Statika Konstrukcija-Skripta

TEHNIKO VELEUILITE U ZAGREBU
GRADITELJSKI ODJEL

PRORAUN KONSTRUKCIJA

skripta

mr. sc. Ljerka Koprianec Matijevac, vii predava
PREDGOVOR

Skripta Proraun konstrukcija sadre gradivo koje se obrauje na vjebama iz predmeta
Proraun konstrukcija na strunom studiju graditeljstva Tehnikog veleuilita u Zagrebu.
Nastala su sa eljom za postizanjem to boljih rezultata, ali i za to veim usvojenim znanjem.
Zahvaljujem demonstratorima Vedranu Katiu i Dariju Vukoviu koji su prepisali i precrtali
najvei dio materijala koje sam koristila na vjebama iz Prorauna konstrukcija.
Skripta se sastoje iz 2 dijela. Postupno se obrauju primjeri i zadaci potrebni za usvajanje
osnovnih znanja, a na kraju svakog dijela nalaze se zadaci s rjeenjima za samostalni rad.
Prvi dio sadri gradivo prvog i drugog kolokvija. Obrauju se statiki odreeni sustavi, tj.
proraunski modeli konstrukcija, postupak utvrivanja geometrijske nepromjenjivosti statikih
sustava, osnovni konstruktivni sustavi nosai (Gerberovi, reetkasti i trozglobni) te ojaane
grede.
Drugi dio sadri gradivo za trei kolokvij, tj. statiki neodreene sustave. Zapoinje s
odreivanjem pomaka pojedinih karakteristinih presjeka, objanjava se formula za odreivanje
stupnja statike neodreenosti te objanjavaju metoda sila i iterativna Crossova metoda, kao
neke od metoda kojima se izraunavaju statiki neodreeni sustavi.
Studenti e biti spremni za izlazak na kolokvij iz pojedinog gradiva u onom trenutku kada
samostalno rijee zadatke, ali u odreenom vremenu. Za svladavanje gradiva i rjeavanje
zadataka iz Prorauna konstrukcija, osim znanja, potrebno je stei i kondiciju jer do tonog
rjeenja treba doi u vremenu od 90 minuta, koliko i traje pisanje pojedinog kolokvija.
Osim primjera i zadataka u ovim skriptama, studenti mogu koristiti i rijeene zadatke s ispitnih
rokova koje mogu nai na www.ljerka.com/dokumenti.html.

1
SADRAJ
PREDGOVOR...............................................................................................................................................................0
1. DIO PRIMJERI I ZADACI ZA 1. I 2. KOLOKVIJ...................................................................................................4
PRORAUNSKI MODELI (SHEME) KONSTRUKCIJE...............................................................................................5
STATIKI SUSTAVI ................................................................................................................................................................ 5
Vanjske veze vanjski spojevi ......................................................................................................................................... 6
Unutarnje veze unutarnji spojevi ................................................................................................................................... 6
OSNOVNE VEZE TOKE I TIJELA S PODLOGOM I MEUSOBNO............................................................................. 8
UTVRIVANJE GEOMETRIJSKE NEPROMJENJIVOSTI ZADANIH SUSTAVA......................................................9
PRIMJERI ODREIVANJA STATIKE NEODREENOSTI!............................................................................................................. 12
NOSIVI KONSTRUKTIVNI SUSTAVI NOSAI .......................................................................................................13
ZADATAK 1: .............................................................................................................................................................................. 14
ZADATAK 2: .............................................................................................................................................................................. 15
ZADATAK 3: .............................................................................................................................................................................. 15
ZADATAK 4: .............................................................................................................................................................................. 17
" ZRNCA MUDROSTI " ......................................................................................................................................................... 19
GERBEROVI NOSAI ................................................................................................................................................22
ODREIVANJE LEAJNIH VEZA REAKCIJA.............................................................................................................................. 22
Primjer 1.:........................................................................................................................................................................... 22
Primjer 2.:........................................................................................................................................................................... 23
Primjer 3.:........................................................................................................................................................................... 24
Primjer 4.:........................................................................................................................................................................... 24
Primjer 5.:........................................................................................................................................................................... 25
Primjer 6.:........................................................................................................................................................................... 25
Primjer 7.:........................................................................................................................................................................... 25
ZADATAK 5: .............................................................................................................................................................................. 26
ZADATAK 6: .............................................................................................................................................................................. 31
DJELOVANJE PARA MOMENATA NA GERBEROV NOSA........................................................................................................... 34
REETKASTI NOSAI...............................................................................................................................................35
ZADATAK 7: .............................................................................................................................................................................. 37
ZADATAK 8: .............................................................................................................................................................................. 40
ZADATAK 9: RITTEROVA I CULMANNOVA METODA................................................................................................................... 43
CULMANNOVA METODA ........................................................................................................................................................... 44
TROZGLOBNI NOSAI..............................................................................................................................................45
ZADATAK 10: ............................................................................................................................................................................ 46
GRAFIKO ODREIVANJE UNUTARNJIH SILA U ZADANIM PRESJECIMA R-R , S-S I T-T ............................................................. 51
TROZGLOBNI OKVIR SA ZATEGOM................................................................................................................................ 52
ZADATAK 11: ............................................................................................................................................................................ 52
ZADATAK 12: ............................................................................................................................................................................ 55
ZADATAK 13: ............................................................................................................................................................................ 56
ZADATAK 14: ............................................................................................................................................................................ 57
ZADATAK 15: ............................................................................................................................................................................ 59
ZADATAK 16: ............................................................................................................................................................................ 61
ZADATAK 17: ............................................................................................................................................................................ 63
DJELOVANJE PARA SILA I PARA MOMENATA NA TROZGLOBNI OKVIR ....................................................................................... 64
OJAANA GREDA - LANGEROVA GREDA ............................................................................................................65
ZADATAK 18: ............................................................................................................................................................................ 65
OJAANA GREDA - LANGEROVA GREDA -" KOSI " TAP KOD OJAANJA- ............................................................................... 68
OJAANA GREDA OPTEREENJE U VORU !!!!! ..................................................................................................................... 68

2
OJAANA GREDA - LANGEROVA GREDA - GRAFOANALITIKI POSTUPAK - .............................................................................. 69
GRAFIKO ODREIVANJE UNUTARNJIH SILA U ZADANOM PRESJEKU ...................................................................................... 70
DJELOVANJE PARA MOMENATA I PARA SILA NA OJAANU GREDU !!! ....................................................................................... 70
Primjer 1.:........................................................................................................................................................................... 70
Primjer 2.:........................................................................................................................................................................... 71
Primjer 3.:........................................................................................................................................................................... 71
ZADACI ZA VJEBU:.................................................................................................................................................72
GERBEROVI NOSAI: ................................................................................................................................................................ 72
REETKASTI NOSAI ................................................................................................................................................................ 75
TROZGLOBNI NOSAI ............................................................................................................................................................... 77
OJAANE GREDE...................................................................................................................................................................... 81
TROZGLOBI OKVIR SA ZATEGOM .............................................................................................................................................. 84
2. DIO PRIMJERI I ZADACI ZA 2. KOLOKVIJ.......................................................................................................85
POMACI I KUTEVI ZAOKRETA POPRENOG PRESJEKA....................................................................................86
ODREIVANJE POMAKA POPRENOG PRESJEKA U TOKI A.................................................................................................... 86
PRIMJER 1: (OPENITO)........................................................................................................................................................... 87
ZADATAK 19: ............................................................................................................................................................................ 90
POMAK POD NEKIM ZADANIM KUTEM........................................................................................................................................ 94
ZADATAK 20: ............................................................................................................................................................................ 94
ZADATAK 21: ............................................................................................................................................................................ 95
ZADATAK 22: ............................................................................................................................................................................ 97
ZADATAK 23: ............................................................................................................................................................................ 98
REKAPITULACIJA ! .................................................................................................................................................................... 99
ZADACI ZA VJEBU:...............................................................................................................................................100
Primjer 1: .......................................................................................................................................................................... 100
Primjer 2: .......................................................................................................................................................................... 101
Primjer 3: .......................................................................................................................................................................... 102
Primjer 4: .......................................................................................................................................................................... 103
Primjer 5: .......................................................................................................................................................................... 104
PRIPREMA ZA METODU SILA ......................................................................................................................................... 105
FORMULA ZA ODREIVANJE STUPNJA STATIKE NEODREENOSTI:...................................................................................... 105
STATIKI NEODREENI SUSTAVI ........................................................................................................................106
ODREIVANJE STUPNJA NEODREENOSTI ............................................................................................................. 106
DIJAGRAMI MOMENATA OD DJELOVANJA PARA MOMENATA ............................................................................. 108
METODA SILA..........................................................................................................................................................109
ZADATAK 24: .......................................................................................................................................................................... 109
ODREIVANJE POPRENIH SILA IZ MOMENTNOG DIJAGRAMA POMOU FORMULE .................................. 114
ZADATAK 25: .......................................................................................................................................................................... 116
ZADATAK 26: .......................................................................................................................................................................... 118
ZADATAK 26: .......................................................................................................................................................................... 119
ZADATAK 27: .......................................................................................................................................................................... 121
ZADATAK 28: .......................................................................................................................................................................... 125
ZADATAK 29: .......................................................................................................................................................................... 127
ZADATAK 30: .......................................................................................................................................................................... 129
ZADACI ZA VJEBU: ................................................................................................................................................................ 132
ZADATAK 31: .......................................................................................................................................................................... 132
ZADATAK 32: .......................................................................................................................................................................... 133
ZADATAK 33: .......................................................................................................................................................................... 134
2X NEODREENI SUSTAVI.....................................................................................................................................135
ZADATAK 34: .......................................................................................................................................................................... 135
CROSSOVA METODA .............................................................................................................................................138

3
ZADATAK 35: .......................................................................................................................................................................... 138

ik
M
TABLICA MOMENATA UPETOSTI .................................................................................................................. 140
ZADATAK 36: .......................................................................................................................................................................... 145
ZADATAK 37: .......................................................................................................................................................................... 148
ZADATAK 38: .......................................................................................................................................................................... 150
ISPITNI ZADATAK (ROK 5. 7. 2005.) ......................................................................................................................151
LITERATURA: ..........................................................................................................................................................161
.

1. DIO. 4

1. DIO primjeri i zadaci za 1. i 2. kolokvij

GEOMETRIJSKA NEPROMJENJIVOST
1. DIO. 5
PRORAUNSKI MODELI (SHEME) KONSTRUKCIJE
STATIKI SUSTAVI

I. podjela s geometrijskog stanovita
- linijski tapni sustavi
- povrinski (ploni) sustavi
- masivna tijela

II. podjela s kinematskog stanovita
- geometrijski nepromjenjivi sustavi
statiki odreeni (najmanji mogui broj ispravno rasporeenih veza)
statiki neodreeni (sustavi s veim brojem veza od najmanje potrebnog)
- geometrijski promjenjivi sustavi

Za rjeavanje statiki odreenih sustava koriste se jednadbe ravnotee
x = 0; y =0; M=0

Za rjeavanje statiki neodreenih sustava koriste se jednadbe ravnotee + jednadbe
kompatibilnosti.

PONAVLJANJE:
- Materijalna toka u ravnini (tijelo bez dimenzija)
2 jednadbe ravnotee: x = 0; y =0

- Tijelo u ravnini
3 jednadbe ravnotee: x = 0; y=0; M=0
ili 3 Ritterove toke ; M
1
=0; M
2
=0; M
3
=0

(u Tehnikoj mehanici nauili smo to je tijelo, djelovanje uravnoteenih sila na tijelo,
odreivali smo unutarnje sile M, T i N).
U Proraunu konstrukcija nauit emo kakve su to stvarno sile A, B i C (kao smo ih zvali u
Mehanici) tj. nauit emo veze tijela s podlogom. Isto tako nauit emo da kako se
jednostavna tijela pomou unutarnjih veza mogu spajati u nova sloena tijela.

Kad bismo imali toku ili tijelo (disk) pod optereenjem, oni bi mogli "putovati" po ravnini ili
prostoru.

1. DIO. 6
Meutim, kad mi toku ili tijelo "veemo" s podlogom oni miruju i dovodimo ih u stanje
ravnotee. Pri tome trebamo:
- minimalno dvije veze toke s podlogom (2 jednadbe ravnotee x = 0; y=0)
- minimalno tri veze tijela s podlogom (3 jednadbe ravnotee x = 0; y=0; M=0)

Vanjske veze vanjski spojevi

Klizni leaj oduzima 1 stupanj slobode, tj.
preuzima na sebe 1 vanjsku silu okomitu na
plohu klizanja.

Nepomini leaj (zglobni leaj) - oduzima 2
stupnja slobode (moe samo rotirati) tj.
preuzima 2 vanjske sile.

Kruta veze, kruti spoj, kruti leaj, upeti leaj-
oduzima 3 stupnja slobode, ne dozvoljava
nikakav pomak, tj. preuzima na sebe 3
vanjske sile.

Unutarnje veze unutarnji spojevi
(vrlo esto postoji potreba za meusobnim povezivanjem toaka, toaka i tijela, dva ili vie
tijela )
tap (tapna veza) sprjeava translatorni
pomak dva tijela u smjeru tapa, a doputa
rotaciju i translaciju u drugom smjeru.
Oduzima 1 stupanj slobode, tj. preuzima na
sebe 1 unutarnju silu.

Zglob (nepomini) izmeu 2 tijela dozvoljava samo
rotaciju, ali ne i translaciju 2 tijela. Oduzima 2 stupnja
slobode, tj. preuzima na sebe 2 unutarnje
sile jednostruka zglobna veza

Dvostruka zglobna veza jednostruki zglob izmeu tijela I. i tijela
II.+ jednostruki zglob izmeu tijela III. i (I. + II.) oduzima 4
stupnja slobode, tj. preuzima na sebe 4 unutarnje sile.

1. DIO. 7

Trostruka zglobna veza preuzima na sebe 6 stupnjeva
slobode, tj. 6 unutarnjih sila

"strukost" zglobne veze - n= i-1 gdje je i broj tijela ili
diskova koji se nalaze u nekom zglobu.

Kruti spoj oduzima 3
stupnja slobode odnosno
preuzima na sebe 3 unutarnje
sile.

Vrlo esto imamo na nekom tijelu kombinaciju i unutarnjih i vanjskih veza.

1. DIO. 8

OSNOVNE VEZE TOKE I TIJELA S PODLOGOM I MEUSOBNO

Toka u ravnini ima 2 stupnja slobode
treba 2 vanjske veze s podlogom x = 0 i y=0

za vezu toke i tijela trebamo 2 unutarnje veze i dobit emo novo tijelo novi statiki
sustav.
vezali smo toku T s dvije unutarnje veze s tijelom i dobili smo NOVO TIJELO.

!!!! treba paziti na raspored veza; one ne smiju biti na istom pravcu jer
emo dobiti mehanizam, tj. geometrijski promjenjiv sustav.

Tijelo u ravnini ima 3 stupnja slobode
- treba 3 vanjske veze s podlogom

!!!! Treba paziti na raspored veza;

- ne smiju biti meusobno paralelne i

- ne smiju se sjei u istoj toki

Ako elimo povezati dva ili vie tijela u novo tijelo ili statiki sustav potrebno je imati 3
unutarnje veze koje takoer trebaju biti pravilno rasporeene.

Ne smijemo imati tri paralelne veze ili tri veze koje se sijeku u jednoj toki
!!!
1. DIO. 9
UTVRIVANJE GEOMETRIJSKE NEPROMJENJIVOSTI ZADANIH
SUSTAVA

1 tijelo--- 1 disk--- 3 stupnja slobode
imamo 3 veze s podlogom
(2) (1)

1 tijelo--- 1 disk---3 stupnja slobode
imamo 3 veze s podlogom
(3)

toka vezali smo toku s 2 veze za disk i dobili novo
tijelo koje ima 3 stupnja slobode
zato imamo 3 veze s podlogom

2 tijela (diska) vezali smo s 1 tapom (1 unutarnja
veza) i 1 jednostrukim zglobom (2 unutarnje veze) i
dobili novo tijelo nosa koji ima 3 stupnja
slobode
dodali smo 3 veze s podlogom

dva diska 2 x 3 stupnja slobode = 6 stupnjeva slobode
za stabilizaciju imamo 1 jednostruki zglob (2 unutarnje veze) i
2 zglobna leaja (2+2 vanjske veze) to je sveukupno 6 veza

2 diska = 6 stupnjeva slobode
2 unutarnje veze + 4 vanjske veze = 6 veza

imamo 1 disk (tijelo)3 stupnja slobode
imamo 5 veza s podlogom

pojavile su se 2 veze vika STATIKI NEODREENI
(KINEMATSKI PREODREENI) sustav.

presijecanjem 2 vanjske veze dobili smo statiki odreeni sustav

1. DIO. 10

Kod veza (unutarnjih i vanjskih) treba uvijek paziti na njihov raspored da ne bi dolo do
mehanizma.

Ovdje imamo primjer kako smo povezali
2 tijela pomou 6 veza (4 vanjske i 2
unutarnje) ali smo dobili mehanizam.
(za povezivanje 2 tijela u novo tijelo
trebamo imati 3 unutarnje veze, a mi
ovdje imamo samo 2 (1 jednostruki
zglob))

Provjeru geometrijske nepromjenjivosti osim prepoznavanjem (vidi ranije primjere), moemo
provesti i formulom

S= 3 D + 2 3 Z
0
2 Z
1
4 Z
2
6 Z
3
- ... 2n Z
n
- L

D = broj diskova
= broj vorova (samo izmeu tapova)
Z
0
= broj krutih veza (u zatvorenom tijelu mora se pojaviti 1 Z
0
)
Z
1
= broj jednostrukih zglobnih veza
Z
2
= broj dvostrukih zglobnih veza
Z
3
= broj trostrukih zglobnih veza
.
.
Z
n
= broj n-strukih zglobnih veza
= broj tapova ( )
L = broj leajnih veza

S= 0 -- samo nuan, ali ne i dovoljan uvjet da je sustav statiki odreen i geometrijski
nepromjenjiv (treba provjeriti raspored veza)

S< 0 -- imamo viak veza -- statiki neodreeni sustavi

S > 0 -- imamo manjak veza -- mehanizam

D=2; = 2; Z1=1; =5; L=3
S= 3D + 2 3 Z
0
2 Z
1
4 Z
2
6 Z
3
- ... 2
n
Z
n
- L
S=3 2 + 2 2 - 2 1 5 3 = 0
1. DIO. 11

D=1; Z
0
= 1; L=3

S= 31 33 3 = -3x !!!!!!!!
Zatvoreni disk je 3x preodreen, tj. ima 1 Z
0
.

Prekinuli smo tri unutarnje veze (u paru) i dobili statiki odreeni sustav

Kod ovog presijecanja veza dobili smo lokalni mehanizam
nije dobro (imamo tri zgloba na jednom pravcu)

=8; =13; L=3 S = 0, ali
ako napiemo y = 0 za vor 3 dobit emo silu u tapu 3-7
da je jednaka nuli.
Ako pak napiemo y = 0 za vor 7 dobit emo silu u
tapu 3-7 da je jednaka intenzitetu sile P.

ZAKLJUAK: Ako u nekom statikom sustavu s minimalnim brojem veza nije mogue
odrediti vanjske i/ili unutarnje sile pomou jednadbi ravnotee sustav je geometrijski
promjenjiv.

1. DIO. 12
Primjeri odreivanja statike neodreenosti!
Statiki neodreeni sustav 1. osnovni sustav 2. osnovni sustav

D= 1
=1
L=5

S= 3*1-1-5=-3x

D=1
Z
1
=1
=1
L=4

S=3*1-2*1-1-4=-4x

D=1
Z
1
=1
L=5

S=3*1-2*1-5=-4x
D=1
=1
L=5

S=3*1-1-5=-3x

D=1; =1;Z
1
=1;=3;L=3
S=3*1+2*1-2*1-3-3=-3x

D=1
Z
1
=1
L=5
S=3*1-2*1-5=-4x

NOSIVI KONSTRUKTIVNI SUSTAVI - NOSAI
1. DIO. 13
NOSIVI KONSTRUKTIVNI SUSTAVI NOSAI

- oni su geometrijski nepromjenjivi
- prema strukturi elemenata mogu biti:
punostjeni sastoje se od vrstih tijela, greda, diskova
reetkasti sastoje se samo od tapova
kombinirani grede (diskovi) + tapovi
- prema statikom sustavu, odnosno karakteru leajnih veza, meusobnom spoju vie
tijela, diskova i toaka mogu biti:

prosta greda

prosta greda s prepustom

konzola

Gerberov nosa

trozglobni okvir trozglobni okvir sa zategom

Sve gore nacrtane punostjene sustave moemo imati i u reetkastoj izvedbi.

ojaana ili Langerova greda

U Proraunu konstrukcija nas e interesirati veze u spojevima i to leajne i unutarnje veze.
Pomou njih postii emo da nam sustav bude u ravnotei i moi emo odrediti dijagrame
unutarnjih sila M, T, N.

1. DIO. 14

Zadatak 1: Odredite veze u spojevima (leajne reakcije) i dijagrame unutarnjih sila M, T i N.

P=100kN P
y
= P sin = 70,71 kN; P
x
= P cos = 70,71 kN
Postupak:
x =0 B + P
x
= 0 B = - P
x
= - 70.71 kN

M
(2)
= 0
A8 - P
y
4 = 0 A =
8
4
Y
P
= 35,35 kN
M
(1)
= 0
C8 - P
y
4 = 0 C =
8
4
Y
P
= 35,35 kN
Kontrola: y = 0 A + C P
y
= 0
35,35 + 35,35 70,71= 0

Unutarnje sile u karakteristinim tokama

Presjek 1:
x = 0 N
1
- 70,71 = 0 N
1
=70,71 kN
y = 0 35,35 T
1
= 0 T
1
=35,35 kN
M = 0 M
1
= 0

Presjek 2:
x = 0 N
2
= 0
y = 0 35,35 + T
2
= 0 T
2
=-35,35 kN
M = 0 M
2
= 0

Presjek 3: x = 0 N
3
-70.71 = 0 N
3
= 70.71 kN
y = 0 35,35 + T
3
= 0 T
3
= 35,35 kN
M
(3)
=0 35,354 M
3
= 0
M
3
= 141,4 kNm

Presjek 4: x = 0 N
4
= 0
y = 0 35,35 + T
4
= 0 T
4
= -35,35 kN
M
(4)
=0 35,354 M
4
= 0
M
4
= 141,4 kNm

35 . 35
4 . 141
A
1. DIO. 15

Zadatak 2:
Odredite veze u spojevima (leajne reakcije) i dijagrame unutarnjih sila.

Postupak:
Q = ql = 100 kN
x = 0 B = 0
y = 0 A - q10 = 0
A = 100 kN
M = 0 C - q105 = 0 C 10105 = 500 kNm

Kontrola : M
(1)
= 0
moment na slobodnom kraju = 0

C - A10 + q105 = 0
500 - 10010 + 500 = 0

125
8
100 10
8
2
=
=
l q
m
o

Zadatak 3: Odredite veze u spojevima (leajne reakcije) i dijagrame unutarnjih sila.

Postupak:
1.) Reakcije :
x = 0 C 100 = 0 C = 100 kN
M
(A)
= 0
B6 - P3 - q84 M = 0
B = 155,0 kN

M
(B)
= 0
A6 +M- P3 - q82 = 0
A = 85 kN

Kontrola : y = 0
A+B P - q8 = 0
85 + 155 80 -208 = 0

Presjek 1: x = 0 N
1
= 100 kN
y = 0 T
1
= 0
M= 0 M
1
+M = 0 M
1
=50 kNm

5 . 22
8
3 20
8
2 2
=
=
l q
m
o

1. DIO. 16

Presjek 2: x = 0 100 N
2
= 0 N
2
= 100 kN
y = 0 T
2
= 0
M = 0 M
2
50 = 0 M
2
= 50 kNm

Presjek 3: x = 0 N
3
+100-100 = 0 N
3
=0
y = 0 85-T
3
= 0 T
3
= 85 kN
M
(3)
=0 M
3
-50= 0 M
3
= 50 kNm

Presjek 4: x = 0 100-100 + N
4
= 0 N
4
= 0
y = 0 85 - q3 T
4
= 0
T
4
= 85 - 203 = 25 kN
M
(4)
=0 M
4
50 - 853 + 2031,5 = 0
M
4
=50+853-2031,5 = 215 kNm

Presjek 8: x = 0 N
8
= 0
y = 0 T
8
= 0
M = 0 M
8
= 0

Presjek 7: x = 0 N
7
= 0
y = 0 T
7
- q2 = 0 T
7
= 40 kN
M = 0 M
7
+ q21= 0 M
7
= -40 kNm

Presjek 6: x = 0 N
6
= 0
y = 0 T
6
+ 155 - 202

= 0 T
6
= -115 kN
M
(6)
=0 M
6
+ q21 = 0 M
6
= -40 kNm

Presjek 5: x = 0 N
5
= 0
y = 0 T
5
+155 - q52,5 = 0
T
5
= -155 + 100 = - 55 kN
M
(5)
=0 M
5
1553 + q52,5 = 0
M
5
= 215 kNm

Dijagrame poprenih sila moemo dobiti i iz diferencijalnih odnosa ako nam je to
jednostavnije.

Diferencijalni odnosi:

X
X
T
dx
dM
=
) ( X
X
q
dx
dT
=

1. DIO. 17
Zadatak 4:
Na zadanom nosau, na kojem je poznat dijagram momenata, koristei diferencijalne odnose,
potrebno je odrediti dijagram poprenih sila te optereenje.

M - zadano

X
X
T
dx
dM
=
) ( X
X
q
dx
dT
=

Za predznak poprene sile vaan nam je tok funkcije dijagrama momenata, a ne da li je
dijagram s gornje ili donje strane nosaa. (gledamo nagib tangente)

1. DIO. 18
1.) Dijagram T
t
1
= horizontalno 0 =
dx
dM
X
tg t
1
= 0 T
1
= 0
funkcija dijagrama momenata ima lom jer su t
2
i t
3
razliite to znai da dijagram
poprenih sila ima skok

* 40
1
40
2
=
=
dx
dM
T
X
kN (- zbog nagiba tangente t
2
)
* 130
5 , 1
40 50 , 22 5 , 132
3
=
+ +
= T kN
t
4
i t
5
lom u M dijagramu sok u T dijagramu :

70
5 , 1
) 5 , 22 5 , 132 ( 260
4
=
+
= T kN
30
5 , 1
) 5 , 22 5 , 192 ( 260
5
=
+
= T kN (- zbog nagiba tangente t
5
)
tangente t
6
, t
7
i t
8
meusobno paralelne nema loma u M , nema skoka u T

90
5 , 1
80 50 , 22 5 , 192
6
=
+
6
)
90
0 , 3
225 15
7
=
+
7
)
90
0 , 3
15 255
8
=
+
8
)
tangente t
8
i t
9
imamo lom u M, skok u T

130
5 , 1
60 255
9
=
= T kN
t
10
ima nagib
40
5 , 1
60
10
= = T kN
2.)Iz dobivenog T dijagrama moe se izraunati optereenje na mjestima gdje imamo
linearni dio T dijagrama

=
dx
T T
q
1 2
2 , 1

20
2
40
2 , 1
=

= q kN/m 20
3
130 70
4 , 3
=
= q kN/m
20
3
) 30 ( 90
6 , 5
=

= q kN/m 30
3
130 40
10 , 9
=
= q kN/m
iz skokova u T dijagramu izraunamo koncentrirane sile (u apsolutnom iznosu , a smjer
oitamo iz T dijagrama)
P
2,3
= 40 +130 = 140 kN
P
4,5
= 70+30 = 100 kN
P
8,9
= 90+130 = 220 kN
P
10
= 40 kN
M
6,7
= 80 -15 = 65 kNm ( oitamo iz M dijagrama )
+

1. DIO. 19

" ZRNCA MUDROSTI "
- to je dobro znati

Predznak poprene sile ovisi o nagibu tangenata + i -

2
2
2
8
2
2
2
8
2
2
2
1
l q
l
l q
T
l q
l
l q
T
=
2 1
2
2
4
T
P
l
l P
T = =
=
2
2
4
4 3
P
l
l P
T T =
= =
2 x
1. DIO. 20

T
2
= 0 ( t
2
je horizontalna ) T
2
= 0

P
l
l P
T T =
= =
2 1
P
l
l P
T T =
= =
2 1

l q
l
l q
T =
=
2
2
2
1
l q
l
l q
T =
=
2
2
2
1
1. DIO. 21

GERBEROVI NOSAI
1. DIO. 22
GERBEROVI NOSAI
Statiki odreeni sustavi horizontalno poloeni
iznad dva ili vie otvora.
- Mogu biti : punostjeni

reetkasti

kombinirani
Odreivanje leajnih veza reakcija
Primjer 1.:

Ukupno 5 nepoznanica
0
0
0
=
=
=
M
y
x
+
0
0
=
=
L
E
L
D
M
M
ili
0
0
=
=
D
E
D
D
M
M

Moramo rijeiti sustav od 5 jednadbi s 5 nepoznanica
Jednostavnije "rastavljanje" Gerberovog nosaa

I. nivo

II. nivo

* prvo odredimo "reakcije" za I. nivo ( V
D
i V
E
) budui da tu u stvarnosti ne postoji
leaj te "reakcije" prenosimo s obrnutim predznakom na II. nivo i naemo konano
stvarne reakcije
GERBEROVI NOSAI
1. DIO. 23
Primjer 2.:

- imamo 6 nepoznanica : V
1
, V
3,
V
4 ,
V
7
, H
7
, M
7
- 3 jednadbe ravnotee
0
0
0
=
=
=
M
y
x
+ dopunske jednadbe
0
0
0
6
5
2
=
=
=
L
L
L
M
M
M
ili
0
0
0
6
5
2
=
=
=
D
D
D
M
M
M

6 nepoznanica 6 linearnih jednadbi ; treba rijeiti sustav od 6 jednadbi sa 6
nepoznanica

! Jednostavnije ako sustav rastavimo na nain kako je on nastajao

1.) Rijeimo 1. nivo (1) i (2) i s dobivenim reakcijama opteretimo 2. nivo
2.) Rijeimo 2. nivo , zatim 3. nivo
3.) Kad bi imali na bilo kojem nivou neku kosu silu, horizontalnu komponentu te sile
morali bi "seliti" do leaja 7, pa zato na nekim mjestima moemo pretpostaviti nepomini
leaj.

GERBEROVI NOSAI
1. DIO. 24
Primjer 3.:
optereenje kosom silom

svaka kosa sila moe se projicirati na komponente
i radimo superpoziciju

za P
y
kao u prethodnom sluaju

I. nivo

II. nivo

odredimo reakcije V
A
, M
A,
V
B
i V
C
te M i T dijagrame

za P
x
optereenje

odredimo reakciju H
A
i N dijagram od djelovanja sile P
1x
( N dijagram postoji od toke
djelovanja P
1X
do nepominog leaja A )

Jo neki primjeri "rastavljanja" Gerberovog nosaa

Primjer 4.:

GERBEROVI NOSAI
1. DIO. 25
Primjer 5.:

Primjer 6.:

Primjer 7.:

S = 3 D + 2 + 3 Z
0

2 Z
1
4 Z
2
L
S = 34 + 0 + - 23 0 6 = 12 6 6 = 0 ali nepravilan raspored zglobova, odnosno
unutarnjih veza
GERBEROVI NOSAI
1. DIO. 26
Zadatak 5:
Za zadani Gerberov nosa treba odrediti M ,T i N dijagrame analitikim postupkom.

Postupak:

* u I. nivou imamo dvije proste grede AB i EF - redoslijed rjeavanja je proizvoljan
* u II. nivou imamo prostu gredu s prepustima BCDE i konzolu FG
za okomito optereenje redoslijed rjeavanja je proizvoljan, ali da smo imali i
horizontalno optereenje ili kosu silu trebali bi voditi rauna gdje je nepomian leaj (G),
te da prvo treba rijeiti nosa BCDE a zatim konzolu, kao bi uzduna sila dola do
nepominog leaja.

1.) Nosa AB

M
A
= 0 - A
V
5 + q
1
5
2
5
= 0 A
V
= 25 kN
M
B
= 0 - B
V
5 + q
1
5
2
5
= 0 B
V
= 25 kN
x = 0 B
H
= 0 (ovu jednadbu piemo samo ako
imamo horizontalnih sila)

Kontrola ! y = 0 A
V
+ B
V
q
1
5 = 0

2.) Nosa EF

M
F
= 0 - E
V
5 + q
2
52,5 = 0 E
V
= 50 kN
M
E
= 0 F
V
5 - q
2
52,5 = 0 F
V
= 50 kN

x = 0 F
H
= 0 (ovu jednadbu piemo samo ako
imamo horizontalnih sila)

Kontrola ! y = 0 E
V
+ F
V
q
2
5 = 0

GERBEROVI NOSAI
1. DIO. 27

3.) Nosa BCDE

M
D
= 0

-C
V
7,5 + B
V
10 + P5 - E
V
2,5 +
q
1
2,5 |
.
|
\
|
+ 5 , 7
2
5 , 2
- q
2
2,5
2
5 , 2
= 0
C
V
=
5 , 7
25 , 781
= 104,17 kN

M
C
= 0 D
V
7,5 + B
V
2,5 - P2,5 E
V
10 + q
1
2,5
2
5 , 2
- q
2
2,5 |
.
|
\
|
+ 5 , 7
2
5 , 2
= 0
D
V
=
5 , 7
75 , 1093
= 145,83 kN

Kontrola ! y = 0 -25 -100 50 - 102,5 202,5 + 104,17 + 145,83 = 0

4.) Nosa FG

x = 0 G
H
= 0
y = 0 G
V
F
V
q
2
2,5 = 0 G
V
= 100 kN
M
G
= 0 F
V
2,5 + q
2
2,5
2
5 , 2
- M
G
= 0 M
G
= 187,5 kNm
Kontrola ! M
F
= 0 -q
2
2,5
2
5 , 2
+ G
V
2,5 M
G
= 0

Odreivanje dijagrama unutarnjih sila
* moemo raditi za cijeli Gerberov nosa ili za svaki "podijeljeni" nosa

1.)
M=0 M
1
= 0 M
2
= 0
8
2
0
l q
m

=
y=0 T
1
= 25 kN T
2
= -25 kN
8
5 10
2
0

= m
x=0 N
1
= 0 N
2
= 0 25 , 31
0
= m kNm

2.)
M=0 M
3
= 0 M
4
= 0
8
2
0
l q
m

=
y=0 T
3
= 50 kN T
4
= -50 kN
8
5 20
2
0

= m
X=0 N
3
= 0 N
4
= 0 5 , 62
0
= m kNm

5 , 2
GERBEROVI NOSAI
1. DIO. 28

3.)

Presjek 5.: x=0 N
5
= 0
y=0 T
5
= -25 kN
M=0 M
5
= 0

Presjek 6.: x=0 N
6
= 0
y=0 T
6
= -50 kN
M=0 M
6
= - 93,75 kNm

Presjek 7.: N
7
= 0
y = 0 T
7
= 54,17 kN
M
7
= 0 M
7
= - 93,75 kNm

Presjek 8.: N
8
= 0
y = 0 T
8
= 54,17 kN
M
8
= 0 M
8
= 41,675 kNm

Presjek 12.: N
12
= 0
T
12
= 50 kN
M
12
= 0

Presjek 11.: N
11
= 0
y = 0 T
11
= 100 kN
M
11
= 0 M
11
= - 187,5 kNm

GERBEROVI NOSAI
1. DIO. 29

Presjek 10.: N
10
= 0
y = 0 T
10
= - 45,83 kN
M
10
= 0 M
10
= - 187,5 kNm
M
10
= M
11

Presjek 9.: N
9
= 0
y = 0 T
9
= - 45,83 kN
M
9
= 0 M
9
= 41,65 kNm
M
9
= M
8

4.)

Presjek 13.: N
13
= 0
y = 0 T
13
= - 50 kN
M
13
= 0

Presjek 14.: N
14
= 0
y = 0 T
14
= - 100 kN
M
14
= 0 M
14
= - 187,5 kNm

GERBEROVI NOSAI
1. DIO. 30

Dijagrami unutarnjih sila M i T

Mjerila : 0.5 cm :: 1m
1 cm :: 50 kNm
1 cm :: 50 kN

GERBEROVI NOSAI
1. DIO. 31
Zadatak 6:

Za zadani Gerberov nosa treba odrediti M i T dijagrame - grafoanalitikim postupkom.

Promatramo 3 proste grede

A-C A
V
= C
V
= 37,5 kN
3 , 70
8
5 , 7
2
1
0
=
=
q
m kNm

C-D 67 , 66
5 , 7
5 100
=
= C kN
675 , 33
5 , 7
5 , 2 100
=
= D
675 , 166 5 , 2
2
0
= = C m kNm

D-G D = G = 100 kN
250
8
10 20
2
3
0
=
= m kNm

GERBEROVI NOSAI
1. DIO. 32

GERBEROVI NOSAI
1. DIO. 33

Obrazloenje grafoanalitikog postupka

A = A
0
+ A' = 37,5 12,5 = 25 kN
C = C
0
+ C' = 104,2 0,03 = 104,17 kN
D = D
0
+ D' = 133,33 + 12,5 = 145,83 kN
G = G
0
+ G' = 100 + 0 = 100 Kn
M
G
' = M
G
= 187 kNm
GERBEROVI NOSAI
1. DIO. 34

Djelovanje para momenata na Gerberov nosa
Zadaci ovakvog tipa mogu se pojaviti na kolokviju ili ispitu.!!!!!!!

1.)

2.)

REETKASTI NOSAI
1. DIO. 35
REETKASTI NOSAI

Nauili smo da nosai, odnosno konstruktivni sustavi, mogu biti punostjeni i/ili reetkasti.
Reetkasti nosa se sastoji samo od tapova, a optereenje se prenosi iskljuivo u
vorovima.

Prema statikom sustavu, odnosno karakteru leajnih veza moemo imati:
prostu gredu, konzolu, trozglobnu konstrukciju, Gerberovu reetku.

Reetkasti nosai mogu biti jednostavni i sloeni.

* jednostavni - tono se zna redoslijed spajanja tapova
- optereenje se preko tapova prenosi na vrsto tlo
rjeavanje moe biti :
analitiko ili grafiko
x=0 poligon sila zatvoreni lik
y=0

! kod rjeavanja uvijek kreemo od vora gdje nam se javljaju samo 2 nepoznate sile

reetka je nastala tako da smo dodavali
tapove na vrstu toku (1) koja je s dva tapa
vezana na tlo
redoslijed rjeavanja reetke: prvo vor (6) 5
4 3 2 1

AB C veze s podlogom

Kontrola ! x = 0 ; y = 0

REETKASTI NOSAI
1. DIO. 36

* sloeni redoslijed rjeavanja

1.) A, B, C
2.) 1,2,,6
3.) Kontrola u toki (K)
x = 0 ; y = 0

* kombinacija: reetka + punostjeni

REETKASTI NOSAI
1. DIO. 37
Zadatak 7:
Odredite sile u tapovima reetke, te nacrtajte skicu realnih (stvarnih) djelovanja.
Postupak rjeavanja:

Analitiki:

vor (3)

kod nepoznatih veliina uvijek pretpostavljamo vlane sile u
tapovima

x = 0 ; y = 0 ;
2
3
= tg = 56,31
1.) y = 0 -D
y
-E
y
= 0 x = 0 -D
x
+ E
x
+ P = 0
D
y
= Dsin = 0,832 D D
x
= Dcos = 0,5547 D
E
y
= Esin = 0,832 E E
x
= Ecos = 0,5547 E
0,832 D = - 0,832 E - 0,5547 D + 0,5547 E + 100 = 0
D = - E 0,5547 E + 0,5547 E + 100 = 0
1.1094 E + 100 = 0
E = -90,139 kN ( tlak)
D = 90,139 kN ( vlak)
E
x
= -90,1390,5547 = -50 kN E
y
= -75 kN
D
x
= 50 kN D
y
= 75 kN

vor (2)
skiciramo vor (2) i silu E ucrtavamo s njezinim stvarnim
djelovanjem, tj. sila E je tlana i crtamo strelicu u vor i zbog
toga u kasnijim izraunima vie ne mijenjamo njezin predznak

x = 0 E
x
I = 0 I = E
x
= 50 kN ( vlak )
y = 0 - E
y
- F = 0 F = -E
y
= -75 kN ( tlak )
REETKASTI NOSAI
1. DIO. 38

vor (1)

x = 0 G
x
+ D
x
+ I = 0
y = 0 D
y
- H G
y
= 0

= = 45
4
4
tg G
x
= 0,707 G
G
y
= 0,707 G
1.) 0,707 G + 50 +50 = 0 4 , 141
707 , 0
100
= = G kN ( tlak )
Gy = -100 kN G
x
= -100 kN
2.) D
y
H G
y
= 0
75 H (-100) = 0 H = 175 kN (vlak)

Leajne veze reakcije

y = 0 A + H = 0 A = -175 kN

ili M
BC
= 0 A4 + P7 = 0
175
4
700
= = A kN

B = F = 75 kN
C = G = 141,4 kN

Kontrola ! y = 0 A + B + C
y
= 0 x = 0 - C
x
+ P = 0
- 175 + 75 + 100 = 0 - 100 + 100 = 0

OBAVEZNO! skica stvarnog djelovanja

x = 0 i y = 0 u svakom voru

REETKASTI NOSAI
1. DIO. 39

Grafiki: (od vora do vora)
Za grafiko odreivanje sila potrebno je odrediti mjerilo sila.

Mjerilo sila 1cm::20kN

Oitamo :
D = 4,5 cm D = 90 kN ( vlak )
E = 4,5 cm E = 90 kN ( tlak )
( tlak zato jer sila gleda u vor (3) )

Oitamo :
I = 2,5 cm I = 50 kN ( vlak )
F = 3,7 cm F = 74 kN ( tlak )

Oitamo :
H = 8,7 cm H = 174 kN ( vlak )
G = 7,0 cm G = 140 kN ( tlak )

REETKASTI NOSAI
1. DIO. 40
Zadatak 8:

Odredite vrijednosti sila u tapovima prikazane reetke. Nacrtajte skicu realnih djelovanja.

Postupak:
= = 435 , 63
4
8
tg
A
x
= Acos = 0,4472 A ; A
y
= Asin = 0,8944 A

I. Prvo trebamo odrediti leajne veze reakcije A, B i C jer niti u jednom voru nemamo
samo dvije nepoznate sile

M
3
= 0 -C16 P
2
10 + P
1
8 = 0
75 , 28
16
10 110 8 80
16
10 8
2 1
=

=

=
P P
C kN
x = 0 -A
x
+ P
1
= 0
A
x
= P
1
= 80 kN 89 , 178
cos
= =
x
A
A kN
A
y
= Asin = 178,890,8944 = 160 kN

y = 0 - A
y
- P
2
- C -B = 0
B = -A
y
P
2
C = - 160 110 (- 28,75 ) = - 241,25 kN

Kontrola ! M
2
= 0 A
y
20 + P
2
6 + B16 = 0
16020 + 1106 + ( - 241,25) 16 = 0

ucrtamo stvarni smjer reakcija , odnosno ucrtamo stvarne smjerove sila u tapovima koji
veu reetku s podlogom ( A, B, C )
REETKASTI NOSAI
1. DIO. 41

vor (2) = = 13 , 53
6
8
tg
y = 0 D
y
+ 28,75 = 0
D
y
= - 28,75 kN ( tlak)
94 , 35
sin
= =
y
D
D kN
D
x
= Dcos = - 21,56 kN

x = 0 - E + 80 D
x
= 0
E = 80 ( - 21,56 ) = 101,56 kN
vor (4) = = 6598 , 38
10
8
tg

y = 0 -G
y
+ D
y
P
2
= 0
G
y
= 28,75 110 = - 81,25 kN ( tlak)
06 , 130
sin
= =
y
G
G kN
G
x
= Gcos = - 101,56 kN

x = 0 - F G
x
D
x
= 0
F = - G
x
D
x
= - ( -101,56 ) 21,56 = 80 kN

G
x
je negativno jer smo tako izraunali
D
x
je pozitivno jer smo u vor
(4) ucrtali stvarni smjer
vor (3)
x = 0

)
`
= +
= +
0 80 80
0 F A
x
ovo je kontrola!

y = 0 - A
y
H = 0
H = - A
y
= -160 kN ( tlak )
REETKASTI NOSAI
1. DIO. 42

vor (1) kontrolni vor treba provjeriti, a ne samo zakljuiti

x = 0
y = 0

Skica stvarnog djelovanja

REETKASTI NOSAI
1. DIO. 43
Zadatak 9: Ritterova i Culmannova metoda
U oznaenim tapovima reetke odredite vrijednosti djelovanja Ritterovom metodom.
(vrlo esto dolazi na ispitu i kolokviju !!!!! )

Postupak:
= = 69 , 33
3
2
tg

1.) Reakcije y = 0 R
1
- P = 0
R
1
= 60 kN

M
(1)
= 0 R
2
4- P
1
9 = 0
R
2
= 135 kN

x = 0 P
2
+ R
2
R
3
= 0
R
3
= 215 kN

2.) Odreivanje vrijednosti u oznaenim tapovima reetke

a.) MR
A
= 0 ( desni dio )
A2- P
1
3 R
3
2 = 0
305
2
2 215 3 60
=
+
= A kN

b.) MR
C
= 0 ( lijevi dio )
C2 + P
2
4 + R
2
8 R
1
3 = 0
610
2
3 60 8 135 4 80 -
=
+
= C kN
c.) y = 0 ( lijevi dio )
R
1
- B
y
= 0
B
y
= R
1
= 60 kN ; 17 , 108
5547 , 0
60
sin
B
y
= = =
B kN ; B
x
= Bcos = 90 kN
REETKASTI NOSAI
1. DIO. 44
Culmannova metoda
U oznaenim tapovima reetke odrediti vrijednosti djelovanja Culmannovom metodom.

1.) Naemo reakcije grafikim postupkom koristei Culmanov pravac C.P.(R)

2.) Naemo Culmanov pravac za unutarnje sile (C.P)
Oitano : Reakcije :
A = 310 kN R
1
= 60 kN
B = 110 kN R
2
= 135 kN
C = - 610 kN R
3
= 215 kN

U presjeku poligon sila mora biti zatvoreni lik tj. 0
1 3
= + + + + C B A P R
r r r r r

TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 45
TROZGLOBNI NOSAI

Trozglobni nosai su sastavljeni od dva diska. Diskovi su meusobno povezani zglobom, a
svaki je disk zglobno vezan i za podlogu.
- mogu biti luni ili okvirni
- mogu biti punostjeni i reetkasti

Reakcije su u smjeru tapova M = 0 ; T = 0

Disk AC 0 , 0 , 0
AC
N T M
tap 0 , 0 , 0 = =
BC
N T M BC
opaska
Disk
tap
)
`
tapovi opter
zgloba 2 izmedju

TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 46
Zadatak 10:
Treba odrediti dijagrame unutarnjih sila M, T, i N za zadani trozglobni okvir.

Postupak:
1.) Odreivanje reakcija leajnih veza
- imamo nepoznato : A
V
, A
H,
B
V
i B
H
= 4 nepoznate veliine

3 jednadbe ravnotee x = 0 1 jednadba M
C
l
= 0 ili M
C
d
= 0
y = 0 + jer znamo da je u zglobu C moment jednak nuli.
M = 0

1. M
A
= 0
B
V
8 - B
H
1 - P6 - q61= 0 B
V
= 93,64 kN
B
H
= 29,1 kN
2. M
C
d
= 0
-P2 - B
H
6 + B
V
4 = 0

3. M
B
= 0
-A
V
8 - A
H
1 + q67 + P2 = 0 A
V
= 126,36 kN
A
H
= 29,1 kN
4. M
C
l
= 0
-A
V
4 + A
H
5 + q63 = 0

Kontrola : x = 0 A
H
B
H
= 0
y = 0 A
V
+ B
V
- q6 P = 0

2. Odreivanje unutarnjih sila

- unutarnje sile odreujemo u karakteristinim tokama, tj. na mjestima gdje funkcije
dijagrama unutarnjih sila imaju istaknute, karakteristine vrijednosti (sve smo to nauili u
Tehnikoj mehanici )
- predznaci unutarnjih sila predmet dogovora moment crtamo uvijek na vlanoj
strani, T i N isto kao u Tehnikoj mehanici

tzv. skok funkcije funkcija prekidna
tzv. lom funkcije derivacija funkciji prekidna
- uoimo sve toke ( presjeke ) u kojima funkcije M, T i N imaju karakteristine
vrijednosti, a izmeu tih toaka imamo neprekidne derivabilne funkcije, uglavnom I. i
II. reda i moemo ih narisati.

TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 47
Karakteristine toke su u presjecima 1 do 12

Karakteristini presjeci :

Presjek 1: x = 0 N
1
= 0
y = 0 T
1
= 0
M=0 M
1
= 0

Presjek 2: x = 0 N
2
= 0
y = 0 T
2
+ q2

= 0 T
2
= -40 kN
M
2
=0 M
2
+ q21 = 0
M
2
= -40 kNm

Presjek 3: x = 0 T
3
+ A
H
= 0 T
3
= -29,1 kN
y = 0 A
V
+ N
3
= 0 N
3
= -126,36 kN
M
3
= 0 M
3
= 0

Presjek 4: x = 0 T
4
+ A
H
= 0 T
4
= -29,1 kN
y = 0 N
4
+ A
V
= 0 N
4
= -126,36 kN
M
4
=0 M
4
+ A
H
5 = 0
M
4
= -145,5 kNm ( vlak lijevo)

TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 48

Presjek 5: x = 0 N
5
+ A
H
= 0 N
5
= -29,1 kN
y = 0 -q2 - T
5
+ A
V
= 0 T
5
= 86,36 kN
M
5
=0 M
5
+ A
H
5 + q21= 0
M
5
= -185,5 kNm (vlak gore)

Presjek 6: x = 0 N
6
+ A
H
= 0 N
6
= -29,1 kN
y = 0 A
V
- q6 T
6
= 0 T
6
= 6,36 kN
M
6
=0 M
6
= M
C
= 0 u toki C imamo zglob
to znai da moment mora biti jednak nuli.(to nam
je bila jedna od toki oko koje smo raunali nae
reakcije)

Presjek 7: x = 0 T
7
- B
H
= 0 T
7
= 29,1 kN
y = 0 N
7
+ B
V
= 0 N
7
= -93,64 kN
M
7
= 0 M
7
= 0

Presjek 8: x = 0 T
8
- B
H
= 0 T
8
= 29,1 kN
y = 0 N
8
+ B
V
= 0 N
8
= -93,64 kN
M
8
=0 - M
8
- B
H
3 = 0
M
8
= - 87,3 kNm ( vlak desno)

Presjek 9: Tehnika mehanika projekcije u smjeru T i N !!!!!

sin = 0,6
cos = 0,8

N = 0 N
9
+ B
V
sin + B
H
cos = 0 N
9
= -79,3 kN
T = 0 T
9
+ B
V
cos - B
H
sin = 0 T
9
= -57,45 kN
M
9
= 0 M
9
+ B
H
3 = 0 M
9
= -87,3 kNm ( vlak desno gore)
TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 49

Presjek 10: N = 0 N
10
= N
9
= -79,3 kN
T = 0 T
10
= T
9
= -57,45 kN
M
10
= 0 M
10
+ B
H
4,5 B
V
2 = 0
M
10
= 56,3 kNm

Presjek 11: N = 0 N
11
+ B
V
sin + B
H
cos - Psin = 0
N
11
= -19,46 kN
T = 0 T
11
+ B
V
cos - B
H
sin - Pcos = 0
T
11
= 22,50 kN
M
11
= 0 M
11
= M
10
= 56,3 kNm

Presjek 12: N = 0 N
12
+ A
H
cos - A
V
sin + q6sin = 0
N
12
= -19,46 kN N
11

T = 0 T
12
- A
V
cos + A
H
cos + q6cos = 0
T
12
= 22,50 kN T
11

M
12
= M
6
= M
C
= 0

TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 50
DIJAGRAMI UNUTARNJIH SILA

TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 51
Grafiko odreivanje unutarnjih sila u zadanim presjecima r-r , s-s i t-t
(vrlo esto na kolokviju te pismenom i usmenom dijelu ispita!!!!!!!!!)
Zadano:
K= 80 kN
= 30

Postupak:

0
r r r r
r r r
r r
= + +
+ =
=
B A K
A K R
B R
l
d

B = 69 kN
A = 102,5 kN

Oitamo:

Presjek r-r ; Nr-r = + 98 kN
Tr-r = + 31 kN
Mr-r = + r
r
A =
0,45 102,5 = + 46 kNm

Presjek s-s ; Ns-s = - 65 kN
Ts-s = - 23 kN
Ms-s = - r
s
B =
-0,9 69 = - 62 kNm (vlak s gornje strane)

Presjek t-t ; Nt-t = - 37 kN
Tt-t = - 57 kN
Mt-t = r
t
R
l
= 2,55 69 = 176 kNm
Mt-t = r
t
B = 2,55 69 = 176 kNm

ss
M
ss
T
ss
N
TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 52
TROZGLOBNI OKVIR SA ZATEGOM
Zadatak 11:

Za zadani trozglobni okvir sa zategom odredite dijagrame unutarnjih sila M, T i N

Postupak:
Reakcije su iste kao u zadatku 10. Optereenje i leajne veze (reakcije) su ostale
iste, postoji samo razlika u unutarnjim vezama.
Javljaju se: poluzglob D i tap 1

A
V
= 126,36 kN B
V
= 93,64 kN
A
H
= 29,1 kN B
H
= 29,1 kN

- karakteristini presjeci
Desni dio nosaa, tj. od presjeka 5-12
rauna se kao u prethodnom zadatku
tj. unutarnje sile ostaju
nepromijenjene.

prvo trebamo odrediti silu u tapu 1, a taj tap nazivamo zategom.- to je unutarnja veza

Iz sume momenata oko (polu)zgloba D odredimo silu u zatezi,
tj. moment u presjeku 4, koji je identian s (polu)zglobom D mora
biti jednak nuli M
4
= 0

M
4
= 0 A
H
5 -
H
2 = 0
H
= 72,75 kN
88 , 102
45 cos
= =
o
H
kN
V
= 72,75 kN

TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 53

Unutarnje sila u lijevom dijelu nosaa

Presjek 1: x = 0 N
1
+
H
= 0 N
1
= -72,75 kN
y = 0 T
1
+
V
= 0 T
1
= -72,75 kN
M
(1)
=0 M
1
= 0

Presjek 2: x = 0 N
2
+
H
= 0 N
2
= -72,75 kN
y = 0 T
2
+
V
+ q2

= 0 T
2
= -112,75 kN
M
(2)
=0 M
2
+
V
+ q21 = 0 M
2
= -185,5 kNm

Presjek 3: isto kao prije
x = 0 T
3
+ A
H
= 0 T
3
= -29,1 kN
y = 0 A
V
+ N
3
= 0 N
3
= -126,36 kN
M
3
= 0 M
3
= 0

Presjek 4: x = 0 T
4
+ A
H

H
= 0 T
4
= 43,65 kN
y = 0 N
4
+ A
V
+
V
= 0 N
4
= -199,11 kN
M
(4)
=0 M
4
+ A
H
5
H
2 = 0 M
4
= 0 = M
D

Presjek 13: x = 0 T
13
+ A
H
= 0 T
13
= -29,1 kN
y = 0 N
13
+ A
V
= 0 N
13
= -126,63 kN
M
13
= 0 M
13
+ A
H
3 = 0 M
13
= - 87,3 kNm ( vlak lijevo)

Presjek 14: x = 0 T
14
+ A
H
-
H
= 0 T
14
= 43.75 kN
y = 0 N
14
+ A
V
+
V
= 0 N
14
= -199,11 kN
M
14
=0 M
14
+ A
H
3 = 0 M
14
= M
13
= -87,3 kN

TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 54

DIJAGRAMI UNUTARNJIH SILA

TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 55

Zadatak 12:
Odredite reakcije te silu u zatezi za zadani trozglobni okvir sa zategom.

(Nosai ovakvog tipa vrlo esto se pojavljuju na predmetu Drvene konstrukcije,
poloaj zatege moe biti na bilo kojem mjestu po visini, a diskovi se spajaju u obliku
slova A krovite.)

Postupak kod analitikog odreivanja reakcija te sila u zatezi:

Reakcije: (kao kod proste grede jer imamo 3 leajne veze)
x = 0 C
M
B
= 0 A
M
A
= 0 B

Sila u zatezi:

M
C
l
= 0 -Aa + Cc + Z
h
d - Z
v
a + P
1
l
1
= 0 Z ili
M
C
d
= 0 Bb - Z
h
e - Z
v
b P
2
l
2
= 0

Z
H
=Zcos
Z
V
=Zsin

Unutarnje sile odreujemo kao kod svakog drugog nosaa u karakteristinim tokama.
Sila u zatezi za nas je samo jo jedna od koncentriranih sila pa imamo karakteristine
presjeke ispred i iza mjesta djelovanja zatege.

TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 56
Zadatak 13:
Za zadani trozglobni okvir sa zategom odredite dijagrame unutarnjih sila.

Postupak:
x = 0 Ah + P = 0 Ah = -100 kN

M
B
= 0 -Av *4 + Ah*1 P*3 + q*4*2=0 Av=-60 kN

y=0 Av + Bv - q*4=0 Bv=140 kN

Kontrola!
M
A
= 0 Bv*4-q*4*2-P*4=0

Dijagrami unutarnjih sila

Prvo treba izraunati silu u zatezi. Raunamo je iz uvjeta da moment u zglobu C mora biti
jednak 0, tj . M
C
= 0.

Napravimo presjek kroz zglob i promatramo sile s lijeve strane ili s desne strane.
tg=3/4 =36.87
0

M
l
C
= 0 Av*2 Ah*4 + Zh*3 Zv*2 + q*2*1=0
60*2-100*4+Z*cos*3 Z*sin *2 + 20*2*1=0
120-400+Z*0.8*3 Z*0.6*2 + 40 = 0
-240 + 1.2Z=0 Z=200 kN

Kompjutorska rjeenja (samo za provjeru, ako elite nacrtati dijagrame unutarnjih sila)
Reakcije - stvarni smjer djelovanja

Dijagram momenata Dijagram poprenih sila Dijagram uzdunih sila

TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 57
Zadatak 14:
Grafikim postupkom odredite reakcija te sile u presjeku t-t za zadani trozglobni okvir sa
zategom.

Kod grafikog rjeavanja prvo odredimo Mjerilo sila --kN:: -- cm

Odredimo reakcije A i B.

Reakcije i sila P se moraju sjei u jednoj toki.
Znamo da je B vertikalna reakcija, naemo toku u
kojoj se sijeku B i P te kroz tu toku mora proi A.

Oitamo reakcije u mjerilu sila i dobijemo:
A=141,4 kN;
B= 100 kN

Nakon to smo odredili reakcije, traimo silu u zatezi Z.
Silu naemo iz uvjeta da rezultanta reakcije B i sile u zatezi Z R(B+Z) mora proi kroz
zglob C (moment u zglobu C mora biti 0).

Oitamo: Z= 100 kN

Rezultantu R(B+Z) zatim uravnoteimo unutarnjima
silama T
tt
i N
tt.
Oitamo: T
tt
= 100 kN; N
tt
= - 100 kN.

Moment izraunamo kao umnoak horizontalne
komponente R (B+Z)
h
x udaljenost do presjeka t-t.
(R(B+Z)
h
=Z)
M
tt
= 100x1 = 100 kNm (vlak s vanjske strane)

TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 58
Kompjutorska rjeenja: (samo za provjeru, ako elite nacrtati dijagrame unutarnjih sila)

Reakcije Dijagram momenata

Dijagram poprenih sila Dijagram uzdunih sila

TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 59
Zadatak 15:

Za zadani trozglobni nosa sa zategom odrediti grafiki sile u presjeku t-t

Reakcije - grafiki

Oitamo: A= 400 kN; B= 312 kN

reakcije kompjutorski

odreivanje sile u zatezi Z - grafiki

Sila u zatezi Z=260 kN
M=-R(Z+A) x 1=-250 kNm ( s gornje strane)
T= R(Z+A) = 250 kN;
N= 0
TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 60
Dijagrami unutarnjih sila za zadani trozglobni okvir sa zategom kompjutorska rjeenja

M dijagram

T dijagram

N dijagram

TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 61
Zadatak 16:
Trozglobni nosa sa zategom grafiko odreivanje unutarnjih sila u zadanom presjeku.

Oitamo: Reakcije A= 141 kN; B= 100 kN

U presjeku t-t
Rezultanta reakcije B i sile u zatezi Z
tj. Rd mora proi kroz zglob C (M
c
=0)
Vidimo da od djelovanja sile P u presjeku t-t imamo samo
uzdunu silu N
tt
= -133 kN

U presjeku s-s

Ako gledamo s desne strane do presjeka ss djeluju nam B, Z i P, odnosno Rd+P
N
ss
= 0
T
ss
= Rd+P =-33 kN
M
ss
= (Rd+P)*2= 66kNm (vlak s unutarnje
strane)
TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 62
Kompjutorska rjeenja

Reakcije M
ss
=66.66 kNm

T
ss
= -33.33 kN N
tt
= -133.33 kN

TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 63
Zadatak 17:
Grafiki odredite reakcije i sile u presjeku t-t za zadani trozglobni okvir.

RJEENJE

A = 160 kN; B = 155 kN;
M
tt
= 180 kNm (rB= 180 kNm) (s gornje strane); T = -72 kN; N = -140 kN
t
t
A
B
r
P
B
A
tt
N
tt
T
TROZGLOBNI NOSAI
1. DIO. 64
Djelovanje para sila i para momenata na trozglobni okvir

(vanjsko optereenje u ravnotei, pripazite na reakcije !!!!)

A
H
h 1x 0,5h =0

M
A
=0; M
B
=0; =>A
V
= B
V
= 0

M
A
=0; M
B
=0; =>A
V
= B
V
= 0

A
H
= B
H
=
h
1

5 , 0
5 , 0
=
=
h
h
A
H
OJAANA GREDA
1. DIO. 65
OJAANA GREDA - LANGEROVA GREDA
-analitiki postupak-
Zadatak 18:

Za zadanu ojaanu gredu odredite reakcije te dijagrame unutarnjih sila M, T i N.

1.) Reakcije:

kao odgovarajua prosta greda (vrijedi samo za vertikalno optereenje)

M
G
= 0 -A
V
10 + q48 + P2 = 0 A
V
= 52,0 kN A
V
= A
V

M
A
= 0 G
V
10 - q42 - P8 = 0 G
V
= 88,0 kN G
V
= G
V

Kontrola ! y = 0 52 + 88 - 104 100 = 0

2.) Unutarnje sile:

U presjeku x-x imamo 4 nepoznate unutarnje sile pa ne moemo iz uvjeta ravnotee rijeiti
problem. Zato je potrebno prvo rijeiti sile u tapovima ili "ojaanju".
OJAANA GREDA
1. DIO. 66
0 2 3 5
0
2
= +
=
S P G
M
V
d
D
4 43 4 42 1
a) odreivanje sila u ojaanju sile u tapovima

M
D
l
= 0 ili M
D
d
= 0

M
D

odgovarajua prosta greda

M
D
moment na odgovarajuoj prostoj gredi
70
2
300 440
2
3 5
2
=
+
=
+
=
P G
S
V
kN ( S
2
je tlana sila )

ili 70
2
140
2
0 0
2
=
= = =
f
M M
S
D D
kN
S
2
= H horizontalni tap

vor (1) x = 0 S
2
+ S
1H
= 0 y = 0 V
1
+ S
1V
= 0
S
1H
= -S
2
= -H = -70 kN V
1
= - S
1V
= 70 kN
99
cos
70
1
=
S kN
S
1V
= S
1
sin = -70 kN

vor (2) x = 0 S
3H
+ S
2
= 0 y = 0 V
2
+ S
3V
= 0
S
3H
= -S
2
= -H = -70 kN V
2
= - S
3V
= 70 kN
99
cos
3
3
= =
H
S
S kN
S
3V
= S
3
sin = -70 kN

OJAANA GREDA
1. DIO. 67


Momentni dijagram

M
A
= 0
M
B
= A
V
2 - 84
2
2
2
= q kNm
M
C
=A
V
4- 12 2
2
4
1
2
=
V
S q kNm
M
D
= A
V
5 - q43 S
1V
3
+ V
1
1 = 0 kontrola

M
G
= 0
M
F
= G
V
2 = 176 kNm
M
E
= G
V
4 ( P + S
3V
)2 = 12 kNm

M
C
= A
V
4 - q42 = 128 kNm M
x
dijagram na zadanom nosau
M
D
= A
V
5 - q43 = 140 kNm M
x
- dijagram na odgovarajuoj prostoj gredi
M
F
= G
V
2 = 176 kNm

Dijagram poprenih sila (na gredi)

T
A
= A
V
= 52 kN
T
B
l
= A
V
- q2 = 32 kN
T
B
d
= A
V
- q2 S
1V
= -38 kN
T
C
l
= T
B
d
= q2 = -58 kN
T
C
d
= T
C
l
+ V
1
= 12 kN
T
E
l
= T
C
d
= 12 kN
T
E
d
= T
E
l
+ V
2
= 82 kN
T
F
l
= T
E
d
= 82 kN
T
F
d
= T
F
l
S
3V
P = - 88 kN
T
G
l
= G
V
= - 88 kN

Dijagram uzdunih sila

x = 0
N
x
= S
1H
= 70 kN

OJAANA GREDA
1. DIO. 68
Ojaana greda - Langerova greda -" kosi " tap kod ojaanja-

x = 0 A
H
= 0
M
B
= 0 A
V

M
A
= 0 B
V

Sila u tapu
2
=?

2H
=
2
cos
2V
=
2
sin

M
C
l
= 0 -A
V
l -
2H
b -
2V
a = 0
- A
V
l -
2
cos b -
2
sin a = 0
2

Ojaana greda optereenje u voru !!!!!

Odreivanje reakcija:

kN A P A X
H H
150 0 0 = = + =

kN A P A M
V V B
75 0 3 6 0 = = =

kN B P B M
V V A
75 0 3 6 0 = = =

Dalje je postupak isti kao kod svake druge ojaane grede
H
A
V
A
V
B
A B
C
OJAANA GREDA
1. DIO. 69
Ojaana greda - Langerova greda - grafoanalitiki postupak -

M
x
= A
V
x -
2
2
x
q - S
1H
y(x)
M
x
= A
V
x -
2
2
x
q - H y(x)
M
x
= M
x
- H y(x)

M
x

M
A
= 0 ;
M
C
= 128 kNm ;
M
F
= 176 kNm ;
M
G
= 0

Dijagram poprenih sila

T
x
= A
V
- qx S
1V

T
x
= A
V
- qx Htg
1
T
x
= T
x
- Htg
i

T
A
= A
V
= 52 kN ; T
C
= 52 40 = 12 kN ; T
0
Fl
= 12 kN ; T
0
Fd
= -88 kN ; T
G
= -G
V
= -88 kN

OJAANA GREDA
1. DIO. 70

Grafiko odreivanje unutarnjih sila u zadanom presjeku

Mjerila
1cm :: 1m
1cm :: 20 kN

Oitamo :
B = 20 kN
A = 104 kN

N
t-t
= 50 kN
T
t-t
= -20 kN
M
t-t
= + r
t
R
C
l
= +0,254
M
t-t
= + 10,8 kNm

l
C
R H A
K B A
r r r
r r r r
=
= + +
. 2
0 . 1
ili
d
C
R H K B
r r r r
= + +

Djelovanje para momenata i para sila na ojaanu gredu !!!

Primjer 1.:

y = 0 A
V
= B
V
= 0
M
C
l
= M
C
d
= 10 kNm
5
2
= =
C
M
H kN

Sile u tapovima
H = 5 kN
V = -5 kN
S = 7,07 kN

OJAANA GREDA
1. DIO. 71

Primjer 2.:

m = 10 kNm

y = 0 A
V
= B
V
= 0
M
C
l
= 0 H = 0
V
2
= S
2
= 0

Presjek t-t S
1V
2 = 10
S
1V
= 5 kN
S
1
= 7,07 kN

y
(1)
= 0 S
1V
= -V
1
= 5 kN
N
34
= -S
1H
= -5 kN
T
34
= S
1V
= 5 kN
T
14
=
2
m
= -5 kN

Primjer 3.:

y = 0 A
V
= B
V
= 0
x = 0 A
H
= 0
M
C
l
= 0 H2 + P
1V
1 = 0
H = -3,54 kN

Sile u tapovima

vor 1 V
1
= 3,54 kN
S
1
= -5,0 kN
vor 2 V
2
= -10,61 kN
S
2
= 5,0 kN
ZADACI ZA VJEBU
72
ZADACI ZA VJEBU:

Gerberovi nosai:
Primjer 1: Odredite M i T dijagrame analitikim postupkom!

Rjeenje:
reakcije

M dijagram

T dijagram

NAPOMENA (vrijedi za sve zadatke):
Svi dijagrami dobiveni su kompjutorski.
Dijagrami poprenih sila nacrtani su na "krivoj" strani u odnosu na ono kako smo mi nauili u
Tehnikoj mehanici, ali predznaci su ispravni. Kad sami crtate dijagrame moete prikazane
zrcaliti oko uzdune osi i izgledat e onako kako smo navikli .

ZADACI ZA VJEBU
73

Rjeenje:
reakcije

M dijagram
T dijagram
ZADACI ZA VJEBU
74
Rjeenje:
reakcije

M dijagram
T dijagram
ZADACI ZA VJEBU
75
Reetkasti nosai
Primjer 1: Ritterovom metodom odredite sile u oznaenim tapovima!

Rjeenje:

reakcije

1
= 70 kN;
2
= -198.3 kN;
3
= 40 kN;


Rjeenje:
reakcije ( iste kao u primjeru 1)

4
= 46.7 kN;
5
= 42.1 kN;
6
= -70 kN;

1
ZADACI ZA VJEBU
76


Rjeenje:
reakcije

1
= -440 kN;
2
= 246.4 kN;
3
= -146.7 kN;


Rjeenje:
reakcije ( iste kao u primjeru 3)

4
= -440 kN;
5
= -246.4 kN;
6
= 126.7 kN;
1
ZADACI ZA VJEBU
77

Trozglobni nosai
Primjer 1: Odredite dijagrame unutarnjih sila M, T i N!

Rjeenje:
reakcije

ZADACI ZA VJEBU
78
M dijagram

T dijagram

N dijagram

7 , 86
7 . 110
ZADACI ZA VJEBU
79

Rjeenje:
reakcije

ZADACI ZA VJEBU
80
M dijagram

T dijagram

N dijagram

96 . 198
328
04 . 101
ZADACI ZA VJEBU
81
Ojaane grede

Rjeenje:
reakcije

M dijagarm

T dijagram

N dijagram

ZADACI ZA VJEBU
82
Primjer 2: Odredite vrijednost sile u zadanom tapu!

Rjeenje:
reakcije

Vrijednost sile u
1
=-204.1 kN

1
ZADACI ZA VJEBU
83
Primjer 3: Odredite vrijednost sile u zadanom tapu!

Rjeenje:
reakcije

Vrijednost sile u
1
=-245.3 kN

1
ZADACI ZA VJEBU
84
Trozglobi okvir sa zategom
Primjer 1: Odredite grafiki M, T i N u presjeku t-t!

Stvarni smjer unutarnjih sila

T=200 kN, N=-100 kN
M=0 M
tt
+ (A+Z)*r =0 M
tt
= - (A+Z)*r (vlak gore)

A
B
A
B
P
A
Z
Z A +
Z A +
N
T
Z
A
r
Z A+
t
t
r
Z A+
tt
M

85

2. DIO primjeri i zadaci za 3. kolokvij

POMACI I KUTEVI ZAOKRETA
2. DIO 86

POMACI I KUTEVI ZAOKRETA POPRENOG PRESJEKA

Odreivanje pomaka poprenog presjeka u toki A.

Pod djelovanjem vanjskog optereenja dolazi do deformacija sustava.
Nas obino interesiraju pomaci samo nekih odreenih toaka, u
nekom smjeru. (npr. pomak poprenog presjeka u toki A
A
)

Postupak za rjeavanje je sljedei:

1)

Za zadano vanjsko optereenje odredimo dijagrame M i N
(T ne treba jer je njegov doprinos mali.)

2)

S promatranog sustava moramo ukloniti sve vanjsko optereenje
i u smjeru traenog pomaka, na mjestu toke A, dajemo jedinino
optereenje tzv. mjerno optereenje.

Mjerno optereenje, intenziteta 1 kN (1 kNm), je jedinina sila (jedinini moment) koja
djeluje na mjestu i u smjeru traenog pomaka (kuta). Za to jedinino, mjerno, optereenje
izraunamo m
1
, n
1
, ( t
1
).

Piemo jednadbu rad vanjskih sila = radu unutarnjih sila

lan koji uzima u obzir utjecaj poprenih sila obino zanemarimo jer je doprinos mali (zato
nam ne trebaju dijagrami poprenih sila).

+
= ds
GF
t T
ds
EF
n N
ds
EJ
m M
v
1 1 1
1
2. DIO 87

A
Primjer 1: (openito)
Potrebno je pronai ukupni pomak poprenog presjeka u toki A te kut zaokreta za istu toku.

2 2
AY AX A
+ =

ik
i mjesto pomaka
k uzrok pomaka
Postupak:
1) Za vanjsko optereenje odredimo M, N, (T)
2) Za jedinino optereenje odredimo m
i,
n
i
(t
i
)

2a) (za horizontalni pomak jedinina sila u smjeru osi x)
m
1x
, n
1x
, (t
1x
)

2b) (za vertikalni pomak jedinina sila u smjeru osi y)
m
1y
, n
1y
, (t
1y
)

2c) (za kut zaokreta jedinini moment u smjeru kuta zaokreta)
m
1
, n
1
, (t
1
)

+
= ds
GF
t T
ds
EF
n N
ds
EI
m M
x x x
AX

+
= ds
GF
t T
ds
EF
n N
ds
EI
m M
y y y
AY

2 2
AY AX A
+ =

+
= ds
GF
t T
ds
EF
n N
ds
EI
m M
A

E = kN/m
2
, F = m
2
, I=m
4
G = kN/m
2

Modul elastinosti povrina moment inercije modul posmika

EI i EF su konstante (za nae primjere) pa moemo pisati

+ + = ds t T
GF
ds n N
EF
ds m M
EI
x x x AX
1 1 1

+ + = ds t T
GF
ds n N
EF
ds m M
EI
y y y AY
1 1 1

+ + = ds t T
GF
ds n N
EF
ds m M
EI
A
1 1 1

2. DIO 88

Da ne bismo rjeavali integrale, radimo numeriku integraciju po:

- Simpsonu

[ ]
+ + =
=
k k s s p p
m M m M m M
l
EI
ds
EI
m M
4
6
1

Za linearne funkcije imamo:

abl ( )
(
+ + b a b a b a
l
4
6

6 3 2
l b a b l a

|
.
|
\
|

2 2
4
6
b a l

3 3
2
2
l b a b l a

|
.
|
\
|
+
2 2
4
6
b a
b a
l

2
b
l a
(
|
.
|
\
|
+ +
6
3
0
2
4
6
l b a b
a b a
l

- ili grafiku integraciju po Vereaginu

( ) m M F
EI
ds
EI
m M
v
S
v
=
1
1

F(M
v
) povrina dijagrama (obavezno povrina parabole)
m ordinata ispod teita funkcije za koju smo
izraunali povrinu

2. DIO 89

Primjeri integracije:
|
|
.
|
\
|
=
8
2
a q
M

EI
a m M m
a M
EI
parabole povrina
3 2 3
2 1
=
|
.
|
\
|
=
48 47 6
Vereagin

Simpson
EI
a m M m
M
a
EI

= |
.
|
\
|
=
3 2
4
6
1

|
.
|
\
|
+
=
2 1
3
1
3
2
2
1
M M
a m
EI
Vereagin

(
|
.
|
\
|
+
|
.
|
\
|
+
=
1 2
2
2 1
1
3
1
3
2
2 3
1
3
2
2
1
m m
a M
m m
a M
EI

(
|
.
|
\
|
+
+
|
.
|
\
|
+
=
1 2
2
2 1
1
3
1
3
2
2 3
1
3
2
2
1
m m
a M
m m
a M
EI

|
.
|
\
|
+
=
2 3
2
3
2
2
1
1
0 1
1
m
a M m
a M
EI

Kod uzdunih sila treba izraunati s
EF
1
, a predznak ovisi o predznaku dijagrama
unutarnjih sila.

0
I
I
2. DIO 90
Zadatak 19:
Za zadani sustav potrebno je odrediti vrijednost ukupnog pomaka presjeka u toki A te kut
zaokreta iste toke. Pri izraunu uzeti u obzir utjecaj momenata savijanja i uzdunih sila na
deformiranje sustava.

Zadano:
EI = 2,410
6
kNm
2

EF = 650000kN

2 2
AY AX A
+ =

Postupak:
1) Za vanjsko optereenje:

Veze s podlogom:

y = 0 A = 0

x = 0 B = P = 80kN

M = 0 C+P3 = 0 C = -240kNm

Unutarnje sile:

Presjek 1: Presjek 2: Presjek 3:

N
1
= 0 N
2
= 0 N
3
= -B = -80kN
T
1
= -B = -80kN T
2
= -B = -80kN T
3
= 0
M
1
= C = 240kNm M
2
= C-B9 M
3
= C-B9
M
2
= 240-720 = -480kNm M
3
= -480kNm


N
4
= -80kN N
5
= 0 N
6
= 0
T
4
= 0 T
5
= B = 80kN T
6
= P = 80kN
M
4
= -B9+C M
5
= -480kNm M
6
= 0
M
4
= -480kNm
Dijagrami unutarnjih sila:

2. DIO 91

2) Za jedinino optereenje

2a) Traimo
AX
(horizontalni pomak)
U toki A dajemo jedininu silu, mjerno optereenje, u smjeru osi x i naemo
m
x
n
x
, t
x
(prvo uklonimo sve vanjsko optereenje).

Veze s podlogom:
A = 0
B = 1
C = 3

Smjer jedinine sile je proizvoljan.

Unutarnje sile:

n
1
= 0 n
2
= 0 n
3
= -1kN
t
1
= -1kN t
2
= -1kN t
3
= 0
m
1
= 3kNm m
2
= C-B9 m
3
= -6kNm
m
2
= 3-9 = -6kNm


n
4
= -1kN n
5
= 0 n
6
= 0
t
4
= 0 t
5
= 1kN t
6
= 1kN
m
4
= -6kNm m
5
= -6kNm m
6
= 0

Simpsonova integracija:

( ) ( ) [ ]
m
EF EI
EF EI
ds n N
EF
ds m M
EI
x x
S
AX
01833 , 0 00123 , 0 0171 , 0
650000
800
10 4 , 2
41040
800
1
5760 28800 4320
6
9 1
0 10 80 0
1
3
6
6 480 6 480 10 6 480 5 , 1 120 4 3 240
6
9 1
1 1
6
= +
= +
= + |
.
|
\
|
+ +
= + + +
(
+ + + +
= + =

2. DIO 92
Vereaginova integracija:

( ) m
EF EI
EF EI
V
AX
01833 , 0
650000
800
10 4 , 2
41040 800
5760 28800 0 6480
1
1 10 80
1
6
3
2
2
6 480
6 10 480 6
3
1
3
3
2
2
9 240
3
3
1
6
3
2
2
9 480 1
6
= +
= + + + +
= +
(
+ + |
.
|
\
|

+ |
.
|
\
|

=

2b) Traimo
AY
(vertikalni pomak)

U toki A dajemo jedininu silu, mjerno optereenje, u smjeru osi y i naemo
m
y
, n
y
, t
y
. (maknuli smo sve vanjsko optereenje).

Veze s podlogom:
A = 1 kN
B = 0
C = 10 kNm

Unutarnje sile:

n
1
= -1kN n
2
= -1kN n
3
= 0
t
1
= 0 t
2
= 0 t
3
= 1kN
m
1
= -C = -10kNm m
2
= -10kNm m
3
= -10kNm


n
4
= 0 n
5
= 1kN n
6
= 1kN
t
4
= 1kN t
5
= 0 t
6
= 0
m
4
=0kNm m
5
= 0 m
6
= 0

( ) [ ]
( ) m
EI EI
EF EI
ds n N
EF
ds m M
EI
y y
S
AY
0145 , 0
34800
4800 4800 2400
6
9 1
0 0 0
1
0
2
10 10 480
10 480 10 120 4 10 240
6
9 1
1 1
= = + +
= + + +
(
+

+ + +
= + =

m
AY AX A
0234 , 0 0145 , 0 0183 , 0
2 2 2 2
= + = + =

2. DIO 93

2c) Traimo
A
(kut zaokreta)

Da bismo nali kut zaokreta u toki A, za isti sustav, dajemo jedinini moment,
mjerno optereenje i naemo m

, n

, t
..

Veze s podlogom:
A = 0
B = 0
C = 1 kNm

Unutarnje sile:


n
1
= t
1
= 0 n
2
= t
2
= 0 n
3
= t
3
= 0
m
1
= -1kNm m
2
= -1kNm m
3
= -1kNm


n
4
= t
4
= 0 n
5
= t
5
= 0 n
6
= t
6
= 0
m
4
= -1kNm m
5
= -1kNm m
6
= -1kNm

Dijagram unutarnjih sila:

( )
( ) = =
= = + +
=
(

+ + + +
= =
1747 , 0
180
00305 , 0
10 4 , 2
7320 7320
1440 4800 1080
1
2
1 6 480
1 10 480 1 480 1 120 4 1 240
6
9 1
1
6

rad
EJ EI
EI
ds m M
EI
A

2. DIO 94
Pomak pod nekim zadanim kutem
Zadatak 20:
Za sustav i optereenje kao u zadatku 19. potrebno je odrediti pomak presjeka u toki A na
zadanu os z, koja se nalazi pod kutem od 65.

Postupak:
1) Za vanjsko optereenje: isto kao u prethodnom zadatku

2) Za jedinino optereenje:

Dajemo jedinino mjerno optereenje u
smjeru traenog pomaka (u smjeru osi z)

f
y
= 1sin = 0,9063kN
f
x
= 1cos = 0,4226kN

Veze s podlogom:
A = f
y
= 0,9063kN
B = f
x
= 0,4226kN
C = -f
x
3+f
y
10 = 7,7952kNm
Unutarnje sile:

n
1
= -0,9063kN n
2
= -0,9063kN n
3
= -0,4226kN
t
1
= -0,4226kN t
2
= -0,4226kN t
3
= 0,9063kN
m
1
= -7,7952kNm m
2
= -11,5986kNm m
3
= -11,5986kNm


n
4
= -0,4226kN n
5
= 0,9063kN n
6
= 0,9063kN
t
4
= 0,9063kN t
5
= 0,4226kN t
6
= 0,4226kN
m
4
= -2,5356kNm m
5
= -2,5356kNm m
6
= 0


2. DIO 95
( )
( )
[ ]
( ) ( )
[ ]
m m
EF EI
EF EI
ds n N
EF
ds m M
EI
A
z z AZ
0234 , 0 0208878 , 0 00052 , 0 0203678 , 0
650000
08 , 338
10 4 , 2
744 , 48882
08 , 338
650000
1
176 , 2434 08 , 33922 488 , 12526
10 4 , 2
1
08 , 338
1
176 , 2434 248 , 20353
6
10
992 , 8350
6
9 1
422610 , 0 10 80 0
1
5356 , 2
3
6 480
5356 , 2 480 0671 , 7 480 4 5986 , 11 480
6
10
5986 , 11 480 6969 , 9 120 4 7952 , 7 240
6
9
1
1 1
6
6
= = + = +
=
= + + +
=
= +
(
+ + =
= + +
(
(
(
(
+ + + +
+ + +
=
= + =

<

Projekcija pomaka na neku os uvijek je manja od stvarnog pomaka neke toke !!!

Zadatak 21:
Potrebno je odrediti vrijednost sile P, ako je uslijed njenog djelovanja ukupni pomak toke 1
1
= 1,6cm = 0,016m.

Zadano:
EF = 40000kN zato jer imamo
samo uzdune silu

? ?, ?, ,
1 1
2
1
2
1 1
= = = + = P
y x y x

Postupak:
1) Vanjsko optereenje

Reakcije:
A
x
= 0,832 A= A cos

A
y
= 0,5547 A= A sin

Unutarnje sile:
x= 0
A
x
= -P A=
832 , 0
P
= -1,20192P
A
y
= -0,666P

y= 0
A
y
B = 0
A
y
= B
B = -0,666P

2. DIO 96

2) Jedinino optereenje

2a)
1x
= ? U toki A dajemo jedininu silu u smjeru osi x.
Izraunamo reakcije:
A = -1,20192

B = -0,666

Postupak je isti kao za vanjsko optereenje samo umjesto P
piemo 1.

2b)
1y
= ? U toki A dajemo jedininu silu u smjeru osi y.

A = 0

B = -1

Vereaginova integracija:

EF
P
EF
P P
ds
EF
nx N
x
x
x
=
+
=
54188 , 6
6055 , 3 20192 , 1 20192 , 1 3 666 , 0 666 , 0
1
1
1

EF
P
EF
P
ds
EF
ny N
x
y
2 3 666 , 0
1
1

( )
( )
kN P
EF EF
P
EF
P
EF
P
EF
P
EF
P
EF
P
EF
P
y x
y x
55 , 93
84077 , 6
016 , 0 40000
84077 , 6
7962 , 46
7962 , 46
7962 , 46
2 54188 , 6
2 54188 , 6
1 1
2
1
2
2
2
2
2
1
2 2
2
1
2
1
2
1
2 2
2
1
2
1 1
=
=
|
.
|
\
|
+ |
.
|
\
|
= + =
|
.
|
\
|
+ |
.
|
\
|
= + =

2. DIO 97
Zadatak 22:

Uslijed djelovanja kontinuiranog optereenja q na konzolu, popreni presjek u toki A
pomaknuo se tako da je vrijednost vertikalne projekcije tog pomaka 1,5cm.
AY
= 1,5cm =
0,015m.

Zadano:
EI = 2,4 10
6
kNm
2

Postupak:
1. ) Vanjsko optereenje

Izraunamo M
v
dijagram:
q q
q l q
5 , 4
8
36
8
6
8
2 2
= =

2.) Jedinino optereenje u smjeru vertikalnog
pomaka

Izraunam m
1
za jedininu silu:

015 , 0 =
dx
EI
m M
y
AY


( ) ( )
[ ]
m kN q
q q
EI
q
EI
q q
EI
q q q q q q
Ay
Ay
pravac parabola
Ay
/ 22 , 52
10 4 , 2
375 , 689
015 , 0
10 4 , 2
375 , 689
375 , 689 1
632 375 , 57
pravac) i parabola - dijagramu momentnom u promjene imali
a opterecenj vanjskog kod smo jer segmenta dva u provodili smo ju (integraci
1
3 18 5 30 4 7 42
6
4
18 3 125 , 10 5 , 1 4 0 5 , 4
6
3
6 6
=
=
= + =
=
(
(
(
+ + + + + =
4 4 4 4 4 3 4 4 4 4 4 2 1 4 4 4 4 4 4 3 4 4 4 4 4 4 2 1

2. DIO 98

Zadatak 23:
Odrediti vrijednost kuta zaokreta poprenog presjeka za toku A prikazanog sustava. U
proraun uzeti utjecaj momenata savijanja i uzdunih sila na deformiranje sustava.

f = 40kN/m
EI = 310
6
kNm
2

EF = 700000kN

A
= ?
Postupak:
Izraunamo reakcije.
A
x
= f8 = 320kN; A
y
= 320kN
A = kN
A
61 , 452
45 cos
=

M
B
= 0 C8+A
y
14=0 kN
A
C
y
560
8
14
=
=
y

= 0 B+C+A
y
=0 B = -C-A
y
= 560-320= 240kN

Izraunamo dijagrame unutarnjih sila!
Dijagrami od vanjskog optereenja

Dajemo jedinino mjerno optereenje moment = 1 kNm
Izraunamo reakcije.
A
x
= 0 A
y
= 0 A = 0
B = -C = kN 125 , 0
8
1
=
Izraunamo dijagrame unutarnjih sila.
Dijagrami od jedininog kuta zaokreta

. 0036267 , 0
10 3
10880
0 1
2
6 1920
1
3
8 1920 1 1 1
6
rad
EI
ds n N
EF
ds m M
EI
A
A
=
=
= +
(
= + =

2. DIO 99
Rekapitulacija !

Kod odreivanja pomaka ili kuta zaokreta nekog poprenog presjeka za zadano
optereenje potrebno je uvijek:
1) - nai M i N dijagram za zadano vanjsko optereenje

2) - "maknuti" zadano vanjsko optereenje te na mjestu i u smjeru traenog pomaka
dati jedinino mjerno optereenje i za njega izraunati m
1
i n
1
.

Jedinino optereenje moe biti:

mjerno optereenje - sila "1" u smjeru x

mjerno optereenje sila-"1" u smjeru y

mjerno optereenje sila "1" u smjeru neke osi z

mjerno optereenje - jedinini moment na mjestu traenog
kuta zaokreta
3) - Integrirati:

+
= ds
EF
n N
ds
EI
m M

Numerikom integracijom po Simpsonu

[ ]
[ ]
EF
n N n N n N
l
ds
EF
Nn
EI
m M m M m M
l
ds
EI
Mm
k k s s p p
k k s s p p
1
4
6
1
4
6
+ + = =
+ + = =

ili grafikom integracijom po Vereaginu .

Ako elimo odrediti relativni pomak izmeu dvije toke moramo zadati dvije sile,
istog intenziteta(1 kN), a suprotnog smjera, u smjeru traenog relativnog pomaka

=
A B AB

Ako elimo odrediti relativni kut zaokreta dvije toke zadajemo par momenata (1 kNm)

=
B A AB

2. DIO 100
Zadaci za vjebu:
Primjer 1:
Odredite vertikalni pomak toke A! Dimenzije presjeka 0.2/0.2 m, E=3.1510
7
kN/m
2

Rjeenje
M
v

Optereenje jedininom silom m
1v

u smjeru traenog pomaka

Vertikalni pomak toke A
Av
= 0.175 m (prema dolje)
A
2. DIO 101
Primjer 2:
Odredite vertikalni pomak toke A! Dimenzije presjeka 0.2/0.2 m, E=3.1510
7
kN/m
2

Rjeenje
M
v

1v


Vertikalni pomak toke A
Av
= 0.587 m (prema dolje)
A
2. DIO 102
Primjer 3:
Odredite kut zaokreta toke A! Dimenzije presjeka 0.2/0.3 m, E=3.1510
7
kN/m
2

Rjeenje
M
v

Optereenje jedininim momentom m
1


Kut zaokreta toke A
A
= 0.4262 rad
A
2. DIO 103
Primjer 4:
Odredite horizontalni pomak toke A! Dimenzije presjeka 0.2/0.3 m, E=3.1510
7
kN/m
2

Rjeenje
M
v

1h


Horizontalni pomak toke A
Ah
= 0.165 m (prema desno)
2. DIO 104
Primjer 5:
Odredite intenzitet optereenja q ako je vertikalni pomak toke A Av= 0.587 m (prema dolje)!
Dimenzije presjeka 0.2/0.2 m, E=3.1510
7
kN/m
2

Rjeenje
M
v

1v


Intenzitet optereenja q=20 kN/m
A
?
q 2
q 6
2
METODA SILA
2. DIO 105
PRIPREMA ZA METODU SILA

Nauili smo da sustavi mogu biti statiki odreeni ili statiki neodreeni odnosno
kinematski preodreeni sustavi.

Formula za odreivanje stupnja statike neodreenosti:

S = 3D + 2 3Z
0
2Z
1
4Z
2
6Z
3
- - L

vanjske veze

3

2

1

unutarnje veze

tap 1

jednostruki zglob 2 . . .

S = 0 nuan, ali ne i dovoljan uvjet za SOS (statiki odreen sustav)

S < 0 SNS (statiki neodreen sustav) viak vanjskih i/ili unutarnjih veza

S > 0 mehanizam

Do sada smo radili sustave koji su bili statiki odreeni sustavi, tj. imali smo toliko
veza koliko smo mogli postaviti jednadbi ravnotee.
x

= 0 , y

= 0 , M

= 0
Statiki neodreeni sustavi su oni sustavi kod kojih se ne mogu sve sile u
spojevima odrediti iz jednadbi ravnotee, jer je broj nepoznatih veliina vei od
raspoloivih jednadbi ravnotee, ve moramo pisati dodatne jednadbe, tzv.
jednadbe kontinuiteta (kompatibilnosti).

METODA SILA
2. DIO 106
STATIKI NEODREENI SUSTAVI

- odreivanje stupnja neodreenosti
- odreivanje osnovnih sustava

ODREIVANJE STUPNJA NEODREENOSTI

- Pomou formule S = 3D + 2 3Z
0
2Z
1
4Z
2
6Z
3
- - L

- Prepoznavanjem - presijecanjem vika vanjskih i/ili unutarnjih veza

a; b; c; d; sustavi s prekobrojnim vanjskim vezama
( prostim okom prepoznatljivi na treba formula )

e; f; sustavi s vikom unutarnjih veza

OSNOVNE SUSTAVE moemo odrediti prekidanjem veza ( vanjskih i/ili unutarnjih ),
ali treba paziti da ne nastane mehanizam.

treba paziti da se ne prekine previe vanjskih veza !!!!!
( MORAJU OSTATI MINIMALNO TRI VANJSKE VEZE!!! )

METODA SILA
2. DIO 107

- SLOENI SUSTAVI STATIKI NEODREENI -

Redoslijed rjeavanja kao kod Gerberovog nosaa.

7x neodreeni sustav
( provjerite pomou formule)

Redoslijed rjeavanja
A B C

prosta greda

Trozglobni prosta greda
okvir

A A B

prosta greda
prosta greda
prosta greda

A B C

prosta greda
Trozglobni trozglobni
Okvir okvir

METODA SILA
2. DIO 108
DIJAGRAMI MOMENATA OD DJELOVANJA PARA MOMENATA

Ovakvi dijagrami nastaju kada kao prekobrojnu veliinu oslobodimo para momenata ili
prekinemo tap. Zadaci takvog tipa mogu se pojaviti na kolokviju ili ispitu.!!!!!!!

METODA SILA
2. DIO 109
METODA SILA

Metoda sila je jedna od osnovnih metoda za proraun statiki neodreenih sustava, u kojoj
su sile nepoznate veliine koje se trae. U metodi sila proraun zadanog sustava zamjenjuje
se proraunom osnovnog sustava koji se dobiva tako da se u zadanom sustavu raskine
odreeni broj veza, koje se na mjestima raskida nadomjeste silama koje osiguravaju
kontinuitet (neprekinutost, kompatibilnost). Broj raskinutih veza ne smije biti vei od stupnja
statike neodreenosti sustava. Obvezan je uvjet da osnovni sustav mora biti
geometrijski nepromjenjiv.
Iz uvjeta kontinuiteta na mjestima raskinutih veza dobiju se osnovne jednadbe metode sila
koje nazivamo jednadbama kontinuiteta, jednadbama kompatibilnosti ili jednadbama
neprekinutosti.
Zadatak 24:
Za prikazani sustav potrebno je izraunati i nacrtati dijagrame unutarnjih sila. U proraunu
uzeti u obzir utjecaj momenata savijanja i uzdunih sila na deformirani sustav.

Zadano:
EI = 90kNm
2

EF = 20kN

Imamo 4 nepoznate vanjske reakcije, a
samo 3 jednadbe ravnotee.
Sustav nam je 1x statini neodreen.

Potrebno je prekinuti jednu vanjsku ili jednu unutarnju vezu koja je viak.
Ovaj puta kod odreivanja OS (osnovnog sustava) imamo vie mogunosti.

Mi emo odabrati konzolu
ZAPAMTITE !!!!!! Kod metode sila uvijek radimo na osnovnom sustavu koji je
statiki odreen!!!!!

METODA SILA
2. DIO 110

Pomak na mjestu sile X
1
mora biti jednak nuli i to nam daje 4. jednadbu, tj.
jednadbu kontinuiteta.

JEDNADBA KONTINUITETA
0
1
1 1
= +
x v
a a
pomak mora biti jednak nuli

Jednadba kontinuiteta govori o stanju deformacija na mjestu prekobrojne
veliine X
1
.

Pomak na mjestu prekobrojne sile za X
1
= 1

1 1 1 , 1 , 1
1
X iznos koji bilo za pomak X a a
x
=

0
1 1 , 1 , 1
= + x a a
v

pomak na mjestu pomak na mjestu
prekobrojne veliine prekobrojne sile od X
1
= 1
od vanjskog
optereenja
Postoji bezbroj veliina za X
1
, ali smo jedna daje u stvarnosti pomak 0 na
mjestu 1.
Postupak rjeavanja:
1. Na osnovnom sustavu za vanjsko optereenje

Q
N
=192kN
Q
T
=144kN

P
N
= Pcos= 48kN; P
N
=48kN
P
T
= Psin= 64kN; P
T
=64kN
Reakcije: A=240kN; B=80kN; C=Q10-P 4=0 C=2720kNm

Izraunamo i nacrtamo M
v
, T
v
, N
v
dijagrame unutarnjih sila u karakteristinim presjecima

:

2. Na osnovnom sustavu za X
1
= 1, na mjestu 1

240
8
2
0
=
=
l q
m
METODA SILA
2. DIO 111
.

Reakcije:
A = 1
B = 0
C = 14kNm

Izraunamo i nacrtamo m
1
, t
1
, n
1
za X
1
u karakteristinim presjecima

Izraun koeficijenata fleksibilnosti


( ) ( )
( )
( )
75 , 2486 2 , 67 55 , 2419
1344 217760
5 8 , 0 192 5 8 , 0 144
1
14 2720 5 , 12 2200 4 11 1680
6
5
11 1680 5 , 9 1320 4 8 960
6
5
8 960 4 240 4 0
6
8
1
1
1
1 1
1
= = =
= +
(
(
(
(
+ +
+ + + +
=
=
=

EF EI
a
EF EI
a
ds
EF
n N
ds
EI
m M
a
v
v
l
v
l
v
v

( )
99407 , 15 32 , 0 67407 , 15
4 , 6 67 , 1410
10 8 , 0 8 , 0
1
14 14 11 11 4 8 8
6
10
3 2
8 2 8 8 1
11
11
1 1 1 1
11
= + = + =
= +
(
+ + +

=
=
=

EF EI
a
EF EI
a
ds
EF
n n
ds
EI
m m
a

uvijek pozitivno!!

0
1 11 1
= + x a a
v

-2486,75+15,99407X
1
= 0
X
1
= 155,479 kN

METODA SILA
2. DIO 112
a
11
po Vereaginovoj integraciji:

( ) 99407 , 15
4 , 6 67 , 1410 4 , 6
67 , 170 400 840
1
8 , 0 10 8 , 0
1
8
3
2
2
8 8
14
3
1
8
3
2
2
10 8
8
3
1
14
3
2
2
10 14 1
11
11
= + = + + + =
= +
(
+ |
.
|
\
|
+
+ |
.
|
\
|
+
=
EF EI EF EI
a
EF EI
a

Konani dijagrami Superpozicija

M
k
= M
v
+ m
1
X
1

N
k
= N
v
+ n
1
X
1

T
k
= T
v
+ t
1
X
1

Po principu superpozicije u karakteristinim presjecima zbrajamo M
vi
i m
1i
X
1
, T
vi
i t
1i
X
1
, N
vi
i
n
1i
X
1
.

Kod momentnih dijagrama pretpostavit emo da nam je sve s gornje strane pozitivno, a s
donje negativno. To nema veze s predznakom momentnog dijagrama jer on je nacrtan na
vlanoj strani, nego nam to slui da znamo na koju stranu moramo nacrtati ono to dobijemo
zbrajanjem.

M
1
= 2720 - 14155,479=543.29 kNm; M
2
= 1680 - 11155,479=-30,269 kNm;
M
3
= 960 - 8155,479= - 283,83 kNm; M
4
= 960 - 8155,479= -283,83 kNm
M
5
= 240 - 4155,479= - 381,9 kNm; M
6
= 0

Kod poprenih sila uvaavamo stvarne predznake poprenih sila.
T
1
= 208 - 0.6155,479=114.71 kN; T
2
= 208 - 0.6155,479=114.71 kN
T
3
= 144 - 0.6155,479= 50.71 kN; T
4
= 144 - 0.6155,479= 50.71 kN
T
5
= 240 - 155,479= 84.52 kN; T
6
= 0 155.479= - 155.479 kN (to je ujedno X
1
)

Kod uzdunih sila uvaavamo stvarne predznake uzdunih sila.
N
1
= -144 + 0.8155,479=-19.616 kN; N
2
= -144 + 0.8155,479=-19.616 kN
N
3
= -192 + 0.8155,479= -67.616 kN; N
4
= -192 + 0.8155,479= -67.616 kN

METODA SILA
2. DIO 113

Ili moemo skratiti pa iz M dijagrama, koristei diferencijalne odnose, izraunati T,

32 23
21 12
71 , 50
5
28 , 30 83 , 283
65 , 114
5
28 , 30 543
T T
T T
= =
=
= =
+
=

240
8
8 30
2
0
=
= m

( )
25 , 155
4
621
72 , 84
4
915 , 338
4
283 240 2 915 , 141
54
45
= =
= =
+
=
T
T

a iz x=0, y=0 u pojedinom voru izraunati N.

METODA SILA
2. DIO 114

Poprene sile osim pomou diferencijalnih odnosa moemo odrediti i na sljedei nain:
ODREIVANJE POPRENIH SILA IZ MOMENTNOG DIJAGRAMA POMOU FORMULE
Konvencija predznaka

ik
ki ik
ik ik
L
M M
T T
+
=

ik
ki ik
ki ki
L
M M
T T
+
=

Npr.

2
P
T
ik
=

2
P
T
ki
=

8
200
= =
ki ik
T T
kN
P
T kN
P
T
ki ik
5 , 87 5 , 37 50
8
100 200
2
125 5 , 37 50
8
100 200
2
= =
+
= = =
+
=
P
T
= Psin= 64kN, P
N
= Pcos= 48kN

POPRENE SILE IZ MOMENTNOG
DIJAGRAMA POMOU FORMULE

UZDUNE SILE IZ RAVNOTEE VORA

N
23
= 0 jer nema horizontalnog optereenja
na tapu, a leaj 3 je pomian

8
100
= =
ki ik
T T

kN T
kN T
kN T
kN T
48 , 155 48 , 35 120
2
84 , 283
2
8 30
52 , 84 48 , 35 120
2
84 , 283
2
8 30
7 , 50 712 , 82 32
10
84 , 283 28 , 543
2
64
7 , 114 712 , 82 32
10
84 , 283 28 , 543
2
64
32
23
21
12
= =

=
= =
=
= + =

=
= + =

=
kN P N
kN
N
N kN N
kN T T
T N x
N
x
x
x
x x
6 , 19 48 6 , 67 6 , 67
6 , 67
6 , 0
56 , 40
cos
56 , 40
56 , 40 8 , 0 7 , 50 sin
0
12
21
21 21
21 21
21 21
= + = + =
=
= = =
= = =
= =

METODA SILA
2. DIO 115
DEFORMACIJSKA KONTROLA

Deformacijska kontrola u fizikalnom smislu je izraunavanje pomaka unaprijed
poznatog iz geometrijskih rubnih uvjeta na konstrukciji.

Kod odabira osnovnog sustava dobro je da bude drugaiji od ranije koritenih.

=
0
EF
n N
ds
EI
m M
D k D k
M
k
konani momentni dijagram
N
k
konani dijagram uzdunih
sila

Isto bi dobili i kada bi mnoili

=
0
1 1
ds
EF
n N
ds
EI
m M
k k

METODA SILA
2. DIO 116

Zadatak 25:

Za prikazani sustav potrebno je izraunati i nacrtati dijagrame unutarnjih sila. U proraunu
uzeti u obzir utjecaje momenata savijanja i uzdunih sila na deformiranje sustava.

Zadano:
P = 120kN
EI = 80kN/m
2

EF = 20kNm

1x neodreeni sustav 1 unutarnja veza vika jer
imamo samo 3 vanjske veze (minimalni broj)

Postupak:
ZAPAMTITE !!!!!! Uvijek radimo na osnovnom sustavu koji je statiki odreen!!!!!
1. Izraun M
v
, T
v
, N
v
za vanjsko optereenje

Reakcije:
x=0 A = P = 120kN
M=0 C = B =
6
4 120
= 80kN

Izraunamo unutarnje sile u karakteristinim presjecima i nacrtamo dijagrame

METODA SILA
2. DIO 117

2. Izraun m
1
, t
1
, n
1
za X
1
= 1

f
x
= 0,9487 ( f
x
= fcos )
f
y
= 0,3162 ( f
y
= fsin )
Reakcije:
A=B=C=0 jer imamo dvije sile X
1
koje djeluju na istom pravcu, pa su u ravnotei.

Izraunamo unutarnje sile u karakteristinim presjecima i nacrtamo dijagrame

na mjestu gdje smo "uklonili" tap
treba nacrtati n
1
=1
0
1 11 1
= + x a a
v

( ) ( )
( )
( )
36 , 76 1532 , 34 1834 , 42
20
064 , 683
80
672 , 3374
064 , 683
20
1
584 , 2275
6
2
968 , 4093
6
3
32 , 1138
6
3
80
1
6 9487 , 0 120
1
8947 , 1 480 9487 , 0 360 4 0
6
2
8947 , 1 480 4217 , 1 480 4 9486 , 0 480
6
3
9486 , 0 480 4743 , 0 360 4 0
6
3
1
1
1
1
1 1
1
= + =
= + = + |
.
|
\
|
+ + =
+
(
(
(
(
+ + +
+ + + + + +
=
=
=

v
v
v
v v
v
a
a
EF EI
a
ds
EF
n N
ds
EI
m M
a

( ) ( )
( ) ( )
716 , 0 596 , 0 12 , 0
20 , 0 38 , 5 324 , 6
20
1
40 , 2 190 , 7
80
1
3162 , 0 3162 , 0 2 9487 , 0 9487 , 0 6 1 324 , 6 1
1
8947 , 1 8947 , 1 9487 , 0 9487 , 0 4 0
6
2
8947 , 1 8947 , 1 9486 , 0 9486 , 0 4 0
6
6 1
11
11
11
1 1 1 1
11
= + =
= + + + + =
=
|
|
|
.
|
\
|
+ + +
+
(
+ + + + + =
=
=

a
a
EF
EI
a
ds
EF
n n
ds
EI
m m
a
tapu u
48 47 6

76,36 + 0,716X
1
= 0
X
1
=
= =
716 , 0
36 , 76
11
1
a
a
v
-106,624 kN
x
f
y
f
kN 1
9487 . 0
METODA SILA
2. DIO 118

3. Izraun M
k
, T
k
, N
k
konani dijagrami

M
k
= M
v
+ m
1
X
1

N
k
= N
v
+ n
1
X
1
Superpozicija
T
k
= T
v
+ t
1
X
1

Po principu superpozicije u karakteristinim presjecima zbrajamo M
vi
i m
1i
X
1
, T
vi
i t
1i
X
1
, N
vi
i
n
1i
X
1
.

M
1
= 0; M
2
= 240 +0= 240 kNm; M
3
= 480 + 0.9468 (-106,624)= 379.046 kNm
M
4
= 480 + 1.8947 (-106,624)= 277,979 kNm; M
5
= 480 + 1.8947 (-106,624)= 277,979 kNm;
M
6
= 240 kNm; M
7
=0.

T
1
= 80 kN; T
2
= 80 + 0.3162 (-106,624)= 46.285 kN; T
3
= 0 + 0.3162 (-106,624)=- 33.715kN;
T
4
= -120 0.9487 (-106,624)= -18.845 kN; T
5
= -120 0.9487 (-106,624)= -18.845 kN;
T
6
= -120 kN

N
1
= -120 kN; N
2
= -120 0.9487 (-106,624)=-18,845 kN;
N
3
=-120 0.9487 (-106,624)=- 18,845 kN; N
4
= -0.3162 (-106,624)=33.715 kN

sila u presjeenom tapu X
1
= -106.624 kN

METODA SILA
2. DIO 119
Zadatak 26:
Za prikazani statiki sustav potrebo je izraunati i nacrtati dijagrame unutarnjih sila. U
proraunu uzeti u obzir utjecaj uzdune sile i momenata savijanja na deformiranje sustava.

Zadano:
f = 25kN/m F = 150kN
q = 30kN/m Q = 150kN
EI = 90kNm
2

EF = 20kN 1 x neodreeni sustav
(1 unutarnja veza vika)

Postupak: Reakcije: B = 0 A = B = C = 0
A = C = 62,5kN
1. Izraun M
v
, T
v
, N
v
u karakteristinim tokama

2. Izraun m
1
, t
1
, n
1
za X
1
= 1u karakteristinim tokama

f
x
= 0,9487 f
y
= 0,3162 A = B = C = 0 zbog djelovanja dvije sile istog intenziteta na
istom pravcu

1
1

parabola
x
f
y
f
kN 1
METODA SILA
2. DIO 120

( )
1421 , 45
2
6 150 9487 , 0
2 5 , 62 3162 , 0
1
3
6 8947 , 1 375
8947 , 1 375 9487 , 0 240 4 0
6
2 1
1
1
1 1
1
=
=
(

+ +
(

+ + + =
=
=

v
v
v v
v
a
EF EI
a
ds
EF
n N
ds
EI
m M
a

[ ]
70283 , 0
1 324 , 6 6 9487 , 0 2 3162 , 0
1
3
6 8947 , 1
3
2 8947 , 1 1
11
2 2 2
2 2
11
1 1 1 1
11
=
= + + +
(
=
=
=

a
EF EI
a
ds
EF
n n
ds
EI
m m
a

0
1 11 1
= + x a a
v

kN
a
a
x
v
228 , 64
70283 , 0
1421 , 45
11
1
1
= = =

3. Izraun M
k
, T
k
, N
k
( po principu superpozicije)

M
k
= M
v
+ m
1
X
1
T
k
= T
v
+ t
1
X
1
N
k
= N
v
+ n
1
x
1

90
29
89
19 , 42
19 , 42
METODA SILA
2. DIO 121
Zadatak 27:
Metodom sila odredite M, T, N dijagrame. Kod izrauna koeficijenata fleksibilnosti uzeti u obzir
samo utjecaj momenata savijanja na deformaciju zadanog sustava. EI konstanta za cijeli
sustav.

1) Izraun M
v
.( M, P, q ) 2) Izraun m
1
..( X
1
= 1 )

Jednadba kontinuiteta
0
1 11 1
= + x a a
v

( )
EI EI
a
EI
a
652 , 6
67 , 2 5678 , 1 8465 , 0 5227 , 0 045 , 1
1
67 , 0
3
1
1
3
2
2
6 1
1
3
1
67 , 0
3
2
2
6 67 , 0
67 , 0
3
2
2
657 , 5 67 , 0
56 , 0
3
2
2
5 56 , 0
56 , 0
3
2
2
10 56 , 0
1
11
11
= + + + + =
=
(
(
(
(
|
.
|
\
|
+
+ |
.
|
\
|
+
+
+
=

METODA SILA
2. DIO 122
EI
a
EI
a
v
e
d c b
a
v
37 , 496
2
56 , 0
5 75 , 93
3
2
78 , 327
3
2
2
5 56 , 0
67 , 0
3
1
335 , 0
3
2
2
657 , 5
2
100
100
3
2
2 2
657 , 5 335 , 0
67 , 142
3
2
2
657 , 5 67 , 0
1
3
1
67 , 0
3
2
2
6 67 , 142
90
3
1
78 , 327
3
2
2
10 56 , 0
1
1
1
=
=
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
+
+
|
.
|
\
|
+
+
|
.
|
\
|
+
+
|
.
|
\
|
+
=
4 4 3 4 4 2 1
4 4 4 8 4 4 4 7 6 4 4 4 4 4 4 8 4 4 4 4 4 4 7 6 4 4 4 8 4 4 4 7 6
4 4 4 4 8 4 4 4 4 7 6

izraun koeficijenata rastavljanje dijagrama

a)

+ 67 , 142
3
2
2
657 , 5 67 , 0

b)

100
3
2
2 2
657 , 5 335 , 0

c)
|
.
|
\
|
+
67 , 0
3
1
335 , 0
3
2
2 2
657 , 5 100

d)
+
78 , 327
3
2
2
5 56 , 0

e)

2
56 , 0
5 75 , 93
3
2
+
48 47 6
parabole povrina

0
1 11 1
= + x a a
v

kNm
a
a
x
v
62 , 74
652 , 6
37 , 496
11
1
1
=
= =

METODA SILA
2. DIO 123
Superpozicija

M
k
= M
v
+ m
1
X
1

Reakcije superpozicija

Izraun poprenih sila - iz momentnog dijagrama

kN T T
kN T
kN T
kN T
kN T
kN T T
kN T
T
P
58 , 19
6
15 , 192 62 , 74
38 , 69 03 , 34 35 , 35
32 , 1 03 , 34 35 , 35
657 , 5
5 , 192
2
71 , 70
69 , 17 31 , 57 75
5
55 , 286
2
5 30
31 , 132 31 , 57 75
5
55 , 286
2
5 30
65 , 19
65 , 19
10
90 55 , 286
54 45
43
34
32
23
12 21
12
=
= =
= =
= = =
= + =
=
= + =
=
= =
=
=
8 7 6

METODA SILA
2. DIO 124

Izraun uzdunih sila - iz ravnotee vora

vor 1 vor 2

N
12
= -132,31kN x = 0 N
23
= T
21
= -19,65kN
y = 0 N
21
= -T
23
= -132,31kN

vor 3

N
32
= N
23
= -19,65kN, x = 0 N
32
+ T
34x
N
34x
= 0
N
34x
= -19,65+1,320,7071=-18,72kN
N
34
= -26,40kN

vor 4

x = 0 N
43x
- T
43x
+ T
45
= 0
N
43x
= -68,63 N
43
= -97,07kN
y = 0 T
43y
- N
43y
-N
45
= 0 N
45
= -117,69kN

METODA SILA
2. DIO 125

Zadatak 28:
Metodom sila odrediti M, T, N dijagrame. U proraun uzeti u obzir utjecaj momenata savijanja i
uzdunih sila na deformaciju zadanog sustava. b/h=20/40cm; E = 3,1510
7
kN/m
2

I = 0,001067m
4
EI = 33610,5kNm
2

F = 0,08m
2
EF = 2520000kN


2) X
1
= 1

METODA SILA
2. DIO 126
( )
5 , 33610
40
120
3
2
2
3 2 , 1
120
3
2
200
3
1
2
2 2 , 1
200
3
1
80
3
2
2
3 2 , 1
80
3
2
2
2 2 , 1 1
5 , 33610
8 , 4
0
5 , 33610
8 , 4
1 8 1 40 , 0 8 40 , 0
1
2 2 , 1
3
2
2
3 2 , 1
2 2 , 1
3
2
2
2 2 , 1 1
1
11
=
(
|
.
|
\
|
+
|
.
|
\
|
+
=
= + = + + |
.
|
\
|

=
EI
a
EF EI
a
v

0
1 11 1
= + x a a
v

kN
a
a
x
v
33 , 8
5 , 33610
40
11
1
1
+ =
= =

3) Izraun M
k
, T
k
, N
k
konani dijagrami

M
k
= M
v
+ m
1
X
1
superpozicija
T
k
= T
v
+ t
1
X
1
iz M
k
- koristei diferencijalne odnose (nismo raunali T
v
i t
1
)
N
k
= N
v
+ n
1
X
1
iz ravnotee vora ili superpozicija

METODA SILA
2. DIO 127
Zadatak 29:
Za prikazani statiki sustav metodom sila odrediti M, N, T dijagrame. Kod izrauna
koeficijenata fleksibilnosti uzeti u obzir samo utjecaj momenata savijanja na deformaciju
sustava. EI je konstanta po itavom sustavu.



2) X
1
= 1

METODA SILA
2. DIO 128

EI EI
a
EI EI
a
v
17708
5
2
5 , 2 250
5 5 250
2
5
5 5 , 62
3
2
5
3
2
2
5 250
5
3
2
2
5 1000 1
33 , 208
5 5 5 2 5
3
2
2
5 5 1
1
11
=
(
+ +
=
= |
.
|
\
|
+
=

0
1 11 1
= + x a a
v
M
k
= M
v
+ m
1
X
1
- superpozicija

kN
a
a
x
v
85
33 , 208
17708
11
1
1
= = =

Dijagrame poprenih sila izraunamo koristei diferencijalne odnose

Dijagrame uzdunih sila izraunali smo koristei X=0 i Y=0 za svaki vor

0 ; 15 ; 20
100 5 ; 0 ; 120
15 5 . 2 / 5 . 62 2
2
22 , 175
22 , 175 ; 85 5 . 2 / 5 , 62 2
2
22 , 175
0 22 , 175 22 , 175 ; 100
5 , 2
22 , 175 8 , 74
115
5
8 , 574
120
5
600
5
500 100
0
56 65 53 35 34 43
32 23 21 12
56 65
53 35
34 43
32 23 21 12
= = = = = =
= = = = =
= |
.
|
\
|
+ = = |
.
|
\
|
+ =
= = =

=
= = =
= =

= = = =
N N kN N N kN N N
kN f N N kN N N
kN T kN T
T kN T
kN T T
kN T T T T

METODA SILA
2. DIO 129
Zadatak 30:

Za prikazani sustav odredite M, T, N dijagrame metodom sila. U proraun uzeti u obzir samo
utjecaj momenata savijanja na deformaciju sustava. EI je konstanta po cijelom sustavu.

P = 100kN
tg =
13
8
=31,6075
tg=
5
8
=57,9946
= - = 26,3871

P
y
= Psin = 52,41kN
P
x
= Pcos = 85,166kN

1) Vanjsko optereenje postupak rjeavanja kao kod Gerberovog nosaa

A = -23,293kN D = 23,293kN
B = 75,703kN E = 0
C = 325,166kN F = 418,21kNm

METODA SILA
2. DIO 130
2) X
1
= 1

A = 0,889kN D = -0,889kN
B = -0,889kN E = -1kN
C = -1kN F = 13kNm

( )
( )
( )
48 , 38833
13 5 , 10 4 8 2 , 418
6
5
8 2 , 418 78 , 5 4 , 360 4 56 , 3 6 , 302
6
5
2 56 , 3
3
2
3
4 6 , 302
56 , 3
3
2
2
434 , 9 6 , 302
1
271 , 810 13 5 , 10 4 8
6
5
3
9 8
3
4 56 , 3
56 , 3
3
2
2
434 , 9 56 , 3 1
1
2 2 2
2 2
11
=
(
(
(
(
+ +
+ +
=
=
|
|
.
|
\
|
+ + +
=
EI
a
EI
a
v

0
1 11 1
= + x a a
v

kN
a
a
x
v
93 , 47
271 , 810
48 , 38833
11
1
1
=
= =

METODA SILA
2. DIO 131
3) Izraun M
k
, T
k
, N
k
konani dijagrami

M
k
= M
v
+ m
1
X
1
superpozicija

T
k
= T
v
+ t
1
X
1
ili

iz M
k
- koristei diferencijalne odnose

N
k
= N
v
+ n
1
X
1
ili iz ravnotee vora

METODA SILA
2. DIO 132

Zadaci za vjebu:
Zadatak 31:
Nacrtati momentni dijagrame, uzevi u proraunu samo utjecaj momenata savijanja na
deformiranje sustava. EI = 2,93510
6
kNm
2
= konstanta
q = 40kN/m, k = 600kNm, f = 30kNm, P = 120kN

a
11
= 10,981/EI

a
1v
= -1197,76/EI

X
1
= 109,676

M
k
= M
v
+ m
1
X
1
superpozicija

METODA SILA
2. DIO 133

Zadatak 32:
Nacrtati dijagram unutarnjih sila, uzevi u proraun samo utjecaj momenata savijanja na
6
kNm
2
= konstanta.

q = 30kN/m, M = 350kNm

Rjeenje:

EI
a
v
436 , 26236
1
=

EI
a
75584 , 110
11
=

kN x 889 , 236
1
=

126 , 289
METODA SILA
2. DIO 134

Zadatak 33:
Nacrtati dijagram unutarnjih sila, uzevi u proraun samo utjecaj momenata savijanja na
6
kNm
2
= konstanta

q = 45kN/m, P = 80kN

Rjeenje:

EI
a
v
7588 , 4154
1

=

EI
a
792 , 59
11
=

kN x 487 , 69
1
=

6 4
4
2
2
2
METODA SILA
2. DIO 135

2x NEODREENI SUSTAVI

Zadatak 34:
Za dva puta statiki neodreen sustav potrebno je, metodom sila, odrediti M, N, T dijagrame.
Uzdune deformacije uzeti u obzir samo za zategu.

b/h = 0,4/0,6 I = 0,0072m
4

F = 0,02x0,05 = 0,001m
2

EF = 2,110
8
kN/m
2
0,001 = 210000kN

EI = 3,1510
7
0,0072 = 226825kNm
2

osnovni sustav

Za stanje X
1
= 1

Za stanje X
2
= 1

METODA SILA
2. DIO 136

Za stanje X
i
= 0 (vanjsko optereenje)

( )
EI EI
a
EI
a
166 , 4
25 , 1 833 , 0 083 , 2
1
3 5 , 0
3
2
2
5 5 , 0
1
3
1
5 , 0
3
2
2
5 5 , 0
5 , 0
3
1
1
3
2
2
5 1 1
11
11
= + + =
=
(
+ |
.
|
\
|
+
+ |
.
|
\
|
+
=

EF EI EF EI
a
10 8 , 4 1 10 1
2 2 , 1
3
2
2
3 2 , 1
2 2 , 1
3
2
2
2 2 , 1 1
22
+ =

+
(
=

( )
EI EI
a
EI
a
6 , 1
54 , 0 16 , 0 26 , 1 933 , 0
1
5 , 0
3
1
2 , 0
3
2
2
3 2 , 1
2 , 0
3
2
2
2 2 , 1
5 , 0
3
1
8 , 0
3
2
2
3 2 , 1
1
3
1
8 , 0
3
2
2
2 2 , 1 1
12
12
= + + =
=
(
|
.
|
\
|
+
+ |
.
|
\
|
+
|
.
|
\
|
+
=

[ ]
EI EI
a
EI
a
v
desno trapez l trokut l trapez
v
480
17 , 604 83 , 645 250 33 , 199 5 , 241 5 , 247
1
275
3
1
225
3
2
2
10 5 , 0
225
3
1
275
3
2
2
10 5 , 0
150
3
1
225
3
2
2
5 5 , 0
1
3
1
8 , 0
3
2
2
2 230
5 , 0
3
1
8 , 0
3
2
2
3 230
8 , 0
3
1
5 , 0
3
2
2
3 275
1
1
) ( ) (
1
= + + + =
=
(
(
(
(
(
(
|
.
|
\
|
+
|
.
|
\
|
+
+
+ |
.
|
\
|
+
|
.
|
\
|
+
+ |
.
|
\
|
+
+ |
.
|
\
|
+
=
4 4 4 4 8 4 4 4 4 7 6 4 4 4 8 4 4 4 7 6 4 4 4 4 4 4 4 4 4 8 4 4 4 4 4 4 4 4 4 7 6

( )
EI EI
a
EI
a
v
v
1180
351 204 441 184
1
225
3
1
180
3
2
2
3 2 , 1
150
3
1
180
3
2
2
2 2 , 1
275
3
1
230
3
2
2
3 2 , 1
230
3
2
2
2 2 , 1 1
2
2
= + + + =
=
(
|
.
|
\
|
+
+ |
.
|
\
|
+
+ |
.
|
\
|
+
=

Da izbjegnemo male brojeve sve koeficijente pomnoimo sa EI

a
11
= 4,166
a
22
= 4,8+ EI
EF

10
= 4,8+10,80 = 15,60
a
12
= -1,60
a
1v
= 480
a
2v
= -1180

METODA SILA
2. DIO 137

Jednadbe kontinuiteta

0
0
2 1 22 1 21
1 2 12 1 11
= + +
= + +
v
v
a x a x a
a x a x a

( )
( ) ( )
e napoznanic dvije s jednadbe Dvije
x x
x x
1180 6 , 15 6 , 1
480 6 , 1 166 , 4
2 1
2 1
= +
= +

D = 4,166 15,6 1,6
2
= 62,4296

D
1
= -480 15,6 + 1180 1,6 = -5600

D
2
= 4,166 1180 1,6 480 = 4147,88
komp.
70 , 89
429 , 62
5600
1
1
=
= =
D
D
x ( 88,49 ) greka 1,3%
komp.
47 , 66
429 , 62
88 , 4147
2
2
= = =
D
D
x ( 65,97 ) greka 0,7%

3) Izraun M
k
, T
k
, N
k
konani dijagrami

M
k
= M
v
+ m
1
X
1
+ m
2
X
2
superpozicija

T
k
= T
v
+ t
1
X
1
+ t
2
X
2
ili

iz M
k
- koristei diferencijalne odnose

N
k
= N
v
+ n
1
X
1
+ n
2
X
2
ili iz ravnotee vora

CROSSOVA METODA
2. DIO 138
1 =
i
M
CROSSOVA METODA

Postupak statikog prorauna okvirnih konstrukcija i kontinuiranih nosaa (konstrukcije sa
sprijeenim translatornim pomacima).
Kod Crossove metode pretpostavka je da su tapni elementi apsolutno kruti.

Zadatak 35:
Za zadani sustav odredite dijagrame momenata i poprenih sila Crossovom metodom.

EI
1
= 80 kNm
2

EI
2
= 60 kNm
2

EI
3
= 40 kNm
2

vor (1) je slobodan, tj. nije vezan s
podlogom
M
1
= 0

-openiti izraz za moment na kraju tapa
ik k ik i ik
M b a Mik + + =
3 2 1 3 2 1

Postupak rjeavanja:
1. naemo momente pune upetosti
ik
M ( 0 =
i
)
2. izraunamo krutosti pojedinih tapnih elemenata
ik
a ( 1 =
i
)
3. izraunamo razdjelne koeficijente
ik
p u voru "i" (
i
A )
4. izraunamo prijenosni koeficijent
ik

ik
M tablica momenata upetosti

=
k
ik i
a A ;
ik ik
ik ik
k b
k a
2
4
=
=

1 = =
ik
i
ik
ik
p
A
a
p
5 , 0 = =
ik
ik
ik
a
b

1 =
k
M
0
3
=
=
ik
ik ik
b
k a
0 =
ik
CROSSOVA METODA
2. DIO 139

ik
M momenti pune upetosti. Izraunamo ih za konstrukciju pod djelovanjem vanjskog
optereenja uz sprijeene sve kutove zaokreta. (u naem primjeru vor (1))

ik
a krutost tapa, tj. moment u voru "i", a koji se javlja uslijed djelovanja jedininog kuta
zaokreta u voru "i" tapa ik dok je istovremeno sprijeen pomak, tj. zaokret vora "k"

ik
b moment u voru "i" uslijed djelovanja jedininog kuta zaokreta u voru "k" tapa ik dok
je istovremeno sprijeen zaokret vora "i"

ik
ik
ik
l
EI
k

ik
p razdjelni koeficijent rasporeuje momente u vor u odnosu na krutosti tapova koji
su prikljueni u tom voru.
i
ik
ik
A
a
p =

i
A suma svih krutosti tapova u voru "i"
ik
prijenosni koeficijent uslijed djelovanje jedininog kuta zaokreta 1 =
i
u voru "k"
tapa ik javlja se moment.
5 , 0 =
ik
za prizmatine tapove obostrano upete.

1 =
ik ik
a M

1 =
ik ki
b M

1 =
ik ik
a M

i i ik i
ik ki
M
ik
M M M

=

5 , 0
5 , 0
0
0

ik
M
ik
M
CROSSOVA METODA
2. DIO 140

1.) Stanje pune upetosti sprijeeni svi kutovi zaokreta na sustavu 0
1
=
- djeluje vanjsko optereenje i izraunavamo momente pune upetosti
ik
M (itamo
ik
M
potez)

-sustav se rastavlja na 3 elementa

ik
M
TABLICA MOMENATA UPETOSTI

8
2
l q
M
ik

=
; 0 =
ki
M

12
2
l q
M
ik

= ;
12
2
l q
M
ki

=

16
3 l P
M
ik

= ; 0 =
ki
M

8
l P
M
ik

=
;
8
l P
M
ki

=
CROSSOVA METODA
2. DIO 141

66 , 216
12
211 , 7
2
2
13
=
=
q
M kNm

66 , 216
12
211 , 7
2
2
31
=
=
q
M kNm

320
8
8
2
1
14
=
=
q
M kNm

560 7 80
12
= = = = l P M M
k
kNm

2.) izraunavanje krutosti pojedinih elemenata za
ik
a pojedinih elemenata za 1 =
i

3.) izraunavanje razdjelnih koeficijenata elemenata u voru s nepoznatim kutom
( ? =
i
)
ik
p i
i
A

maknemo vanjsko optereenje i gledamo to se deava zbog djelovanja jedininog kuta
zaokreta vora (1) tj. tj. ( 1
1
= )

uslijed djelovanja jedininog kuta zaokreta dolazi do deformacija i javljaju se momenti

ik
M
ki
M
ik
M
1
1
=
1
1
=
i ik ik
a M
=
i ik ik
k M
= 4
i ik ki
k M
= 2
0 =
=
k
i ik ki
b M
1 =
i
CROSSOVA METODA
2. DIO 142

ik
a moment u voru "i" na tapu ik uslijed djelovanje jedininog kuta zaokreta 1 =
i
,a
0 =
k

ik
b moment u voru "k" na tapu ik uslijed djelovanja jedininog kuta zaokreta 1 =
i
,a
0 =
k

vor (1)

641 , 16
211 , 7
60
2 2
13 13
= = = k b

4.) prijenosni koeficijent
ik
koliki dio momenta se prenosi na drugi kraj tapa
za prizmatine tapove 5 , 0 =
ik

5 , 0
4
2
=
= =
ik
ik
ik
ik
ik
k
k
a
b

0 =
ik

1 =
i
0 =
ki
M
0
3
=
= =

ki
i ik i ik ik
M
k a M
1 =
i
0
0
=
=
ik
ik
M
k
1 =
i
ik ik
ik ik
k b
k a
=
=
2
4
0
3
=
=
ik
ik ik
b
k a
1 =
i
ik
ik
ik
l
EI
K =
2825 , 63
1
= A
1 =
474 , 0
2825 , 63
30
526 , 0
2825 , 63
2825 , 33
1
14
14
1
13
13
= = =
= = =
A
a
p
A
a
p
30
8
80
3 3 3
2825 , 33
211 , 7
60
4 4 4
0
14
1
14 14
13
2
13 13
12 12
= = = =
= = = =
= =
l
EI
k a
l
EI
k a
konzola k a
CROSSOVA METODA
2. DIO 143

nacrtamo konstrukciju
na mjestu nepoznatog kuta zaokreta ucrtamo kuicu s pripadajuim razdjelnima
koeficijentima
ik
p
upiemo momente upetosti
ik
M

*1. korak 1. iteracije
"otpustimo" ukljetenje u voru (1) on se zaokree i zauzima ravnoteni poloaj
uslijed toga neuravnoteni moment M
1
=
14 13 12
M M M + + e se uravnoteiti u prikljuenim
tapovima u omjerima krutosti pojedinih tapova
pri tom uravnoteenju aljemo dio momenta na druge krajeve prikljuenih tapova

ik ki
M M = 5 , 0
a)

nakon 1. koraka iteracije provjerimo ravnoteu vora (1)

0 63 , 536 536 , 23 560
14 13 12
= + + = + + M M M

postigli smo ravnoteu i postupak zavravamo nakon 1 koraka jer imamo samo jedan
nepoznati kut zaokreta
da smo imali vie nepoznatih kutova postupak iteracije ponovili bi u drugom voru i
zatim provjerili ravnoteu.

nakon toga dolazi 2.iteracija dok se ne postigne ravnotea u svakom voru.
0
206 , 240 ) 526 , 0 ( 66 , 456
45 , 216 ) 474 , 0 ( 66 , 456
60 , 456 560 66 , 216 320
) 1 (
12
) 1 (
13
) 1 (
14
) 1 (
1
=
= =
= =
= =
M
kNm M
kNm M
kNm M
kNm M 103 , 120 206 , 240 5 , 0
) 1 (
31
= =
CROSSOVA METODA
2. DIO 144

320
8
8 40
2
1
0
=
= m
325
8
211 , 7 50
2
2
0
=
= m
kN T T
kN T
kN T
kN T
kN T
l
M M
T T
ik
ki ik
ik ik
80
7
560
3 , 225
211 , 7
76 , 336 536 , 23
2
211 , 7 50
3 , 130
211 , 7
76 , 336 536 , 23
2
211 , 7 50
1 , 227
8
457 , 536
2
8 40
9 , 92
8
457 , 536
2
8 40
21 12
31
13
41
14
0
= = =
=
+
=
=
+
=
=
=
=
=
+
=
CROSSOVA METODA
2. DIO 145
kNm 50 =
kNm 100 =
Zadatak 36:

Crossovom metodom odredite M i T dijagrame.

EI
1
= 40 kNm
2
EI
2
= 60 kNm
2
EI
3
= 30 kNm
2

nepoznati kutovi zaokreta
2
i
3

1.) izraun momenata upetosti ( 0 =
i
)

od djelovanja momenta na konzoli
kNm M 100
45
= na tapu 4 3 imamo moment
kNm M M 100
45 43
= = te na drugom kraju
kNm M M 50 5 , 0
43 34
= =

2.) koeficijenti krutosti i razdjelni koeficijenti
vor (2)

vor (3)

3.) prijenosni koeficijent 5 , 0 =

kNm
l P
M 120
16
4 160 3
16
3
21
=

=

=
kNm
l q
M 45
12
6 15
12
2 2
23
=
=
kNm
l q
M 45
12
6 15
12
2 2
32
=
=
70
2
= A
40
6
60
4 4 4
30
4
40
3 3 3
23
2
23 23
21
1
21 21
= = = =
= = = =
l
EI
k a
l
EI
k a
5714 , 0
70
40
4286 , 0
70
30
2
23
23
2
21
21
= = =
= = =
A
a
p
A
a
p
1 =
18
5
30
3 3 3
40
6
60
4 4 4
34
3
34 34
32
2
32 32
= = = =
= = = =
l
EI
k a
l
EI
k a
58
3
= A
3103 , 0
58
18
6897 , 0
58
40
3
34
34
3
32
32
= = =
= = =
A
a
p
A
a
p
1 =
CROSSOVA METODA
2. DIO 146

Postupak iteracije:

1.) Naemo momente u voru (2) i voru (3)

M
2
= 120 45 =75 kNm M
3
= 45 +50 =95 kNm

* u voru (3) je vei neuravnoteeni moment pa iteraciju zapoinjemo u voru (3)

1. korak 1. iteracije vor 3

kNm M kNm M
kNm M
76 , 32 ) 52 , 65 ( 5 , 0 52 , 65 ) 6897 , 0 ( 95
48 , 29 ) 3103 , 0 ( 95
23
5 , 0
32
34
= = = =
= =

nakon 1. koraka M
3
= 0 (45+50-65,52-29,48 = 0)

2. korak 1 .iteracije vor 2
zbrojimo sve momente u voru (2) i uravnoteimo ih ; M
2
= 120 45 - 32,76 = 42,24 kNm

kNm M kNm M
kNm M
07 , 12 ) 14 , 24 ( 5 , 0 14 , 24 ) 5714 , 0 ( 24 , 42
10 , 18 ) 4286 , 0 ( 24 , 42
32
5 , 0
23
21
= = = =
= =

nakon 2. koraka M
2
= 0 (120-45-18,10-24,14 = 0) ali u voru (3) imamo neuravnoteeni
M
3
= -12,07 kNm


kNm M
kNm M kNm M
75 , 3 ) 3103 , 0 ( 07 , 12
16 , 4 32 , 8 ) 6897 , 0 ( 07 , 12
34
23
5 , 0
32
= =
= = =

nakon 1. koraka M
3
= 0


kNm M
kNm M kNm M
78 , 1 ) 4286 , 0 ( 16 , 4
19 , 1 ) 38 , 2 ( 5 , 0 38 , 2 ) 5714 , 0 ( 16 , 4
21
32
5 , 0
23
= =
= = = =

nakon 2. koraka M
2
= 0 ali u voru (3) imamo neuravnoteeni M
3
= -1,19 kNm
CROSSOVA METODA
2. DIO 147


kNm M kNm M
kNm M
41 , 0 82 , 0 ) 6897 , 0 ( 19 , 1
37 , 0 ) 3103 , 0 ( 19 , 1
23
5 , 0
32
34
= + = =
+ = =

nakon 1. koraka M
3
= 0

2 .korak 3. iteracije vor 2

ne aljemo u vor (3) jer je mala vrijednost

nakon 2. koraka M
2
= 0 i M
3
= 0 i gotovi smo s iteracijama

! treba uoiti da u voru (4) i (5) nije dolo do promjene momenata upetosti, te su oni
jednaki poetnim momentima na konzoli.

kNm M
kN M
18 , 0 ) 4286 , 0 ( 41 , 0
23 , 0 ) 5714 , 0 ( 41 , 0
21
23
= + =
= + =
160
4
0
=
=
l p
m
5 , 67
8
2
0
=
=
l q
m
kN T T
kN T
kN T
kN T
93 , 24
93 , 24
5
100 64 , 24
68 , 65
6
64 , 24 94 , 99
2
6 15
02 , 55
4
94 , 99
2
160
34 43
34
23
12
= =
=
+
=
=
=
= =
kN T
kN T
32 , 24
6
64 , 24 94 , 99
2
6 15
98 , 104
4
94 , 99
2
160
32
21
=
=
= =
0
54 45
= = T T
CROSSOVA METODA
2. DIO 148
Zadatak 37:
Crossovom metodom odredite dijagrame M i T.

Momenti upetosti:

M
21
= 3Pl / 16 = 3 100 6 / 16 = 112.5 kNm ;

M
23
= - gl
2
/ 12 = -30 25 / 12 = -62.5 kNm

M
32
= gl
2
/ 12 = 30 25 / 12 = 62.5 kNm

M
24
= M
k
= gl
2
/ 2 = 10 25 / 2 = 125 kNm

EI je isti za sve elemente sustava

a
21
= 3k
21
= 3 EI
12
/ l
21
= 3EI / 6 = 0.5EI p
21
= - a
21
/ A
2
= 0.385
a
23
= 4k
23
= 3 EI
23
/ l
23
= 4EI / 5 = 0.8EI p
23
= - a
23
/ A
2
= 0.615
a
24
= 0k
24
= 0 EI
24
/ l
24
= 0EI / 4 = 0 p
24
= - a
24
/ A
2
= 0
A
2
= 1.3 EI = -1.00

M
2
= 112.5 + 125 - 62.5 = 175 kNm
M
21
= -0.385 * 175 = - 67.375 kNm
M
23
= -0.615 * 175 = - 107.625 kNm M
32
= 0.5 * 107.625 = -53.18 kNm
M
24
= -0 * 175 = -0 kNm

CROSSOVA METODA
2. DIO 149
Napomena: dijagrami su dobiveni kompjutorskim proraunom pa zato postoji mala razlika u
odnosu na runo proveden Crossov postupak.

Dijagram momenata M

Dijagram poprenih sila T

Napomena: stvarni oblik dijagrama poprenih sila prema konvenciji koju koristimo u
Proraunu konstrukcija dobit ete ako dijagram zrcalite oko uzdune osi pojedinih elemenata.

CROSSOVA METODA
2. DIO 150
Zadatak 38:
Crossovom metodom odredite dijagrame M i T.

a
10
= 4k
10
= 4
4
EI
= EI p
10
= -
3
1
3
=
EI
EI

a
12
= 4k
12
= 4
4
2EI
= 2EI p
12
= -
3
2
3
2
=
EI
EI

A
1
= 3 EI

a
21
= 4k
21
= 4
4
2EI
= 2EI p
10
= -
3
2
3
2
=
EI
EI

a
23
= 4k
23
= 3
3
EI
= EI p
12
= -
3
1
3
=
EI
EI

A
2
= 3 EI

kNm
ql
M 33 . 53
12
4 40
12
2 2
01
=
= =

kNm
ql
M 33 . 53
12
4 40
12
2 2
10
=
= =

kNm
l Pl
M 5 . 112
16
200 3
16
3
23
=

= =

DIJAGRAM MOMENATA (dobiven kompjutorskim proraunom)

DIJAGRAM POPRENIH SILA (dijagrame treba zrcaliti oko uzdune osi elemenata)
EI EI
EI 2
0
1
2
3
3
1
3
1
3
2
3
2
33 . 53 33 . 53 5 . 112
5 . 37
75
5 .. 0
5 . 37
53 . 60
5 .. 0
28 . 30
09 . 10
12 . 1
79 . 63
18 . 20
36 . 3
24 . 2
79 . 63
5 .. 0
09 . 10
72 . 6
7 . 19
27 . 30
5 .. 0
14 . 15
68 . 1
15 . 70
36 . 3
5 .. 0
7 . 19
5 .. 0
PRIMJERI ISPITNIH ZADATAKA
2. DIO 151
ISPITNI ZADATAK (ROK 5. 7. 2005.)
1. Odredite stupanj statike neodreenosti zadanog sustava te presijecanjem unutarnjih i
vanjskih veza nacrtati dva statiki odreena sustava. (10 bodova)
(
2. Za sustav na slici METODOM SILA odrediti dijagrame unutarnjih sila (M
K
, T
K
i N
K
). Pri
izraunu koeficijenata fleksibilnosti uzeti u obzir utjecaj SAMO momenata savijanja na
deformiranje sustava.
EI je konstantan za cijeli sustav.( 45 bodova).
Za izraunavanje koristiti zadani osnovni sustav.

zadani sustav osnovni sustav za rjeavanje
3. Za zadani trozglobni okvir grafiki odredite sile u presjeku t-t. (20 bodova)

4. Crossovom metodom odredite M i T dijagram za zadani sustav. (25 bodova)

1
X kNm
EI EI
EI 2
0 1 2 3
2. DIO 152
RJEENJA
5. srpnja 2005. godine
1. zadatak - neodreenost

3 puta neodreen
2. Zadatak METODA SILA

OSNOVNI SUSTAV ZA RJEAVANJE

EI = konstanta
ZAPAMTITE!!!!!
UVIJEK MORATE RAUNATI NA OSNOVNOM SUSTAVU KOJI JE STATIKI ODREEN,
A KONANE DIJAGRAME CRTATE NA ZADANOM, STATIKI NEODREENOM
SUSTAVU
1
X
kNm
2. DIO 153
izraun momentnog dijagram za jedinino optereenje X
1
= 1kN na zadanom OSNOVNOM
SUSTAVU

reakcije

m
1
dijagram

a
11
= 1.88/EI =
2. DIO 154
izraun momentnog dijagrama za vanjsko optereenje na zadanom OSNOVNOM
SUSTAVU

reakcije za m
v

m
V
dijagram

a
1v
=-154.26/EI X
1
= 82 kNm
76
74
156
2. DIO 155
Konane reakcije za zadani sustav (CRTAMO NA ZADANOM SUSTAVU, STATIKI
NEODREENOM)

Konani momentni dijagram M
k
(CRTAMO NA ZADANOM SUSTAVU, STATIKI
NEODREENOM)

107
43
2. DIO 156

Konani dijagram poprenih sila T
k
NEODREENOM)

Napomena: stvarni oblik dijagrama poprenih sila prema konvenciji koju koristimo u
Proraunu konstrukcija dobit ete ako dijagram zrcalite oko osi pojedinih elemenata

Konani dijagram uzdunih sila N
k
NEODREENOM)

2. DIO 157
3. Grafiki odrediti sile u presjeku t-t.

REAKCIJE

B
A
2. DIO 158
MOMENTNI DIJAGRAM
(kompletni dijagram dobiven kompjutorski, vi trebate SAMO moment u zadanom
presjeku)

M
tt
= 381 kNm (vlak s donje strane)

DIJAGRAM POPRENIH SILA
(kompletni dijagram dobiven kompjutorski, vi trebate SAMO silu u zadanom presjeku)
T
tt
= 71 kN

Dijagram uzdunih sila
(kompletni dijagram dobiven kompjutorski, vi trebate SAMO silu u zadanom presjeku)
B
tt
N
tt
T
tt
r
B
2. DIO 159
N
tt
= 93 kN
2. DIO 160
4. CROSSOVOM METODOM ODREDITE M i T DIJAGRAM

a
10
= 4k
10
= 4
4
EI
= EI p
10
= -
3
1
3
=
EI
EI

a
12
= 4k
12
= 4
4
2EI
= 2EI p
12
= -
3
2
3
2
=
EI
EI

A
1
= 3 EI

a
21
= 4k
21
= 4
4
2EI
= 2EI p
10
= -
3
2
3
2
=
EI
EI

a
23
= 4k
23
= 3
3
EI
= EI p
12
= -
3
1
3
=
EI
EI

A
2
= 3 EI
kNm
Pl
M 33 . 53
8
4 67 . 106
8
01
=
= = kNm
Pl
M 33 . 53
8
4 67 . 106
8
10
=
= =
kNm
ql
M 5 . 112
8
3 100
8
2 2
23
=
= =

DIJAGRAM MOMENATA (dobiven kompjutorskim proraunom)

DIJAGRAM POPRENIH SILA (dijagrame treba zrcaliti oko uzdune osi elemenata)

EI EI EI 2
0
1
2
3
3
1
3
1
3
2
3
2
33 . 53 33 . 53 5 . 112
5 . 37
75
5 .. 0
5 . 37
53 . 60
5 .. 0
28 . 30
09 . 10
12 . 1
79 . 63
18 . 20
36 . 3
24 . 2
79 . 63
5 .. 0
09 . 10
72 . 6
7 . 19
27 . 30
5 .. 0
14 . 15
68 . 1
15 . 70
36 . 3
5 .. 0
7 . 19
5 .. 0
LITERATURA
2. DIO 161
Literatura:

1. D. Bazjanac: NAUKA O VRSTOI Tehnika knjiga Zagreb 1973. god.
2. H. Werner: TEHNIKA MEHANIKA (skripta) Zagreb 1986. GOD.
3. V. Simovi: GRAEVNA STATIKA I.Graevinski institut Zagreb 1988. god.
4. A. Kirienko: TEHNIKA MEHANIKA I. DIO STATIKA Graevinski institut Zagreb
1990. god.
5. V. imi: OTPORNOST MATERIJALA I. kolska knjiga, Zagreb, 1992. god.
6. M. Aneli: STATIKA NEODREENIH TAPNIH KONSTRUKCIJA, Drutvo hrvatskih
graevinskih konstruktora, Zagreb, 1993. god.
7. V. Simovi: LEKSIKON GRAEVINARSTVA Masmedia Zagreb 2002. god.

Statika Konstrukcija-Skripta

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Statika Konstrukcija-Skripta

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TEHNIKO VELEUILITE U ZAGREBU

NOSIVI KONSTRUKTIVNI SUSTAVI - NOSAI

You might also like