KORRONTE ELEKTRIKOA

ATOMOAREN EGITURA. ATOMOAREN EGITURA

Gauza guztiak atomoz osaturik daude.
Atomoaren barneko aldeari nukleoa deitzen
protoiak (+)
zaio eta han bi partikula mota daude
neutroiak
protoiak (karga positibodunak) eta
neutroiak (kargarik gabe). Nukleoaren elektroiak (-)
inguruan biraka dabiltza elektroiak (karga
negatibodunak) eta partikula hauek dira nukleoa
guk elektrizitate bezala ezagutzen dugun
energiaren sortzaileak.

EROALEAK ETA ISOLATZAILEAK

Material eroaleak dira elektrizitatea pasatzen uzten
dutenak,. Kableetako kobrearen kasuak, burdinan,
aluminioan e.a. bezala. Material isolatzaile batek ez dio
elektrizitateari pasatzen uzten, egurra, plastikoak, material
zeramikoak e.a.

Elektroi kopuru handi bat dabilenean eroale baten barnetik,

korronte elektrikoa dabilela esan dezakegu.

ZIRKUITU ELEKTRIKOA

Zirkuitu elektriko bat elektroiak zirkulatzen duten bide itxi

bat da. Bide hau kablez eta beste osagai elektriko batzuk
osatzen dute, pilak lanparak etengailuak e.a.

Irudian ikusi dezakezu zirkuitu elektriko sinpleenetariko

bat, pila bati bonbilla bat konektaturik.

Zirkuitu elektriko batetan energia aldaketa bat gertatzen da.

Elektroien mugimenduen energia elektrikoa argi energia,
energia mekaniko, soinu … bihurtzen da zirkuituaren
arabera. Zirkuitu elektriko sinple bat. Zirkuitu honetan
energia elektrikoa argi energia bihurtzen da.

Zirkuitu elektriko batzuk oso sinpleak dira

(aurrekoa bezalakoa) eta beste batzuk oso
konplexuak, ordenagailu baten sagukoa.
Sagu bat irekitzen badugu han aurkituko
dugu zirkuitu oso konplexu bat. Osagai
asko duten zirkuituak eta bertatik korronte
elektriko txikiak badabiltza zirkuitu
elektronikoak deitu ahal zaie.. Zirkuitu
elektronikoak aurkitu ahal dira irrati,
telebista, bideo joko ….
 OSAGAI ELEKTRIKOEN FAMILIA Zirkuitu elektriko baten
osagaiak lau familiatan
sailkatu ahal dira

SORGAILUAK EROALEAK HARGAILUAK KONTROL

ELEMENTUAK

Zirkuituari korronte Korronte elektriko Energia elektrikoa Zirkuituetan

elektrikoa ematen dabil bere barnetik energia erabilgarri agintzen duten
dioten elementuak bihurtzen duten elementuak dira
dira elementuak dira.

OSAGAI ELEKTRIKOEN IKURRAK

OSAGAIA IKURRA IRUDIA

Pila

Eroalea (kablea)

Bonbilla

Motorra

Burrunba-gailua

Etengailua

Sakagailua

ESKEMA ELEKTRIKOAK

Osagai elektrikoak zirkuitu elektrikoa osatzeko elkartzen dira. Osagai

bakoitzak bere ikurra daukala ikusi dugu, honek zirkuituak modu
sinpleago batetan marrazteko balio du eta mundu guztiak ulertzeko.
Zirkuitu baten irudimen grafikoari eskema deitzen zaio eta elementu
desberdinen ikurrez osaturik dago. Aurrerago ikusi dugun zirkuituaren
eskema hau izango litzateke. + -
Hemen daukagu beste bi eskema elektriko. Bi zirkuitu pila eta bonbilla batetaz osaturik.
Ezkerrekoan etengailu batek agintzen du eta sakagailu batek eskuinekoan.
Sorgailua (pila)
+ - -
+

Aginte elementua Hargailua (bonbilla) Aginte elementua

(etengailua)
(sakagailua)

ESKEMA ELEKTRIKOAK
Zirkuitu batetako elementu guztiak beraien artean konektaturik daudenean elementuen
arteko hutsunerik gabe, zirkuitua itxita dagoela esan dezakegu. Hutsuneren bat badago
kableren bat apurtuta dagoelako edo osagairen bat deskonektatuta edo etengailu bat itzalita,
zirkuitua irekita dagoela esango dugu.
+ - + -

Zirkuitu itxia Zirkuitu irekia

Zirkuitu bat irekita dago hauetariko kasuak gatik: + -

Elementuren bat
deskonektatuta
Kablea apurtuta Etengailua irekita

KORRONTE ELEKTRIKOAREN NORABIDEA

Zirkuitu elektriko batetako elementu guztiak konektatzen dugunean

korronte elektrikoa sortzen dugu. Elektroiak ateratzen dira polo – tik
pilaren polo + ra. Honi korrontearen norabide erreala deitzen zaio.

Baina zirkuituak aztertzerakoan, makinak diseinatzerakoan eta

kalkuluak egiterakoan alderantzizko norabidea erabiltzen da. KORRONTEAREN NORABIDE ERREALA
Eta norabide honi korrontearen norabide konbentzionala deitzen zaio. Jakin arren korronte
polo – tik ateratzen dela. Norabide hau erabiltzearen arrazoia historikoa da. Elektrizitatea
ikertu zuten lehenengo zientzialariek pentsatzen zuten mugitzen ziren kargak positiboak
zirela eta norabidea zela polo + tik polo – ra . Beranduago aurkitu zuten mugitzen zirenak
karga – zirela eta polo – tik polo + ra.
+ -

KORRONTEAREN NORABIDE KONBENTZIONALA

 OINARRIZKO ZIRKUITU ELEKTRIKOAK

Hiru zirkuitu desberdin aztertuko ditugu

- - + -
+ +

1. Zirkuitua 2. Zirkuitua 3. Zirkuitua

Bonbilla bat etengailu Motor bat etengailu batek

batek agindua Burrunba-gailua bat
agindua
sakagailu batek agindua
Erabilerak:

Etengailuari ematen diogunean Etengailuari ematen diogunean Sakagailua zapaltzerakoan

zirkuitua itxi egiten da eta
bonbilla piztu. Berriro
ematerakoan etengailuari
bonbilla itzali egiten da.
zirkuitua itxi egiten da eta motorra
biraka hasten da. Berriro
ematerakoan etengailuari motorra
gelditu egiten da.
zirkuitua itxi egiten da eta
burrunba-gailua zarata egiten du.
Sakagailua askatzerakoan zirkuitua
ireki egiten da eta burrunba-
gailuak zarata egiteari uzten dio

GALDEKETA
1.- Zer da korronte elektrikoa
2.- Zein da material eroale eta isolatzaileen arteko desberdintasuna? Eman bakoitzeko pare
bat adibide.
3.- Zer da zirkuitu elektriko bat? Zertarako erabiltzen dira zirkuitu elektrikoak?
4.- Osagai elektrikoen ze familia daude? Zein da familia bakoitzaren zeregina?
5.- Zer da ikur elektriko bat? Marraztu gai honetan ikusi ditugun elementuen ikurrak eta
jarri bakoitzari dagokion izena?
6.- Zer da eskema elektriko bat? Marraztu eskema elektriko baten adibidea.
7.- Zer esan nahi du zirkuitu irekia eta zirkuitu itxia?
8.- Zein da korrontearen norabide erreala? Eta konbentzionala? Ze alde dago bien artean?
9.- Marraztu zirkuitu bat etengailu , pila eta bonbillaz osatutakoa. Azaldu bere erabilera.
10.- Marraztu zirkuitu bat non sakagailu batez motor bat agintzen dugun. Azaldu erabilera.