Unitatea: MEKANISNOAK

ASKATASUNA BHI.
Burlata

1. JARDUERA

D.B.H. 2

LAN PROPOSAMENA

Orri zk: 1
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

LAN PROPOSAMENA

Diseinatu eta eraiki ERAKUSLEIHO ZINETIKOA jendearen arreta

erakartzeko edo produktu bat iragartzeko.
Erakusleihoaren atalen bat mugitu eginen da eta margotua aurkeztuko da.
Mugimendua edozein transmisio sistema erabiliz lor daiteke eta eskuz
mugituko da.
Edozein materiala erabil daiteke, ahal bada birziklatua.

BALDINTZAK
Diseinatzeko eta eraikitzeko denbora izanen da 10 ordu.
Erakusleihoaren dimentsioak taldeari dagokion kaxan sartzeko modukoak
izanen dira.
Proiektua bukatzerakoan lana aurkeztuko da eta bere funtzionamendua
egiaztatuko da klasearen aurrean.
Baloratuko da objektuaren aurkezpena, originaltasuna eta txostenean
aurkeztuko diren marrazkiak.
Pertsona bakoitzak egin beharko du txostena edo memoria.

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

Orri zk: 2

Unitatea: MEKANISNOAK

ASKATASUNA BHI.
Burlata

18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

2. JARDUERA

D.B.H. 2

EZAGUTU: MEKANISMOAK

MEKANISMOAK
Mekanismoak
indarrak
eta
mugimenduak
transmititzeko
eta
transformatzeko elementuak dira. Lana errazten diote gizakiari, lanak egiteko
beharrezkoa den esfortzua murrizten baita.
Palankak
Palanka makina sinplea da, euste puntu baten inguruan bira ematen duen
barra zurrun batez osatua. Mutur batean jartzen da mugitu nahi den gorputza
(karga, zama edo erresistentzia) eta beste muturrean aplikatzen da gorputz
hori altxatzeko indarra. Indarra aplikatzen den puntuaren eta euste puntuaren
artean dagoen distantzia handitzen denean, egin behar den indarra txikiagoa
da.
Palankak mota desberdinekoak izan daitezke:
1.mailako palanka.
Euste puntua, zama
eta indarraren artean
dago (balanzina,
kurrikak)

2. mailako palanka:
zama, euste puntua eta
indarraren artean dago
(karretilla, intxaur
kraskagailua)

3. mailako palanka:
Indarra, euste puntua
eta zamaren artean
dago (erratza, pintzak)

1. Seinalatu hurrengo koadro honetan esandako mekanismo edo makina bakoitzari dagokion
palanka mota (1., 2. edo 3. maila). Batzuetan hainbat palanka moten konbinazioak dira.
1

Arrantzatzeko
kanabera

Azkazal-moztekoa

Mozteko aliketak.

Kortxo-kentzekoa

Arropa zabaltzeko
pintzak

Guraizeak

Intxaur
kraskagailua

Giza-besoa

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

ASKATASUNA BHI.
Burlata

Unitatea: MEKANISNOAK
2. JARDUERA

D.B.H. 2

EZAGUTU: MEKANISMOAK

Orri zk: 3
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

Poleak (txirrikak): bakunak,

bikoitzak eta polipastoak
Txirrika edo polea makina sinple
edo bakuna da. Soka pasatzeko
arteka bat duen gurpil batez osatua
dago eta ardatz bat ere badu
gurpilak dira dezan. Txirrika mota
desberdin dago (ikusi marrazkia):
Sinplea: indarraren norabidea
aldatzen du eta beraz errazagoa
da zamak igotzea.
Bikoitza: zama bat jasotzeko
indarra erdira murrizten du.
Polipastoak: txirrika multzoak
dira eta txirrika kopuruaren
arabera murrizten dute egin
behar den indarra.

Biradera eta tornua

Biradera bat da barra edo makila
zurrun bat birarazten duen ardatzari
lotuta dagoena. Biraderak bueltak eman
ditzan beharrezkoa den indarra, ardatzari
eman beharko zaiona baino txikiagoa da.
Mekanismoa honetan oinarritzen den
dispositiboa da tornua. Zilindro bat da
bere ardatzaren inguruan biratzen duena
objektu bat arrastatzeko. Tornuarekin
jasotzen ahal dugu zama handiak
esfortzu txikiarekin. Esfortzu hau gero eta
txikiagoa
da
ardatza
eta
indarra
aplikatzen den puntuaren artean dagoen
distantzia handitzean.

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

Unitatea: MEKANISNOAK

ASKATASUNA BHI.
Burlata

2. JARDUERA

D.B.H. 2

EZAGUTU: MEKANISMOAK

Orri zk: 4
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

2. 4m-ko barra batekin altxatu nahi dugu 240 N-eko pisua duen butano botila bat 250 mm-ko
altuera batera. Horretarako muntatuko dugu irudian ikusten den palanka.

a) Zein palanka mota muntatu

dugu?
b) Zein esfortzua egin behar
dugu?
c) Zein izanen da potentzia
aplikatzen dugun muturraren
desplazamendua?
d) Nola egin dezakegu esfortzu txikiagoa?
3. Irudian duzun eskorgarekin (karretilla) eraman nahi dugu bi zaku zementu (1000 N-eko
pisua). Eskorga altxatzean, indarra aplikatzen den puntuak 240mm gora egiten du.
a) Zein palanka mota ari gara
erabiltzen?
b) Zenbat igoko da zama?
c) Zer indarra egin behar dugu?

4. 2,1 m luze duen kanabera batekin arrantza egin dugu 2 kg.-ko lupina bat.

a) Zein palanka mota da kanabera?

b) Arrantza egiteko momentuan kanabera
heltzen ari F eta A puntuetan. Zer
indarra egin behar izan genuen arraina
altxatzeko?
c) Eskuetako kokapena berdina izanen
balitz, baina kanabera 5 m luze izanen
balitz, zein indarra egin beharko genuke?

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

ASKATASUNA BHI.
Burlata

Unitatea: MEKANISNOAK
2. JARDUERA

D.B.H. 2

EZAGUTU: MEKANISMOAK

Orri zk: 5
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

MEKANISMOAK
Makina gehienek badituzte hainbat osagai edo konponente (ardatzak, gurpilak,
engranajeak, palankak, txirrikak.) mugimenduak egiten dituztenak. Mugimendu
hauek konplexuak izan daitezke, baina 4 mugimendutan oinarritzen dira.:
Mugimendu lineala: lerro zuzenean egiten dena eta noranzko bakar batean.
Mugimendu alternatiboa: aurrera atzerakako mugimendua lerro zuzenean.
Mugimendu errotatiboa: mugimendua borobilean eta noranzko bakar
batean.
Mugimendu oszilatorioa: aurrera atzerakako mugimendua borobilean.
MEKANISMOEN BETEBEHARRAK
Mekanismo bat da operadore multzo bat, indarrak eta mugimenduak eraldatzen
edo transformatzen dituena. Hauetako betebeharren bat izaten dute:
1. Mugimendua transmititu makinaren leku batetik bestetik. Adib: idazteko
makina.
2. Abiadura edo mugimendu mota aldatu. Adib: txirrinduaren gurpila eta
katea.
3. Mugimendua kontrolatu abiadura handituz edo gutxituz. Adib: txirrinduaren
galga eragiten dugunean.
GEHIEN ERABILTZEN DIREN MEKANISMOAK
1. Mugimendu lerrozuzena lerrozuzen bihurtzeko:
Palanka
Txirrika edo polea
2. Mugimendu biratzailea biratzaile bihurtzeko:
Biradera
Txirrikak eta uhalak
Marruskadura gurpilak
Engranajeak
Kate bidezko transmisioa
Torloju amaigabea eta koroa
3. Mugimendu biratzailea lerrozuzen bihurtzeko:
Biela
Biela-biradera
Pinona eta kremailera
Espeka
Eszentrikoa
4. Mugimendu lerrozuzena biratzaile bihurtzeko:
Biradera
Biela biradera
Pinona eta kremailera
5. Abiadura erreduzitzailea
Txirriken trena
Engranajeen trena

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

Unitatea: MEKANISNOAK

ASKATASUNA BHI.
Burlata

Orri zk: 6
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

2. JARDUERA

D.B.H. 2

EZAGUTU: MEKANISMOAK

1.- TXIRRIKAK ETA UHALAK

Sistema honetan txirrikak ematen dituen bira-kopurua, bira-minutukotan neurtzen
da (b/min edo r.p.m.) eta txirrika eragileak edo gidariak eta irteerakoak edo gidatuak
ematen dituzten bira-kopuruak erlazionaturik daude; erlazio honi transmisio-erlazioa ( i
) deritzo.

d1

d1

n1 = d2

n2

n2 b/min gidatua

n2

i=

d1
=

n1 b/min gidaria

d2

n1
d2
GIDARIA

GIDATUA

1.1.1.- UHALEN BIDEZKO MUGIMENDUAREN GUTXIPENA ETA BIDERKAKETA

Seguru asko, badaukazu txirringa. Eta litekeena da honek kanbioak ere
izatea edo dituenen batean ibili izana. Era berean, esperimentatua duzu, aldapan
behera zoazela, pedalei eraginez oraindik gehiago bultzatzea nahi duzuenean,
aldaketa batzuk egin behar dituzula, pedalei ahalik eta bira gutxien emanaraziz
aitzinapena edo aurrerapena ahal bestekoa izan dadin. Aldapa igo egin nahi
duzunean, ostera, garapena gutxitzea interesatzen zaizu, esfortzua txikiagoa gerta
dakizun.
Ondo bada; konturatu gabe abiadura-kaxa sinpleenetariko bat azaldu dugu.

Ariketa 1: Bi txirrika ditugu 15cm eta 25cm diametro dutenak; txikiak 500 rpm abiadura
duen motore batean konektaturik dago. Zein izanen da txirrika gidatuaren abiadura?

Ariketa 2: Bi txirrika ondoko abiaduratan ibiltzen dira: 400rpm eta 600rpm hurrenez
hurren. Txirrika gidatuaren diametroa 20cm. bada, zein da gidariaren diametroa?

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

Unitatea: MEKANISNOAK

ASKATASUNA BHI.
Burlata

2. JARDUERA

D.B.H. 2

EZAGUTU: MEKANISMOAK

Aurreko formulatik atera ahal dugu:

Orri zk: 7
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

n1 d 2
=
=i
n2 d1

i = Transmisio erlazioa izanda

Ariketa 3: 20cm diametro duen txirrikak 300 rpm abiadura dauka eta arrastaka eramaten
du 30 cm-ko beste txirrika bat. Zein abiadura izanen du bigarren txirrika honek? Kalkulatu
transmisio erlazioa.

Ariketa 4: Txirrika batek arrastaka eramaten du beste bat, 500 rpm ibiltzen dena. Zein
izanen da lehenengoaren abiadura bien arteko transmisio erlazioa i=04 bada?

Uhalaren luzera.
Uhalaren luzera gutxi gorabehera kalkulatzeko, ondoko formula hau erabiliko dugu:

L = d1 + d2
2

+ 2 C + ( d1 d2 )2
4C

Izanda:
d2

d1
C

Ariketa 5: Saiatu aurreko formularen jatorria asmatzen logika erabiliz.

Ariketa 6 : Kalkulatu 25cm eta 50cm dituzten bi txirriken arteko dagoen uhalaren luzera
kalkulatzen bi txirriken zentroen arteko distantzia 1m bada.

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

ASKATASUNA BHI.
Burlata

Unitatea: MEKANISNOAK

Orri zk: 8

2. JARDUERA

D.B.H. 2

EZAGUTU: MEKANISMOAK

18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

2.- ENGRANAJEEN BIDEZKO TRANSMISIO SINPLE EDO SOILA

Elkar loturik dauden bi gurpil horzdunak edo gehiago osatzen duten transmisio
sistemari
esaten
diogu
engranaje.Transmititzen
duten
esfortzuak
txirrikek
transmititzen dutena baino handiagoa da eta erabiltzen dira mugimendua transmititzeko
distantzia txikia denean.
Elementu mekaniko hau agertzen den lehengo dokumentuek Alexandrian kokatzen
dute. Pentsatzekoa da haren jatorria gurpilen eta txirrikarenaren ostekoa dela.
Gurpilak, normalean, alboko azaleran tailatutako hortz batzuk dituzten altzairuzko
gurpilak dira. Hortzek neurri berdinak izaten dituzte elkar engranatu ahal izateko.
Engranajeak biraketa mugimendua ardatz ezberdinen artean transmititzea
ahalbidetzen duten elementuak dira.
Engranajeak tamaina ezberdinetakoak direnean,
(gidaria) izaten da eta handiena, gurpil hartzailea
murrizteko transmisioa gertatzen da. Alderantzizko
motorea hartzailea (gidaria gidatua) baino handiagoa
da.

txikiena, pinoi deitua, motorea

edo gidatua. Horrela abiadura
kasua gertatuz gero, hau da,
bada, abiadura biderkatu egiten

Engranatzen duten bi gurpilek, beti betetzen dute ondoko formula hau:

i=

n2 z1
=
n1 z 2

Izanik : z1: gurpil gidariaren hortzen kopurua.

z2: gurpil gidatuaren hortzen kopurua
n1: gurpil gidariaren abiadura (b/min)
n2: gurpil gidatuaren abiadura (b/min)
i: transmisio erlazioa

 Ariketa 7: Motore elektriko baten ardatza, 3000 b/min biratzen duena, lotuta dago 22 hortz
dituen pinoi batekin. Kalkulatu pinonarekin engranatua dagoen gurpilaren hortzen kopurua, honek
750 b/min bira dadin. Kalkulatu transmisio-erlazioa.

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

ASKATASUNA BHI.
Burlata

Unitatea: MEKANISNOAK
2. JARDUERA

D.B.H. 2

EZAGUTU: MEKANISMOAK

Orri zk: 9
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

2.1.- ENGRANAJEEN SAILKAPENA

Hortzen kokapena dela eta:
o Kanpokoak
o Barrukoak
Hortzen forma dela eta:
o Hortz zuzenak
o Hotz helikoidalak
Engranajearen forma dela eta:
o Zilindrikoak:
Hortz zuzenak
Hortz helikoidalak
o Konikoak

Daukaten formagatik talde hauetan sailka daitezke:

1. Engranaje zuzenak. Engranaje zilindrikoak dira, hortz zuzenekoak, ardatz
paraleloetako transmisioetan erabiltzen direnak.
2. Engranaje helikoidalak. Aurrekoen berdinak dira baina hortza helize eran
kiribildurik dauka. Espazioan gurutzatzen diren ardatzetan erabiltzen dira eta
batzuetan ardatz paraleloetan ere.
3. Engranaje konikoak. Elkar ebakitzen duten ardatzen arteko transmisioa
ahalbidetzen dute. Hortz zuzenak, espiral erakoak, e.a. eduki ditzakete.
4. Engranaje edo torloju amaigabea. Oso transmisio erlazio handia denean
erabiltzen dira eta ardatz perpendikularretan ere.

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

ASKATASUNA BHI.
Burlata

Unitatea: MEKANISNOAK
2. JARDUERA

D.B.H. 2

EZAGUTU: MEKANISMOAK

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

Orri zk: 10
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

ASKATASUNA BHI.
Burlata

Unitatea: MEKANISNOAK
2. JARDUERA

D.B.H. 2

EZAGUTU: MEKANISMOAK

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

Orri zk: 11
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

ASKATASUNA BHI.
Burlata

Unitatea: MEKANISNOAK
2. JARDUERA

D.B.H. 2

EZAGUTU: MEKANISMOAK

Orri zk: 12
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

 Ariketa 8: Kalkulatu eta marraztu 24 hortz dituen gurpil baten parte nagusiak bere
modulua 1, 5 izan delarik.

Ariketa 9: Kalkulatu eta marraztu gurpil baten atal nagusiak bere modulua 2 eta bere hortz
kopurua 26 direlarik.

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

ASKATASUNA BHI.
Burlata

Unitatea: MEKANISNOAK
2. JARDUERA

D.B.H. 2

EZAGUTU: MEKANISMOAK

Orri zk: 13
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

1.2.2. BITARTEKO ENGRANJEAK EDO ENGRANAJE EROAK

Transmisio elementu hauek pinona eta gurpila lotu edo
artekatzeko baino ez dute balio, transmisio erlazioa aldarazi
gabe. Biraketa noranzko baino ez dute aldatzen.

3. KATE BIDEZKO TRANSMISIOA

Erabiltze da urrun dauden bi ardatzen arteko
mugimendua transmititzeko. Aurreko bi mekanismoen
artean dago (txirrikak eta uhalak, eta engranajeak).
Mekanismo honek dauzka bi gurpil horzdunak
eslaboiak edo kate-mailak dituen kate baten bitartez
lotuak daudenak. Kate mailek bultzatzen dituzte
gurpilen hortzak mugitzeko. Adibidez, bizikleta.

4. TORLOJO AMAIGABEA ETA KOROA

Engranaje helikoidal mota bat da mekanismoa hau.
Pinona bat edo bi sarrera dituen torlojo bat da. Torlojo hau
dago lotuta eta engranatua kanpoaldetik gurpil horzdun
batekin, koroa deitzen dena.
Mekanismo hau erabiltzen da erredukzio handiak
lortzeko. Adibidez, torlojoak badu sarrera bat eta gurpilak
20 hortz, egin beharko ditu 20 bira torlojoak, gurpilak bat
egin dezan.
5. BIELA
Biela bat biratzen duen gorputz bati lotuta dagoen barra edo makila zurruna da eta
gorputz honek arrastaka eramaten du biela. Gorputzak biratzen duen heinean bielak
aurrera eta atzera egiten du. Erabiltzen da mugimendu zirkularra lerrozuzen bihurtzeko
(aurrera eta atzera). Efektu
itzulgarria da.
6. BIELA ETA BIRADERA
Mekanismo honen eginbeharra
da
mugimendu
zirkularra
lerrozuzen alternatibo bihurtzea
da eta alderantziz. Mekanismo
honen elementuak dira biratzen
duen elementu bat, biradera
izenekoa, eta makila zurrun bat,
aurrekoarekin lotuta dagoena, biela izenekoa. Biraderak arrastaka eramaten du biela.

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

ASKATASUNA BHI.
Burlata

Unitatea: MEKANISNOAK
2. JARDUERA

D.B.H. 2

EZAGUTU: MEKANISMOAK

Orri zk: 14
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

Adibide tipikoa da bizikleta. Pedalei ematean, gure hanka biela da

eta pedala, aldiz, biradera.
Batzutan hainbat biela-biradera mekanismoak ardatz batean
eusten dira, birabarki bat osatuz.
7. PINONA ETA KREMAILERA
Mekanismo honek bihurtzen du pinona izena duen gurpil horzdun
baten mugimendu zirkularra lerrozuzen bere hortzak engranatzen
baitira kremailera izeneko barra prismatiko baten hotzekin. Azken
honek aurrera atzerako mugimenduak egiten ditu. Mekanismoa
itzulgarria da.
Kremaileraren desplazamendu longitudinala da:
L= Pc x Z x n
Hau da: Pc = hortzen pasoa
Z = pinonaren hortz kopurua
N = pinonaren rpm

Adibidez: Kalkulatu paso =2 mm, 24 hortz eta 12 bira ematen dituen kremailera
baten aurrerapena
L= Pc x Z x n
L = 2 x 24 x 12
L = 576 mm
8. ESPEKA
Espeka bat da ardatzarekin batera biratzen duen pieza bat.
Bere perimetroak forma berezia du, udare forma, mugimendu
alternatiboa transmititzeko ondoko elementu bati, hagatxoa
izenekoa. Azken hau espekarekin kontaktuan dago honek
biratzen duen bitartean.
Espekak mugimendu zirkularra lerrozuzen bihur dezake
baina ez alderantziz, espekak hagatxoa mugi dezakeelako
baina ez alderantziz. Mugitzen den distantzia ibiltarte deitzen
da.

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

Unitatea: MEKANISNOAK

ASKATASUNA BHI.
Burlata

2. JARDUERA

D.B.H. 2

EZAGUTU: MEKANISMOAK

Orri zk: 15
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

9. TXIRRIKEN TRENA. TRANSMISIO KONPOSATUA.

Orokorrean, txirrika pareak ez dira bakarrik jartzen, multzoetan elkartzen dira, txirrika
trenak osatzeko.
Transmisio konposatua da bi transmisio ardatza baina gehiagoren artean egiten dena.
Eta erabiltzen da asko murrizteko edo handitzeko abiadura.
Transmisioa bi ardatz baino gehiagoren artean egiten denean.
tarteko ardatz
bakoitzean bi elementu (txirrika) jartzen dira. Bata dago konektatua mugimendua duen
ardatzean eta bestea arrastatua denean.

Abiaduraren kalkulua
Lehenengo txirrika parean beteko da:
n1 x d1 = n2 x d2
Bigarren parean ere:
n3 x d3 = n4 x d4
Bigarren eta hirugarren txirrika pareak ardatz berean daudenez, izanen dugu: n2 = n3.
Jakin nahi badugu zein formula erabili irteerako abiadura zein den, sarrerakoa
ezagututa, egin beharko dugu:

n4 =

n3 d 3
d4

n 3 = n4

nirteera =

n4 =

n2 d 3
d4

n2 =

n1 d1
d2

n4 =

n1 d1 d 3
d2 d4

nmotorea d txirrikagi dariak

d txirrikagi datuak

Ariketa 10: Kalkulatu abiadura irteera ardatzean ondoko datuak ezagututa: d1 = 500 mm, d2
= 100 mm, d3 = 75 mm, d4 = 100 mm. Motorearen abiadura da 1000 rpm.
a) egin ariketa formula erabiliz
b) egin pausoz pauso

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

Unitatea: MEKANISNOAK

ASKATASUNA BHI.
Burlata

2. JARDUERA

D.B.H. 2

EZAGUTU: MEKANISMOAK

11. ENGRANAJE TRENA. TRANSMISIO KONPOSATUA.

Mekanismo honek hainbat engranaje pare dituena da.
Transmisioa bi ardatz baino gehiagoren artean egiten da,
beraz tarteko ardatz bakoitzean bi gurpil horzdun jarri
beharko dira.
Abiaduraren kalkulua
Lehenengo parean betetzen da:
n1 x z1 = n2 x z2
Eta bigarren parean beteko da:
n3 x z3 = n4 x z4
Beraz:

n z
n4 = 3 3
z4

n4 =

n2 z3
z4

n 3 = n4

n2 =

nirteera =

n1 z1
z2

nmotorea z txirrikagidariak
z txirrikagidatuak

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

n4 =

n1 z1 z 3
z2 z4

Orri zk: 16
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

ASKATASUNA BHI.
Burlata

Unitatea: MEKANISNOAK
3. JARDUERA

D.B.H. 2

ARIKETAK

Orri zk: 17
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

ARIKETAK
1. Kalkulatu zein diametroa izan behar
duen gurpil eroaleak edo gidariak 60 rpm-ko
abiadura badu eta gidatuak480 rpm.

2. Kalkulatu zein abiadurak har ditzake

mendi txirringa batek, 42, 32 eta 22
hortzetako platoak eta 28, 24, 21, 18, 15,13
eta 11 hortzetako pinonak baditu eta
suposatuz platoak 60 rpm ibiltzen direla.
3. Kalkulatu transmisio erlazioa eta
irteerako abiadura ondoko engranaje sistema
honetan.

bitartez. Kalkulatu, irudiaren arabera, zein

abiadurak dituen makinak.

6. Zein da F txirrikaren abiadura ondoko

marrazkian, A txirrikak 100 rpm-ko abiadura
badu.

4. Kalkulatu ondoko sistema honen

irteerako abiadura gurpil motoreak 100 rpm
abiadura badu.
7.
Kalkulatu B
polearen
diametroa lortzeko 50 rpm-ko abiadura
irteeran. Motorearen abiadura 3750 rpm da.

5. Motore batek 1400 rpm ibiltzen da eta

eragiten du makina bat txirrika sistema baten

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

ASKATASUNA BHI.
Burlata

Unitatea: MEKANISNOAK

Orri zk: 18

3. JARDUERA

D.B.H. 2

ARIKETAK

18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

1. Txirrika batek 105 mm diametro du eta 1200 rpm abiadura eta

transmititzen dio mugimendua 35 mm diametroa duen beste bati. Marraztu
mekanismoa eta kalkulatu zenbat bira emanen ditu bigarren txirrikak.
2. Motoreari lotuta dagoen 120 mm diametro duen txirrika eta gidatuaren
arteko transmisio erlazioa da i = 0,2. Kalkulatu azken gurpil honen diametroa.
3. Bi gurpil ondoko transmisio erlazioa dute: i = 1/5 .Lehenengoaren abiadura
200 rpm bada, kalkulatu bigarrenaren abiadura..
4. Bizikleta baten platoak 60 hortz ditu eta pinonak 20. Txirrindularia ibiltzen
da 35 rpm abiaduran. Kalkulatu transmisio erlazioa eta gurpilaren abiadura.
5. Engranaje trena bat daukagu ondoko ezaugarriekin: z1= 10, z2 = 40, z3 =
20, z4 = 40, z5 = 15, z6 = 50. Motorea 1500 rpm abiaduran ibiltzen da eta z1
ekin dago lotuta. Eskatzen da:
a) mekanismoa marraztu
b) azkeneko abiadura
c) tarteko ardatzen abiadura
6. Engranaje tren bat daukagu 6 gurpilekin: lehenengo gurpilak 50 hortz
dituena ardatz batean jarrita eta motoreari lotuta. Engranatzen du bigarren
gurpilarekin, 100 hortz dituena. Ardatz berean daukagu 3. gurpila eta ez dakigu
zenbat hortz dituen. Gurpil honek engranatzen du 4. gurpilarekin, 80 hortz
dituena. 5. gurpila ardatz berean dago eta 30 hortz ditu eta engranatzen du 6.
gurpilarekin, 90 hortz dituena. Transmisio erlazioa i = 1/6. Eskatzen da:
a) mekanismoaren marrazkia
b) z3 gurpilaren hortz kopurua
7. Ondoko ezaugarriak dituen gurpil horzdun baten dimentsio guztiak aurkitu.
m= 2 z= 30
8. Ondoko ezaugarriak dituen gurpil horzdun baten dimentsio guztiak aurkitu.
m= 2,5 z= 32.
9. Zein da F txirrikaren abiadura ondoko marrazkian, A
txirrikak 200 rpm-ko abiadura badu.

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

ASKATASUNA BHI.
Burlata

Unitatea: MEKANISNOAK

Orri zk: 19

3. JARDUERA

D.B.H. 2

ARIKETAK

18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

10. Kalkulatu B polearen diametroa lortzeko 100 rpm-ko abiadura irteeran.

Motorearen abiadura 3750 rpm da.

11. Kalkulatu ondoko sistema honen irteerako abiadura gurpil motoreak 200
rpm abiadura badu.

12. Kalkulatu zein abiadurak har ditzake mendi txirringa batek, 40, 30 eta 20
hortzetako platoak eta 28, 24, 21, 18, 15,13 eta 11 hortzetako pinonak baditu
eta suposatuz platoak 60 rpm ibiltzen direla.

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

ASKATASUNA BHI.
Burlata

Unitatea: MEKANISNOAK
4. JARDUERA

D.B.H. 2

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

PLANIFIKATU

Orri zk: 20
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

ASKATASUNA BHI.
Burlata

Unitatea: MEKANISNOAK
4. JARDUERA

D.B.H. 2

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

PLANIFIKATU

Orri zk: 21
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

ASKATASUNA BHI.
Burlata

Unitatea: MEKANISNOAK
4. JARDUERA

D.B.H. 2

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

PLANIFIKATU

Orri zk: 22
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

ASKATASUNA BHI.
Burlata

Unitatea: MEKANISNOAK
4. JARDUERA

D.B.H. 2

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

PLANIFIKATU

Orri zk: 23
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18

ASKATASUNA BHI.
Burlata

Unitatea: MEKANISNOAK
4. JARDUERA

D.B.H. 2

IRAKASLEA: Arantza Martinez Iturri

PLANIFIKATU

Orri zk: 24
18 Ordu
123456
7 8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18