rdefYayvwfaomf? jrwfnDawmfvnf;? xkda&mfcP? EId;aqmfu
vQif rsm;vS o H C m? pnf ; a0;vmaomf ? jrwf p G m cspf & S i f ? rd e f Y a yusif \ /
ighwGifMunfkd? csrf;&dyfckdonf? yk*dKvfcspfom;? &[ef;rsm;wkdY? qufrsm;&SnfpGm?
oHo&mu? arwmxyfyGm;? oem;ukPm? tpOfygf? pEmol&d,? xkdrif;vS
vQif? aexaysmf&m? &uyl&? orkwfMuonf? "n0wD? ac:nDompnf? &ckdif
jynf? ig\ukd,fpm;? kyfyGm;qif;wk? NyD;pGmjyKrS? ig\kduf&m? omoemvQif?
]]5}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]6}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
ppfawGNrdKU/
6/ vSausmfpdef
(jratmifEkdif? pma&;q&m umwGef;q&m?
uAsmq&m? ppfawGNrdKU/
7/ OD;atmifvSodef;
(orkdif;ynm&Sif-ppfawGNrdKU)
8/ OD;armifAodef;
(txufwef;ausmif;tkyf? ppfawGNrdKU)
9/ OD;atmifxGef;odef; ('k-w&m;olBuD;? ykPm;uRef;NrdKU)
10/ OD;apma&T
(jrefrmha&eH-ppfawGNrdKU)
11/ OD;bvl;atmif
(bk&m;a*gyu vuf0JovkH;awmf"mwf)
12/ OD;oHabmwl
( /
/
)
13/ OD;vSausmf
( /
/
)
14/ OD;kdZHatmif
( /
/
)
xkdyk*dKvfrsm;u "mwfawmforkdif;wpfckukd jyKpkEkdif&ef wm0efcGJa0jcif;?
vkyfief;csrSwfjcif;? pkaygif;aqmif&Gufjcif;rsm;jzihf a*gyu\ vkdtifqEudk
jznhfpGufvsuf ykHESdyfxkwfa0Ekdif&ef pDpOfay;cJhMuygonf/
,if;tpDtpOft& orkdif;onf jzpfay:vm&jcif; trSefjzpfyg
Ak'm&ryDwdjzpfvsuf *kPfawmfxd ESvkH;oGif; tmkHjyKEkdifMurnf[k atmufarh
rdygonf/ ppfawGNrdKU? vrf;TefrIrsm;ukdvnf; txkduftavsmuf ay;pGrf;Ekdkif
vdrfhrnf[k arQmfvifhrdygonf/
toQifpudE (orkdif;jyKpka&;aumfrwD)ukd,fpm;
vuf0JovkH;awmf"mwf ppfawGNrdKU
]]7}}
q&mawmfpudE
a*gyutzGJY\ aus;Zl;yefxGm
rd w f q uf v T m
&ckid jf ynfe,f? ppfawGNrKd U? vuf0o
J vk;H awmf"mwfapwDawmfjrwf\ a*gy
utzGJY0ifrsm;onf "mwfawmfapwDawmfjrwfukd zl;arQmfMunfkdvSL'gef;&eft
wGuf &ckdifjynfe,f? taemufykdif;wkdif; ppfXmecsKyf wkdkif;rSL; AkdvfcsKyf0if;jrifh
ESihftwlwuG <ua&mufMuaom yk*dKvfBuD;rsmukdvnf;aumif;? &yfa0;&yfeD;rS
<ua&mufvmMuaom apwem&Sif *kPfoa&&Sd vlBuD;oljrwfrsm;onfvnf;
aumif; vuf0JovkH;awmf"mwf\ ]]orkdif;}}ukd ar;jref;Muygonf/ a*gyu
tzG0YJ ifrsm;onf ar;jref;aom apwem&Sif yk*Kd vBf u;D rsm;tm; jynhpf v
Hk aHk vmuf
aom tajzukd ray;EkdifMubJ EIwfajzukdom ay;EkdifcJhygonf/ pmwpfapmif?
aywpfzGJYjzihf ovkH;awmf"mwforkdif;tajzukd ray;EkdifcJhaom tBudrfaygif;
rsm;cJhygonf/ ,if;jzpf&yfrSefukd tajccHNyD; a*gyutzGJY0ifrsm;onf jynhfpkH
aom ]]orkdif;pmtkyf}}jzpfay:&ef vkdtyfvmaMumif; SdEIdif;aqG;aEG;qkH;jzwf
csufcscJhMuygonf/
xkdYaMumihf a*gyutzGJYrS ]]orkdif;}}a&;&eftwGuf wm0efay;tyfjcif;cH&
aom yk*dKvfwkdYonf (1354)ck? jymokdYvjynfhausmf (9)&uf? (16-1-93)aeY?
aeYvnf (12;00)em&Dtcsdef? vuf0JovkH;awmf"mwf? apwDawmfjrwf\ tmkH
cH"rmkH yxrtBudrf SdEIdif;tpnf;ta0;ukd yk*dKvf(14)OD;jzihf usif;yjyK
vkyfcJhMuygonf/
t&Sipf uEd vrf;TeMf o0g'twkid ;f orkikd ;f ynm&Sirf sm;? orkikd ;f okawoD
rsm; tm;vkH ;onf ppfrSefaom apwem? yGifhvef;a0qmaom o'g ynmjzifh
rSwfoihfrSwf&mtjzmjzmwkdYukd ukd,fa&mpdwfyg tEGrf;e,fcH? tcsdefukefcHum
jyKpka&;om;BudK;pm;jznhfqnf;ay;MuonfrSm tvGefwpf&m csD;usL;auseyf
0rf;ajrmufzG,f&mjzpfygonf/ a*gyutzGJY0ifrsm;onf "mwfawmfapwDawmf
jrwf\ jyKjyifrIjzpfpOfSEihf ukefusrnfh &HykHaiGvkdtyfrIrsm;ukd apwemyGm;rsm;
pGmjzihf BudK;pm;yrf;pm; &SmazGpkaqmif;ay;vsuf &Sdygonf/ odkYtm;jzihf
vuf0o
J vk;H awmf"mwf apwDawmfjrwf\/ ]]orkid ;f wpfapmif}}wkid ;f aejynfol
q&mawmfpudE
]]8}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]9}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]10}}
q&mawmfpudE
ork'* D&u
d Re;f
ppfawGNrdKUwnf&Sd&m uRef;ukd a&S;uuRef;wnforkdif; ork'*D&duRef;[k
ac:wGifcJhonf/ yifv,fork'&mteD;wGif ausmufaqmifausmufwef;jzpf
xGef;ay:aygufvmaomuRef;[k qkdvkdonf/ rSefayonf yifv,furf;ajrmif
teD; jzpfxGef;ay:aygufvmaomuRef; jzpfacsonf/
blrad A'ynm&Sirf sm;tqkt
d & r,lawmifwef;onf yifv,fauGUxJoYdk
xkd;xGufaeaom uRef;wef;auG;rsm;toGif&Sdonf/ azmvfyGdKihfr,luRef;ESihf
rsOf;NydKifaumufteD;wGif yifv,fatmufokdY ikyfqif;oGm;um ausmufaqmif
rsm;toGifjzifh urf;eD;wGifay:aeonf/ ppfawG Aka'garmfausmufwef;onf
r,lawmifwef; tvTmwGecYf ;Hk wpfcyk ifwnf;/ tmusw
d af wmfuek ;f wGif wpfBurd ?f
vQyfppfrD;pufteD;wGif wpfBudrf? jynfe,fwnf;ckd&dyfomteD;wGif wpfBudrf?
yGdKifhwGifwpfBudrf ajray:okdY ay:xGufaeonf/ tcsKdUu rkHpJtvTmrS qufvm
jcif;[l\/ xkdYaMumihf rkHpJtvTmrSqufum <uDwJuRef;? usm;raomuf? Muuf
ukdif;wefESihf wqufwnf;omjzpfonf/
ppfawGuRef;onf azmfjyyg ausmufwef;ukd trSDjyK vlaeajrjzpfvm&
onf/ ukvm;wefjrpfEiS fh r,ljrpf\tenfrsm;zkcYd s0x
J idk ,
f if;jzihf ,ckawGU&Sad e
aom ppfawGuRef;tjzpfokdY a&muf&SdvmcJh&onf/ if;rSwpfzef ppfawGyGdKifh
teD;wGif a&atmufokdY ikyfoGm;&m ukvm;wefjrpf0 jzpfay:vmcJh&avonf/
zku
H muRe;f ? ausmufjzL? ausmufwpfv;Hk ? ewfausmuf? &rf;NAu
J Re;f wkrYd mS vTmwGeYf
ckH;wpfckwnf;jzpfav\/ ausmufwef; awmifwef;ukd tajccH ukef;ajrrsm;
ay:vmonf/ if;wkdYoG,fwef;ykHukdvkduf jrpfacsmif;rsm; xyfrH ay:ayguf
vm&jyefavonf/ jrpfacsmif;rsm;onf tenfxkdifzkdYcs,if;jzihf ,ckuJhokdY
a&ajrawmawmif pdrfhprf; jzpfay:vmcJh&jcif;jzpfavonf/
&ckdifjynfe,fjzpfay:vmonhf ukef;ajrrsm; blrdoufwef;tm;jzihf
ESpfaygif; oef;wpf&mcefY&SdcJhNyD;qkd\/ xkdukef;ajronf yifv,fatmufwGif
tenfxkdifae&mrS vGefcJhaom ESpfoef;okH;q,fcefYwGif yifv,fa&qkwf,kwf
q&mawmfpudE
zk H u muRef ;
ork'*D&duRef;ESihf ausmufwef;vTm qufcJh&aom zkHumawmifwef;
onf (3)rkdif cefYomuGmNyD; awmifwef;onf ao;oG,f&Snfvsm;pGm wnf&Sdae
onf/ zkHum (3)uRef;&Sd&m ajrikHuRef;onf taemufzkHumuRef;jzpfonf/
taemufajrmufbufrS ta&SUawmifbufokdY tvsm;vkduf wnf&Sdaeonf/
uRe;f \ta&SUbufwiG f ydEaJ csmif;uRe;f &S&d m tv,fzku
H muRe;f [k ac:onf/
tifMum;csKdifuRef;um; ta&SUzkHumuRef;jzpfay\/ (3)uRef;rSm ta&SUt
aemuf tvsm;vkdufab;uyf wnf&Sdae\/
zkHum[laom a0g[m&onf tdEd,urf;ajc&Sd a&S;a[mif;bmkup
rnfaom t&yftrnfESihfwlnDae\/ bmkuprS bkHum? zkHum jzpfvm&
jcif;wnf;/
bmkupt&yfESihf ta&SUbufwpfae&m&Sd ok0bkPdt&yfwkdYtMum;
c&pfBudKESpfrsm;twGif; a&aMumif; ul;oef;a&mif;0,fa&;vkyfief;rsm; xGGef;
um;cJhonfqkd\/ ygVdZmwu pmaypktwGif;&Sd okamEdZmwu (Zmwu
trSwf 368) awGUEkdifonfqkd\/1
omkuponf tdEd,jynf\qdyfurf;wpfae&mjzpf&um; xkda'orS
ukefonfrsm; 0ifa&mufqufoG,frIjyKcJh&mvnf; jzpf&m\/ xkdaomtrnfukd
wkEIef;,lxm;&mvnf;jzpf&m\/ xkdYaMumihf tdEd,rS/ okemy&Emwkdif;trnf?
er'gjrpftrnf? opmAE0trnf? eHYomuRef;trnfwkdYukdvnf;aumif;?
eHYomr@yf wnfaqmuf&m Xmeonfvnf;aumif;? ,ck r,ljrpf0 rkHpJuRef;
wGif jzpf&Sdaeay\/ xkdYaMumihf tdEd,vl0ifa&mufrI? bmoma&; ,Ofaus;rI
ponhfqufEG,fcJhrI ruif;vS[k ,lqEkdifay\/
qwf k d ; us
ppfawGuRef;onf yifv,fqm;iefrSD&m Xmejzpf? r"ropfrsm; ayguf
a&mufEkdifavonf/ xkdYaMumihf uykdif? usufpEkyif? jyL;yif? jymyif? vrkyif
]]11}}
q&mawmfpudE
vl a erI
ppfawGuRef;\ vl aevmrIoufwrf;ukdum; twdtusrod&ao;acs/
okdYaomfvnf; Ak'onf r[mrkedukd oGef;vkyfNyD;aemuf oHwGJokdY t<uwGif
ork'&mXmeokdY a&mufcJhonf/ BuD;pGmaom vIdif;wHykd;wkdYjzihf qlyGufvsuf
va&mifawmufyaeonfudk Ijrifc&hJ onft
h jyif a&e*g;wku
Yd o
dk m awGUjrifc&hJ
onfq\
dk / e*g;wku
Yd awmif;yefojzifh tNru
J ;dk uG,q
f nf;uyf&ef qHawmfEpS f
qlukd cGifhjyKoem;cJhav\/
xkq
d aH wmfudk apwDwnf xm;cJMh u&m pEo&l ,
d rif;u wpfzefcsv
D m
rGr;f rHapwDwnfxm;cJo
h nfq\
dk / xkjYd yif ajcawmf&mrsm;csxm;cJo
h nf[v
k nf;
1
tqkd&Sd\/ ajcawmf&mykHrsm;rSm yifv,furf;kd;wef; ausmufawmifwkdYwGif
a±vnf; ay:wwffacs\/ <uDwJajcawmf&m? usm;raomufajcawmf&m
wkdYonfvnf; jzpfxGef;&Sdae\/ "n0wDacwf c&pfBudKESpfrsm;wGif a'o
vlaerIrxif&Sm;vSacs/ okdYaomf tmusdyfawmf"mwf ponfwkdYum; "n0wD
acwf rif;rsm;wnfxm;cJhavNyD;jzpf\/2
&ckdifurf;kd;wef; a&TajraiGajr
EkdifiHjcm;om;rsm;\ rSwfwrf;t&qkdvQif &ckdifyifv,furf;kd;wef;ukd
tm&f*sa& ckdifap[laom a&Tajr aiGajra'orsm;jzpfonfqkd\/ pHjA? p'?
aA&AE? awrvpaomNrdKUwkdY &SdcJhMu\/ xkdNrdKUa[mif;wkdYqkdvQif c&pfat'D
(50)rwkdifrDuyif jzpfacs\/
q&mawmfpudE
&uoQvlrsKd;
xkdyGeftkdeD,rfarvESifh awmfvrDwkdY\ c&D;oGm;rSwfwrf;t&? at'dD
(1)&mpk? (2)&mpkavmufuyif &ckdifurf;ajrmifwpfavQmuf NrdKUjyXme? vlae
rIwkdYjzihf jzpfxGef;&SdaeMuNyD;jzpf\/ xkdae&mwkdY &uoQac: tom;rJaom
&ckdifa'ocHvlrsKd;rsm; aexkdifvsuf&SdNyD;jzpfonhftwkdif; ppfawGuRef;vnf;
&ckdifwkdif;&if;om; &uoQvlrsKd;rsm;yif tpOD;pGm aevmcJholrsm;jzpfacs&m\/
xko
d Ydk &uoQrsm; tajccsaexkid jf yKru
I mvonfyifvQif &ckid o
f rkid ;f t&
"n0wDaemufqkH;acwfokdY usa&mufaeNyD;jzpfacs\/ xkdYaMumihf wwd,
"n0wDacwfokdY(bDpD 580rSat'D 326 xd)xuf aemufrusrDuyif vlae
ajccs&mXmersm; jzpfcJh&NyD; jzpfaMumif;,kHrSm;r&Sd rSwfom;EkdifzG,f&m\/ xkd
aemuf a0omvD ausmufavSum;acwf ta&mufqkdvQif ykd oGm;vmquf
oG,frI&SdvmcJh&mum; pjEm;rif;ESihf ywfoufaom a&aMumif; trSwftom;
rsm;? wd&pmefrsm;? avmif;avSrsm;? pjEm;acwf'*Fg;rsm;wkdYukd awGU&Sd&ay\/
<uDwJwyf&m? <uDwJpm; paom Xmersm;&Sdaeonfukdvnf; awGU&\/
]]12}}
q&mawmfpudE
tusmNrdKU(tuf*syf)
ppfawGNrdKUukd tusmNrdKU[kvnf;aumif;? tuf*spfNrdKU[kvnf;aumif;
ac:vmchJMuay\/
&ckdif&mZ0ifvnf; tusmuRef;1 tusmrif;orD;[laom trnfrsm;ukd
rSnhfac:cJhMuaMumif; awGU&ay\/ a&TapwDq&mawmfBuD; OD;awZ&mru
r[mrkedvuFmed*kH;wGif ]tm*syfawmf"mwf? pGJtrSwfjzihf? xGifvwfwpfyg;?
vlrsKd;jcm;wkdY? ac:jim;rsm;pGm? ckwefqm? onmtyfusyf? NrdKUtk&yf[k a&;pyf
cJh\/ xkdt& tHusdef;awmf? tHusyfawmf? tHabmifawmf"mwfukd pGJrSwfcJhonf
[k ,l&ay\/ xkdukd t*Fvdyfrsm; em;Mum;vGJ tyfusyf (Aky ab)[k ac:wGif
[ef&Sdonf[k qkd\/
&GmukdpGJ rSnhfac:jzpfvm&jcif;ukdvnf; okdYjyqkdcJhMu\/ t*FvdyfwkdY
onf ppfawGNrdKUukd rwnfrD Muufukdif;wefwGif a&SUYajy;,m,Dpcef;csxm;cJh
Mu\/ xkdpOf if;wkdY"avht& yifv,favSif;cH&ef ppffawGNrdKUwnfrnfh
yifv,fqdyfurf;okdY oGm;a&mufavh&SdMu\/ wpfaeYo ukvm;uav;wpf
a,mufESifh xGufvmMu&m vrf;wGif awGU&Sdaom &Gmuav; ]tHusdef;awmf&Gm}
wpf&Gmtrnfukd ar;jref;onfwGif tm*syf[k ajzMum;cJhonfqkd\/2
xkdYaMumihf "mwfawmfukd pGJvnf;aumif; &GmukdpGJvnf;aumif;
tm*syfNrdKU[k ac:vm&aMumif; tqkdjyKMuav\/
ppf a wG N rd K U
ppfawGNrdKU wnfvwHYaom ae&mqkdvQif azmfjyygtuf*sufNrdKUae&myif
jzpf\/ tcsKUd u tuf*suNf rKd UrSm tmusyd af wmfuek ;f wGiu
f s vuf0o
J vk;H awmf
"mwfteD; ,ckuefawmfBuD;wpf0kdufae&mukd ,lqMu\/ ppfawGNrdKUum;
tkrf;0ac: ukvm;wefjrpfrS urf;ezl; wnfxm;jcif;jzpf\[k cGJjcm;ajymqkd
aeMu\/
ae&mwGif a&S;u&eforl sm;ukd ckcw
H m;qD;&m Xmetjzpf tok;H cscahJ v
\/ ,ckvnf; <uDwJwyf ponfjzihf ac:wGif&Sdae\/ xkdokdYppfwyfrsm;csxm;
cJh ppfwJcscJhjcif;aMumihf ppfwJwGifcJhvm&onfqkd\/ xkdrSwpfqifh ppfwnf?
ppfawG[k a&TUajymif;ac:vm&onfq\
dk / xkt
d aMumif;ukd a&TapwDq&mawmf
u r[mrkedvuFmwGif odkYpyfqkdxm;\/
q&mawmfpudE
tkrf;0 ([krf;0)
a&S;u ewfa'0grsm;ukd ylaZmfjyKrljcif;ukd [krf;ylaZmfonf[k qkd\/
ppfawGNrdKUteD; yifv,f0ukd a&S;uewfylaZmfXmetjzpf tokH;jyKcJhMu&m\/
xkdYaMumihf [krf;0wGifcJh&mrS tkrf;0? tkd;0[kajymif;a&TUac:vmcJhjcif;jzpf
&m\/ aemifwGif &efolrsm; &ckdifNrdKUawmfokdY *pyeDjrpfaMumif;jzihf r0ifxGuf
Ekdifap&ef tif;cstpDtrHjyKvkyfvsuf ydwfzGihfcJhonfqkd\/ &efolvmvQif
ydwfNyD;? &efolr&Sdckduf zGihfxm;cJhojzihf tif;ayguf0-tif;ydwf0[k ac:wGifvm
cJh&jcif;jzpf\/ ,ckxkdae&m t*FvdyfwkdY NrdKUjywnfpOf a&aMumif;rD;jywkduf
ukd tOD;tp (1844)ckESpfuyif wnfcsxm;cJhav\/
ppfawGuRef; ewfrsm;qkdvQif Aka'gewf? ausmufwef;ewf? rdZHewf?
atmifwkdifewf? ukvm;acsmif;ewfwkdY toD;oD;&SdcJhMuonf/
]]13}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
xko
d Ydk a&vkyif ef;jzihf toufarG;0rf;ausmif;Muaom &Gmuav;&Sad ejcif;
onfyif tazmfo[Jjzpfap&monf/ xkdYaMumihf xkdvlrsm;ukd rSD NrdKUwnf&ef
tBuHjzpfMuavonf/ xkdpOf yDuRef;tkyf a';0ef;atmifausmf&TDukd ac:,l
wkdifyifcJhMu\/ rMumaomumv aumZm (1187)ck? c&pf (1826)ckwGif
NrdKUtjzpf owfrSwfwnfaxmifcJhonf[k a';0efBuD; atmifausmf&TD\&wk
pyfqkdxm;\/
]]ou&mZfonf wpfaxmifjzpf? w&mh&Spfq,f pGef;0,fckepfckwnf;/
rmCjzpfvqef;om? ig;&ufeo
d nf eDxu
G w
f pfy&dk af usmw
f iG ?f NrKd U0efvQif ywif
ouf? uwi[
f rk w
S ?f a'oQed o
f wfEiS ?fh wkid yf ifMunfh v
I wf? ppfawGNrKd U&yfem;
rSm? aumif;onftcg0,f? NrdKU&Gmwnfvkyfayvsuf-?
(ArmcsD&wkrS)
Nrd K Uwnf p pf a wG
&ckdifjynfukd jrefrmrif;rsm; tkyfcsKyfaepOf c&pf (1826)ck azazmf
0g&Dv(24)&ufaeYwGif t*FvdyfjrefrmppfyGJjzpfyGm;cJh&avonf/ xkdYaMumihf
&ckid jf ynfonf NAw
d o
d Qe,fcsUJ wkv
Yd ufatmufoYkd usa&mufc&hJ avonf/ xkpd Of
ajrmufOD;NrdKUawmfrSae tkyfcsKyfa&;pcef;cs&m? &moDOwkrnDrQ ae&mopf
a&TUajymif;av&ef tBujH zpfcMhJ u&avonf/ xkt
d cg ae&m&SmMuav\/ ae&m
aumif; a&ajraumif;rGef;um yifv,fav aumif;pGm&&SdEkdifaom yifv,f
urf;pyfwpfae&mukd awGU&S
d ? Xmeukd oabmuscMhJ uavonf/ xkad e&mum;
ukvm;wefjrpf taemufbufuRef;\urf;ezl;wGifjzpfonf/ yifv,fa&rsuf
ESmjyifrS tjrifh (15)ay wnf&Sd\/ c&pf (1885)ckESpfu vlOD;a& (33000)&Sd
onfqkd\/1
xkdjrpf0wGif ajrEkoJay:uRef;wnf&Sd&m a&S;uvnf; vlaerI&SdcJhzl;\/
uRef;ukdjzwf 0ifxGufoGm;vmEkdifaom azmufxGif;acsmif;rsm;vnf;&Sd\/
xif&mS ;aom qwf;dk usacsmif;qkv
d Qif r,ljrpf0xd qufomG ;\/ ukvm;acsmif;
qkv
d Qif NrKd Uukv
d n
S yfh wfvsuf acsmif;zsm;cHomG ;\/ tjcm;aom a&pD;acsmif;i,f
rsm;vnf; [kd[kd'D'DjzmxGufvsuf&Sd\/ uRef;&yfXmejzpfonfhtavsmuf yif
v,fqm;iHr&DS m r"ropfrsm; aygufa&mufMuavh&\
dS / a&vkyif ef;jzihf touf
arG;cJhMuolrsm;\ae&mqkduvnf; rrSm;ay/ ,ckvnf; jrpfurf;wpfavQmuf
rif;*H a&mufonfxdvnf;aumif;? atmif'kdifpaom r,ljrpf0wpfavQmuf
a&vkyfom;wkdY\ toufarG;0rf;ausmif;vkyfief;rsm;tjzpf xif&Sm;\/
]]14}}
q&mawmfpudE
&ckdifacwf ppfawGuRef;jzpf&yfrsm;
ppfawGuRef;onf ukvm;wefjrpf0? av;NrdKUjrpf0ESihf r,ljrpfwkdY\ qkH
pnf;&mt&yfwGif wnf&Sdojzihf a&S;acwfumvuyif ppfa&;t& rsm;pGm
tcsuftcsmuscJhayonf/ uRef;\trnfwGif ]]ppf}}qkdonfhpum;&yfu yif
ukd,fu ppfa&t&? ta&;ygrIrSm xif&Sm;vSayonf/ rlvppfwJqkdonfh
a0g[m&rS ppfaw;? ppfawG[k ajymif;vJvmjcif;jzpfonf/ (a'o&rS a'Gjzpf
vmykHukd &ckdifpum; oufaorsm;rSm uavrS uavG? azomrS azGom?iap
rS iapG ponfwkdYjzpfMuonf/) ppfwJ[laom t"dym,frSm ppfESihfqkdif&m
tiftm;pkrsm; ppfwJcs&mt&yfjzpfonf/ a&S;&ckdifwGif ppfwJuJhokdY <uDwJ?
jywJ? &JwJ? uRJwJ ponfjzihf pcef;rsm; &SdcJhonf/
rlvppfwJt&yfrSm ,ckNrdKUwGif;&Sd em&Dpifwnf&Sd&m uGif;jyift&yfjzpf
onf[k ,lqMuonf/ ppfwJt&yf\ajrmufbufteD;wGif a&S;&ckdifumuG,f
a&;wGif aoG;aomufwyfzGJYwpfrsKd;jzpfMuaom vlysKd(umvom;) uav(avG)
wyfrsm; pcef;cscJhMuonf/ if;wkdYpcef;cs&m acsmif;ukd uavacsmif;[k
ac:&mrS ,ckukvm;acsmif;[k ac:vmonf/ ukvm;acsmif;\t0wGif rdpED
ewfuGef;&Sdonf/ rdpHewf[kvnf; ac:ojzihf ,ckrdZH&yf[k ac:wGifonf/
ukvm;acsmif;ukd NrdKUvnfacsmif;[k rSnhfac:xm;&Sd\/
(1785)ckwGif ajrmufOD;acwfysufokH;oGm;aomtcg uavwyfvnf;
aysmufuG,foGm;avonf/ rdZHt&yf wHig&Gmwpf&Gmay:vmavonf/ &ckdif
vkd ykdufqdyf[k ac:avonf/ xkdYaMumihf t*FvdyfwkdYu ppfawGukd (1826)ck
wGif pwifwnfaxmifMuaomtcg ppfawGt&yfonf wHig&Gmi,fwpf&mG om
jzpfonf[k rSwfwrf;wifMujcif;jzpfonf/
ppfawGt&yfonf ukvm;wefjrpf0urf;ajcjzpfonf/ ,if;\taemuf
bufwGif ukef;wef;wpfck&Sdonf/ ,ckukefwef;[k ac:onf/ ,if;\ajrmuf
bufteD; acsmif;urf;wGif &GmBuD;[l &Gmwpf&Gm&SdcJhonf/ ppfawGwnfpwGif
a';0ef;Bu;D aecJo
h jzihf a';0ef;&Gm? 'k;d 0ef;&Gm[k ac:wGiv
f monf/ uke;f wef;\
taemufajrmuf (2)rkdifcefYwGif tmusyfukef;awmf[l awmifukef;wef;i,f
q&mawmfpudE
wpfck&Sdonf/
tmusyaf wmf(tmusw
d af wmf)uke;f \ rlvpum;rSm tHusyd af wmf"mwfap
wD wnf&SdcJhonfukd tpGJjyKvmonfqkd\/ tHusdyfrS tmusyf[l wGifvmNyD;
a&S;rSwfwrf;tcsKdUwGif tusyf[kawGU&onf/ t*FvdyfwkdYu ppfawGukd wnf
axmifonfhtcg tusyfukef;&Sd tusyf&Gmukd tpGJjyK (AKYAB)[k ac:cJhMu
onf/ uke;f wGi;f ykid ;f usonhf tusy&f mG onf aemifwiG f rIeo
f Ok ;f oGm;Ny;D NrKd UxJoYdk
tajccsvmcJMh uonf/ if;wkaYd e&mopfudk ,ckwidk f tusyw
f ef;[k ac:aeao;
onf/ (rdZHESihf tkd;wef;&Gm\Mum;jzpfonf)/
tusyf&Gm? tusyfukef;? tusyfapwD? tusyfpm;[l &SdcJhaomfvnf;
uRef;\trnfrSmrl ppfawGuRef;[kac:wGif vlodrsm;cJhonf/ a&S;a[mif; rSwf
wrf;wkdYwGif ppfawGuRef;ukd ork'*D&d[kvnf;ac:onf/ ppfawGuRef;\
taemufajrmufbufyidk ;f wGif atmifwidk &f o
dS nf/a&wyfpcef;wpfcjk zpfco
hJ nf/
,if;teD;wGif <uw
D &J o
dS nf/ a&S;acwf oabFmqdyEf iS fh ppfpcef;wpfck jzpfonf/
ppfawGuRef;\ ajrmufbuftykdif;wGif 0gbkd? pyg;xm;? rif;uef? usDxkd; t&yf
rsm;&SMd uonf/ a&S;&ckid pf ;D yGm;a&;wGif Ekid if &H yfjcm;okYd wifyrYdk nhf 0g*Gr;f rsm;xm;
&mt&yfonf pyg;rsm;xm;&m pyg;txGurf sm;&mt&yfrsm; toD;oD;jzpfMuNy;D
yifv,ful;oabFmrsm;twGufvkdtyfonfhaomufokH;a&ukd rif;ueft&yfrS
jznhfwif;ay;cJh&onf/ xkdYaMumihf rif;ueft&yf[kwGifonf/
ppffawGuRef;onf a&S;&ckdif ajrmufOD;acwfwGif pD;yGm;a&;t& ta&;yg
cJhonf/ ajrmufOD;acwfwGif ppfawGuRef;\ta&;ygrIrSm pD;yGm;a&;xufykd
xl;uJonf[k qkEd idk o
f nf/ ajrmufO;D acwfwiG f taemuf&efonf ppfawGteD;
&Sd r,ljrpf0rS 0ifa&mufNrJjzpfonf/ usL;ausmfvmolukd r,ljrpf0rS qD;um
r&Ekid v
f Qif NrKd Uawmf\vkNH cKH a&;rSm rvG,u
f v
l aS cs/ xkaYd Mumihf ]]wef;cg;uk;d wef?
r,lrvGefpD&}}[l qkdkd;pum;&SdcJhonf/ &ckdifukd0ifonhfa&aMumif;0ifvrf;
ukd;ayguf&Sdonf/ r,lonf t"du[kqkdvkdonf/ xkdYaMumihf r,lukd umuG,f
&ef atmifwkdifESihf yef;Zif;armf(rkHpJuRef;)wkdY a&wyfwpfckpD xm;cJhMuonf/
&Jatmifwidk f &Jyef;Zif;[kwiG o
f nf/ atmifwidk af csmif;onf avuG,t
f &yfjzpf
NyD; ppfavmif;avSrsm;ckdem;avh&Sd&m avhusihf&m t&yfaumif;jzpfonf/ r,l
jrpf\ ta&SUbuf jrpf0wGif wnf&o
dS nf/ usL;ausmv
f maom &efoal &wyfudk
yxrqkH; vufpGrf;jy&rnfhpcef;jzpfonf/
r,ljrpf0ukd a&Smifvkd ukvm;wefjrpf0rS 0ifa&mufvmaom &efolwdkY
]]15}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]16}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
xif&mS ;cJo
h nf/ pEork e&mZmvGe
f (8)ESpMf umonht
f cg? ajrmufO;D NrKd Uawmf
ysufokOf;oGm;ojzihf ppfawGuRef;\ tcef;u@onf t*FvdyfwkdY NrdKUpwif
wnfaxmifonfh (1826)ckESpftxd arS;rSdefoGm;avawmhonf/
(6)
NrKd Ue,fomoema&;
ppfawGNrdKU tygt0if jrefrmjynfukd jrefrmNrdKU0ef (9)quf cefYtkyfcsKyfcJh
&m tESpf(40)&SnfMumcJh\/ Ak'omoem a&;&mwkdYukd jyKpkjcif;rsm; &SdcJhav
\/ atmifapwDrsm;? a&Trkcfxkd;bk&m;tdrfrsm;wnfcscJh\/ &Sif&[ef;jyKjcif;?
odum xyfjcif;? oducsjcif;rsm;jyKcJhojzihf tcsKdUrSSm taemufjynfpaom
b*Fvm;jynfokdY xGufajy;Mu\/ t*Fvdyf0ifa&mufodrf;ykdufvmonfwGifrS
wpfp wpfp jyefvnf0ifa&mufcJhavonf/
xkdokdY0ifa&mufNyD; omoemwnfcsvmrIaMumihf orkdif;0ifbk&m;apwD
rsm; *l y k x k d ; rsm; jyef v nf j zpf x G e f ; vmcJ h & onf / topf t opf a om
ausmif;uefbk &m;rsm;vnf; wnfcscJhMuonf/ (Oyrm)ppfawGywfwef;pkwGif
ly&Gmom;wkdYu OD;ynmom&q&mawmfukd taemufjynf yif;0grS yifhaqmif
ukd;uG,fcJhMuonf/ armif&SifBuD; q&mawmf[l ac:wGifonf/
&ckdifrif;vufxufwkef;u rif;om;OD;&mZfaygif;u ukd;uG,fcJhaom
xm;0,f&Sif q&mawmf\ wynhfjzpfonf/ yif;0gokdY a&Smifwdrf;aecJhaom
q&mawmfvnf; jzpfonf/ aemifwGif OD;ynmom& q&mawmfoDwif;okH;&m
ywf wef;pkausmif;ukd vlaeusyfwnf;vm ,ck a&TapwDausmif;ae&mokdY
a&TUajymif;cJh&onf/
1248 ckESpfokdYa&mufaomtcg a&TapwDq&mawmf OD;awZ&mru
qufcv
H monf/ xkq
d &mawmfrsm;\ wynho
f m;ajr;wkq
Yd ufum a&TapwD*P
dk ;f
[l ,ckwkdifawGU&Sdvmonf/ awmuefq&mawmfwnfaxmifaom *kdPf;ukd
armifkduRef;*kdPf[k ac:wGifcJhMuonfqkd\/
,ck ppfuJausmif;&mwGif xdyfawmfq&mawmf<ua&mufoDwif;okH;vm
onf/ xkq
d &mawmfrmS ajrmufO;D NrKd U? rPdo&k mrwku
d f toQit
f &d,,0Ho\
wynfh jzpfonfqkd\/ ,if;q&mawmf\ OyZm,fum; OmP"Zjzpf\/
rif;ukd;uG,fcH q&mawmfjzpf &mZ*kkbGJUukd &&SdcJhay\/ bGJUtrnfrSm OmP
"Zo' r 0 H o m"d y wd y 0& r[m"r & mZm"d & mZ*k k q &m awmf r nf \ /
]]17}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]18}}
q&mawmfpudE
tmusyf a wmf u k e f ;
ppfawGNrdKU\taemufbufwGif ausmufpG,f? ausmufaqmifwef;wpfck
oG,fwef;vsuf&Sdae\/ aovm*D&d yAwawmifukef;i,fwpfckyrm jrifh
armufvsuf 0J,mwpfavQmufudk pD; Munhf pI &maumif;vSay\/ xkad wmif
uke;f ukd tmusyaf wmfuek ;f (tHused ;f awmfuek ;f )[l ac:wGi&f adS eMu\/ orkid ;f
0if xif&mS ;aom uke;f awmftjzpf avhvmp&mrsm; &Sad e\/ xku
d ek ;f \ ajrmuf
rSawmifokdY oG,fwef;vsuf apwDrsm;ukd zl;awGUEkdif\/ "mwfawmf apwDrsm;
jzpf "mwfOD;? "mwfv,f? "mwfqkH;apwD[l ac:wGif&SdaeMu\/ aemufrS
wnfxm;Muaom apwDrsm;vnf;&Sd&m apwDukef;jrifhom[k qkdp&mjzpfonf/
xkdawmifukef;ay: tmusyfawmf"mwfonf awmifOD;wGif udef;0yf&Sd
ae\/ xkdYaMumihf "mwfOD;[k ac:wGifvmcJh&\/ &ckdifrif;wkdY wnfxm;cJh&m
apwDjzpf orkdif;0iftjzpf xif&Sm;\/ vGefcJhaom ESpfwpf&mavmufu
jyKjyifcJhMuojzifh ,cktajcokdYa&mufvmcJh&onf/ xkd"mwfawmf\ajrmuf
bufwiG f awmifuek ;f ay: apwDBu;D wpfqu
l dk awGUjrifz;l awGUEkid o
f nf/ "mwf
v,fapwD[k tpOfac:wGiv
f m\/ Ekid if jH cm;om;wk\
Yd rSww
f rf;wkYd oif;usyf
awmf"mwfjzpfonf[k a&;om;xm;\/ azmfcsrrf mrSww
f rf; qzdw\
f tyfusyf
'DpBudwfrSwfwrf;wkdY awGU&SdEkdif\/ tcsKdUu xkd"mwfawmfapwDBuD;teD; ysuf
NyKd omG ;cJah om apwDi,fudk "mwfv,f[v
k nf;aumif;? vusmf ovk;H awmf"mwf
[lvnf;aumif;? vGJrSm;pGmac:a0:ajymqkd,lqaecJhMuav\/ Asm'dwf0if
bk&m;"mwfawmforkid ;f t&qkv
d Qif tmusyaf wmf"mwf? vuf0o
J vk;H awmf"mwf
\tv,f vusmf ovk;H awmf"mwf? wifqaHk wmf(wiftaHk wmf) "mwfwnfvwf
&Sday\/ xkdYaMumihf vusfmovkH;awmf[lvnf;aumif;? wiftkH? wifqkHawmf
"mwf[lvnf;aumif; {uefrkcs ,kHMunftyf\/ xkdYjyif "mwfqkH;ukdvnf;
vuf0JovkH;awmfukd rrGrf;rHrDuyif "mwfqkH;apwD[l trnfwGif &Sdae
onfomwnf;/ xkdYaMumihf ,aeY "mwfqkH;apwDukd "mwfv,fapwD\ t&H
"mwfapwD[komvQif ,kHMunf&rnfjzpf\/ bk&m;av; qlapwDukdomvQif
q&mawmfpudE
wiftkH(wifqkH)awmf"mwf[l trSefrSwf,ltyfayonf/
tmusyfawmfukef; vIdif;okH;vkH;
ppfawGNrdKUukd wnfaomESpfwGif azmfjyyg wabmifjzpfay:vm\/
xkw
d abmifudk ,Mwmwefjyefaomtm;jzihf "mwfo;Hk vk;H [l tpm;wef
jyefcJhMu\/ NrdKUwnf bk&m;tjzpfjzihf xkd"mwfokH;vkH;ukd yEufcswnfxm;cJhMu
\/ xkyd Euw
f nf bk&m;ok;H qlum; "mwfO;D ? "mwfv,f? "mwfq;Hk apwDww
Ydk nf;/
aemufrS (1291)ckESpf wl;azmfrGrf;rHcJhaom vuf0JovkH;awmf apwDum;
ryg0ifcyhJ g/ oif;usyaf wmf"mwfudk rnfoYdk owfrw
S &f mtHeh nf;/ "mwfv,fap
wDteD; ysufNydKoGm;cJhaom apwDukdyif oif;usyfawmf"mwf[l,kHMunftyf
\/ "mwfrsm;ukd c&pfou&mZf (1885)ckESpf? Ekd0ifbmv(26)&ufaeYpGJ
jzihf tdEd,jynfxJa&;XmerS qkH;jzwfcsuf(3-168-83)wGif &ckdifjynfa&S;
a[mif;orkdif;0if taqmuftODrsm;pm&if; owfrSwfazmfjyxm;&Sdavonf/
qk;H jzwfcsurf mS tvGeo
f ifah vsmaf vonf/ taMumif;um; &ckid jf ynf&dS "mwf
awmfrsm;qkdvQif Asm'dwf0if"mwfapwDrsm;omjzpf&m omoemou&mZf
(222)ckuyif wnfxm;vmcJh&jcif;jzpf\/ oD&d"rmaomurif;BuD;u cGJa0
ay;ykdYcJhjcif;jzihf &&Sdum &ckdifbk&if "n0wDjynf&Sifbk&if ol&d,purif;rS
p wnfxm;apjcif;jzihf ,ckwkdifqufcHvmcJh&jcif;jzpf\/ (Burma Grjetteer)
wGif ppfawGNrdKUukd wnfNyD;aemuf (46)ESpftMumrS jyKjyifcJhMu onfqkd\/
bkd;omZHqkdolu tmusyfawmfapwDukd tkwft*FawwkdYjzihf jyefvnfrGrf;rH
cJah vonf/ twkid ;f twmt& vk;H ywf (113)ay? tjrih(f 11) ay&So
d nfq\
dk /
]]19}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
Ak a ' g armf e wf p Of
jrpf0yifv,f? tajymus,fau? tHhbG,frqkH;? ,uftltlum? vD[l;[l;
ESifh? iSufpifa&mfau? ysHum0JvkdY? aomif;aomif;vnf;nH? tif;aygufac:au?
yif v,f0rSm? oabFmvSDvQif? xGuf0ifrpJ? ukefonfaysmfyg;? Aka'garmfav?
NyD a 'g ewf k d U (yd a 'g)? usm;raomuf ? avmuef ? rS n h f a c:wG i f v wf ?
ausmufwef;&yf rSm? rdpH0if;kdU? tjrihfuRef;->yefacgif? ukefatmifrvGwf?
&aohawmifrSm ...oQifjrwfewfkdU...
("n0wDewfpOfrS aumufEkwfcsuf)
yOavm[mt&Sif
Ak a ' g armf
bmoma&;t& xif&Sm;aom XmewpfckrSmqkdvQif Aka'garmyifjzpfav
onf/
ppfawGNrKd U awmifbuftpGeq
f ;Hk yGKd it
hf eD;wGijf zpf&m ausmufaqmifuek ;f
jrihfwpfckyifjzpf\/ if;wGif *lacgif;o@mefjzpfae\/ &ckdifav;NrdKUacwfwGif
yOmNrdKUteD;wGif iSufacgif;ac:aom ausmufacgif;wGif oDwif;okH;aecJhzl;
aom opmAP0&[Em aecJhzl;&mXme[k owfrSwfMuavonf/ xkdrax&f
onf yOmNrKd Uukw
d nfpOfu &[Em&Sp&f mteuf tygt0ifjzpf xif&mS ;vS\/
vufr*l? NcdwfawmifwkdYvnf; aecJhzl;onfqkd\/
yifv,fa&vrf;c&D;rsm;u tE&m,f&SdvQif ]Aka'g}]Aka'g}[k a<u;aMumf
wrf;wMuum tm;uk;d ylaZmfcMhJ uonfq\
dk / bk&m;&[Emrsm; rjzpfay:ao;rD
uqkv
d Qif yifv,fewfuv
dk nf; uk;d uG,cf MhJ uojzihf ]Aka'gt&Sif ? oDwmjyifrmS ?
uRef;ewf&Sifav;}[k pmzGJYcJhMuay\/ &ckdifwkdYu toH[pfatmfjcif;ukdvnf;
Aka'gaMumfonf[k qkdaeMuay\/
wpfESpf wpfBudrfuspD ewfuawmfrsm;uvnf; Aka'gewfukd uEm;yGJ
usif;yylaZmfjyKvkyfNrJ&SdaeMu\/ r[mar'ifwkdYu bl'grkdYuif;[k ac:aeMu
onf/ taMumif;rSm xkdae&mwGif bl'gtmvD[wfqkdaom r[mar'ifwpfOD;
u aecJhonfqkd\/ xkdyk*dKvfukd taMumif;jyK 0wfausmif;AvDwnfaqmuf
xm;jcif;aMumihf ac:a0:vmcJhjcif;jzpfonf/ xkdAvDrSm (1944)ckESpf a&;qGJ
aomajrykHwGif ryg&Sd&ao;um; aemufrS topfwpfzef jyKvkyfcJhaMumif;
xif&Sm;cJh\/
oQifuav;apwD
ppfawGNrKd UwGif tBu;D qk;H aom apwDBu;D [k owfrw
S af eMu\/ j*pfz(0g)
a&TMumodrfausmif; y&0kPfxJwGif&Sd\/ apwDwnfae&m 0wfjzLpifMu,f
jzihf vlolawmfaumif;wpfa,mufonf t*d,zkdxkd;cJhzl;av\/ xkdyk*dKvfukd
&Sifuav;[l ac:wGifcJhMu&m if;zkdxkd;aomae&m wnfxm;cJhojzihf oQif
]]20}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
0uF b muG i f ;
bk & m;rsm;od r f ( ok ' d a Z,sod r f )
ppfawGNrKd Uukw
d nfNy;D tESp(f 40)ausmx
f d &[ef;oHCmawmfrsm; tok;H
jyK&efodrf[l owfrSwfcsufr&Sdao;onfhtwGuf a&odrfrsm;ukdom tm;ukd;
aecJhMu&\/ wpfpwpfp 0ifa&mufvmcJhMuaom &[ef;awmfrsm;twGuf
vkdtyfvmojzihf odrfopfwpfck orkwfcJhMu&av\/ xkdodrforkwf&ef oHC
&mZmausmif;wkdufq&mawmf OD;om&ar"mu tBuHtpDjyKjcif;jzpfav\/
xkdYaMumihf a&TapwDausmif;ESihf pufkHvrf;axmifh&Sd ajruGufvyf (1229)ck
ESpf? jymokdvjynhf Ak'[l;aeYwGif orkwfcJhMuav\/ r[modr0Ho ok'GDaZ,s
odrftrnf&Sd\/ aemifwGif bk&m;apwDrsm; wnfcJhMuaomaMumihf bk&m;rsm;
odrf[k ac:cJhav\/ ppfawGNrdKUwGif a&S;tusqkH;odrf[k odrSwfcHae&\/
ou&mZf(1284)ckESpfwGif wzefjyKjyifNyD;? 'kwd,urmppfBuD;wGif ysufpD;cHcJh
&\/ xkaYd Mumihf toif;zG
YJ jyefvnfaqmif&u
G cf MhJ u&av\/ qHawmf&iS b
f &k m;
"mwfrD;toif;uvnf; jyKjyifcJhMuonfqkd\/
twkvrm&Zdef jynfvkH;csrf;ombk&m;BuD;
ppfawGNrdKU\usufoa&aqmifjzpfawmfrl\/ aumZm (1262)ck uqkef
vqef;(9)&uf Ak'[
;l aeY? omoemESpf (2444)(a&Tvv
H nf;ukid ?f used ;f ESiq
fh idk ?f
&ckdifbk&m;ay:vdrfhrnf/) wabmift& wnfcJhonfqkd\/ xkdtcsdefe,fcsJU
awmfvSefa&;acgif;aqmif armifazmfatmifukd t*FvdyfwkdYu ppfawGaxmif
wGif csKyfaESmifvsuf&Sd&m xkdbk&m;ukd armifazmfatmifu zl;vdrfhrnf[k
aumvm[vxdjzpfcahJ o;\/ usm;ky?f a&TapwD? vrf;r? ynmvuFm& paom
q&mawmfBuD;rsm;u EId;aqmfoGef;vkyfcJhjcif;jzpfonf[kqkd\/ a*gyuzGJYvsuf
rQmwmuefukd 0,f,lajrzkdYum yvifwifcJhMuNyD; wpfpwpfpodrfBuD;aqmuf
vkycf MhJ uonfq\
dk / bk&m;rSm OmPfawmf uk;d awmifwpfru
dk &f \
dS / yviaf wmf
rSm tjrifh(6)awmif&Sd&m tkwf*ljym'fwefaqmif;twGif; udef;0yfwnf&Sd
aeay\/
ppfawGNrdKU? A[kd{apwD
,ck 0uFbmuGif;? ta&SUajrmufbufaxmifhwGif (1318)ckESpfu pwif
wnfcJhav\/ apwDukd A[kdjyK trkd;wefaqmif;ausmif;aqmifrsm;jzihf
jyKvkyfxm;av\/ w&m;yGJrsm; usif;yjcif; jyKvmMuav\/ ab;tE&m,f
uif;a0;csrf;omapa&;twGuf &nf&G,f wnfxm;cJhMujcif;jzpfavonf/
t&HapwD(4)vkH;ukd NrdKUt&yf av;rsufESm wpfNydKifeuf wnfxm;cJhonf/
]]21}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
ta&SU{apwD
tmusyfawmfukef;wpfavQmuf "mwfawmfapwDykxkd;rsm;tjyif ur
|mef;&dyfomrsm;vnf; wnfxm;&SdMu\/ emZDawm&? usm;acgif;awm&?
ok"rkH? ipifkdif;acsmif;ausmif;? *lausmif;? o&ufawmausmif;? "mwfv,f
ausmif;wkdYonf w&m;bm0emarGUavsmftm;xkwfvm&m Xmersm;jzpfMu\.
xkdYaemufwGif pdwokcur|mef;ausmif;? urmhomoemjyK "r&dyfomausmif;?
vuf0JovkH;awmff &dyfomausmif;wkdYum; aemufrSwkd;yGm;vmcJh&\/ xif&Sm;
aom bmoma&;taqmufttkHrsm;vnf; wnfaqmufvsuf&SdaeMu\/t"d
Xmefausmif; taqmufttkHqkdvQif tvGefx,f0gwifhw,fvSay\/ ppfawG
NrdKUrS a&,mOfjzihf qwfkd;usacsmif;ukd avQmufvnf;aumif;? ulwkdYjzihf
vnf;aumif;? um;,mOfBuD;i,fwkdYjzihfvnf;aumif; IarQmfavhvmp&mrsm;
oGm;a&muffzl;arQmfEkdif\/
ajrmuf{apwD
ppfawGNrdKUajrmufbuf qwfkd;usjrpfurf;awmifbuf pufkHvrf;teD;
wGif wnfcscJh\/ apwDrSm rBuD;vSacs/ wefaqmif;ausmif;aqmifrsm;jzihf
csKyfrkd;xm; A[kd{apwD\ t&HjzpfNyD; tE&m,fuif;a0;ap&efjzpf\/ A[kd{
apwDESifhwpfNydKifwnf; twlwnfcJhay\/
awmif{apwD
ppfawGNrdKU awmifbufus&mt&yf wnfxm;&Sd\/ ,ckvSckdif&Gmbkef;
BuD;ausmif;teD; jzpf\/ xkdt&yfrS ab;tE&m,fuif;a0;apa&;? csrf;om
a&;jzpf&m A[kd{apwD\t&Hyifjzpfacs\/
taemuf{apwD
ppfawGNrdKU tmusyfawmfukef; wnf&Sd\/ A[kd{apwD\t&Htjzpf
wnfcJhum taemuft&yfrsufESmrS ab;tE&m,fukd umuG,fqD;wm;ap&ef
ESihf tusKd;aus;Zl;jyKap&ef &nf&G,f wnfxm;cJhjcif;jzpfonf/
&ur@vteE qkawmif;jynfhbk&m;BuD;
IarQmfavhvmp&mrsm;
,ck rif;*HNrdKUopfESihf AsKdif;jzL&Gmum; vrf;azmufoG,f&Sdaeojzihf ajzmifh
jzL;vSay\/ NrKd Uopf\ omoema&;? taqmuftOD;rsm;? vlaetaqmuftOD
rsm;? IarQmfcif;rsm;ukdyg bk&m;zl;&if; avhvmEkdif\/ pae? we*FaEGaeYwkdif;?
ppfawGaus;vuf? uefawmfBuD;? opfawmXme? em&Duef? Muufukdif;wefvrf;
twkid ;f ausmufwef;BuKd ;wHwm;ukd ausmjf zwfomG ;Ekid
f r,ljrpf ta&mufavh
vmEkdif\/ usm;raomuf&yfwGif eE0efO,smOfESihf Ak'ajc&mawmfukdvnf;
avhvmzl;arQmf pI m;Ekid \
f / if;rS a&SUqufomG ;vQif <uw
D w
J 0ku
d f a&S;a[mif;
apwDbk&m;rsm;? <uDwJwyf&mrsm;ukd avhvmIpm;Ekdifayao;\/
]]22}}
q&mawmfpudE
ESpfwpf&mig;q,f NrdKUppfawG
wnfae&m
ppfawGNrdKUonf ukvm;wefjrpf0 taemufbufurf;wGif ajrmufvwD
wG'f (20)'D*&D (8)rdepfESihf ta&SUavmif*sDwG'f (92)'D*&D (54)rdepfqkH&mwGif
wnf&Sdavonf/ yifv,fjyifrS tjrifh(15)ay&SduRef;wGifjzpf&m? tus,ft
0ef;rSm {&d,m (6)rkdif&Sdavonf/ &ckdifyifv,furf;ajrmifa'o&Sd NrdKUBuD;wpf
NrdKUjzpfonf/ urf;ajrmifqkdvQif ajrmufbufwGif armifawmNrdKUe,frS awmif
buftpGef; *GNrdKUe,ftxd rkdifaygif; (360)&Snfvsm;ay\/ tcsuftcsmus
aomXmewkdY t*FvdyfwkdYonf NrdKUBuD;rsm;ukd pwifwnfcscJhonf/ pcef;cs&yf
em;p&maumif;? &moDOwkvnf; rQwonf/ tylq;Hk tcsed f (86)? tat;qk;H
tcsdef(74H)zm&if[kduf&Sdonf/ wpfESpfywfvkH; ysrf;rQtylcsdef (70H)zm&if[kduf
cefYom&Sdonf/ tylqkH;vrsm;wGifvnf; yifv,favaMumihf oufompGm\/
wpfESpfrkd;a&csdefvufr (200)ausmfonf/ rkd;aumif;aom ESpfqkdvQif vufr
(250)&GmoGef;av\/
NAdwdoQukdvkdeD e,fcsJUorm;wkdYonf ajrmufOD;NrdKUawmfrS a&TUajymif;
ppfawGNrKd Uae&mukd a&G;cs,u
f m aumZm (1187)ck? rmCeuwaf y:xGe;f onfh
wykw
Yd v
JG qef; (5)&ufaeY? aexGuw
f Ak&d cf sed rf mS NrKd Uukpd wifwnfcscahJ vonf/
a';0ef;BuD;atmifausmf&SDwkdYvnf; yg&Sdavonf/ if;rSm yduRef;pm;jzpfvsuf
&Sdaeonf/ ppfawGNrdKUwGif a&rkd;zlvkHrItwGuf a';0ef;BuD; wl;azmfay;cJhaom
uefrsm;ESihf if;csxm;cJh&m&yfuGuf (&Gm)ukd a';0ef;&Gm('kd;0ef;&Gm)'kd;0ef;uef
[l ,ckxd ac:wGif&Sdaeao;\/ ukef;jrihfykdif;us? ppfuJ owkd;a0 vnf;
a';0ef;&GmwGifaecJh\/
ppfawGNrdKUwnfaxmifp (1826)ckESpfuyif ppfawGqdyfurf;ukd zGifhvSpf
ukefoG,ful;oef;a&mif;0,frIjyKcJh&m? t"du A[kdtcsuftcsmwpfckjzpf
vmcJh&avonf/ jrefrmEkdifiH\ a&S;tusqkH;qdyfurf;aumif;wpfckvnf;
jzpfcJh&avonf/ (1830)ckESpfwGif oabFmtpD; (140)xd 0ifxGufoGm;vm
cJhonfqkd\/ NAdwdefESihftjcm;EkdifiHrsm;rS ukefypnf;rsm; wifoGif;cJhMuonf/
&ckdifxGufypnf;rsm;jzpfaom qefpyg;tjyif opf? &Sm;ap;? om;a&? OD;csKd?
q&mawmfpudE
vl a erI
ppfawGNrdKUonf NAdwdoQacwfwGif vlOD;a& trsm;qkH;NrdKUBuD; wpfNrdKUjzpf
onf/ atmufjrefrmjynfwGif qkdvQif wwd,vlOD;a&trsm;qkH;? jrefrmwpf
jynfvkH;wGif pwkwtrsm;qkH; jzpfavonf/
]]23}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]24}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
tkyfcsKyfa&;
ppfawGonf ckdifkH;pkduf&mNrdKUjzpfonf/ ppfawGckdifukd av;ykdif;cJh
xm;&m ppfawG? rif;jym;? bl;oD;awmif? ausmufawmfe,fwkdY jzpfMu\/ NrdKU
e,frSm ukd;ck&Sd&m ppfawG? bl;oD;awmif? armifawm? ykPm;uRef;? ausmuf
awmf? NrdKUa[mif;? aygufawm? rif;jym;wkdY jzpfavonf/
ppfawGckdiftkyfcsKyfa&;onf tpOD;ykdif; ppftkyfcsKyfa&;ukd csrSwfcJh
jcif;jzpf\/ tajcusvmrS NrdKUe,ftkyfcsKyfa&;ukd ajymif;vJcJhjcif;jzpfonf/
NrKd Ue,ftyk cf sKyaf &;? &Jtyk cf sKyaf &;? tusO;f axmiftyk cf sKyaf &;ESiUf a'oE&tkyf
csKyfa&;[l cGJjcm;xm;\/
jrefrmrif;rsm; vufxufuqkv
d Qif NrKd U0efav;OD; ceft
Y yftyk cf sKycf o
hJ nf/
ppfawGqkdvQif "n0wD(ajrmufOD;NrdKU0ef)NrdKU0eftkyfcsKyfcHe,fjzpfonf/ if;wkdY
onf tk y f c sKyf a &;? w&m;pD & if a &;? b@ma&;tmPmtjynh f t 0&S d \ /
if;vufatmuf NrdKUolBuD;rSm trIxrf;&olt&m&Sdjzpf\/ NrdKU0efatmufwGif
a&0ef? tcGe0f ef? taumuf0ef ppfu?J emcH? NrKd UolBu;D ? wku
d o
f Bl u;D (uRe;f tky)f
&Gmacgif;ponfwkdYu t&mxrf;? trIxrf;jzpfMu\/
NrdKUolBuD;onf tkyfcsKyfa&;? w&m;pD&ifa&;? Nidrf0yfydjym;a&;ESihf tcGef
aumufcHa&; ponfrsm;ukd wm0ef,l pDrHcefYcGJ tkyfcsKyf&onf/ w&m;rrI?
&mZ0wfrrI sm;ukd pD&if&ef tmPm&So
d nf/ vkNH cKH a&;ESifh Nird 0f yfyjd ym;a&;twGuf
&Jt&m&Sdtjzpf aqmif&Guf&onfh a'oE&w&m;olBuD;vnf;jzpf\/ (a*Zuf
wD;,m;)
jrefrmbkd;awmfbk&m;vufxuf &ckdifwkdYonf jcm;em;ykefuefcJhMu&m
ta&;rvS ta&SUb*Fvm;okdY a&Smifwdrf;ckdrSD;aecJhMu&av\/ xkda'ookdY
xGufajy;cH&ol &ckdifrsm;qkdvQif ESpfodef;&SdaMumif;jzihf okawoDa[mvpfu
azmfjyxm;avonf/ xkdvlwkdYqkdvQif ppfawGNrdKUukd t*FvdyfwkdYwnfaxmifNyD;
vQif wpfpwpfp0ifvmcJMh uav\/ ppfawGNrKd Uxuf uRe;f &Gmwkw
Yd iG f vkyu
f idk af e
xkdifcJhMuav\/
NAw
d o
d Qwv
Ydk ufxufta&muf (1925)ckEpS af emufyidk ;f wGif &ckid t
f yk cf sKyf
a&;wGif jrefrmrif;u wkdufkdufcefYxm;cH&ol ppfuJrsm;ukd tokH;jyKcJhMu\/
ppfuJrSm vufaxmuf? 0efaxmuftqihf&Sday\/ tcsKdU&ckdifrsm;ukdvn;f
NrdKUolBuD;? ppfuJ? cwifoD;? zGJYwm? o&Zif? rGD;oD; ponf cefYtyfcJhav\/
ykvyd w
f yfwiG f trIxrf;cGi&hf Muojzihf qzmtdw[
f k ac:wGicf MhJ uav\/ &rf;NAJ
]]25}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]26}}
q&mawmfpudE
usef;rma&;
NAdwdoQacwfrSmvnf; &ckdifvlxkrSm a&S;&ckdif usef;rma&;qkdif&m enf;
edoQ? aq;0g;rsm;ukojcif;rsm;ukd qufvuftokH;jyKvmcJh&onf/ Oyg'fay;
aom a&m*ga0'em[lorQukd BudKwifumuG,fa&Smif&Sm;jcif;? ukojcif;jzifh
umuG,v
f mcJMh uk;d &Sad v\/ ausmufa&m*g? umv0rf;a&m*gqkv
d Qif uyfa&m
*gtjzpf owfrSwfvmcJh\/ 0rf;a&m*gukd &dwfem? umvem[kvnf; ac:a0:
Mu\/
0ufoufa&m*gvnf; uav;rsm;wGif tjzpfrsm;wwfonf/ xkad &m*gukd
umuG,jf cif;ESifh ywfoufaom aq;enf;rsm; ausmufx;dk aq;rsm;ukd tok;H jyK
vmcJhMuonf/ taemufjynfrS0ifa&mufvmMuaom &ckdiform;awmfBuD;rsm;
ESifh uRe;f urf;a'orS vlrsm;tzkYd use;f rma&;ukd tm;uk;d tm;xm;jyKcMhJ uonf/
okdY&mwGif ukdvkdeDe,fcsJUwkdYu &ckdifaq;0g;ukorIukd wm;qD;ydwfyifcJhMuojzihf
urmem? temruf? ausmuf? 0ufoufuo
k jcif;? twwfynmrsm;onf qdwf
okOf;vmcJh&onf/
xkdYaMumihf &ckdif&mZ0ifvuFmwGif e,fcsJUwkdYjyKrlcJhjcif;ukd okdYrSwfwrf;
wifxm;cJhayonf/
]]a*gwr\? a[mxusr;f *ef? "rue Ef iS ?fh av;wefaA'if usr;f rsm;zsiu
f ?
vlwGifpGJrSwf? "rowfESihf? rjrwfrSefpGm? Am[D&mjzifh rSwfuma&;zGJY/ wGufppf
cJhaomf? ukd;q,fhajcmufjzm? tmAmpmESihf? urmemruf? ausmuf0ufoufESihf
vku
d zf ufoifph mG ? rsm;vSygom;? emem*E? usr;f odyt
m;? odoauoH? em;yefqH
ukd 0ef;&HvQif? &dwfNyD;usifrS? ukefpifNyD;u}}/
&ckid jf ynfov
l x
l t
k wGuf use;f rma&;qkid &f m aq;0g;ukorIudk wm0ef,l
cJhonfum; r[kwfacs/ xkdYaMumihf tpOftvm aq;NrD;wkdjzihfvnf;aumif;?
&ckdiform;awmfrsm;jzihfvnf;aumif; ukovmcJh&jcif;jzpf ,ckwkdif touf
&SnfvmcJh&onf/ aq;enf;rsm;ukd vuFmpyfqkdvsuf azmfpyfykH? tokH;csykHrsm;
rSm rSww
f rf;wifxm;cJ\
h / tpOftquf vufo;Hk ukx;Hk enf;rsm;ukv
d nf; xde;f
odrf;vmcJhMu\/
ppfawGNrKd Uay:wGif vlux
Hk rH sm;qkv
d Qif wef;pG,af q;orm;Bu;D vSjroQif
zcifukd tokH;rsm;cJhMuonf/ xif&Sm;aom "mwfq&ma&Tokdif;(&rf;NAJZukZm
wd )qkv
d Qif tpk;d & aq;kt
H yk Bf u;D ESi,
fh OS Nf yKd i
f aq;ukocJzh ;l onf/ aemifacwf
wGif buref;orm;awmfBuD;? ueef;awmifaq;orm;BuD;? vufyHjym;aq;o
q&mawmfpudE
]]27}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
ynma&;
NAdwdoQtkyfcsKyfpOfu ynma&;rSm bkef;BuD;ausmif;? &Gmausmif;?
tdrfausmif;ukd tajccHaom ynma&;pepfom jzpfaeao;onf/ xkdYaMumihf
wpfrk[kwfcsif; rz,f&Sm;ypfEkdifao;&um; wpfpwpfpajymif;vJvmcJh&av
\/ yxrwGif wkid ;f &if;om;rsm;xJrS acwfynmtenf;tusO;f wwfajrmufol
rsm;ukd arG;xkwfay;&efjzpf\/ okdYrSom ukdvkdeDtkyfcsKyfa&; ,E&m;vnfywf
]]28}}
q&mawmfpudE
vmEkdifrnfjzpf\/
,if;aMumihf rif;BuD;qmtmomz,f,monf (1865)ckESpf? ynma&;
pDrHudef;wpf&yfukd a&;qGJcJhavonf/ bkef;BuD;ausmif;rsm;rSwpfqifh t*Fvdyf?
*Pef;ocsFm? yx0?D ponhfbmom&yfrsm;ukd wkd;csJUoifMum;ay;cJhavonf/
vkdtyfaom pmtkyfpmwef;rsm;ukd bkef;BuD;ausmif;rsm;tm; jzefYa0ay;cJhav
onf/ okdYaomfvnf; aemufykdif;wGif bkef;BuD;ausmif;ukd tajccHaom ynm
a&; csJUxGifusihfokH;onfhpepfukd jypfwifvsuf olwkdYbmom &Gmausmif;? tdrf
ausmif;rsm;ukd wnfaxmifay;cJhavonf/ wdusaom ynma&;pepfukdum;
rcsrSwfEkdifao;acs/
(1846)ckESpfwGif ppfawGNrdKU tpkd;&tv,fwef; pmoifausmif;ukd xl
axmifcahJ vonf/ q&mBu;D vpmrSm(250d)&onf/ 'kw,
d q&mrSm (60d)? wwd
,(30d)? pwkw (25d)? jrefrmpmjyq&mrSm (15d)&onf/ ausmif;apqkdvQif
(10d)&onf/ (1868)ckESpfwGif ausmif;om; (175)a,mufwkd;csJUNyD; ausmif;
vcrSm (1d)ay;&onf/ tcsKdUrSm (8)yJom ay;&onf/1
xkdausmif;rD;avmifoGm;ojzihf acwtdrfukd iSm;&rf;oifMum;avonf/
(1875)ckEpS rf o
S m ausmif;opfaqmufjzpfavonf/ (1885)ckEpS w
f iG f txuf
wef;okdY wkd;jrifhvmcJh&avonf/ txufwef;ausmif;onf tpkd;&ausmif;ESihf
c&pf,mefr,foDv&if pdeftifausmif;[l ESpfausmif;om&Sdonf/ (1881)
ckESpfwGif q&mtwwfoif aemfrHausmif;ukdvnf;aumif;? aemiftcg vufrI
ynmausmif;ukdyg wGJzufzGifhvSpfavonf/ ajrwkdif;twwfoifwef;wpfckukd
wGJzufzGifhxm;onf/ (1867-68)ckESpfu rdef;uav;ausmif;ukdvnf; zGihfvSpf
cJhavonf/ okdYaomf ydwfvkdufzGihfvkduf&Sdae rwnfNidrfcJhacs/ jrLeDpDyg,frS
vnf; (1885)ckESpfwGif rdef;uav;rsm;twGuf ausmif;wpfausmif;ESihf
(1871)ckESpfwGif &Gmausmif;rsm;ukd zGihfvSpfcJhonf/
xkdausmif;wkdY *Pef;? ajrwkdif;ynm? yx0D? orkdif;? t*Fvdyfpm? jrefrm
pmwkdYukd oifMum;ay;cJhavonf/ (1866)ckESpf aemufykdif;wGif tpkd;&todt
rSwfjyKaom bkef;BuDausmif;? &Gmausmif;rsm;ukd jynfolYausmif;[k ac:onf/
aemifukdtpkd;&ausmif;jzpfvmonf/ txufwef;ausmif;rsm;ukdrl jrLeDpDyg,f
tzGJYu aiGaMu;taxmuftyHhjzihf pDrHaqmif&Guf&onf/ aeYpOf ausmif;wuf
om; (224)a,muf&Sdaeonfqkd\/ xkdausmif;rS wef;jrihfausmif;xGufESihf
wuokdvf0ifwef;ukd atmifjrifvQif umvuwm;wuokdvfokdY wufcGifh&
q&mawmfpudE
onf/
ynm&nfcRefqk
ppfawGNrdKUrS bk&ifcHtxdrf;trSwf &HykHaiGrS OD;jrOD;? OD;csefxGef;atmif?
OD;pHOD;ckdif? OD;xGef;csefwkdY OD;aqmif ynm&nfcRefqk axmufyHhaMu;qkaygif;
(29)qkay;&ef (1901)ck? arvu axmufyHhaMu;aumfrwDukd pDpOfcJhMuonf/
,ckEpS u
f jyefajymif;a&wGuv
f Qif vGecf ahJ om tESp(f 80)ausmu
f jzpf\/ xkpd Of
u ppfawGNrdKU&Sd rsufESmBuD;vlBuD; olBuDd;rsm;ukd awGU&&m ynm&nftwGuf
BudK;yrf;EkdifcJhjcif;rsm;ukd csD;rGrf;*kPf,lp&maumif;avonf/
vGwfvyfa&;acwf (1951)ckESpfwGif &ckdifjynfe,f ynm&nf xl;cRefqk
ay;a&;tzGJYukd ppfawGNrdKU zGJYpnf;xlaxmifcJhMuonf/ wuokdvfynmawmf
oif axmufyHha&;tzGJYukdvnf; 'kwd,urmppfrjzpfyGm;rD (ppfBudKacwf) ESpf
aygif;(30)cefu
Y pdwyf g0ifpm;olwpfpu
k pwifzpYJG nf;cJMh uonfq\
dk / (1947)
ckESpfvnf; jyefvnfzGJYpnf;um (1981)ckESpfxd axmufyHhcJhMuonf qkd\/2
ppfawGtrsKd;om;ausmif;
&efukefwuokdvftufOya'ukd (1920)ckESpf? 'DZifbmv (1)&ufwGif
twnfjyKvkdufonf/ xkdtcg jynfolwkdYvkdvm;csufESifh rukdufnD aumvdyf
oydwaf y:aygufvmonf/ &ckid t
f rsK;d om;rsm;xJrS OD;bOD; (oHw)JG u OD;aqmif
cJhonf/ &ckdifausmif;om;rsm;vnf; trsm;tjym; yg&SdMuavonf/ xkdoydwf
rSm &efukefaumvdyfausmif;om;rsm;omrubJ wpfEkdifiHvkH;ausmif;om;rsm;
ta&;tjzpf qefYusifvmcJhMuawmhonf/
xkaYd Mumihf ppfawGtpk;d & txufwef;ausmif;uvnf; q&mrsm; oydwf
arSmufcJhMuavonf/ xkdYaemuf oydwfarSmufausmif;om;rsm; pmoifrysuf
ap&eftwGuf bkef;BuD;ausmif;wkdY ,m,Dpcef;zGihfvSpf trsKd;om;ausmif;
wnfaxmifvmcJhMuonf/
(1912)ck? {NyDv(10)&uf (we*FaEGaeY)usif;ycJhaom jrefrmEkdifiHvkH;
qkdif&m oydwfausmif;om;BuD;rsm; nDvmcHukd ppfawGrS oydwfausmif;om;
rsm; ukd,fpm;vS,fwkdY wufa&mufcJhMuonf/ xkdYaemuf ausmif;tkyfcsKyfa&;
aumfrwDukd zGJYNyD; &HykHaiG&SmazGjcif;? ausmif;taqmuftOD;ukd jyKvkyfjcif;?
pmoifjyjcif;jzihf ppfawGausmif;om;wpfaomif;ausmfukd trsKd;om;ausmif;rS
]]29}}
q&mawmfpudE
ynmoifMum;arG;xkwaf y;Ekid cf o
hJ nf/ 'kw,
d urmppfjzpfymG ;vmonhEf pS (f 20)
1
txd &SnfMumcJhav\/
xkdausmif;wGif ausmif;tkyftjzpf OD;armifjrOD;? OD;pdefxGef;atmif?
OD;xGe;f atmifwYdk aqmif&u
G cf MhJ uonf/ oli,fwef;rS(10)wef;txd pmjyq&m
q&mrrsm;(25)a,mufcefY &Sad vonf/ trsK;d om;ausmif;rsm;onf trsK;d om;
vGwfajrmufa&;tiftm;pkrsm; pkpnf;&mXmeozG,fvnf; jzpfcJh&onf/
0wfaus? wef;ausynma&;? opmawmfcH arG;jrLa&;? e,fcsJUuRefynm
a&;ukd kef;xGufum awmfvSefaom trsKd;om;ynma&;ukd aqmif&GufEkdifcJhMu
jcif;yifjzpfavonf/
q&mawmfpudE
tvGwfynmoifausmif;
vGwfvyfa&;&NyD;aemuf (1952-53)ckESpfrSp ppfawGNrdKUwGif tvGwf
ynmoifausmif; (6)ausmif; zGihfvSpfcJhonf/ xkdausmif;rsmukd(1965-1966)
ckESpfrSp tpkd;&u jynfolykdiftjzpf oddrf;,lcJhonf/ ,cktpkd;&tkyfcsKyfaom
ausmif;tjzpf zGihfvSpfay;vsuf&Sdonf/ trSwf(4)(5)(6)tpkd;&txufwef;
ausmif;rsm;jzpfMu\/ vlrI0efxrf;XmerSvnf; aeYuav;xdef;ausmif;?
y&[dw a*[mausmif;rsm;ukdvnf; zGihfvSpfay;xm;&Sdao;onf/
ausmif;tkyfq&mBuD;rsm;
ouf B uD ; wu o k d v f
ppfacwfESihf ppfNyD;umv
ppfwiG ;f umvynmoifMum;a&;rSm a0;cJ&h onf/ ppf'PfaMumihf ysupf ;D
NyD; aus;&Gmrsm;okdY a&TUajymif;aeMu&ojzihf NrdKUom;rsm;tygt0if aus;&Gmvl
wef;pm;rsm;yg ynmoifMum;jcif; &yfqidk ;f cJMh u&onf/ NrKd Ui,frsm;ESifh aus;&Gm
rsm;wGif *syeftkyfcsKyfa&;tzGJYu wm0efay; (3-4)vcefY ausmif;zGihfvSpf
EkdifcJhonf/
aemufykdif;wGif apwemtavsmuf oifMum;&onf/ *syefbmomwwf
od&ef *syefppfAv
dk t
f csKUd u zGiv
fh pS jf yoay;cJo
h nf/ *syeftyk cf sKyaf &;vufxuf
wGif ppfawGckdif ckdif0efvufatmuf ynma&;XmezGihfvSpfcJhonf/ t*Fvdyf
acwfwGif zGihfvSpfcJhaom rlvwef;ausmif;rsm;ukd twwfEkdifqkH;zGihfvSpfapNyD;
vpmay;cJhonfqkd\/ ppfNyD;umvwGifvnf; q&mtcuftcJ? taqmuf
aumvdyfausmif;om;
&ck d i f j ynf e ,f w G i f ausmuf j zLOypmaumvd y f u k d (1954) ck E S p f r S
(1963)ckESpfxd zGihfvSpfcJhzl;\/ xkdYaemuf ppfawGNrdKUwGif t*Fvdyfacwf tpkd;&
txufwef;ausmif;? ,ck(txu 1)ukd jyKjyif? ppfawGaumvdyu
f dk (197374)ckESpf? ynmoifESpfwGif zGihfvSpfcJh\/
xkdYaemuf (1977)ckESpfwGif &ckdifjynfe,f a'oaumvdyf[k ajymif;vJ
cJo
h nf/ (1980)jynhEf pS w
f iG f ppfawGaumvdy[
f
l jzpfvmjyefonf/ ,cktcg
ppfawG'D*&Daumvdyf[l ac:wGifvsuf&Sdaeonf/
]]30}}
q&mawmfpudE
toufarG;0rf;ausmif;ynmoiftjzpf ppfawGtxufwef;&uef;
ausmif;ukdvnf; (1946-47)ckESpfrSp zGifhvSpfay;cJhonf/ vufrIvkyfief;
ynmoifausmif;ukv
d nf; ppfawGNrKd U (1982)ckEpS f pwifziG v
fh pS Ef idk cf o
hJ nf/
tpwGif ,m,Dtm;jzihf ppfawGaumvdyfykd;0gaqmif zGifhvSpfcJhonf/
okdYjzihf ppfawGNrdKU ausmif;oif? tdrfoifausmif;? tpkd;&rlvwef;ausmif;?
ynma&;rSp? txufwef;? aumvdyf? pufrIvufrIynm? toufarG;0rf;
ausmif; ynm&yfrsm;ukd oifMum;ay;Ekid o
f nftxd ynm&yfrsm; &Sad eacsNyjD zpf
\/ ynm&yfqkdif&m avhvmp&mtjzpf jyefMum;a&;ESihf toHvTifhOD;pD;Xme
pmMunhfwkduf? ,Ofaus;rIAdrmefOD;pD;Xme pmMunhfwkdufESihf OD;OwrpmMunhf
wkdufrsm;ukdvnf; zGihfvSpfay;xm;&Sdayao;onf/
pD ; yG m ;a&;
pD;yGm;a&;qkdvsif v,f,mpkdufysKd;rIrSm t"du jzpfacs\/ ajrkdif;
ajruGurf sm;ukd ckwx
f iG &f iS ;f vif;vkyu
f idk cf iG u
hf dk ay;xm;avonf/ rdr\
d "m;r
OD;csajrrsm;ukd ykdifqdkifrI&Sdojzihf yk*vduykdiftjzpfokdY a&mufvmcJhjyefonf/
ukd,fykdifajrrsm;ukd a&mif;cs? aygifESH? tarGay;jcif;rsm;yg vGwfvyfpGmjyKvkyf
Ekdifavonf/
ajrykdifqkdif&SdolwpfOD;onf (12)ESpftxd rpkdufysKd;bJ xm;aomfvnf;
ykdif&SifjzpfNrJjzpfvsuf &Sdaeonf/ rnfolrQ0if&mufvkyfukdifjcif; rjyKEkdifacs/
jyKygu usL;ausmf&ma&muf ESifxkwfEkdifavonf/ ,if;umvwGif ajr,m
aygrsm;aomaMumihf ESpfpm;jzpfap? ckwfxGifEkdifoavmufjzpfap v,f,majr
rsm;ukd ykdifpkd;Ekdifavonf/ tNrJykdifqkdifjcif;rjyKbJ wpfESpfjzpfap? ESpfESpfjzpfap
vkyfukdifNyD;aemuf vufvGwfcJhjcif;? wpfa,mufa,muftm; vkyfudkifcGihfay;
jcif;rsm; &Sdavonf/1
t*FvdyfwkdY ykdifpkd;aom umvwGif tpkd;&u tcGefawmfowfrSwfajr?
,m,DaMu;wkdifpkduf tiSm;owfrSwfajr? *&efykdifowfrSwf (64)ESpfxd
iSm;&rf;&ajr[l ajrokH;rsKd;okH;pm;&Sdonf/ okdYaomf tpOD;wGif pkdufysKd;a&;ukd
tm;ay;rIenf;yg; wkd;wufrI&Sdoihfoavmuf r&SdcJhacs/ aemufwGifum;
rsm;pGmwkd;wufvmojzihf tpkd;&onf pD;yGm;a&;tjrwfxkwfcGifh &&Sdvmav
onf/ pl;tufwl;ajrmif;uvnf; azmufvkyfvmojzihf wifykdYa&mif;csrI
tqifajyvmawmh\/
q&mawmfpudE
]]31}}
q&mawmfpudE
a&S;acwfu orkdif;oufao
ppfawGNrKd Uonf &cdik jf ynf\ oD;ESx
H u
G u
f ek rf sm;a&mif;cs jzefjY zL;&mXme
jzpfonfrSm MumcJhNyD/ &ckdifrif;vufxufuvnf; oD[kdVf(,ck oD&dvuFm)?
tm&yf? tdEd,? ay:wl*D? 'wfcsfvlrsKd;rsm;ESihf a&mif;0,frI&SdcJhMuonhft
avsmuf c&D;onfrsm;? ukefonfrsm;wkdY tokH;jyKcJh&m rif;*H? a&csrf;jyif?
pyg;xm;? 0gbkd paom Xmersm;u oufaocH&Sdaeayao;onf/
at'D (1624)ckESpfu 'wfcsfwkdYtm; qeftcsdef 'wfcsfaygifaygif;
(270000)udk a&mif;csEkdifcJhonfqkd\/ ,ckum; 0rf;pmzlvkHkHom&SdcJhawmh&m
jynfyokw
Yd ify&Ydk ef rvG,af wmhNy/D avrkew
f idk ;f aMumihv
f nf;aumif;? a&vTr;f rk;d
rIaMumihfvnf;aumif;? qm;ief&nf0if v,fajrysufpD;cH&onfrsm;vnf;
&So
d nf/ wmwrHrsm;ukd qif;&Jaom v,form;wkt
Yd aejzihf qnfzv
Ydk yk u
f idk &f ef
rSm cJ,Of;aeNyD;jzpf\/
okdYaomf a&iefig; arG;vmMujcif;aMumihf pD;yGm;a&;wpfzufwpfvrf;rS
jznhfqnf;ay;Ekdifonfum; rSef\/ pm;usufajrrsm; &Sm;yg;jcif;? ajr,musOf;
q&mawmfpudE
e,fcsJUawmfvSefa&;
taumufcGefBuD;pGm aumufcHcJhjcif;aMumihfvnf;aumif;? vGwfvyfa&;
ray;vkdjcif;aMumihfvnf;aumif; &ckdifjynfukd odrf;NyD;tESpf (30)twGif
rsKd;cspf&ckdifrsm; rMumcP qlylx<urI&SdcJhMuonfqkd\/ (1829)ckESpfuyif
vufeufuidk yf ek u
f efrI ay:aygufvmcJ&h \/ xko
d Ydk ykeu
f efvmrnfp;dk (1827)
ckESpfuyif ppfawGaxmifukd wnfaqmufcJhNyD;jzpf\/ tapmqkH; taqmuft
tkHyifjzpf\/ axmifaqmufNyD;csif; tusOf;om; (464)OD;&SdNyDqkd\/
NAdwdoQ vufatmuf trIxrfcJhMuaom a';0ef;BuD; atmifausmf&TD?
NrdKUolBuD;atmifausmfZH? rif;om;BuD; a&Tbef;wkdYyifvQif (1828)ckESpfrSp
e,fcsUJ awmfveS af &;ppfyw
JG iG f qifE&JT ef wpfpwpfp jyifqifcMhJ uonf/ okaYd omf
(1834)ckEpS t
f a&mufwiG q
f v
dk Qif a'oQed o
f wftrd u
f dk 0kid ;f qEjycJMh uonf/
rif;om;BuD;rSm axmifxJwGif tpmiwfcHqEjy (41)&uftMumwGif
toufukd paw;cHoGm;cJh&onf/ if;tkd;ukd 0NzD;csyfawmifteD; yGJNyD;awmif
jrKyfESHxm;cJhMuavonf/ a';0ef;BuD;? NrdKUolBuD;wkdYum; axmifrSvTwfvQif
&mxl;rS EIwfxGufoGm;cJhMuavonf/1
,if;wkdY\awmfvSefa&; qifETJrIrSm (1828)ckrS (1937)ckESpfxd (9)ESpf
]]32}}
q&mawmfpudE
]]33}}
q&mawmfpudE
&ckdifjynf Ak'omoemorkdif;
Asm'dwfay;cH jynfEkdifiH
urm uuKoef? aumPm*kH? uy? a*gwr [l bk&m;av;ql
yGiahf wmfral vNy;D jzpfonf/ aemif yGiv
hf waYH om t&drad w,srnfaom bk&m;
wpfqlom usefawmh\/ ig;qlAk'yGifhMu&aom urmukd b'urm[k csD;
usL; *kPfjyKxm;&Sdavonf/ xkdyGihfNyD;av;qlaom Ak'&Sifawmfrsm;onf &ckdif
jynfukd rSnfhac:rIjyKvmcJhMuzl;avonf/ &ckdifjynf\Asm'dwfay;cH&zl;aom
trnfrsm;qkdvQif ok0Pyl&? &ryl&? t,kZ yl&? &uyl&? "n0wD[ltrsKd;
rsKd;jzpfavonf/ r[n0d[u? rnf&orkdif;? &ckdifwkdif;[lvnf; trwfBuD;
ar"ynm\ *kPw
f ifzq
YJG jdk cif; &Sad yao;onf/ xkaYd Mumihf wkid ;f jynfqv
dk Qif
acwfumv&SnfMumvmNyDjzpfaMumif; odomEkdifay\/
bk&m;av;ql? ay;rlAsm'dwftwkdif; xl;vnf;xl;qef;vSonfomru
&ckdifrif;tqufquf tkyfcsKyfpkd;pHvmcJhMuaom wkdif;BuD;&ckdifjynftjzpf pm
wifccH &hJ ao;\/ wkid ;f &if;om;EG,f ;dk trsK;d rsK;d wkYd rSu
D ;dk toD;oD; aysmrf ;DS aevm
cJh&m Xmevnf;jzpfacsonf/ a&ajrawmawmif? &moDOwK rQwnDGwfvS
obm0o,HZmwwkjYd zihv
f nf; aygrsm;jynhpf v
Hk aS yonf/ xkaYd Mumihef wfjynfEiS fh
om EIdif;p&m[kvnf;aumif;? ewfjynfokdY? wkrnfbufvTwf}[kvnf;aumif;?
pHwifrSwfwrf;jyKvmcJhMuavonf/
xkdYaMumihf q&my@dwfuvnf; &ckdifjynfukd Asm'dwfay;csD;usL;cJhykHukd
]wkdif;jynfrl? ywfvnfxl;qef;? a&TbkHeef;wnf;? ajrmufxGef;orkdif;? uRef;
ukdif;0ef;us,f? uGif;jyifv,fjzihf? qef;us,fomarm? Nrdef,SufMoZm? jzpfjcif;
&maMumifh? jrwfpGmtrsm;? a&S;bk&m;wkdY? pum;rdefYTef;? csD;rGrf;ukefMu? "n0
wD? rnfcJhNyDwnf;}[k a&;pyfqkdcJhay\/
&ck d i f o rk d i f ; rS w f w rf ; t&
&ckdiforkdif;onf umvMum&SnfcJh&avNyD orkdif;rSwfwrf;wifacwfukd
azmfjy&aomf? a0omvDacwfuyif pwif&rnfjzpfonf/ &ckdiforkdif;t&
q&mawmfpudE
acwftqufquf &SnfvmqufcJh
xkdYaemuf rm&,krif;[l xif&Sm;aom rif;wpfyg;qufcHvmcJhav
onf/ xkrd if;qkv
d Qif a0omvDrS a&Tajymif; "n0wDNrKd Uukd bDpD (3325)ckEpS f
xlaxmifcJhavonf/ rif;(57)quf? ESpfaygfif;(1816)ESpfxd &SnfMumcJhonf/
xkaYd emuf bDpD 1508 xd tkycf sKycf ahJ om rif;rsm;acwfudk yxr "n0wDacwf
[k owfrSwfcJhMuavonf/
xku
d wpfzef ur&mZmrif;onf qufcv
H mcJ&h onf/ xkrd if;rS qufcMH u
aom NrdKUukd 'kwd,"n0wDNrdKU[kyif ac:wGifcJhavonf/ bDpD (1507)ckrS
bDpD(580)xd &SnfMumcJhojzihf? NrdKUouf(927)ESpfwkdifcJhonf/ ur&mZrif;rS
p oD&d&mZmrif;xd rif;(28)qufwkdif pkd;pHtkyfcsKyfcJhavonf/
xkdYaemuf oD&d&mZmrif;\om;awmf pEol&d,onf qufcHcJhjyefav
onf/ ol&d,auwkrif;xd (25)quf&SdcJh&m? ol&d,EG,fquf rysufaomrif;
rsm;jzpfMu\/ bDpD(580)rSc&pfat'D(326)xd umvwkdifcJhojzihf NrdKUouf
(906)ESpf &SnfvmcJhavonf/
"n0wDNrdKUukd pwifaom rm&,krif;qkdvQif qlrm&d,efwkdYay:csdef
bDpD(3326)ckESpfESihf acwfNydKifusa&mufavonf[k odomEkdifayonf/ xkd
aMumihf &yfpk? &Gmpkrsm;ukdyif NrdKUjyxD;eef;tjzpf owfrSwfEkdifaumif;&maomf
vnf; aemufuu
dk m; pepfwus NrKd Ujyrsm; wnfcsxm;cJrh I &SEd idk &f monftjzpfudk
wl;azmfokawoejyKu ykdodomvSay&m\/ ,ckqkdvQif "n0wDxD;eef;
wnfcscJh&m NrdKUjyusKH;ajrmif;? wHwkdif;? wmkd;rsm;ukd aumif;uifajrykHt&
xif&Sm;pGm awGUodEkdifNyD;jzpf\/
]]34}}
q&mawmfpudE
bk&m;yifh&ef tpDtrH
q&mawmfpudE
a'opm&D <ucsDwefY&yf
]]bkef;uHBuD;jcif;? xkdonfrif;\? eef;wGif;pHaysmf? rlcgaomf? NydKifazmf
r&S?d oarm"dvnf;? rsm;bdoC
H m? ax&fig;&mESi?fh tmumc&D;? ,mOf&iS pf ;D vsu?f
jynfBuD;orkdif;? &ckdifwkdif;okdY? qkdif;qkdifrwfrwf? <uwkHvwfu? ynwfynm?
]]35}} bk&m;&Sifon
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
aovm*D&Dausmufawmfawmifxdyf oufqif;&yfwefYcJhavonf/
awmifaygufBuD;-ausmufpm
&ckid jf ynfoYdk bk&m;&Si<f ua&mufcahJ Mumi;fudk rSww
f rf;wifaom ausmuf
pmrSm ,ckrawGU&Ny/D xkad usmufpmqkv
d Qif "n0wDNrKd Ua[mif;wGif tjyifbuf
NrdKUkd;wHwkdif;wGif xGif;xkxm;cJhavonf/ ,ck r[mrkedbk&m;oGm;&mvrf;
awmifaygufBuD;teD;wGif &SdcJh awmifaygufBuD;ausmufpm[l trnfwGif
vmcJhav\/ (1932)ckESpfwGif {NyDvtwGif;u OD;pHa&Tbk (*kPfxl;aqmif
ausmufpm0ef)wkdY awGU&SdcJh pm(25)aMumif;a&;xkd;ygonfqkd\/ okdY&mwGif
ausmufpmukdrlum; rdwLa&;&SdcJhonfjzpf&m ,ckrltwkdif; azmfjyvkduf&ay\/
1/ txacg b*0g bduKoHCH ygom'H tmk[maywGm
2/ yOygo'owy&d0kawm "n0wD &XHtmumora* epm&duHp&rmaem
3/ "n0wD r[me*&ypdr 'dobma*
4/ *pye'D ,myk&wdrwda& aovm*D&d yAwrk'rSD
5/ Moa&m[dwGm ywdXmwd/
azmfjyygausmufpmrSm c&mZfawmfray:rDu pmta&;tom;jzpf&m
jA[t
d u&mESifh yko
H @mefwal eay\/ OD;pHomatmif\ &ckid jf ynfo;Hk tu&m?
pmrsufESm (62-63)wkdYESihf ESD;aESmMunhfIEkdif\/ ausmufpmtvkdrSm bk&m;&Sif
ESihf wynhfoHCmawmfwkdY jy'f,mOfig;&mjzihf NcH&Hvsuf aumif;uifxufu
<ua&muf ausmufawmfawmifxdyf oufqif;&yfwefYvmonf[l\/
Asm'dwaf wmf>rufred [
Yf csuf
]]nDaxG;jrwfpGm-tmeEm
atmifcsmpHx? "n0wD
wGifnDrnfom? jynfomwGif
rsm;pGmarG"mwf? wnfvwfrSefpGm
Asm'dwfazmf}}
(a&S ; xk H ; &ck d i f &mZ0if v uF m )
bk&m;&Sifonf xkdokdY&yfem;NyD;aomf Ak'\jzpfawmfpOfukdvnf;aumif;?
ud,
k pf m;awmfjrwfwnfxm;cJo
h nfuv
dk nf;aumif;? tmusyaf wmf? ovk;H awmf?
]]36}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
MunfjzLyihf<u? NrdKU"nokdY
bk&ifrif;jrwfonf kdao0yfwGm; eef;awmfokdY yifhzdwfcJhavonf/
xkdtcg bk&m;&Sifonf a0[ifc&D;jzihf <ujref;av&m? trsm;jynfolwkdY ylaZmf
oHrpJbJ BudKqkdcJhMuavonf/ xkdaemuf od&d*kwawmif aqmuffvkyfxm;
aom r@myf ckepf&ufwkdif ylaZmfxm;cJhMuav\/ &Spf&ufajrmufwGif
avomeef;okYd yifah qmifvsuf a&ra&maom EkC
Yd emqGr;f ukd vSL'gef;cJah v\/
bk&m;&Siv
f nf; qGr;f tEkarm'emw&m; a[mNy;D vQif &ckid jf ynfum;? pyg;qef
a&jzifh aygrsm;vSonfaMumihf "n0wDrnfcJh&onfukdvnf;aumif;? tjcm;
wkdif;jynfwkdYxuf wkdif;jynfqkdvQif iwfrGwfacgif;yg;rI wpf&Hr&Sd? vl;? qwf?
ajymif;ukdrpm;bJ arT;BudKifaomerovJ qef xrif;ukdom pm;okH;vmcJhonf
[k csD;usL;cJhavonf/
xkaYd emuf eef;awmfta&SUbuf reD;ra0;wGif ausmif;aqmufvyk v
f LS 'gef;
&ef avQmufxm;av\/ xkdtcg z,f&Sm;jcif;jyKNyD;vQif 0ufowkd;awmifukdyif
TefjycJhav\/ xkdawmifum; EkpOfb0u usifvnfcJhzl;&m Xmejzpfav\/
xkdYaMumihf xkdawmif aqmufvkyf okH;v(tcsKdU okH;ESpfxd)wkdif oDwif;okH;cJh
av\/ bk&ifrif;onf ausmif;vGTwfylaZmfyGJukd tBuD;tus,fjyKcJhav&m?
a&Tpif ukd;odef;? aiGpifvnf; twkdif;rod ukefuscJh&avonfqkd\/
xkad usmif;awmf vkyaf uR;c, rjywfjyKvyk cf v
H suf w&m;"ra[mazmf
jy aecJhavojzihf y&dwfowfrsm;rSm tvSLa&puf vufESihfruGmjzpfMu&NyD;
vQif Ak'g Ekwd? "rmEkwd? pm*gEkwd jzpfbBd u;D pGm? yDw&d eT ;f pk?d uJyrdk
dk ?
o'mzGHUNzdK;cJh&aMumif;ukd okdY 0g;ausmif;pmqkdy@dwfu pmzGJYcJhavonf/
]&omxl;jcm;? tjym;jym;uk?d &Sit
f m;ESpo
f uf? rdrv
d ufjzih?f uyfvsujf rwf
av;? qGrf;vkyfauR;\? pnf;a0;aemufyg? t&d,mukd ? jrwf&m&mwkdY? tpkdYpkdY
rl? ESpfvkdMunfjzL? vkyfauR;vSL\ ewfvlwkdYwD;? bkOf;ay;NyD;aomf rif;BuD;up
xkrd S rSL;rwf? y&dowftm;? avQmufywfomarm? w&m;a[m\? rif;apmr[m?
xkd&mZmvnf;? o'gxufuJ? tvSL&Jonf? 0rf;xJyDwdpdrfhownf;/}
tESpfjrifh&Snf? wnf&pfaptHh
bk&ifrif;onf aeYnrjywf bk&m;&Sifukd jyKpkvkyfauR;ae&onfhtwGuf
ESpfodrfhBuD;pGm jzpf&Sdaeay\/ okdYaomf bk&m;jrwfpGm <uoGm;avu? cGJcGm&
rnfukdawG; ylyefrdavonf/ aemufawmfuruGm xyfMuyfvkdufyg& vkd
]]37}}
q&mawmfpudE
r[mrked oGef;bdukd,fpm;
pEol&d,rif;onf ukd,fpm;awmfukd xm;cJh&ef avQmufxm;awmif;yef
cJh&av\/ xkdYaMumihf &wemukd;uka#ukd pkkH;vsuf? oGef;jyKawmfrlav\/xkd
tcg ykw
H rl ,Gi;f vSaomfvnf; xdyaf wmfraphvo
S jzihf &Siaf wmfb&k m; uk,
d w
f idk f
(&ifaiGU)&ifarGUawmf yGwo
f wf ckepftyk x
f nfch &hJ av\/ kyx
f o
k eG ;f yGu
J u
dk m;?
NrdKUawmf\ ta&SUawmifaxmihf oD&d*kwfawmifxdyf r@myfpD&if ckepf&uf
wkdifwkdif NcdrfhNcdrfhoJ? yGJBuD;cif;usif;? oGef;vkyfjcif;aMumihf NyD;ajrmufcJhav\/
pD&ifaomaeYum;? r[mou&mZf(123)ck? uqkefvjynhf Ak'aeYoGef;&m if;
vqkww
f pf&uf? Mumoyaw;aeY eHeuf? ae0ef;xGucf sed f Ny;D pD;av\/tcsKUd rSm
(147)ckESpf? wefaqmifrkef;vqef; (7)&uf? Mumoyaw;aeYNyD;onfqkd\/
xkaYd emuf eef;jy'fbHk wpfzefyif
h qGr;f auR;av\/ xkt
d vSLyGJ tEk
arm'emw&m; a[mMum;jyefav\/ aumovrif;tm;a[maom pEeom&
kyfxktm; ukd;uG,f&usKd;ESihfrjcm; w&m;ukd emMum;&av\/ zl;arQmf&olrsm;
rSm bk&m;ESpfqljzpfonfwum;[k cGJr&atmif xifrSwfcJhMu&av\/ xkdqif;
wkawmftm; omoemwnfap&ef t"dXmefjzihf ukd,fpm;xm;&pfcJhav\/
bk&ifrif;jrwfvnf; ausmif;awmfaqmufvyk ?f uk;d uG,w
f yk 0f yf? rjywfaumif;rI
jyKvmcJhav\/ xkdYjyif omoemjyKyg&ef &[Emt&Sif Amukvtygt0if
(21)yg; (r[m&mZ0if t&d,moHCm 200)ukdvnf; xm;cJh&avonf/
r[mrkedrS <uif;usef&pfaom &wem<uif;rsm;jzifh r[mrkednDaemif (33)ql?
q&mawmfpudE
r[mrked odrfawmf
r[mrkedukd,fpm;awmfqkdvQif oD&d*kwfawmif ac: uwkwawmif
wGif ude;f 0yfvmcJah v\/ t*wk?oD&*d w
k a wmifum; r[mrkeu
d ek ;f awmf&m
yifjzpf\/ rif;tqufqufrjywf ylaZmfcJhum aemufqkH;r[morwrif;
vufxufxd udef;0yf&SdcJh\/ rlv*lawmfukdum;? &Srf;jynfrS OD;armifa&TrIHu
(1288)ckESpfjyifxm;cJh\/ aemufrS ysufNydKcHcJhav&m z,f&Sm;avojzihf ,ck
tajcokdY a&mufcJh&av\/ r[mrked ylaZmf&usKd;ukd a[mMum;cJhaom
okwefw&m;awmfukdvnf; (39)*gxmjzihf awGU&\/ ,ck rdwLyGm; jzefYa0
xm;MuNyD;jzpf\/
&ckdifjynf\ omoem rlvomoemwnf&mjzpfaom r[mrkedkyf&Sif
awmfukdum; 0yfwGm;kdusKd;vmcJh&onfrSm MumcJhavNyD? bk&m;&Sdckd;rsm;vnf;
toD;oD;&SdMuao; &GwfqkdylaZmfMuav\/ a0omvDacwf trwfBuD;
"raZ,s\ [efpGavbGJUvnf; awGU&av\/
]pukdrlum;? pEol&d,? rif;vSjynhf&Sif?
awmif;yefvQifum;? &Sifawmfudk,fpm;
wnfxm;onf? zl;rsm;vG,fum? vG,fumaomfvnf;
[efpdav-[efpGav.../
]]38}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
omoemjyKrIrsm;
a0omvvDausmufavSum;acwfwGif t"drmof usrf;jyKq&mawmf?
oD&dpjEm;rif;vufxuf? Ak'omoemESpf 1169 ("mwk#Dum)ckESpfwGif plVa&
0rax&f em,ujyK oD[kdVf(,ckoD&dvuFm)rS oHCmrsm;tygt0if oH*Fg
,emwifcMhJ u\/ tmeEpjEm ;rif;(wlvpjEm ;vnf; qk\
d ) vufxuf yd#uwf
tpkHpkHa&;ul;jzefYcsDcJhMuav\/ pjEm;rif;rsm;vufxuf oHCmax&f rGefwpf
aomif;? &[ef;omraP aomif;ode;f ru rsm;vSonfq\
dk / yd#uwf awmfudk
rjywf&GwftH&GwfrI jyKcJhMuav\/
bk&m;<upOf omoemjyK&efxm;cJah om &[Emt&Sirf sm;rS qif;ouf
rOmacwfwkdif &[Em&Spf&mxd &SdMuao;\/ txufiSufacgif;? atmufiSuf
acgif;[laom vkdPf*l &[Emt&Sif opmA@0 oDwif;okH;aecJh\/ xkdr
vufrawmifwef;? Aka'm*l? ppfawGNrKd U? ork'* &D ad wmif Ada'g*l? vuf0o
J vk;H
awmf ajrmufbuftqk;H awmifuek ;f wkYd vSnv
fh nfow
D if;ok;H cJ\
h / ajrmufO;D
NrdKU ysHvGefojzihf "mwfa&T*l Xmyem apwDwnfxm;cJhav\/
1
rif;&ifjzLvufxuff (11)Budrfajrmuf o*Fg,emukd OwroD&dtrSL;jyK
aom &[Emt&Sifjrwf(800)wkdY &GwfzwfwifcJhMuonfqkd\/ xif&Sm;aom
&[Emrsm;qkdvQif eEd,? y'kr? t&[H? aum@n? b'd, ponfjzihf
&ckid jf ynfv;Hk wGif &[Emt&Sif &Spo
f ed ;f xd ude;f atmif;cJzh ;l aMumif;? odraf ygif;
wpf axmif? ausmif;aygif;wpfaomif;? "mwfaygif;rsm;pGm wnf&cdS zhJ ;l onf[k
vkH;wm;avcsD vuFm rSwfwrf;&Sd\/ t&SifAmukvrSp "n0wDacwf
ol&,
d purif;tm; omoemjyK<ua&muf w&m;a[mcJah om t&Sirf [ma&
0wrax&fEiS fh ig;yg;t&d,m xkt
d &Siw
f x
Ydk H tuRw&f aom &[ef;av;aomif;
taomurif;xHrS "mwfawmfyihaf wmif;ay;aom Amukv? r[mwd t&Sif
jrwf? xku
d quf? yGm;pD;aom t&d,m oHCmwpfoed ;f xd rsm;jym;um oHCm
ta&mifvTrf;cJh? omoemay:xGef;cJhonhftjzpf um; tHhrcef;vSacs/
av;NrKd UacwfwiG f rif;xD;q&m omoemykid ?f oD&"d r&mZm*krk if; q&m
awmfonf r[maAm"dapwDukdjyif&m MuyfrwfcJh&\/ avmuom&ysKdU
q&mawmftoQifoljrwfqkdvQif rif;xD;q&mjzpfcJh\/ t*pdaE,sawmifkd
wku
d f q&mawmf ? awaZm&oq&mawmf? oDv0Hoq&mawmfwo
Ydk nf pmay
ynm&S i f r sm;wnf ; / a'oE & &if i l q &mawmf ? &wemAd r mef w k d u f
A*Fvm;q&m awmf OD;"r&mZduwkdY xif&Sm;ay\/
]]39}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
pnfomaeYnylaZmfMu
omoema&;t& ylaZmfyGJrsm;um; aeYnrpJ usif;ycJhMuNrJ&SdcJhMuay\/
uRef;uef;&yf&Gm BuD;i,fwkdYvnf;aumif;? awmawmifwkdif;vnf;aumif;?
bk&m;*lykxkd;apwD"mwfarGawmf? odrfwefapmif;? Z&yf? ukokdvfjrwfrsm;jzihf
Iranmif;cJhay? pnfoHrpJbJ ylaZmfrIrjywfcJhonhf tjzpfukd pmqkdwkdYu okdY
a&;pyfrSwfwrf;wifcJhMuayaMumif; azmfjyvkduf&ayownf;/
]]&GmBuD; &Gmi,f? omwihfw,fom;? oefvnfrl&if;? ,maumufcif;ESihf?
0if;0if;ajymifajymif? omoema&mifvnf;? wefapmif;"rtdrf? a&Todrfa&T
ausmif;? wefapmif;jy'f? arG"mwfoD&d? aAm"dapwD? oD&DrsKd;aygif;? Ir
anmif;wnf;? rsK;d aumif;olawmf?rsm;wazmfw?Ydk a&Tabmiford w
f iG f ? ckyH vi\
f ?
&ifjyifawmf&if;? omwvif; ? yef;cif;ysHUvIdif? xkHoif;BudKifvsuf? rkcfvkdPfr
xkwf? orkwfl#D? yGwfES,fnDom;? apwDNzdK;NrdKif? tqkdifqkdifESihf? rkcfvdkPf&SdrJh?
xl;bGJYonm? a0g[mac:kd;? ykxkd;xly? rsm;vSrnf;xl? tqlql0,f? MunfjzL
aumfa&mf? &SdylaZmf? &Tifaysmfpdwf,Of? ukokdvf,SOfvsuf? tpOfrajymif;?
eHYomaysmif;ESihf? oGef;avmif;a&puf? neHeufjzihf? 0wfwufqGrf;yef;?
SdxGef;qDrD;? IrNiD;atmif? nD;nD;rkd;,H? xdefxdefvQHonf? pnfoHaeYn
NyHK;NyHK;wnf;}}
(OD;aombdwmbd0Ho NcdK;om;ig;&mausmif;q&mawmf)
ykPm ;uRe;f NrKd Ue,f/
]]40}}
q&mawmfpudE
>ruf[Asm'dwf? aq;tNrdKuf
]oD&d*kwfawmif? aAGxdyfacgifxuf? ajcmufaxmifykPm;? a&mufjim;ay
vSm? ok;H vlcsmvQi?f ygarmuppf? a&SU0,fjzpf? oQicf spjf rwfpmG ? ig\uk,
d pf m;?
bk&m;Bu;D pGm? r[mrke?d ESo
YH w
d iG af p? wnfrnf&yd >f ruf? Asm'dwyf u
G o
f nf? ajrESifh
aumif;uif? wkefvIyfwnf;} (a&S;xkH; &mZ0ifvuFmrS)
bk&m;&Sifonf ausmufawmfawmif &yfwefY t&yfxuf0ef;usifukd?
IjrifMunfah vonf/ xkt
d cg NyKH ;awmfrv
l Qif a&mifjcnfawmfwo
Ydk nf pG,af wmf
av;acsmif;rS xGufMuukef\/ xef;oD;yrmPcefYrQaom a&mifjcnfawmfwkdY
onf t&yfav;rsufESmokdY a&SUIxGufawmfrlav\/ ajr? aumif;uifvnf;
wkev
f yI cf &hJ av\/ tmeEmvn;f tHzh ,
G af wGU&aomf &Scd ;dk uefawmh avQmuf
xm;av\/ tmeEmukdac:vsuf ]&ckdifjynfonf rZdra'o\teD;pyft
&yf? aomVe*k&d f (16)jynfBu;D \ ta&SUawmift&yf jzpf\/ jrpfBu;D ig;&m
ig;pif;wGif tusKH;0ifonfh upye'Djrpf\ta&SUbufvnf; (99)NrdKUwnf
vmcJhonf/ taemufbufuvnf; xkdenf;(99)NrdKUwnfcszl;cJhonf/ xkdNrdKUwkdY
0,f pkd;pHcJhaom rif;wkdYonfum; r[morwrif;up qif;oufcJhav\/
xkdYaMumihf jynfonf xif&Sm;jrihfjrwf\[lownf;}/
]a&S;teE&b0wkdY igbk&m;onf yg&rDrsm;ukd jznhfvmcJhonf/ xkdpOf
ae&mXmewkdY usifvnfcJhzl;onf/ &yfawmfrl&m arm&yAwawmif
qkdvQif a&TOa'gif;rif;ESihf yef;yGwform;wZmpfjzpfzl;onf/ igy&dedAmefvGef
vQif ig\(ausmufkd;)(ausmkd;)awmf"mwfapwDwnfvwHU}
awmif\ta&SUbuf "n0wDNrdKU&Sday\/ xkdNrdKU0,f oD&d*kwawmif
xuf igusiv
f nfczhJ ;l onf/ wynhaf jcmufaxmifEiS fh aA'ifwwfaom yka&m
[dwfykPm;wZmpfjzpfzl;avonf/ xkdYaMumihf ig\ukd,fpm;awmf kyfxk
o@mefoGef;vkyfwnfxm;vwf\/ xkdkyfxkukd r[mrked[l bGJUtrnfwGif
vdrfhrnf/ omoemig;axmifywfvkH; wnfvwHUrnf}
xkdokdYvQif rdrdusifvnf&mXme jzpfawmfrlaomb0 wnftHhonf "mwf
awmfrsm;ukd Asm'dwf>rufMum;cJhavonf/ bk&m;&Sif y&dedAmefjyKNyD;aemuf
EkpOfb0 usiv
f nfc&hJ mwkYd "mwfawmfrsm;onf ysUH ESw
YH nfvwf&monf bk&m;
q&mawmfpudE
rdefYjyefAsm'd? xkwfazmf[d
(1)ygarmuppf? a&S;jzpfpOfvm? Asm'dwrf mS uk?d atmifcsmwGib
f ?d oD&*d w
k f
awmif? aAGxdyfacgifxuf? bkef;a&mif0if;0g? pEmol&d,? kdUcawmif;yef?
xm;xkdufrSefom;? rdefYjyefAsm'dwf? xkwfabmf[dvQif? a&SUwdusifvnf? igvlY
aqGvQif? usifvnfwkHcg? jzpfzl;pGmom;? om,mjrihfacgif? onfawmifrSm
ra0;vSwd? arm&yAw? pdrf;jra0jzm? awmifxdyfcsmxuf? a&S;cgusifvnf?
jzpfaxGrcRwf? a&S;wZmpfu? yef;yGwform;? igEkdifNydKifu? upye'D? jrpfukdrSD
vsuf? ta&SUbuf0,f? BudKifxarT;MuL? rOLyAw awmif vSxdyfjyif?
ac:wGifr,Gif;? a>rrif;wZmpf? jzpfpHaysmf? csufawmfapwD ac:nDpOfvm?
ckatmifomwnf;? aovmESmw? acsmif;tcGwiG ?f rd*yAw? awmifvx
S yd jf yif?
awmusifom;? orifwZmpf? jzpfonfpHzl;? ezl;oif;uspf? "mwfjrwfapwD?
ac:nDpOfvm? aemifwGif&mvdrfh? rdefYrSm>rufjyef? eEyAw? xkdawmifrxuf?
a&Tusufawmpyf? jzpfwGifjim;? yg;arG;apwD? tnDpOfvm? aemifcgwGifu?
,if;urSefpGm? *g0kwfuGmvQif? 0gVK yAwawmifxdyfrxGif? pH&Tif r,Gif;?
,kHrif;wZmpf? jzpfonfrSefjcif;? em;&if;"mwfawmf? xGef;ay:aemifvm?
jzpfpdrfhiSm[k? rSefpGmwGifx? t*deom&? &yfrsufESm? BudKifpGmeHYMuL? &eHY,lom;?
rOLyAw? awmifvSxdyfzsm;? ykPm;wZmpf? jzpfonfausmf[kd;? yg;kd;apwD?
tnDausmfxif? NydKif;wkdifwGifom;? jrwfzsm;a&S;cg? ok"musD;rif;? aysmfcif;pH&m?
umvm*D&?D rnfbad wmifrmS ? Zd0mS apwD? ac:nDrnfwiG ?f NrKd UcGi"f n? pnfyif&m
[k? aovm*D&d? rnf[domacgif? jrckd;arSmifom;? ausmufawmifxuf0ef;?
]]41}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
"mwfwnf&mtuGmta0;
]]igusiv
f nfc&hJ m ausmufawmfawmifEiS fh oif;usyaf wmfwnf&m rd*yA
wawmifonf wpf,lZema0;\/ wpf,lZemc&D;&Sdaom t&yfqkdvQif
a,musfm; oGm;aomf wpfrGef;wnfhoGm;&\/ rdef;rukd,f0efonfoGm;aomf
tjyif;wpf&uf c&D;oGm;&\/ tcsKdUrSm wpfawmifESihfwpfawmif? "mwfwpfql
ESifh wpfql wnf&mtuGmta0;onf teD;tyg; wpf*g0kwf? ,lZem0uf?
wpf,lZmemcGJponf&Sd\/
ppfawG ork'*D&duRef;rS ajrmufbuf rvmjrpf[kvnf;aumif;?
oOOf;jrpf[kvnf;aumif; &Sd\/ xkdjrpf0wGif rkHpJuRef;&Sd&m xkduRef;awmifxdyf
bk&m;&Sifonf qifrif;wZpfjzpfcJhzl;&m OD;uif;awmf"mwf wnfxm;
OD;uif;awmfapwD wnfvwHU[k Asm'dwfrdefYqkdcsuf &Sdav\/ xkdppfawGuRef;
ta&SUbuf&Sd ajrikHuRef; aovmyAwawmif0,f wHigom; wZpfjzpfcJhzl;
onf/ igvGefvQif ar;ikHawmf"mwf wnfvwHU ar;ikHapwDwGifvwHU? xkd
awmifteD;0,f aeom'yAawmif&Sd\/ xkdawmif wHigom;wZpfjzpfcJhzl;&m
ovkH;awmf(vusfm)"mwf wnfvwHU? ovkH;awmfapwDwGifvwHU? ,ck ajrikH
uRe;f ,mwku
d (f ,m"mwf)wGijf zpf\/ aovmyAwawmif\ vusmf eHyg; ork'
&mem;0,f eDvyAwawmifxdyfokdY bk&m;<ua&mufcJhzl;\/ xkdtcg e*g;&SpfOD;
awmif;yef qHawmfESpfqlukd ylaZmfcGifhjyKcJh\/ ,ck qHawmf&SifapwD[k ac:
wGif&Sdae\/ bk&m;&Sif &yfwefYcJhzl;aom ajcawmf&mukdvnf; ,cktcg
ajcawmf&mbk&m;[k zl;awGUaeMuay\/ okdufusrf;rsm; qHawmf&SifapwD
ajrmufpl;pl;ajc&mawmf&Sd\[k jyqkd\/ xkdYaMumihfvQif ajrmufOD;NrdKUquf &mZ
0ifvuFm okdYa&;pyfcJhav\/]]bkef;acgifous? a*gwr\? awZa&mif
vTw?f qH&iS "f mwfEiS fh ar;"mwfpHk ;Hk ? ovk;H rsuaf rSmif? (rsu&f nf)? ajcmufa&mif
xGef;ay:? ajc&mawmfu? ponfhrusef? "mwfrSefav;ql? udef;awmfrlonf?
ajrilac:rSef;? xkdonfuRef;um;? &H0ef;oDwm? ,rkHemESihf? a&omjrjr? ig;&G&G
wnf;/}}
(q&m armifomatmif)
]]42}}
q&mawmfpudE
ppfawGuRef; "mwfav;qlwnfvwHY
Ak'oQifawmf\rdefYrSmcsuf Asm'dwfawmf ovkH;awmf"mwf (14)ql
ude;f 0yfwnfvwUH tHah om tjzpfuv
dk nf;aumif;? tmusyaf wmf? vuf0o
H vk;H
awmf"mwf wnfvwHUonfukdvnf;aumif; >rufMum;cJhavonf/ eDvmyAw
awmif qHawmf&iS w
f nf&mrSvnf;aumif;? rkpH u
J Re;f rvm,kjrpfrv
S nf;aumif;?
teD;pcef;jzpfaom ork'*D&duRef; vnf;aumif;? awmawmifrsm; jzpfxGef;
avh&Sdav\/ xkduRef;onf upye'D taemufbuft&yfa'o jzpf&mum;
Asm'dw0f if"mwfrsm;rSm (4)qlxd ude;f 0yfvwUH [k qk&d o
dS nf/ xkwEf w
k jf y&aomf
okdYjzpfay\/
]]eEyAwawmif [oFmrif;jzpfcJhzl; tmusyfawmf"mwf wnftHh
onfukdvnf;aumif;}/ (1)
0g&rd*yAwawmif usD;rif;jzpfcJhzl; vusfmovkH;awmf"mwf wnf
tHhonfukdvnf;aumif;}/ (2)
om&0PyAwawmif orifrif;jzpfcJhzl; wifqkH(wiftkHawmf
"mwf wnftHhonfukdvnf;aumif;/(3)
eEplVyAwawmif y'wfrif;jzpfcJhzl; vuf0JovkH;awmf"mwf
wnftHhonfukd vnf;aumif;/(4)
rS w f c suf / /tmusyf a wmf u k e f ; onf eE y A w [k trnf & S d \ / eE =
ES p f o uf jrwf E k d ; zG , f a om? yA w =awmif u k e f ; i,f / (eE
yA w = ES p f o uf z G , f & S d a omawmif u k e f ; i,f [ k t "d yy m ,f
&avonf /
ovk;H awmfuek ;f qkv
d Qif eEpVl yAw[l\/ eE=ESpo
f ufjrwfE;fdk zG,f aom
plV=ao;i,faom? yAw=awmifuek ;f i,f/ (eEpVl yAw=ESpo
f ufz,
G [
f al om
awmifukef;i,f[kyif t"dym,f&avonf/)xkdYaMumihf xkdawmifukef;wpf
avsmufqkdvQif awmifbufawmifukef;onf eEyAwrnf ajrmufbuf
awmifukef;onf plVyAwtrnf&Sdavonf/
1/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/
9/
10/
11/
12/
13/
14/
r[mulrHawmif
0Pom"uawmif
0g&rd*awmif
eEplVyAwawmif
odEeEyAwawmif
plVyAwawmif
rmCpmkyAwawmif
eEyAwawmif
om&rd*yAwawmif
eEom&yAwawmif
xkdteD; ajrmuft&yf
aeom'yAw
pEukwyAw
ausmif;orm;awmifarmf
q&mawmfpudE
om;rif;
ovkH;awmf"mwfapwD
Z&ufrif;
ovkH;awmf"mwfapwD
*sDrif;
vuf,movkH;awmfapwD
y'wfrif;
vuf0JovkH;awmf"mwf
orifrif;
ovkH;awmf"mwf
ykoGif
/
*sDrif;
/
a&Torif
/
olqif;&Jom;
/
arsmufrif;
/
orif
/
wHigonfom; /
cgcsOf
/ ('Gg&0wD)
cgcsOf
/ (&rm0wDuRef;
vusfmzuf)
]]43}}
q&mawmfpudE
tcef;(10)
t&Snw
f nf&m-omoem
]]tem*wHo? OmPausmfacgif? ynma&mifjzihf
aemufaemifwnf&m? MunfhIygaomf? igbk&m;vQif
edAmef0ifonf? igvQifrdefYrSm ? omoem ig;axmif
ukefatmift&Snf? wnfwkHrysuf? touf&SnfpGm?
wnftHhiSmukd? jrwfpGmbk&m;? jrifaomtm;aMumihf
rif;rsm;bkef;&Sd? ol&d,pE? Twfcawmif;yef
y#dOmPfonf? pHawmfrlvQif;avownf;/
(&ck d i f N rd K Uwnf v uF m rS )
bk&m;&Sio
f nf Asm'dwrf ed MYf um;avvQif a&ajrwkev
f yI cf &hJ mum; pEo&l d
,rif;onf taMumif;ukdodom&ef rSL;rwfwkdYtm; rdefYMum;cJhav\/ xkdtcg
a&ajrwkev
f yI &f jcif; taMumif;t&mukd avQmufxm;Mu&av\/ vlewfreS u
f l
o,rLOmPf&Sif jzpfawmfrlaom bk&m;&Sifonf aovm*D&dausmufawmf
awmifokdY <ucsDvm &yfem;umAsm'dwf>rufMum;cJhavonfhtjzpfukd od&SdcJh
av\/
xkdYaMumihf atmifwyfcsDvsuf zl;jrifoGm;a&muf&efqEjzpfvmcJhav\/
rSL;rwfrsm;? rddzk&m;armif;rrsm;? jynfolrsm; NcH&Hvsuf csDtHhiSm pDpOfav\/
ppft*FgpkHnDvQif a&TpnfwD;vsuf csDxGuf&m rkd;xufwkefvIyfbeef;&Sd\/
a&Tpuf csD&onfrSm 0rf;omtm;& &SdvS&mum; pm;awmfukdyif [if;rygbJ
pm;okH;rdav\/ xkdYaemuf ajc&if;awmfokdY csOf;eif;rdvQif uefawmhNyD;
yefavQmufcJhav\/
bk&m;&Sifum; "n0wDa&Teef;awmfokdY <u&ef oihfroifhukd qifjcifawG;
awmaeav\/ bk&if\ yifhzdwfcsufukd vufcHcJh&NyD;aemuf ta>ct&Hwynhf
oHCmrsm;ESihf <ucsDawmfrlav\/ NrdKUawmfokdYa&mufvQif a&rygaom EkdY*Pm
qGr;f jzihf vkyaf uR;av\/ oDwif;ok;H &efvnf; NrKd U\ta&SUawmifaxmiht
f &yf
oD&d*kwfawmif r@yfBuD;pGm aqmufvkyfvSL'gef;cJhav\/
q&mawmfpudE
]]44}}
q&mawmfpudE
rk e d & S p f q l
wm0wd o
H m ]plVmrke?d jA[mjynf ]'krke?d uydo0wfjynf ]ousrk
ed}? om0wjd ynf ]pEom&rke}d ? &mZN*K [jf ynf ]&mZrke}d ? [dr0Em]avmurk
ed}? "n0wDwiG f ]r[mrke}d ? tr&yl&wGif ]pErek }d [lrke&d pS q
f jl zpfvmcJah v\/
r[mrkedkyfxkukdum; o&ueftppfjzpfaom pEom&kyfwkESihf tusKd;
wl a[mcJhav\/ xkdw&m;ukd or'gefusrf; ]owKAdrok"gef}w&m;awmf[k
jyqkdxm;\/ *gxmyg|d(39)yk'fjzihf zGJYqkd&Sday\/ rif;BuD;vnf; w&m;awmfukd
emMum;&vQif aomwmyefwnfav\/ rdz&k m; y'kra '0DEiS fh rif;orD;kpw
D rm
vm(ok&mr)1 wkdYvnf; &[Emr(&[ef;rdef;r)jzpfoGm;Muav\/ rdef;r?
a,musmf ;taxmifruwkv
Yd nf; tuRww
f pfwef; aomwmyefwnfMuav\/
o&P*kyH Oov
D wnfMuolrsm;um; ra&rwGuEf idk f &Scd MhJ uav\/ omoemjyK
&efvnf; t&Sif]Amukv}ESifh &[EmwkdYtm; xm;&pfMuav\/
bk&m;&Sifonf &ckdifjynfukd "n0wD[k ac:wGifcJhykHukd rdefYMum;cJhav
onf/ jynf iwfrGwfrIr&Sd? tpma&pm aygrsm;? csrf;omaysmfarGUzG,f&m
&Sdvdrfhrnf[kvnf; Asm'dwfxm;vsuf jyef<uawmfrlav\/
r[mrkeu
d m; uk,
d pf m;awmf oD&*d w
k u
ek ;f awmfum; omoemhatmifajr
jzpf\/ xkdtcgrSp &ckdifjynfonf Ak'bmomukd;uG,frI? omoem,kHMunfrI?
&[ef;oHCmjzpfxGef;vmrI? kyfwkapwD? bk&m;ausmif;uef wnfaqmufrI
paom ukokdvfyGm;rsm; tm;xm;zG,f&m ,aeYwkdif wkdifvmcJhavNyD/ xkdYjyif
vnf; &ckdifa&S;xkH;vuFm (PmPd)csyfjzihf rSwfwrf;wifcJhonfukdvnf; azmfjy
oihfvSayonf/ okdY&mwGif
a&S;OD;pGm &ckdif&mZ0ifvuFm (33)yk'fa&rS q&mausmfrnf\ vuFmukd
OD;pGmazmfjyvkdayonf/
]]pEol&d,? rif;jrwfpGmum;? r[mrked? q&HoDjzihf? xGef;Sda&mifawmf?
kyf&Sifawmfukd? okH;abmfoeif;? w&mrif;tm;? 0yfpif;jyKrQ? awmif;yefc?
"n0wD? NrdKUXmeDwGif? od*armufarmuf? ausmif;awmfaqmuf? 0rf;ajrmuf
pdwfjzL? vSLawmfrl\/ bkef;wljrwfpGm? omoemvnf;? a&mif0gawmuf&Tef;?
aeYnxGef;? yGifhvef;om,m? pnfum;pGm\}}
(&ckdif &mZ0ifvuFm 33 yk'fa&)
(1) aAm"datmifajr? okH;vlYaqGvQif? oaAkw? "n0wD? eef;atmifNrD
okdY? <ucsDa&mufvSm? pEol&d,? rif;jrwfvSvQif? eroav;? BudKifarT;csufvSL?
q&mawmfpudE
]]45}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
pE r k e d y l Z med o H o / /
y&aoeZd trnf&Sdaom aumovbk&iftm; o&uefppfjzpfaom
pEul;ESpfjzihf jyKvkyfonhf pEeom&kyfwktm; ylaZmf&usKd;w&m;ukd anmif
uefq&mawmf OD;Ak"\
d a&;om;awmfrcl ahJ om 'gezvSyw
u
d sr;f (12)*gxm
jzihf a[mMum;csuf awGUEkdif\/
r[mrk e d y l Z med o H o / /
pEol&d,rif;tm; ukd;uG,fcGifhay;cJhaom r[mrked kyfwkawmfukdvnf;
ylaZmfukd;uG,f&jcif; tusKd;tm;edoHozvukd pEeom& kyfwkawmfESihf
tusKd;wljyK a[mMum;csuf&SdcJhzl;&m ,ckazmfjyvwHUaom okwefa'oem
awmfqkdvQif or'gefusrf;vmjzpf ykdjynfh0pkHvifvSonf/ o'gapwem
yGm;rsm;EkdifMuygapaom0f/
]]46}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]47}}
q&mawmfpudE
2/
1/
q&mawmfpudE
aomb*0g? xko
d ;Hk vlxyd w
f if bk&m;&Sio
f nf? w? xkrd [mpEo&l ,
d ?
emrrnfwGif b0&Sifrif;Mum;\? 0peH? awmif;yefavQmufxm;aom;pum;ukd?
okwGm? a&Tem;awmfjrwfMum;wkHvwf? r[m&mZm? &udKifbk&if b0&Sifrif;
jrwf avmuewf om"k om"k? aumif;avpG? aumif;avpG? w,m? r[mpE
ol&d,? emrrnfwGif oifb0&Sifonf? ykpdwH? ar;tyfaom? wHrwH? xkdokdY
*kPfxl; aus;Zl;rsm;ukd? t[H? okH;vlYocif igbk&m;&Sifonf? uaxmrd?
a[mMum;ay tHh? wd{wH? okdYaom pum;awmfukd? tjA0d? rdefYawmfrlNyD/
3/
4/
]]48}}
q&mawmfpudE
vnf;aumif;/
ton tlyaemp? tonowfjA[m tlyjA[mwkdYonfvnf;
aumif;? eZm,Ed? rjzpfMuukef? 'H? onfum;? AdrH? igbk&m;\ kyfyGm;
qif;wkawmfukd? avc? a&;-xk-oGef;vkyf ukd;uG,fylaZmf&jcif;\ zvH?
tusKd;*kPftif tmedoifygaywnf;/
5/
6/
7/
q&mawmfpudE
8/
9/
r[mt0DpdeD&a,? wxmavmuEa&ok p/
ed&,rSdEkyZEd? a,AdrvduDwmu&m/
]]49}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]50}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
a[mwdjzpf\/
]]51}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]52}}
q&mawmfpudE
29/ oaAyd,mremygp-pEdrmp,xme&m/
okcH0wdedpawm? aumpda&ma*g EkyZwd/
r[m&mZm?&udKifjynf&Sif pEol&d,rif;jrwf avmuewf? awoHigbk&m;\ qif;wkawmfukd vSL'gef;ylaZmfaumfa&mfzl;ukefaom xkdolwkdYtm;?
oare&m-vlcyfodrf;wkdYonf? yd,mp-cspftyfonfvnf;aumif;? remygpESpfvkdjrwfEkd;tyfonfvnf;aumif;? edpaxm-NrJNrJaomtm;jzihf? okcH-0rf;
ajrmuftyfpGm csrf;omokc [lorQonf? pEdrm,xm-vjynhfuJhodkY? 0wdyGm;rsm;av\/ aumpda&ma*gp-wpfpkwpfckaom tema&m*gonfvnf;?
EkyZwd/ rjzpfEkdifay/ /
q&mawmfpudE
]]53}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]54}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
"mwfawmfjyefYyGm;? ukokdvfrsm;
]]tmeEmukd? rdefYqkdpum;? okdYMum;\
bk&m;igvGef? edAmefpHwHcg;? ighcEmrSm
rsm;pGmjzpf"mwf? &Spfp&GwfrS? trSwfjyonf
emr&,l? tqlqlwkdY? igrljzpfzl;
&yfwkdif;usL;vsuf? a&mifjrL;uGefYjzefY
wnfvwHY[k? &nfTefedrdwf? Asm'dwfay;NyD;
ajrBuD;ivsif yJhwifwnf;}}
(0g;ausmif;q&my@dwf)
bk&m;ocifonf "n0wDrS 'Gg&m0wDokdY c&D;a'opm&Dquf <ucsD
awmfrlavonf/ c&D;vrf;Mum;0,f ork'&myifv,furf;ajrmifwkdYvnf;
aumif;? awmifcGif awmifpnfurf;wkdYvnf;aumif;? wefY&yfaxmufem;aecJh
&jcif;rsm;jyKcahJ vonf/ bk&m;&Sif a'opm&D<ua&muf? wef&Y yf&mwkYd awmif;
yefolrsm;twGuf udk;uG,fcGifhrsm; jyKoem;cJhavonf/ ukd;uG,f&mtjzpf ajc
awmf&m? zaemifhawmf&mrsm;onf ,aeYwkdif orkdif;wGif &pfvQuf&SdMuay
ao;\/
&ckdifrS bk&m;oQifonf tpOftwkdif; rZdra'oa&mufvQif tvm;wl
c&D;a'opm&D vSnhfvnf<u&if; a[majymacRcRwf omoemawmfjyKcJhav
\/ trsm;tusK;d ukd aqmif&u
G v
f suf ewf&mG ok*wd a&mufapcJ\
h / r*fzv
dk cf sr;f
omw&m;ukd &apjyef\/
bk&m;oQifonf r[moMuZf (148)ckESpfokdY ta&mufwGif oufawmf
(80)aphcJhavonf/ 0gawmftm;jzihfrl (45)0gjynhfajrmufvmavawmh\/
xkdESpfwGifyif uqkefvjynhfaeY y&dedAmefpHvGefawmfrlcJhav\/ pEol&d,
bk&ifonf bk&m;y&dedAmefjyKNyD;aemuf wpfESpfajrmufwGif ewf&GmpHvGefoGm;
cJah vonf/ bk&m;pHveG Ef pS u
f dk tZmwowfrif;onf NzKd wpfc<k uif;xm;av
onf/ &ckdifu ZD0uudef;trnfjzihf NzdK<uif;jyKcJhMuavonf/
bk&m;ocif\ kyfuvyfonf ckepf&uftMumwGif awaZm"mwfrD;
]]55}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
awmif;MuorQaom rif;wkt
Yd m; ay;cJMh uonfq\
dk / xkrd if;wkv
Yd nf; rdr&d orQ
wkdYukd ykZm&[jyKNyD;vQif yifhaqmifum Xmyem apwDwnfxm;cJhMuav\/
xkdrQaom bk&m;\ukd,fawmfrS <uif;usefonfh "mwfawmfrsm;wGif
plVrkPdESihf 'kapwDwkdYum; vlwkdYrzl;xkduf/ ewfwkdY&,lcJhMuaomaMumihf
wm0womjA[mbkHom wnf&Sdavonf/ useft0dywdP "mwfawmfESpfql?
"mwfawmfjcifcGufapwD? pEul;rD;aoG;apwD? 0dywdP"mwfawmf (okH;rsKd;okH;
pm;)aygif;onf/ usefapwD (10)qlwkdYukdom vlwkdYzl;jrifMu&\/
jrwfpmG bk&m; y&deAd m efpaH wmfro
l nhaf emuf wpfEpS af usmaf jrmuf&adS om
tcg t&Sifr[muy&[Emt&Sifjrwfonf OmPfawmfjzihf qifjcifawmf
rlcJhav\/ "mwfawmfwkdYukd 'dXdwkdYaMumifh ab;tE&m,fjzpfawmfrltHhonfukd
jrifawmfr\
l / xkaYd Mumihf &Gmr&Gm&Sad om "mwfEpS jf ynfux
dk m; use(f 14)jynf
aom "mwfawmfwkdYukd yifhaqmifapav\/
xkd"mwfawmfwkdYum;? ukodEmkH? uydv0wf? a0omvD? yg0ga0X'dy?
tvuy? &mZN*dK[fjynfrSjzpfMu\/ xkd"mwfawmfwkdYukd yifhaqmifNyD;vQif
tZmwowfrif;xHtyfav\/ xkdrif;onf &mZN*K[fjynfwGif Orifwl;
MuKwfapwDwkdY oGwfoGif;um Xmyemxm;cJhav\/1
jrwfpGmbk&m; y&dedAmefpHNyD;aemufykdif; aemuf? omoemou&mZf
(214) ESpf? taomurif;onf bk&ifjzpfvm\/ (218)ESpfajrmufwGif
&mZbdodwfcH awmfrlav\/ xkdYaemuf (4)ESpfajrmufaomf (omoemESpf
222)Ak'omoem ukd ouf0if,kHMunfvmav\/ nDESihfom;orD;wkdYukd
omoemabmif o k d Y oG w f o G i f ; avonf / ausmif ; uef a qmuf v k y f
vSL'gef;cJhavonf/
]]56}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
tmusyfawmf"mwfapwD
ovkH;awmf"mwfapwD
wiftkHawmf"mwfapwD
OD;&mZfawmf"mwfapwD
wef;cGJawmf"mwfapwD
OD;uif;awmf"mwfapwD
em;arG;&if;awmf"mwfapwD
eHawmf"mwfapwD
ukef;kd;awmf"mwfapwD
yg;kyfawmf"mwfapwD
rsufpdawmf"mwfapwD
rsuf&pfawmf"mwfapwD
wifzkdifawmf"mwfapwD
0ifxD;awmf"mwfapwD
cHcsifawmf"mwfapwD
cg;qpfawmif"mwfapwD
ykqpfawmf"mwfapwD
vufqpfawmf"mwfapwD
vnfkd;awmf"mwfapwD
em;vdyfawmf"mwfapwD
pNrHKawmf"mwfapwD
wef;awmifawmf"mwfapwDawmf
yckH;awmf"mwfapwDawmf
vuf0ef;awmf"mwfapwDawmf
2
4
1
1
1
1
2
1
1
2
1
1
1
1
2
1
1
1
1
2
1
2
1
1
ql
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
]]57}}
25/
26/
27/
28/
29/
30/
31/
32/
33/
34/
35/
36/
37/
38/
39/
40/
41/
42/
43/
44/
45/
46/
47/
48/
49/
50/
51/
52/
53/
54/
qH&pfawmf"mwfapwD
uefaumufawmf"mwfapwD
tom;awmf"mwfapwD
vQmawmf"mwfapwD
xdyfawmf"mwfapwD
yg;kd;awmf"mwfapwD
em;&Gufawmf"mwfapwD
om;jrwftusdwfawmf"mwfapwD
&ifom;awmf"mwfapwD
&ifGefhawmf"mwfapwD
ESmoD;awmf"mwfapwD
rsufarSmifawmf"mwfapwD
em;tkHawmf"mwfapwD
tmacgifawmf"mwfapwD
OD;jcm;awmf"mwfapwD
yg;ckdYawmf"mwfapwDawmf
tqkwfawmf"mwfapwD
b,fvufawmf"mwfapwD
ajE"mwfapwD
toJawmf"mwfapwD
rsufkd;awmf"mwfapwD
rdwfawmf"mwfapwD
0rf;awmf"mwfapwD
csufawmf"mwfapwD
OD;pGef;awmf"mwfapwD
vufkH;awmf"mwfapwD
OD;qufawmf"mwfapwD
tcsif;awmf"mwfapwD
ESmoawmf"mwfapwD
rsufuGif;awmf"mwfapwD
aygif ;
q&mawmfpudE
1
1
1
1
3
1
1
3
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
1
1
1
1
1
2
1
1
1
71
/
/
/
ql
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
ql
q&mawmfpudE
upye'Djrpf\taemufbuft&yfa'owkdY
"mwfpOforkdif;usrf;vmt& wnf&Sdaom "mwfapwDrsm;
t jzpf c J h z l ; onf h
rS w f ae&mXme
pOf
1/ eEyAwawmif
2/ 0g&rd*yAw
3/ om&0PyAw
4/ eEplVyAw
5/ aovm0dVDyAw
[oFmrif;
*sDrif;
orif
y'wfrif;
aA'ifwwf
ykPm;
6/ if;rS*g0kwfcGJt&yf NrdKihfacG;
7/ 0gkyAwawmif
qifrif;
8/ eEyAw
tom;rJZmkyf
9/ if;teD;
ykPm;
awmifyki,f
10/ rvmeEplVyAw ckdrif;
11/ cgumydXdyAw
pOf;'g;onf
12/ umodeyAw
a&TOa'gif;
13/ omvmr,awmif O,smOfonf
14/ ud0*EyAw
,kefrif;
15/ udEyAw
Muufrif;
16/ plVok0PyAw
ykPm;
17/ ok0PyAw
a&T[oFm
18/ wdeo0yAw
csKd;rif;
19/ emVm*D&dyAw
pmr&DiSuf
20/ 0g&dZvyAw
tkd;xdef;onf
21/ arC*D&dyAw
vuform;
22/ om&ukwyAw
xif;acGorm;
23/ eEukuyA
a&Torif
awawmif
tmusyfawmfapwD
vuf,movkH;awmf"mwfapwD
wiftkHawmf"mwfapwD
vuf0JovkH;awmf"mwfapwD
OD;&mZfawmfapwD
vuf0Jwef;cGJawmf"mwf
OD;uif;awmf"mwf
em;arG;&if;awmf"mwf
ckHcsifawmf"mwf
cg;ywfawmf"mwf
vufqpfawmf"mwf
vnfkd;awmf"mwf
pNrHKawmf"mwf
em;vdyfawmf"mwf
wef;awmifawmff"mwf
rsufuGif;awmf"mwf
xdyfawmf"mwf
yg;kd;awmf"mwf
em;&Gufawmf"mwf
&ifom;jrwfawmf"mwf
vuf,mtusdwfawmf"mwf
vuf0Jtusdwfawmf"mwf
vuf,m&ifom;awmf
"mwfapwD
]]58}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
24/ Eom&yAw
25/ 0eyAw
26/ emopdeyAw
27/ rvyAw
28/ odEar yAw
29/ eEom&yAw
30/ oE0g&yAw
31/ odEeEyAw
32/ oEodEyAw
33/ omvrd*yAw
34/ plVyAw
35/ oDvmeEplVyAw
36/ *EeEplVyAw
37/ rvyAw
38/ rmCplVyAw
39/ arCplVyAw
40/ eEyAw
41/ om&0PyAw
42/ omvyAw
43/ eEyAw
44/ omvrd*yAw
oif;acGpGyf
&ifGefYawmf"mwfapwD
arsmufrif;
vuf0J&ifom;jrwfawmfapwD
a&TOa'gif;
em;oD;awmf"mwf
y'wfrif;
tqkwfawmf"mwf
ief;rif;
b,fvufawmf"mwf
udE&m
aNEH"mwf
0ufrif;
xdyfawmf"mwf
orif
ovkH;awmf"mwf
pyg;BuD;
oJawmf"mwf
yl;rif;
rsufkd;awmf"mwf
ykPm;
rdwfawmf"mwf
ZD0pkd;
0rf;awmf"mwf
a>rrif;
csufawmf"mwf
wdEKwfom;
OD;pGef;awmf"mwf
qwfrif;
ckHcsifawmf"mwf
aus;jzLrif;
vuf0JvufkH;awmf"mwf
&Sm;rif;
ovkH;awmf"mwf
ykPm;
OD;qufawmf"mwf
a&TusD;rif;
rsufkd;awmf"mwf
ckdrif;
yg;pyfawmf"mwf
aA'ifwwf
rsufpdawmf"mwf
ykPm;
45/ eErd*plVyAw
a&TusD;om;
rsuf&pfawmf"mwf
46/ umuarCplVyAw a&Tyef;wdrfom; wifpkdifawmf"mwf
47/ pd@omvarCyAw 0Hrif;
eHawmf"mwf
48/ oE0&yAw
tkd;xdef;onf ukef;kd;"mwf
om;
49/ *E0&yAw
pyg;BuD;a>r
oJawmf"mwf
50/ r@om&yAw
a&TusD;om;
em;arG;awmf"mwf
51/ r@plVyAw acguf&SmiSuf
vQmawmf"mwfapwD
rif;
]]59}}
52/ *ErEyAw
OMoiSufrif;
53/ rEom&yAw orif
54/ eE*EyAw
&pfrif;
55/ plV*&yAw
usD;armifkd
56/ eEplVyAw
aA'ifwwfykPm;
57/ arCplVyAw aus;rif;
58/ cgPplVyAw OD;csKdrif;
59/ r@yAw
EGm;rif;
60/ rmC0&yAw yef;yGwfonf
61/ pEplVyAw
O,smOfonfom;
62/ *EplVyAw
NrdKifhacG;
63/ plVpmCyAw a>ra[muf
64/ eErmCyAw usLx&Honfom;
65/ cgumydXDyAw av;orm;
66/ arCukwyAw pmrif;
67/ *EplVyAw
cgrif;
68/ omvrmCyAw ,kefrif;
69/ eEr,yAw vif;oQKdifh
70/ eEom&yAw eEpkX&aoh
71/ pEarC*D&dyA [dEKwfwppf
wawmif
q&mawmfpudE
em;tkHawmf"mwf
em;vdyfawmf"mwf
xdyfawmf"mwf
tmusyfawmf"mwf
tmacgifawmf"mwf
uefaumufawmf"mwf
wef;awmifawmf"mwf
yg;pkdYawmf"mwf
rsufarSmifawmf"mwf
ykwfawmf"mwf
ykqpfawmf"mwf
tcsif;awmf"mwf
ESmoawmf"mwf
vuf0rf;awmf"mwf
qH&pfawmf"mwf
OD;jcm;awmf"mwf
OD;qufawmf"mwf
tom;awmf"wf(om;ykHapwD)
yckH;awmf"mwf
0ifoD;awmf"mwfapwD/
q&mawmfpudE
tcef;(13)
jzpfawmfb0ESihf qlql"mwfawmf
&ckdifjynfbk&m;orkdif;vm jzpfawmfb0ESihf
Asm'dwf0if "mwfawmftqlql
]]NrdKU"n[k? rnf&orkdif;? &ckdifwkdif;wGif? okH;vl&Sifonf? rnfwGifac:
aqmif? ausmufawmfawmif? bke;f acgifjrwfpmG ? aexD;cgvQi?f rderYf mS pum;?Asm
'dwfxm;? igum;trSef? jynfedAmefokdY? 0ifpHaomcg? igvQifjzpfzl;? OD;OD;t&yf?
used ;f 0yfwnfav? "mwfarGawmfonf? uke;f awmfrcRw?f ausmufawmf "mwf[?k
oif;csyfwpfrsKd;? acgifkd;OD;&mZf? tvkdufoihfpGm? "mwfyg;awmfESihf? armif;
awmfup? t00uk?d &uwiG rf nf? &ckid jf ynf? uk;d uG,w
f v
Hk wf? rSerf cRww
f nf;}}
(tH a wmf o rk d i f ; vuF m rS )
bk&m;ocifonf yg&rDjznhfpOfumv EkpOfb0u &ckdifjynfwGif b0
rsm;pGmjzpfcJhzl;avonf/ uRef;urf;a'o? awmawmifXmewkdY aexkdifusuf
pm;cJhzl;avonf/ xkdpOfumvwGif vltjzpfjzihfvnf;aumif;? aus;iSufwd
&pmefow0gtjzpfjzihfvnf;aumif;? pkHpGmjzpfvmcJhavonf/ &aoh? &[ef;?
wyoD? olawmf0oD usirhf cDS o
hJ nfrsm;vnf; &Scd zhJ ;l onf/ xkx
d t
dk jzpfawmfb0wkYd
ukd bk&morkdif;t& avhvmod&Sd&ayonf/
]]60}}
q&mawmfpudE
jzpf c J h o nh f pOf
tBud r f a ygif ;
2 /
71/
2 /
72/
2 /
73/
1 /
74/
2 /
75/
2 /
76/
3 /
77/
2 /
78/
1 /
79/
1 /
80/
2 /
81/
1 /
82/
q&mawmfpudE
]]61}}
q&mawmfpudE
tql t a&twG u f
1 ql
6 /
1 /
1 /
2 /
3 /
3 /
4 /
2 /
2 /
6 /
1 /
1 /
1 /
3 /
3 /
2 /
1 /
2 /
3 /
1 /
4 /
3 /
2 /
25/
26/
27/
28/
29/
30/
31/
32/
33/
34/
35/
36/
37/
38/
39/
40/
41/
42/
43/
44/
45/
46/
47/
48/
49/
50/
51/
52/
53/
54/
55/
em;arG;&if;awmf"mwf(em;arG;awmf"mwf)
uefaumufawmf"wf
ykyfawmf"mwf
rsufvkH;awmf"mwf
ESmoawmf"mwf
rkcfcawmf"mwf
csufawmf"mwf
ausmuftkHawmf"mwf
&ifGefYawmf"mwf
oJawmf"mwf
tcsif;awmf"mwf
ajcoef;awmf"mwf
tlrawmf"mwf
0rf;awmf"mwf
tHawmf"mwf
&iftkHawmf"mwf
csKd;ykdufawmf"mwf
b,fvufawmf"mwf
ezl;oif;uspfawmf"mwf
om;vdyfawmf"mwf
wiftkHawmf"mwf
ovkH;awmf"mwf
ESmoD;awmf"mwf
vufusmvufqpfawmf"mwf
om;awmf"mwf
vufr"mwf
em;vdyfawmf"mwf
vufzHawmf"mwf
EIwfcrf;awmf"mwf
yg;arG;awmf"mwf
wHawmifawmf"mwf
q&mawmfpudE
4
11
6
2
3
1
2
2
1
3
1
1
2
7
2
4
2
1
1
1
1
12
4
1
2
2
4
3
1
1
5
ql
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
]]62}}
56/
57/
58/
59/
60/
61/
62/
63/
64/
65/
66/
67/
68/
69/
70/
71/
72/
73/
74/
75/
76/
77/
78/
79/
80/
81/
82/
83/
84/
85/
86/
vuf0Jvuf,mausmom;"mwf
om;&ufawmf"mwf
ykqpfawmf"mwf
ajE"mwf
pmaigufawmf"mwf
tuGefawmf"mwf
wef;cGJawmf"mwf
OD;jcm;awmf"mwf
eHawmf"mwf
vuf0Jvuf,mADpd"mwf
xdyfawmf"mwf
vuf0Jvufawmf"mwf
ausmufOD;"mwf
qHawmf"mwf
vd*Fawmf"mwf
vnfkd;awmf"mwf
OD;awmf"mwf
tmusdwfawmf"mwf
cg;qpfawmf"mwf
vuf,mvuf0Jarmif;awmf"mwf
0rf;vkHawmf"mwf
yckH;awmf"mwf
OD;pGef;awmf"mwf
0ifoD;awmf"mwf
pNrHKawmf"mwf
eHkd;awmf"mwf
atmufrsufcrf;awmf"mwf
yg;awmf"mwf
ajcId;awmf"mwf
z0g;awmf"mwf
ar;ilawmf"mwf
q&mawmfpudE
2
1
2
1
2
1
3
2
3
2
5
1
1
3
1
4
2
1
2
2
1
2
1
2
1
2
1
1
1
1
1
ql
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
87/
88/
89/
90/
91/
92/
93/
94/
95/
96/
97/
98/
99/
100/
101/
102/
103/
104/
105/
106/
107/
108/
109/
110/
111/
112/
113/
ESmrkdYawmf(EkzkdYawmf"mwf)
em;&Gufawmf"mwf
vufkH;awmf"mwf
rkwfqdwfawmf"mwf
ovkH;awmf"mwf
jrKwfkd;awmf (tkd;awmf"mwf)
yg;ysOf;awmf"mwf
tqkwfawmf"mwf
OD;uif;awmf"mwf
vufqpfawmf"mwf
tmusdwfawmf"mwf(&ifom;jrwf"mwfawmf)
wifzkdifawmf"mwf
vuf0JEkdYtkHawmf"mwf
ukef;kd;awmf"mwf
em;tkHawmf"mwf
t&dawmf (o&dawmf"mwf)
qH&pfawmf"mwf
yg;kd;awmf"mwf
tom;awmf"mwf
&ifikHawmf"mwf
csOfqDawmf"mwf
vuf0Jvuf,m vuf<u,fawmf"mwf
wifawmf"mwf
OD;vTmawmf"mwf
vuf0Jajcrsufpdawmf"mwf
OD;AsKdif;awmf"mwf
vuf0rf;awmf"mwf
q&mawmfpudE
3
1
1
2
1
1
2
1
1
2
5
1
1
1
1
2
1
1
2
1
1
2
1
1
1
1
1
248
ql
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
ql
]]63}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
&ckdifjynf bk&m;orkdif;usrf;t&
>rufMum;cH&aom Asm'dwf0ifbk&m;apwDrsm;
pOf
jzpfcJhonhf
ae&mXme
jzpfcJhbl;aom
b0
Asm'dwft&
wnf&Sdaom
bk&m;"mwfapwD
1/ "n0wDNrdKU?
yka&m[dwf r[mrkedbk&m;
oD&d*kwfawmifukef; q&mykPm; (&ifaiGUawmf)
rSwfcsuf
o&Dacsmif;
(&ifaiGUawmf)
csufawmf"mwf o0ifukdif;
csufawmfapwD
4/ udEyAw
usD;rif;
yg;vkH;awmf"mwf (3)teD;
5/ udEKom&yAw orif
vufr"mwf
(4)teD;
6/ 0dEyAw
zGwfrif;
EIwfcrf;awmf"mwf aygufawmjyif
aus;&GmteD;?
ajrmufOD;NrdKU
e,f/
7/ rd*yAw
orif
ezl;oif;uspfawmf if;(ajrmufOD;
"mwf
NrdKUe,f)
8/ eEyAw
a&TMuufawm yg;arG;awmf"mwf (7)\teD;
awmifbuf
9/ a0VKyAw
,kefrif;
em;vdyfawmf"mwf ajrmufOD;NrdKU
ajrmufbuf
(20)rkdifuGmab
vdyf&GmteD;
10/r[mulrefawmif om;rif;
ovkH;awmf"mwf awmifjzLapwD
]]64}}
11/ *EyAw
12/ EyAw
ta&SUbuf
13/ *EyAw
csDrif;
yl;rif;
cgrif;
wGif\ajrmufOD;
NrdKUajrmufbuf
ajE"mwf
(10) \ta&SU
bufteD;
tuGefawmf"mwf (11)\ ta&SU
buftyg;
ajrmufOD;NrdKU
ta&SUbuf
ajE"mwf
(ukd;aomif;bk
&m;awmifteD;)
14/ oDvm*D&dyAw
0ufrif;
vusfmAdpd"mwf
15/ oDvm*d&dyAw
0efrif;
vumfAdpd"mwf
16/ emXm*D&dyAw
arsmufrif;
qHawmf"mwf
17/ 0P*EyAw
NcdK;rif;
18/ *dEyAw
yef;onf
vusfmrsufuGif;
"mwf
wef;awmifawmf
"mwf
19/ *EyAw
pyg;BuD;
20/ arm&*EyAw
Oa'gif;
21/ yOyAw
ykPm;
22/ umum*D&dyAw
q&mawmfpudE
csD;ykdufawmf"mwf
vd*Fawmf"mwf
(13)teD;
awmifbuf
(14)ta&SU
rsufESm
(15)ta&SU
rsufESm
(16)ta&SUbuf
wpf*g0kwf
(17)ajrmufpl;
pl;av;NrdKUjrpf
teD;
(18)\awmif
pl;pl;av;NrdKUjrpf
ta&SUbufurf;
,H
(19)awmif
rsufESm
av;NrdKUkkjrpfem;
yg;kd;awmf"mwf
NydKif;wkdifapwD
a&Taus;rif; vQmawmf"mwf usdef;awmf&Sif
23/ uyuawmif
(uaygw*D&d)
24/ eE&|yAw
ckdrif;
25/ 0PyAw
odef;rif;
26/ 0g,kyP&
vufyef;onf
27/ od
ykPm;
28/ rmpeE
a&Taus;om;
29/ plV0P
usLx&Hrif;
30/ rmpe
a&Taus;om;
31/ om&
av;orm;
apmif;orm;
vif;wrif;
34/ om&rd*
Muufrif;
35/ *dE
0Heuf
36/ *EoD&d
O,smOfonf
q&mawmfpudE
ZD0gapwD
vnfkd;awmf"mwf av;NrdKUacsmif;?
*D0gapwD
vufr"mwf
vuf0Jykwfawmf ajrmufOD;NrdKU
"mwf
ta&SUrsufESm
vufrawmf"mwf (24)awmif\
ta&SUrsufESm
vusfmarmif;awmf av;NrdKUjrpf
armif;qGJapwD taemufurf;
vufoef;awmf vufoef;aoQ
"mwf
&GmteD;
vusfmvufkH; (27)\awmif
awmf"mwf
rsufESm
vusfmvufkH; (28)\awmif
awmf"mwf
rsufESm
ESmoawmf"mwf (29)\awmif
rsufESm
rsufvkH;awmf"mwf (30)\awmif
rsufESm
vuf0JrsufvkH; (31)teD;
awmf"mwf
0rf;awmf"mwf (32)awmif
rsufESmwpf*g
0kwf
vuf0Jawmif
(33)tyg;
awmf"mwf
ausmufOD;awmf (34)awmif
"mwf
rsufESm
yg;kyfawmf"mwf (35)ta&SUeE
yDwdjrpfem;
]]65}}
37/ rEm*D&d
38/ kv0u
ykPm;
vuf0JvufId;
"mwf
vufyef;onf eHkd;awmf"mwf
q&mawmfpudE
(36)awmif
rsufESm
(37) awmif
rsufESm
teD;
39/ *E&oawmif
*Rrf;orm; atmufrsufcrf; (38)awmif
(bm;rif;) awmf"mwf
rsufESm
rsufESmteD;
40/ a&Ekom&awmif jrif;rif;
v0Jyg;kd;awmf ajrmufOD;NrdKU
"mwf(yg;awmf awmifbuf
apwD)
(16)rkdifcefYt
uGm yg;awmf
&GmteD;
41/ a&omEk&awmif av;orm; vusfmykckH;
/
rsufESmt&yf awmf"mwf
42/ *Eygwvuf
olqif;&Jom; ajcId;awmf
(41)awmif
awmif? awmifykdY
"mwf
ta&SUrsufESm
i,f
tyg;
43/ tmumo
aA'ifwwf tmacgifawmf (42)ta&SU
ykPm;
"mwf
av;NrdKUjrpf
ta&SU
44/ *dE
zsHrif;
vufzsHawmf
(43)ta&SU
"mwf
rsufESm
45/ eEyAw
pyg;BuD;
ausmuftkHawmf (44)ta&SU
"mwf
rsufESm
46/ plV&o
&pfrif;
uHaumufawmf (45)awmif
"mwf
rsufESm
47/ 0Pom&
a&G;ukefonf z0g;awmf"mwf (46)teD;
49/ om&eEplV
csKd;rif;
50/ pepl V
Oa'gif;rif;
51/ eDvyAw
wHigonf
vusfmwifusd
awmf
ZPDom;
&ifkd;awmf
"mwf
57/ omem*
,kefrif;
58/ om&0P
BuHhqif
om;&ufawmf
"mwf
0rf;awmf"mwf
59/ om&0uawmif
52/ EyAw
53/ ZmkeDv
54/ pdEo&
55/ pdEom&yAw
awmif\ajrmuf
bufrsufESm
56/ {vmyAw
60/ aovyAw
48/ eEplV
Muufrif;
vuf0JaMumom; (47)awmif
"mwf
rsufESm
q&mawmfpudE
vusfmaMumom; (48)teD;
"mwf
tmusdwfawmff (49)awmif
"mwf
buf*g0kwfcGJ
(50)awmif
buf*g0kwf
cGJ
a&Taus;om; rsufarSmifawmf (51)ta&SU
"mwf
bufwpf*g0kwf
arsmufrif; OD;qufawmf
(52)ajrmuf
"mwf
bufwpf*g0kwf
Zifvpf
vnfkd;awmf
(53)ajrmuf
"mwf
rsufESm
pmr&DiSuf ESmrkd;awmf
ESbkdYawmf"mwf
eEyAwawmif
\awmifpl;
wpf,lZem
&Sdyifv,fem;
iwefo&J
acsmif;zsm;
(57)awmif
bufwpf*g0kwf
]]66}}
61/ *Eom&
62/ rd*eE
63/ eDvyAw
q&mawmfpudE
83/ rmCeE
cgrif;
84/ omvrd*
OAsKdif;rif;
85/ eEaro
86/ omvrd*
87/ eEyAw
88/ w&rd*
odef;rif;
Oa'gif;rif;
[oFmrif;
*sDrif;
89/ om&0P
orif
90/ eEplV
y'wfrif;
91/ oDvydXd
aA'ifwwf
ykPm;
NrdKifacG;
92/ if;rS*g0kwfcGJ
93/ pmk
94/ eEyAw
95/ if;teD;
awmifykdYi,f
96/ rveEplV
97/ cgEkrdXd
98/ umode
q&mawmfpudE
vusfmwef;acGYawmf wefckd;aus;&Gm
"mwf
teD;
wifNydKifawmf"mwf (83)teD;
AsKdif;awmf"mwf
em;oD;awmf"mwf (84)teD;
OD;qufawmf"mwf (85)teD;
tmusyf"mwf
vufsmovkH;awmf (87)ajrmufpl;pl;
"mwf
wpf*g0kwftuGm
wiftkHawmf"mwf (88)ta&SU
ajrmufpl;pl;
vuf0JovkH;awmf (89)ajrmufpl;pl;
"mwf
OD;&mZfawmf"mwf OFD;&mZfapwD
vuf0Jwef;acGU (91)ajrmufpl;pl;
awmf"mwf
(uif;awmif)
qifrif;
OD;uif;awmf"mwf (92)taemuf
3*g0kwf
(rkHpJuRef;)
tom;rJZmkyf em;arG;&if;awmf (93)teD;
"mwf
ykPm;
ckHcsifawmf"mwf (94)teD;
ckdrif;
cg;qpfawmf"mwf (95)ajrmufESpf
*g0kwf
pnf;'g;onf vufqpfawmf"mwf r,ljrpftaemuf
a&TOa'gif; vnfkd;awmf"mwf (97)ajrmuf
wpf,lZemcGJ
umodewkdif;?
]]67}}
99/
ud0*E
,kefrif;
em;vdyfawmf"mwf
100/ omvr,
awmif
101/ udEyAw
Muufrif;
wef;awmifawmf
102/ plVok0P
ykPm;
103/ ok0P
104/ [deo0
105/ em#*D&d
a&T[oFm
csDrif;
pmr&DiSuf
rsufuGif;awmf
"mwf
xdyfawmf"mwf
yg;kd;awmf"mwf
em;&Gufawmf"mwf
106/ 0g&DZv
110/ Eom&
tkd;xdef;onf &ifom;jrwfawmf
"mwf(&ifoJawmf
"mwf)
vuform; vusfmtusdwf
awmf"mwf
xif;acGorm; vuf0Jtusdwf
awmf"mwf
a&Torif
vusfm&ifom;
jrwfawmf"mwf
oHacGpGyf
&ifGefYawmf"mwf
111/ 0E
arsmufrif;
112/ emopde
a&TOa'gif;
107/ arC*d&d
108/ om&ukw
109/ eEukw
O,smOfonf pNrHKawmf"mwf
q&mawmfpudE
avmif;acsmif;?
&aohawmif
(98)ta&SU
wpf,lZemt&yf
bl;oD;awmif?
pkdifwif
*l0bk&m;teD;
(ykPm;uRef;NrdKU)
ausmufqdyf
"mwfawmif
ajrmuftyg;
(NydKif;awm)
o&ufcsKd&GmteD;
yef;eDvm&GmteD;
awmifem;&Gm
teD;
oJawmf&GmteD;
uPef;awmif
&GmteD;
txufjrwfav;
&GmteD;
(108)teD;
ajrmuft&yf
(109)ajrmuf
buftyg;
vuf0J&ifom;
(110)ajrmuf
jrwfawmf"mwf buftyg;
em;oD;awmf"mwf (111)ewfjrpf
113/ rv
q&mawmfpudE
y'wfrif;
tqkwfawmf"mwf (112)tyg;
(ewfjrpf)
114/ odEarC ief;rif;
b,fvufawmf (113)taemuf
"mwf
rsufESm(ewfjrpf)
115/ eEom&
udE&m
ajE"mwf
(114)ajrmuf
buftyg;
(ewfjrpf)
116/ oE0g&
0ufrif;
xdyfawmf"mwf
(115)ajrmuf
(armif;awm)
117/ odEeE
orif
ovkH;awmf"mwf (116)ajrmuf
118/ oEodE
pyg;BuD;
oJawmf"mwf
(117)
armif;awm
119/ omvrd*
zl;rif;
rsufkd;awmf"mwf (118)ajrmuf
(zm;rif;)
tyg;
armif;awm
120/ plVyAw
ykPm;
rdwfawmf"mwf
(119)armif
awme,f
121/ oDvmeEplV ZD0pkd;
0rf;awmf"mwf
(120)ajrmuf
tyg;
122/ *EeEplV a>rrif;
csufawmf"mwf (121)ajrmuf
tyg;
123/ rv
[dELewfom; OD;pGef;awmf"mwf (122)ukvm;
wefjrpfurf;
124/ rmCplV
qwfrif;
ikHcsifawmf"mwf (iusOfawmuf)
125/ arcplV
aus;jzLrif; vuf0JvufkH;awmf (124)armif
"mwf
awme,f
126/ eEyAw
&Sm;rif;
wvkH;awmf"mwf (125)ta&SU
ajrmufaxmihf
127/ om&0P ykPm;
OD;qufawmf"mwf armifawm
o&Dukef;abmif
]]68}}
128/ omv
129/ eE
130/ omvrd*
131/ eErd*plV
132/ umuar
CplV
133/ pdPomv
arC
134/ oE0&
q&mawmfpudE
a&Taus;rif;
rsufkd;awmf"mwf okH;rkdif?
armifawm
ckdrif;
yg;kyfawmf"mwf (128)teD;tyg;?
okH;rkdif?
armifawm
aA'iftwwf rsufpdawmf
(129)teD;tyg;?
ykPm;
"mwf
okH;rkdif?
armifawm
a&TusD;om; rsuf&pfawmf
(130)teD;tyg;?
"mwf
okH;rkdif?
armifawm
a&Tyef;xdrf wifzkdifawmf
OD;a'gif;apwD
om;
"mwf
armifawme,f
0Hrif;
tkd;xdrf;onf
om;
135/ *E0&awmif pyg;BuD;a>r
136/ r@om& a&TusD;om;
137/ r@plV
acguf,miSuf
rif;
138/ *ErE
OMoiSufrif;
139/ r@om& orif
140/ eE*E
&pfrif;
141/ pl V 0&
usD;armifkd
142/ eEplV
aA'iftwwf
ykPm;
143/ arCplV
aus;rif;
144/ cgPplV
OD;csKdrif;
wHawmifawmf
"mwf
145/ r@yAw
EGm;rif;
yg;ckdYawmf"mwf
146/ rmC0&
yef;yGwfonf rsufarSmifawmf
"mwf
O,smOfonf ykwfawmf"mwf
om;
NrdKifacG;
ykqpfawmf"mwf
147/ pEplV
148/ *EplV
149/ plVrmC
150/ eErmC
q&mawmfpudE
(143)awmif
rsufESm?
tkH;ywD;awmif
(144)ajrmuf
tyg;
(145)teD;
(146)teD;
(147)ajrmuf
tyg;
(148)ajrmuf
(149)ajrmuf
tyg;
(150)ta&SU
teD;
(151)ta&SU
teD;
(152)ajrmuf
teD;
(153)ajrmuf
teD;
(154)ajrmuf
teD;
eHawmf"mwf
(132)teD;
151/ cgPydXd
ukkd;"mwf
(133)teD;
152/ arCukw
a>ra[muf tcsif;awmf"mwf
usLx&Honf ESmoawmf"mwf
om;
av;orm; vuf0rf;awmf
"mwf
pmrif;
qH&pfawmf"mwf
oJawmf"mwf
(134)teD;
em;arG;awmf"mwf (135)teD;
vQmawmf"mwf
(136)teD;
153/ *EplV
cgrif;
OD;qufawmf"mwf
em;tkHawmf"mwf (137)teD;
em;vdyfawmf"mwf (138)teD;
xdyfawmf"mwf
(139)teD;
tmusyfawmf"mwf (140)teD;tyg;
tmacgifawmf"mwf (141)teD;tyg;
155/ eEr,
vif;,kdif
156/ eEom&
eEplV&aoh
tom;awmf"mwf
(om;zkH;? om;ykH
apwD)
ykckH;awmf"mwf
(155)ajrmuf
teD;
0ifoD;awmf"mwf (156)ajrmuf
wpf,lZem&Sd
ausmufawmf
awmif?taemuf
OD;jcm;awmf"mwf
]]69}}
q&mawmfpudE
t&yf
158/ cgPydXd
i&HUrif;
pmaigufawmf"mwf (157)teD;tyg;
159/ ZmkplV
uRJxD;
uefaumufawmf (158)teD;
"mwf
160/ *EcgkplV aus;rif;
vuf0Jykwfawmf (159)w*g0kwf
"mwf
161/ rmCpmk *sDrif;
ovkH;awmf"mwf (160)ajrmuf
162/ ESmoukw orif
tlrawmf"mwf
(159)ta&SU
ukvm;wefjrpf
urf;,H
163/ plVeE
udEomru jcifqD"mwf
(162)ajrmuf
jcaoFh
w*g0kwf
164/ eErmCplV ,kefrif;
rdwfawmf"mwf
(163)ajrmuf
w*g0kwf
165/ pErkud
uybk&m; om;ykHawmf"mwf (164)ukvm;
vufxuf plV
weftaemuf
eE&aoh
166/ pErmC
pyg;BuD;
OD;awmf"mwf
(164)ajrmuf
w*g0kwf
167/ Zmv*D&d
omau0 ovkH;jrifacgif
ausmufawmf
ykPm;
"mwf
awmifta&SU
pl;pl;
168/ Zm&DplV
usLx&Honf uHaumufawmf (167)ta&SU
"mwf
169/ om&rd*
olqif;&Jom; ovkH;awmf"mwf (168)teD;
170/ cgeom&rd* a&Tyef;xdrf vuf0JEkdYtkHawmf (169)ta&SU
onf
"mwf
ajrmuf
171/ pErd*
olaX;
vuf0Jvuf<u,f
"mwf(vuf<u,f
apwD)
172/ exydXdplV
173/
174/
175/
176/
177/
178/
179/
180/
181/
182/
183/
184/
185/
q&mawmfpudE
0uf
vuf0Jvufawmf (170)awmif
"mwf
bufwacg
bPDt&yf
eErmC
0Hrif;
0rf;awmf"mwf
(172)teD;tyg;
wacgbPDt&yf
eE*EplV 0H
eHawmf"mwf
(173)teD;
umv*E
&aoh
0ifoD;awmf"mwf (174)wacg
bPDtyg;
pEplV
wpfrif;
wifawmf"mwf
(175)tyg;
umvpm
EGm;vm;Oz ezkdYawmf"mwf
(176)teD;
kplV
wacgbPD
t&yf
pErmCplV jzL
OD;vTmawmf"mwf (177)teD;
wacgbPD
t&yf
ZmkarC odef;iSuf
em;oD;awmf"mwf (178)teD;
wacgbPD
t&yf
emw*EplV jrif;xdrf;
uHaumufawmf (179)tyg;teD;
"mwf
emoplV
NcdK;rif;
ykwfawmf"mwf (180)ta&SU
ajrmufwpf
*g0kwf
pdE0oplV ayG
csD;ykdufawmf"mwf (181)awmif
rsufESm
0pl V
jzL
ckHcsifawmf"mwf (182)awmif
rsufESm
okbmoplV orif
em;oD;awmf"mwf (183)awmif
rsufESm
0oplV
zsHrif;
vusfmvufzHawmf (184)awmif
]]70}}
186/ rEplV
187/ plV*E
tkd;xdrf;onf cg;qpfawmf"mwf
om;
csDwwf
paigufawmf"mwf
188/ *E e
ajymif
189/ emoplV
O,smOfonf ykwfawmf"mwf
190/ eE*E
aus;jzL
em;arG;awmf"mwf
191/ rmCplV
odaEmjrif;
yg;awmf"mwf
192/ plVeE
pyg;BuD;a>r
tlrawmf"mwf
193/ *EeEplV
ckdrif;
ykwfawmf"mwf
194/ om&rd*
vdyf
em;vdyfawmf"mwf
tHawmf"mwf
&ifikHawmf"mwf
q&mawmfpudE
rsufESm
(185)awmif
rsufESm
(186)awmif
rsufESm
(187)awmif
rsufESm
(188)awmif
rsufESm
(189)awmif
rsufESm
(190)awmif
rsufESm
(191)awmif
rsufESm
(193)awmif
rsufESm
(193)awmif
rsufESm
(194)taemuf
rsuf&pfawmf"mwf pErmCyAw\
taemufrsufESm
pEESmo
acguf&SmiSuf ESoawmf"mwf
(196)awmif
eEESmo
jrif;xdrf;
ausmuftkHawmf (197)taemuf
"mwf
ESmowplV a&Taus;om; em;arG;awmf"mwf (198)taemuf
eDomwyAw acsrif;
&Dawmf"mwf
ajrmufOD;NrdKU?
(o&Dawmf"mwf) bm;blawmif
*'*d&dawmif OD;a'gif;
OD;awmf"mwf
ajrmufOD;NrdKU
q&mawmfpudE
202/ 0dEom&
orif
203/ eEom&
ykoGif
204/ eE
a&Torif
205/ om&*'
awmifykwf
206/ pEom&
207/ pm&pE
208/ xkdawmif\
awmifrsufESm
209/ rmCydXd
iSufzsif;
ckdrif;
,kef
rPDom;
ta&SUbuf
vufzHawmf"mwf ajrmufOD;NrdKU
ta&SUbuf
vufqpfawmf"mwf (202)ta&SU
buf
ovkH;awmf"mwf (203)awmif
(a&Tawmifwif)
buf
ysm;ysOf;awmf"mwf (204)awmif
wacgyPd&yf
vufkHawmf"mwf (205)ta&SU
ykqpfawmf"mwf (206)awmif
&ifkd;awmf"mwf
vdyf
yg;kd;awmf"mwf
210/ rmC*E
211/ om&rdw
csDrif;
orif
212/ 0oFuw
awmif
213/ pErmC
ol<u,f
214/ arc0P
qif
oJawmf"mwf
vusfmvufqpf
awmf"mwf
vuf0Jarmif;
awmf"mwf
vif0Jajcoef;
awmf"mwf
0rf;awmf"mwf
215/ umu0#
vlrif;
pyg;BuD;a>r
216/ xkdawmif
zGwf
ajrmufrsufESm
217/ eEom&
arsmufrif;
218/ xkdawmif
orif
ajrmufrsufESm
(207)awmif
rsufESm
(209)taemuf
(210)awmif
(211)awmif
w*g0kwf
(212)ajrmuf
(213)taemuf
ajrmuf
vusfmvufol<u,f (214)ajrmuf
(vuf<u,fapwD)
uHaumufawmf
apwD
ovkH;awmf"mwf
ovkH;awmf"mwf a&eom&awmif
tyg;
]]71}}
219/ arC&
awmif
220/ pEud#
221/ *EeE
ief;rif;
pyg;BuD;
wif;usdwf
222/ rmCydXd
csKd;kd
223/ *E
'&,frif;
224/ *Eom&
0ufrif;
225/ arC0P
usD;rif;
226/ plVyAw
ykoGif
227/ o&*E
iSuf0g
ausmufkd;awmf
"mwf
0rf;awmf"mwf
vuf0JwifusD
awmf"mwf
uefaumufawmf
"mwf
rkwfqdwfawmf
"mwf
0rf;vkH;awmf"mwf
q&mawmfpudE
*'yAw"e
awmif
(209)ajrmuf
(210)ajrmuf
(210)ajrmuf
(210)ta&SU
awmifaxmifh
(223)ta&SU
pl;pl;
rsufkd;awmf"mwf (224)ta&SU
pl;pl;
ovkH;awmf"mwf (225)ajrmuf
teD;
vuf0Jajcrsufpd (226)ajrmuf
awmf
t&Dawmf"mwf
(t&DawmfapwD)
vufkH;awmf"mwf (vufkH;awmf
apwD)
235/ umu0P
239/ om&plV
240/ *'eEplV
241/ pEplV
umu0P xdyfawmf"mwf
&aoh
uRJxD;
uHaumufawmf
"mwf
0Hrif;
vusfm&ifkd;"mwf
iSufysif;
vuf0g;yg;ysOf;
awmf"mwf
vif;csOf
OD;qufawmf"mwf
orif
yg;kd;awmf"mwf
orif
om;awmf"mwf
242/
243/
244/
245/
a&TusD;
yl;rJ
usD;rif;
0ufrif;
236/ r*CplV
237/ om&*E
238/ pEydXd
om&yAw
p&*EplV
*'plVAE
0&*E
246/ om&*'V
ykPm;
247/ eHYom&
248/ eEplV
arsmuf
q&mawmfpudE
(234)ajrmuf
(235)ajrmuf
(236)teD;
(237)ajrmuf
(238)teD;
(239)ajrmuf
(240)ajrmuf
wpf,lZemrQ
t&yf
rkcfcawmf"mwf (241)ajrmuf
&ifkd;awmf"mwf (242)ajrmuf
om;awmf"mwf (243)ajrmuf
ausmufqpfawmf (244)ajrmuf
"mwf
ckHcsifawmf"mwf (145)ajrmuf
wpf*g0kwfcefY
wef;cGJawmf"mwf (246)teD;
r[mxD;bk&m;BuD;
a>rief;rif; tHawmf"mwf
cgrif;
ESHawmf"mwf
pmr&D
cgcsOf
iSufrif;
(tHawmfapwD)
awmif&yfteD;
(230)ta&SU
awmif
ovkH;awmf"mwf (230)rSajrmuf
uHaumufawmf (233)ajrmuf
"mwf
qHawmf"mwf
]]72}}
q&mawmfpudE
tcef;(14)
ppfawGuRef;&yf? wnfvwf"mwfawmf
]]"mwfarTawmfukd? vlY&GmewfxH? udk;uG,fjyefu
pdwfoefaomre? jzpfxtmkH? oabmcsKH
vlYbkHewf&yf? pGJvwfjA[m? ok'm0g[k
rSefpGma&mufu? xkd;ay;qG? r*f&zkdvfayguf
edAmefa&mufatmif? xGef;awmufa&mif0g
omoemukd? rSefpGmrvG,f? ig;axmifwnf?
xm;avrcRwf? bkHvlewfwkdY? tjrwfa'oem?
a[mazmfrkcs? rdefY[xkH;enf;? rSefrvTJwnf;/
(tHawmforkid ;f vuFmrS)
ol&d,emxrif; wnfxm;apjcif;
xkdxkdaom"mwfawmf (247)qlwkdYukd taomurif;ESihf xD;NydKifeef;NydKif
pkd;pHvsuf&Sdaom &ckdifbk&if ol&d,purif; (bDpD 316-272) onf vufcHcJh
&avonf/ xkdYaemuf udk,fawmfwkdif wnfEkdiforQukd wnfxm;cJhavonf/
q&mawmfpudE
tqufqufjyKjyifrIrsm;
rlvwnfpu apwDrSm EGm;vm;Ob wpfarmhcefYom &Sdacs\/ xkdY
aemufrS rif;tqufqufu jyKjyifapcJhonf/ xkdYaMumihf "mwfawmfapwDrsm;
rSm vlaerI ysUH ES&YH mXme? vlopl nfum;&mwkYd qku
d yk
d Bu;D rm;vmcJ&h avonf/
twddwfedrdwfjyjcif;wkdY &Sdacsu bkef;BuD; ylaZmfrIrsm;cJh&avonf/
ppfawGuRef;onf at'D wpf&mpkuyif tdEd,? tm&yfEkdifiHrsm;ESihf
yifv,furf;kd;wef;ul;oef;a&mif;0,frI wGifus,fvmNyD; jzpfonhftwkdif;
vlaerIvnf; &SdcJhav&m tkyfcsKyfa&;&mtjzpf uRef;pm;rsm;? trIxrf;rsm;
xm;&Sday;cJhonfom jzpfonf/ qHawmf&SifuRef;orkdif;t&qkdu xkduRef;wkdY
taumufXmersm; xm;&SdNyD;jzpf\/ xkdYaMumihf tdEd,rS bmoma&;t& ajy;
a&SmifcJhMuolrsm; xHrSvnf; "mwfawmfpaom bmoma&;ypnf;rsm;yg vuf
aqmiftjzpf tcGefb@mtjzpf ay;qufavhjyKvmaMumif; od&Sd&avonf/
at'D wpf&mpk aemufykdif;qkdvQifyif wwd,"n0wDacwf umvt
]]73}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
ajrmufOD;acwf tpDtrH
ajrmufOD;acwfwGif NrdKUwnf rif;apmrGef udk,fwkdifyifvQif EkdifiHawmft
wGuf bmom? omoemwkd;wufaprI? vkHNcHKNidrf0yfydjym;rI? EkdifiHawmf pnfyif
om,mrItwGuf tbufbufrSae BudK;yrf;cJhaMumif; ,Mwmusrf;wkdYu
axmufxm;csuft& awGU&ay\/ ajrmufOD;NrdKU xD;eef;wnfwHhap&efrSm
OD;&mZfawmifuRef;? rkHpJuRef;? ppfawGuRef;wkdYonf tc&m (tcsuftcsm)rsm;
jzpfacs\/ xkdYaMumihf r,ljrpfxd ulwkd;qufxm;\/ wyfom;? aoG;aomuf?
ukvm;ysKd(uavGysKd? umvom;? vIdif;p&mwyf)wyfrsm;ukd zGJYpnf;apmihfa&Smuf
apcJh\/ uvu? ukvm;acsmif;wkdYum; xkdpOfu ukvm;&ef umuG,f&ef
umuG,fa&; wyfpD;wyfeif;wkdYjzpfMu\/ uRef;pm;rsm;qkdvQifvnf; b*FgokdY
ppfcs&D mwkYd okid ;f wyf? av;wyfwu
Ydk dk OD;pD;cJMh u&aom wyfAv
dk rf sm;jzpfaMumif;
ukd awGU&av\/ 'g;ykdifBuD;rsm;vnf; uRef;pm;rsm; jzpfcJhMuaomaMumihf ,ck
wkdif xkdtrnfemrrsm; usef&SdwGif&pfaeayao;\/ ajrmufOD;acwf tpDtrH
ukd? r[m0d[u? emrowif;? aumif;eHYoif;? tcef; avhvmEkdifay&m\/
jrefrmNrdKU0efrsm;acwf
&ckdifrif;rsm; tkyfcsKyfa&;jywfpJcJhNyD;aemuf jrefrmNrdKU0ef(9)quf
tkyfcsKyfcJhMuonf/ if;NrdKU0efrsm;vufxuf ppfuJ? NrdKUolBuD;? &Gmpm;? &Gmacgif;
ponfjzihf wm0efcefYtyf trIxrf;&GufvmcJhMuavonf/ ppfawGuRef;
omoemaqmif&u
G cf surf sm;uku
d m; rSww
f rf;rSw&f m txl;tjym;rsm; rawGU&
]]74}}
q&mawmfpudE
tmusyfawmfukef;wpfavQmuf "mwfawmfrGrf;rHrI
ppfawGNrdKU taemufbuf&Sdukef;jrihfqkdvQif tmusyfawmf"mwf udef;0yf
&mjzpf tmusyaf wmfuek ;f [k wGiaf eao;\/ xk"d mwfrmS ewfjrpfoaYdk &muf
ukd;uG,fxm;&SdcJh\/ xkdYjyif "mwfOD;[l t"du& tav;xm;vmcJhMu\/
"mwfv,fuu
dk m; vusmf ovk;H awmf"mwf [lvnf;aumif;? "mwfq;Hk uku
d m;
"mwfv,ft&H apwDawmf[kvnf;aumif; ,lqMu\/ ,ck t"d|mefausmif;
ajrmufbufwiG f apwDtBu;D ti,fEpS v
f ;Hk jzpf\/ xkad pwD ta&SUbuf&dS apwD
(4)qludk wift"Hk mwf[k ,lqajymqkad eMu\/ vuf0o
J vk;H awmf"mwfuu
dk m;
uefawmfBu;D &m[kaxmifh wnf&\
dS / tESpEf pS f tvv anmifyifrsKx
d m;jcif;
cHcJh&ojzihf ppfawGNrdKUwnfcJhNyD; tESpf(104)wkdif wdrfaumaecJh&\/ ou
&mZf (1291)ckESpf? (c&pf at'D 1930 ckESpf)urS "mwfawmfuGefYjrL;vmcJh
q&mawmfpudE
]]75}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]76}}
q&mawmfpudE
qkdcJhonf/
(rSwfcsuf-bkrdy&dwfukd oD;jcm;azmfjyay;rnf)/
q&mawmfpudE
]]77}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]78}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]79}}
q&mawmfpudE
tcef;(16)
vuf0o
J vk;H awmf"mwfjzpfpOf
xl;cReaf om Ak'b
mom0ifwpfa,mufjzpfonfh oD&"d rmaomurif;Bu;D
onf "mwfawmfrsm; jzefYa0jcif;paom omoemjyKvkyfief;wkdYukd us,fjyefYpGm
aqmif&GufawmfrlcJhonf/
oD&d"rmaomurif;BuD; omoemjyK&mwGif &ckdifa'oonfvnf; yg0if
cJhonf/ jrwfpGmbk&m; &ckdifa'ookdY <ua&mufvmpOfuvnf;? Ak'tarG? "r
tarG? oHCmhtarGrsm; &ckdifwGif <uif;usef&pfcJhavonf/ bk&m;&Sif<ua&muf
pOf Asm'dwfpum;TefMum;awmfrlcJhonf/ &ckdifjynf igbk&m;EkpOf usif
vnfczhJ ;l aom b0rsm;pGm &Scd zhJ ;l onf/ xkad e&mtcsKUd tcsKUd igbk&m; y&deAd m ef
0ifpNH y;D aemuf? qkid &f mqkid &f m"mwfawmfrsm;ukd Xmyem apwDb&k m; wnfxm;
ukd;uG,fMuayvdrfhrnf ponfjzihf Asm'dwfay;awmfrlcJhonf/ bk&m; &Sif\
Asm'dwfpum;wkdYonf omoemawmf ou&mZf (222)ckokdY ta&mufwGifrSef
vmcJhonf/ us,fjyefYpGm omoemjyKcJhaom oD&d"rmaomurif;BuD; jzefYa0
vSL'gef;cJah om "mwfarGawmfrsm;onf &ckid jf ynftESaYH &mufco
hJ nf/ ,ckppfawG
NrdKUjzpfay:vmrnfh ppfawGuRef;okdYvnf; a&mufcJh&onf/
yx0Dtajctaet& xkdtcsdefu ppfawGuRef;onf rQxd us,fjyefY
vdrfhrnfr[kwfaomfvnf; uRef;\ausmkd;jzpfaom uRef;ukef;kd;onfum;
&Sdaevdrfhrnf/ uRef;ukef;kd;teD;tem;wGif &ckdif&Gmrsm; [kdwpf&Gm onfwpf&Gm
ESifh BuKd ;Mum;BuKd ;Mum;&SMd uayvdrrhf nf/ xku
d Re;f uke;f k;d uRe;f \ tjrifyh idk ;f awmif
uke;f k;d ukd xkt
d csed u
f plVeEmawmifuek ;f [k ac:cJo
h nf/ aemifwiG f tmusw
d f
awmf"mwf? tmusw
d af wmf&mG ukd taMumif;jyK tmusw
d af wmfuek ;f [k ac:wGif
vmcJhonf/ (tHusdef;awmf"mwf[kvnf; ,ck"mwfOD;apwDawmfukd ac:qkdMu
onfqkd\/
,if;tmusdwfawmfukef;\ ajrmufbufykdif; plVeEmyAwawmifukef;
i,fonf teD;tem;&yf&Gmrsm;twGuf tjrifhqkH;? tMunfvifqkH;ae&mwpfck
jzpfonhftavsmuf oD&d"rmaomurif;BuD; jzefYa0vSL'gef;cJhaom "mwfarG
awmfwpfqlonf xkdae&m udef;0yfwnfxm;&ef tpDtpOfuscJhonf/ xkd
"mwfawmfum; jrwfpmG bk&m;ocif\ vuf0o
J vk;H awmfrS jzpfay:vmaom
q&mawmfpudE
vuf0JovkH;awmf"mwfyifjzpfonf/
vuf0JajcovkH;awmf"mwfukd wnfxm;awmfrlNyD;aemuf &ckdifbk&ift
quf q uf acwf t quf q uf jyKjyif r G r f ; rH v mcJ h M u&m &ck d i f o u & mZf
(947)ckESpfwGif &ckdifbk&if rif;zavmif; (oD&dol&d,pEr[m&mZm)onf
'kwd,tBudrf jyefvnfwnfxm;ukd;uG,fcJhjyefonf/ &ckdifwkdY\ aemufqkH;
bk&ifonf (1146)ck? jymokv
d qkwf (7)&uf? paeaeYwiG f jywfawmufco
hJ nf/
txdef;tuGyf rwnfNidrfaom wkdif;jynf bmoma&;? pD;yGm;a&;paom
ta&;tcif;wGifvnf; wnfNidrfrIr&Sd ,kd,Gif;ysufpD;&onfrSm rqef;yg/
txdef;tuGyfr&SdjyKjyifol uif;rJhaom txJwGif yg0ifchJ&aom ovkH;awmf
apwDonf ESpaf ygif;&mESicfh sv
D mvQif anmifrsKcd &H aomb0okYd a&muf&cdS o
hJ nf/
a&S;,cif apwDvnf;aumif;? Aka'garmfapwDvnf;aumif;? &ckdiftrsKd;
om;jzpfaom &[Emt&SifopA@0rax&fonf oDwif;okH;aexkdifcJhzl;
onf/ rif;om;b0rS &[ef;b0 ul;ajymif;vmaom OD;om&vuFm q&m
awmfBuD;oHCF&mZm*kdPf; omoemykdifq&mawmfBuD; OD;om&ar"m? ipkdif;
acsmif;Zmwd trnfrod emZdq&mawmfBuD;? ppfuJq&mawmfBuD; OD;em *
paom rax&fjrwfrsm;wkdYonfvnf; awm&yfaecJhzl;onf/
ovkH;awmf"mwf uGefYjrL;xGef;awmufjcif;
(1291)ckEpS w
f iG f tmusw
d af wmfuek ;f "mwfv,fapwDawmfudk ausmif;
q&mBu;D OD;apmvSjzL Bu;D rSL; jyKjyifMuonf/ xkad *gyutvkyu
f dk qufcaH om
q&mBu;D OD;cspOf ;D ESifh OD;owk;d ckid ?f OD;armifjzLacs? q&mBu;D OD;irJ?ausmif;q&m
BuD; OD;omausmfwkdYu acgif;aqmifum jyKjyifwnfaxmifMuonf/
anmifrsKu
d ,
G af ysmufaeaom vuf0o
J vk;H awmf"mwfapwDjrwfae&mrS
rD;awmufrD;vQHuJhokdY w0if;0if; wxdefxdef a&mifjcnfhvQHwufNyD; "mwfawmf
uGefYjrL;onfukd rMumcP zl;jrifMu&aomfvnf; "mwfuGefYjrL;onf[lum;
rnfolrQ owdrxm;rdMuacs/ wpfaeYwGif tNidrf;pm; OD;pHxGef;OD;ESihf taygif;
ygwkYd zl;awGUMu&onf/ xkt
d cgrS "mwfv,fapwDawmf a*gyuvlBu;D rsm;tm;
taMumif;Mum;ojzihf vlBuD;rsm;vnf; zl;awGUMu&jyefonf/ okdYESihf anmifyif
ukd ckwfxGif&Sif;vif;Mu&m ,cifapwDysufrS tkwfausmufrsm;ukd awGU&vsif
ae&m apwDbk&m;"mwfawmf{uef&Sdvdrfhrnf[k qkH;jzwfwl;azmfMuonf/
anmifyiftjrpfrsm; jzwfawmufjcif;? BudK;csnfjcif;? vlwkdYjzihf BudK;ukd qGJiif
]]80}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
xD ; awmf w if v S L jcif ;
(1294)ckESpfwGif abmufoD;pk&yfuGufrS aMu;oGef;ynm&Sif OD;zkd;
a,mufauonf aMu;oGef;ynmjzihf aMu;xD;oGef;vkyfcJhonf/ trsm;pkaygif;
xD;awmfukd vSL'gef;ylaZmfcJhMuonf/
(xD ; awmf " mwf y k H I )
(xD;0ifkd;ukd aemuf OD;pHxGef;atmifu jyKjyifrGrf;rHay;cJhonf/)
]]81}}
q&mawmfpudE
rD;xGef;toif;jzihf rD;ylaZmfjcif;
urmppfBuD;ajyNidrf;NyD; (1949)ck? Zlvkdifv(20)&ufaeYwGif OD;atmif
oef;? OD;atmifxeG ;f ckid ?f OD;OD;apm? OD;atmifxeG ;f OD;(rdZ)H ? OD;a&TjzL? OD;MumxHeG ;f NrKd ?
OD;vSxeG ;f jzL(gbDtpdk )D ? OD;xGe;f atmifjzL(a&Tyef;xdr)f q&mwku
Yd rD;xGe;f toif;
zGJYpnf;NyD; npOf vQyfppfrD; ylaZmfMuonf/
tjcm;vl r sm;
OD;vSxGef;jzL\apwemaMumihf tmkPfcH"rmkHBuD;onfvnf;aumif;?
OD;xGef;atmifjzL\ o'gw&m;aMumihf Z&yfwpfaqmifESihf bk&m;&ifbwfjyif
(&ifjyif)awmfudk orHwvif;cif;jcif; paom vSL'gef;rIrsm; jzpfay:vm&onf/
yxrtBudrfa&TouFef;uyfvSLjcif;ESihftwl jzpfay:vmaom
wk d ; csJ U vk y f i ef ; rsm;
OD;MumxGef;OD; BuD;rSL;NyD; apwDawmfukd tNrJwrf;xdef;odrf;apmihfa&Smuf
rGrf;rHjyKjyifvmcJhygonf/ rsm;rMumrD tcsdefrSmyif OD;MumxGef;OD;wkdY OD;pD;aom
tzGJYonf apwDawmftm; yxrtBudrf a&TouFef;uyfvSLylaZmfjcif;udpNyD;
ajrmufatmifjrifcJhonf/
(1967)ckESpf? Ekd0ifbmv(1329-ck? wefaqmifrkef;v)wGif OD;MumxGef;
OD;u xdef;odrf;apmihfa&Smuf&onfrSm wm0efBuD;av;vSojzihf NrdKUvkH;uRwft
pnf;ta0;zdwfac:NyD; NrdKUvlxkokdY vTJtyfcJhonf/
xkdtcsdefrSp NrdKUvkH;uRwfyg0ifaom a*gyutzGJYukd OuX OD;atmif
bef;? twGif;a&;rSL; OD;OD;apm yg0ifaom aumfrwDwpf&yfukd ,m,DzGJYpnf;
ay;cJhonf/
(1960)ck? arv(10)&ufaeYwGif rBuHKpzl; jyif;xefaom avrkefwkdif;
wkdufcwfvmonhftcg tmkHcH"rkHESifh a':rapmOD;vSL'gef;aom orkwfodrf
rsm; ysufpD;,kd,Gif;cJh&onf/ okdYaomf csufcsif; rjyKjyifEkdifao;&um; tiftm;
&Sdap&ef tpDtpOfrsm;ukd aqmif&GufcJhMu&avonf/
Ou| OD;atmifbef;ESihf twGif;a&;rSL; OD;OD;apmwkdYu ,m,DaumfrwD
rsm; usO;f ajrmif;onft
h wGuf us,jf yefpY mG jyKvyk af qmif&u
G Ef idk &f ef NrKd Ua&me,f
yg zdwaf c:Ny;D (1969)ck? arv (10)&ufaeYwiG f a*gyutzGYJ trIaqmifaumf
q&mawmfpudE
rwDukd jyefvnfzGJYpnf;cJhMuonf/
vuf0JovkH;awmf a*gyutzGJU
ovkH;awmfa*gyutzGJY trIaqmif
1/
2/
3/
4/
5/
6/
OD;pHausmf
OD;xGef;atmifckdif
OD;ausmfjzL
OD;bvl;atmif
OD;armifomEkdY
OD;apmvSatmif
(Ou|)
('k-Ou|)
('k-Ou|)
(twGif;a&;rSL;)
(wGJbuftwGif;a&;rSL;)
(b@mxdef;)
aumf r wD v l B uD ; rsm;
1/ OD;vlb
2/ OD;om'kdatmif
3/ OD;jromxGef;
4/ OD;eDxGef;OD;
5/ OD;pdefBuD;
6/ OD;xGef;vSatmif
7/ OD;a*gif;aysmif
8/ OD;oHoD;atmif
9/ OD;armifOD; (Muufukdif;wef;)
10/ OD;armifeD
11/ OD;atmifyef;ckdif
12/ OD;xGef;om
13/ OD;vkH;om (pm&if;ppf)
t&ef a umf r wD
1/ OD;armifOD;ausmf
2/ OD;omZHvS
3/ OD;xGef;oma0
]]82}}
q&mawmfpudE
4/ OD;zavmif;jzL
5/ OD;atmifxGef;jzL
6/ OD;vSjratmif
7/ OD;armifjzL
8/ OD;armifxGef;atmif
9/ OD;pkd;azmf
10/ OD;xGef;atmifjzL
11/ OD;at;xGef;
12/ OD;armifomatmif
13/ OD;a'gif;vSatmif
14/ OD;eDvSatmif
15/ OD;atmifpdefvS
16/ OD;xGef;vSOD;
17/ OD;armifaysmh
18/ OD;OD;omxGef;
19/ OD;ba'gif;
20/ OD;armifausmfatmif
21/ OD;armifpHvS
wkdYtm; wkd;csJUzGJYpnf;cJhMuonf/ a*gyu trIaqmif aumfrwDukd
(3)ESpfwpfBudrf a&G;cs,fwifajrmufMu&ef jzpfonf/
q&mawmfpudE
tmkHcH"rmkHtopf aqmufvkyfvSL'gef;jcif;
(1978)ckESpfwGif ukef;awmf&Sd ,ckvuf&Sd tmkHcH"rmkHBuD;ukd NrdKU
a&m e,fyg apwem&Sifrsm; pkaygif;aqmufvkyfcJhMuonf/ ("mwfykH I)
wkd;yGm;vmaom taqmufttkHrsm;
Xmyemrsm; xyfrH&vmjcif;
txufyg a*gyutzGJYrS apwDawmfukd jyKjyifxdef;odrf;vsuf&Sd&m?
(1971)ckESpf rwfvwGif apwDawmf\ &ifjyifawmfukd wkd;csJUjyKjyifMuonf/
qGrf;wifpGefY? yef;wifpGefYypfonfbuftykdif; tkwfwHwkdif;ukd jyKjyifpOf if;ae
&mrS aiGqif;wk(3)yg;? aMu;qif;wk (1)yg;? aMu;MuKyf(1)? aiGxkH;Al; (2)? a&T
aygufaygufyiG ?hf (115yGi)fh ? aiGaygufaygufyiG (hf 2)yGi?hf aiG'*Fg;? aMu;'*Fg;rsm;ukd
&&SdcJhMuonf/ if;ypnf;rsm;ukd trsm;jynfolrsm; zl;ajrmfMunfkdMuNyD; Ou|
OD;pHausmfvufxJwGif xdef;odrf;vsuf&SdcJhonf/ (Xmyemypnf;tcsKdU tylaZmf
cH "mwfykHI)
]]83}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
ppfawGNrdKUe,fvkH;uRwf&yfuGuf aus;&Gmtkyfpk
ukd,fpm;vS,frsm; rsufESmpkHnD tpnf;ta0;rS
wifajrmufay;tyfaom vuf0JovkH;awmfbk&m;
a*gyutzGJU? ,ckvuf&Sd trIaqmifvlBuD;rsm;
ZD0dw'ge ig;&SifvTwfyGJ
om;iSuf wd&pmefvTwfyGJ
oHC'geqGrf;auR;yGJ paomyGJrsm;jzihf ESpfpOfpnfum;okdufNrdKufpGm
usif;yavh&Sdonf/ ("mwfykH I)
EI d ; aqmf j cif ;
orkdif;0if ovkH;awmf"mwfonf ESpfumv&SnfMumvmcJhNyD; jzpfygonf/
qufvufvnf; aemufaemif omoem&SnfjrihfMumatmif trsKd;bmom
omoemwm0efrsm; rvpf[if;&atmif &ckdifvlrsKd;rsm;? &ckdifa'oae vlxk
rsm;? Ak'bmom0ifrsm; qufvufxrf;aqmifqihfyGm;Mu&ef rsm;pGmwm0ef&Sdyg
onf/
orkdif;0if ovkH;awmfbk&m;onf uefawmfBuD;ESihf eD;uyfpGm wnf&Sdae
ygaomfvnf; azmifpD;&if; a&iwfqkdovkd aEG&moD usvQif uefawmfBuD;\
a&cef;ajcmufrIjyem? ppfawGNrdKU\a&&Sm;yg;rIjyemaMumihf ovkH;awmf
bk&m;vnf; a&jywfvwfrI? rvkHavmufrIrsm; ESpfpOfBuHKawGUae&ygonf/
bk&m;twGuf? bk&m;zl;rsm;twGuf? oHCmawmfrsm;twGufESihf bk&m;yGJjyKvkyf
&eftwGuf a&tcuftcJrsm;pGm &Sdae&m ,if;a&cufcJrIjyemtm; ajz&Sif;
Ekdifaom a&onf toufqkdouJhokdY toufukd ay;vSL&ma&mufaomaMumifh
ZD0dw'geac: rwmO'u'ge a&tvSL&Sifrsm; ay:xGufvmygap[k ed*kH;csKyf
wkdufwGef;a&;om;vkduf&ygownf;/
a*gyutzGJY\awmif;yefavQmufxm;csuft&
NrdKUe,foHC0efaqmif tzGJYrS a&G;cs,fcsD;ajrmufay;tyfaom
tNrJwrf; Mo0g'p&d,q&mawmftoQifoljrwfrsm;
1/
2/
3/
b'Ewdavmu"r? o&ufawmausmif;wkdufq&mawmf?
b'E0drv? "mwfv,fausmif;wkdufq&mawmf?
b'EyndNEd,? ovkH;awmfausmif;wkduf q&mawmf?
1/
2/
3/
4/
5/
OD;armifOD;ausmf
OD;bvl;atmif
OD;OD;ausmfpdef
OD;kdZHatmif
OD;atmifxGef;jr
(OuX)
(twGif;a&;rSL;)
('k-twGif;a&;rSL;)
('k-twGif;a&;rSL;)
(b@mxdef;)
aumf r wD r sm;
1/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/
9/
10/
11/
12/
13/
14/
OD;bufum;
15/
OD;vSapmom
OD;umvm
16/
OD;atmifomausmf
OD;jynfpkd;atmif
17/
OD;armifjrxGef;
OD;a&Tausmf
18/
OD;armifeD
OD;ausmfvSarmif
19/
OD;zkd;jr
OD;armifapmvS
20/
OD;armifoef;
OD;a&TomEkdY
21/
OD;a'gif;vSatmif
OD;pHatmif
22/
OD;vSausmf
OD;xGef;vSjzL
23/
OD;omat;
OD;xGef;om
24/
OD;armifvSpdef
OD;armifpdefvS
25/
OD;armifpdefvS
OD;at;xGef;
26/
q&mBuD; OD;atmifa&T
OD;armifaysmh
27/
q&mBuD; OD;ausmfaZm
OD;OD;omZH
wkdYjzpfMuonf/
ovkH;awmfbk&m;\ Ak'a0,sm0p wkd;wufa&;? bk&m;pnfyifa&;?
ukokdvfyknyGm;rsm;a&;twGuf pdwfyg0ifpm;ol rnfolrqkd vufwGJyg0ifMuyg
&ef a*gyutzGJYrS tNrJwrf; wHcg;zGihfvsuf BudKaeygonf/
]]84}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
2/
oD&d"rm rif;&mZmum;? o'gAv0? edaj*m"aMumihf? "ruEm? aypm
taygif;? &Spaf omif;av;axmif? jynhpf aHk tmifvQi?f &nfaqmifapvTw?f tZm
wowf\? &Snfvwfokd0Suf? rysufXmyem? "mwfrsm;pGmukd? azmfuma&wGuf?
jcifhcsufrvpf? &Spfp&Gwftm;? wkdif;jrwfukd;jynf? apwDwnf&ef? a&TayrGefjzihf?
oHawmfqifh? *kPfwifh"n? ol&d,pu? &mZnvQif? wd&[Em? 'kwd,
Amukvm? ax&fr[mtm;? avQmufumOD;wif? yifhaqmifusifaomf? aumif;
uifxuf0Vm? ewfjA[mwk?Yd a&mifjzmxdev
f if;? ylaZmfjcif;jzih?f &Sirf if;"mwfppf
247 ukd? Asm'dwfTefjy? &yfa'ookdY? csD<uykdYaqmif? u&0dwfazmifjzihf? awmif
awmfomvS? eEplV? yAwukef;? 0JovkH;"mwf? apwDjrwfukd? a&mufvwfom
oem 222-ckESpf? ou&mZfrSm? tZwmjyif0ef;? pufaexGef;vnf;? udef;cef;
jywfa<u? IoHa0jzihf? ESpf&SnfvGefajrmuf? av;NrdKUa&mufacwf? oMupfaemuf
]]85}}
q&mawmfpudE
tcef;(17)
"mwktusK;d rsm;&m
tusK;d &nfarQmv
f Quf
bk&m;&SifwkdY yGifhxGef;ay:aygufvmcJh&jcif; okH;yg;&Sd&m avmuvlom;
wkdY tusKd;twGufvnf; wpfyg;tygt0ifjzpfavonf/ xkdYaMumihf bk&m;jzpf
onfrSp y&dedAmefjyKonfhwkdifatmif (45)0gywfvkH; qkH;ra[mMum;cJhav
onf/
xkdrQjzihf tm;r& wif;rwdrfao;&mum; omoemt&SnfwnfwHha&;t
wGuf "r0de,rsm;ukd xm;&pfcJhavonf/ bk&m;ukd,fpm; usef&pfapcJhjcif;yif
jzpf\/ y&dedAmefjyKoGm;NyD;aemufvnf; ukd;uG,f&pfMuap&efiSm? "mwfawmf
rsm;ukd xm;&pfcJhavonf/
taMumif ; um;
]]igbk&m; rMumcif y&dedAmefjyKrnfjzpf&m? omoemonf tvkH;pkHaom
t&yfrsufESmokdY rysHUESHYao;ojzihf y&dedAmef,lvifhupm; rkHnif;aphcefYrQaom
"mwfawmfukdyifvnf; yihfaqmifMuum rdrdwkdY\ae&m apwDwnfxm;
ylaZmfMujcif;aMumihf vltrsm; ewf&Gmok*wdokdY vm;a&mufMuapownf;
[k &nf&,
G u
f m o&D& "mwfawmfrsm; tqlqu
l jJG ym;&ef t"dXmefawmfryl gav
onf}}[k qkd\/
q&mawmfpudE
apwDwnfxm;ylaZmf&jcif;
x'bmyH "ma&wdwd"mwk/ "mwfqkdonfrSm tkd;ukdqkdvkd\/ cufrm
aomtjzpfukd aqmifwwfaomaMumihf tkd;ukd "mwf[k ac:onf/
(vuf0Jaemf&xmu? 1123 ckESpfar;? cifBuD;azsmfajzqkdcsuf)
tkd;qkdwkdif; "mwf[k rqkdvkdyg/ udavom tmoa0guif;NyD;aom
yk*dKvfjzpfjcif; oN*K[f&mrSrNydKruGJ "mwfcJ"mwfom;rsm; usef&pfjcif;? xl;uJ
aom obm0&Sdonhf zsufNzdKr&Ekdifaom t&m0wKjzpfjcif; paom *kPf0dao
o&Sdyk*dKvfrsm;\tkd;om jzpfavonf/
xkdtkd;"mwfcJukdyifvQif bk&m;&Sifu t"dXmefjzihfxm;&pfcJh&mjzpf
tarGawmfu,
dk pf m;awmf[k ac:qkad vonf/ tarGucdk ,
H Ml u&olrsm;rSm bk&m;
wynfhom;rsm;om jzpfacsonf/ xkdYaMumihf bk&m;&Sif\tarGukd apwDwnf
xm; ukd;uG,ftyfayonf/
]]xkdapwD tMuifolwkdYonf yef;ukdjzpfap? eHYomukdjzpfap? eHYomrIefYukd
jzpfap? wifvSLjcif;? &Sdckd;jcif;? pdwfjzihfMunfkdjcif;onf MumjrifhpGmaomumv
ywfvkH; xkdolwkdYtm; pD;yGm;csrf;omtvkdYiSm jzpfvdrfhrnfqkd\/}}
apwDudk awGUjrifz;l arQm&f vQif apwDonf bk&m;&Si\
f apwDjzpfonf/
xkdapwD vltrsm;wkdYpdwfu MunfkdrIjzpfMu&vQif wrvGefaumif;aom
vm;&mewfjynfokdY a&mufMu&onf/ okdYtusKd;ukd &nfarQmf bk&m;&Sif\
"mwfawmfukd apwDwnfxm;jcif;? ylaZmfukd;uG,fzl;arQmfrIjyKjcif;iSm xkdufvS
aMumif;jzihf tmeEtm; a[mMum;csufjyKcJhayao;\/
(Ek d i f i H a wmf Ak ' 0 if )
okwfr[m0gtXuxm
Ak'0ifygVdawmf "mwkbmZed,cPf;ESifhSd azmfjyjcif;jzpfonf/
]]86}}
q&mawmfpudE
"mwfapwDa[mif;ukd azmfxkwfokwfoif&jcif;tusKd;
uybk&m;\ a&TapwDukd apwD[l rrSwfxifawmhbJ? ewfpif?
ewfuGef;tjzpfom ukd;uG,fvsuf&SdaeMuonfukd bk&m;a*gwr ukd,fwkdif
C#Dum&okwu
f dk a[mawmfral vonf/ xkaYd emuf wefc;dk jzihf apwDudk xif&mS ;
pGm (azmfxw
k v
f su)f odYk oabm&Sad om ylaZmfxu
dk af ombk&m;&Siw
f \
Ydk apwD
awmftm; ylaZmfjcif;onf oihfavsmfonfomwnf;-[k rdefYawmfrlav\/
bk&m;ukd ylaZmfaomol\ukokdvfukd rQ&Sd\[k wpfpkHwpfOD;rQ ra&wGufEkdif
qkd\/ xkdYaMumihf a&S;a[mif;apwDwkdYukd azmfxkwfjcif;? bk&m;orkdif;a&;om;
jyKpkjcif;jzihf tusKd;aus;Zl;&Sdayownf;/
(od'wfbk&m;vufxuf wumwpfOD;)
(apwDa[mif;udk jyKjyifokwfoif&jcif;)
94 urmxuf? od'wfbk&m;yGifh y&dedAmefjyKcJhaomf "mwfawmfwkdYukd
apwDwnf ukd;uG,fcJhMuavonf/ &SnfMumaomtcg awmawmifNcHKydwf
aygif;zkH;vTrf;avojzihf o'g&SdolwpfOD;u ckwfxGif&Sif;vif;? jrufEkwf?
tkwfausmufwkdYjzihf zmax;rGrf;rHavonf/ aumif;rIaMumihf rsufarSmuf
tema&m*guif; touf&SnfpGm aecJh&\/ aovGefaomtcg ewfjynf
jzpf&\/ 94 urmywfvkH; i&JokdYrvm;&NyD/
a*gwrbk&m;vufxufta&muf vljzpfvmaomf t&G,fa&mufvQif
&[ef ; jyKav\/ rMumcif &[E m jzpf v Qif rd r d a umif ; rI u k d OmPf j zih f
atmufarh&m ]]ylaZmftyf ylaZmfxu
dk af om bk&m;ESifh wynho
f m;wkt
Yd m; ylaZmf
jcif;jzihf ra&wGufEkdifaomtusKd;ukd &&SdaMumif;}}odawmfrlav\/ xkdtcg
0rf;ompGmjzifh trsm;odapvk
d atmufygtwkid ;f xkrd ax&f(okocurax&f)
onf xkwf[av\/
ylZm,aw ylZm&a[m? Aka'p,'d0om0au?
eowm yknocFgwkH? r rwrbdauepd/
('gezvk y w d u srf ; rS )
q&mawmfpudE
]]87}}
q&mawmfpudE
bk&m;zl;apwDylaZmf&ef EId;aqmfwkdufwGef;&jcif;
a,mapyl a Z,or K ' H ? wd X H E H avmuem,uH /
"mwk o moyrw H y d ? ed A L wyd yl Z a,/
oar p d a w y om'rS D ? orH y k n H r[* w H /
wom xlyH u&dwGme? ylaZ[d Zde"mwfwka[m/
(ax&myg'gef tXuxm)
jrwfpGmbk&m;vnf;aumif;? ukd,fpm;awmf? qif;wkawmf? apwDawmf
vnf;aumif; ylaZmfMuukeaf om Ak'b
mom0ifwo
Ydk nf ,aeYwidk f o'myGm;um
zl;jrifjcif;? ylaZmfjcif;rsm; jyKvsuf&SdaeMuwkef;yifjzpfav\/ xkdxuf *kPf
awmfxifxifxm;wwf? apwemxm;wwfvQifum;? ykd aus;Zl;rsm;ayao;
onf/ xkaYd Mumifh bk&m;*kPw
f pfcck u
k dk tmkjH yK ESv;Hk oGi;f vsuf zl;ajrmfEidk Mf u
vQif twkdif;rod aumif;vSonfomwnf;/
bk&m;zl;oGm;&m ajcwpfvSrf; vSrf;wkdif; wpfodef;ru tusKd;rsm;av
&m rnfolonf roGm;vkdbJ &SdtHhenf;? bk&m;ukd,fwkdif bk&m;zl;oGm;oifh&m
tpdZ[dwXmersm;ukd a[mazmfeT jf ycJo
h nf[k rqkEd idk ?f aumif;aomaojcif;?
vm;&m*wdaumif;jcif;? ewf&Gmok*wda&mufjcif; tusKd;om&Sday\[k bk&m;
&Sif a[mMum;cJhNyD; jzpfavonf/
,ckuo
hJ Ykd vuf0o
J vk;H awmf"mwf orkid ;f ukd od& apwemxufoefpmG
bk&m;zl;oGm;vko
d rl sm;rSm qkv
d Qiu
f m; tb,frmS tusK;d rJyh gtHeh nf;/ bk&m;&Sif
ukd,fwkdif a&S;a[mif;apwDrsm;ukd azmfxkwf tuRwfw&m; &apcJhzl;onf/
om"uxif&Sm;aeNyDjzpf\/ ,ckvnf; bk&m;orkdif;ukd azmfxkwfvsuf zl;ajrmf
EkdifMuap&ef wkdufwGef;&jcif;rSmykd o'gMunfkdvmap&ef jzpfavonf/
oDvuefygVdawmf NrdKUpm;BuD;wpfOD;jzpfol aomP'@onf bk&m;&SifxH
zl;jrifroGm;bJ aevmcJh\/ wpfaeY NrdKUpm;ae&mokdY bk&m;<ua&mufcJhav\/
vltrsm; bk&m;zl;oGm;Muonfudk jrif if;vnf;vku
d yf goGm;av\/ tcsKUd u
if;tm;wm;jrpfMuav&m bk&m;&Sif\orkdif;taMumif;ukd ajymjy rdrdtvkd
okdY qGJaqmifEkdifcJhav\/ xkdtcg wm;jrpfolwkdYu ]]aomP'@ NrdKUpm;BuD;
ajymwkid ;f qkv
d Qif ,lZem wpf&myif a0;vSap? o'gw&m;&So
d q
l v
dk Qif vrf;um
,laqmifvsufaomfvnf; xkdbk&m;&Sifukd zl;ajrmf&ef oifhavsmftyfvSonf[k
qkd\/ xkdYaMumihf NrdKUpm;BuD;ESihf xkdvltrsm;wkdYonf twlyif bk&m;&Sifukd
q&mawmfpudE
]]88}}
q&mawmfpudE
uk d ; um;usrf ; rsm;
1/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/
9/
10/
11/
12/
13/
14/
15/
16/
17/
18/
19/
20/
21/
22/
23/
24/
25/
26/
27/
28/
29/
&ckdif&mZ0ifopf y-'k
(OD;pErmvmvuFm&)
"n0wD&mZ0ifopf
(OD;y@dwmvuFm&)
"n0wDta&;awmfykH
(oHwGJq&mawmf)
&ckdif&mZ0ifvuFmawmf
&ckdifNrdKUwnf &mZ0ifvuFm
0g;ausmif;q&mawmf &mZ0iftusOf;
r[mrked&mZ0iftusOf;
(a&TapwDq&mawmf)
ZrL'Dy NEd,e,fykHusrf;
(OD;pErmvmvuFm&)
jEd,aMu;rkHusrf;
(OD;udwd)
yx0Dvdcusrf;
(OD;a&TusL;)
&ckdifwkdif; yx0DtusOf;
(OD;pdefa&Tatmif)
EkdifiHawmf r[mAk'0if
(OD;0dpdwom&)
&ckdifjynfe,f pD;yGm;a&;
(OD;vSxGef;jzL)
&ckdifa&S;a[mif;NrdKUawmfrsm;
(xGef;a&Tckdif)
qHawmf&Siforkdif;
(OD;OD;omxGef;)
"mwfOD;&mZforkdif;
(toQifpudE)
&ckdifjynfe,fjzpfpOf
(jynfe,faumifpD)
ppfawGNrdKUe,fjzpfpOf
(NrdKUe,faumifpD)
qm;ukefbkwf axkywdvuFm
(q&mxGef;)
jrefrmEkdifiHtajctae 1885?
(a':Munf)
&cdkif,Ofaus;rIrsm; trSwf 1? 2? 3 (toQifpudE)
&ckdifhwefaqmif ESpfvnfr*Zif;rsm;
"n0wDr*Zif;rsm;
ta&SUwkdif;,Ofaus;rI ykdYcscsuf? twGJ 1? 2/
&ckdifr*Zif;rsm;
&ckdifjynfe,fpmapmifrsm;
ppfawGaumvdyf ESpfvnfr*Zif;rsm;
&ckdifo[m,r*Zif;
&rm0wDr*Zif;
q&mawmfpudE
30/
31/
32/
33/
34/
&cdkifGefYzl;aqmif;yg;aygif;csKyf
&uyl&Ak'omoema&mifjcnfpmapmif
&uhyl&Ak'omoemhtvif;a&mifpmapmif
'Gm&m0wDr*Zif;
atmifausmfZH? uif;q&m? 0g;ausmif;q&m? &Gmacsmif;BuD;
q&mwkdY\ vuFmrsm;
35/
36/
]]89}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]90}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]91}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]92}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]93}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]94}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]95}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]96}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]97}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]98}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]99}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]100}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]101}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]102}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]103}}
q&mawmfpudE
q&mawmfpudE
]]104}}