Vendimi nr. 15, dat 15.04.

2010 (V 15/10) Gjykata Kushtetuese e Republiks s Shqipris, e prbr nga: Vladimir Kristo, Kryetar, Fehmi Abdiu, Kujtim uto, etrit llo!i, Vitore "usha, Sokol #erberi, Sokol Sadushi, Admir "han$a, %he$air &aganjori, antar, me sekretare #lerina 'inari, n datn ()*+,*,((-, mori n shqyrtim n sean. gjyqsore me dyer t hapura !shtjen nr*/01,2 Akti, q i prket: K R K U E S: PAR !A S"#!A$!S E E S%&!PR!S, e pr3aqsuar nga $*Saimir "ahiri, $*4amian Gjiknuri, $*5yslym ashaj, me autori$im* SU'(EK E !) ERESUARA: PRES!*E) ! ! REPU'$!KS, n munges* KUVE)*! ! REPU'$!KS S S%&!PR!S, i pr3aqsuar nga $*6ul$im 6el!aj, me autori$im* KS%!$$! ! +!)!S RAVE, i pr3aqsuar nga $nj*5arsida %ha3erllari, me autori$im* +!)!S R!A E PU)VE $nj*6edia 7ysi, me autori$im* +!)!S R!A E +'R"( (ES, e pr3aqsuar nga Kundradmiral Kristaq Gr8eni, $*Re$art "rshana dhe $nj*5iranda &eka, me autori$im* "'(EK !: S,-.rtimi i /a0t1e2,mri2 me K12,tet1tn e S,-i/ri2 t marr3e2,0e2 2 nn2,4r1ar ndrm0et Re/156i42 2 S,-i/ri2 d,e Re/156i42 2 7re-i2 8Pr de6imitimin e 9:na3e t t.re /r4at2e, t 2,e6;it 4:ntinenta6 d,e 9:na3e t t0era detare - 1 /r4a2in n 5a9 t 2 dre0t2 ndr4:m5tare<. 'A=A $!7("RE: 9enet +/+ shkronja :b;, +/2 shkronja :3; t Kushtetuts s Republiks s Shqipris< neni =, i ligjit nr*)=00, dt*+(*(,*,((( : r organi$imin (AS% +E, e pr3aqsuar nga

dhe 3unksionimin e Gjykats Kushtetuese t Republiks s Shqipris;* 7(>KA A KUS% E UESE, pasi dgjoi relatorin e !shtjes, %he$air &aganjori< pr3aqsuesit e artis So.ialiste t Shqipris, q krkuan pranimin e krkess< pr3aqsuesit e subjekte8e t interesuara: Ku8endi i Shqipris, Kshilli i 5inistra8e, 5inistria e un8e t >ashtme dhe 5inistria e 5brojtjes q krkuan rr$imin e saj, si dhe bisedoi !shtjen n trsi, V R E ): ! +* Republika e Shqipris dhe Republika e Greqis, nprmjet 5inistra8e respekti8 t un8e t >ashtme, m dat ,0*(2*,((-, kan nnshkruar 5arr8eshjen : r delimitimin e $ona8e t tyre prkatse, t shel3it kontinental dhe $ona8e t tjera detare q u prkasin n ba$ t s drejts ndrkombtare;* 5arr8eshja e lidhur i sht drguar Ku8endit pr rati3ikim, n prputhje me nenin +,+ t Kushtetuts* Sipas rela.ionit q shoqron marr8eshjen drguar Ku8endit, lidhja e ksaj marr8eshje erdhi si ne8oj jo 8etm e pr.aktimit t ku3ij8e detar midis dy 8ende8e 3qinj por edhe e prdorimit dhe sh3ryt$imit ekonomik t hapsira8e detare nga ana e shtetit shqiptar* ala shqiptare ka qen e interesuar t lidh kt marr8eshje n kushtet kur marrdhniet midis dy 8ende8e $h8illohen n nj klim bashkpunimi dhe t mbshtetura n parimet e miqsis s mir* " dy shtetet jan pal n kon8entn kuadr, Kon8enta e ?K#@s pr t 4rejtn e 4etit, e .ila theksohet se ka shrbyer si ba$ pr lidhjen e marr8eshjes* ,* Gjykats Kushtetuese AGjykataB iu paraqit nj krkes nga disa parti politike, konkretisht: So.iale, artia So.ialiste e Shqipris, artia So.ial@4emokrate, artia 4emokra.ia artia 4emokristiane, artia :6igj dhe 4rejtsi; dhe artia G --, me objekt:

:Shqyrtimi si i papajtueshm me Kushtetutn e Shqipris i marr8eshjes s nnshkruar ndrmjet Republiks s Shqipris dhe Republiks s Greqis : r delimitimin e $ona8e t tyre prkatse t shel3it kontinental dhe $ona8e t tjera detare q u prkasin n ba$ t s drejts ndrkombtare;* /* Gjykata, gjat shqyrtimit paraprak t krkess, me 8endimin e dats ,C*++*,((-, marr n 5bledhjen e Gjyqtar8e, ba$uar n nenin =,1/ t 6igjit nr*)=00, dt*+(*(,*,((( : r ,

organi$imin dhe 3unksionimin e Gjykats Kushtetuese t Republiks s Shqipris;, me shumi. 8otash = me 2, 8endosi: aB kalimin n sean. t !shtjes< bB legjitimimin e artis So.ialiste t Shqipris, .B rr$imin e krkess pr subjektet e tjera krkuese +* 9 $batim t nenit =,1/ t ktij ligji, kur !shtja kalon pr shqyrtim n sean., pe$ullohen pro.edurat pr rati3ikimin e marr8eshjes deri n dhnien e 8endimit pr3undimtar nga kjo Gjykat* 4. Krkuesi, artia So.ialiste e Shqipris, pretendon se marr8eshja objekt residentit t Republiks pr nego.imin dhe

kundrshtimi nuk sht n pajtim me nenet /, 2, 0 dhe -,1 t Kushtetuts, pasi: 2*+ 5ungon plot3uqia nga ana e nnshkrimin e marr8eshjes objekt shqyrtimi, gj q 8jen n kundrshtim me nenin 2 t ligjit nr*)/0+, dt*(-*(0*+--) : r lidhjen e traktate8e dhe marr8eshje8e ndrkombtare; si dhe me parimet dhe 3rymn kushtetuese t kooperimit institu.ional* residenti i Republiks, si pr3aqsues i 8etm i unitetit t popullit, sht organi q n ba$ t ligjit duhet t jap autori$imin pr nego.imin e marr8eshje8e ku pal sht shteti shqiptar* 2*, Grupi nego.iator i pals shqiptare sht ngritur me Drdhrin e Kryeministrit nr*+/=, dt*,/*()*,((0 : r ngritjen e grupit ndrinstitu.ional t puns pr pr.aktimin e shel3it kontinental me 8endet 3qinje;, me qllim pr.aktimin e shel3it kontinental me Greqin, ndrkoh q bisedimet jan $h8illuar pr8e!se mbi shel3in kontinental edhe mbi hapsira t tjera detare* 2*/ "itulli dhe prmbajtja e marr8eshjes jan t pa$akonta* "itulli duhet t jet i till q t pasqyroj prmbajtjen e marr8eshjes, e .ila mund t ket pr objekt pr.aktimin e ku3ij8e t ujra8e territorial, ose t shel3it kontinental, ose t $ons ekonomike eksklu$i8e apo t disa prej tyre* praktika ndrkombtare nuk njeh raste ku titulli i marr8eshjes t jet kaq i gjer* 2*2 9uk duhej t ishte $batuar parimi i bara$largsis strikte pr pr.aktimin e ku3irit detar, i .ili ka sjell pasoja t dis3a8orshme pr shtetin shqiptar duke humbur padrejtsisht sipr3aqe t konsiderueshme hapsirash detare, pr shkak se dy brigjet kan kushte gjeogra3ike t ndryshme* 9 8end t tij duhej $batuar parimi i bara$largsis i kombinuar me ekitene A3rngjisht equite ose anglisht equityB, i .ili bn t mundur arritjen e nj re$ultati t drejt dhe t ndrshem*
+

9 8endimin e dt*,C*++*,((-, antart e Gjykats Kushtetuese q 8otuan pro legjitimimit t SS7 jan: F*Abdiu, K* uto, * llo!i, S*Sadushi dhe S*#erberi* Kundr legjitimimit t krkuesit 8otuan antart: V*Kristo, %h*&aganjori, V*"usha dhe A*"han$a*

2*= 9uk sht pr.aktuar paraprakisht 8ija ba$ nga shteti shqiptar, e .ila ka rndsi n pr.aktimin e shel3it kontinental dhe $ona8e t tjera* Rndsia e 8ijs ba$ qendron kryesisht tek 3akti se brigjet e Shqipris dhe Greqis nuk jan t njjta, gj e .ila ndikon edhe tek pr$gjedhja e parimit q do t $batohet pr 8endosjen e ku3irit ujor* Kshtu p*sh, ishulli i Kor3u$it krijon rrethana gjeogra3ike t prshtatshme pr paln greke, pasi 3utet n hapsirn ujore q duhej tEi takonte shtetit shqiptar* Gjithashtu, ishulli ?thonoi krijon nj tjetr $gjatim 8erior t hapsirs ujore greke n dis3a8or t pals shqiptare* 2*C 4elega.ioni shqiptar nuk ka treguar kujdesin e duhur pr pr.aktimin e statusit dhe shtrirjes s gjirit t Sarands dhe nuk ka br prpjekje q t njjtin status t 3itonte edhe gjiri i Sarands, ndrkoh q ka pranuar krkesn e pals greke q gjiri i Kor3u$it t trajtohet si gji me statusin e ujra8e t brendshme* Kjo ka !uar n $8oglimin e hapsirs dhe pr pasoj edhe a3rimin e pajusti3ikuar t 8ijs s ku3irit detar n drejtim t bregut t Sarands, pra n dis3a8or t interesa8e kombtare* 2*0 Shkmbi #arketa nuk duhet t shrbente si pik skajore ba$ prej t .ils ka 3illuar matja e 8ijs s bara$larguar nga pikat m t a3rta t bregdetit shqiptar, por si 8ij ndarse e ku3irit detar greko@shqiptar, sepse nuk sht shkmb por .ekin shkmbore* 9uk ka moti8 q #arkets tEi njihej dhe tEi akordohej e drejta e hapsirs ujore, pasi kjo .ekin shkmbore duket dhe $hduket n 8arsi t 3enomene8e bati.@$bati.* 2*) 9uk ishte i ne8ojshm pr.aktimi i ku3irit t hapsira8e detare midis Shqipris dhe Greqis, pasi ky ku3i ka qen i pr.aktuar m par* 9 rotokollin e Firen.es +-+/ sht pranuar se ku3iri midis Shqipris dhe Greqis n $onn e kanalit t Kor3u$it kalon prmes ngushti.s, gj e .ila nuk sht kontestuar asnjher nga palt* Gjithashtu, me ligjet e miratuara nga parlamenti shqiptar Aligji nr*)00+, dt*+-*(2*,((+ : r ku3irin shtetror t RS7;, i sh3uqi$uar me ligjin nr*-)C+, dt*,2*(+*,(()B jan parashikuar si pjes t territorit shqiptar si ujrat territoriale ashtu dhe ujrat e brendshme* 2*- 5arr8eshja e nnshkruar nuk sht shoqruar me hartat prkatse por 8etm me koordinatat e ku3irit ndars, gj q e bn t paqart pohimin se :8ija e mesme q pr.aktohet nga 8ija gjeode$ike q bashkon pikat n tabel Aneni +1, i marr8eshjesB sht 8ija e mesme, !do pik e s .ils sht e bara$larguar nga pikat m t a3rta t 8ijs ba$; Apika +1+ e marr8eshjesB* 5ungesa e harta8e lidhet edhe me parimin e transparen.s q duhet t ishte $batuar gjat nego.imit t marr8eshjes n 3jal*

2*+( 9ego.imi dhe hartimi i marr8eshjes sht kryer n 3shehtsi dhe n munges t transparen.s* Fe8eria ka detyrimin t bj publike t gjitha !shtjet, t .ilat kan interes, sidomos ato lidhur me ku3ijt e 8endit dhe territorit t shtetit* Ky sht nj detyrim q rrjedh edhe nga neni ,/ i Kushtetuts q garanton t drejtn e in3ormimit* 9ga ana e qe8eris nuk ka patur 8ullnet pr t dhn sqarime edhe kur u sh3aq interesi i publikut pr tEu in3ormuar m shum mbi kt marr8eshje* 5. Presidenti i Republiks =*+ Gnstitu.ioni i residentit t Republiks, me shkresn nr*+-0C1+, dt*/*+,*,((drejtuar Gjykats, shprehet se e l n !mim t ksaj Gjykate 8lersimin lidhur me pajtueshmrin me Kushtetutn t marr8eshjes objekt gjykimi* ?. Kuvendi i Shqipris C*+ Krkuesi nuk legjitimohet pr arsye se partit politike nuk jan subjekte t prgjithshme t parashikuara nga neni +/21+ i Kushtetuts* Vetm subjektet e parashikuara n kt dispo$it mund t 3illojn nj kontroll abstrakt para Gjykats Kushtetuese* a8arsisht numrit t madh t 8otues8e t ksaj partie, ajo nuk legjitimohet n krkesn e saj, pasi nuk arrin t justi3ikoj interesat q preken nga objekti i marr8eshjes* artia So.ialiste ka mundsi t shpreh kundrshtimet dhe re$er8at e 8eta lidhur me marr8eshjen gjat shqyrtimit t saj n Ku8endin e Shqipris dhe jo n rrugn e kontrollit kushtetues* 5ungesa e ksaj partie n Ku8end nuk mund t $8endsohet me mjete t tilla juridike si! sht ankimi kushtetues n nj pro.edur abstrakte kontrolli* C*, 9uk ka pro8a q t 8rtetojn se ku3iri detar midis Shqipris dhe Greqis ka ek$istuar* r m tepr, nse ku3iri midis dy 8ende8e do t kishte ek$istuar, nuk do t kishte dal ne8oja e lidhjes s ksaj marr8eshjeje* C*/ 5ungesa e harta8e shoqruese sht nj !shtje teknike q nuk mund ta bj marr8eshjen antikushtetuese, pasi koordinatat jan t mja3tueshme pr t pr.aktuar ku3irin* C*2 5arr8eshja e nnshkruar nga pala shqiptare dhe ajo greke ndodhet ende n 3a$at e shqyrtimit parlamentar n Ku8end, konkretisht n komisionet parlamentare* 9 kto kushte, sht e pamundur t paraqiten nga ana jon parashtrime lidhur me disa aspekte t prmbajtjes s marr8eshjes*

@. Kshilli i Ministrave 0*+ Krkuesi nuk legjitimohet pr t ini.iuar nj gjykim t kontrollit abstrakt t norms ligjore, pr shkak se subjekte t till kan detyrimin t argumentojn lidhjen e !shtjes me interesat e tyre, gj t .iln krkuesi nuk re$ulton ta ket br prmes ksaj krkese* Krkuesi nuk ka dhn asnj argument q pro8on interesin e prekur nga ligji objekt shqyrtimi* 0*, Shqipria dhe Greqia nuk i kan pr.aktuar asnjher m par ku3ijt detar ndrmjet tyre dhe pr kt arsye 3aktet historike t paraqitura nga krkuesi nuk jan t sakta* 0*/ Konsultimi publik nuk sht standard kushtetues por lidhet me 8ullnetin politik, prandaj nuk mund t jet shkak i till q t mund ta bj marr8eshjen antikushtetuese* Ky pretendim mund t ngrihet n rrugn politike t shprehjes s mendimit, konkretisht gjat pro.edura8e parlamentare* Krkuesi i ka t gjitha mundsit q n rrug parlamentare t reali$oj pro.esin e konsultimit, i .ili, sipas tij, ka munguar n lidhjen e ksaj marr8eshje* 0*2 9uk qndron pretendimi pr munges in3ormimi dhe transparen.e, pasi 8et krkuesi nuk ka pranuar t marr pjes n punimet e parlamentit* Hsht kjo arsyeja q ai nuk ka pasur mundsi t njihet nga a3r me dokumenta.ionin lidhur me prgatitjen, nego.imin dhe nnshkrimin e marr8eshjes* r8e! ksaj, krkuesi nuk paraqet asnj pro8 q t 8rtetoj se i sht mohuar dhnia e in3orma.ionit pas krkess s br $yrtarisht prej tij* 0*= retendimi pr mungesn e harta8e shoqruese nuk sht shkak pr pa8le3shmri, pasi n periudhn e $h8illimit t teknologjis diIhitale pr.aktimi i koordinata8e sht m se i mja3tueshm pr t prmbushur 3unksionin e pr.aktimit t ku3irit* 0*C 9ego.imi i marr8eshjes sht shtrir n nj hark kohor prej / 8itesh, megjithse interesi i pals shqiptare pr pr.aktimin e sakt t ku3ij8e ka qen i dokumentuar q prej +--/* 9ga ana e qe8eris jan br t gjitha prpjekjet q bisedimet t bhen t njohura pr publikun q prej momentit q ka pasur interesim pr kt !shtje* A. Ministria e Punve t Jashtme: )*+ 9uk qndron pretendimi se nego.imet jan br n koh t shkurtr dhe n munges t plot t transparen.s* #isedimet pr lidhjen e ksaj marr8eshjeje kan 3illuar q prej 8itit ,((C dhe me Drdhrin e Kryeministrit nr*+/=, dt*,/*()*,((0, pr kt qllim, u krijuar grupi ndrinstitu.ional i puns* >an $h8illur mja3t raunde bisedimesh dhe e gjith pro.edura e nego.imit deri n prgatitjen pr3undimtare t marr8eshjes sht kryer n C

prputhje t plot me legjisla.ionin shqiptar dhe praktikn diplomatike* 5egjithse bisedimet diplomatike t ksaj natyre jan prher t re$er8uara pr publikun, kur ka pasur krkes pr in3orma.ion, ai sht dhn n prputhje me ligjin nr*)2=0, dt*++*,*+--- : r klasi3ikimin e in3orma.ionit :sekret shtetror;* )*, 9uk ka pasur m par ku3ij detar t pr.aktuar midis Shqipris dhe Greqis* rotokolli i Firen.es i 8itit +-,= pr.akton 8etm ku3irin toksor* Jdhe legjisla.ioni shqiptar n 8ite nuk ka pasur asnjher nj pr.aktim t qart sa i takon ku3irit detar me Greqin* retendimi i krkuesit se kon.epti i pr3shir n 8endimin e G>94 se :ku3iri sht midis bregdetit shqiptar dhe atij grek deri prmes kanalit t Kor3u$it;, nuk qendron pasi ky kon.ept juridikisht dhe gjeogra3ikisht nuk pr.akton qart se ku ndodhet kjo 8ij ndarse* )*/ Fakti q nuk ka harta analoge bashklidhur marr8eshjes nuk do t thot se mungojn t dhnat gjeogra3ike* 5arr8eshja shoqrohet nga +=( koordinata, bashkimi i t .ila8e 3ormon 8ijn ndarse t ku3irit detar midis Shqipris dhe Greqis* 9eni +C i Kon8ents s GGG t ?K#@s pr t 4rejtn e 4etit parashikon se: :Shtetet bregdetare do t bjn publikimin e duhur t harta8e ose lista8e t tilla t koordinata8e gjeogra3ike dhe do t dor$ojn kopje t tyre tek Sekretari i rgjithshm i ?K#;* r kt qllim sht 8endosur dhe nj numr maksimal koordinatash, gj q rrit sigurin dhe prpikmrin n pr.aktimin e 8ijs ndarse* )*2 retendimi se 8endndodhja e ishullit #arketa kalon 8ijn e mesit n ujrat tona, @ nse kjo 8ij mesi do t ishte ndrmjet dy brigje8e K nuk sht i sakt* Koordinatat tregojn se ishulli #arketa sht n perndim t 8ijs s mesit t ndrtuar midis dy brigje8e* r kt arsye, ky shkmb sht marr si pik re3erimi pr pr.aktimin e 8ijs ba$* B. Ministria e Mbrojtjes: -*+ 9uk ka pasur ku3ij t .aktuar m par midis Shqipris dhe Greqis, pasi rotokolli i Firen.es ka pr.aktuar 8etm ku3irin toksor dhe n kt dokument nuk gjendet asnj koordinat q t pr.aktoj 8ijn ndarse t ku3irit detar midis ktyre dy 8ende8e* r rrjedhoj, nuk ka pasur ndonj 8ij tjetr ndarse t pr.aktuar m par nga kto 8ende me marr8eshje, por kan ek$istuar 8ija t pr.aktuara n mnyr t njanshme nga se.ili 8end* -*, 9uk qendron pretendimi se Shqipria ka humbur territor, pasi 8ija ndarse sht e bara$larguar nga 8ijat ba$ t 8ende8e respekti8e*

-*/ 5ungesa e harta8e analoge shpjegohet me 3aktin se sot prdoren m s shumti hartat diIhitale n prputhje me Sistemin Gjeode$ik #otror LGS)2, sipas t .ilit koordinatat pasqyrohen n rrug elektronike dhe t sakt* !! I. Lidhur me shtjen e legjitimimit t krkuesit. +(* Subjektet e interesuar, Ku8endi i Shqipris dhe Kshilli i 5inistra8e, pretendojn se krkuesi nuk legjitimohet, pasi ai sht nj parti politike, e .ila, sipas nenit +/21, t Kushtetuts nuk mund t 8r n l8i$je Gjykatn Kushtetuese pr nj kontroll abstrakt t akte8e* Sipas tyre, rastet kur partit politike dhe subjektet e tjera t parashikuara n kt dispo$it mund tEi drejtohen Gjykats Kushtetuese jan t parashikuara shprehimisht n kt dispo$it* Ato duhet t paraqesin argumente q justi3ikojn .enimin e drejtprdrejt dhe real t interesa8e t tyre, si rrjedhoj e 8eprimit t aktit q kundrshtohet* ++*'shtjen e legjitimimit t krkuesit, (locus standiB Gjykata e 8lerson si nj ndr aspektet kryesore q lidhen me ini.imin e nj pro.esi kushtetues* 9 gjykime t kontrollit t kushtetutshmris s norms, subjektet ini.uese q parashikohen n nenin +/21, t Kushtetuts mund t bjn krkes n Gjykatn Kushtetuese 8etm pr !shtje q lidhen me interesat e tyre* +,* a8arsisht se !shtjen e legjitimimit t krkuesit Gjykata e ka shqyrtuar paraprakisht dhe lidhur me t sht shprehur me 8endimin e ndrmjetm t dt*,C*++*,((- t 5bledhjes s Gjyqtar8e, me t .ilin, me shumi. 8otash u 8endos legjitimimi 8etm i artis So.ialiste t Shqipris, pr shkak t pretendime8e t paraqitura n sean.n gjyqsore t $h8illuar pr kt qllim, ajo e sheh t arsyeshme t ndalet m gjat tek arsyet q !uan n legjitimimin e krkuesit n kt gjykim kushtetues* +/*Gjykata 8lerson se krkuesi legjitimohet ratione personae n kuptim t rregullimit t parashikuar nga neni +/2, shkronja :3; i Kushtetuts dhe neni =,1, i ligjit nr* )=00, dat +(*,*,((( : r organi$imin dhe 3unksionimin e Gjykats Kushtetuese t Republiks s Shqipris; Am posht: ligji pr Gjykatn KushtetueseB* artia So.ialiste e Shqipris A SS7B sht nj parti politike e regjistruar n Gjykatn e Rrethit Gjyqsor "iran dhe e krijuar me Drdhr t 5inistrit t 4rejtsis, nr*/C1+, dt*+=*()*+--+* Aktualisht ajo sht partia m e madhe opo$itare n 8end* 9 hyrjen e statutit t ksaj partie )

parashikohet se: : SS7 8epron n respekt t Kushtetuts, t ligje8e, t shtetit t s drejts dhe t 3orms parlamentare t qe8erisjes pr mbrojtjen e so8ranitetit kombtar, rendit dhe drejtsis**** SS7 ndjek objekti8a politik prmes t .ila8e synon mbrojtjen dhe promo8imin e 8lera8e dhe t interesa8e kombtare***;* +2* Gjykata 8lerson se partit politike jan organe kushtetuese n kuptim t nenit t Kushtetuts shqiptare* #a$uar n nenin + t ligjit nr*)=)(, dt*+0*(,*,((( : r partit politike;, ato jan bashkime 8ullnetare t shtetas8e mbi ba$n e ide8e, t bindje8e e t pikpamje8e ose t interesa8e t prbashkt politik, t .ilt synojn t ndikojn n jetn e 8endit nprmjet pjesmarrjes n $gjedhje dhe pr3aqsimit t popullit n organet e $gjedhura t pushtetit* 5 tej, n nenin , t ktij ligji parashikohet se partit politike :marrin pjes n 3ormimin e 8ullnetit politik t popullit n t gjitha 3ushat e jets publike, kryesisht nprmjet ndikimit n krijimin e opinionit publik dhe t edukats politike, nIitjes s pjesmarrjes akti8e t shtetas8e n jetn politike dhe e8identimin e a3tsimit t shtetas8e pr t marr prsipr prgjegjsi publike dhe pjesmarrjes n $gjedhjet e prgjithshme dhe 8endore*; +=* artit politike jan 3aktor qendror t 3ormimit t 8ullnetit politik t $gjedhs8e duke marr prsipr rolin ndrmjets midis qytetarit dhe organe8e shtetrore n nj shtet demokratik* Ky rol reali$ohet jo 8etm nprmjet $h8illimit t 3ushata8e $gjedhore pr 3ormimin e parlamentit nga i .ili del edhe qe8eria, por edhe gjat gjith periudhs s qe8erisjes, sidomos nga partit opo$itare* ra, partit politike jan aktor kryesor t 3ormimit t 8ullnetit t popullit, t .ilin ato ApartitB prpiqen ta trans3ormojn n 8ullnet shtetror, nse 3itojn n $gjedhjet e prgjithshme parlamentare* Re$ultatet e ktij pro.esi sh3aqen kryesisht n $gjedhjet e lira dhe demokratike prmes t .ila8e, !do qytetar 8oton sipas bindje8e dhe 8ullnetit t tij t pa8arur politik* +C* Gjykata thekson se demokra.ia pr3aqsuese nuk mja3tohet 8etm me mobili$imin e shtetas8e pr $gjedhje* Anga$himi i pandrprer n pro.esin e krijimit t 8ullnetit politik dhe ruajtja e dinamiks s 8et demokra.is sht detyr e prhershme e t gjitha parti8e politike, si t atyre q jan n pushtet, ashtu dhe t atyre q jan n opo$it* artit politike opo$itare luajn nj rol t rndsishm n kontrollin q ushtrojn me mjetet e posa!me t parashikuara pr kt qllim ndaj qe8erisjes n prgjithsi* Ky kontroll reali$ohet nprmjet mjete8e t tilla si: pyetjet, interpelan.at, komisionet hetimore, mo.ioni i mosbesimit, t .ilat konsiderohen si mekani$ma politik t kontrollit* Gjithashtu, nj mjet

tjetr e3ikas konsiderohet edhe mundsia pr t 8n n l8i$je Gjykatn Kushtetuese me qllim kontrollin e akte8e normati8e nse jan apo jo n prputhje me Kushtetutn* +0* Gjykata ka tashm nj praktik t konsoliduar lidhur me !shtjen e justi3ikimit t interesit t subjekte8e q pr3shihen ne nenin +/21, t Kushtetuts* Gnteresi i nj subjekti n nj !shtje n kuptim t shkronja8e :dh;, :e;, :3; t nenit +/21+ t Kushtetuts quhet i justi3ikuar nse arrin t pro8ohet nga 8et krkuesi se pasoja negati8e sht e drejtprdrejt, pra rrjedh direkt nga akti objekt shqyrtimi, sht reale dhe, sipas rastit, sht e lidhur ngusht me 3unksionet e organi$ats respekti8e,* +)* r sa m sipr, Gjykata 8lerson se mundsia e parti8e politike pr t 8n n l8i$je Gjykatn Kushtetuese ek$iston kur ato kundrshtojn dispo$itat e akte8e normati8e, t .ilat .enojn statusin e tyre kushtetues dhe bashk me t edhe pjesmarrjen e tyre n ushtrimin e 8ullnetit shtetror* r kt arsye, Gjykats i takon t shqyrtoj nse nj organ kushtetues ka .enuar t drejtat e parti8e politike nprmjet aktit normati8 t nIjerr prej tij* 9 kt rast, partia politike legjitimohet n krkimet e saj, nse bhet 3jal pr respektimin nga ana e nj organi kushtetues t statusit t saj q rrjedh nga Kushtetuta, gjat pro.esit $gjedhor, si p*sh 3inan.imi i parti8e politike nga shteti, dhnia e shansit t barabart t gjitha parti8e pr t marr pushtetin, etj/* +-* 9j mundsi tjetr e parti8e politike pr t in8estuar Gjykatn lidhet me .enimin e t drejta8e dhe liri8e themelore q kan t bjn me pjesmarrjen n 3ormimin e 8ullneti politik t $gjedhs8e edhe n rastet kur kto .enime 8ijn nga gjykata, $yra t administrats, duke pr3shir ktu t gjitha subjektet e s drejts publike t ngritura nga shteti si p*sh .enimin e t drejta8e themelore t trajtimit t barabart sa i prket tatimit t dhurata8e t parti8e politike ose AmosB8nies n dispo$i.ion t kohs s transmetimit radiotele8i$i8 etj* ,(* r partin politike, si subjekt i .ilsuar nga dispo$ita e nenit +/21,, lidhen me interesat e tyre t gjitha ato akte prmbajtja e t .ila8e sjell pasoja negati8e pr 8eprimtarin e tyre kushtetuese n kuadr t 3ormimit t 8ullnetit politik* " tilla mund t jen aktet q pr.aktojn deklarimin e pasuri8e, 3inan.imin e tyre nga shteti ose subjekte t tjera, mnyra e

, /

Vendimi i G>K nr*2(, dt*+C*++*,((0* Kshtu p*sh Gjykata ka legjitimuar artin #ashkimi i ensionist8e 4emokrat, e .ila kundrshtonte nenin 0+ t Kodit &gjedhor q parashikonte mbledhjen e +(*((( 3irma8e para noterit ose para KF& pr partit e reja q krkojn t hyjn n garn pr $gjedhjet parlamentare* Sipas krkuesit, nj numr i madh 3irmash dhe para noterit ose KF& 8shtirsonte ose bnte t pamundur reali$imin e t drejts s tyre pr pjesmarrje n $gjedhje, pasi 3inan.iarisht bhej e pamundur pr t mbledhur +(*((( 3irma para noterit ose detyrimi pr drgimin e t gjith mbshtets8e t partis para KF& krijonte 8shtirsi praktike, duke i hequr n realitet t drejtn e konkurrimit ksaj partie t re*

+(

organi$imit dhe ushtrimit t akti8itetit t tyre politik jo 8etm gjat $gjedhje8e por edhe n periudhn midis tyre etj* ,+* Gjykata, pr shqyrtimin e marr8eshje8e ndrkombtare para rati3ikimit, sipas nenit =, t ligjit pr Gjykatn Kushtetuese, 8ihet n l8i$je edhe nga nj ose disa parti politike, me kusht q !shtja t lidhet me interesin e saj1tyre* Gjykata, pr t 8lersuar interesin n !shtjen n gjykim, nuk mbshtetet 8etm n dokumentet e themelimit dhe statutin e parti8e politike, por edhe n shtrirjen e antarsis, 8eprimtarin dhe shkalln e pr3aqsimit politik t tyre n organet e $gjedhura* 9 kt 8shtrim, si kriter re3erues, merret dhe e drejta q i sht njohur nga kushtetutbrsi jo m pak se nj t pests s deputet8e pr t 8n n l8i$je Gjykatn Kushtetuese t pakondi.ionuar me nj interes t 8e!ant* ,,* 9 !shtjen n shqyrtim, Gjykata 8ren se SS7 sht nj subjekt politik q n $gjedhjet e 3undit parlamentare t ,) qershorit ,((- arriti t siguronte C= mandate n Ku8endin e Shqipris* Ky 3akt e bn at nj subjekt t posa!m midis parti8e t tjera politike* #a$uar n kt ni8el pr3aqsimi, duke patur parasysh karakterin dhe rndsin e 8e!ant t marr8eshjes s nnshkruar ndrmjet Republiks s Shqipris dhe Republiks s Greqis : r delimitimin e $ona8e t tyre prkatse, t shel3it kontinental dhe $ona8e t tjera detare q u prkasin n ba$ t s drejts ndrkombtare;, Gjykata !mon se SS7 ka interes legjitim n kuptim kushtetues pr t krkuar kontrollin e kushtetutshmris s ksaj marr8eshjeje* ,/* r sa m lart, Gjykata 8lerson se krkuesi, SS7, legjitimohet n krkimet e tij pr kontrollin paraprak t marr8eshjes s lidhur midis Republiks s Shqipris dhe Republiks s Greqis : r delimitimin e $ona8e t tyre prkatse, t shel3it kontinental dhe $ona8e t tjera detare q u prkasin n ba$ t s drejts ndrkombtare;* II. Lidhur me pretendimin pr zhvillimin e bisedimeve pa pasur plotfuqi nga Presidenti i epubliks. ,2* Krkuesi pretendon se, grupi nego.iator shqiptar, gjat bisedime8e dhe n momentin e lidhjes s marr8eshjes nuk ka qen i pajisur me plot3uqi nga residenti i Republiks* Si rrjedhoj, grupi nego.iator nuk ka pasur autori$im nga organi kompetent pr t hyr n bisedime me paln greke dhe aq m pak pr t lidhur marr8eshje mbi delimitimin e hapsira8e detare* 5ungesa e plot3uqis, sipas krkuesit, e bn marr8eshjen antikushtetuese n kuptim t nene8e 2, 0 dhe -,1 t Kushtetuts dhe t paligjshme n kuptim ++

t nenit 0 t ligjit nr*)C-C, dt*,/*++*,((( : r aderimin e Shqipris n Kon8entn e Vjens pr lidhjen e traktate8e ndrkombtare; dhe nenit 2 t ligjit nr*)/0+* dt*-*0*+--) : r lidhjen e traktate8e dhe marr8eshje8e ndrkombtare;* Ky i 3undit parashikon pajisjen e delega.ionit me plot3uqi nga residenti i Republiks pr marr8eshjet ku Republika e Shqipris sht pal, pikrisht pr t garantuar respektimin e parime8e kushtetuese q shrbejn si ba$ themelore pr 3unksionimin e shtetit, si! sht edhe ai i shprehur n nenin / t Kushtetuts q lidhet me paprekshmrin e trsis territoriale* 5ungesa e plot3uqis, sipas krkuesit, prbn .enim t nj garan.ie kushtetuese* ,=* Subjekti i interesuar, 5inistria e un8e t >ashtme, duke kundrshtuar pretendimin e krkuesit, argumenton se plot3uqia sht nj dokument q i paraqitet pals tjetr nego.iuese, nse t dyja palt bien dakort pr shkmbimin e plot3uqi8e, me qllim brjen e njohur t emra8e t nego.iator8e ose nnshkrues8e t nj traktati* lot3uqia sht nj element i t drejts ndrkombtare dhe nuk ka rndsi pr pro.edurat e brendshme t lidhjes dhe miratimit t nj traktati* Ai kon3irmon 8ullnetin e plot t shtetit pr $batimin e detyrime8e q rrjedhin nga traktati, duke shrbyer si nj element sigurie pr paln tjetr nego.iuese* araqitja e plot3uqi8e ka qllim njohjen me personat kompetent t pal8e n nego.iata* Kon8enta e Vjens njeh mundsin q palt t mos paraqesin plot3uqi, nse sht e qart nga praktika e tyre ose me rrethana t tjera q kta prsona jan pr3aqsues t shtetit* 5ungesa e plot3uqi8e, sipas tij, nuk sht element q prek prmbajtjen ose 3ormn e nj marr8eshje t nego.iuar dhe pr kt arsye nuk mund t ngrihet si pretendim pr pa8le3shmrin e marr8eshjes ndrkombtare nga asnj pal* ,C* Gjykata 8lerson se pretendimi i krkuesit pr mungesn e plot3uqis s lshuar nga residenti i Republiks pr grupin nego.iator shqiptar gjat bisedime8e dhe lidhjes s marr8eshjes pr delimitimin e $ona8e detare midis Shqipris dhe Greqis sht i ba$uar dhe duhet pranuar* ,0* #a$uar n materialet e paraqitura nga subjekti i interesuar, 5inistria e un8e t >ashtme, Gjykata 8ren se, si rrjedhoj e shkmbime8e diplomatike ndrmjet pal8e Ashqiptare dhe grekeB n 8itin ,((C, u ra parimisht dakord q t 3illonin bisedimet me qllim lidhjen e marr8eshjes pr ndarjen e shel3it kontinental* 5e Drdhrin e Kryeministrit nr*+/=, dt*,/*()*,((0 : r ngritjen e grupit ndrinstitu.ional t puns pr pr.aktimin e shel3it kontinental me 8endet 3qinje; u krijua grupi i puns n drejtimin e Sekretarit t rgjithshm t 5inistris s un8e t >ashtme* 9 8ijim, u $h8illuan disa takime midis antar8e t +,

grupit t puns, si re$ultat i t .ila8e u hartua nj plan@strategji nego.imi si dhe u prgatit nj projekt@marr8eshje* ,)* as hartimit t strategjis nego.iuese me paln greke, u krijua nj komision i prbashkt shqiptaro@grek me pr3aqsues t t dyja pal8e dhe me ekspert t 3ushs* 9 re.ipro.itet me delega.ionin grek, t njo3tuar me an t nots 8erbale nr*==), dt*,C*(/*,((-, antar t delega.ionit shqiptar n komisionin e prbashkt ishin pr3aqsues t 5inistris s un8e t >ashtme, 5inistris s 5brojtjes, Gnstitutit t Gjeogra3is Dshtarake dhe 5inistris s #rendshme* ro.edura e siglimit t marr8eshjes sht br publike me dt*+-*/*,((un8e t >ashtme* 5e 8endimin e nprmjet 3aqes $yrtare t internetit t 5inistris s

Kshillit t 5inistra8e nr*2(2, dt*,,*(2*,((- u miratua n parim kjo marr8eshje, duke i hapur rrug nnshkrimit t saj* 5arr8eshja u nnshkrua nga 5inistrat e un8e t >ashtme t t dy shtete8e, me ,0 prill ,((-, n "iran* as nnshkrimit, me shkresn nr*0+=-, dt*,*C*,((-, marr8eshja sht depo$ituar pran Ku8endit t Shqipris pr t 8a$hduar me pro.edurn e rati3ikimit t saj n prputhje me nenin +,+1a t Kushtetuts* ,-* Gjykata e !mon t ne8ojshme q, n 3unksion t arsyetimit t saj, t ndalet 3illimisht tek anali$a e kuadrit kushtetues, konkretisht t nene8e 2 dhe 0 t Kushtetuts si dhe tek roli i residentit t Republiks si pr3aqsuesi m i lart i shtetit n marrdhniet me jasht parashikuar nga neni -,1 i Kushtetuts* Gjithashtu, Gjykata do t anali$oj edhe dispo$itat konkrete t Kon8ents s Vjens pr t 4rejtn e "raktate8e e ,/ 5ajit +-C- dhe t legjisla.ionit t brendshm lidhur me kriteret q duhet t plotsojn delega.ionet e shtete8e prkatse q duan t lidhin nj marr8eshje ndrkombtare* /(* rgjithsisht pranohet se kryetari i shtetit pr3aqson shtetin si t tr, pra unitetin e tij, duke pr!uar kt ide edhe jasht 8endit* Ky qendrim mbahet edhe nga Kushtetuta, e .ila n nenin -,1 parashikon kompeten.n e residentit t Republiks pr lidhjen e marr8eshje8e ndrkombtare, sipas ligjit* 4uke iu re3eruar ksaj dispo$ite dhe kuptimit t nenit )C1+ t Kushtetuts, re$ulton se residenti i Republiks ka kompeten. t pr3aqsoj shtetin n marrdhniet me jasht* /+* 9ga ana tjetr, neni +((1+ i Kushtetuts parashikon se Kshilli i 5inistra8e pr.akton drejtimet kryesore t politiks s prgjithshme shtetrore* ra, pr.aktimi i thelbit t marrdhnie8e me jasht bhet nga ek$ekuti8i, i .ili, n kuadr t reali$imit t programit qe8eritar, pr.akton drejtimet kryesore t politiks s jashtme, pr3shi edhe antarsimet n

+/

organi$atat ndrkombtare apo lidhjen e traktate8e dy ose shumpalshe 2* 9drsa sh3aqja e ktij 8ullneti jasht 8endit, n emr t Republiks, bhet nga residenti, duke iu prmbajtur politiks s pr.aktuar m par nga qe8eria dhe1ose parlamenti, sipas rastit* /,* Sa m sipr 8len 8etm n rastet kur bhet 3jal pr marr8eshjet me karakter politik, ndrsa pr marr8eshjet e tjera t natyrs ekonomike, kulturore, t shkmbimit tregtar etj, autoritetin e pr3aqsimit dhe t lidhjes s tyre e ka qe8eria* Kjo sht dhe arsyeja q 6igji nr*)/0+, dt*(-*(0*+--) : r lidhjen e traktate8e dhe marr8eshje8e ndrkombtare; bn dallim midis marr8eshje8e ku pal sht shteti shqiptar dhe marr8eshje8e ku pal sht qeveria shqiptare* 9 doktrinn kushtetuese, marr8eshje me natyr politike konsiderohen t gjitha ato marr8eshje8e q sjellin pasoja pr ek$isten.n e shtetit, integritetin territorial, pa8arsin e tij apo po$itn e 8et shtetit n arenn ndrkombtare* Ve!anrisht, konsiderohen si marr8eshje politike ato q lidhen direkt me shpalljen, sigurimin apo $gjerimin e po$its s nj shteti ndaj nj shteti tjetr =* " tilla jan: marr8eshjet pr alean., marr8eshjet pr bashkpunim politik, pakte t mossulmimit re.iprok, neutralitetit, !armatosjes, pr.aktimit t ku3ij8e dhe t tjera t ngjashme me toC* Hsht kjo arsyeja q hyrja n 3uqi e ktyre marr8eshje8e kondi.ionohet edhe me dhnien e plqimit nga ligj8nsi, pra rati3ikimin, pasi t tilla marr8eshje duhet t jen t mbshtetura tek parimi i legjitimimit demokratik t organe8e t brendshme t nj shteti, n prputhje me parimin e demokra.is* //* Gjykata thekson se e drejta e residentit t Republiks pr t lidhur marr8eshje ndrkombtare sht nj 3unksion kushtetues dhe kt ai e ushtron ose 8et, ose duke i dhn plot3uqi qe8eris me qllim pr3aqsimin e shtetit sipas t drejts ndrkombtare* 4uke iu re3eruar 3akte8e t bra t njohura nga pr3aqsuesi i subjektit t interesuar, 5inistria e un8e t >ashtme, re$ulton t jet br praktik e 8a$hdueshme q edhe n raste t tjera t $h8illimit t bisedime8e dhe nnshkrimit t marr8eshje8e me pal shtetin shqiptar, delega.ioni shqiptar t mos ket qen i pajisur me plot3uqi nga ana e
2

residentit t

Jdhe n nenin C=1+ t Kushtetuts austriake dhe nenin =- t 6igjit "hemelor gjerman parashikohet q t gjitha marr8eshjet ndrkombtare, t .ilat ne8ojiten t rati3ikohen nga parlamenti lidhen nga residenti i Republiks, ose nga autoriteti i deleguar prej tij q nnkupton Kan.elarin AKryeministrinB ose 5inistrin e >ashtm* rjashtim bjn 8etm rastet e marr8eshje8e q lidhen me #ashkimin Juropian, i .ili paraqet 8e!anti pr shkak t mnyrs s 3unksionimit duke u ba$uar tek 8ullneti i kryetar8e t qe8eri8e t 8ende8e antare* = Vendim i G>KF gjermane dt*,-*(0*+-=, mbi t ashtuquajturn :5arr8eshja e etersbergut midis Fran.s dhe Gjermanis;* 'shtja shtrohej nse marr8eshja e tregtis e lidhur midis dy 8ende8e ishte 8rtet e till Apra tregtareB apo 3shihte nn rreshta kontekst politik* G>KF argumentoi se kjo marr8eshje ishte e pastr ekonomike, pa8arsisht 3aktit se pr3shinte edhe !shtje delikate si p*sh sh3ryt$imi i pasuri8e t krahins s Saarlandit, krahin kjo q ka qen pike ky!e n marrdhniet midis dy 8ende8e* Shih m posht !shtje t ngjashme* C 9eni +,+1+ i Kushtetuts shqiptare parashikon pikrisht kt kategori marr8eshjesh si t detyrueshme pr rati3ikim nga ana e parlamentit pas nnshkrimit t tyre*

+2

Republiks* ra, sht krijuar praktika e mospajisjes s delega.ionit shqiptar me plot3uqi, nse pala tjetr n marr8eshje nuk e krkon nj gj t till* Gjykata 8lerson se ndjekja e nj praktike t till re$ulton t mos ket ba$ kushtetuese ose ligjore, pasi kemi t bjm me nj 8eprim t paautori$uar nga organi, t .ilit i takon kjo kompeten.* Kjo sjellje institu.ionale e kthyer n nj praktik bie ndesh jo 8etm me nenin -,1 t Kushtetuts q parashikon rolin dhe kompeten.n e residentit pr lidhjen e marr8eshje8e ndrkombtare, por edhe me nenet 2 dhe 0 t Kushtetuts* /2* arimi i shtetit t s drejts i sanksionuar n nenin 2 t Kushtetuts nnkupton 8eprimin e t gjith institu.ione8e shtetrore sipas s drejts n 3uqi si dhe suprema.in e Kushtetuts ndaj akte8e t tjera normati8e* 'do organ n nj shtet t s drejts duhet t 8eproj pr aq sa i lejon Kushtetuta dhe ligji duke mos i tejkaluar ku3ijt e pr.aktuar prej tyre0* 9 kt kuptim, !do institu.ion shtetror duhet t ket t pr.aktuar qart 3ushn e kompeten.a8e t 8eta brenda t .ila8e sht i autori$uar t 8eproj n prputhje me krkesat kushtetuese dhe ligjore* 9 $batim t parimit t shtetit t s drejts, n nenin -, t Kushtetuts pr.aktohen kompeten.at e residentit t Republiks, nj prej t .ila8e sht dhe lidhja e marr8eshje8e ndrkombtare sipas ligjit* /=* Gjykata thekson se kryetari i shtetit ka kompeten. q t ushtroj ius repraesentationis omni modae, pra t bj t njohur ndrkombtarisht 8ullnetin e brendshm shtetror dhe t pr3aqsoj unitetin e shtetit n skenn ndrkombtare* 5nyrat se si residenti e ushtron kt 3unksion mund t jen: me pjesmarrjen e 8et residentit n brjen t njohur t qendrimit politik t shtetit n marrdhnie me jasht, ose me an t trans3erimit t autoritetit pr3aqsues, nprmjet plot3uqis, tek organet e tjera, kryesisht tek qe8eria* 9 lidhjen e marr8eshje8e ku pal sht shteti shqiptar, si subjekt i t drejts ndrkombtare, sht e pashmangshme pjesmarrja e residentit t Republiks, qo3t personalisht qo3t nprmjet plot3uqis* 9ga pikpamja juridike, nj pr3aqsim i shtetit, si subjekt i s drejts ndrkombtare, n marrdhnie me jasht nga ana e qe8eris, pa autori$imin paraprak t residentit, kur bhet 3jal pr marr8eshje ndrkombtare me natyr politike, nuk sht n prputhje me parimin e shtetit t s drejts* /C* residenti i Republiks sht pr3aqsuesi m i lart i shtetit shqiptar n marrdhniet me jasht, n kuptim t nenit )C1+ t Kushtetuts dhe ka autoritetin pr t lidhur marr8eshje ndrkombtare si pr3aqsues legjitim i shtetit, sipas nenit -,1 t Kushtetuts*
0

Vendimi i G>K shqiptare nr*+2, dt*,+*(0*,(()*

+=

9ga kjo re$ulton se, ose ai 8et duhet t kishte marr pjes n lidhjen e marr8eshjes ose, nprmjet plot3uqis, duhej t kishte autori$uar grupin nego.iator pr kt qllim* /0* Gjykata !mon se qllimi i plot3uqis sht dhnia e autori$imit nga organi kompetent pr t biseduar me paln tjetr pr !shtje q .aktohen shprehimisht n objektin e plot3uqis* r3aqsuesit e shtetit q pajisen me plot3uqi jan t autori$uar t bisedojn 8etm pr aq sa sht pr.aktuar n mandatin e dhn pr pr3aqsim* 9 !do rast, nego.imi dhe lidhja e marr8eshjes duhet t bhet brenda ku3ij8e t pr.aktuar n plot3uqin e dhn nga organi kompetent* 9 kt mnyr, pr !do ndryshim, shtes apo $8oglim t objektit t nego.ime8e, pr3aqsuesit e shtetit shqiptar jan t detyruar t krkojn marrjen e nj plot3uqie t re ose ndryshimin, shtesn apo $8oglimin e objektit t plot3uqis s dhn, duke respektuar parimin e shtetit t s drejts* /)* Gjykata 8lerson se !shtja e pajisjes s delega.ionit shqiptar me plot3uqi nga organi kompetent me qllim lidhjen e nj marr8eshjeje, ndryshe nga sa pretendon subjekti i interesuar, 5inistria e un8e t >ashtme, pa8arsisht se parashikohet edhe nga e drejta un8e t >ashtme se mungesa e plot3uqis nga residenti i ndrkombtare, sht !shtje e s drejts s brendshme* r tEi dhn prgjigje argumentit t parashtruar nga 5inistria e Republiks nuk sht element q prek prmbajtjen ose 3ormn e nj marr8eshje t nego.iuar dhe nuk mund t ngrihet as si pretendim pr pa8le3shmrin e marr8eshjes ndrkombtare nga asnj pal, Gjykata e sheh t arsyeshme tEi re3erohet edhe kuadrit ndrkombtar, konkretisht Kon8ents s Vjens pr t 4rejtn e "raktate8e e ,/ majit +-C- Am posht: Kon8enta e VjensB, pal n t .iln sht dhe shteti shqiptar* /-* 9 nenin 0 t Kon8ents s Vjens, parashikohen si autoritete pr3aqsuese t nj shteti: kryetari i shtetit, she3i i qe8eris dhe ministri i jashtm* Kjo Kon8ent kon3irmon a3tsin e shtete8e pr t lidhur traktate* "raktatet i nnshtrohen nego.iata8e mes pal8e por kjo gj nuk i ndalon sistemet e brendshme normati8e t shtete8e t pr.aktojn rregullat e tyre lidhur me plqimin ose konsultimin nga organet e se.ilit shtet* 9 kuptim t nenit ,1+a t Kon8ents s Vjens, :traktat; do t thot nj marr8eshje e lidhur ndrmjet shtete8e n 3orm t shkruar dhe e rregulluar nga e drejta ndrkombtare nga personat q kan autoritet t pr3aqsojn shtetin* 2(* 9 nenin ) t Kon8ents sht pr.aktuar se !nj akt q lidhet me prfundimin e nj traktati" i kr#er nga nj prson" i cili nuk mund t konsiderohet n baz t nenit $ se sht autorizuar pr t prfaqsuar shtetin pr kt qllim" nuk ka pasoja ligjore n qoft se nuk +C

konfirmohet m pas nga ai shtet% * Sipas nenit 0, !nj person konsiderohet si prfaqsues i nj shteti pr qllimin e miratimit ose sigurimit t tekstit t nj traktati ose pr qllimin e shprehjes s plqimit t shtetit pr t qen i lidhur nga nj traktat n qoft se& (a' ai paraqet fuqit e plota prkatse( ose (b' bhet e qart nga praktika e shteteve t interesuar" ose nga rrethana t tjera" se ato e konsiderojn at si prfaqsuesin e t#re pr kt qllim dhe t pajisur me fuqi t plota. )onsiderohen si prfaqsues t shtetit t t#re" n baz t funksionit q ata kan dhe pa qen nevoja e paraqitjes s fuqive t plota" kr#etart e shtetit" kr#etart e qeveris dhe ministrat e punve t jashtme" me qllimin e kr#erjes s t gjith akteve q lidhen me prfundimin e nj traktati%* 2+* 9 lidhje me marrdhniet ndrmjet shtete8e, paraqitja e 3uqi8e t plota, pra e dokumentit q rrjedh nga nj autoritet kompetent i nj shteti dhe q emron nj ose disa persona t .ilt pr3aqsojn shtetin n $h8illimin e bisedime8e, miratimin ose sigurimin e tekstit t nj traktati, pr t shprehur plqimin e nj shteti pr t qen i lidhur nga nj traktat, ose pr t pr3unduar !do akt tjetr q lidhet me nj traktat, nuk sht e detyrueshme pr njohjen e pr3aqsuesit t shtetit pal* ra, dispo$ita prjashton 8etm paraqitjen e 3uqi8e t plota ndaj pals tjetr n marr8eshje, por sipas t drejts s brendshme kombtare ajo nuk nnkupton edhe mnjanimin apo mosrespektimin e krkess ligjore t pajisjes me plo3uqi pr pr3aqsuesin e shtetit* 2,* Gjykata thekson se e drejta ndrkombtare e rregullon institutin e plot3uqis n aktet e saj, por njkohsisht u krijon mundsi shtete8e t rregullojn n kuadrin e tyre t brendshm !shtjen e organit kompetent dhe pro.edurat e pajisjes me plot3uqi, sipas 8ullnetit t 8et shtete8e* &h8illimi i bisedime8e midis delega.ione8e t shtete8e t ndryshme prmendet n Kon8entn e Vjens si 3a$ e lidhjes s marr8eshje8e ndrkombtare, por pro.edurat dhe modalitetet pr mnyrn se si 3ormohet delega.ioni i se.ilit shtet rregullohen nga e drejta e brendshme e !do shteti* r3aqsuesit e shtetit duhet t 8eprojn n prputhje me plot3uqin e lshuar nga organet kompetente nprmjet t .ils pr.aktohen personat q do t marrin pjes n bisedime At .ilt mund t jen ekspert t 3ushs, npuns apo 3unksionar t ndryshm t shtetitB, natyrn dhe hapsirn e !shtje8e q do t nego.iohen* ra, ky autori$im duhet t jet i shprehur n !do rast si deklarim i 8ullnetit shtetror pr t hyr n nego.iata* 9 kt kuptim, Gjykata thekson se nga pikpamja e s drejts ndrkombtare plot3uqia i shrben parimit t mirbesimit dhe 8ullnetit t lir t !do shteti pr

+0

t lidhur marr8eshje, me qllim q ajo t konsiderohet e lidhur nga pr3aqsues t autori$uar duke mos 8n n dyshim plotsimin e anga$hime8e q rrjedhin nga marr8eshja e lidhur* 2/* &h8illimi i bisedime8e midis delega.ione8e shtetrore me qllim lidhjen e nj marr8eshjeje ka pr synim hartimin e nj teksti, i .ili m pas kthehet n nj instrument ligjor t detyrueshm n knd8shtrimin e s drejts ndrkombtare, 8etm nse palt shprehin n ni8el ndrkombtar plqimin e tyre pr t qen t lidhur nga kjo marr8eshje* Kjo shprehje 8ullneti mund t bhet me an t: rati3ikimit, nnshkrimit Akur nuk sht i ne8ojshm rati3ikimiB dhe aderimit* 9 se.ilin rast, shteti shpreh 3ormalisht 8ullnetin e tij pr t qen i lidhur me marr8eshjen ose traktatin ku dshiron t aderoj )* 9 rastet kur legjisla.ioni i brendshm e kusht$on hyrjen n 3uqi t marr8eshjes me rati3ikimin nga parlamenti i se.ilit shtet, ky pro.es Arati3ikimiB nuk mund t konsiderohet si akt i thjesht 3ormal* Ai prbn nj pro.es esen.ial t lidhur ngusht me hyrjen n 3uqi t marr8eshjes s nnshkruar* Shteti pal n marr8eshje sht i lir, nprmjet organe8e t tij legjitime, ta rati3ikoj ose jo marr8eshjen* 22* Gjykata e konsideron t ne8ojshme t theksoj se Kon8enta e Vjens pr.akton dy kritere kryesore n s3ern e $batimit t traktate8e ndrkombtare, parimin e pacta sunt servanda Aneni ,CB, sipas t .ilit !do traktat n 3uqi sht detyrues pr palt dhe duhet t kryhet prej tyre n mirbesim, dhe parimin se nj pal nuk mund t prdor dispo$itat e s drejts s brendshme si justi3ikim pr pamundsin e tij pr t $batuar nj traktat Aneni ,0B* Ky rregull nuk .enon nenin 2C t Kon8ents q parashikon se, nj shtet nuk mund t pretendoj 3aktin se dhnia e plqimit pr t $batuar nj traktat sht shprehur duke .enuar nj dispo$it t s drejts s tij t brendshme Ap*sh duke .enuar kompeten.n e organit konkret pr t lidhur traktateB* 9j munges kompeten.e n aspektin e brendshm t shtetit apo nj antikushtetutshmri pr kt shkak nuk prek detyrimet sipas s drejts ndrkombtare* Hsht e qart se kjo dispo$it i shrben 8le3shmris s marr8eshjes midis pal8e, por nga ana tjetr lidhja dhe nnshkrimi i marr8eshjes nga autoriteti kompetent ka rndsi edhe pr t drejtn e brendshme, pasi ka t bj direkt me $batimin e parime8e t tilla kushtetuese si: parimi i demokra.is, i shtetit t s drejts dhe i legjitimitetit t organe8e pr t pr3aqsuar 8endin n marrdhnie me jasht*

Shabtai Rossene, "reaties, Monl.usion and Jntry into 3or.e, n: Jn.y.lopedia o3 ubli. Gnternational 6aN, Vol*0 A+--=B, 3q*2C=*

+)

2=* J drejta ndrkombtare qndron neutrale sa i takon !shtjes se .ili organ 8epron n emr e pr llogari t shtetit, si 3ormohet dhe shprehet 8ullneti i brendshm politik si dhe pr m tepr si sillet nj shtet n raport me t drejtn e brendshme apo n lidhje me normat e s drejts ndrkombtare pr aq koh sa $baton t drejtat e detyrimet e marra prsipr prej tij* r kt t 3undit sht me rndsi q shtetet me 8eprimet e tyre t mpasshme t mos trhiqen nga detyrimet e marra prsipr, gj e .ila i shrben stabilitetit ndrkombtar dhe $batimit t parimit pacta sunt servanta. Ky parim nuk do t thot se shtete t ndryshme nuk mund t $gjedhin mnyra dhe 3orma t ndryshme t $batimit t norma8e t s drejts ndrkombtare n sistemet e tyre t brendshme ligjore* Kjo sht e drejt so8rane e !do shteti* 9 ba$ t ktij parimi, ligji nr*)/0+, dt*-*0*+--) : r lidhjen e traktate8e dhe marr8eshje8e ndrkombtare; n nenin 2 parashikon pajisjen me plot3uqi t rregullta t pr3aqsues8e t shtetit, q ngarkohen t $h8illojn bisedime dhe t nnshkruajn traktate ose marr8eshje me pr3aqsuesit e shtete8e t tjera* lot3uqit lshohen prkatsisht nga residenti i Republiks, kur si subjekt i traktatit ose i marr8eshjes sht shteti shqiptar dhe nga Kryetari i Kshillit t 5inistra8e, kur si subjekt sht qe8eria shqiptare* 2C* Gjykata rithekson se konstatimi i mungess s plot3uqis nga delega.ioni shqiptar n pro.esin e lidhjes s marr8eshjes ndrkombtare nuk bie ndesh me nenin 2C t Kon8ents s Vjens pr respektimin e detyrime8e t marra prsipr nga pala shqiptare, pasi n rastin konkret marr8eshja i nnshtrohet nj kontrolli paraprak nga kjo Gjykat, pra para se ajo t rati3ikohet nga Ku8endi i Shqipris* r kt shkak, sipas s drejts s brendshme shqiptare, marr8eshja nuk ka hyr ende n 3uqi dhe pr pasoj nuk ka 3illuar t jap e3ekte pr sa koh nuk sht rati3ikuar nga Ku8endi, sipas nenit +,+ t Kushtetuts* 9isur nga ky 3akt, n rastin konkret, nuk kemi t bjm me shmangie nga detyrimet q 8ijn si pasoj e lidhjes s nj marr8eshje ndrkombtare n prputhje me rregullat e gjithpranuara t s drejts ndrkombtare publike, pra rrjedhimisht as t parimit pacta sunt servanta* 20* Gjykata 8lerson se mosmarrja e plot3uqis nga residenti i Republiks pr lidhjen e marr8eshjes ose dhnien e plot3uqis, sipas ligjit, bie ndesh edhe me nenin 0 t Kushtetuts, i .ili garanton parimin e ndarjes dhe balan.imit t pushtete8e* Ky parim shtrihet jo 8etm ndaj tri deg8e t pushtetit, ek$ekuti8, legjislati8 dhe gjyqsor, por edhe ndaj organe8e t tjera kushtetuese t pa8arura, kompeten.at e t .ila8e jan t parashikuara nga dispo$itat e Kushtetuts* Sipas ktij parimi, asnj organ, n prbrje ose jo t nj prej tre pushtete8e, nuk mund t ndrhyj n trajtimin dhe $gjidhjen e !shtje8e q, sipas rastit, do t +-

prbnin objektin qendror t 8eprimtaris s organe8e apo institu.ione8e t tjera kushtetuese-* 5ospajisja e delega.ionit me plot3uqi t rregullt nga residenti i Republiks prbn .enim t kompeten.a8e t residentit t Republiks t parashikuara nga neni -, i Kushtetuts, rrjedhimisht edhe t parimit t ndarjes dhe balan.imit t pushtete8e garantuar nga neni 0 i Kushtetuts* 2)* 9isur nga titulli i marr8eshjes objekt shqyrtimi, Gjykata konstaton se delega.ioni shqiptar jo 8etm nuk ka marr plot3uqi nga organi kompetent pr 3illimin e bisedime8e e m pas nnshkrimin e marr8eshjes me Republikn e Greqis, por, nga pikpamja 3ormalo@ juridike, edhe autori$imi prkats i lshuar nga Kryeministri nuk sht respektuar sa i takon objektit t tij* Kshtu, Drdhri nr*+/=, dt*,/*()*,((0 i Kryeministrit prmban titullin : r ngritjen e grupit ndrinstitu.ional t puns pr pr.aktimin e shel3it kontinental me 8endet 3qinje;* 9drsa nse i re3erohemi marr8eshjes pr3undimtare t lidhur midis Republiks s Shqipris dhe Republiks s Greqis, n titullin e saj, re$ulton se objekt i marr8eshjes nuk ka qen 8etm pr.aktimi i shel3it kontinental por edhe !*i zonave t tjera q u prkasin n baz t s drejts ndrkombtare%* ra, re$ulton q pala shqiptare t ket nego.iuar pr nj objekt m t gjer sesa ishte e autori$uar, duke kapr.yer ku3ijt e autori$imit t dhn pr objektin e bisedime8e dhe m pas t konkreti$imit t nj marr8eshjeje midis dy pal8e* Ky tejkalim i objektit t autori$imit nga grupi nego.iator e bn marr8eshjen t papajtueshme me parimin e shtetit t s drejts i garantuar nga neni 21, i Kushtetuts* 2-* Gjithashtu, Gjykata !mon se edhe pro.edura e parashikuar nga ligji pr traktatet lidhur me miratimin nga Kshilli i 5inistra8e i tekstit t marr8eshjes nuk re$ulton t jet respektuar* 9eni = i ktij ligji parashikon se :pr marr8eshjet, ku si pal jan shtetet ose qe8erit dhe ini.iati8a sht e pals son, ministrit prkatse marrin m par mendimin e 5inistris s un8e t >ashtme dhe t ministri8e dhe institu.ione8e t tjera qendrore t interesuara, para se tOi propo$ohet Kshillit t 5inistra8e lidhja e traktate8e dhe marr8eshje8e;* Kshilli i 5inistra8e jep miratimin n parim pr traktatet dhe marr8eshjet ndrkombtare q lidhen n emr t shtetit ose t qe8eris* =(* 5 tej, neni C parashikon se :kur ini.iati8a pr lidhjen e traktate8e dhe t marr8eshje8e ndrkombtare dypalshe dhe shumpalshe merret nga shteti yn, ministrit dhe institu.ionet e tjera qendrore prkatse hartojn tekstet e projekte8e, pr t .ilat marrin mendimin e 5inistris s un8e t >ashtme, 5inistris s 4rejtsis dhe t ministri8e t interesuara* Vrejtjet q mund t bj shteti tjetr, t .ilat ndryshojn prmbajtjen e projektit
-

Vendime t G>K t RS7 nr*,=, dt*(=*+,*,(()< nr*+-, dt*(/*(=*,((0< nr*++, dt*(,*(2*,(()*

,(

t pals shqiptare ose kundrprojekti q mund t paraqitet nga ana e tij, pasi studiohen nga ministria ose institu.ioni tjetr qendror prkats, i paraqiten Kshillit t 5inistra8e pr miratim n parim, s bashku me mendimet e ministri8e dhe t institu.ione8e t tjera qendrore t interesuara, si dhe mendimin e 5inistris s un8e t >ashtme;* =+* 9ga materialet e paraqitura gjat gjykimit t !shtjes re$ulton q nga ana e Kshillit t 5inistra8e t jet lshuar 8endimi nr*C=/, dt*++*(C*,((- : r propo$imin e projekt@ligjit : r rati3ikimin e marr8eshjes ndrmjet RS7 dhe RG, pr delimitimin e $ona8e t tyre prkatse t shel3it kontinental dhe t $ona8e t tjera detare q u prkasin n ba$ t s drejts ndrkombtare;* 9uk pasqyrohet pro.edura e miratimit n parim t marr8eshjes nga ky organ duke e br pro.esin jo t pajtueshm me krkesat e nenit = dhe C t ligjit pr traktatet* =,* 9ga sa m lart, Gjykata 8lerson se mospajisja e delega.ionit shqiptar me plot3uqi t rregullt nga residenti i Republiks ka sjell si pasoj .enimin e kompeten.s s kreut t shtetit si organi kompetent pr pr3aqsimin e shtetit shqiptar n marrdhnie me jasht* 5ungesa e plot3uqis s rregullt nga delega.ioni shqiptar bie ndesh me kuadrin e brendshm kushtetues dhe ligjor lidhur me pr.aktimin e kritere8e 3ormale pr nego.imin dhe lidhjen e marr8eshje8e ndrkombtare* Si rrjedhoj, kjo papajtueshmri prek edhe thelbin e marr8eshjes s lidhur nga shteti shqiptar, i .ili, n !do rast, duhet t shpreh 8ullnetin e tij n prputhje me krkesat e legjisla.ionit t brendshm* r kt arsye, Gjykata arrin n pr3undimin se marr8eshja e nnshkruar midis RS7 dhe RG pr delimitimin e hapsira8e detare midis dy 8ende8e sht lidhur n kundrshtim me krkesat e nene8e 2, 0 dhe -,1 t Kushtetuts* III. Lidhur me parimet dhe kriteret e kontrollit kushtetues t marrveshjes ndrkombtare nga +j#kata )ushtetuese. =/* ara se Gjykata t shprehet pr ba$ueshmrin e pretendime8e t krkuesit q lidhen me prmbajtjen e marr8eshjes objekt gjykimi, e 8lerson t ne8ojshme t bj t njohur 3illimisht kriteret e kontrollit ku ajo do t mbshtetet gjat shqyrtimit t tyre* =2* 9isur nga objekti i krkess, Gjykata, ba$uar n nenin +/+1bB t Kushtetuts, kontrollon marr8eshjet ndrkombtare para rati3ikimit nga Ku8endi lidhur me pajtueshmrin e tyre me Kushtetutn* 9 ushtrimin e ktij kontrolli Gjykata mban parasysh t drejtn e brendshme dhe konkretisht dispo$itat e Kushtetuts, si akti m i lart normati8 n ,+

8end* Konkretisht, pr !shtjen n gjykim, Gjykata do t ba$ohet n nenin / t Kushtetuts, i .ili garanton ndr t tjera trsin e territorit, pasi objekti i marr8eshjes q kontrollohet sht pr.aktimi i hapsira8e detare q i prkasin Shqipris* r m tepr, pa8arsisht nga titulli i marr8eshjes, praktikisht, si! do t arsyetohet edhe n 8ijim, bhet 3jal kryesisht pr pr.aktimin e ujra8e t brendshme dhe ujra8e territoriale n jug t Shqiprise* Kto ujra konsiderohen nga e drejta e brendshme dhe ajo ndrkombtare si pjes eksklu$i8e e territorit shtetror dhe pr kt arsye i nnshtrohen so8ranitetit territorial t Republiks s Shqipris* ==* Gjithashtu, duke patur parasysh q !shtjet e pr.aktimit t ku3ij8e n trsi dhe atyre detar n 8e!anti nuk jan 8etm !shtje t s drejts s brendshme por edhe t s drejts ndrkombtare, pr shkak t njohjes dhe pranimit t ku3ij8e jo 8etm nga shtetet pal por edhe nga institu.ionet ndrkombtare, Gjykata pr kt qllim do tEi re3erohet gjat kontrollit t saj edhe akte8e ndrkombtare q rregullojn parimet, mnyrat, pro.edurat e delimitimit t ku3ij8e detar midis shtete8e* Konkretisht, akti ndrkombtar kryesor q rregullon kto !shtje sht Kon8enta e ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit e 8itit +-), Ae njohur si Kon8enta e 5ontego #ay@itB* Gjithashtu, Gjykata gjat kontrollit t saj do tEi re3erohet edhe akte8e t tjera dhe parime8e t gjithpranuara t s drejts ndrkombtare si dhe praktiks s gjykata8e dhe arbitra$he8e ndrkombtare lidhur me parimet e ndjekura n delimitimin e hapsira8e detare n !shtje t pra3rta apo t ngjashme me !shtjen objekt shqyrtimi* =C* Kontrolli i marr8eshje8e ndrkombtare sht nj nga kompeten.at m t 8e!anta t Gjykats Kushtetuese, pr 3aktin se i duhet t 8lersoj respektimin e norma8e dhe parime8e kushtetuese n 3ushn e marrdhnie8e me jasht* 5arrdhniet me jasht jan jo 8etm !shtje t rendit t brendshm kushtetues t nj 8endi por edhe t s drejts ndrkombtare, pr aq sa shteti merr prsipr t drejta dhe detyrime* 9 3ushn e marrdhnie8e me jasht dallojm dy an: 3ormimin e 8ullnetit dhe shprehjen e tij* Vlersimi i ne8ojs apo interesit pr lidhjen e nj marr8eshje ndrkombtare sht nj akt politik* 'shtja nse ky akt politik sht n prputhje me kuadrin e brendshm normati8 Akupto: kushtetuesB dhe me interesat shtetrore n trsi sht e natyrs juridike* prqendrohet kontrolli kushtetues q bn gjykata kushtetuese* =0* Ky kontroll n rastin e marrdhnie8e me jasht sht kompleks, pasi n disa raste marrdhniet me jasht paraqesin 8shtirsi, aq m tepr q kontrolli kushtetues mbi akte politike mbart n 8et8ete rre$ikun e ndrhyrjes n !shtje q prekin jo 8etm interesat ,, ikrisht ktu

politike t brendshme por edhe ato n marrdhnie me 8ende t tjera apo organi$ata ndrkombtare, ku shteti konkret sht pal* 5egjithat, sht tashm praktik e konsoliduar n prgjithsi q gjykatat kushtetuese ushtrojn kontroll edhe mbi aspekte t 8endimmarrjes s ek$ekuti8it ose ligj8nsit q lidhen me marrdhniet me jasht duke marr si kriter kontrolli parimet themelore kushtetuese* =)* Gjykata thekson se gjat kontrollit kushtetues t nj marr8eshje ndrkombtare sht e rndsishme t mbahet parasysh respektimi i parimit t shtetit t s drejts, i .ili merr prparsi ndaj nj mundsie pr t rn ndesh me rregullat e prgjithshme t s drejts ndrkombtare, i njohur sot me termin :international rule o3 laN;* Kur para nj gjykate kushtetuese shtrohet pr shqyrtim interpretimi i nj marr8eshje ndrkombtare, sht i pashmangshm aplikimi i parime8e t prgjithshme pr kt qllim* Sipas ktyre parime8e, !do marr8eshje duhet interpretuar n mnyr t till q palt t arrijn at objekti8 pr t .ilin kan 8endosur t lidhin kt marr8eshje* 9ga ana tjetr, duhet t mos re$ultoj nga marr8eshja nj detyrim m i madh ose m i gjer nga ai pr t .ilin kan shprehur 8ullnetin 3illestar palt* =-* Kur gjykata kushtetuese interpreton prmbajtjen e marr8eshjes dhe arrin n nj pr3undim sa i takon prputhshmris s saj me kushtetutn kombtare, ather ajo mbshtetet 8etm n 8eri3ikimin e respektimit t parime8e themelore kushtetuese n tekstin e marr8eshjes* Gjykata Kushtetuese, n kt rast, mban parasysh parimin se organet politike t shtetit jan mbshtetur n parimet kushtetuese pr t hyr n nj marr8eshje dhe kan pasur 8ullnetin pr t arritur nj re$ultat n prputhje me to +(* ra, pre$umohet kushtetutshmria, mirbesimi dhe 8ullneti i mir n lidhjen e marr8eshjes, pr sa koh q nga kontrolli kushtetues nuk sht arritur n nj pr3undim t ndryshm* 5bi ba$n e parime8e dhe kritere8e t prmendura m sipr do t mbshtetet kontrolli kushtetues i Gjykats pr t 8lersuar kushtetutshmrin e marr8eshjes objekt gjykimi* C(* 9ga gama e gjer e pretendime8e t pal8e, pr8e! !shtjes s legjitimimit t krkuesit dhe t mungess s plot3uqis t trajtuara m sipr, Gjykata 8lerson se duhet t prqendrohet dhe grupoj kryesisht ato q kan rndsi kushtetuese pr !shtjen n gjykim dhe konkretisht pretendimet lidhur me: aB titullin dhe prmbajtjen e marr8eshjes si dhe ne8ojen e pr.aktimit t hapsira8e detare respekti8e, bB $batimin e parimit t bara$largsise strikte pr ndarjen e hapsira8e detare q u prkasin t dy 8ende8e, .B ndikimin e ishuj8e dhe
+(

Vendimi i G>KF gjermane lidhur me marr8eshjen e nnshkruar midis Fran.s dhe Gjermanis sa i takon statusit t krahins Saar, dt*2*=*+-==*

,/

t masa8e shkmbore n pr.aktimin e hapsira8e detare dhe !B mosparaqitjen e harta8e analoge si pjes shoqruese t marr8eshjes* Gjykata thekson se pretendimi pr munges t transparen.s gjat $h8illimit t bisedime8e pr lidhjen e marr8eshjes, pr !shtjen n gjykim, nuk paraqitet n dimension kushtetues* !!! I,. -bi titullin dhe prmbajtjen e marrveshjes si dhe nevojn e prcaktimit t hapsirave detare respektive. C+* Krkuesi pretendon se titulli dhe prmbajtja e marr8eshjes objekt gjykimi jan sui generis dhe de8ijim nga standartet dhe praktika ndrkombtare* 9 kt kuadr, sipas tij, duhej q objekti i saj t ishte pr.aktuar m qart e m mir, n prputhje me krkesat dhe ne8ojn pr delimitimin e hapsira8e detare respekti8e* C,* Gjykata thekson se e drejta ndrkombtare detare, si trsi e norma8e dhe parime8e t s drejts ndrkombtare Atraktatet dhe normat e s drejts ndrkombtare $akonoreB q rregullojn !shtjet e prdorimit t detit Apr3shir edhe shtratin dhe nntokn e tijB, sh3ryt$imit t burime8e t tij si dhe !shtjet e juridiksionit mbi hapsirat detare, anijet, instalimet dhe akti8itetet brenda ktyre hapsira8e, ka njohur $h8illime t rndsishme n priudhn pas 6u3ts s 4yt #otrore++* J drejta ndrkombtare detare bashkkohore sht re$ultat i balla3aqimit t interesa8e t ndryshme, dialogut, lshime8e dhe kompromise8e mes shtete8e pr !shtjet q kan t bjn me ndarjen e hapsira8e detare si dhe me prdorimin dhe sh3ryt$imin sa me e3ekti8 t tyre n interesin kombtar* C/* Regjimi juridik i dete8e dhe oqeane8e sht ba$uar pr nj koh t gjat n t ashtuquajturn doktrin e :detit t lir; apo :liris s detit t hapur;, n themel t s .ils qndronte ideja q t gjitha hapsirat e dete8e dhe oqeane8e nuk i prkisnin askujt, prandaj ato duhej t ishin t hapura dhe t lira pr lundrim dhe sh3ryt$im pr t gjitha shtetet pa dallim* rjashtim bhej 8etm pr nj rrip t ngusht ujor AdetarB q rrethon bregdetin, i .ili 8lersohej se pr e3ekte sigurie dhe sh3ryt$imi duhej t ishte nn so8ranitetin e plot t shtetit bregdetar* o n kt periudh, gjersia e ktij rripi ujor u pr.aktua / milje detare, pasi n at koh e till ishte edhe distan.a e qitjes me top+,*
Gnther >aeni.ke, 6aN o3 the Sea, n: Jn.y.lopedia o3 the ubli. Gnternational 6aN, Vol*++, 9orthholland@ ?I3ord A+-)-B, 3q*+02* +, G ashtuquajturi rregull i qitjes me top K :.anon shot rule; K !.errae potestas finitur ubi finitur armorum vis%" q do t thot se pushteti i arm8e pr.akton edhe pushtetin e toks n det* Ky rrip ujor me gjersi prej rreth / milje detare do t konsiderohej si pjes e territorit t shtetit bregdetar me emrin 4et "erritorial*
++

,2

C2* arimi i :liris s detit t hapur; u $batua n shkall t gjer nga shumi.a e shtete8e pr shekuj me radh* Ai u njoh si nj norm e s drejts ndrkombtare $akonore dhe parim themelor mbi ba$n e t .ilit ngrihej i gjith regjimi juridik i dete8e dhe oqeane8e* r m tepr, si t till at e gjejm edhe n Kon8entn 9drkombetare mbi 4etin e 7apur t 8itit +-=), si dhe n Kon8entn e ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit t 8itit +-), Anenet )C@++=B, por tashm n kushte t reja, pasi hapsira e 4etit t 7apur ka ardhur duke u tkurrur A$8ogluarB 8a$hdimisht, pr shkak t interesit permanent t shtete8e bregdetare pr t shtrir gjithnj e me shum so8ranitetin dhe t drejtat e tyre so8rane si n 4etin "erritorial, ashtu edhe n hapsirat e tjera detare q lagin brigjet e tyre* C=* Gnteresi i shtete8e bregdetare pr t shtrir so8ranitetin dhe t drejtat so8rane n drejtim t 4etit t 7apur ka patur si qllim kryesor sh3ryt$imin m t mir dhe eksklu$i8 prej tyre t hapsira8e t .aktuara ujore pr interesa ekonomike, siguri kombtare, krkim shken.or, mbrojtjen nga ndotja, etj*, t .ilat u bn 8e!anrisht e8idente rreth mesit t shekullit ,(@t* &h8illimi i teknologji8e moderne bri t mundur q deti, 3undi dhe nntoka e tij t sh3ryt$oheshin pr qllime t ndryshme dhe me e3ekti8itet gjithnj e m t madh, 8e!anrisht pr peshkim, nIjerrjen e na3ts dhe t ga$it, nIjerrjen e nodule8e t pasura me minerale t shumta, sh3ryt$imin pr rr, $ha8or, etj* 5bi kt ba$, menjher pas 6u3ts s 4yt #otrore, shum shtete bregdetare deklaruan n mnyr t njanshme jo 8etm $gjerimin e ujra8e territoriale nga / deri n +, milje detare An disa raste me pak ose m shum se kaqB+/, por edhe shtrirjen e juridiksionit kombtar mbi shel3in kontinental dhe hapsirn ujore respekti8e deri n ,(( milje detare+2* CC* 4eklarimi i njanshm dhe $gjerimi i konsiderueshm i so8ranitetit dhe t drejta8e so8rane t shtete8e bregdetare n hapsira t konsiderueshme detare dhe oqeanike krijoi mja3t probleme n marrdhniet ndrkombtare* 4etet dhe oqeanet gjeneronin gjithnj e m shum mosmarr8eshje dhe kon3likte mes shtete8e* r menaIhimin e ksaj situate, q n 3illimet e akti8itetit t saj, u anga$hua serio$isht edhe ?K#* as nj pune prgatitore disa 8je!are, n 8itin +-=) u mbajt Kon3eren.a e ar 9drkombtare e ?K#@s pr t 4rejtn e 4etit, n pr3undim t s .ils u b e mundur t miratoheshin 2 Kon8enta, konkretisht Kon8enta mbi Djrat "erritoriale dhe &onn e uqur< Kon8enta mbi Shel3in Kontinental<

+/

Kshtu p*sh Republika e Shqipris, me 4ekretin e 8itit +-0C kishte pr.aktuar gjersine e ujra8e t saj territoriale += milje detare* +2 Si! sht rasti i disa 8ende8e t Ameriks 6atine*

,=

Kon8enta mbi 4etit e 7apur dhe Kon8enta mbi eshkimin dhe Ruajtjen e #urime8e t Gjalla n 4etin e 7apur+=* C0* 9drkaq, numri i shtete8e q konsideronin t papranueshme mja3t nga problemet dhe $gjidhjet e o3ruara n kuadr t 2 kon8enta8e t adoptuara n Kon3eren.n e ar t ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit t 8itit +-=), rritej gjithnj e m shum* 9 kt drejtim ndikoi dukshm edhe $gjerimi i ?K#@s me shtete t reja antare, kryesisht pr shkak t pro.esit dekoloni$ues t 8ite8e C(E t shekullit t kaluar, i .ili bri t mundur lindjen e mja3t shtete8e t reja so8rane, t .ilat krkonin krijimin e nj rendi t ri ekonomik ndrkombtar, n themelet e t .ilit do t kishte m shum bara$i, drejtsi dhe ndershmri* 9 kt kuadr, problemet e t drejts ndrkombtare detare dhe konkretisht ndarja, prdorimi dhe sh3ryt$imi ra.ional, e3ekti8 dhe n mnyr sa m t drejt e t barabart i hapsira8e detare dhe burime8e t tyre, kishin prioritet t 8e!ant* Vlersohej me t drejt se duhej thirrur nj kon3eren. e prgjithshme ndrkombtare, e .ila do t diskutonte dhe rregullonte n trsi dhe mbi nj ba$ e 3ilo$o3i t re t gjitha problemet e t drejts ndrkombtare detare* C)* Kon3eren.a e "ret e ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit i 3illoi punimet n 8itin +-0/ dhe i pr3undoi ato me adoptimin e Kon8ents n 8itin +-), +C* Kjo Kon8ent sht nj nga dokumentet m t rndsishme dhe m me 8ler t hartuara n kuadr t ?K#@s* Ajo konsiderohet si :kushtetuta e s drejts s detit;, si pika kryesore e re3erimit pr t gjitha !shtjet q kan t bjn me t drejtn ndrkombtare detare* rmes saj krijohet nj regjim i ri dhe i plot juridik mbi detet dhe oqeanet, i .ili prshtat dhe pajton interesa t ndryshme t shtete8e* Kon8enta harmoni$on mja3t mir normat ek$istuese t s drejts ndrkombtare detare At traktate8e dhe t s drejts ndrkombtare $akonoreB me normat e reja q ndryshojn ose a3irmojn kon.epte t panjohura dhe t patrajtuara m par nga e drejta ndrkombtare detare tradi.ionale, duke re3lektuar kshtu ne8ojat, tenden.n dhe interesat e grupime8e t ndryshme t shtete8e so8rane* rmes /,( nene8e dhe - anekse8e q sipas
+=

5ja3t probleme dhe paqartsi q konstatoheshin n 2 kon8entat e Kon3eren.s s ar t ?K#@s t 8itit +-=), u tentua t $gjidheshin apo plotsoheshin prmes Kon3eren.s s 4yt t ?K#@s mbi t drejtn e detit t thirrur n 8itin +-C(, n t .iln morn pjes )) shtete dhe disa Agjensi t Spe.iali$uara t ?K#@s* r shkak t mosmarr8eshje8e dhe interesa8e t kundrta t shtete8e pr disa nga !shtjet kryesore t trajtuara aty, ndryshimet e propo$uara nuk u arritn t miratoheshin nga shumi.a e krkuar e shtete8e pjesmarrse n kt kon3eren.* ra, Kon3eren.a e 4yt e ?K#@s mbi t drejtn e detit e 8itit +-C(, nuk dha asnj re$ultat konkret* +C D !el pr nnshkrim me +(*+,*+-), n 5ontego #ay t %hamajks* r - 8jet me radh, pr3aqsues t rreth +C( shtete8e antare t ?K#@s prmes bisedime8e maraton, diskutuan, debatuan dhe arritn kompromiset e ne8ojshme q bn t mundur suksesin e ksaj kon3eren.e* Kon8enta ka hyr n 3uqi m +C nntor +--2, nj 8it pasi Republika e Guajans u b shteti i C( q e rati3ikoi at* Republika e Shqipris e ka rati3ikuar kt Kon8ent me ,/ qershor ,((/, duke u br shteti i +2/ pal, ndrsa Republika e Greqis e ka rati3ikuar me ,+ korrik +--=, duke u br shteti i 0) pal* Aktualisht Kon8enta e ?K#@s mbi t 4rejten e 4etit ka +=) shtete pal* Rati3ikimi m i 3undit sht ai i &8i.rs i dats + maj ,((-*

,C

nenit /+) t Kon8ents konsiderohen pjes integrale t saj, rregullohet nj gam e gjer problemesh t larmishme e delikate t s drejts ndrkombtare detare* 9 ba$ t saj, shtetet bregdetare kan t drejt dhe interes t drejtprdrejt t ndrmarrin, sipas rastit, hapat e ne8ojshme q bjn t mundur shtrirjen e so8ranitetit, t drejta8e so8rane apo juridiksionit kombtar n hapsira t .aktuara detare* C-* Gjykata 8ren se Kon8enta e ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit pr.akton parimet dhe rregullat ba$, t drejtat dhe detyrimet e prgjithshme t shtete8e pal n 3ushn e t drejts ndrkombtare detare* &batimi i saj n !do rast konkret krkon marrjen parasysh t rregullime8e kuadr t Kon8ents, si n hartimin e legjisla.ionit kombtar, ashtu edhe n dialogun apo bisedimet q kan pr qllim pr3undimin e marr8eshje8e prkatse mes pal8e t interesuara n 3ushn e t drejts detare, 8e!anrisht lidhur me ndarjen, prdorimin dhe sh3ryt$imin e hapsira8e t ndryshme detare* o n kt kuadr, n 3unksion t $gjidhjes se !shtjes q shqyrton, normat dhe parimet e Kon8ents shrbejn si orientim qendror edhe pr 8endimmarrjen e gjykats apo t nj arbitra$hit ndrkombtar mbi kon3liktet apo problemet e t drejts ndrkombtare detare* 0(* ra, Kon8enta mbi t 4rejtn e 4etit sht dokumenti ba$ q ka prparsi mbi !do rregullim tjetr juridiko@ndrkombtar n kt 3ush, pr3shir ktu edhe katr kon8entat e Gjene8s t miratuara n Kon3eren.n e ar t ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit* 5egjithat, ka rndsi t theksohet se Kon8enta e ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit nuk ndryshon t drejtat dhe detyrimet e mparshme t shtete8e pal q rrjedhin nga marr8eshje t tjera ndrkombtare t .ilat jan n pajtim me t Ashih paragra3in e dyt t nenit /++ t Kon8entsB* 5arr n trsi, hapsirat detare q rikon3irmohen apo sillen si risi n Kon8entn e ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit mund t ndahen n hapsira detare n t .ilat shteti bregdetar ushtron so8ranitet ose t drejta so8rane dhe hapsira detare n t .ilat shteti bregdetar nuk ushtron asnjrn prej tyre* Konkretisht, n kategorine e par bjn pjes: Djrat e #rendshme, Djrat "erritoriale A4eti "erritorialB, Shel3i Kontinental, &ona e uqur dhe &ona Jkonomike Jksklu$i8e, ndrsa n kategrorin e dyt: 4eti i 7apur dhe &ona* 0+* Gjykata e konsideron t rndsishme q n 3unksion t pretendime8e t krkuesit, t ndalet shkurtimisht pr t sqaruar kuptimin, gjersin dhe natyrn juridike t hapsira8e detare q hyjn n kategorin e par, pasi 4eti i 7apur, ajo pjes e detit q nuk pr3shin asnj nga hapsirat detare t permendura n kategorin e par Ashih nenin )C t Kon8entsB sht i lir dhe i hapur pr sh3ryt$im pr t gjitha shtetet n prputhje me dispo$itat e Kon8ents ,0

Anenet )0@++= t Kon8entsB, ndrsa &ona, si kon.ept i ri n Kon8entn e ?K#@s mbi t drejtn e 4etit, e .ila pr3shin shtratin e detit e t oqeanit si dhe nntokn e tij prtej ku3ij8e t juridiksionit kombtar Ashih nenin + t Kon8entsB, konsiderohet dhe trajtohet si pasuri e prbashkt Ares .ommunisB e t gjith bashksis ndrkombtare* 0,* /jra t 0rendshme (detare', sipas nenit ) t Kon8ents, konsiderohen ujrat n drejtim t toks, nga 8ija ba$ ku 3illon t matet gjersia e 4etit "erritorial* Gjersia e ktyre ujra8e pr.aktohet n 8arsi t metods s $gjedhur pr heqjen e 8ijs ba$* Si metoda t tilla, sipas Kon8ents, jan dy: aB vija baz normale, q sht 8ija e $bati.s m t madhe gjat gjith bregdetit Aneni = i Kon8entsB dhe bB vija baz e drejt, e .ila 3ormohet nga bashkimi i pika8e m t dala t toks n det Aneni 0 i Kon8entsB* Kjo metod prdoret 8e!anrisht n rastet kur bregdeti sht shum i prthyer ose i prer* 9ga sa m sipr, re$ulton se bhet 3jal pr Djra t #rendshme n kt kuptim, 8e!anrisht n rastet kur pr matjen e 4etit "erritorial $batohet metoda e 8ijs ba$ t drejt* 9 nj kuptim m t prgjithshm, n no.ionin Djra t #rendshme pr3shihen edhe ujrat e gjire8e Asipas kritere8e t nenit +( t Kon8entsB, ujrat e porte8e n bregdet, deltat e lumenj8e etj* r shkak t a3rsis me tokn si dhe rndsis q paraqesin n knd8shtrim t siguris dhe sh3ryt$imit pr qllime ekonomike e tregetare, Djrat e #rendshme konsiderohen si pjes e territorit t shtetit bregdetar* So8raniteti territorial i ktij shteti shtrihet plotsisht n kto ujra, n hapsirn ajrore mbi to si dhe n shtratin e detit dhe nntokn e tij posht ktyre ujra8e Aneni , i Kon8entsB* 5egjithat, n raste dhe pjes t .aktuara t Djra8e t #rendshme, anije8e t shtete8e t treta mund tEu njihet e drejta e kalimit paqsor* 0/* 1et .erritorial (/jra .erritoriale' sht ai rrip ujor pran bregdetit, n t .ilin shteti bregdetar ka t drejt t ushtroj so8ranitetin e tij* Sipas nenit , t Kon8ents, edhe kto ujra konsiderohen si pjes integrale e padiskutueshme e territorit t ktij shteti, si dominium i tij* Asnj shtet nuk mund t mohoj apo 8r n dyshim t drejtat dhe detyrimet e shtetit bregdetar mbi 4etin "erritorial, t njohura e ushtruara n prputhje me normat e s drejts ndrkombtare* Gjersia e 4etit "erritorial mund t shkoj deri n +, milje detare, nga 8ija ba$ q pr.aktohet n prputhje me dispo$itat e Kon8ents Aneni / i Kon8entsB* o sipas Kon8ents, so8raniteti i shtetit bregdetar shtrihet plotsisht edhe n hapsirn ajrore mbi 4etin "erritorial si dhe n shtratin e detit dhe nntokn e tij posht ktyre ujra8e Aneni ,1, i Kon8entsB* Jsht me rndsi t theksohet gjithashtu se edhe n kt rast, anije8e t shtete8e t treta u njihet e drejta e kalimit paqsor n kuptim t Kon8ents Ashih nenet +0@,( ,)

t Kon8entsB* Shteti bregdetar mund t miratoj ligje dhe rregulla lidhur me kalimin paqsor t ktyre anije8e n 4etin e tij "erritorial, por gjithnj n prputhje me standardet dhe krkesat e Kon8ents Ashih nenet ,+@/, t Kon8entsB* 02* 2helfi )ontinental n kuptimin juridik sht no.ion i njohur dhe i $batuar pr her t par n praktikn e ndrkombtare 8etm pas 6u3ts s 4yt #otrore, me qllim sh3ryt$imin e tij pr qllime ekonomike, 8e!anrisht pr nIjerrjen e na3ts, ga$it, minerale t ndryshme, etj* 9 kuptimin gjeologjik, Shel3i Kontinental sht njohur shum koh m par, duke nnkuptuar at pjes t 3undit AshtratitB t detit q shtrihet si $gjatim i toks nga pika ku kjo e 3undit takon AprekB detin, gjer n pikn ku shtrati i detit pson nj ulje t menjhershme* Kjo distan. normalisht mund t shkoj deri n rreth )( kilometr nga bregu i detit* 5egjithat, ajo mund t ndryshoj nga nj 8end n nj tjetr* 9 $onat detare ku shtrati i detit 3illon menjher n thellsi tepr t mdha, praktikisht nuk ka 3are Shel3 Kontinental n kuptimin gjeologjik* asi mbaron Shel3i Kontinental n kuptimin gjeologjik, 3illon e ashtuquajtura pjerrsi kontinentale Acontinental slopeB, q normalisht shtrihet deri n +(( kilometra nga bregu dhe thellsi q shkon deri n rreth = mij metra, dhe pas saj e ashtuquajtura plat3orm kontinentale Acontinental riseB me pjerrsi m t 8ogl dhe shtrirje deri n rreth 2 mij kilometr dhe thellsi t ndryshme, por jo shum m t madhe nga ajo e pjerrsis kontinentale* 5e pr3undimin e plat3orms kontinentale, normalisht 3illon shtrati i thell i oqeanit* " tre pjerrsit e 3undit t detit t marra s bashku, shel3i kontinental n kuptimin gjeologjik, pjerrsia kontinentale dhe plat3orma kontinentale, 3ormojn sipas Kon8ents te ashtuquajturn korni$ kontinentale Acontinental marginB* 0=* Kuptimi gjeologjik i no.ionit t Shel3it Kontinental ka shrbyer si piknisje pr pr.aktimin e natyrs juridike t tij si n Kon8entn mbi Shel3in Kontinental t 8itit +-=), ashtu edhe n Kon8entn e ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit* 9 t parn, Shel3i Kontinental prku3i$ohej si :****shtrati i detit dhe nntoka e tij bashkngjitur me bregun por jasht hapsirs s 4etit "erritorial, deri n pikn ku ajo arrin thellsin e menjhershme prej ,(( metra****;+0* Kon8enta e 8itit +-), e ndryshon dukshm kt prku3i$im, si prsa i prket shtrirjes, ashtu edhe sa i takon ku3ij8e t jashtem t Shel3it Kontinental n kuptimin juridik* Konkretisht, n nenin 0C t ksaj Kon8ente theksohet ndr t tjera se : Shel3i Kontinental i nj shteti bregdetar pr3shin 3undin e detit dhe nntokn e tij *** q shtrihet prtej hapsirs s 4etit "erritorial t tij si $gjatim i territorit toksor***gjer n .epin e jashtm t korni$s kontinentale, ose gjer n distan.n prej ,(( milje detare nga 8ija ba$ prej s .ils sht
+0

Shih Dnited 9ations "reaty Series, Vol*2--, 3q*/++*

,-

matur gjersia e 4etit "erritorial, nse .epi i jashtm i korni$s kontinentale nuk e kalon kt distan.e; Ashih pikn + t 9enit 0C t Kon8entsB* Sipas Kon8ents, n asnj rast Shel3i Kontinental n kuptimin juridik nuk duhet ti kaloj /=( milje detare Ashih pikn C t nenit 0C t Kon8entsB* 0C* Gjykata 8ren se, sipas Kon8ents, no.ioni gjelogjik i Shel3it Kontinental ndryshon mja3t nga no.ioni juridik i tij* 9drsa Shel3i Kontinental n kuptimin gjeologjik 3illon n pikn ku toka takon detin, Shel3i Kontinental n kuptimin juridik 3illon n pikn e shtratit t detit ku mbaron gjersia e 4etit "erritorial* 9ga ana tjetr, Shel3i Kontinental n kuptimin juridik, sipas Kon8ents s ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit, mund t pr3shij edhe pjerrsin kontinentale dhe plat3ormn kontinentale, si no.ione t ndryshme n kuptimin gjeo3i$ik+)* Shteti bregdetar ushtron mbi Shel3in Kontinental t drejtat e so8ranitetit, me qllim eksplorimin dhe sh3ryt$imin eksklu$i8 t burime8e t tij natyrore* Askush tjetr nuk mund ta bj nj gj t till, pa plqimin e shprehur t 8et shtetit bregdetar Ashih pikat +@/ t nenit 00 t Kon8entsB* Dshtrimi i ktyre t drejta8e nga shteti bregdetar nuk duhet ngatrruar me so8ranitetin territorial, pra so8ranitetin q !do shtet ushtron mbi territorin e tij, pr3shir ktu edhe Djrat e #rendshme 4etare dhe 4etin "erritorial+-* 00* 5egjithat, duhet theksuar gjithashtu se t drejtat e shtetit bregdetar mbi Shel3in Kontinental nuk 8aren nga asnj lloj titulli mbi kt hapsir* r.aktimi i ku3ij8e t tij, sipas rastit, prmes nj akti t njanshm apo marr8eshje8e me nj apo disa shtete t tjer prball apo bashkngjitur, nuk ka pr qllim krijimin e ksaj t drejte, por 8etm kon3irmimin e ek$isten.s s saj mbi Shel3in Kontinental* 9 8endimin e saj mbi !shtjen e Shel3it Kontinental n 4etin e Veriut, Gjykata 9drkombtare e 4rejtsis AG>94B theksoi ndr t tjera se t drejtat e shtetit bregdetar mbi Shel3in Kontinental ek$istojne ipso facto dhe ab initio34* 9 ndryshim nga regjimi i 4etit "erritorial, t drejtat so8rane t shtetit bregdetar mbi Shel3in Kontinental nuk shtrihen edhe mbi ujrat dhe hapsiren ajrore mbi t* 9ga ana tjetr, n ushtrimin e t drejta8e t tij eksklu$i8e mbi Shel3in Kontinental, shteti bregdetar nuk duhet t .enoje n mnyr t pajusti3ikuar lundrimin si dhe t drejtat dhe lirit e tjera q kan t gjitha shtetet, n prputhje me rregullimet e Kon8ents Ashih nenin 0) pikat +, , t Kon8entsB*

+)

5 hollsisht shih* Mhristos 6* Ro$akis : :Montinental Shel3 :, Jn.y.lopedia o3 ubli. Gnternational 6aN, Vol*+* A+--,B, 3q*0)/@0-,* +Gan #roNnlie, rin.iples o3 ubli. Gnternational 6aN, #ot*0 9orthholland@?I3ord A,(()B 3q* +(0* ,( Gbid 3q*0)0*

/(

0)* 5ona e Puqur (ose n ,azhdim' sht hapsira detare n 8ijim t 4etit "erritorial, n t .iln shteti bregdetar ka disa kompeten.a t ku3i$uara, kryesisht t natyrs administrati8e* Gjersia e &ons s uqur mund t shkoj deri n ,2 milje nga 8ija ba$ ku 3illon gjersia e 4etit "erritorial Ashih nenin //1, te Kon8entsB* ra, &ona e uqur mund t shtrihet deri n +, milje t tjera pas mbarimit t ku3irit t jashtm t 4etit "erritorial* Sipas Kon8ents, n kt hapsir, shteti bregdetar mund t ushtroj kontrolle t ndryshme q kan pr qllim $batimin e legjisla.ionit t tij pr !shtjet doganore, 3iskale, shndetsore ose t imigra.ionit, brenda "eritorit apo 4etit t tij "erritorial Ashih nenin //1+a t Kon8entsB* r m tepr, shteti bregdetar ka juridiksion eksklu$i8 mbi objektet me rndsi historike dhe arkeologjike q mund t gjenden n &onn e uqur Ashih nenin /(/1, t Kon8entsB* Jsht e qart q sipas Kon8ents s ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit, &ona e uqur nuk mund t konsiderohet m si pjes e 4etit t 7apur, por si pjes e &ons Jkonomike Jksklu$i8e* 0-* )oncepti i 5ons 6konomike 6kskluzive (566' sht nj nga risit m t rndsishme t Kon8ents s ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit* Ajo pr.aktohet prej saj si hapsira prtej dhe pran 4etit "erritorial dhe q nuk i kalon ,(( milje detare nga 8ija ba$ ku 3illon 4eti "erritorial* Sipas Kon8ents, &JJ prbhet nga ujrat prej sipr3aqes ujore deri n shtratin e detit, si dhe 8et shtrati i detit dhe nntoka e tij Ashih nenin =C1+ t Kon8entsB* 5egjithat, t drejtat e shtetit bregdetar n &JJ prsa i prket shtratit t detit dhe nntoks s tij, duhet t ushtrohen n prputhje me dispo$itat e jess s Gjasht t Kon8ents q i kushtohen trsisht Shel3it Kontinental Ashih nenin =C1/ t Kon8entsB* 9 &JJ, shteti bregdetar ushtron t drejtat e so8ranitetit me qllim sh3ryt$imin ekonomik Akryesisht peshkimB, eksplorimin, ruajtjen dhe $h8illimin e burime8e natyrore t gjalla e jo t gjalla, etj* Krahasuar me regjimin e 4etit "erritorial, autoriteti i shtetit bregdetar n &JJ, ashtu si edhe n Shel3in Kontinental, sht m i ku3i$uar* Shtetet e tjera, n !do koh, g$ojn t drejtn e liris s lundrimit dhe t 3luturimit mbi kto ujra, t drejtn e 8endosjes s kabllo8e dhe tuba.ione8e nnujore si dhe !do prdorim tjetr t tij q sht n prputhje me regjimin e 4etit t 7apur* r kt shkak, prgjithsisht theksohet se &JJ ka nj regjim juridik sui generis ,+* )(* Gjykata rithekson se n knd8shtrimin kushtetues, konsiderohen si pjes t mir3illta t territorit shtetror edhe Djrat e #rendshme dhe 4eti "erritorial deri n +, milje detare nga 8ija ba$, hapsira ajrore mbi to si dhe shtrati i detit dhe nntoka e tyre* 9 kto
,+

Shigeru ?da :JI.lusi8e J.onomi. &one;, n: Jn.y.lopedia o3 3q*/(=@/+,*

ubli. Gnternational 6aN, Vol*,, A+--=B

/+

hapsira $batohet padyshim legjisla.ioni i brendshm i shtetit bregdetar* 9 Shel3in Kontinental dhe &JJ, shteti bregdetar ushtron t drejta so8rane 8etm prsa i prket prdorimit dhe sh3ryt$imit eksklu$i8 pr qllime ekonomike Anenet =C dhe 00 t Kon8entsB, krkim shken.or dhe pr mbrojtjen e tyre Aneni C+ i Kon8entsB* ra, n dallim nga regjimi i Djra8e t #rendshme dhe i 4etit "erritorial, t drejtat so8rane t shtetit bregdetar n &JJ dhe Shel3it Kontinental ushtrohen 8etm pr 8eprimtarit q prmenden shprehimisht n Kon8ent, pa8arsisht mendime8e apo tenden.s q kuptimi i no.ionit :t drejta so8rane; t $gjerohet n drejtim t ngjashmeris me no.ionin e :so8ranitetit territorial;,,* )+* 9ga sa me sipr, duhet dalluar mir q kur bhet 3jal pr pr.aktimin e 4etit "erritorial t nj shteti bregdetar kemi t bjm njkohsisht me .aktim t ku3ij8e shtetrore t tij n kuptim t mir3illt, ndrsa kur bhet 3jal pr .aktimin e hapsira8e detare si Shel3i Kontinental dhe &JJ, ku shteti bregdetar ushtron 8etm disa t drejta so8rane, mund t 3litet pr ku3ij detar* G>94 shprehet qart pr kt problem n !shtjen e shqyrtuar prej saj lidhur me ndarjen e Shel3it Kontinental n 4etin e &i ndrmjet Rumanis dhe Dkrains, duke deklaruar ndr t tjera se: :... kufiri detar q delimiton 2helfin )ontinental dhe 5onn 6konomike 6kskluzive nuk duhet ngatrruar me kufirin shtetror q ndan territore. I pari prcakton limitet e hapsirave detare n t cilat shteti bregdetar" n baz t s drejts ndrkombtare" ushtron disa t drejta sovrane pr qllime t caktuara. I d#ti prcakton limitet territoriale t sovranitetit t shtetit;,/* ),* Re3eruar standarde8e t msiprme, Gjykata konstaton se n marr8eshjen objekt gjykimi ka disa shkelje kushtetuese, t .ilat n mnyr t grupuar jan si m posht : ),*+ rpara $h8illimit t bisedime8e duhej t ishin pr.aktuar qart hapsirat detare q duhej t delimitoheshin si dhe brigjet detare respekti8e mbi ba$n e t .ila8e do t bhej ky delimitim* 9 kt kuadr, duhej t ishte patur mir parasysh natyra dhe statusi juridik i se.ils prej hapsira8e detare q do t delimitohej* ),*, 5arr8eshja objekt shqyrtimi mban titullin :5arr8eshje ndrmjet Republiks s Shqipris dhe Republiks s Greqis pr delimitimin e $ona8e t tyre prkatse t Shel3it Kontinental dhe t $ona8e t tjera detare q u prkasin n ba$ t s drejts ndrkombtare;* 9 3akt, si! re$ulton edhe nga hartat respekti8e t paraqitura, n rastin konkret, t paktn prsa i prket Republiks s
,, ,/

Shih shnimin +0, 3q* 0)0* Vendimi i G>94 AGM>B Rumani1Dkrain, dt*/*(,*,((-, paragra3i ,+0*

/,

Shqipris, rreth -(P e hapsira8e detare t ndara me Republikn e Greqis jan Djra t #rendshme dhe 4et "erritorial* Konkretisht, nga +=( rrathet q shrbejn pr delimitimin e ku3irit detar nga pjesa 3undore e Kanalit t Kor3u$it deri n 8eri t tij, +2( prej tyre kan rre$e m t 8ogl se +, milje detare* ra, marr8eshja n 3jal nuk ndan Shel3 Kontinental n kuptimin juridik, ashtu si! thuhet n titull, por kryesisht Djrat e #rendshme dhe 4etin "erritorial* 5bi kto ujra, n hapsirn ajrore mbi to dhe n shtratin e detit dhe nntokn posht ktyre ujra8e, shteti shqiptar ushtron so8ranitet t plot territorial* Ato jan pjes integrale e territorit t shtetit shqiptar, n nj koh q shtete8e t tjera u njihet e drejta e lundrimit paqsor apo t drejta t tjera n prputhje me dispo$itat e Kon8ents s ?K#@s mbi t 4rejten e 4etit* Jsht e qart se pr shkak t distan.s relati8isht t 8ogl ndrmjet brigje8e respekti8e, marr8eshja objekt shqyrtimi n thelb merret kryesisht jo me .aktimin e ku3ij8e detar n kuptim t prgjithshm, por me pr.aktimin e ku3ij8e shtetrore n kuptim t mir3illt ndrmjet dy 8ende8e* ),*/ 9 kt kuptim, 8e!anrisht n $onn e Kanalit t Kor3u$it, pala shqiptare duhet t kishte qartsuar paraprakisht natyrn dhe e3ektet e akte8e ndrkombtare mbi delimitimin e ku3ij8e shtetrore t Republiks s Shqipris, si dhe praktikn e ndjekur n kt drejtim* Ku3ijt shtetror, pr3shi natyrshm edhe ku3irin e 4etit "erritorial ndrmjet Republiks s Shqipris dhe Republiks s Greqis, kan ek$istuar An rotokollin e Firen.es dt*,0*(+*+-,= pr 4elimitimin e Ku3irit >ugor t Republiks s Shqipris theksohet, ndr t tjera, se :Qku3iri toksor pret 4etin >on n Gjirin e Ftelias sipas nj 8ije pingule me drejtimin e prgjithshm t bregut, deri n ku3irin e ujra8e territoriale***:B* randaj, duhet t ishin 8eri3ikuar 8etm rastet e mbi8endosje8e t pretenduara ose ne8oja e saktsimit t ktij ku3iri shtetror A8ijs s jashtme t 4etit "erritorialB, n prputhje me dispo$itat e Kon8ents s ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit* ),*2 9 ndarjen e hapsira8e detare, rol t rndsishm luan pr.aktimi i 8ijs ba$ nga t dy shtetet pal* 9donse nuk prmendet shprehimisht n marr8eshjen objekt shqyrtimi, nga dispo$itat e saj dhe hartat respekti8e, re$ulton se n rastin e Republiks s Shqipris si kriter n pr.aktimin e ksaj 8ije sht marr ai i 8ijs ba$ normale, q sht 8ija e $bati.s gjat bregdetit respekti8* 9 t kundrt, n rastin e Republiks s Greqis praktikisht sht marr si kriter //

ai i 8ijs ba$ t drejt* Kjo re$ulton jo 8etm pr shkak t mbylljes s Gjirit t Kor3u$it Ame sipr3aqe mbi ) miliard m,B, por edhe n pjesn 8eriore t Kanali t Kor3u$it ku 8ija ba$ bashkon brigjet e jashtme t t gjith ishuj8e apo masa8e shkmbore t pals greke pa prjashtim, duke u dhn atyre e3ekt t plot, pa8arsisht 8endosjes, madhsis, t qenit i banuar ose jo, etj* Kjo duket qart nga rratht e hequr pr pr.aktimin e Vijs s 5esit* o n kt kuadr, nga pala shqiptare sht dashur t saktsohej ba$a e brendshme ligjore si dhe studioheshin, 8eri3ikoheshin dhe pr.aktoheshin paraprakisht kriteret kryesore t Kon8ents mbi heqjen e 8ija8e ba$* ),*= 4uhej t merreshin parasysh karakteristikat e bregdetit shqiptar dhe, n kt kuadr, duhej t ishte pr.aktuar gjithashtu edhe hapsia Asipr3aqjaB e Djra8e t #rendshme detare q pr3iton se.ila pal pr shkak t heqjes s 8ija8e ba$* 4uket qart q sipas marr8eshjes objekt shqyrtimi, n rastin konkret, ka nj dispropor.ion t theksuar n dis3a8or t pals shqiptare* ,. Lidhur me pretendimin pr zbatimin e parimit t barazlargsis strikte. )/* Krkuesi pretendon se n pr.aktimin e ku3ij8e ujor me Greqin nuk duhet t ishte $batuar parimi i bara$largsise strikte, pasi pr shkak t brigje8e t thyera t territorit grek, ky parim ka passjell nj re$ultat t dis3a8orshm pr shtetin shqiptar, i .ili re$ulton t kt humbur sipr3aqe t konsiderueshme ujore* )2* Gjykata 8 n dukje se hapsirat detare q pr.akton Kon8enta e ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit dhe mbi t .ilat shteti bregdetar ushtron so8ranitet apo t drejta so8rane, kan natyr, gjersi dhe regjim t ndryshm nga njra tjetra* 5egjithat, e prbashkta pr kto hapsira sht interesi i madh dhe shumdimensional q ato kan pr shtetin bregdetar* 4isa prej tyre konsiderohen pjes integrale e territorit t shtetit bregdetar* 9 t tjera shteti bregdetar ushtron t drejtat e so8ranitetit dhe ka eksklu$i8itetin e sh3ryt$imit n prputhje me dispo$itat e Kon8ents* 9 kt kuptim, sht mse e ne8ojshme pr.aktimi i ratione materia dhe ratione loci t shtetit bregdetar n hapsirat detare q i prkasin atij* r kto arsye, saktsimi i ktyre hapsira8e, apo n nj kuptim m t prgjithshm pr.aktimi i qart i shtrirjes s juridiksionit t shtete8e bregdetare me brigje pran apo prball njeri tjetrit, sht nj !shtje sa e rndsishme aq edhe e 8shtire e delikate* Ajo i shrben njkohsisht

/2

edhe shmangies s mosmarr8eshje8e apo situata8e t pasigurta n marrdhnie8e mes shtete8e q lagen nga ujrat detare* )=* 4elimitimi i hapsira8e detare paraqitet megjithat mja3t i ndrlikuar pr shkak t shtrirjes s konsiderueshme t ktyre hapsira8e, a3rsis s shtete8e bregdetare me njritjetrin, kon3igurime8e t ndryshme e t larmishme t brigje8e detare, pranis s ishuj8e apo 3aktor8e t tjer q mund dhe duhet t merren n konsiderat n pr.aktimin e ku3ij8e detar, apo pr prioritetet dhe interesat e kundrta q shpesh kan shtetet bregdetare, etj* ikrisht pr kto arsye, Kon8enta e ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit pr.akton disa nga parimet, rregullat dhe metodat e prgjithshme q duhet t shrbejn si orientim kryesor pr ndarjen e hapsira8e detare n tersi* 9 kt drejtim, pr8e! dispo$ita8e t Kon8ents, jan ndihm me 8ler t madhe edhe normat e s drejts ndrkombtare $akonore, t prpunuara e t $batuara prmes 8endimmarrje8e konkrete nga gjykatat ose arbitra$het e ndryshme ndrkombtare Ashih nenin ,)0 t Kon8entsB* )C* 9 ba$ dhe pr $batim t norma8e dhe parime8e t msiprme, n radh t par sht detyr e 8et shtete8e t interesuar n mnyr t drejtprdrejt q me mirkuptim e prmes dialogut, t pr3undojn marr8eshjet prkatse mbi pr.aktimin hapsira8e detare* 9se kjo pr nj sr arsyesh nuk bhet e mundur, me mirkuptim, ato ia re3erojn !shtjen e pr.aktimit t ku3ij8e detar nj gjykate ndrkombtare AG>94, Gjykats 9drkombtare pr t 4rejtn e 4etit AG"6S K Gnternational "ribunal 3or the 6aN o3 the SeaB ose nj arbitra$hi ndrkombtar t $gjedhur prej tyre* Si rregull, pr !do hapsir detare duhet t pr.aktohen ku3ij t 8e!ant* 5egjithat, n praktik ka raste kur palt bien dakort q !shtja e ku3ij8e t disa hapsira8e detare t trajtohet e $gjidhet sbashku* Kjo ndodh 8e!anrisht ather kur hapsirat detare kan natyr dhe regjim juridik t pra3rt, si! sht rasti i &JJ dhe Shel3it Kontinental* 9 rastin e Djra8e t #rendshme dhe 4etit "erritorial prsrisim se so8raniteti i shtetit bregdetar sht i plot dhe shtrihet edhe mbi hapsirn ajrore si dhe shtratin e detit dhe nntokn e tij, deri n +, milje detare* )0* r delimitimin e hapsira8e detare, n shumi.n e raste8e 3illimisht sht $batuar parimi i Vijs s 5esit, si 8ij e bara$larguar n !do pik t saj nga 8ija ba$ apo nga brigjet detare t shtete8e t interesuara* 5egjithat, $batimi strikt i ksaj metode, si n rastet kur brigjet e shtete8e t interesuar jan prball A8ija e mesitB ashtu edhe kur ato jan bashkngjitur A8ija bara$larguarB me njri tjetrin, tregoi se shpesh nuk jepte nj re$ultat t drejt e t ndershm* Kjo kryesisht pr shkak t nj sr rrethana8e e 8e!ori8e q konstatohen /=

jo rrall n !do rast t 8e!ant* r kt arsye, n dy nga 2 Kon8entat e ?K#@s t 8itit +-=) mbi t drejtn ndrkombtare detare, konkretisht n Kon8entn mbi 4etin "erritorial dhe n Kon8entn mbi Shel3in Kontinental, parashikohet shprehimisht se n delimitimin e ktyre hapsira8e detare duhej t ndiqej metoda e Vijs s 5esit, por q merr parasysh edhe rrethanat e 8e!anta Arespekti8isht n nenin +,1+ t Kon8ents mbi 4etin "erritorial dhe nenin C t Kon8ents mbi Shel3in KontinentalB* 5e rrethana t 8e!anta, t paktn n rastin e 4etit "erritorial, kuptohej kon3igura.ioni i bregut, prania ose jo e ishuj8e, etj,2* ))* Gjykata Kushtetuese e sheh me interes t e8identoj se G>94, n 8endimin e saj t 8itit +-C- mbi delimitimin e ku3ij8e t Shel3it Kontinental n 4etit e Veriut ndrmjet 4animarks, 7ollands dhe Gjermanis, theksoi, ndr t tjera, se $batimi strik i medots s Vijs s 5esit krijon shpesh pabara$i t theksuara, t .ilat shtohen gjithnj e m shum me kalimin nga toka n drejtim t detit* randaj, sipas saj, n delimitimin e ku3ij8e detar duhet t $batohen parimet e drejtsis e ndershmris Aequitable principlesB, prmes t .il8e bhet e mundur arritja e nj $gjidhje t drejt e t ndershme Aequitable solutionB mes pal8e* Sipas saj, sht pikrisht ky parim q re3lekton t drejtn ndrkombtare $akonore, n nj koh q metoda tjetr, ajo e Vijs s 5esit, bie n kundrshtim t hapur me t* Ky qendrim i G>94 do t rikon3irmohej po prej saj edhe n 8endimin e 8itit +-), mbi ndarjen e Shel3it Kontinental ndrmjet 6ibis dhe "uni$is* r m tepr, n kt 8endim ajo saktson me tej se :*** Jkite AJquiteB sht nj parim i prgjithshm q duhet $batuar n mnyr t drejtprdrejt si norm e s drejts ndrkombtare; prandaj, si e till, ajo sht e detyrueshme pr gjykatn,=* )-* Gjykata thekson se n 3unksion t argumente8e t dhna nga G>94 n kto 8endime, sht e qart se problemi i delimitimit t hapsira8e detare bhet edhe m i komplikuar n kuadr t Kon8ents s "ret, pasi si! u e8identua edhe m sipr, ajo $gjeron dukshm juridiksionin kombtar t shtete8e bregdetare n drejtim t detit* ikrisht pr kto arsye, Kon8enta e ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit, pr her t par dhe prmes nj sr dispo$ita8e, n mnyr t drejtprdrejt apo t trthort, pr.akton qart parimin e Jkites ,C si parim themelor q duhet t $batohet n ndarjen dhe sh3ryt$imin e hapsira8e detare* Konkretisht, pr8e! prmendjes n paragra3et 2 dhe = t
,2

reambuls, Kon8enta krkon

6u.ius Ma3lish, 5aritime #oundaries 4elimitation ne: Jn.y.lopedia o3 ubli. Gnternational 6aN, Vol*++ A+-)-B 3q*,+/* ,= Shih GM> Reports +-),, paragra3i 0+ i 8endimit* ,C Jquity AengB Jquite A3rengB @ sipas t drejtes natyrore, do t thot drejtsi dhe ndershmri q merr n konsiderat interesat e pal8e* LebsterEs "hird Gnternational 6aN 4i.tonary Vol*G A+--/B 3q*0C-*

/C

$batimin e saj edhe n delimitimin e 4etit "erritorial Aneni +=B, t &ons Jkonomike Jksklu$i8e Aneni 021+B, t Shel3it Kontinental Aneni )/1+B, etj* r m tepr, parimi i Jkites prmendet shprehimisht edhe si kriter kryesor pr $gjidhjen e mosmarr8eshje8e mbi ndarjen e hapsira8e detare, si n rastin e &JJ Aneni =-B, etj* -(* 9 3akt, n nenet 021+ dhe )/1+ t Kon8ents thuhet shprehimisht dhe n mnyr identike, ndr t tjera, q :4elimitimi i &JJ Arespekti8isht edhe i Shel3it KontinentalB *** duhet br n ba$ t norma8e t s drejts ndrkombtare, ashtu si! pr.aktohet n nenin /) t Statutit t G>94, me qllim q t arrihet nj $gjidhje e drejt dhe e ndershme A equitable solutionB:* 9 nenin /) t Statutit t G>94 nuk bhet gj tjetr 8e!se radhiten sipas rndsis burimet e s drejts ndrkombtare, t .ilat shrbejn si ba$ pr $gjidhjen e !shtje8e nga kjo gjykat* Sipas saj, kto burime jan: kon8entat ndrkombtare Aneni /)1+aB, $akoni ndrkombtar Aneni /)1+bB dhe parimet e prgjithshme t s drejts ndrkombtare t njohura nga kombet e qytetruara Aneni /)1+.B* 9 pikn +. te nenit /) t Statutit jepen edhe disa burime ndihmes t s drejts ndrkombtare* -+* r sa m sipr, duket qart q Kon8enta e8identon Jkiten si norm t s drejts ndrkombtare $akonore, si parim kryesor t saj pr delimitimin e &JJ dhe Shel3it Kontinental dhe jo thjesht si metod n pr.aktimin e ktyre hapsira8e* 9drkaq, n ndryshim nga nenet 021+ dhe )/1+, n nenin += t Kon8ents pr.aktohet si metod pr delimitimin e 4etit "erritorial ndrmjet shtete8e prball apo pran njri tjetrit Vija e 5esit AekuidistanteB* 5egjithat, ashtu si n nenin +,1+ te Kon8ents mbi 4etin "erritorial t 8itit +-=), n 3jalin e dyt t po ktij neni Aneni += i Kon8entsB theksohet se nuk mund t $batohet kjo metod, nse n hapsirat respekti8e sht e ne8ojshme t merret n konsiderate ndonj titull Ae drejtB historik apo rrethana t tjera t 8e!anta* 5e titull historik kuptohet e drejta e nj shteti pr t mbajtur n $otrim t tij nj tok apo hapsir t .aktuar detare, e .ila, n kushte normale, nuk do tEi prkiste atij sipas norma8e t s drejts ndrkombtare* Rasti m tipik n t drejtn ndrkombtare detare sht ai i gjire8e historike, t .ilt konsiderohen si ujra t brendshme detare, pa8arsisht se nuk i plotsojne kriteret e :gjirit;, sipas nenit +( t Kon8ents s ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit Akriteri i gjysmrrethit dhe i distan.s hyrse m t 8ogl se ,2 milje detareB* -,* r8e! ksaj, si! u theksua me sipr, me rrethana t veanta prgjithsisht kuptohet kon3igurimi i bregdetit, prania e ishuj8e, etj* r kt arsye, pa8arsisht debatit teorik lidhur me dallimin ndrmjet kuptimit t shprehjes !rrethana t veanta% t nenit += t /0

Kon8ents dhe :parime8e t Jkites;, me t drejt theksohet se prmes no.ionit :rrethana t 8e!anta; edhe n kt rast synohet t shmangen padrejtsit q mund t 8ijn si re$ultat i $batimit mekanik t metods s Vijs s 5esit AekuidistanteB* ra, n thelb, nse konstatohen rrethana t tilla At 8e!antaB, edhe n delimitimin e 4etit "erritorial krkohet $batimi i parimit t Jkites* Kjo kon3irmohet edhe nga praktika dhe jurispruden.a ndrkombtare,0* -/* Jkiteja si kon.ept juridik sht njohur e prshkruar si drejtsi korrekti8e, si mundsi e korrigjimit apo plotsimit t ligjit gjat $batimit t tij n praktik* 5bi kt ba$, u mendua se bhej e mundur arritja e objekti8a8e t prgjithshme t ligjit, brenda nj situate konkrete, e .ila nuk mund t parashikohej n kohn e miratimit t tij At ligjitB* "hn ndryshe, prmes saj synohej nj re$ultat sa m i drejt, t .ilin ligj8nesi supo$ohej se do t kishte dashur ta arrinte, nse 8et do t kishte patur mundsi t parashikonte rastin konkret AprjashtimorB,)* rkrahsit e ktij kon.epti parashikonin tri mnyra t ndryshme pr $batimin e Jkites n t drejtn ndrkombtare, konkretisht: +B intra legem, q do t thot $batimin e tij brenda ku3ij8e t norms ndrkombtare, ,B praeter legem, si mundsi pr t plotsuar boshllkun ligjor dhe /B contra legem, ndonse si prjashtim dhe pr kt arsye tepr rrall, si mundsi 8eprimi n kundrshtim me rregullimet e prgjithshme t norms ndrkombtare,-* 5egjithat, parimi i Jkites si parim i prgjithshm i t drejts ndrkombtare, i njohur nga kombet e qytetruara, pr her t par n mnyr t shprehur $ 8end t rndsishm n Kon8entn e ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit t 8itit +-),* Ai paraqitet aty si kriter themelor, si pik qendrore orientimi dhe re3erimi q duhet marr n konsiderat pr ndarjen dhe sh3ryt$imin e hapsira8e detare* Si i till, ai ka 3uqi detyruese me karakter t prgjithshm* -2* Gjykata 8ern se parimi i Jkites sht marr si pik re3erimi edhe nga gjykatat dhe arbitra$het ndrkombtare* 9 kt kuptim, kur gjykatat ndrkombtare $batojn parimin e Jkites, ato $batojn nj norm t detyrueshme t s drejts ndrkombtare dhe nuk 8eprojn e7 aequo et bono, pra kur me plqimin e pal8e n kon3likt, n munges t norms ndrkombtare konkrete, t ken t drejt t gjejn nj $gjidhje sa m t ndershme e t balan.ojn sa m mir interesat e tyre/(* Sidoqo3t, prmbajtja e parimit t Jkites, mnyra e
,0

'shtja Fran.@#ritani e 5adhe n +-00, 'shtja e 8endosur me arbitra$h midis 4ubait dhe Sharjah ku ishulli Abu 5usa u trajtu si rrethan e 8e!ant, etj* r m tepr shih: 6u.ius Ma3lis.h, 5aritime #oundaries 4elimitation, J G6 Vol* ++* 3q* ,+/* ,) Shih: Jquity in Gnternational 6aN n: Jn.y.lopedia o3 ubli. Gnternational 6aN Vol*, A+--=B, 3q*+(-* ,Shih Gbid, 3q*+(- Are3eruar 8endimit t G>94 pr !shtjen e detit t Veriut +-C-B* /( Shih nenin /)1, t Statutit t G>94 K Shih paragra3in )= t 8endimit t G>94 n !shtjen pr pr.aktimin e Shel3it Kontinental n 4etin e Veriut +-C-*

/)

$batimit t tij n praktikn ndrkombtare, bhet i mundur 8etm nprmjet marr8eshje8e mes shtete8e apo 8endime8e t gjykata8e ose arbitra$he8e ndrkombtare* Vetm prmes tyre ai merr jet, merr 8lern, rndsin dhe kuptimin pr t .ilin sht krijuar* Ato shrbejn si ba$ pr pr.aktimin e parime8e apo elementt q duhen marr n konsiderat n !do rast t 8e!ant, pr t arritur re$ultatin 3inal q dshirohet, $gjidhjen e drejt e t ndershme Aequitable solutionB* -=* Gjykata konstaton gjithashtu se nisur nga praktika ndrkombtare n delimitimin e hapsira8e detare n prputhje me rregullimet e Kon8ents s ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit, sht e ne8ojshme t ndiqet nj metodologji e .aktuar* Fillimisht pr.aktohet hapsira apo hapsirat detare n kuptimin juridiko K ndrkombtar q do t delimitohen, si dhe 8eri3ikohet nse ka mbi8endosje apo pretendime t ndryshme nga shtetet q lagen prej tyre* 9 kt kuadr, pr.aktohet edhe 8ija e bregdetit respekti8, n ba$ t s .ils buron edhe e drejta pr t patur hapsira t .aktuara detare* 5 pas 8endoset nj 8ij ndarse pro8i$ore, duke prdorur :nj metod objekti8e nga pikpamja gjeometrike dhe t prshtatshme me gjeogra3in e $ons n t .iln do t reali$ohet delimitimi; /+* Si rregull, kjo 8ij pro8i$ore sht Vija e 5esit apo Vija Jkuidistante nga brigjet e dheut kontinental t shtete8e respekti8e* as ksaj, n 3unksion t parimit t Jkites, bhet korigjimi i 8ijs ku3itare pro8i$ore n ba$ t nj sr rrethana8e konkrete, n mnyr q t garantohet nj ndarje sa m e drejt dhe e ndershme e hapsira8e detare mes pal8e* 9 3und, pr t 8eri3ikuar nse elementet e marr n konsiderat kan garantuar ose jo $gjidhje t drejt e t ndershme, $batohet i ashtuquajturi test i propor.ionalitetit, si aspekt i kontrollit t parimit t Jkites, i .ili merr n konsiderat apo 8endos n raport t drejt hapsirat detare t pr3ituara nga se.ili shtet bregdetar, n prputhje me kriterin respekti8 t $batuar, q $akonisht sht gjatsia e bregut, madhsia e ishullit, etj/,* -C* Gjykata konstaton se edhe n rastet kur $batohet parimi i Jkites, jo rrall si piknisje sht prdorur parimi i Vijs s 5esit apo Vijs s #ara$larguar, por tashm i korrigjuar n nj 3a$ t m8onshme, n 3unksion t arritjes s nj $gjidhjeje sa m t drejt e t ndershme mes pal8e* r m tepr, n praktik mund t ket raste kur si 8ij ndarse mes hapsira8e detare mund t prdoret ende edhe Vija e 5esit strikte, q do t thot $batimi i saj pa qen ne8oja pr t br korigjimet prkatse, por gjithmon nse 8etm prmes ksaj
/+ /,

Vendimi i G>94 pr !shtjen Rumani@Dkrain, ,((-, pg*++C* Shih: 5aritime #oundary .ituar m lart, 3q*)((* 9 8endimin pr pr.aktimin e Shel3it Kontinental ndrmjet "uni$is dhe 6ibis, G>94 thekson ndr t tjera se ajo :e 3illon anali$n me e8identimin e parimit q toka dominon detin, e me spe.i3ikisht, bregu i se.ils pal;*

/-

metode Apra Vijs 5esit StrikteB arrihet re$ultati i dshiruar, pra $gjidhja e drejt dhe e ndershme, e .ila sht synim 3inal i parimit t Jkites* -0* Kjo ka ndodhur 8e!anrisht n rastet kur brigjet e dheut kontinental jan prball dhe n distan. t konsiderueshme nga njri tjetri dhe n hapsirn detare mes tyre nuk ka ishuj apo rrethana t tjera q do t duhej t merreshin n konsiderat sipas dispo$ita8e t Kon8ents s ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit* G till sht p*sh* rasti i marr8eshjes ndrmjet Republiks s Shqipris dhe Republiks s Gtalis :5bi pr.aktimin e Shel3it Kontinental;, nnshkruar n Ankona t Gtalis m +/ korrik +--+* 9 rastet e tjera, mund t kemi Vij 5esi t "hjeshtuar, e .ila :gjarpron; n mes t hapsira8e detare pr t garantuar :$gjidhjen e drejt e t ndershme;, ndrsa n rastet m t shumta t ashtuquajturn Vij 5esi t 5odi3ikuar, e .ila merr n konsiderat elementt apo 3aktort konkret q duhet t mbahen parasysh pr t garantuar parimin e Jkites//* -)* Gjykata konstaton se $batimi 8etm i parimit t bara$largsis strikte n marr8eshjen objekt gjykimi sht n kundrshtim me standartet ndrkombtare si dhe me detyrimet q burojn nga neni / i Kushtetuts s Republiks s Shqipris* Konkretisht, n nenin + t marr8eshjes theksohet ndr t tjera se ku3iri detar ndrmjet dy 8ende8e do t .aktohet n prputhje me parimin e bara$largsis, q shprehet nga 8ija e mesme, !do pik e s .ils sht e bara$larguar nga pikat m t a3rta t 8ijs ba$ Asi kontinentale ashtu edhe ishulloreB nga e .ila matet gjersia e ujra8e territoriale detare* Ky parim prmendet edhe n hyrje t marr8eshjes* 4uket qart q n kt rast sht synuar $batimi i Vijs s 5esit strikte, e .ila nuk merr parasysh asnj prej rrethana8e t 8e!anta q mund t konstatohen kur bhet delimitimi i hapsira8e detare* r m tepr, thuhet shprehimisht se ky parim do t $batohet edhe n pr.aktimin e 8ijs ku3itare ndrmjet hapsira8e ishullore* &batimi i ktij parimi 8lersohet nga Gjykata si n kundrshtim t hapur me dispo$itat e Kon8ents s ?K#@s mbi t 4rejtn e 4etit, me praktikn e shtete8e dhe me 8endimet e gjykata8e ndrkombtare apo gjykata8e t arbitra$hit ndrkombtar* --* Kon8enta dhe praktika ndrkombtare bashkkohore pr.aktojn si parim ba$ pr ndarjen e hapsira8e detare at t Jkites, synimi i s .ils sht t arrihet nj re$ultat sa m i drejt dhe i ndershem ndrmjet pal8e* 9 3unksion t tij mund t $batohet 3illimisht edhe parimi i Vijs s 5esit, por q m pas korrektohet n ba$ t rrethana8e t 8e!anta q konstatohen n !do rast konkret* 5 sipr sht theksuar gjithashtu se parimi i Jkites
//

4a8id Andr son, 5odern 6aN o3 the Sea, Sele.ted Jssays, 5rtinus 9ijho33 ublishers, 6eiden, #oston, 9egotiating 5aritime 4elimitation Agreements, 3q*/0(@/),*

2(

$batohet jo 8etm pr ndarjen e Shel3it Kontinental dhe &JJ, n $batim t nene8e 021+ dhe )/1+ t Kon8ents, por edhe n ndarjen e 4etit "erritorial ndrmjet brigje8e ball pr ball dhe n a3rsi me njeri tjetrin, pasi me no.ionin :rrethana t 8e!anta;, sipas nenit += t Kon8ents, kuptohet prania e rrethana8e t tilla si gjatsia e bregut, 3orma e tij, ek$isten.a dhe natyra e ishuj8e apo masa8e shkmbore, etj* +((* arimi i $gjedhur n marr8eshjen objekt shqyrtimi pr .aktimin e ku3irit detar AVijs s 5esit strikteB ndrmjet Republiks s Shqipris dhe Republiks s Greqis, nuk i merr parasysh t gjitha kto rrethana* Ky qndrim bhet edhe m problematik po t kihet parasysh se n rastin konkret nuk bhet 3jal pr .aktim t ku3irit detar n kuptim t prgjithshem, por kryesisht pr .aktim apo saktsim t ku3irit shtetror ndrmjet dy shtete8e 3qinje* ,I. Lidhur me pretendimin e mosmarrjes paras#sh t pranis s ishujve apo masave shkmbore n prcaktimin e kufijve ujor. +(+* Krkuesi ka pretenduar se n 3unksion t parimit t ekites, n delimitimin e ku3ij8e ujor, marr8eshja objekt gjykimi duhet t kishte patur mir parasyh ndikimin q kan me kt Sarands, etj* +(,* Gjykata 8ren se ndr 3aktort kryesor q duhen patur parasysh pr t garantuar $gjidhjen e drejt e t ndershme, t .iln synon parimi i Jkites pr t gjitha hapsirat detare, jan prania e ishuj8e natyror, kon3igurimi i bregut /2 dhe gjatsia e tij/=, struktura 3i$ike dhe gjeologjike e 3undit t detit, burimet natyrore dhe ak.esi n kto burime/C, etj* +(/* rania e ishuj8e natyror sht nj element shum i rndsishm q ndikon dukshm n delimitimin e ku3ij8e Ahapsira8eB detare* 9 3akt, n nenin +,+ t Kon8ents, pasi pr.aktohet n paragra3in e par kuptimi i ishullit natyror, theksohet se edhe ato gjenerojn si rregull t njjtat hapsira detare si pjest e tjera t territorit* aragra3i i tret i ktij neni bn qart dallimin mes ishuj8e dhe shkmbinj8e, duke saktsuar s kto t 3undit Apra shkmbinjtB, kur nuk jan t banuar apo kan akti8itet ekonomik, nuk mund t ken &JJ apo Shel3 Kontinental*
/2

rast ishujt apo masat shkmbore* 5bi kt ba$, sipas tij, 8e!anrisht

problematik paraqitet rasti i ishullit AshkmbitB #arketa, 8ija e ku3irit prball gjirit t

'shtja e 4etit t Veriut n 8itin +-C-, "uini$i@6ibi n +-),, 6ibi@5alt n +-)/, Guine@Guine #isao n +-00 etj* /= 'shtja e Gol3i 5aine Kanada1Sh#A n +-)2, 6ibi K5alt n +-)= etj* /C 'shtja e 4etit t Veriut n +-C- etj*

2+

+(2* 9 kt kuadr, mund t prmendet edhe neni +/ i Kon8ents n t .ilin thuhet se nj lartsim $bati.e Apraktikisht nj mas shkmboreB, nse trsisht apo pjesrisht ndodhet brenda ku3ij8e t 4etit "erritorial :mund t prdoret si 8ij ba$ pr t matur gjersin e 4etit "erritorial; dhe nse sht jasht ksaj gjersie, ajo nuk mund t kt 4et t tij "erritorial A9eni +,+1,B* Fenia e ksaj mase shkmbore n .ekin, pra pran bregut, mund t ndikoj q ai t merret parasysh n pr.aktimin e 8ijs ba$, ndrsa prania e tij pran ku3irit t jashtm t 4etit "erritorial, padyshim q nuk duhet t ndikoj n pr.aktimin e saj* +(=* 5egjithat, Gjykata rithekson se n !do rast konkret duhet t merren n konsiderat parimet e prgjithshme t Kon8ents, praktika dhe jurispruden.a ndrkombtare si dhe doktrina e s drejts ndrkombtare n kt 3ush* 5bi kt ba$ konstatohet qart se masa e ktij ndikimi 8aret nga nj sr 3aktorsh, si madhsia e ishullit, kon3igura.ioni i tij, t qenit i banushm apo me jet ekonomike ose jo, po$i.ioni A8endodhjaB i tij Apran brigje8e, pran ku3irit t jashtm t 4etit "erritorial, n Shel3in Kontinental apo &JJB, etj* 9ormalisht kto rrethana duhet t 8lersohen indi8idualisht pr !do ishull Aprderisa nuk 3ormojn arqipelag Ashtet arqipelagjikB n kuptim t Kon8entsB dhe gjithnj n 3unksion t parimit t Jkites, me synimin e arritjes s nj re$ultati sa m t drejt e t ndershm, ashtu si! pr.akton 8et Kon8enta Aposa!risht prmes preambuls dhe nene8e +=, 02 dhe )/ t sajB* +(C* "eoria dhe praktika gjyqsore ndrkombtare ka treguar se sipas rrethana8e, nj ishulli mund tEi jepet e3ekt i plot, e3ekt i pjesshm, asnj lloj e3ekti ose asnj lloj e3ekti por pr3iton pak hapsire detare ne delimitimin e hapsira8e detare/0* Ka raste ku ishuj8e u sht dhn e3ekt i plot/) dhe ktu, si rregull, 8ija e ku3irit kalon n mes t ishuj8e q u prkasin respekti8isht t dy pal8e* or ka dhe raste kur ishuj8e u sht dhn e3ekt i pjesshm /- ose nuk u sht dhn 3are e3ekt por kan pr3ituar nj hapsir t ku3i$uar detare 2(, ose kur ishuj8e nuk u sht dhn as e3ekt e as hapsir detare2+* +(0* 9ga sa m sipr, Gjykata 8lerson se, n kuptim t kon.eptit : rrethana t veanta% dhe n 3unksion t parimit t Jkites, nga pala shqiptare, n pr.aktimin e 8ijs s ku3irit midis Shqipris dhe Greqis, duhej t ishin marr n konsiderat karakteristikat e
/0

Shih m hollsisht dhe 4erek L*#oNet :Gslands;, n Jn.y.lopedia o3 ubli. Gnternational 6aN, Vol*, A+--=B 3q*+2==@+2=0B* /) *sh pr.aktimi i hapsira8e detare mes Sh#A dhe 5eksiks< Vene$uels dhe #ritanis s 5adhe* /Rastet e pr.aktimit t hapsira8e detare ndrmjet 7ollands dhe Vene$uels, Greqis dhe Gtalis Aishulli ?thonoi dhe Jriku$aB, Granit dhe Arabis Saudite Aishulli KhargB, 6ibis dhe 5alts, etj* 2( Rastet e pr.aktimit t hapsira8e detare midis Gtalis dhe "uni$in, Grlands dhe #ritanis s 5adhe ARo.kallB, Katarit dhe Jmirate8e t #ashkuara Arabe AAbu 4habi@4alyinaB, Australis dhe apua Guinene e Re* 2+ Rastet e pr.aktimit t hapsira8e detare midis Kanadas me 4animarkn AGreenland K ishulli 7ansB, Fran.@ Spanj Agjiri i #iskajs K ishujt e 8egjl dhe hapsirat shkmbore n t dy antB, etj* Gshujt S.hilly pr3ituan gjysm e3ekt sipas nenit C t =)E, rasti i Rumanis me Dkrainn, 4ubai Sharah etj*

2,

bregdetit t t dy 8ende8e dhe 8e!anrisht prania e ishuj8e apo masa8e shkmbore n hapsirat ujore objekt delimitimi* 9dikimi i tyre n pr.aktimin e ksaj 8ije, si! kemi e8identuar edhe m sipr nga praktika dhe jurispruden.a ndrkombtare, duhej t ishte br indi8idualisht, n 3unksion t arritjes s nj re$ultati pr3undimtar sa m t drejt e t ndershm pr t dy shtetet* Konkretisht, Gjykata !mon se pro.esi i delimitimit duhet t kishte kaluar prmes disa 3a$a8e t .ilat !ojn n adoptimin e nj 8ije ku3itare pro8i$ore q m pas korigjohet n 3unksion t parimit t Jkites* 9 kt kuptim, duhej t ishte 8lersuar 8e!mas jo 8etm ndikimi i ishuj8e t banuar 6a$areto, Jriku$a dhe ?thonoi, por edhe i 8et ishullit kryesor t Kor3u$it* 5arr8eshja u jep ApadrejtsishtB q t gjith8e e3ekt t plot n .aktimin e 8ijs ku3itare, duke i bara$uar plotsisht me dheun kontinental t 8endit ton* +()* 9uk sht rastsi q sipas marr8eshjes pr ndarjen e Shel3it Kontinental ndrmjet Republiks Greke dhe Republiks Gtaliane dt*,2*(=*+-00, ishuj8e ?thonoi dhe Jriku$a u sht dhn e3ekt i pjesshm* 9ga ana tjetr, problem tjetr shum i rndsishm i marr8eshjes objekt shqyrtimi sht trajtimi i mass shkmbore apo .ekins #arketa, t .ilit re$ulton tEi jet dhn gjithashtu e3ekt i plot, duke e bara$uar me dheun kontinental shqiptar, pa8arsisht se kemi t bjm thjesht me nj mas t 8ogl shkmbore t pabanuar dhe pa jet ekonomike* r m tepr, pr 8et po$i.ionin e tij, ai ka ndikuar ndjeshm n spostimin e 8ijs ku3itare q ndan 4etin "erritorial t t dy 8ende8e* ,II. Lidhur me pretendimin pr mosparaqitjen e hartave analoge si pjes shoqruese e marrveshjes. +(-* Krkuesi pretendon se grupi nego.iator gjat $h8illimit t bisedime8e dhe nnshkrimit t marr8eshjes dypalshe nuk ka qen i pajisur me harta analoge me qllim pasqyrimin e 8ijs q pr.akton delimitimin e hapsira8e detare midis dy 8ende8e* ++(* Gjykata !mon se pretendimi i krkuesit nuk sht i ba$uar dhe pr kt shkak nuk duhet pranuar* 9eni +C i Kon8ents pr t 4rejtn e 4etit parashikon se :shtetet bregdetare do t bjn publikimin e duhur t harta8e ose lista8e t koordinata8e dhe do t depo$itojn nj kopje t se.ils prej harta8e ose lista8e prkatse tek Sekretari i rgjithshm i Kombe8e t #ashkuara;* rderisa kjo dispo$it parashikon si alternati8 hartimin dhe publikimin Ador$iminB e harta8e diIhitale Anprmjet koordinata8e gjeogra3ike diIhitaleB, re$ulton se shteti shqiptar e ka prmbushur detyrimin e tij n kuptim t nenit +C t

2/

Kon8ents* r kt arsye, nuk konstatohet munges e harta8e shoqruese t marr8eshjes s lidhur midis RSh dhe RG* ,III. Lidhur me kushtetutshmrin e nenit 3 t marrveshjes. +++* a8arsisht se nuk sht pretenduar nga krkuesi, Gjykata 8ren gjithashtu se neni , i marr8eshjes objekt shqyrtimi sh3aq probleme kushtetuese* Ky nen parashikon se: !8 zbatim t )onvents s 9)0:s pr t 1rejtn e 1etit" epublika e +reqis n ann e kufirit detar q ndodhet pran epubliks s 2hqipris dhe epublika e 2hqipris n ann e kufirit detar q ndodhet pran epubliks s +reqis" nuk do t krkojn apo ushtrojn pr asnj qllim sovranitet" t drejta sovrane ose juridiksion mbi ujin" shtratin e detit ose nntokn%. ++,* Ky rregullim jo 8etm q nuk konstatohet n ndonj prej dispo$ita8e t Kon8ents n 3jal apo nga 3ryma e prgjithshme e saj, por nuk ndeshet as n praktikn normale t shtete8e apo jurispruden.n ndrkombtare mbi !shtje t s drejts detare* Vetkuptohet q shtetet nuk kan t drejt t ushtrojn so8ranitet, t drejta so8rane apo juridiksion n hapsirat detare q u prkasin shtete8e t tjera* 9j gj e till nuk mund t ndodh, aq m pak kur bhet 3jal pr 4etin "erritorial, n t .ilin padyshim q shteti bregdetar ka so8ranitet t plot jo 8etm mbi ujrat, por edhe n hapsirn ajrore mbi to si dhe n shtratin e detit dhe nntokn e tij, pasi t gjitha sbashku, n kt rast, konsiderohen si pjes integrale e territorit t shtetit bregdetar* 9 rastin konkret praktikisht kemi t bjm kryesisht me .aktimin e 8ijs s ku3irit ndrmjet 4etit "erritorial t t dy 8ende8e* r sa m sipr, jo 8etm q kuptimi dhe qllimi i ksaj dispo$ite sht i paqart, por, ashtu si! sht 3ormuluar, mund t krijoj probleme e paqartsi n praktikn e t dy shtete8e* ++/* r sa m sipr, Gjykata !mon pr3undimisht se marr8eshja e lidhur midis Republiks s Shqipris dhe Republiks s Greqis : r delimitimin e $ona8e t tyre prkatse, t shel3it kontinental dhe $ona8e t tjera detare q u prkasin n ba$ t s drejts ndrkombtare;, sht e papajtueshme me Kushtetutn sa i takon !shtje8e lidhur me: aB mospajisjen e delega.ionit shqiptar me plot3uqi t rregullt nga residenti i Republiks pr $h8illimin e nego.iata8e dhe lidhjen e marr8eshjes< bB mangsit serio$e n prmbajtjen e marr8eshjes< .B mos$batimin e parime8e ba$ t s drejts ndrkombtare pr ndarjen e hapsira8e detare midis dy 8ende8e me qllim arritjen e nj re$ultati t drejt dhe t

22

ndershm< !B mosmarrjen parasysh t ishuj8e si rrethana t 8e!anta n delimitimin e hapsira8e detare* PR K " ARS>E: Gjykata Kushtetuese e Republiks s Shqipris, n mbshtetje t nene8e +/+ shkronja :b;, +/2 shkronja :3; t Kushtetuts s Republiks s Shqipris< nene8e 2-1, e =+ t ligjit nr*)=00, dt*+(*(,*,((( : r organi$imin dhe 3unksionimin e Gjykats Kushtetuese t Republiks s Shqipris;, nj$ri,

V E ) * " S !: @ 4eklarimin si t papajtueshme me nenet /, 2, 0 dhe -,1 t Kushtetuts t marr8eshjes s lidhur midis Republiks s Shqipris dhe Republiks s Greqis : r delimitimin e $ona8e t tyre prkatse, t shel3it kontinental dhe $ona8e t tjera detare q u prkasin n ba$ t s drejts ndrkombtare;* @ Ky 8endim sht pr3undimtar, i 3orms s prer dhe hyn n 3uqi ditn e botimit n Fletoren &yrtare*

2=