BENTUK KATA

Perkataan dalam bahasa Melayu dapat dijeniskan kepada empat bentuk, iaitu (a)
kata tunggal, (b) kata terbitan, (c) kata majmuk dan (d) kata ganda seperti berikut:
Rajah 1: Peta Konsep Bentuk Kata
1) Kata tunggal
Kata tunggal merupakan kata yang tidak menerima apa-apa imbuhan. Kata tunggal
terbahagi kepada tiga jenis iaitu:
Kata tunggal yang merupakan unit bebas dan dapat berdiri sendiri sebagai
satu ayat contohnya "saya" dan "duduk".
Kata tugas (tidak dapat berdiri sendiri tetapi memerlukan sekurang-kurangnya
satu unit bebas untuk melaksanakan tugas nahunya) misalnya "ke ohor".
!kronim (perkataan yang diterbitkan melalui proses penggabungan singkatan
beberapa perkataan dan membentuk satu perkataan yang utuh) seperti
"pa"agam" dan "Mara".
2) Kata terbitan
Kata terbitan merupakan kata dasar yang menerima imbuhan. #mbuhan dalam
bahasa Melayu dibahagikan kepada empat iaitu:
imbuhan a"alan, contohnya a"alan men- : mendukung (men- $ dukung).
imbuhan akhiran, contohnya akhiran -an : makanan (makan $ -an).
imbuhan apitan, contohnya per-...-an : pertunjukan (per- $ tunjuk $ -an).
imbuhan sisipan, contohnya -em- : gemuruh (g $ em $ uruh).
3) Kata majmuk
Kata majmuk ialah bentuk kata yang "ujud apabila dua atau lebih kata dasar
dirangkaikan menjadi satu kesatuan yang memba"a makna tertentu. Kata majmuk
ditulis dalam dua bentuk iaitu:
ditulis secara bercantum : tanggungjawab, apabila dan dukacita.
ditulis secara terpisah : guru besar, mata pelajaran, dan kaki bangku
(simpulan bahasa).
4) Kata ganda
Kata ganda ialah bentuk kata yang dihasilkan dengan menggandakan atau
mengulangi kata dasar sama ada secara keseluruhan atau bahagian-bahagian
tertentu, dan dengan atau tanpa imbuhan misalnya:
kata ganda penuh : labah-labah, kumpulan-kumpulan.
kata ganda separa : lelaki, jejentik, pepohon.
kata ganda terbitan : berkali-kali, setinggi-tinggi.
kata ganda berirama : gotong-royong, kuih muih, gilang-gemilang.

PENGGOLONGAN KATA
KATA NAA
Kata nama terbahagi kepada % golongan, iaitu:
i) Kata Nama K!a"
ii) Kata Nama Am
iii) Kata Ganti Nama

Kata Nama K!a"
Kata &ama Khas merujuk kepada nama ruang, binatang, tempat dan benda
secara khusus.
Menurut 'atabahasa (e"an )disi *aharu (Nik Safiah Karim et. al : 2004 :
!", kata nama khas ialah kata nama yang merujuk nama sesuatu benda
yang khusus dan ejaannya berpangkalkan huru+ besar.
Kata nama khas terbahagi kepada dua kumpulan, iaitu nama k!a" !idu# dan
kata nama k!a" tak !idu#. (Nik Safiah Karim et al : 2004 : !".
Rajah 2: Peta Konsep Penggolongan Kata Nama Khas
Kata Nama Am
Kata &ama !m ialah perkataan yang merujuk kepada benda-benda atau
perkara-perkara yang umum si+atnya (Nik Safiah Karim et al: 2004 : #".
Menurut 'atabahasa (e"an )disi *aharu, kata nama am dapat dibahagikan
kepada dua jenis dan kemudian dibahagikan pula kepada beberapa pecahan
kecil.
Rajah 3: Peta Konsep Penggolongan Kata Nama Am
Kata Ganti Nama
Menurut 'atabahasa (e"an )disi *aharu, Kata ganti nama dibahagikan
kepada dua sub-golongan kecil, iaitu kata ganti nama tunjuk dan kata ganti
nama diri (Nik Safiah Karim et. al : 2004 : ".
i) Kata Ganti Nama Tunjuk$ Kata ganti nama tunjuk ialah perkataan yang
menjadi pengganti pada kata nama dan mendukung maksud menunjukkan
benda atau perkara yang dirujukkan itu (Nik Safiah Karim, $%% : !4". !da
dua kata ganti nama tunjuk iaitu ini untuk menunjukkan pada yang dekat dan
itu untuk menunjukkan ada yang jauh.
ii) Kata Ganti Nama$ ,anti nama diri pula dibahagikan kepada ganti nama
diri %rang dan ganti nama diri tan&a. ,anti nama diri orang terdiri daripada
ganti nama diri %rang #ertama' ganti nama diri %rang kedua dan ganti
nama diri %rang ketiga( (Nik Safiah Karim, et al : $%% : !&".
Rajah 4: Peta Konsep Penggolongan Kata Ganti Nama
))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))
KATA KE*+A
Kata kerja menyatakan perbuatan. Menurut 'atabahasa (e"an )disi *aharu (&ik
-a+iah Karim et. al : .//0 : 1%2), kata kerja sebagai satu golongan kata boleh
dibahagikan kepada dua kumpulan utama, iaitu:
i) Kata kerja transiti+
ii) Kata kerja tak transiti+
Rajah 5: Peta Konsep Penggolongan Kata Kerja
Kata Kerja Tran"iti,
Menurut Menurut 'atabahasa (e"an )disi *aharu, kata kerja transiti+ ialah kata
kerja yang mengandungi objek yang terdiri daripada +rasa nama untuk
melengkapkan maksudnya (&ik -a+iah Karim et. al: .//0 : 10%)
-ubjek Kata Kerja 'ransiti+ 3bjek
1. #bu memasak kari ayam
.. !hmad menendang bola
4ontoh:
1. )mak memasak (kata kerja transiti+) kari ayam (objek)
.. Kakak membelikan (kata kerja transiti+) Kartini kamus.
Kata Kerja Tak Tran"iti,
Kata kerja yang tidak mengambil apa-apa objek. Menurut 'atabahasa (e"an )disi
*aharu, kata kerja tak transiti+ ialah kata kerja yang tidak memerlukan penyambut
atau objek sesudahnya. (&ik -a+iah Karim et. al: .//0 : 2/). Menurut 'atabahasa
(e"an )disi *aharu (&ik -a+iah Karim et. al: .//0 : 10/), kata kerja tak transiti+
dapat dibahagikan kepada dua subgolongan, iaitu:
i) Kata kerja tak transiti+ tanpa pelengkap
ii) Kata kerja tak transiti+ berpelengkap
4ontoh:
1. Murid-murid berbaris (kata kerja tak transiti+) di padang sekolah
.. Pasukan hoki berlatih (kata kerja tak transiti+) setiap petang.
Kata Kerja Tak Tran"iti, Ber#elengka#
Kata kerja tak transiti+ berpelengkap ialah kata kerja yang mesti diikuti oleh
pelengkap untuk menyempurnakan maksud ayat (&ik -a+iah Karim et. al: .//0 :
101)
-ubjek Kata Kerja 'ak 'ransiti+ *erpelengkap Pelengkap
1. Mereka bermain bola di padang
.. !5li tinggal di Pahang
Kata Kerja Tak Tran"iti, Tan#a Pelengka#
Kata Kerja tak transiti+ tanpa pelengkap ialah kata kerja yang boleh berdiri sendiri
tanpa
objek atau penyambut. (&ik -a+iah Karim et. al: .//0 : 10/)
-ubjek Kata Kerja 'ak 'ransiti+ 'anpa Pelengkap Keterangan
1. Mereka makan di 6estoran -ahur
.. (ia membeli-belah di -ingapura
))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))
KATA A-+EKT./
Kata adjekti+ menerangkan "i,at atau keadaan bagi suatu kata nama atau +rasa nama.
Kata adjekti+ disertai dengan kata keterangan amat, paling dan sangat.
Menurut 'atabahasa (e"an )disi *aharu, kata adjekti+ dapat dibahagikan kepada sekurang-
kurangnya sembilan kumpulan berdasarkan makna perkataannya, iaitu:
Rajah 6: Peta Konsep enis!jenis Kata A"jekti#
Kata Adjekti, ak"ud 0%nt%!
1. Kata !djekti+ 1i,at 7
Keadaan
Menerangkan si+at atau keadaan 4erdik, bijak, cantik, rajin.
.. Kata !djekti+
2arna
Menerangkan "arna
*iru, merah, kuning, hijau,
putih
%. Kata !djekti+
Ukuran
Menerangkan ukuran
'ebal, nipis, tinggi,
rendah, panjang, pendek.
0. Kata !djekti+
Bentuk.
Menerangkan bentuk atau rupa. *ulat, bujur
8. Kata !djekti+ Menerangkan konsep masa *aru, lambat, lama, le"at,
2aktu( silam.
9. Kata !djekti+
+arak
Menerangkan konsep ruang antara
dua benda atau keadaan.
auh, dekat.
:. Kata !djekti+
0ara
Menerangkan keadaan kelakuan
atau ragam.
Pantas, perlahan, jarang.
;. Kata !djekti+
Pera"aan
Menerangkan konsep perasaan.
Pemalu, ragu-ragu, rindu,
sayang.
2. Kata !djekti+
Pan3aindera(
Menerangkan konsep rasa,
pandang, dengar, bau dan sentuh.
*ising, "angi, kasar,
masam, pahit, manis, licin.
Perbandingan -alam /ra"a Adjekti,
Perkataan yang digunakan dalam perbandingan +rasa adjekti+ adalah seperti, se,
lebih, paling, ibarat dan laksana.
4ontoh ayat:
1. !mira #andai.
.. !mira #andai "e#erti Kancil.
(pandai seperti memba"a maksud hampir sama, kesamaan)
%. !mira "e#andai &ora.
(sepandai memba"a maksud sama)
0. !mira lebi! #andai daripada &ora.
(lebih pandai menunjukkan darjat 7 tingkat yang lebih)
8. !mira #aling #andai dalam kalangan murid di dalam kelas 1*iru.
(kata penguat paling menunjukkan sangat pandai).
Mengikut 'atabahasa (e"an, terdapat tiga darjah perbandingan kata adjekti+ iaitu
darjah biasa, darjah bandingan dan darjah penghabisan.
Perbandingan dengan darja! bia"a
Perbandingan dengan darjah biasa tidak melibatkan kata penguat 7 kata
perbandingan. Kata adjekti+ cantik, besar dan rajin tidak dibandingkan dengan
sesuatu.
1. 6umah ini 3antik(
.. (e"an itu be"ar.
%. (ia rajin.
Perbandingan dengan darja! bandingan
(alam 'atabahasa (e"an, penggunaan a"alan se- untuk menyatukan darjah
bandingan. Kata adjekti+ a"alan se- menunjukkan bandingan sama.
1. <ajah -ujinah "e3antik ibunya.
.. *uku ini tidak "ema!al buku itu.
%. Kereta !min "ebe"ar kereta !5man.
!"alan se- memba"a maksud =sama atau hampir sama>. Kata !djekti+ dibandingkan
dengan benda lain yang memba"a maksud mirip 7 sama.
1. (ia garang seperti harimau.
.. !mira 3antik seperti bidadari.
KATA TUGA1
Rajah $: Peta Konsep Penggolongan Kata %ugas
Kata 4ubung
Perkataan yang bertugas untuk menghubungkan atau menyambungkan dua ayat
tunggal atau lebih daripada dua ayat tunggal. !yat yang terhasil daripada
penyambungan dua ayat atau lebih daripada dua ayat dinamakan ayat majmuk.
Kata hubung terbahagi kepada . iaitu:
Kata 4ubung Gabungan
Kata hubung gabungan menyambungkan dua ayat yang sama penting kedudukan.
Menurut
'atabahasa (e"an )disi *aharu (&ik -a+iah Karim et. al: .//0 : .%2), kata hubung
gabungan ialah jenis kata yang menghubungkan dua klausa atau lebih yang sama
tara+ si+atnya. !yat yang terbentuk yang menggunakan kata hubung gabungan ini
disebut
ayat majmuk gabungan.
4ontoh:
1. (ia membuka almari lalu mengambil bajunya.
.. 6o5iah mendengar radio sambil menggosok baju.
Kata 4ubung Pan3angan
Kata hubung pancangan ialah jenis kata hubung yang menyampaikan klausa-klausa tidak setara
atau klausa pancangan pada klausa utama atau klausa induk.
Kata !ubung #an3angan menyambungkan satu ayat induk dengan satu atau lebih
ayat
kecil.

A&at utama A&at Ke'il
1. ? !smah senyum @ kerana ? dia sangat gembira @
.. Kami akan berhenti menjalani latihan bola sepak jika hujan bertambah lebat.
%. (ia tidak putus asa (alaupun dia tidak berjaya dalam temuduga tersebut.
Menurut 'atabahasa )disi *aharu (&ik -a+iah Karim et. al : .//0 :.0/), kata hubung
pancangan ialah jenis kata hubung yang menyambung klausa-klausa tak setara atau
klausa pancangan pada klausa utama atau klausa induk. Kata hubung pancangan
terbahagi kepada tiga jenis, iaitu:
$. Kata hubung pancangan relatif
2. Kata hubung pancangan k'mplemen
&. Kata hubung pancangan keterangan
Kata !ubung #an3angan relati,
Menurut 'atabahasa (e"an )disi *aharu (&ik -a+iah Karim et. al : .//0 : .0/), kata
hubung pancangan relati+ atau ringkasnya kata relati+ ialah kata yang ber+ungsi
meng!ubungkan klau"a utama dengan "atu klau"a ke3il &ang lain. *entuk kata
hubung pancangan relati+ ialah )&ang).
Kata !ubung #an3angan k%m#lemen
Menurut 'atabahasa (e"an )disi *aharu (&ik -a+iah Karim et. al : .//0 : .01), kata
hubung, pancangan komplemen ber+ungsi meng!ubungkan "atu klau"a &ang
menjadi k%m#lemen atau #elengka# #ada "atu klau"a utama. (ua contoh kata
komplemen yang sering digunakan ialah (*aha(a( dan (untuk(.
Kata !ubung #an3angan keterangan
Menurut 'atabahasa (e"an )disi *aharu (&ik -a+iah Karim et. al : .//0 : .01), kata
hubung pancangan keterangan ber+ungsi meng!ubungkan klau"a &ang menjadi
keterangan #ada "atu klau"a utama(
4ontoh kata keterangan adalah sepertiA
(kerana+ hingga+ kalau+ agar+ jika+ sungguhpun+ supa&a+ apa*ila(.