GULAYAN SA PAARALAN USING NATURAL TECHNOLOGY

ROMEO P. AYOS
Bureau of Plant Industry

Towards a New Horizon of

Ano ang gulay?

Nakakain at kalimitang makatas na halaman

Kinakain kasabay ng kanin at iba pang pagkain

Maaring kainin ng luto o hilaw

Kahalagahan ng Gulay

Pampalusog Mayroong nagtataglay ng katangian ng gamot Nagbibigay ng hanapbuhay sa kanayunan

Nakapagpapataas ng kita ng magsasaka

Nakapagtitipid sa enerhiya

Madahong gulay

mustasa petsay

Letsugas

Bungang Gulay

talong

sili

kamatis

kalabasa

Butong Gulay
Mungo/balatong

Balatong
Utaw

Patani

Utaw

Halamang ugat
Labanos

Kamoteng baging

Carrot

Pampalasa

bawang sibuyas

Luya

Katutubong gulay (Indigenous Vegetables

Mga uri ng halaman na nakakain, nabubuhay at kalimitang orihinal na nagmula sa isang lugar o bansa

Mga uri ng halaman na tumutubo at nakasanayang kainin sa isang lugar May kakayahang mabuhay ano mang uri ng kapaligiran

Mga Katutubong gulay

kulitis

kamote

Talinum

Saluyot

Mga katutubong

gulay

Alugbati

katuray

Ampalayang ligaw

Alugbati

Mga Katutubong gulay

Labong Indigenous vegetable garden

Ano ang gulayan?

Ang gulayan ay isang intensibong uri ng pagtatanim ng gulay upang mabawasan ang pagbili sa palengke at mapanatili ang tuloytuloy na pagkakaroon ng sariwa at masustansyang gulay.

Mga Uri ng Gulayan

Gulayan sa Paaralan

Mga Uri ng Gulayan

Gulayan sa bakuran ng bahay

Mga Uri ng Gulayan

Gulayan sa Komunidad

PICTURE

Mga Uri ng Gulayan

Gulayan sa mga lalagyan

Kahalagahan ng paggugulayan
Nakatutulong sa kalusugan

Kahalagahan ng paggugulayan

Nababawasan ang gastos sa pagkain

Kahalagahan ng paggugulayan

Mabuting ehersisyo at nagiging kapakipakinabang na pagpapalipas ng oras

Mga dapat tandaan sa pagpili ng gulay na itatanim

Mga uri na kinakain ng pamilya Mga uri na nababagay sa kundisyon ng panahon Katutubong gulay (indigenous vegetables)
May

panlaban sa mga peste, tag tuyot, at pagbaha

Pagpili ng sukat ng taniman

Laki ng pamilya Maaring magamit na lugar Sino ang magtatrabaho

Bilang ng uri ng gulay na itatanim

Layunin maliban sa pansariling gamit

Pagpili ng lugar

Malapit sa bahay o gusaling paaralan, maaaring sa likod, sa harapan o sa tabi ng bahay

Pagpili ng lugar

Malapit sa pinagkukuna n ng tubig at nasisikatan ng araw sa loob ng halos kalahating araw

Paghahanda ng lupa
Paggawa ng kama
Digging method

Pangkaraniwang pagkakama Durugin/pinuhin ang lupa Maaaring lagyan ng anumang uri ng kompost habang inihahanda ang lupa

Paghahanda ng lupa
Non-digging

method Palibutan ang gagawing kama ng 2 patong na hallow blocks (1 ft ang taas) Maaaring ilagay ang mga sumusunod: Kompost Bulok na kusot Tuyong dahon Dinurog na balat ng itlog Lupa

Conventional farming

Mataas ang ani Nakadepende sa paggamit ng kemikal na pataba at pamatay kulisap Isahang pagtatanim (monocropping) Malinis na taniman

Conventional farming
Negatibong Epekto

Pagbaba ng antas ng pertilidad ng lupa Pagtaas ng insidente ng peste Hindi balanseng kapaligiran Napupuksa ang mga kaibigang kulisap Mataas na puhunan sa produksyon Banta sa kalusugan

Ano ang organikong paggugulayan?

Pagtatanim ng gulay na hindi ginagamitan ng anumang kemikal na pataba at pamatay peste Kumbinasyon ng mga bagong teknolohiya at tradisyunal o natural na pamamaraan ng pagtatanim Paggamit ng mga bagay na nasa paligid lamang na hindi nanganagilangan ng mga supistikadong pamamaraan

Mga panuntunan sa Organikong Paggugulayan

1. Patabain ang lupa hindi ang halaman

Gumamit ng organikong pataba (animal manure, compost, leaves of legumes, wood ash, azolla) Gumamit ng Rhizobium inoculants, IMO`s & other microbial aids

Ano ang organikong pataba?

Ano mang uri ng pataba na mula o gawa sa natural na sangkap at pamamaraan tulad ng pagbubulok

Mga uri ng organikong pataba.

Manure tea

Fermented plant juice

Commercial organic fertilizer Vermicompost

2.

Halamang pantaboy ng peste

Spices (onions, garlic, leek, lemon grass, ginger, turmeric) Flowering plants (marigold, cosmos, sunflower, zinnia) Herbs (basil, coriander, rosemary

3. Sacrificial plants

Itanim sa paligid ang mga halamang gustonggusto ng peste

Ang damo ay huwag alisin bilang alternate host Huwag alisin upang makahikayat ng mga natural na kalaban ng mga peste ang may sakit at apektadong halaman.

Halimbawa : OKRA

4.

Mag salit tanim

Iwasang magtanim ng isang uri lamang sa isang panahon Magtanim ng ibat-ibang uri ng gulay ayon sa lugar at pagdadalhan ng produkto o ani Magtanim sa pagitan ng hanay ng halaman Gumamit ng ibat-ibang uri ng tanim o variety

5.

At magpalit tanim

Makatutulong sa pagsira ng siklo ng buhay ng bawat peste Maisasaayos ang paggamit ng sustansya ng lupa Rotation scheme

Leaf root legume -fruit

Plano ng Pagtatanim
Blg. ng kama 1 2 May Hun Hul Ago Set Okt Nob Dis Ene Peb Mar Abr

kamote

Bush sitaw

kamatis
mustasa

petsay

bush sitaw
3

mustasa

kulitis

utaw
Repolyong baguio

kalabasa
bush sitaw

kangkong
4

kangkong

petsa y

talong
5

kamote

kangkong repolyo

talinum

okra

kamatis

kamote

6.Gumamit ng binhing matibay sa sakit

Magtanim ng ibat-ibang uri at pumili ng pinakamatibay Magbinhi Magtanong sa mga mabibilhan ng binhi

7.

Hikayatin ang mga kaibigang kulisap (natural enemies)

Huwag mag spray ng mga kemikal na pamatay peste Hayaan ang damo sa ibang bahagi ng taniman Magtanim ng mga halamang nakakahikayat ng peste- basil, amaranth, sunflower, cosmos, zinnia At magkaroon ng lugar para sa kanila

 Botanical

Neem

(Azadiractha indica

Makabuhay (Tinospora rumphii)

Marigold (Tagetes ercta

8.

Gumamit ng pisikal at mekanikal na pamamaraan

Trapping Netting Bagging

Light traps

Yellow sticky traps

Bagging of ampalaya

 Biological control
Trichogramma chilonis Diadegma semiclausum BT, Xenatari and Halt

Use of trichocards (Trichogramma chilonis) as a biological control measure against fruit worms of tomato and shoot borer of eggplant

9. Magkilib

Maaaring gawin sa tagaraw o tag-ulan Pang sugpo ng damo Proteksyon sa lupa

Nakakabawas ng peste
Nakakatipid ng tubig Magandang kalidad ng produkto

10.

Isaalang alang ang kahalagahan ng damo

Iwasan ang hubad na lupa Hayaan ang damo sa ilang lugar

Increase of natural enemies

Protection from the sun and rains Increase in soil fertility Microorganisms in the soil

Pangangasiwa ng Peste ng gulay...

Use resistant varieties Intercrop and rotate Pest repellents and sacrificial plants Encourage natural enemies Physical control methods Importance of weeds Last defense: botanical pesticides, other biocontrol agents (BCA), OHN

11. Paggamit ng organikong pamatay peste

Spray cilicidin for aphids and larva (100 gm hot pepper; extract juice- good for 1 sprayer, add soap

Spray nucleo polyhedrosis virus (NPV) for lepidopterous pests (collect dead and sickly bugs, liquify 10 -15 larva, good for 1 sprayer bring mother
Spray perlathion for mites, whitefly,mealybugs

12. Paggamit ng organikong pamatay peste

Extracts of makabuhay, marigold, neem leaves or neem seeds and madre de cacao can also be used

Madaling itanim sa organikong pamamaraan

Indigenous vegetables Bawang, sibuyas, chives Sayote, Pipino, Kalabasa

Mahirap itanim

Repolyo Petsay Cauliflower Broccoli Sweet pepper Honey dew Hybrid watermelons White potato

Paghahanda ng punla

Parehong dami ng lupa, kompos dumi ng hayop at inuling na ipa Plastic potlets, seedling trays Ilagay sa lugar na malilim o sa greenhouse Takpan ng nylon net Ihanda ang punla (hardening)

Paglilipat tanim

Ang 3-5 lingo na punla ay maaari ng ilipat tanim Itanim ayon sa tamang pagitan Maglagay ng kompos o dumi ng hayop na binulok sa daming 2 kilo bawat metro kwadrado Soil Management Maglagay ng kompos sa tuwing magtatanim ng bagong halaman Ihanda ang lupa sa tamang pamamaraan (double digging method)

Karaniwang Peste na makikita sa gulayan

Aphids, white flies, and leaf hoppers

Magtanim ng okra as trap crop Repellant crops- ginger, marigold, basil, oregano, lemon grass Yellow sticky traps light trap, pheromone trap

Karaniwang Peste na makikita sa gulayan

Leaf miners Malalim na paghuhukay Kolektahin ang apektadong dahon at sunugin Mites

Polyethylene plastic mulch 1 bar Perla soap plus 3 tbsp oil in 16 liters water

Cutworms, semi looper & caterpillars

Tiriscide

Tadyakthion
Spray

botanicals Repellant crops / herbs Attractant crops (sunflower & castor oil plant) Paggamit ng net

Nursery Pest Management

Prune diseased leaves Spread wood ash

Tiriscide

Johnsons wood ash

Tomato fruit worms & Eggplant shoot & fruit borer

Tiriscide

Trichocards

( 1 card per 5 square meter

area)

Fruit fly of ampalaya

Sex

perheromone trap Pagbabalot gamit ang waxy newspaper

Paraan ng Pag-aani
Ang

mga madahong gulay ay maaaring putulin o bunutin mga bungang gulay ay kailangang pitasin

Ang

Paraan ng Pag-aani
URI NG GULAY BAHAGING KINAKAIN BILANG NG ARAW NG PAGAANI MULA ITANIM

Kulitis
Saluyot Kangkong Patola Alugbati

Dahon/talbos
Dahon/talbos Dahon/talbos Bunga Dahon/Talbos

25
90-365 30-90 55-150 25-150

Upo
Okra Ampalaya Sitaw Talong

Bunga
Bunga Bunga/talbos Bunga/talbos Bunga

55-150
55-150 90-150 90 120

Kamatis
Utaw Sigarilyas Sili

Bunga
Buto Bunga Dahon/bunga

85-100
90-100 90-120 50-150

Pag-aani atPagbibinhi:

Kailangang anihin ang binhi kung ito ay nasa tamang gulang . Ang mga binhing sobra sa gulang ay mahina ang pagtubo dahil sa labis na katandaan. Ang binhing kulang sa gulang ay hindi maganda ang tubo. Ang binibinhi ay ina-ani sa gitna ng pamumunga kung saan tama lamang at parepareho ang gulang binhi.

Summary
You

can produce crops to meet almost all your nutritional need at practically no cost by using locally available plant materials. Mixed farming offers low income farmers several advantages in crop production,

Pest are controlled by intercropping Plant food is supplied by plant and animal materials produced on the farm Weeds are controlled using farm by-products Water is conserved and used efficiently through mulching Nutritional needs are supplied by the variety of crops available Crops are protected by natural fences , and produce is stored in by-products of crops grown on the farm.

Plano ng produksyon sa paggugulayan:

Punla sa mga lalagyan o sisidlan

Nursery Pest Management

Prune diseased leaves Spread wood ash

Tiriscide

Johnsons wood ash

Pampausok.

Madahong gulay..

Leafy veggies in containers

Paano ang mag uling ng ipa..

Intercropping
Mais Saging Okra Payong

Malunggay

Alugbati