!" I I !!

Medi-Sfeer 442 30 april 2014 Medi-Sfeer 442 30 april 2014

A
fghanistan mag dan wel het
nieuws niet zo vaak meer halen,
het lijdt nog altijd onder de oorlog
die in 2001 begon. Drie jaar geleden richt-
te Artsen Zonder Grenzen een chirurgisch
centrum op in Kunduz, hoofdstad van de
gelijknamige provincie in het noorden van
het land, en nog elke dag worden daar
traumaslachtoffers van geweerschoten en
bomontplofngen binnengebracht voor
spoedmedische hulp. Buiten het vizier van
de internationale media
Van begin augustus tot begin oktober 2013
was onze landgenoot Marc Goossens, ortho-
pedisch chirurg in het AZ Maria Middelares
in Gent, aan de slag in het traumacentrum
in Kunduz. In tegenstelling tot hier bij ons
kreeg hij er geen nette wonden en afgelijnde
breuken op de operatietafel, maar kapot-
geschoten ledematen en rottend vlees. Van
volwassenen, maar ook van kinderen. Het
kan hard klinken, maar na een tijdje sta je
minder stil bij al die ellende en dat leed. Al
went zinloos geweld tegen kinderen nooit,
getuigt hij. Elke dag opnieuw word je ge-
confronteerd met de rauwe realiteit van de
oorlog. Veel tijd om je af te vragen waarom
mensen zoiets doen, heb je evenwel niet.
Door het vele werk geraak je in een ow. Als
ik nu naar de fotos van een aantal casussen
kijk, heb ik het dan ook emotioneel veel las-
tiger dan toen ter plaatse.
Die gexeerde werklust was geen over-
bodige luxe. In een gebied zoals Kunduz
verblijven de artsen van AZG meestal
niet langer dan enkele maanden. Nor-
maal gezien is er een overlapperiode van
een week, waarbij de vertrekkende arts de
nieuwkomer wegwijs maakt in het zieken-
huis en in het zorgproces. Maar doordat
zijn voorganger er voortijdig de brui gaf,
vertrok dr. Goossens vroeger dan gepland
naar Afghanistan en kon hij niet rekenen
op de inloopperiode onder begeleiding
van een andere expat-chirurg.
Dat chirurgen hun missie niet afmaken, is
niet ongewoon, weet Goossens. Het be-
schikbare materiaal ostheosynthesema-
teriaal, verbanden, geneesmiddelen, is
doorgaans prima, maar qua ondersteuning
kan het logischerwijs een pak beter. Terwijl
ik bij operaties in Belgi kan rekenen op de
assistentie van twee of zelfs drie verpleeg-
sters, moest ik het in Kunduz al die tijd
rooien met n verpleegkundige aan mijn
zijde. Reken daar nog bij dat je geen ge-
wone patinten maar oorlogsslachtoffers
voor je neus krijgt, en je begrijpt dat niet
elke arts hiervoor geschikt is. Wie denkt dat
hij zich volledig kan voorbereiden op zon
situatie, heeft het bij het verkeerde eind.
Out of the box
Terwijl ik in het traumacentrum werkte,
waren we in het totaal met vier expat-spe-
cialisten een anesthesist, een spoedarts,
een algemeen chirurg en mezelf aange-
vuld met een zestal lokale Afghaanse colle-
gas. Die laatsten hadden een min of meer
degelijke opleiding achter de rug, maar we
moesten hen toch vaak nieuwe zaken bij-
leren. Gelukkig waren ze gemotiveerd en
leergierig, gaat hij verder. Als expat moet
je trouwens zelf ook anders gaan denken,
out of he box. Terwijl velen van ons in eigen
land bezig zijn met gespecialiseerde mate-
rie, draait het daar terug om de essentie:
hoe kan je die jongen zijn been redden,
moet die man zijn arm geamputeerd wor-
den of kunnen we er nog een deel van be-
houden, Om te redden wat er te redden
valt, moet je improviseren.
In het ziekenhuis is alles gratis voor de
patinten: de zorgverlening, maar ook het
eten en het verblijf. Marc Goossens: Voor
de burgers is zoiets aanlokkelijk, maar het
is niet de bedoeling dat mensen er zomaar
komen aankloppen voor zorg. De kliniek is
speciaal opgericht voor slachtoffers van
bomaanslagen, geweerschoten en ver-
keersongelukken. Aan de ingang vindt dan
ook een triage plaats en patinten die niet
op de juiste plaats zijn, worden doorge-
stuurd naar een nationaal ziekenhuis.
Strenge beveiliging
Als hij niet aan het werk was, verbleef dr.
Goossens samen met de andere expats in
een compound, een omheinde leefge-
meenschap, op zowat drie kilometer van
het ziekenhuis. We deelden de compound
met vijftien expats naast chirurgen ook
nog verpleegsters en mensen die zich be-
zighielden met de logistiek en lokale
mensen, die instonden voor het huishou-
den, blikt hij terug. Zelf had ik een kleine
kamer, die ik mijn kartonnen doos noem-
de. Er was net genoeg plaats voor een
eenpersoonsbed en een tafel. Maar meer
had ik ook niet nodig. Ik was daar om te
werken, om de mensen te helpen. Slapen
deed ik dan ook niet veel, en zomaar op
mijn kamer zitten al helemaal niet.
De compound wordt permanent streng
bewaakt. Zomaar door de ijzeren toe-
gangspoort rijden, is onmogelijk. Je kan
niet binnen of buiten zonder eerst de ge-
gevens van alle inzittenden via de radio
door te geven aan de centrale, zowel daar
ter plaatse als in het ziekenhuis. En altijd
als iemand richting kliniek vertrekt, moet
er een tweede expat mee. Alleen reizen is
uit den boze. De eerste dagen voelde dat
misschien wat vreemd aan, maar na een
week wordt dat routine en sta je er niet
langer bij stil.
Ook het gebouw zelf is sterk verstevigd.
Elk terras is afgeschermd, zodat sluipschut-
ters niet kunnen zien of iemand buiten
zit. Er is een bunker aanwezig met genoeg
M
S
8
5
0
7
N
Met AZG in Afghanistan:
De rauwe realiteit van de oorlog
Orthopedisch chirurg Marc Goossens is gespecialiseerd
in handchirurgie en in prothesechirurgie van het heup- en
kniegewricht. Al jaren is hij aan de slag in het Gentse AZ
Maria Middelares, en van 1994 tot en met 2010 was hij ook
bondsarts van de Rode Duivels. In het Afghaanse Kunduz kwam
hij evenwel in aanraking met een ander soort geneeskunde. In
het traumacentrum van Artsen Zonder Grenzen verzorgde hij
twee maanden lang slachtoffers van de oorlog. Oud en jong.
!"#$"%&'(")*&
Biking Doctors etsen voor het goede doel
Dr. Marc Goossens zet mee zijn schouders onder ons Tour for Life-team
de Biking Doctors, een groep lezers die van 30 augustus tot en met 6 sep-
tember van het Italiaanse Alpendorpje Bardonecchia tot op de Muur van
Geraardsbergen etsen, goed voor 1.300 kilometer en 20.000 hoogtemeters
(lees ook Medi-Sfeer 433). Hoe AZG daarmee geholpen is? De deelnemers
aan Tour for Life engageren zich niet alleen om kilometers te maken, maar
ook om in de voorbereiding op de tocht zoveel mogelijk fondsen voor de
organisatie op te halen.
Vorig jaar slaagden de bijna 90 etsers erin om samen meer dan 215.000
euro op te halen. Dat extrasportieve exploot dit jaar herhalen laat staan
overtreffen wordt niet eenvoudig. Maar ons team zal daar in elk geval
alles aan doen. En daar kunnen jullie ons bij helpen. Steunen is eenvoudig:
surf naar www.tourforlife.be/bikingdoctors, klik op Sponsor en volg de in-
structies. Wie 40 of meer stort, heeft recht op een belastingvermindering
van 45%.
Ook bedrijven kunnen ons team sponsoren, en wel in ruil voor publiciteit op
onze wielertenues, vermelding in onze krant en op onze digitale kanalen,
Wie interesse heeft om zijn naam en/of logo aan ons team team te verbin-
den, kan contact opnemen via t.ruysschaert@rmnet.be.
Marc Goossens: Als ik nu naar de fotos van een aantal casussen kijk,
heb ik het emotioneel veel lastiger dan toen ter plaatse.
voorraad voor zes weken, voor het geval er
een bomaanslag plaatsvindt. En er worden
nog voortdurend extra veiligheidsvoorzie-
ningen bijgebouwd, vervolgt de Gentse
arts. Toch heb ik me, raar maar waar, nooit
onveilig gevoeld. Soms dacht ik zelfs: is dit
wel allemaal nodig? Maar het is natuurlijk
logisch dat AZG liever op safe speelt.
Lokale gewoontes
De eerste missie met AZG was het niet
voor gewezen bondsarts van de Rode Dui-
vels. Zowat dertig jaar geleden trok hij al
tweemaal naar Rwanda, vlak nadat hij was
afgestudeerd. Maar ditmaal was het toch
anders, vergelijkt hij de twee situaties.
Voor het eerst werd ik geconfronteerd
met de impact die de islam heeft op het
dagelijkse leven van een hele bevolking. Zo
maakte ik nog de laatste week van de ra-
madan mee. Ook de expats vastten mee in
die periode, al mochten we wel zondigen
uit het zicht, bijvoorbeeld in de compound.
En dat was nodig. Als je een hele dag druk
in de weer bent, moet je op een bepaald
moment wel eten en drinken.
Wat ons werk nog sterk benvloedde, is
het feit dat amputaties in principe verbo-
den zijn voor Allah. Wilden we amputeren,
dan hadden we naast de toestemming van
de patint ook het at van zijn of haar
begeleider nodig. En dat zorgde af en toe
voor problemen. Niet zelden trokken pa-
tinten naar Pakistan in de hoop daar een
andere oplossing te vinden. Pakistaanse
ziekenhuizen hebben een goede reputatie,
maar daar kunnen ze niet meer dan wij. Als
amputeren volgens ons de laatste moge-
lijkheid was om het leven van de patint te
redden, dan was dat daar ook het geval
Andere voorbeelden? Vrouwelijke expats
zijn verplicht om een hoofddoek te dra-
gen, mannen en vrouwen moeten in aparte
ruimtes verblijven en mogen zelfs geen auto
delen, alcohol is verboden, er wordt niet
gewerkt op vrijdag,, aldus Goossens. Al
die gewoontes en rituelen respecteerde ik,
maar met het schrijnende gebrek aan de en-
titeit van de vrouw had ik wel moeite. Om
maar iets te zeggen: sommige Afghaanse
verpleegsters die in het OK werken, vertel-
len aan de buitenwereld dat ze een andere
functie hebben, bijvoorbeeld in de admi-
nistratie. Waarom? Omdat ze daar naakte
mannen zien, en dat is verboden. We zagen
trouwens amper vrouwelijke patinten bin-
nenkomen. En dat was waarschijnlijk omdat
niemand ze binnenbracht, niet omdat ze
minder vaak traumaletsels opliepen
Dankbaarheid en respect
Toch is het een onvergetelijke ervaring ge-
worden, vindt dr. Goossens. Voor het geld
moet je zoiets uiteraard niet doen. Artsen
die voor AZG naar het buitenland vertrek-
ken, krijgen een onkostenvergoeding van
ongeveer 1.000 euro per maand. Ter plekke
krijgen ze ook een dagvergoeding, de per
diem, die net volstaat om de kosten voor
voeding te dekken, is hij openhartig. Maar
de waardering die je van de mensen krijgt,
is van onschatbare waarde. Iedereen is ons
enorm dankbaar voor wat we doen, zowel
de patinten en hun familie als de lokale
artsen en het ziekenhuispersoneel. En eens
je terug in eigen land bent, merk je dat ook
jouw eigen patinten die inspanningen
voor AZG enorm op prijs stellen.
Tijs Ruysschaert
!"#$"%&'(")*&
GSK_AVAMYS_PUB_FR_NL_A4_02.14.indd 1 11/03/14 13:08
In en rond de compund gelden er
strenge veiligheidsmaatregelen.
10 I I 11
Medi-Sfeer 442 30 april 2014 Medi-Sfeer 442 30 april 2014
A
fghanistan mag dan wel het
nieuws niet zo vaak meer halen,
het lijdt nog altijd onder de oorlog
die in 2001 begon. Drie jaar geleden richt-
te Artsen Zonder Grenzen een chirurgisch
centrum op in Kunduz, hoofdstad van de
gelijknamige provincie in het noorden van
het land, en nog elke dag worden daar
traumaslachtoffers van geweerschoten en
bomontplofngen binnengebracht voor
spoedmedische hulp. Buiten het vizier van
de internationale media
Van begin augustus tot begin oktober 2013
was onze landgenoot Marc Goossens, ortho-
pedisch chirurg in het AZ Maria Middelares
in Gent, aan de slag in het traumacentrum
in Kunduz. In tegenstelling tot hier bij ons
kreeg hij er geen nette wonden en afgelijnde
breuken op de operatietafel, maar kapot-
geschoten ledematen en rottend vlees. Van
volwassenen, maar ook van kinderen. Het
kan hard klinken, maar na een tijdje sta je
minder stil bij al die ellende en dat leed. Al
went zinloos geweld tegen kinderen nooit,
getuigt hij. Elke dag opnieuw word je ge-
confronteerd met de rauwe realiteit van de
oorlog. Veel tijd om je af te vragen waarom
mensen zoiets doen, heb je evenwel niet.
Door het vele werk geraak je in een ow. Als
ik nu naar de fotos van een aantal casussen
kijk, heb ik het dan ook emotioneel veel las-
tiger dan toen ter plaatse.
Die gexeerde werklust was geen over-
bodige luxe. In een gebied zoals Kunduz
verblijven de artsen van AZG meestal
niet langer dan enkele maanden. Nor-
maal gezien is er een overlapperiode van
een week, waarbij de vertrekkende arts de
nieuwkomer wegwijs maakt in het zieken-
huis en in het zorgproces. Maar doordat
zijn voorganger er voortijdig de brui gaf,
vertrok dr. Goossens vroeger dan gepland
naar Afghanistan en kon hij niet rekenen
op de inloopperiode onder begeleiding
van een andere expat-chirurg.
Dat chirurgen hun missie niet afmaken, is
niet ongewoon, weet Goossens. Het be-
schikbare materiaal ostheosynthesema-
teriaal, verbanden, geneesmiddelen, is
doorgaans prima, maar qua ondersteuning
kan het logischerwijs een pak beter. Terwijl
ik bij operaties in Belgi kan rekenen op de
assistentie van twee of zelfs drie verpleeg-
sters, moest ik het in Kunduz al die tijd
rooien met n verpleegkundige aan mijn
zijde. Reken daar nog bij dat je geen ge-
wone patinten maar oorlogsslachtoffers
voor je neus krijgt, en je begrijpt dat niet
elke arts hiervoor geschikt is. Wie denkt dat
hij zich volledig kan voorbereiden op zon
situatie, heeft het bij het verkeerde eind.
Out of the box
Terwijl ik in het traumacentrum werkte,
waren we in het totaal met vier expat-spe-
cialisten een anesthesist, een spoedarts,
een algemeen chirurg en mezelf aange-
vuld met een zestal lokale Afghaanse colle-
gas. Die laatsten hadden een min of meer
degelijke opleiding achter de rug, maar we
moesten hen toch vaak nieuwe zaken bij-
leren. Gelukkig waren ze gemotiveerd en
leergierig, gaat hij verder. Als expat moet
je trouwens zelf ook anders gaan denken,
out of he box. Terwijl velen van ons in eigen
land bezig zijn met gespecialiseerde mate-
rie, draait het daar terug om de essentie:
hoe kan je die jongen zijn been redden,
moet die man zijn arm geamputeerd wor-
den of kunnen we er nog een deel van be-
houden, Om te redden wat er te redden
valt, moet je improviseren.
In het ziekenhuis is alles gratis voor de
patinten: de zorgverlening, maar ook het
eten en het verblijf. Marc Goossens: Voor
de burgers is zoiets aanlokkelijk, maar het
is niet de bedoeling dat mensen er zomaar
komen aankloppen voor zorg. De kliniek is
speciaal opgericht voor slachtoffers van
bomaanslagen, geweerschoten en ver-
keersongelukken. Aan de ingang vindt dan
ook een triage plaats en patinten die niet
op de juiste plaats zijn, worden doorge-
stuurd naar een nationaal ziekenhuis.
Strenge beveiliging
Als hij niet aan het werk was, verbleef dr.
Goossens samen met de andere expats in
een compound, een omheinde leefge-
meenschap, op zowat drie kilometer van
het ziekenhuis. We deelden de compound
met vijftien expats naast chirurgen ook
nog verpleegsters en mensen die zich be-
zighielden met de logistiek en lokale
mensen, die instonden voor het huishou-
den, blikt hij terug. Zelf had ik een kleine
kamer, die ik mijn kartonnen doos noem-
de. Er was net genoeg plaats voor een
eenpersoonsbed en een tafel. Maar meer
had ik ook niet nodig. Ik was daar om te
werken, om de mensen te helpen. Slapen
deed ik dan ook niet veel, en zomaar op
mijn kamer zitten al helemaal niet.
De compound wordt permanent streng
bewaakt. Zomaar door de ijzeren toe-
gangspoort rijden, is onmogelijk. Je kan
niet binnen of buiten zonder eerst de ge-
gevens van alle inzittenden via de radio
door te geven aan de centrale, zowel daar
ter plaatse als in het ziekenhuis. En altijd
als iemand richting kliniek vertrekt, moet
er een tweede expat mee. Alleen reizen is
uit den boze. De eerste dagen voelde dat
misschien wat vreemd aan, maar na een
week wordt dat routine en sta je er niet
langer bij stil.
Ook het gebouw zelf is sterk verstevigd.
Elk terras is afgeschermd, zodat sluipschut-
ters niet kunnen zien of iemand buiten
zit. Er is een bunker aanwezig met genoeg
M
S
8
5
0
7
N
Met AZG in Afghanistan:
De rauwe realiteit van de oorlog
Orthopedisch chirurg Marc Goossens is gespecialiseerd
in handchirurgie en in prothesechirurgie van het heup- en
kniegewricht. Al jaren is hij aan de slag in het Gentse AZ
Maria Middelares, en van 1994 tot en met 2010 was hij ook
bondsarts van de Rode Duivels. In het Afghaanse Kunduz kwam
hij evenwel in aanraking met een ander soort geneeskunde. In
het traumacentrum van Artsen Zonder Grenzen verzorgde hij
twee maanden lang slachtoffers van de oorlog. Oud en jong.
BEROEPSNIEUWS
Biking Doctors etsen voor het goede doel
Dr. Marc Goossens zet mee zijn schouders onder ons Tour for Life-team
de Biking Doctors, een groep lezers die van 30 augustus tot en met 6 sep-
tember van het Italiaanse Alpendorpje Bardonecchia tot op de Muur van
Geraardsbergen etsen, goed voor 1.300 kilometer en 20.000 hoogtemeters
(lees ook Medi-Sfeer 433). Hoe AZG daarmee geholpen is? De deelnemers
aan Tour for Life engageren zich niet alleen om kilometers te maken, maar
ook om in de voorbereiding op de tocht zoveel mogelijk fondsen voor de
organisatie op te halen.
Vorig jaar slaagden de bijna 90 etsers erin om samen meer dan 215.000
euro op te halen. Dat extrasportieve exploot dit jaar herhalen laat staan
overtreffen wordt niet eenvoudig. Maar ons team zal daar in elk geval
alles aan doen. En daar kunnen jullie ons bij helpen. Steunen is eenvoudig:
surf naar www.tourforlife.be/bikingdoctors, klik op Sponsor en volg de in-
structies. Wie e40 of meer stort, heeft recht op een belastingvermindering
van 45%.
Ook bedrijven kunnen ons team sponsoren, en wel in ruil voor publiciteit op
onze wielertenues, vermelding in onze krant en op onze digitale kanalen,
Wie interesse heeft om zijn naam en/of logo aan ons team team te verbin-
den, kan contact opnemen via t.ruysschaert@rmnet.be.
Marc Goossens: Als ik nu naar de fotos van een aantal casussen kijk,
heb ik het emotioneel veel lastiger dan toen ter plaatse.
voorraad voor zes weken, voor het geval er
een bomaanslag plaatsvindt. En er worden
nog voortdurend extra veiligheidsvoorzie-
ningen bijgebouwd, vervolgt de Gentse
arts. Toch heb ik me, raar maar waar, nooit
onveilig gevoeld. Soms dacht ik zelfs: is dit
wel allemaal nodig? Maar het is natuurlijk
logisch dat AZG liever op safe speelt.
Lokale gewoontes
De eerste missie met AZG was het niet
voor gewezen bondsarts van de Rode Dui-
vels. Zowat dertig jaar geleden trok hij al
tweemaal naar Rwanda, vlak nadat hij was
afgestudeerd. Maar ditmaal was het toch
anders, vergelijkt hij de twee situaties.
Voor het eerst werd ik geconfronteerd
met de impact die de islam heeft op het
dagelijkse leven van een hele bevolking. Zo
maakte ik nog de laatste week van de ra-
madan mee. Ook de expats vastten mee in
die periode, al mochten we wel zondigen
uit het zicht, bijvoorbeeld in de compound.
En dat was nodig. Als je een hele dag druk
in de weer bent, moet je op een bepaald
moment wel eten en drinken.
Wat ons werk nog sterk benvloedde, is
het feit dat amputaties in principe verbo-
den zijn voor Allah. Wilden we amputeren,
dan hadden we naast de toestemming van
de patint ook het at van zijn of haar
begeleider nodig. En dat zorgde af en toe
voor problemen. Niet zelden trokken pa-
tinten naar Pakistan in de hoop daar een
andere oplossing te vinden. Pakistaanse
ziekenhuizen hebben een goede reputatie,
maar daar kunnen ze niet meer dan wij. Als
amputeren volgens ons de laatste moge-
lijkheid was om het leven van de patint te
redden, dan was dat daar ook het geval
Andere voorbeelden? Vrouwelijke expats
zijn verplicht om een hoofddoek te dra-
gen, mannen en vrouwen moeten in aparte
ruimtes verblijven en mogen zelfs geen auto
delen, alcohol is verboden, er wordt niet
gewerkt op vrijdag,, aldus Goossens. Al
die gewoontes en rituelen respecteerde ik,
maar met het schrijnende gebrek aan de en-
titeit van de vrouw had ik wel moeite. Om
maar iets te zeggen: sommige Afghaanse
verpleegsters die in het OK werken, vertel-
len aan de buitenwereld dat ze een andere
functie hebben, bijvoorbeeld in de admi-
nistratie. Waarom? Omdat ze daar naakte
mannen zien, en dat is verboden. We zagen
trouwens amper vrouwelijke patinten bin-
nenkomen. En dat was waarschijnlijk omdat
niemand ze binnenbracht, niet omdat ze
minder vaak traumaletsels opliepen
Dankbaarheid en respect
Toch is het een onvergetelijke ervaring ge-
worden, vindt dr. Goossens. Voor het geld
moet je zoiets uiteraard niet doen. Artsen
die voor AZG naar het buitenland vertrek-
ken, krijgen een onkostenvergoeding van
ongeveer 1.000 euro per maand. Ter plekke
krijgen ze ook een dagvergoeding, de per
diem, die net volstaat om de kosten voor
voeding te dekken, is hij openhartig. Maar
de waardering die je van de mensen krijgt,
is van onschatbare waarde. Iedereen is ons
enorm dankbaar voor wat we doen, zowel
de patinten en hun familie als de lokale
artsen en het ziekenhuispersoneel. En eens
je terug in eigen land bent, merk je dat ook
jouw eigen patinten die inspanningen
voor AZG enorm op prijs stellen.
Tijs Ruysschaert
BEROEPSNIEUWS
GSK_AVAMYS_PUB_FR_NL_A4_02.14.indd 1 11/03/14 13:08
In en rond de compund gelden er
strenge veiligheidsmaatregelen.