1

BI GING M HC KIN TRC

Mc ch:
+ Cung cp cho sinh vin nhng kin thc c bn v m thanh, s hnh thnh
trng m trong phng khn gi, tnh cht ht m v phn x m ca cc b mt vt liu
& kt cu, nhng quy lut lan truyn ca m thanh trong cng trnh & trong ng ph.
+ Trang b cho sinh vin nhng kin thc c bn thit k ni tht m hc
Phng khan gi m bo cht lng m thanh trong phng.
+ Trang b cho sinh vin nhng hiu bit v ting n, quan h gia ting n v
sc khe con ngi gii quyt cc bi ton v cch m v chng n.
2
Chng I: NHNG KHI NIM C BN V M THANH - MT S TNH
TON C BN
I. Bn cht vt l ca m Thanh.
1. Sng m:
V mt vt l m thanh chnh l dao ng ca sng m trong mi trng n hi
sinh ra khi c cc vt th dao ng c gi l ngun m. Bn cht ca ngun m l kch
thch s dao ng ca cc phn t k cn n nn m thanh ch lan truyn trong mi trng
n hi. Mi trng n hi c th coi l nhng mi trng lin tc gm nhng phn t lin
kt cht ch vi nhau, lc bnh thng mi phn t c 1 v tr cn bng bn (mi trng cht
kh, cht lng, cht rn l nhng mi trng n hi).
Trong qu trnh truyn m th dao ng gim dn & tt hn.
a. Phn loi phng dao ng:
Ty theo tnh cht ca mi trng n hi m c th xut hin sng dc hay sng ngang.
- Sng dc: phng truyn. Xy ra khi cc phn t dao ng song
song vi phng truyn m. Xy ra trong mi trng cht lng, kh.
- Sng ngang : phng truyn: Xy ra khi cc phn t dao
ng vung gc vi phng truyn m. Xy ra trong mi trng rn.
* Dng mt sng: Mt sng l mt cha nhng im (phn t) c cng trng thi dao
ng ti mt thi im no
- Sng cu: Khi ngun sng l 1 im





- Sng phng : Mt sng l nhng mt phng // vi nhau v vung gc tia sng. Khi
cch xa ngun sng mt khong cch c nh th cc lp mt sng xem nh phng song song.






Tia mt sng
3
- Sng tr khi ngun l mt ng, mt sng l mt tr

- Sng un: Lan truyn trong cc bn mng nh kt cu tng

- Sng m c biu din di dng

P
tb
=
2
P
max

b. Cc i lng c trng ca sng m l:
+ Tn s: f (hz)
S dao ng ca cc phn t thc hin trong mt 1giy
K hiu: f (hz) =

c

Ti ngun cm th c nhng m thanh c tn s t 16 n 20.000 hz. Nhng m
thanh c f < 16hz gi l h m. Ti ngun khng cm th c. Nhng m thanh c f >
20.000 hz gi l siu m. Ti ngi khng cm th c m thanh ny
4
+ Chu k: T(s)
L s thi gian tnh bng giy hon thnh 1dao ng
T =
f
1
(s)
+ Bc sng (cm, m)
L khong cch ngn nht gia 2 im c cng pha
dao ng.
Ti ngi cm th c nhng m thanh c bc sng
= 1,7cm 20m
= T . C
f
C
=
Vn tc truyn sng m: C(m/s). L c trng
quan trng ca qu trnh truyn m . Khi mi trng khc nhau th tc truyn m cng
khc nhau.
Vn tc truyn sng m ph thuc vo mi trng & dng ca sng m lan truyn
trong .
V d: t = 0
0
C => Vn tc truyn m trong khng kh l 330m/s. Trong nc C =
1440 m/s. Khi t = 20
0
C. C
khng kh
= 343m/s
- Vn tc truyn m cn ph thuc cu trc ca vt liu
V d: Cy n


ngang Chiu
dai Chiu
=> t cng hng tt nht
2. Cc n v c bn o m thanh theo h thp phn.
a. Cng sut ca ngun m P(W):
Cng sut ca ngun m l tng s nng lng do ngun bc x vo khng gian
trong 1 n v thi gian



c
h
i

u

d

i

chiu ngang
5
b. p sut m: p[w/m
2
]
Khi sng m ti 1 mt no , do cc phn t ca mi trng dao ng tc dng ln
mt lc gy ra p sut m. p sut y l p sut d do sng m gy ra ngoi p sut
kh quyn. p sut m c xc nh theo cng thc
P = .C.v (i vi sng phng)
Trong : [kg/m
3
]. Mt ca mi trng
C [m/s]: Vn tc truyn m
v [m/s]: Vn tc dao ng ca cc phn t
p sut m l 1 i lng bin thin theo thi gian ti 1 im bt k no trong
trng m. Tu vo thi im : (b nn => P
max
, b ko => P
min
). Trong tnh ton ta tnh
gi tr trung bnh:
P
tb
=
2
P
max

Trong phm vi m nghe c, p sut m trong khong 2.10
-4
2.10
2
bar
chnh lch 10
6
ln. l phm vi rt rng
(1 bar = 10
5
N/m
2
= 10
6
bar)
c. m tr ca trng m: .C [kg/m
2
s]
[kg/m
3
]: Mt mi trng
C[m/s]: Vn tc truyn m
d. Cng m: I[J/m
2
, W/m
2
]: L s nng lng m trong bnh i qua 1 n v
din tch t vung gc vi phng truyn trong n v thi gian.
I = p.v =
c .
p
2

Trong khng gian h (sng m chy) cn gi l khng gian t do => cng m
gim t l nghch vi bnh phng khong cch




I
r
=
2
r 4
I

Trong : I
r
l cng m cch ngun bng 1 khong cch r .

6
e. Mt nng lng m: E[J/m
3
].
L s nng lng m cha trong 1 n v th tch ca mi trng. Trong sng m
chy (ch truyn i khng c phn x tr li) th
E =
2
2
SC
P
C
I
=
Mt nng lng m l mt i lng v hng v l 1 c trng rt quan trng
trong trng m khi hng ca sng m khng bit.
3. Cc n v o m thanh theo thang lgart:
Trong phm vi m thanh m tai ngi nghe c th cc n v trong h thp phn
thay i trong phm vi rt ln t 10
6
.10
12
ln. V vy m tai ngi v cc dng c m hc
rt kh phn bit, nh gi m thanh. Mt khc s thay i mt vi n v o trong h thp
phn th tai ngi khng cm nhn c. V vy trong m hc ng dng ngi ta thng
dng thanh lgart o m thanh.
a. Mc cng m: L
I
(dB)
Cm gic nghe to ca tai ngi i vi 1 m khng t l thun vi cng ca m
. Khi cng m t I
0
=>I th cm gic nghe to tng t l vi lg
0
I
I
. Nu gi I l cng
m ang xt & I
0
l cng m ca ngng nghe ca m tiu chun th:
L
I
= 10lg
0
I
I
(dB)
Vi m tiu chun :I
0
= 10
-12

W/cm
2
v I
d
= 10
-4
W/cm
2

b. Mc p sut m: Lp (dB). T I =
SC
P
2

L
P
= 20lg
0
P
P
(dB)
Vi m tiu chun P
0
= 2.10
-5
N/m
2
, P
d =
2.10 N/m
2

c. Mc mt nng lng m: L
E
(dB)
L
E
= 10lg
0
E
E
(dB)
- Vi m tiu chun: E
0
= 3.10
-5
J/m
3
, E
d
= 3.10
-3
J/m
3

Mc m - Ngng nghe: L
I
= 0 dB, L
P
= 0
- Ngng au tai L
I
= 130 dB, L
p
= 140dB


7
- Mc m ca 1 s ngun thng gp:
- Vn yn tnh : 20 30dB
- Ting ni thm x xo (cch 1m) : 35dB
- Ni to :(60 70)dB
- Phng ha nhc disco : 100dB
4. Ph m:
- m thanh ch c 1 tn s gi l m n. Trn thc t ch c dng c duy nht l
thanh la.
- Phn ln cc ngun m trong thc t l m hn hp ca nhiu m vi nhiu tn s
khc nhau gi l ph m. V vy khi gii bi ton v m thanh cn bit c c tnh tn s
ca m, n cho bit s phn b ca mc p sut m theo tn s.
thun tin trong m hc ngi ta chia phm vi tn s m nghe c thnh cc di
tn s
Mi di tn s c c trng bng cc tn s gii hn (f
1
l gii hn di, f
2
l gii
hn trn). B rng di: f = f
1
- f
2
v f
tb
=
2 1
f f
Di 1octave (c ta): 2
f
f
1
2
= (hay l 1 bt trong m nhc)
125 250 500 1000 2000 hz v 4000 hz
Thng c s dng khi nghin cu m hc phng khn gi v trong chng n.
Di 1/3 octave
3
1
2
2
f
f
= , Di na cta l 2
f
f
1
2
= =1,4
125
250
500 1000
hz
1 octave
1/3 octave
160 200 320 400 125
250
500
1000 2000 hz

5. o m thanh
a. o bng vt l sau chuyn v o cm gic fn ca tai ngi ta dng mch chuyn i
A, B, C, D
8

K
K
M
A,B,C

A: Mc thp: 0 40dB
B: Mc trung bnh: 41 70dB
C: Mc cao: 71 120 dB
D: Mc rt cao: > 120 dB
M: Micro phn
K: B khuych i (tng m)
L : B lc tn s
TG: My t ghi
MH : mn hnh
MH
PT
L
TG
K
K

My phn tch m thanh theo tn s c th ghi li trn bng t hoc ghi li trn mn
hnh.
- Cc m thanh pht ra c m thanh n nh v khng n nh. m thanh n nh
mc m bin thin khng qu 5 dB
V d: 125 hz (1 octave) => 63dB
250 hz => 61 dB
500 hz => 59 dB
II. Cc c trng sinh l ca m thanh
1. Phm vi m nghe thy
- V tn s: f = 16hz 20.000 hz
- V mc p sut m: L
p
= 0 120 dB
- Ngng nghe: Gii hn u tin m tai ngi cm th c m thanh.
- Ngng chi tai:
- Mc m ti thiu tai cm th 20 30dB

9
2. cao ca m thanh: Ph thuc vo f: Xt dao ng ca 1 dy n
a
f
0
2f
0
b
c
3f
0

+ Khi dao trn ton chiu di, tn s dao ng thp nht, m trm nht gi l m c
bn. Tn s f
0
gi l tn s c bn, quyt nh cao ca m thanh. Tn s f
0
gi l tn s
c bn, quyt nh cao ca m thanh. Tn s dao ng 2f
0
, 3f
0
... u gi l bi s ca tn
s c bn, m ca chng lag ha m. Ha m cng nhiu, m nghe cng du dng. Nh
vy ta c:
+ f thp : 16 355hz
+ f trung bnh : (356 1400) hz
+ f cao : (1401 20.000) hz
3. m sc:
m sc ch sc thi ca m du dng hay th kch, thanh hay r, trong hay c. m
sc ph thuc vo cu to ca sng m iu ha. Cu to ca sng m iu ha ph thuc
s lng cc loi tn s, cng & s phn b chung quanh m c bn
- Cng & mt ha m cho ta khi nim v m sc khc nhau.
+ m iu ch m cao hay thp, trn hay bng. m iu ch yu ph thuc vo tn
s ca m: f cao => m cao, f thp => m cng trm.
4. Mc to, to:
Mc to, to ca 1 m l sc mnh cm gic do m thanh gy nn trong tai ngi,
n ph thuc vo p & tn s ca m. Tai ngi nhy cm vi m c f = 4000 hz & gim dn
u 20 hz


10
a. Mc to: F n v o: Fn
Cm gic to nh khi nghe m thanh ca tai ngi c nh gi mc to & xc nh
theo phng php so snh gia m cn o vi m tiu chun.
i vi m tiu chun, mc to c tr s bng mc p sut m (o dB). Mun bit
mc to ca 1 m bt k phi so snh vi m tiu chun
- Vi m tiu chun : Mc to ngng nghe l 0 Fn ngng chi tai l 120 Fn.
- Cng 1 gi tr p sut m, m tn s cng cao => mc to cng ln.
Bng phng php thc nghim ngi ta v c bn ng mc to
dB 140
20
40
60
80
100
120
10.000
5000 20
-20
hz
1000 500
100

b. to: S: n v Sn
Khi so snh m ny to hn m kia bao nhiu ln ta dng khi nim " to"
to l 1 thuc tnh ca thnh gic, cho php phn on tnh cht mnh yu ca m
thanh.
Mi lin h gia Sn & Fn nh sau:
S = 2
0,1(F-40)

Nh vy nu mc to ca 1 m = 40F => to ca m S = 1 Sn
Khi mc to tng 10F th to tng gp 2
III. Mt s tnh ton m thanh
Bi Ton 1:
Tnh mc m ti 1 im cch ngun m 1 khong r (m)




L
P
L
A
N

r

A

N

r
1

A

Ngng chi tai 120 dB
Ngng nghe
M

p

s
u

m


11
L
A
= L
P
+ 10lgF - 10lg - 20lgr -
1000
r

Trong : F: H s nh hng ca ngun m
: gc khi bc x ca ngun ly nh sau:
Khi ngun bc x c khng gian th = 4 -Bc x trn 1 mt phng th = 2. Bc x
nm gn gc nh din th = , tam din = /2
F: H s c hng. Trong thc t ngun m bc x khng u theo cc
hng. Tnh c hng c c trng bng h s c hng F =
h P
P
2
tb
2
h

: h s ht m ca khng kh tra bng





r (m): khong cch t ngun n im A
L
P
: Cng sut ngun m
Bi Ton 2:







- Sng cu (ngun iem): L
B
= L
A
- 20lg
1
2
r
r
(dB)
- Sng tr (ngun m ng): L
B
= L
A
- 10lg
1
2
r
r
(dB)




L
A
L
B
r

r
2
r
1

A

N

B

f 63 125 250 500 1000 2000 4000 8000
0 0,7 1,5 3 6 12 24 48

Km
dB

12
Bi Ton 3:
L = L
1
+ L





Trong : + L
1
: Mc m ca ngun m ln nht
+ L: S gia ca ngun m ,ph thuc vo hiu s L
1
v L
2;
tra bng





V d 1. Nguon 1 co L
1
= 70dB Nguon 2 co L
2
= 71dB Nguon 3 co L
3
= 69dB
Nguon 4 co L
4
= . 69dB
L
A
2-1
= 71 + 2,5 = 73,5 dB
L
A
2-1-3
= 73,5 + 1,5 = 75 dB
L
A
2-1-3-4
= 75 + 1 = 76 dB
L
A
1-n
= L
A
1
+ 10 lgn dB
V d 2:
L
1
= 90 dB L
2
= 85dB L
3
= 88 dB
Tnh L
L
132
= 92 + 0,8
A
L
2
- L
1
0 1 2 3 4 5 6 7 8 20
3 2,5 2 1,6 1,5 1,2 1 0,8 0,6 0
L
13
CHNG 2: VT LIU & KHONG CCH HT M
I. H s ht m
E
t
= E
fx
+ E
h

Nu t =
t
fx
E
E
=> gi l h s phn x m thanh
=
t
h
E
E
=> gi l h s ht m
Theo nh lut bo ton nng lng th
+ = 1. Nu = 0 => = 1 => vt liu ht m hon ton. Nu = 0 => = 1
=> VL phn x m hon ton.
Vi P
h
: p sut o khong cch nht nh theo hng nht nh
P
h
te
: p sut m trung bnh theo mi hng khong cch







H s ht m 2 c trng cho kh nng ca vt liu v khong cch ht 1 phn
m thanh ti. y chnh l c trng trng nht ca vt liu & khong cch, n quyt
nh s hnh thnh trng m
+ H s ph thuc vo gc ti : Khi = 0 => ln nht, khi = 90
0
=> nh
nht.
+ H s ht m ph thuc vo tn s ca m ti (f
t
)
+ H s ph thuc vo tnh cht c l ca vt liu (trng lng ring, rng,
cu trc)
+ H s ph thuc vo thng s ha hc.
II. Mt s vt liu & khong cch ht m
1. Vt liu xp ht m
a. Cu to: Gm vt liu xp rng, cc l rng thng nhau & thng ra mt ngoi ni
sng m p vo. Cc khe rng an vo nhau trong vt liu, vch ca cc khe rng bng
ct liu cng hoc n hi

w
Em
Ex
E
f
E
t
14








b. Nguyn tc lm vic: Khi sng m vi nng lng E
t
p vo, khng kh trong cc
khe rng dao ng, nng lng m mt i chng li tc dng ca ma st v tnh nht
ca khng kh dao ng gia cc l rng. Mt phn nng lng m xuyn qua vt liu kh
nng ht m ca vt liu xp ph thuc vo xp, chiu dy v sc cn ca khng kh
* xp ca vt liu l i lng khng th nguyn
xp =
liu vt mu Vcua
) kh l k khng ( kh l cac V

* Sc cn thi kh (sc cn khi thi 1 dng kh qua mu VL)
r =

v
P
N.S/cm
4

Trong : P: Hiu s p sut trn 2 b mt ca mu VL (N/cm
2
)
v: Vn tc dng kh thi qua khe rng (cm/s)
: Chiu dy ca vt liu (cm)
Nu r cng ln, kh nng ht m ca vt li cng nh.
* Chiu dy ca lp vt liu xp:
trnh chi ph tha khi b tr cu to lp vt liu xp ht m ta phi xc nh chiu dy
kinh t. Khi r < 10 Ns/cm
4
th =
r
260

Khi r 10 NS/cm
4
=> =
r
90

Nu vt liu xp t trc tip ln b mt phn x cng th: 80 < r < 160 NS/cm
4
h s
ht m ln nht.
Nu pha sau lp vt liu xp c lp khng kh th:
40 < r < 80 NS/cm
4

Trong thc t chiu dy cn thit, ngi ta xc nh cho sn cc bng.
o
o
o
o
o
o
15
Ch : i a s vt liu xp ht tt cc m thanh c tn s cao.
2. Cc tm dao ng (cng hng) ht m:
+ Cu to: gm 1 tm mng c th bng g dn ba, cttng t c nh trn h sn g.
Pha sau tm mng l khe khng kh.


1. Tm mng
2. Sn g
3. Mt cng
4. Khe khng kh
+ Nguyn tc lm vic:
Khi sng m p vo b mt ca kt cu. Di tc dng bin thin ca p sut m,
tm mng b dao ng cng bc, do gy ra tn tht ma st trong ni b bn, nng lng
m bin thnh c nng v nhit nng thng ni ma st khi tm mng dao ng.
Khi f sng m ti f dao ng ca tm => xy ra hin tng cng hng v lc
kh nng ht m ca vt liu ln nht.
u im: Cu to n gin, gn nh bn lu, hp v sinh. Chng m v chng cc
tc ng c hc tt. Hng hc d sa cha.
Nhc im: Ch ht m tn s thp.
3.Kt cu ht m bng vt liu xp t sau tm c l.
Cu to: Phc tp hn tm dao ng ht m gm 1 tm mng, trn c x rnh hay c l.
Sau tm c l c dn 1 lp vt liu ma st lm tng s mt mt nng lng m (lp ma
st c th l lp vi mng, vi thy tinh). Gia tm mng v lp vt liu xp l lp khng
kh.
3
1 2
4
16
4
3 2 1
5

1. Tm mng c l
2. Lp vi mng
3. Khe khng kh
4. Lp vt liu xp
5. Mt tng cng
Kt cu ny c kh nng lm vic nh tm dao ng ht m v d iu chnh c
tnh tn s ht m. Kh nng ht m ca kt cu ph thuc vo s l v c tnh ca l c
trn tm.
* Nu din tch l c ln v s l c trn tm nhiu => kt cu lm vic nh tm vt
liu xp ht m (T.e: Tm c l khng c nh hng n kh nng ht m ca kt cu.
* Nu din tch l c nh v s l c t => kt cu lm vic nh tm dao ng ht
m . Nu thay i din tch l c, chiu dy vt liu, khe h khng kh th kh nng ht m
ca kt cu s thay i. Nh vy mun kt cu ht m tn s cao th din tch l c
chim < 15% th kt cu ht m tn s thp.
u im: D iu chnh kh nng ht m.
Nhc im: Cu to phc tp
4. L cng hng ht m
Cu to: N l th tch khng kh kn
bi cc mt tng cng v thng vi bn
ngoi qua 1 ci c di. Cu to c 2 phn
+ L: ng vai tr nh m khng
kh cho phn khng kh ch c dao ng
d dng c th hnh trn, vung, a gic.
+ C l: C chiu di nht nh,
khng kh trong bng l thng vi khng kh trong phng qua ming l.
Khi ca sng m ti ln hn 3 kch thc ca l th khng kh trong l c tc
dng nh 1 l xo n hi. Ct khng kh trong c nh 1 pt tng khi lng m. Di tc
17
dng ca sng m ti, ct khng kh trong c dao ng lui ti nh 1 pt tng, khng kh
trong l v khng thot ra c v th tch l ln hn c nhiu nn n c tc dng nh
mt m n hi lm cho nng lng m mt i bin thnh c nng v nhit nng
thng ni ma st khi khng kh trong c dao ng. Khi tn s m ti f dao ng ring
ca l th hirnj tng cng hung xy ra => kh nng ht m ca l ln nht. Cc l
cng hng th ny c dng t lu trong kin trc tng cng m vang trong cc
nh th c.
p dng nguyn tc ht m ny ngi ta ch to cc nanen cng hng. Mi mt
l v th tch khng kh pha sau c coi nh 1 l cng hng. Kt cu ny ht m
mnh nht nhng tn s nht nh.
2
3
1

1. Tm c l
2. Lp vi
3. Khe khng kh
u im: Kt cu ny c h s ht m cao r tin d ch to.
Nhc im: c tnh tn s ht m khng u
18
1(vai mong)
(tm uc l 2)
3 khung

nhn c h s ht m cao v u trong di rng tn s ngi ta lm kt cu
cng hng bng nhiu lp c l t song song vi nhau (kt cu ht m kiu ny c thi
cng cung vn ha v khoa hc Vacsava (Ba Lan)
5. Kt cu ht m n:
L nhng kt cu c ch to c bit di dng tm ri, c dng hnh cu .... Hiu
qu ht m ca kt cu ny c tng ln khi kch thc ca chng < hoc gn bng bc
sng ca sng m ti nn gi l kt cu ht m nhiu x. Khi nghin cu cu to ca
chm ht m ta thy: V lm bng tm kim loi, trong t vt liu xp vi = 12,5 25
mm v thng c treo nhng cao khc nhau trn nhng ngun n.
1. Bn c l

1
2
3

1. Bn c l
2. Lp vt liu xp
3. L xo treo
Ch : Ngi v cc g trong phng, cc dng c trong nh u l nhng kt cu ht m
n.


19
Chng 3: M HC PHNG KHN GI
I. Yu cu cht lng m hc i vi phng khn gi.
1.nh ngha:
Phng khn gi l mt phng kn, c the tich tng i ln, b gii hn bi cc b
mt tng c tnh cht bit. C th dng lm hi trng, ging ng, biu din ca
nhc, kch ni v c th ho nhc ... Vi hai chc nng nghe v xem. V mt vt l c
th coi phng khn gi l he thng khng nhng chu s kch thch ca ngun m ma
con thuc hien nhung giao dong rieng ngay c sau khi ngun m tt.
2. Phn loi:
a.Theo c im ca m thanh:
+ Phng nghe trc tip
+ Phng nghe qua h thng in thanh (HTT)
+ Phng nghe trc tip + HTT
b. Theo c im ca ngun m:
+ Nghe ting ni: R hay khng r
+ Nghe m nhc: Hay hoac khong hay
+ Nghe ting ni + m nhc: R + hay.
3. nh gi cht lng m hoc ca phng khn gi
a.nh gi chat luong am hoc theo ch quan:
Rt phc tp nn chia phng khn gi theo chc nng ca phng theo 2 loi:
* Loi nghe ting ni: L ch yu hi trng, ging ng y cht lng m hc ca
phng c nh gi qua r. Phong c coi l r tt khi ting ni hiu c d
dng: Ngi ni khng b gin sc, ngi nghe khng b cng thng. r ph thuc
vo nhiu yu t:
+ c im ca phng.
+ c im ca m pht ra
+ S ch ca ngi nghe.
xc nh r ngi ta dng phng php thc nghim: chn 100 m tit v
ngha, ri rc, c ln sn khu, ngi nghe ngi tt c cc v tr trong phng, ghi li
cc m mnh nghe c (gi l r m tit)


20
r m tit A =
oc tit m S
c nghe ti t m S
x 100%
A 85% : Phng c r rt tt r cu 97%
A = (75 84) % : Phng c r Tt r cu 95%
A = 65 74 % : t r cu 90%
A < 65 % Khng t.
* Loi phng nghe m nhc: Nghe hay v to c cm xc. Vic nh gi rt
kh khn v n ph thuc vo nhiu yu t ch quan ca ngi nghe vo ni dung v
trnh biu din ca dn nhc. V vy mun nh gi chat luong am hoc ngi ta da
vo 3 ch tiu:
+ Tnh phong ph ca m thanh trong phng
+ m thanh pht ra r rng v m sc khng i
+ S cn bng m vang ca cc nhm nhc c ti mi ch ngi trong
phng.
Vic nh gi chu quan cho php lt lun c chat luong am hoc ca phng
nhng khng tm ra phng php thit k 1 phng c chat luong am hoc tt.
a.nh gi cht lng m hc ca phng khn gi theo khch quan:
C nhiu yu tt nh hng n chat luong am hoc ca phng khn gi nh kch
thc, hnh dng ca phng, cc gii php kt cu, cch gia cng cc b mt trong phng
v.v... Mt phng c chat luong am hoc tt nu tho mn cc yu cu sau:
+ C nng lng m trn mi ch ngi ca khn gi (mi ch ngi c r tt)
+ m vang ca phng phi ph hp vi mi kch thc ca phng v chc nng
ca phng .
+ To c trng m thanh hon ton khuyt tn, trnh c cc hot ng su
(ting di, hi t m...)
+ C mt cu trc thch hp v thi gian cng nh mc m gia m trc tip v
m phn x.
Tm li: Cht lng m hc ca phng khn gi c nh gi:
a. r
b. khoch tn ca trng m: ph thuc vo kh nng phn x khuyt tn m
thanh cc b mt trong phng.


21









Mt phng c coi l c khuch tn l tng khi ti cc im trong phng o
m thanh n t mi hng vi tn sut v cng nh nhau.
Thi gian m vang thch hp.



C 3 c s l thuyt nghin cu trng m
- L thuyt sng: Cho php gii thch chnh
xc bn cht vt l ca cc qu trnh m
thanh xy ra trong phng. Tuy nhin qu
trnh ny phc tp v kng knh.
- L thuyt thng k: Cho php l tng
ho cc qu trnh vt l xy ra trong phng v coi nng lng m 1 im trong
phng bng tng nng lng ca cc m phn x ti cc im v b qua tnh cht
sng ca m thanh.
- L thuyt m hnh hc: Theo l thuyt ny trng m c xt di dng tng
cng ca cc tia m (sng m thay bng cc tia m). Cc tia m dng theo quy lut
quang hnh hc cho php xc nh im ti ca m trn cc b mt ca phng.
II. Thit k m hc theo nguyn l m hnh hc.
1. Nguyn l m hnh hc:
Khi m thanh ti mt b mt c kch thc l a xy ra cc hin tng sau y:
+ Khi a >> (1,5 2) ln thi xy ra hin tng phn x nh hng.y l hin
tng tt trong trng m Ngi ta li dng hin tng ny thit k cc phn x m
b sung cho cc im xa ngun m.
{
- Th tch phng
- Chc nng phng
T(s)
ha hz
M
20
T(s)
t(s')
80
Lp(dB)
22
+ Khi a Xy ra hin tng phn x
khuch tn. y cng l hin tng tt trong trng m.
+ Khi a << Xy ra hin tng nhiu
x m thanh. y l hin tng xu trong trng m loi b.
Nguyn l m hnh hc ch c p dng khi a >> .
a. Thit k b mt phn x m.














* iu kin thit k m hnh hc khi kch thc cc b mt a >>

max

= 17m
f = 20 20.000hz
f
c
= .

V d: C 2 m ti mt phng .B mt
c kch thc 3m; f
1
= 100 hz;
f
2
= 1000 hz.Tinh xem m no c th phn x c
i vi m f
1
= 100 hz;
Tinh bc sng
1
=3,4m

m 4 , 3
100
340
1
= = .
Khng c phn x v bc sng ca m ti > b mt (3m)
o
Phn x nh hng
khuch tn t mt cong li
3m

N
1
,
5
m
7

8
m
B
A
N
N
3m
o
L
B
tt
< 70 dB
L
A
tt
70 dB
a
Q
Q
23
m 34 , 0
1000
340
2
= =
m f
2
= 1000 hz mi c phn x
* Ti nhng v tr xa ngun m, r thng b gim do cc nguyn nhn sau:
+ S ht m ca b mt.
+ S phn t mi trng ngy cng tng ln nng lng m chia nh trong qu
trnh lan truyn. khc phc hin tng ny cn thit k nhng b mt phn x m
tng bn, trn. c bit l phn trn, tng bn gn b mt phn x sn khu, kch
thc 5 6m.






Xa sn khu c th nh hn 2 3m. B mt phn x nn ly d ra 0,5m v mi pha.
b. p dng nguyn l m hnh hc thit k hnh dng phng.
+ Hnh dng phng:
+ Hnh dng phng tt nu phng to c s phn b u n nng lng m c
nng lng phn xa nghe r.
+ i mt bng hnh ch nht: m thanh
phn b tng di u n .T l mt bng
Rng / Di = 35
* Khu vc trng khng phn x pha trc
nh nht.
* Khi chiu rng phng ln cu trc m trc
tip v m phn x ch ngi pha trc
khng tt,d to thnh ting di.
+ Mt bng hnh thang:
* Khu vc ngi nm ngoi gc nhn
pha sn khu tng i nhiu, y tn
s m cao yu, phng khn gi ln khu vc
ny cng rng.
s
Q
D
C
B
A
s'
0
.
5
m
Ngun m
N
Mt bng hnh ch nht
hnh -1
( H . 2 )
Hnh 2
24
* Kt cu v thi cng hnh ch
nht n gin. Nn mt bng hnh ch nht
p dng cho quy m phng va v nh.
khc phc gc nhn ngoi gc 45
0

trc sn khu, rt ngn c ly phn x ,th ng ci
tin mt bng hnh ch nht thnh mt bng
hnh qu chung
+ Mt bng hnh qut:
Hiu qu m thanh ca loi mt bng
ny ph thuc vo gc to thnh
gia tng bn vi trc dc ca phng.
Gc cng ln vng trng khng
c phn x pha trc cng ln
gc 22
0
tt nht = 10
0
.
* Loi mt bng ny tng sau tng i
rng. trnh n iu, kin trc thng
x l cong, khi ch t tm cong nm
xa sau sn khu trnh tiu im m
hoc ting di ri trn sn khu , c th x
l khuch tn m trn mt tng ny.
* c im ni bt ca loi mt bng ny l m bo gc nhn nm ngang tt.
Loi mt bng ny cha nhiu khn gi nhng ch ngi lch tng i nhiu.
- Do gc lch nn thi cng phc tp.
- T u im v nhn v nghe, mt bng ny thng p dng cho nh ht ln v va.
Gc cng ln cng cha nhiu khn gi nhng cht lng v m km. khc phc
thiu st ny thng x l khuch tn trn 2 mt tng trn. (H.3)
+ Mt bng hnh lc gic:(H.5)
L mt bng ci tin t mt bng
hnh qut ct b gc lch sau.
Trng m tng i u, tng cng c
mc m cho khu vc ngi gia.
(H.5) Na tng bn pha sau ngn.
(H.6) Na tng bn pha sau di
Hnh 3
s
Hnh 4
s
Hnh 5
s
Hnh 6
25
* So vi mt bng hnh qut cng th tch, mt bng ny b c nhiu ch ngi
lch, kt cu thi cng phc tp.
* L loi mt bng c trng m tng i u. Thch hp vi phng ho nhc. i
vi nh ht thch hp cho loi va v nh.
+ Mt bng hnh bu dc: (H.7)
* Do tng cong nn m phn x men theo
tng, to thnh tiu im m, m khng u.
* Loi hnh ny ph bin cho nh ht ngoi
nh (nht l nh ht c in). khc phc
thiu st ny ngi ta to thnh nhng l
xung quanh tng, tng ngn v lan can ca cc l thit k nhng ph iu ln hoc
x l thnh nhng mt cong li khuch tn m.
* So vi mt bng hnh qut loi ny c u im ln v nhn, khng c ch lch v
xa. Ton b ch ngi u c gc nhn tt.
* Do u im v nhn v phong cch kin trc c o nn nhiu ngi thch dng.
* C th x l na trc tng bn thng v thit k ct ng knh ln (50cm) to
thnh li i dc tng sau tng khuch tn m.
2. Trnh cc hin tng xu v m hc:
a. Hin tng ting di: m trc tip
v m phn x n tai ngi c nhng khong
chnh lch v thi gian nht nh.
Nu khong chnh lch v thi gian
ny nh hn khng gii hn th ting ni
c tng cng thm v r tng thm.
Nu khong chnh lch ln hn khong
gii hn th s to thnh nhng
ting di dn n cht lng m hc ca
phng xu i. Khong gii hn ph thuc
vo mc ch s dng phng v dng ca
sng m. V d: i vi ting ni l 50ms,
i vi m nhc l 100 200ms.
* C th nhn bit nhng yu t gy ra
hin tng ting di:
Hnh 7
o
N A
s
s
Mt bng
Mt ct
26
+ Nhng vng nh du trn mt ct v mt
bng c th sinh ra hin tng ting di.
+Ting di do hai mt tng song song c kh nng phn x cao,sng m s phn x
trng lp. V th nn thit k 2 mt tng bn lch nhau mt t (ch cn gc nghing l 5
0

nn x l m khuch tn trn hai mt tng ny.
+ Tng sau d gy ting di.
+ Mt tng sau thng ln khi
n iu ta x l cong d to tiu im
m.
trnh tiu im m, tm cong
phi sau sn khu v nn x l khuch tn.
(Hinh 9)
trnh hin tng ting di phi
thit k phn x m thanh tho mn iu kin:
- NA + 17 NO + OA
- t vt liu ht m
- H trn
- Chia nh b mt
b. Hin tng hi t m thanh:
Hin tng m thanh sau khi thc
hin qu trnh phn x trn nhng b mt
cong lm c bn knh ln hng v
pha ngun m. Ti tiu im m c cng rt ln
lm cho trng m phn b khng u, m nghe
gin on, m h. Mt cong lm trn trn nguy
him nht khi bn knh cong bng chiu cao
ca phng, lc tiu im m ri ng
vo vng ch ngi ca khn gi. Nu r > 2h
th tiu im m t nguy him.
trnh tiu im m ta ch :
Hnh 8
N
I
s
a
a'
O
S
Hnh 9
27






- Khng thit k b mt cong lm c r ln hng v pha ngun m.
- Chia nh b mt cong lm thnh b cong li.
- Tng bn knh cong r > 2h hoc
2
h
r <
c. m i men phng:
Do tng cong lm nn m phn x thng i
men tng, lm tng m khng u.
III. Thit k to tng m khuch tn:
1. nh hng ca trng m khuch tn n
cht lng m thanh. Trng m khuch tn c nh hng rt ln n cht lng m
thanh trong phng. khuch tn cng cao th m thanh nghe cng sinh ng v hp
dn. Trng m khuch tn c ngha:
- To ra ng u ln v mc m cc ch ngi.
- Trng m khuch tn to s tng gim mc m ti cc ch ngi tng i u
n, khng c tng v gim mnh.
- Lm cho m thanh trong phng tr thnh du dng, m cng.
2. Yu cu v trng m khuch tn:
Phng c coi l c khuch tn cao, nu ti mi v tr ca phng p sut m gn
nh nhau: L
A
= L
B
= L
C
ng u mc m.
* Ti 1 v tr m phn x n t nhiu hng vi xc sut nh nhau v m n tip
nhanh sau m kia.
* Yu cu khc nhau i vi phng khn gi c chc nng khc nhau.
* Yu cu cao nht v kh nng khuch tn l phng ho nhc.
* phng nghe ting ni yu cu thp hn.
* xc nh tnh khuch tn ca ngun
m o mc m cc v tr khc nhau

S
F
h

=

r
Rt xu
h

=

r
/
2
S
t Hi t
S
h

=

2
r
F
t
76
76
76
78
78
78
77
7979
76 77
80
Phn b m thanh
trong 1 nh th
28
3.Cc bin Php to trng m khuch tn:
a. Phn chia cc b mt theo cu to chu k.
Cc yu t hnh tr, lng tr khuch tn m tn s trung v cao c hiu qu tt .
+ Cc yu t gc vung khuch tn m tn s thp tt. Khuch tn m trong di
tn s rng s c hiu qu tt khi cc yu t ny trn cc b mt tng v trn > 2m
v su hn mt vi cm.
+ To ra nhng b mt trong phng c kch thc xp x bc sng ca sng m
a .
i vi m hc phng f = 100 400 hz = 1,36 3,4
+ Khi chn kch thc ca b mt phn chia nu ly nh qu (di vi chc cm)
th khng c ngha trong vic to trng m khuch tn.
+ Kch thc a, B, d ly theo biu .
+ Kch thc b mt thay i theo 2 chiu khng gian, 3 chiu khng gian.







b. B tr vt liu ht m: B tr vt liu c h s m khc nhau trn cc b mt
lun phin. Thng thng l cc tng bn hoc cc mng phn tn trong phng.
Trong mt phng th vic b tr vt liu ht m ri rc khuch tn m thanh tt
hn vic b tr vt liu ht m tp trung.
I. Thit k phng khn gi theo thi gian m vang:
1. m vang: Hin tng m thanh cn ngn di khi ngun m ngng tc dng gi
l m vang.
Theo quan im sng (m vt l) th m vang l qu trnh tt dn ca nhng dao
ng cn d ca cc phn t khng kh trong phng khi ngun m ngng tc dng.
Qu trnh ny l tng hp v s nhng dao ng t do ca cc phn t khng kh
trong phng.
Ht m ln
Phn x m nh
29
2.Thi gian m vang: T(s).
Xt vic b sung nng lng m
im A trong phng. Khi
ngun m S pht ra A nhn c
m trc tip SA v nng lng m
A bt u tng ln theo thi gian khi n nhn cc phn x m r
f1
< r
f2
< r
f3
...
n mt lc no ngun m vn pht
ra m thanh nhng nng lng m
A khng tng na t c s
cn bng: E
A
= const. Nu tt ngun
m lc ny th m trc tip tt trc,
sau n cc m phn x nng lng
m A gim. Qu trnh thu nhn m thanh
trong phng chia lm 3 giai on:
+Giai on 1: Giai on tng nng lng
m do nng lng m c b sung
lin tip t cc phn x xy ra nhanh.
+Giai on 2: Giai on nng lng m
trong phng t trng thi n nh.
+Giai on 3: Giai on nng lng m b gim i (xy ra chm hn lc tng).
nh ngha: Thi gian m vang l thi gian cn thit mt nng lng m gim
i 10
6
ln hay mc nng lng m gim i 60dB so vi tr s n nh trong qu trnh
tt dn t do ca n khi ngun m ngng tc dng.
ngha:
+ V mt vt l: T cho bit tc tt ca m thanh trong phng.
+ V mt cm gic nghe m: T ngn nghe r nhng m thanh kh khan, khng
tt cho phng nghe m nhc. Nu T di th mc che lp ln m thanh nghe khng
r, nhng m nghe m v du dng. Rt tt cho phng nghe m nhc nhng khng
tt cho phng ting ni. y l 1 yu t quan trng nh gi cht lng m thanh
trong phng.
2. Cc yu t nh hng n T: C nhiu yu t nh hng n thi gian m vang:
a. Hnh dng, th tch ca phng V(m
3
).
b. c im ht m ca phng:
r
f2 S
r
f1
A
T
E
E*
E(J/m3)
t(s)
6 0
10 =
E
E

T
L
0
L*
0
6
d
B
t(s)
Lp(dB)
30
o S b tr vt liu ht m
o Lng ht m ca phng A(m
3
)
c. Tn s ca m thanh.
d. Chc ng ca phng.
3. Cng thc xc nh thi gian m vang:
a. Cng thc ca Sabin:
Tc gi da vo hai gi thit thnh lp pht trin m vang.
+ trong phng, m thanh pht ra cho n lc t c trng thi n nh, nng
lng m thanh mi im trong phng u nh nhau (trng m khuyt tn)
+ Sau khi ngun m ngng pht nng lng m tt dn u n (trng m hon
ton khuyt tn)
) .(
.
161 , 0
) (
16 , 0
s
S
V
s
A
V
T

= = .




Vi V (m
3
): Th tch ca phng
A (m
3
): Lng ht m ca phng
b. Cng thc ca Eyring:
tb
> 0,2
) (
) 1 ln(
16 , 0
s
S
V
T
tb

=
Trong :
a. S: Tng din tch cc mt bng trong phng khi phng c V > 2000m
3

v tn s cao th phi k thm lng ht m ca k
2

khi :
mv A
T
4
16 , 0
+
= (1)


Trong :
* m l h s ht m ca k
2
.
A = A c nh + A thay i + A ph
* A: Tng lng ht m
Khi V tng T tng
Khi A gim T tng

3
tg
S
A
Tb
=
vi
mv tb S
V
T
4 ) 2 1 ln(
16 , 0
+
=
(2)
v
31
* A
C
: Lng ht m c nh (trn, tng...)
A
C
=

=
n
si i
1
.
* A
T
: Lng ht m thay i trong phng
A
T
= a
n
. N
u
+ a
g
. N
g

b. a
n
: Lng ht m ca mt ngi ngi
c. N
u
: s ngi c mt trong phng
d. a
g
: Lng ht m ca mt gh.
e. N
g
: S gh khng c ngi ngi.
f. A
ph
: Lng ht m ph do c khe h cc l n v do s dao ng
ca kt cu.
* Khi s dng phng trnh m vang ta cn ch v khng gian ngu hp. l
nhng khn ggian thng sut nhau nhng ln khc nhau v chc nng m hc cng
khc nhau v ni vi nhau bng mt ca ln.
b

- Trong khng gian ngu hp do th tch, vt liu ca cc khng gian khng
ging nhau nn phi tnh ring.
+ i vi phng khn gi v sn khu khi tnh thi gian m vang cho phng khn
gi ly h s ht m ca ming sn khu thay th cho s tn ti ca sn khu.
+ i vi khng gian chnh ca phng khn gi vi khng gian di ban cng th
Nu b > 2h ta phi phn thnh hai khng gian ring bit v ly h s ht m ca ming
ban cng thay cho s tn ti ca ban cng. Nu b 2h th coi nh mt khng gian
tnh
5. Thi gian m vang ti u: T
tn
(1)
a. Thi gian m vang (T) c ngha:

[ m
2
]
h
32
- Cho bit tc tt ca m thanh trong phng.
- L i lng vt l c th tnh ton c, c mi lin h vi cc thng s V, A
ca phng
- Gip cho vic camr nhn, nh gi cht lng m thanh phng. \
Nu T ngn qu m thanh nh
Nu T di qu m km r
Nh vy s tn ti mt ch s T sao cho r khng b gim m m nghe
vn du dng. mt khc tr s cng khng ging nhau i vi tng loi phng
v V ca chng






T
tn
T(s)

T
tn
ph thuc vo nhiu yu t:
+Ph thuc vo V (m
3
) ca phng.
+Ph thuc vo chc nng ca phng.
+Ph thuc vo tn s ca m thanh.
b. Theo cng thc kinh nghim ca Clavil.
T
tn
500
= K.lg.V
trong : k l h s ph thuc vo chc nng ca phng.
0,6
0,8
1
1,2
1,4
1,6
1,8
2
2,2
1
2
3
4
5
6

-
CLAT du dng
r
1. Nhc gi ng
2. Ho nhc
3. Kch
4. m nhc
5. Chiu phim
6. Ging ng
V
T
tn
500
33
- Phng ca nhc k = 0,41
- Phng kch ni k = 0,36`
- Phng chiu phim, g k = 0,29
hay tra T
tn
500
bng

biu .

* Tinh T
f
tn
= R. T
tn
500

Ch :
Khi V > 2000 m
3
tc tt ph thuc vo V khng ng k.Theo kinh nghim ta
ly tr s T
tn
= 1,48s (nhc hin i); T
tn
= 1,54s (nhc c in); T
tn
= 2,07s (lng mn
tr tnh); T
tn
=1,7 (chung cho tt c cc loi m nhc); V< 300 m
3
T
tn
= 1s








Vi R hiu chnh theo biu
Nu f 500hz R = 1
i vi phng V nh ly vng gch cho di. Nu phng V ln th ly vng
gch cho trn hay xc nh R theo bng
f (hz) 125 500 1000 2000
R 1,4 1,1 1 1
6. Thit k phng m bo m vang.
a. Yu cu cn thit k: T
p
f
= T
f
tn
10%
+ i vi phng khn gi yu cu cht lng cao th tnh cho 6 gii tn s:
125, 250, 500, 1000,... 4000
+ i vi phng khn gi yu cu cht lng trung bnh th tnh cho 3 gii
tn s T
125
tn
, T
500
tn
, T
2000
tn
.
+ i vi phng nghe ting ni T
tn
500hz

0,8
1
1,2
1,4
1,6
500 1000 2000 100
f
34
500 1000 2000 125
-

1
0
%
+
1
0
%
Ttn
hz
T

Khi lng khn gi trong phong thay i th lng ht m thanh trong
phong cng thay i theo t lm thay i thi gian m vang ca phng ngi
ta phi tnh cc mc cha thng dng nht (100% v 75%).
+ i vi cc phng yu cu cht lng cao, ngi ta c gng gim thay
i lng ht m bng cch s dng cc gh c h s ht m gn bng ca ngi
c.Cc bc thit k.
Bc 1:
+ Xc nh thi gian T
tn
500
cn c vo khi tch v chc ng ca phng
+ Xc nh thi gian: = R.T
tn
500

+ Lp biu : T
tn
f
10%
Bc 2:
+ Xc nh h s ht m trung bnh(
tb
)theo cc tn s khc nhau
( )
tb f
tn
tb
S T
V
=
.
16 , 0
1 ln
Bc 3: + Tnh lng ht m ca phng
Xc nh:
g y n n
f
yc td
f f
cd
N Q N a A A A A . + = = =
Bc 4: B tr trang m cho phng khn gi
Phi la chn v b tr vt liu ht m sao cho lng ht m gn bng lng ht
m
yu cu.



Trn phn x
K/T m ht m
35
+Trn cc mng tng, trn gn ngun m lng b tr vt liu c cng cao v
c thit k theonguyn l m hnh hc. Nn cu to c hnh li trong phng.
+ cc phn trn cui phng cn b tr cc vt liu ht m
+ Tng hu c th gy ra cc hin tng xu nn phi b tr cc vt liu ht m
mnh v ng u.
+ Lng ht m c nh yu cu c b tr 2 tng bn theo nguyen tc to cc
di ht m v phn m sen k nhau nhm t n khuych tn m n nh
Bc 5: Kim tra.
+ Xc nh lng ht m tnh ton ca phng thit k: A
tk
f

A
tk
f
=

A
c
f
+

A
t
f

+ Xc nh thi gain m vang thit kT
tk
f
v so sng n vi T
tn
f
10%
Nu khng m bo th chng ta phi thay i vt liu ht m v thay i din
tch ht m.

Bc 6: Hiu chnh cng trnh.
+ o c, kim tra.
+ Hiu chnh, b tr vt liu ht m
V d: Tnh tng lng ht m, la chn v b tr vt liu ht m cho ging
ng 500 ch ngi. cho bit V= 3240m
3
.
Kch thc cao x rng x dai = 9.15.24 (m) Tng din tch tt c cc b mt trong
phng S = 1389 (m
2
). Phng khng c cc khe trng phc tp, b qua lng ht m b
sung.
GII:
1. Tnh T
tn
500
= K.lgV 0,29.lg3240 = 1,02s. ging ng yu cu r l ch yu tc R
= 1. thi gian m vang tt nht ca cc tn s u bng nhau T
tn
500
=

T
tn
125
=

T
tn
2000
.
2. Tnh tnh h s ht m trung bnh ca cc tn s.
+ i vi cc tn s 125 v 500 hz dng cng thc:
) 1 ln( 1389
3240 . 16 , 0
) 1 ln(
16 , 0
tb tb
S
V
T

=

=
Thiu
Tha
500Hz
36
Thay T
tn
500
=

T
tn
125
= 1,02 vo ta c
1,02 = 31 , 0
) 1 ln( 1389
3240 . 16 , 0
125 500
= =

tb tb
tb

+ i vi f = 2000hz ta dng cng thc:
mV S
V
T
tb
4 ) 1 ln(
16 , 0
+
=

Trong m l h s ht m ca khng kh 20
o
C v m = 80%
Thay s vo ta c
28 , 0
3240 . 0025 , 0 . 4 ) 1 ln( . 1389
2340 . 16 , 0
02 , 1 =
+
=
tb
tb

2.Tnh lng ht m ca phng.
+ i vi f = 125 &500 hz ta c:
A
125
=S.
tb
125
1389.028 0,31 = 435 m
2
A
500
=S.
tb
500
1389.028 0,31 = 435 m
2
.
i vi tn s 2000hz ta c:
A
2000
= S.
tb
2000
= 1389.0.28 = 392m
2

3. Tnh lng ht m thay i.
Gh ngi trong giang ng l gh da bng g dn
H s ht m i tng ht m
125Hz 500Hz 2000Hz
Gh bng g dn 0,07 0,081 0,082
Hc sinh ngi trn gh 0,2 0,31 0,41

i vi tn s 500hz. xc nh A
td
vi 4 trng hp c mt ca hc sinh 0%,
50%, 70% v 100% tng ng vi 0, 340, 480, v 650ngi.
i vi f = 125 v 2000hz xc nh A
td
khi 70% hc sinh c mt.
A
td
ca tn s 500hz.
500
td
A = N.
td
i tng ht m N
0% 50% 70% 100%
Gh da g dn 0,081 48,6 24,2 14,5 0
Hc sinh ngi trn gh 0,31 0 92,6 130 186
A
td
ca n i v gh 48,6 116,8 144,5 186
37
A
td
ca f = 125,500 v 2000 khi 70% h c sinh c mt
125 500 2000 i tng ht m
S lng i tng N N N N
Gh da g dn 180 0,07 12,6 0,081 14,5 0,082 14,8
Hc sinh ngi trn
gh
420 0,2 84 0,31 130 0,41 172
A
td
ca ngi v gh 96,6 144,5 186,8
4. Tnh lng ht m c nh A
c
khi 70% hc sinh c mt (b qua lng ht m b
sung)
+ i vi tn s 125hz.
2 125
td
125 125
cd
m 4 , 338 6 , 89 435 A A A = = =
+ i vi f = 500hz
2 500
td
500 500
cd
m 5 , 290 5 , 144 435 A A A = = =
+ i vi f = 2000hz
2 2000
td
2000 2000
cd
m 2 , 205 8 , 186 392 A A A = = =
5. chn vt liu v b tr trang m
BNG CHN VT LIU V B TR TRANG M
125hz 500hz 2000hz
STT B mt
Vt liu v khong
cch ht m
Din
tch
m
2

S S S
1 Trn pha trc Va vi trn li 200 0,04 8 0,06 12 0,04 8
2 Trn sau
G vn 1cm, y
di sn g 5cm
240 0,3 72 0,2 48 0,1 24
3
Tng pha
trc
G vn 1cm, y trn
sn g 4cm
118 0,18 21,24 0,19 22,4 0,12 14,16
4 Tng bo v
Trt va qut sn phn
x m dn trn

66 0,01 0,66 0,02 1,32 0,02 1,32
5
Tng 2 bn
trn
Tm nhm 1cm, cch
tng cm, x l
khuyt tn m, phn
trn tng bo v
226 0,3 67,8 0,1 22,6 0,04 9
38


7. Kim tra sai s:
% 10 % 8 % 100 .
5 , 345
5 , 345 21 , 368
A
125
cd
< =

=
% 10 % 8 % 100 .
5 , 290
5 , 290 29 , 313
A
500
cd
< =

=
Kt lun: sai s nm trong gii hn cho php vt liu v khong cch ht m b tr nh
vy l t yu cu.
V. nh hng ca cu trc m phn x u tin n r.
1. r v cc yu t nh hng:
- r ph thuc vo mc n trong phng
K
N
: h s gim r do mc n trong phng gy ra. Thng mc n khng qu
(3540)dB
- Thi gian m vang T h s K
T

-
Hnh dng kch thc ca phng: K
S
-
Cng sut m ca ngun m: K
P
r = 96.K
N
.K
T
.K
S
.K
P
.%
Trong thit k la chn cc gii php kin trc hp l nn K
S
= 1 v tham kho bng
sau:
6
Tng sau bng
en
G dn 1cm ng
trn sng g cch
tng 5cm
93,1 0,3 27,93 0,2 18,8 0,1 9,31
7 Tng hu
Tm rm p trn
sn g
58,9 0,37 21,8
0,30
7
38,6
0,10
8
6,25
8 Sn li i
Tri thm cao su dy
5mm
120 0,04 4,8 0,08 9,6 0,03 3,6
9 Bc ging
Tri thm cao su dy
5mm
45,8 0,04 1,83 0,08 3,6 0,03 1,37
10 Ca s M hon ton 140 0,9 12,5 0,9 12,5 0,9 125
11 Ca i Ca knh ng kn 30,3 0,35 11,21 0,18 5,45 0,07 2,12
12 Ca thng gi l trng c song st 11,4 0,5 5,7 0,5 5,7 0,5 5,7
13 L n L trng 1 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25
A
c
tng hp 368,21 313,29 210,07
39
- Mt bng phng hnh qut, hnh ch nht K
S
= 1
- Phng ln, c tng + trn lm K
S
= 0,9
- Phng b, trng m bng khong cch phn x m: K
S
= 1,06.
K
p
: H s gim r o mc m trong phng gy ra ly theo biu :









K
T
: H s gim r do thi gian m vang trong phng (b)
K
N
: H s gim r do mc n trong phng (c)
- Cu trc m phn x u tin nh hng n r chia lm 2 giai on:
+ Giai on 1: bao gm tt c cc phn x n sau 50ms to cm gic m vang nhng
gim r nng lng m ny c ch.
i vi phn nng lng m c ch khng ch tng nng lng ca chng c nh hng
n cu trc v thi gian v mc cng nh hng n cht lng m ca phng.









Cu trc tt nht khi nghe ting ni ca m phn x u tin (Q)
Cu trc phn x u tin khi nghe m nhc.


K
P
120 100 80 60 40 20
1
0,8
0,6
0,4
K
T
0,8
5 4 3 2 1 0,2
0,2
0,4
0,6
1
K
N
0,8
0,4
0,2
1
1
Mc p sut m
a
Thi gian m vang
b
Mc n
c
m
trc
tip
f
x
3
f
x
2
f
x
1
t(ms)
L
p
(dB)
=

2
d
B
=

1
.
5

2
d
B
5 10
5 10 15
Cho ting ni
t(ms)
15
20 30
=

2
d
B
=

1
.
5

2
f
x
3
f
x
2
f
x
1
m
trc
tip
Cho m nhc
40
2. Cc bin php tng cng r:
- Tng cng nng lng m trc tip to iu kin m trc tip truyn tt nht n tai
ngi nghe
+ Tng dc ca sn.
+ Chn hnh dng phng hp l.
+ Ch tnh nh hng ca ngun m.
- Nu T di lm gim T bng cch t vt liu ht m iu chnh thi gian m vang.
- C nhng bin php chng n trong phng.
- To nhng b mt phn x gn sn khu a phn x m ra ch ngi cui phng.
41
CHNG IV: CHNG TING N TRONG THNH PH
I. Cc ngun n & phng php nh gi
Gia ting n & m thanh cn nghe khng c g khc nhau v bn cht vt l
nhng v kha cnh tm l & sinh l c khc nhau. Ting n gy ra nhng nh hng
bt li v tm sinh l
1. Phn loi ting n:
a. Theo ng lan truyn:
- Ting n khng kh: l nhng ting n lan truyn trong khng kh
- Ting n do va chm: L do nhng vt th va chm vo kt cu gy ra & c
lan truyn theo kt cu
- Ting n kt cu: L nhng ting n theo kt cu nh ca. V ngun gc c th
l do khng kh hay do va chm
b. Theo thi gian tc dng:
- Ting n n nh: L ting n c mc thay i khng qu 5dB. Ting n cc ////
- Ting n khng n nh: L ting n c mc thay i vt qu 5 dB (ting n giao thng)
- Xung: Ting n pht ra trong thi gian khng qu 1s. Thng c cng rt
cao (ting n khi ng c ban u lm vic)
c. Theo tn s: Ting n f thp 300 hz
f cao: f = 300 800 hz - f cao : f > 800 hz
d. Theo v tr tng i ca ngun.
-Ting n ngoi l nhng ting n t pha ngoi tc dng vo trong
- Ting n trong: L ting n do chnh con ngi & thit b to ra bn trong cng
trnh
2. Phng php nh gi
a. Ting n n nh: Sinh ra t cc trm bin th, cc my mc TB
- Tng mc n: L, dBA
- nh gi theo tn s L
f
(dB): 63 8000hz (o theo di 1/3 octa & 1 cta)
b. Ting n khng n nh (ting n giao thng vn ti)
- Mc n tng ng L
td

L
td
= 10lg (
i
L 1 , 0
i
10 . f
100
1
) dB(A)
Trong : thi gian kho st tnh bng giy. Thng o trong 1800s (30 pht)
42
f
i
: Thi gian tc dng ca mc n di th i: tnh bng s % ca tng thi gian tc
dng.
L
i
: Mc m trung bnh ca di th i
Mc n tng ng l 1 mc n nh dng thay th cho tc ng khng n
nh ca ngun n hay c th dng cng thc TN
L
A7
= L
A7
+ D vi D = D
1
+ D
2
+ D
3
+ D
4

Vi D
1
, D
2
, D
3
, D
4
tra bng: D
1
= 1 dB khi xe ti & khch 60%, D
1
= 1dB.
Tc 40km/h.
L'
A7
: Mc m tng ng ca dng xe cch trc ng 7,5m ca on ng
thng v phng ca dng xe c 60% xe ti v xe khch, tc d 40km/h ly theo bng.
Cng d dng xe 40% 60% 100%
Mc m tnh ton 68 69 70 A
V khi dng cng thc: L
A7
= 46 + 11,8lgN + D
D
3
= +1dB khi dc khng bng phng;
D
4
= +3dB khi c mt ca tu in
N l mt dng xe (xe/h).
V mt sinh hc ngi ta coi n tc ng tng ng bn con ngi nh tc
ng khng n nh.
nh gi ting n: o mc m thanh theo dng tn s ti a theo dB. Phm vi t 63
8000hz hoc nh gi mc m theo dB (A).
II. nh hng ca ting n. Tnh cht ting n cho php.
1. nh hng ca ting n:
a. nh hng n c quan thnh gic:
- Gim nhy cm
- Lm cho ngng nghe tng
- B nng tai, b ic.
b. nh hng n h thn kinh:
- Gy ra s c ch.
- Gim s tp trung suy ngh gy ra nhng sao lng kh chu.
- Bc bi, au u chng mt.
- nh hng n gic ng.
43
V d: Khi L
A
= 35dB sau 15' ng say khi ting n tng ln 50dB sau 1h mi ng.
- Ting n lm gim cht lng cuc sng.
c.nh hng h tiu ho:
Chnh ting n l nguyn nhn gy ra bnh vim lot d dy.
Cn coi ting n l loi hnh gy ra nhim mi trng v bo v con ngi khi
tc ng c h cn c tnh cht mc n cho php.
2. Tiu chun ting n:
m bo iu kin v sinh, iu kin lm vic ca con ngi th ngi ta a ra mc n
cho php. Mc n cho php khng phi l mc n tin nghi. Theo iu kin v sinh:
* Mc n cho php l mc n di tc dng ko di ca n khng gy ra nhng
bin i phc tp trong cc h thng v b my ca c th con ngi. Nu mc n thc
t nh hn mc n cho php th khng gy nn nhng bin i xu v mt sinh l v vn
m bo c iu kin lm vic v ngh ngi.
i vi mi nc tu theo iu kin kinh t ku thut, chc nng ca cng trnh
m ngi ta a ra mc n cho php khc nhau:
Vit Nam:
+ i vi nh :


+ i vi ging ng: 40dB
+ Trong cc vn phng: 50dB.
III. Chng ting n thnh ph
3.1 Phn loi ting n:
1. Ting n giao thng vn ti: Ting n trong thnh ph ch yu l do ting n do
giao thng vn ti gy ra chim t (60 80)%
a. c im ting n ca giao thng vn ti
* Mc n ca giao thng vn ti c coi l mc n chung ca dng xe chy trn
ng gy ra (mc n tng cng ca nhiu xe). Mc n ny ph thuc:
+ Cng xe: S xe/h
+ Thnh phn cc loi xe ( xe tair, xe con, xe my...)
+ Vn tc xe (Km/h)
+ c im ca ng
+ c dim ca cng trnh hai bn dng
- Trong phng: - m: 35dB
- Ngy 50dB
- Ngoi: - m: 40dB
- Ngy 55dB
44
* Mc n ny thay di v ting n GTVT khng phi l ting n n nh
b. nh gi mc n GTVT thng qua mt mc n khc tng ng L
t

Mc n tng ng ca mt ngun khng n nh thc cht l mt mc n n
nh cng gy nh hng ti con ngi nh ngun gy ting n chng ta ang kho st
Ch s tnh ton mc n tng ng ca mt dng xe thng c kho sat
bng phng php thng k ttrn c o mc n ti mt im c th thi gian kho st 30
pht trong thi im cao im
7,5m

2. Ting n trong cng nghip.
- Ting n c kh
- Ting n va chm
- Ting n kh ng
3. Bin php phng chng ting n.
1) Bin php quy hoch kin trc
chng ting n ng ph v ting n cng nghip c hiu qu th phi s dng
tng hp cc bin php quy hoch v kin trc
a). Quy hoch vng
- Khu n: 80dB
- Khu : 60dB
- Khu yn tnh: 50dB
Gia cc vng ny phi c vng m v b tr hp l v chia thnh ph ra lm 4
khu vc theo n:
Vng 1: Vng cng nghip(n nht thnh ph 80 n 90dB)
Vung2: Trung tm cng cng 70 n 80dB. B tr ch ba, ca hng, nh
ga, bn xe.
Vng 3: Vng nh khu dn c; ni tng i yn tnh ca thnh ph
Vng 4: y l vng yn tnh nht ca hnh ph: 50dB ( b tr bnh vin,
vin nghin cu, Phng thu m)
45
Trong khi quy hoch cn ch n hng gi - Hng gi nh hng n s lan
truyn m ngoi tri(Cng chiu m lan truyn nhanh hn xa hn) B tr nh my
khu cng nghip nn b tr cui hng gi.
b). Quy hoch giao thng:
- Lp mng li giao thng hp l
- S dng bin php quy hoch chng tin n trn ton thnh ph
Cao tc ng thnh ph ng i b
Quc l (Ti nh, xe khch, xe c nhn) Xe p
(Ti nng)
Ngun n:
C dng xe --> ngun ng khi khong cch gia cc xe S >20m
Tng xe --> ngun im khi khong cch gia cc xe S> 200m
Trng hp trung gian --> ngun dy, khi
Khong cch gia cc xe 20 S 200ngun dy khong cch gia cc xe tnh
nh sau:
S = 1000 V/N (m)
trong : V (Km/h) tc chuyn ng trung bnh ca xe.\
N cng xe (xe/h). s lng xe chy trn ng theo c hai
chiu.
2. Bin php k thut:
a. S dng di t cch ly:
* Ngun dy:
Khi r
2
s/2 th L = L
A
- L
B
=
( )( )
8 , 27 lg 24
3 , 20 lg 24 2 , 30 lg 24
2

s
r s

Khi r
2
> s/2 th L = L
A
- L
B
= (15lg5r
2
- 33).
i vi ngun im: gim ting n L







r
2
= 7,5m
A
r
2
46
L = L
A
- L
B
= k
r
20lg
u
z
r
r
(dB)
lgz
2
=
20
lg
u
r B A
k
k L L +
vi k
u
= 1,5
* i vi ngun ng: gim ting n L:
L = L
A
- L
B
= k
n
. 10lg
u
r
r
2
(dB)
lgr
2
=
10
lg 10
k
r k L L
u B A
+
k
n
= 0,75
k: H s k n s ht m ca mt ng:
- i vi m mt trn: k
n
= 1
- Mt t ph nha ng: k
n
= 0,9
- Mt t trng c: k
n
= 1,1.
b. S cc bin php cy xanh chng n:








* Cy xanh lp y khong trng
Ngun im: L = L
A
- L
B
= K
z
20lg
u
2
r
r

Ngun ng: L = L
A
- L
B
= K
z
10lg
u
2
r
r

Vi K
z
= 1,5 vi lp cy xanh trng xen k, vm l rng, c cy thp trng xung quanh
K
z
= 1,2 => lp cy xanh mang tnh cht cng vin rng vm l trung bnh, c cy thp
xung quanh
B
A
B
3
A
2
B
2
A
1
B
1
r
1
r
2
r2
Cy xanh trng gin on
47
*Di cy tn l rng di gc cy c cy bi thp di tn l





- Tc dng: - H thp ting n
- C s phn x m mi dy cy
- Do s ht m v phn x m ca tn l.
Ngun im: L = L
A
- L
B
= k
u
20lg

=
+ +
n
1 i
u
2
Bi n 5 , 1
r
r

Ngun ng: L = L
A
- L
B
= k
n
10lg

=
+ +
n
i
u
Bi n
r
r
1
2
5 , 1
Trong :
n: S lng cc dy cy
1,5: Do phn x mi dy cy gim
Bi (m) b rng ca dy cy th i
: H s h thp mc m (dB/m) tra bng 6-3.
V d: Rng l rm: = 0,12 0,17
Rng cy dy c, vm l rm: = 0,25 0,35.
Ngun dy:
Khi r
2
< S/2: L = L
A
+ L
B
= K
n
i
2
B n 5 , 1
5 , 27 S lg 24
) 3 , 20 r lg 24 )( 2 , 30 S lg 24 (
+ +

S: khong cch gia cc xe: S = 1000
N
V
(m)
Khi r
2
> S/2: L = L
A
- L
B
= K
n
(15lgS
r2
- 33,3) + 1,5n +

n
1
i
B
c. S dng mn chn ting n





b
375.0125
a
867.0687
Vt liu ht m
5n
48
Gim t 5 20dB
Khi lan truyn sng m s hnh thnh sau tng chn mt vng bng m. Trong
vng bng m, sng m khng b loi tr hon ton do tc dng nhiu x ca sng
m cc bin ca tng chn










Lng sng m nhiu x sau tng chn ph thuc vo kch thc ca tng
chn (H) v chiu di bc sng ca sng m ti. Cng mt tng chn cng ln
vng bng m cng hp. Chiu di vng bng m bng: ) (
4
2
m
H
l
T

=



H
l
T
49
Chng V: Cch m cho cc kt cu
I. nh gi kh nng cch m ca kt cu
1. Cch m khng kh
C 2 phng. Phng I c mc n ln hn phng II. Sng m t ngun bc x vo khng
kh v ti trn khong cch ngn cch kch thc kt cu
dao ng theo tn s ca sng m. Nh vy kt cu ngn
cch tr thnh ngun m mi bc x sng m vo phng II.
Khi sng m ti trn b mt kt cu th s cng bc
khong cch ny dao ng ng thi c 1 b phn s phn
x vo khng kh & 1 b phn khc s xuyn qua kt
cu. H s xuyn m T
0
=
t
x
E
E

Nu gi R

l kh nng cch m th:

R

= 10lg
0
T
1
(dB) = 10lg
x
t
E
E

T: Xc nh bng TN
Thc t lng cch m ca kt cu c xc nh bng cng thc:
R = L
1
- L
2
+ 10lg
A
S
'
(dB)
Trong : * L
1
: Mc p sut m ca phng c mc m cao
* L
2
: Mc p sut ca phng c mc m thp
A =
i
Si: Lng ht m ca phng cch ly (II)
S
'
(m
2
): Din tch ca b mt ngn cch (3)
2. Cch m va chm:
Dng my o mc m trong phng di sn khi
ngun m va chm tiu chun tc dng trn sn. My va
chm tiu chun, c 5 ba, mi ba nng 500g cho ri t
do trn mt sn vi tc 10 ba trn 1s. T ta tnh
c mc p sut m va chm quy i di sau:
L
v
= L
II
- 10lg ) dB (
A
A
0

L
II
: Mc m trong bnh o phng di sn cc tn s gi tr L
II
cng nh th
sn cch m cng tt.
3
II
I

Ex

Em
E
f
E
t
40mm
500g
II
100
50
Lng 10lg
A
A
0
l lng cch m tng thm do tc dng ht m ca phng.
A
0
: Lng ht m tiu chun A
0
= 10m
2

A: Lng ht m ca phng di sn
3. Qua thc nghim ta thy rng, sn ton khi & sn rng nu ch c lp chu lc vi
lp mt lm sch th khng ngn cch ting n va chm. Do ngn cch ting n
v chm thng x l 1 lp m n hi trn mt sn. Nh lp m ny, lng cch m
ca sn s c tng thm.
II. Tiu chun cch m
Phm vi tn s f = 100 3200 hz theo di tn s 1/3 c ta. Ch s cch m khng kh
c gi l CK
1. Kt cu ngn cch trong phng cch m khng
c truyn m gin tip.
2. Kt cu cch m thc t c truyn m gin tip
ng tiu chun cch m khng kh theo
ISO. Khi

R kt cu cch m tt ch s cch m
va chm l CV. Ch s cch m khng kh l CK.
l ch s nh gi cch m khng kh & cch
m va chm trong kt cu nh ca ti f = 500hz. xc nh CK, CV ca 1 kt cu no
ta v ng L thc ca n.

L th kt cu cch m cng ti. Sau khi v c ng

thc t ta xc nh sai s da trn ng tiu chun cch m theo 2 iu kin sau:
+ Theo di tn s: Sai s xu ln nht gia 2 ng (ng thc t & ng tiu chun)

max
8dB.
+ Tng sai s xu gia 2 ng
i
32 dB
III. Cch m khng kh:
1. Kt cu ng nht: L kt cu 1 lp hoc nhiu lp khc nhau nhng gn cht vo
nhau, khi dao ng ton kt cu dao ng cng trng thi
a. c tnh tn s cch m ca kt cu ng nht:
C th phn thnh 3 vng khc nhau
30
Mxu
R(dB)
lz
hz
60
Mtt
Sz
50
40
3200 1600
800 400 200
100
51


+ Vng I: Phm vi tn s rt thp: C th xy ra hin tng cng hng lm gim ng
k kh nng cch m ca khng kh. Kh nng cch m ca kt cu ph thuc vo
cng.
+ Vng II: Phm vi tn s trung bnh (& thp). Kh nng cch m khng kh ca kt cu
(R) ph thuc vo khi lng ca kt cu:
R = 20lg p. f - 47,5 dB
Trong : p = f.h[kg/m
2
]: Khi lng b mt ca kt cu.
+ [kh/m
3
]: Khi lng ring ca kt cu.
+ h (m): Chiu di ca kt cu (m)
+ f (hz): Tn s
Theo nh lut khi lng th khi khi lng tng gp i th kh nng cch m
tng 4 6 dB

2
1
p
p
= 2 => R

6dB
Khi f tng gp i => th kh nng cch m tng 6 dB
1
2
f
f
= 2 => R

6 dB (1 c ta tng 6 dB)
+ Vng III: Phm vi tn s trung bnh v cao. y c th
xy ra hin tng c bit gi l hin tng trng sng v
kh nng cch m ca kt cu gim i v kt cu b dao
ng rt mnh nn tr thnh ngun m cung cp bc x
sng m. Tn s xy ra s trng sng gi l tn sng ti hn f
gh
. Sng m ti kt cu vi
gc v bc sng , tn s f v tc trng sng c th n gy ra s dao ng cng
bc kt cu un cong ca bn
B
, th :
B
=

sin

Vng I
Vng II Vng III
Cng hng ph
thuc cng ca
kt cu
6 dB/ cta
Ph thuc khi
lng
nh lng khi
lng
1cta

B

52
Bn c mc sng un ring. Nu
u
=
B
th xy ra trng sng hay
u
=

sin
gc = 0
90
0
=> sin = 0 1
Ta c cng thc tnh f
gh
=
h C 8 , 1
C
1
2

Vi C = 340 m/s
C
1
: Vn tc truyn sng trong vt liu lm bn mng
h(m): Chiu dy ca kt cu.
gim kh nng cch m trong phm vi f
gh
ca 1 kt cu ph thuc vo ni
ma st ca vt th.










Bng tn s gii hn, s liu xc nh cc im B, C
Vt liu ca K/C Khi lng ring Tn s gii hn
khichiu di 1cm
R
B
& R
C
(dB) f
B
(hz) f
C
(hz)
Nhm 2700 1300 29 6700/p 73700/p
Btng 2300 1800 38 1900/p 850000/p
Gch c (ty loi) 2000 2500 2000 2500 37 17000/p 77000/p
Thp 7800 1000 40 21000/p 260000/p
G dn (ty loi) 6000 18000 27 5300/p 5300/p
Tm trt 1000 4000
B tng x 29 6700/p 43000/p
Knh 2500 1200
Cao su 1000 85000

R
R
500 f
gh
f
nh: Thp, nhm, gch b tng ng
lc trc => R = 10 dB
TB: G, tm va trt R = 8dB
Ln: Cao su, cht do R = 60dB
Ni ma st
53
Trong phm vi 1 c ta ca tn s gii hn, kh nng cch m ca kt cu gim
ng k v th phi thu kt cu ngn cch c f
gh
nm ngoi phm vi tn s tiu chun
yu cu ngn cch f
gh
< 100 hz hoc f
gh
> 3200 hz bng cch cu to thm sn cng
tng thm cng hoc x rnh lm mm kt cu
b. Lng ht m trung bnh ca kt cu ng nht:
R
tb
=
n
R .... R R
n 2 1
+ +

R
1
, R
2
....R
n
l kh nng cch m ca kt cu ng nht nhng qung cao khc nhau.
n: S lng qung cao tnh ton
* i vi kt cu ng nht, khi lng P 200 kg/m
2

R
tb
= 13lgP + 13 dB
* i vi kt cu ng nht, khi lng P 200 kg/m
2

R
tb
= 23lgP - 9dB
c. Phng php gn ng lp ng c tnh tn s kh nng cch m khng kh
ca kt cu ng nht
- Dng to
- Xc nh khi lng b mt P = h
- ng ng tnh, cch m ABCDE
- Theo bng xc nh to B &C
- T B nghing bn tri v 6 dB/octa
- T C v bn phi 10 dB/octa
2.Kt cu nhiu lp:
a. i vi kt cu nhiu lp c lp khng kh trung gian
R
tb
= 23lgP - 9 + 4R
'
. Vi P = P
1
+ P
2
200 kg/m
2

i vi kt cu nhiu lp : R
tb
13lgP + 13 + R dB
Vi P = P
1
+ P
2
< 200 kg/m
2
& R lng cch m tng thm
lm tng kh nng cch m R ca kt cu m khng
lm tng khi lng b mt th ngi ta c th cu to kt
cu nhiu lp: C th 2 lp, 3 lp.
Khi s dng kt cu nhiu lp, ngi ta phi ch trnh
hin tng cng hng ca ton b kt cu v c th trnh
s hnh thnh sng ng trong cc lp kt cu. trnh
1octa
B C
D
6dB/octa
6dB/octa
A
38
100 200 400 800 1600 3200
hz
R (dB)
Lp khng
kh trung gian
220 110
50 100
54
hin tng cng hng ngi ta phi to ra s chnh lch
v cng trong cc lp kt cu.
- Nhi y vt liu + A vo khong cch gia cc lp.
3. nh hng ca khe h, l h n kh nng cch m khng kh R.
Khe, l h lm ng k kh nng cch m ca khng kh. Do vy khi cu to cc kt cu
cch m, ngi ta phi x l kn cc khe h.
4. Kh nng cch m ca kt cu hn hp (ca, tng)
R
th
= R
t
- 10lg[1 +
t
e
S
S
(10
0,1
(R
t
- R
e
) - 1)]
S
0
= S
tng
+ S
ca

R
t
, R
C
: lng cch m ca tng v lng cch m ca ca
5. nh hng kch thc cc khe h:
Khi kch thc cc khe h cng ln th nng lng m truyn qua cng nhiu. Do
vy khi bt buc phi cu to cc khe h th vi cng 1 din tch ta nn t chc nhiu l
nh hn l mt l ln.
* Xc nh tng mc m vo phng
L = 10lg
) Ri Li ( 1 , 0
u
1 i
10 . Si

=

- 10lg A
Trong : Si (m
2
): Din tch b mt th 2
L
i
(dB). Mc m ca phng pha sau b mt th 2
R
i
Kh nng cch m khng kh ca kt cu th i
A: Lng ht m ca phng
Do vy, v mt nguyn tc khi b tr cc kt cu ngn che ca phng th nguyn tc th
nguyn tc phi thit k sau cho kh nng cch m khng kh ca kt cu ph hp vi mc
m pha sau ca kt cu
IV. Cch m va chm
1. c im ca truyn m va chm
Khc vi cch m khng kh, cch m va chm truyn vo bn trong kt cu, c kh
nng truyn m nhiu hn so vi khng kh. Do vy qu trnh tt dn ca m va chm rt
chm, nn kh nng lan truyn ca n rt xa.



55
2. Nguyn tc t chc cch m:
Khi m va chm truyn theo kt cu => do vy vic tng chiu dy ca kt cu th
khng lm tng ng k kh nng cch m va chm. Da vo 2 nguyn tc t chc cch
m.
a. Lm gin cch ng truyn m hoc lm nng lng m trn ng truyn
b. Lm gim hoc trit tiu m v chm ngay trn mt sn (sn btng c hoc rng trn
c ph lp mt mm hoc lm sn ni)



3. Cc gii php cch m va chm:
a. S dng trn treo
Trn treo c th lm bng thch cao, g, vn si p, bng thy tinh


b. Sn ni
i vi phng c yu cu cch m cao, thng thng ngi ta s dng ng thi
cc bin php nu trn. trnh s truyn m gin tip phi tch lp mt sn ni khi
tng bng cc m n hi. Khi g chn tng ch lin kt vi lp mt sn ni



-Sn ni
- m n hi
- B.T.C.L
-Lp mt mm
- Lp B.T
Trn treo
56

































- Lp b mt (thm)
- Lp n hi
- Lp chu lc
57


TI LIU THAM KHO


1. Gio trnh m hc kin trc.
Tc gi: KTS Vit H - Nguyn Ngc Gi
NXB : Trng HKT - Tp HCM - 1993
2. C s m hc kin trc
Tc gi: Nguyn Vit H - Trng HKT H Ni
NXB : Nh xut bn Xy dng - 1979
3. m hc kin trc.
Tc gi: Kari - Hanus - Ngi dch: Phm c Nguyn
NXB : Khoa hc & K Thut - HN 1977.
4. Vt l Xy dng tp II
NXB: Xy dng-H ni 1972