2.

PRAKTIKA

OHM-en LEGEA
Laborategiko Praktika 2021 - 2022

Unai Arriazu eta Julen Larraia

FISIKAKO HEDAPENA
OHM-en LEGEA 2. PRAKTIKA
FISIKAKO HEDAPENA

AURKIBIDEA

I. SARRERA..........................................................................................................................3

I.I. Helburua:......................................................................................................................3

I.II. Materialak:...................................................................................................................3

II. ERABILITAKO METODOA.................................................................................................4

II.I. Oinarria:.......................................................................................................................4

II.I.I. Ohm-legea, Eroale Ohmikoak eta Ez-Ohomikoak:...............................................4

II.II. Erresistentzien Konbinazioa: Seriean eta Paraleloan:...............................................6

Serieko zirkuitua:...........................................................................................................6

Paralelo zirkuitua:..........................................................................................................7

II.III. Neurketak Zirkuituan: Voltmetroa eta Amperemetroa:..............................................7

III. DATUAK ETA ANALISIA...................................................................................................9

III.I. 1.ATALA: Ohm-en Legea egiaztatzea. Eroale ohmikoak eta ez-ohmikoak:..............9

III.I.I. Erresistentzia Gorria...........................................................................................10

III.I.II. Bonbila..............................................................................................................10

III.II. 2.ATALA: Erresistentzien Konbinazioa: Seriean eta Paraleloan:............................11

III.II.I. Zirkuitua Seriean:..............................................................................................11

III.II.II. Zirkuitua Paraleloan:........................................................................................12

IV. ONDORIOA.....................................................................................................................13

- 2 -
OHM-en LEGEA 2. PRAKTIKA
FISIKAKO HEDAPENA

I. SARRERA

I.I. Helburua:
Praktika honen helburua, bi eroalentzat Ohm-en Legea betetzen den egiaztazea da. Haiek
daukaten balio ohmikoa eztabaidatzea (Eroale Ohmikoak eta Ez-Ohmikoak) eta beraien
erresitzentzia-balioa kalkulatzea. Hau eginda, Bi erresistentziak duten baliokidetasuna
seiena eta paraleloan egiaztatzea.

I.II. Materialak:
Proiektuaren helburua aurrera eramateko, hurrengo materiala erabiliko dugu:

➢ ZIRKUITU ELEKTRIKOEN PROTOBOARD PLAKA:

Plaka honen bidez beharrezkoak diren koneksioak
eta zirkuituak prestatuko ditugu. Plana honetan
hainbat erresistentzia motak aurkituko ditugu, hal a
nola, bonbilak. Gure kasuen erresistentzia gorria,
berdea, eta gorria.

➢ BI MULTIMETRO EDO POLIMETRO: Huek Amperimetro edo Voltimetro bezala

funtzionatu daiteke. Hauen bidez posible izango da zirkuituaren intentsitatea eta
tentsoa kalkulatzea nahiko zehaztasunarekin. Hauek duten errorea ondorengoa da:

➢ ELIKATZE ITURRIA: Zirkuitu elektrikoa elikatzen du potentzia diferentzia (Δ V )

bat sortuz ateratako bi koneksioetan. , Frogapenaren zehar ε ikurrarekin
zehaztuko dugu

- 3 -
OHM-en LEGEA 2. PRAKTIKA
FISIKAKO HEDAPENA

II. ERABILITAKO METODOA

II.I. Oinarria:
Praktika honen helburua jakinda, frogapena aurrera eraman baino lehen hainbat oinarri
teoriko planteatu behar dira. Berez, ondoren ateratako datuak nondik atera diren eta
zertarako erabili diren adiereazteko.
Praktika honen kasuan bi ariketa desberdinak planteatuko ditugu Ohm-en legea
frogatezako:
➢ Eroale Ohmiko eta Ez-Ohmiko en buruz eztabaidatzea eta koklusioak ematea
➢ Bi erresitentziaz osatutako zirkuituaren funtzionamendua seriean edo paraleloan
egonda.

II.I.I. Ohm-legea, Eroale Ohmikoak eta Ez-Ohomikoak:

Ohm-en legea, Georg Simon Ohm fisikari eta matematikari alemaniarrak aurkeztua,
zirkuitu elektrikoen oinarri nagusiak ulertzeko oinarrizko legea da. Ezartzen du eroale jakin
baten muturren artean aplikatzen dugun V potentzialaren diferentzia zuzenean
proportzionala dela eroale horretatik zirkulatzen duen I korrontearen intentsitatearekiko.
Ohmek, legea osatu zuen erresistentzia elektrikoaren (Ω) adierazpena sartuz R ; hau
da, V eta I erlazioan agertzen den proportzionaltasun-faktorea:

V V (1)
V = IR ⇔ I = ⇔ R =
R I

Aurreko formula Ohm legearen formula orokor gisa ezagutzen da - Eta, bertan, V
potentzialaren diferentziari dagokio, R erresistentziari eta I korrontearen
intentsitateari. Nazioarteko unitate-sistemako hiru magnitude horien unitateak, hurrenez
hurren, voltioak (V ) , ohmioak (Ω) eta anpereak ( A) dira.
Erresistentziaren kontuan hartuta, eroale baten bidez korronte elektrikoaren fluxuari aurka
egiteari erresistentzia elektrikoa esaten zaio. Kable motako eroale batentzat, erresistentzia
formula honen bidez ematen da:
l (2)
R = ρ
S

non ρ materialaren proportzionaltasun-koefizientea edo erresistibitatea, l eroalearen

luzerea eta S eroalearen sekzioaren azalera diren.

- 4 -
OHM-en LEGEA 2. PRAKTIKA
FISIKAKO HEDAPENA

Eroale baten erresistentzia koefiziente horren mende dago zuzenean; gainera, haren
luzerarekiko zuzenki proportzionala da (luzera handiagoa den heinean handitzen da) eta
zeharkako sekzioarekiko alderantziz proportzionala da (lodiera edo zeharkako sekzioa
handitzen den heinean murrizten da). Aurreko ekuazioaren arabera (2), substantzia baten
erresistentzia geometriaren eta erresistibitatearen araberakoa da. Eroale ideal batek zero
erresistibitatea izango luke, eta isolatzaile ideal batek erresistibitate infinitua. Hau dela eta
eroalek osatutako materialak bi motatan banadu ditzakegu: Material Ohmikoak eta Ez-
ohmikoak

Material Ohmikoak: Erresistentzia lineal bat osatzen duten substantziak dira;

erresistentzia horien kasuan, haien muturren arteko potentzial-diferentzia bertatik
zirkulatzen duen korrontearekiko proportzionala dela betetzen da; horrek esan nahi du
erresistentzia tentsioarekiko eta korrontearekiko independentea dela, horrela ohm,
V = IR legea betez frogapen ososan. (R ≡ Kte)

Material Ez-Ohmikoak: Erresistentzia

ez-lineal bat osatzen duten substantziak
dira. Erresistentzia horiek ez dira ohm-en
legearen ondorio, eta, beraz, tentsioaren
eta intentsitatearen mendekoak dira.
Diodoa, lanpara baten harizpi goria,
material ez-ohmikoak dira. Berez,
lampararen kasuan printzipioz
temperatura aldaketaren ondorioa da.
Tenperaturaren aldaketak erresistentzian
aldaketa bat eragiten du. Metal
gehienetan, tenperatura igotzean, erresistentzia handitzen da, beste elementu batzuetan,
hala nola karbonoan edo germanioan, erresistentzia murriztu egiten da. Esan bezala,
material batzuetan erresistentzia desagertu egiten da tenperatura nahikoa jaisten denean.
Kasu honetan supereroaleei buruz hitz egiten da.
Esperimentalki egiaztatzen da tenperatura ez oso altuetan, tenperatura jakin batekiko
erresistentzia (R T ) adierazpen honek ematen duela:

R T = R 0 (1 + α (T − T 0)) (3)

non R 0 , Erresistentzia T 0 denean, α temperatura koeficientea (Material bakoitzak) , eta T0

hasierako temperatura.

- 5 -
OHM-en LEGEA 2. PRAKTIKA
FISIKAKO HEDAPENA

II.II. Erresistentzien Konbinazioa: Seriean eta Paraleloan:

Zirkuitu elektriko edo elektroniko baten
osagaiak era askotara konekta daitezke.
Bi sinpleenak serieko zirkuitua eta
paraleloko zirkuitua dira (Bi zirkuitu mota
hauek biltzen dituen zirkuituak dude:
Mistoak). Seriean konektatutako
osagaiak bide bakar batean konektatuta
daude, eta, beraz, korronte bera osagai guztien bidez isurtzen da. Paraleloan
konektatutako osagaiak hainbat ibilbidetan konektatzen dira, eta, beraz, tentsio bera
aplikatzen zaio osagai bakoitzari.

Serieko zirkuitua:
Serieko zirkuitu bateko korronteak zirkuituko osagai
guztiak zeharkatzen ditu. Beraz, serieko konexio
bateko osagai guztiek intentsitate bera daramate:
IT = I1 = I2 = In (4)

Aldiz zirkuitu osoaren tentsioa, erresitentzia bakoitzaren tentsioaren balioaren gehiketa

izango da:
V T = V 1 + V 2 + ... + V n (5)

Horrenbestez, osagi bakotzaren erresistentzia Ohm-en legea erabilita, (1) hondorengoa

izango da:

VT
V T = I T R T = I 1 R 1 + I 2 R 2 + ... + I n R n (I ≡ Kte) ⇔ V T = I T ( R 1 + R 2 + ... + R n) ⇔ RT =
IT

R T = R 1 + R 2 + ... + R n (6)

Serieko zirkuitu baten ezaugarriak:

Osagaietatik pasatzen den korronte elektrikoa berbera da.Horrek esan nahi du osagai bat
kendu edo irekitzen badugu, gainerako osagaiek ere ez dutela korronterik izango eta ez
dutela funtzionatuko. Tentsioa osagaien artean banatzen da, eta, beraz, Sorgailuak baino
tentsio txikiagoa izango dute. Horrek esan nahi du lanparak gutxiago argiztatzen direla
seriean daudenean

- 6 -
OHM-en LEGEA 2. PRAKTIKA
FISIKAKO HEDAPENA

Paralelo zirkuitua:

Bi osagai edo gehiago paraleloan konektatuta

badaude, potentzial-diferentzia bera dute muturretan
(tentsioa). Osagaien arteko potentzial-diferentziak
berdinak dira magnitudean, eta polaritate berdinak
dituzte. Tentsio bera aplikatzen zaie paraleloan
konektatutako zirkuituaren osagai guztiei. Guztizko
korrontea korronteen batura da, osagai indibidualen
bidez:
V T = V 1 = V 2 = ... = V n (7)

Aldiz zirkuitu osoaren intentsitatea, erresitentzia bakoitzaren intentsitateraren balioaren

gehiketa izango da:
I T = I 1 + I 2 + ... + I n (8)

Ondorioz, osagi bakotzaren erresistentzia Ohm-en legea erabilita, (1) hondorengoa izango
da:

( )
VT V1 V2 Vn 1 1 1 1 IT
IT = = + + ... + (V ≡ Kte) ⇔ I T = V T + + ... + ⇔ =
RT R1 R2 Rn R1 R2 Rn RT VT

1 1 1 1 (9)
= + + ... +
RT R1 R2 Rn

Zirkuitu paralelo baten ezaugarriak:

Osagaietara iristen den tentsio elektrikoa berdina da. Horrek esan nahi du erresistentziek
sorgailuaren tentsio osoa dutela eta ahalik eta gehien argiztatzen direla. Sorgailuaren
korrontea osagaien artean banatzen da, eta, beraz, intentsitate txikiagoa izango dute.

II.III. Neurketak Zirkuituan: Voltmetroa eta Amperemetroa:

Tentsioak neurtzen
Tentsio bat neurtzeko, bornak (kable gorria eta beltza) hartuko
ditugu, eta bi muturrak neurtu nahi ditugun erresistentziaren bi
aldetan jarriko dugu. Hau da, erresistentziarekiko zirkuitu
paralelo bat osatuz marrazkian agertzen den bezala. Hala ere,
esan behar da neurketa ez dela zehatza izango

- 7 -
OHM-en LEGEA 2. PRAKTIKA
FISIKAKO HEDAPENA

errealitatearekin. Kontuan hartu behar dugu voltimetroak zirkuituan sotzen duen

erresistentzia eta jakinda honek paleloak konektatzen dela, voltimetroak zirkuituan ia
ereaginik ez izateko izan beharko lukeen barne erresistentzia oso handia izan beharko
zen erresistenzia paraleloen formularen onodrioz (9). Voltimetro ideal batek infinitu Ω izan
beharko zeuen.
1
lim =0Ω
R →∞ R
Intentsitateak neurtzen
Intentsitateak neurtzeko prozesua zertxobait zailagoa da,
paraleloan neurtu beharrean seriean neurtzen baita dagokion
zirkuituarekin. Horregatik, intentsitateak neurtzeko zirkuitua
ireki beharko dugu, hau da, kableren bat deskonektatu
beharko dugu erdian amperemetroa kokatzeko, intentsitatea
amperemetroaren barrutik zirkulatzeko argazkian agertzen den
bezala.
Behin zirkuitua irekita eta Amperemetroa ondo konfiguratuta
dugunean, zirkuitua itxi egingo da, eta intentsitatea
multimetroaren barrualdetik zirkulatuko da, irakurri ahal
izateko.
Tentsioaren nehurketaren bezala, amperemetroak erresistzia bat sortuko du zirkuituan,
berez amperemetroaren barnean dagoen erresistentziaren ondorioz. Gainera
amperemetroa seriean erresistentziarekiko konektatuta dagoenez amperemetroak izan
behar duen erresistentzia oso baxua izan behar da erresistenztiak seriearen formularen
hondorioz(6). Amperemetro ideal batek 0 Ω izango da

lim R = 0 Ω
R→0

- 8 -
OHM-en LEGEA 2. PRAKTIKA
FISIKAKO HEDAPENA

III. DATUAK ETA ANALISIA

III.I. 1.ATALA: Ohm-en Legea egiaztatzea. Eroale ohmikoak eta ez-ohmikoak :

Lehenik eta behin, zirkuitu elektronikoak muntatzeko plaka hartu dugu eta bertan
erresistentzia gorria konektatu dugu. Ondoren, konexio kableen bitartez, erresistentzia
elikatze iturriarekin eta amperemetroarekin eta voltmetroarekin konektatu dugu.
Amperemetroa, korrontearen intentsitatea neurtzen duena, seriean konektatu dugu.
Voltmetroa, erresistentzia baten muturren arteko potentzial diferentzia neurtzen duena,
aldiz, paraleloan. Behin zirkuitua muntatuta egonik, kalkulatu nahi duguna da eroalearen
muturren arteko potentzial diferentziaren (V ) arabera eroalea zeharkatzen duen
korrontearen intentsitatea (I ) . Potentzial diferentzia (V ) iturriaren ε tentsioa
zehaztuz lortzen da. Hainbat neurketa egingo ditugu ikusteko intentsitatearen (I )
aldaketa potentzial diferentziaren balio ezberdinekiko (V ) .

A.Atala Ohm-en legea Egiaztatu

Erresistentzia Gorria Bonbila

ε
V I V I
0,20 0,20 0,000006 0,193 0,0095
0,40 0,41 0,000012 0,385 0,0135
0,60 0,61 0,000019 0,593 0,0167
0,80 0,81 0,000025 0,779 0,0196
1,00 1,01 0,000031 0,974 0,0222
2,00 2,00 0,000061 1,961 0,0330
3,00 3,00 0,000092 2,950 0,0418
4,00 4,00 0,000122 3,940 0,0496
6,00 6,00 0,000182 5,920 0,0629
8,00 7,99 0,000243 7,920 0,0744
10,00 9,99 0,000304 9,890 0,0847

1.Taula

Behin potentzial elektrikoa eta intentsitatea jakinik, Ohm-en legea aplikatuz (1),
erresistentziak kalkulatuko ditu, horretarako V =RI formula erabiliz zuzen muduan
irudikatuko ditugu taula batean ( y = mx ; m ≡ R ) :

- 9 -
OHM-en LEGEA 2. PRAKTIKA
FISIKAKO HEDAPENA

III.I.I. Erresistentzia Gorria

Ohm-en Legea: ERRESISTENTZIA GORRIA R² = 0,999987

12

10
V (v) Potentzial Elektrikoa

0
0 0,00005 0,0001 0,00015 0,0002 0,00025 0,0003 0,00035

I (A) Intentsitatea

Lehen azalduta bezala, erresitzentzia material Ohmikoa denez arena erresiztentzi a balioa
konstante mantentzen da (Grafikoana ikusten den bezala).

Erresistentziaren errorea Δ R = ± 40,172 Ω -ekoa da (Erregresio lineala eginez ateratako

balioak), eta Ohm en legea erabilita (1) (Jakinik erresistentzairen balioa ez dela aldatuko)
urrengo erresistzentia balioa izango du erresistentzia gorriak:

R gorria = (32.894,099 ± 40,172)Ω

- 10 -
OHM-en LEGEA 2. PRAKTIKA
FISIKAKO HEDAPENA

III.I.II. Bonbila
Modu berean bonbila batekin prozesua errepikatu dugu eta modu berean grafiko honetan
ikus dezakegu V eta I ren arteko erlazioa:

Ohm-en Legea: BONBILA R² = 0,9760172

12

10
V (v) Potentzial Elektrikoa

0
0 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05 0,06 0,07 0,08 0,09

I (A) Intentsitatea

Kasu honetan bonbila material ez ohmikoa denez, lehen azaldutako fenomenoa gertatzen
da. Horrenbestez, erresistzentzia balioa zeahzki kalkulatzea oso zaila izango litzake,
erresitzentzia beste faktoren menpe dagoelako. Hala ere, zuzenzen erregresio lineala
aplikatuz, eta ateratako desbidearapen estandarra erabiliz urrengo erresitentzia baliokidea
izan dezake bonbilak:

R Bonbila = (126,817 ± 6,626)Ω

III.II. 2.ATALA: Erresistentzien Konbinazioa: Seriean eta Paraleloan:

Oraingo honetan, bi zurkuitu egin ditugu bi erresistentzia erabiliz, berdea ( R 1 ) eta
urdina ( R 2 ). Hasi baino lehen errorea kalkulatzeko orduan polimetroak duen erroere
instrumentala kontuan haturta eta tauletan dugun balorekin urrengo formula erabililiz
erresistzentzi baliokide bakoitzari dagokion errorea kalkulatuko dugu:

V error (R) error (I ) error(V ) V 1

R = → = + → Δ R = 2 error (I ) + error(V ) (10)
I R I V I I

- 11 -
OHM-en LEGEA 2. PRAKTIKA
FISIKAKO HEDAPENA

Hau egiteko polimetraren errore instrumentala kontuan hartu beharko dugu :

Errore Taula
V (V) ±10^-2
I (A) ±10^-8

III.II.I. Zirkuitua Seriean:

Lehenengo zirkuitua seriean muntatu dugu, hau da, R 1 -tik R 2 -ra karga bera
jariatuko da. Indar elektroeragilea, hau da, ε , 10V izango da. Aurretik kalkulatu dugun
modu berdinean, erresistentzia bakoitzaren potentzial dieferentzia eta intentsitatea neurtu
ditugu, amperemetroa eta voltmetroa erabiliz.

B.Atala: Erresistentziak seriean

Erresistentzia Berdea Erresistentzia Urdina Zirkuitua Serean

V1 (V) I (mA) V2 (V) I (mA) V (V) I = I1 = I2 (mA)
4,030 0,596 5,930 0,596 9,960 0,596

2.Taula

Ondoren, ohm-en legea aplikatuz (6) erresistentziak kalkulatu ditugu, jakinda ere, lehen
adireraziko errore taula eta erroren formula (10) erabilita erresistentzia bakoitzaren
errorearen balioa lortuko dugu.

4,03 V 5.93 V
R1 = = (6.762,74 ± 16,89)Ω R2 = = (9.949,66 ± 16,89)Ω
5,96∗10−4 A 5.96∗10−4 A

Eta honeri dagokion erresistentzia baliokidea kontuan hartuta zirkuitua seriean dagoela (6)
eta dagokion errorea kontuan hartuta, urrengo formula erabiliko dugu:

R bal ± error ( R bal ) = R 1 + R 2 ± error ( R 1 + R 2 ) (11)

Hau izango zen Erresistentzia baliokidea zirkuitua seriean dagoenean:

R s = R bal = (16.712,40 ± 33,78) Ω

- 12 -
OHM-en LEGEA 2. PRAKTIKA
FISIKAKO HEDAPENA

III.II.II. Zirkuitua Paraleloan:

Bigarren zirkuitua paraleloan muntatu dugu, hau da, R eta artean potentzial 1 R2
diferentzia berdina ezartzen da. Indar elektroeragilea berriz 10 V -koa da. Aurretik
kalkulatu dugu jada R eta 1 R . Oraingoan erresistentzia baliokidearen balioa 2 kalkulatu
behar dugu, paraleloan.

B.Atala: Erresistentziak Paraleloan

Erresistentzia Berdea Erresistentzia Urdina Zirkuitua Paraleloan

V1 (V) I (mA) V2 (V) I (mA) V=V1=V2 (V) I (mA)
10,010 0,148 10,010 1,003*10^-6 10,010 2,500

3.Taula

Ondoren, ohm-en legea aplikatuz (6) erresistentziak kalkulatu ditugu, aurreko A atalean egin
dugun bezala:

10,01 V 10,01 V
R 1= −3
= (6.763,51 ± 72,13) Ω R2= −3
= (9.980,06 ± 10,07) Ω
1,48 ⋅10 A 1,003⋅10 A

Eta honeri dagokion erresistentzia baliokidea kontuan hartuta zirkuitua paraleloan

dagoela(9) eta dagokion errorea kontuan hartuta, urrengo formula erabiliko dugu:

R bal = R p ± error ( R p ) =
R1 R2
R1 + R2
± error( R1 R2
R1 + R2 ) (12)

Hau izango zen Erresistentzia baliokidea zirkuitua paraleloan dagoenean:

R p = R bal = ( 4.031,414 ± 8,836 )Ω

- 13 -
OHM-en LEGEA 2. PRAKTIKA
FISIKAKO HEDAPENA

IV. ONDORIOA

Errorea kalkulatua, egindako frogapenaren emaitzak ondorengoak izango dira:

1.ATALA

R Bonbila = (126,817 ± 6,626)Ω R gorria = (32.894,099 ± 40,172)Ω

2.ATALA

R s = R bal = (16.712,40 ± 33,78)Ω R p = R bal = ( 4.031,414 ± 8,836 ) Ω

Multimetroarekin erresistentzia baliokidearen balioa kalkulatuta esan dezakegu (Kontuan

hartu behar da multimetroaren errore instrumentala ere horregatik ez da zehatza izango):

R s = (16.712,40 ± 33,78) Ω ≃ R Real ≈ 16.711,4093 Ω

R p = ( 4.031,414 ± 8,836 ) Ω ≃ R Real ≈ 4.025,8180 Ω

Bi froga ezberdin egin ditugu eta bakoitzak ondorio partikularrak ditu. Horrez gain, ondorio
bateratu bat lortu dezakegu:

A. Ohm-en legea egiaztatzea. Eroale ohmikoa eta ez-ohmikoa:

Esperimentu honetan bi erresistentzia ezberdinetan Ohm-en legea erabiliz, ikusi dugu

erresistentzia gorria material ohm-ikoa dela erresistentzia konstante mantentzen baita
(grafikoan argi eta garbi ikusten da zuzen bat dela) . Bestalde ikusi dugu bonbila material
ez ohm-ikoa dela erresistentzia aldakorra baita (grafikoan ikusten da kurba bat dela).

B. Erresistentziak seriean eta paraleloan:

Esperimentu honetan zirkuito batean erresistentzia (paralelo eta seriean) balioak lortu eta
erlazioak egiaztatu ditugu non argi eta garbi ondorioztatzen den erresistentzien ekuazioak
betetzen direla.

- 14 -
OHM-en LEGEA 2. PRAKTIKA
FISIKAKO HEDAPENA

Txostenean agertzen den galderari erantzuna emanez, Ideia ona izan daiteke R-ren
kalkulua behin bahino geheiagotan errepikatzea, honela halik eta errore txikiagoa eta
emaitza zehatzagoak izan daitezke.

Laburbilduz, Ohm-en legea betetzen da hainbat ikuspuntutatik. Hau ikus daiteke

azaldutako bi esperimentu ezberdinetan. Gainera guztietan zehaztasun handiarekin lan
egin dugu.

- 15 -