‫………………………………………‪"Alternative Addresses" for this subject:‬‬

‫‪"Mahal-haye Zakhireh" baray-e in matlab:……………………………………..‬‬

‫………‪https://sites.google.com/site/ecrlc1/ [Attachment No. 4]………………………………….‬‬
‫‪https://sites.google.com/site/newstructure1/ [Attachment No. 4]……………………….….‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫دفتر یکم‪:‬‬
‫پوشش بتنی سبک‪ ،‬عایق و غیر شکننده‬
‫بر روی‬
‫مشبک های فلزی فوم دار بدون نقش باربر و سازه ای‬
‫همراه با شش پیوست‬
‫پیوست اول‬
‫ث مربوط (صفحه ‪)21‬‬
‫عایق حرارتی و برخی مباح ِ‬

‫پیوست دوم‬
‫ث مربوط (صفحه ‪)24‬‬
‫رفتار در برابر حریق و برخی مباح ِ‬

‫پیوست سوم‬
‫ث مربوط (صفحه ‪)28‬‬
‫حائل صدا و ارتعاش و برخی مباح ِ‬

‫پیوست چهارم‬
‫ث مربوط (صفحه ‪)32‬‬
‫موضوع پایایی و برخی مباح ِ‬

‫پیوست پنجم‬
‫ث مربوط در ‪( ACI 523‬صفحه ‪)35‬‬
‫برخی مباح ِ‬

‫پیوست ششم‬
‫دو نمونه ساده از سابقه موارد انتشار یافته داخلی‬
‫در باره استفاده از بتن های سبکِ ‪( EPS‬صفحه ‪)39‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪0‬‬
 ‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫«پوشش بتني سبک‪ ،‬عایق و غیر شکننده‬

‫بر روي مشبک هاي فلزي فوم دار بدون نقش باربر و سازه اي»‬
‫( کامیار اسماعیلی‪)1‬‬
‫مقدمه و تاریخچه‪:‬‬
‫کلیات‪ :‬در این مجموعه به نوعی پانل ساندویچی مسلح با "وزن کم" و مزیت اقتصادی باال که خود حاصل اجرای گونه ای‬
‫ی فوم دار میباشد پرداخته شده است؛ چه این که‬
‫پوشش سبک‪ ،‬عایق و به ویژه "غیر شکننده" بتنی بر روی مشبک های فلز ِ‬
‫این فن آوری ساده و کاربردی می تواند در راستای تحقق گسترده راهکار محوری "سبک و یکپارچه سازی" به گونه ای‬
‫موثر به کار آید‪[ .‬در اینجا برای پانل مسلح مزبور با وجود ایستایی و استحکام مطلوب و رفتار مناسب در برابر ضربه‪،‬‬
‫وظایف تحمل بار سازه در فشار و نیز انتقال نیروهای جانبی تعریف نشده‪]....‬‬
‫ک عایق و "غیر شکننده" مورد نظر به طور کلی عبارتند از‪ :‬مواد سیمانی (سیمان‬
‫مصالح به کار رفته در ساخت بتن سب ِ‬
‫پرتلند و مواد پوزوالنی معمول و مناسب)‪ ،‬آب‪ ،‬برخی افزودنی های رایج (از قبیل روان کننده و دیر گیر)‪ ،‬الیاف پلیمری‬
‫(مانند الیاف پلی پروپیلن) و سبک دانه های پلی استایرین؛ که جملگی سابقه استفاده طوالنی در صنعت ساختمان دارند‪.‬‬
‫["طرح اختالطِ " این بتن سبک و الیاف دار در صفحات ‪ 14‬الی ‪ 18‬این مجموعه همراه با دیگر موارد مقتضی به روشنی‬
‫بیان گشته است‪].‬‬
‫روشن است که هیچ کار و محصولی در دنیا بدون سابقه نیست و بیان برخی سوابق و موارد مشابه داخلی و خارجی به‬
‫ویژه در قسمت تاریخچه به همین واقعیت اشاره دارد‪ .‬توجه صحیح و اصولی به تجارب و دستاوردهای علمی و عملی گسترده‬
‫موجود در باره بتن های سبک‪ ،‬گامی اولیه و الزم در هر گونه استفاده از بتن های مزبور محسوب می گردد و به سهم خود‬
‫می تواند از برخی دوباره کاری های رایج و غیر الزم پیشگیری نماید‪.‬‬
‫بتن های سبک حاوی گرانول های پلی استایرین نیز به نوبه خود و مانند دیگر انواع بتن های سبک از نظر مواردی از قبیل‬
‫ضریب هدایت حرارتی‪ ،‬رفتار در برابر آتش و مباحث آکوستیک‪ ،‬پیش از این بارها مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته اند و‬
‫استفاده رایج و تجربه شده از آنها در دنیا (چه به شکل قطعات و پانل های مسلح و چه به شکل قطعات غیر مسلح و مشابه با‬
‫صفحات گچی آماده موسوم به ‪ ،Dry Wall‬بلوک و ‪ )...‬با توجه به مجموعه این موارد است که صورت گرفته و می گیرد‪.‬‬
‫منابع مربوط‪ ،‬انبوهی از موارد موجود در این باره را به دست می دهد‪ ،‬که ما تنها به بخش کوچکی از آنها‬ ‫ِ‬ ‫جستجو در‬
‫برای نمونه اشاره کرده ایم‪.‬‬
‫ـ در آغاز به نوع خاصی از بتن های سبک‪ ،‬موسوم به "بتن های "‪ (Expanded Polystyrene) EPS‬می پردازیم‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫…………………………………………………………………………………………… ‪Email: ecrlc1@gmail.com‬‬
‫‪ -‬یکی از منابع اصلی مورد استفاده در تهیه این مجموعه‪:‬‬
‫ب ارتجاعی؛ یک فن آوری ساده و کاربردی برای افزایش موثر مقاومت و ایمنی در برابر زلزله (با تکیه بر راهکار‬ ‫»بتن سبک مسلح و مرک ِ‬
‫محوری سبک و یکپارچه سازی)«‬
‫مقاله ترویجی مزبور همچنین در این آدرس های اینترنتی نیز قابل دستیابی است‪:‬‬
‫‪http://www.scribd.com/doc/11558528..............................................................................................................‬‬
‫……………………………………………………………]‪http://sites.google.com/site/ecrlc1/ [Attachment No. 1‬‬
‫‪http://sites.google.com/site/newstructure1/ [Attachment No. 1]………………………………………………….‬‬
‫‪. A formal reference about ECRLC and some related issues:‬‬
‫… ”‪- Kamyar Esmaeili, 2007, “A Review on Elastic Composite, Reinforced Lightweight Concrete; E.C.R.L.C.‬‬
‫‪[Full Text]; The Proceedings of "International Conference on Advances in Cement Based Materials and‬‬
‫…………………… ‪Applications to Civil Infrastructure, (ACBM-ACI) December 12-14 2007, Lahore, Pakistan".‬‬
‫‪ -‬همچنین به زبان فارسی‪:‬‬
‫اسماعیلی‪ ،‬ک‪1387 .‬‬
‫”درآمدی بر بتن سبک مسلح و مرکب ارتجاعی“‪ ،‬ماهنامه راه و ساختمان )‪ ،(1SSN: 1728-6166‬سال ششم‪ ،‬شماره ‪( 50‬خرداد ‪،)1387‬‬
‫صفحات ‪ ،22-41‬تهران‪.‬‬
‫‪http://www.magiran.com/magtoc.asp?mgID=3051&Number=50&Appendix=0‬‬
‫***‬
‫● توضیح‪ :‬در اینجا اعالم و تاکید می شود کـه از نقطـه نظـر اینجانـب‪ ،‬عمـال انحصـاری در تولیـد و اسـتفاده از "سـامانه هـای مرکـب‬
‫ارتجــاعی" (از جملــه "بــتن ســبک مســلح و مرکــب ارتجــاعی") و اجــزا و مــوارد مربــوط بــدان در مــوارد کــاربری مختلــف وجــود‬
‫ندارد‪………………………………...‬‬
‫‪1‬‬
‫بتن های سبکِ )‪ EPS (Expanded Polystyrene‬به طور کلی‪ ،‬انواعی از بتن های سبک می باشند که در آنها برای‬
‫کاهش وزن حجمی از دانه های بسیار سبک و نسبتا‪ ،‬آب گری ِز پلی استایرین به مثابه سبک دانه‪ ،‬با توزیعی نسبتا همگن در‬
‫بافت بتن استفاده می شود‪ .‬بتن های حاوی سبک دانه های پلی استایرین‪ ،‬به دلیل فراهم آوردن امکان دستیابی به "وزن های‬
‫حجمی پایین"‪ ،‬ضریب انتقال حرارت کم و دارا بودن برخی امکانات کار پذیری از قبیل قابلیت های برش با اره و میخ‬
‫پذیری‪ ،‬ویژگی حائل صوتی و امکان جذب لرزش و ‪ ،...‬در ایران و جهان سابقه کاربرد داشته و در منابع ایرانی و به‬
‫خصوص‪ ،‬بین المللی نیز در موارد متعددی به آنها اشاره شده است‪... .‬‬
‫‪.‬‬

‫نمونه ای معمول از بتن های سبک ‪EPS‬‬

‫‪ -‬بر گرفته از سایت اینترنتی ""‪B-Lite Aggregate‬‬

‫برای مثال در «‪ ،»ACI 523‬به عنوان یک منبع معتبر بین المللی‪ ،‬این گونه بتن ها و دانه های "پلی استایرین" به کار‬
‫رفته در آنها‪ ،‬به طور مشخص همراه با بعضی از رایج ترین انواع بتن های سبک همچون بتن های حاوی سبک دانه های‬
‫پرلیت و ورمیکولیت‪ ،‬بتن های موسوم به کفی و گازی (موسوم به سلوالر‪ ،‬و حاوی ماسه و سیمان و یا "سیمان خالص")‪ ،‬و‬
‫سبک دانه های مربوط معرفی شده اند ‪.‬‬
‫گفتنی است که در قسمت های مختلف ‪ ،ACI 523‬برخی انواع رایج بتن های سبک و بتن های سبک "عایق" (با وزن‬
‫حجمی خشکِ برابر یا کمتر از ‪ 800‬کیلوگرم در متر مکعب "طبق تعریف") با ذکر بعضی اجزا‪ ،‬ویژگی ها و معیارهای‬
‫مشخص مربوط (بسته به نوع کاربری از قبیل باربر و یا غیر باربر بودن در فشار و یا خمش) تبیین گشته اند ‪ ....‬چه این که‬
‫ِ‬
‫الـزام به دارا بـودن حداقـل مقـاومت فشـاری در حدود ‪ 2.07‬مگاپاسکال یا ‪ 20.286‬کیلوگرم بر سانتیمتر مربع برای بتن‬
‫های سبک سلوالر به منظور استفاده در قطعات مسلح بتنی به مثابه دال های سقف و کف و نیز دیوار‪ ،‬و بیان برخی دیگر از‬
‫مباحث مقتضی از قبیل قابلیت های باربری و امکان بهره گیری به مثابه دیوار باربر ‪( ...‬از جمله در مورد سازه های بتن‬
‫مسلح با بتن های دارای وزن حجمی خشـکِ برابـر یا کمتر از ‪ 800‬کیلوگرم بر متر مکعب و در صورت تامین الزامات و‬
‫شرایط مقتضی؛ مندرج در همین بخش و نیز در ‪ )… ACI 318‬در ایـن بخــش از ‪ ACI‬صورت گرفته است ‪( ....‬البته این‬
‫به جز مقاومت فشاری حداقل ‪ 0.48‬مگاپاسکال ذکر شده در ‪ ACI 523; Part 1‬برای موارد معمول عایق بندی صِ رف و‬
‫‪ ...‬می باشد‪[ ).‬با توجه به برخی مباحث پیش آمده‪ ،‬در اینجا قابل ذکر است که استفاده از عبارت «بتن سبک» به جای عبارت‬
‫«مالت سبک» در مورد مصالح پایه سیمانی مورد نظر در این مجموعه نیز با توجه به استفاده از عبارت بتن سبک برای‬
‫اشاره به موارد مشابه در منبع یاد شده و مواردی از این قبیل بوده است‪ .‬در ‪ ،ACI 523‬انواع ترکیبات پایه سیمانی سبک‬
‫شامل مخلوط سیمان خالص )‪ (Neat Cement‬و حباب های گاز حاصل از مواد کف زا یا مانند آن‪ ،‬مخلوط سیمان و ماسه‬
‫و حباب های گاز‪ ،‬و مخلوط سیمان و ماسه و سبک دانه های طبیعی و یا صنعتی (اعم از پرلیت‪ ،‬ورمیکولیت‪" ،‬گرانولهای‬
‫پلی استایرین" ‪ ،)...‬جملگی تحت عنوان کلی «بتن های سبک» مورد بحث قرار گرفته اند‪( .‬در بازارهای داخلی و خارجی‬
‫نیز به طور مصطلح چه بسا از عنوان «بتن سبک» برای اشاره به این محصوالت استفاده می گردد‪ .‬همچنین برای مثال به‬
‫معمول مشبک های‬ ‫ِ‬ ‫ار مورد استفاده در ساخت فروسیمان ها و یا اجرا شده بر روی برخی انواع‬ ‫مالت ماسه‪-‬سیمان پر عی ِ‬
‫فلزی فوم دار‪ ،‬بتن ریز‪-‬دانه با عیار باال نیز گفته می شود‪ ).‬در ضمن با توجه به "عدم وجود هر گونه درشت دانه در طرح‬
‫اختالط"‪ ،‬مانند برخی دیگر از موارد مشابه‪ ،‬به نظر می رسد همچنین بتوان از عنوان کلی «مالت» نیز برای اشاره به‬
‫معمول «بتن» و «مالت» به طور کلی‪ ،‬استفاده‬ ‫ِ‬ ‫مصالح مورد نظر استفاده نمود‪ .‬بنابراین با وجود این که با توجه به تعاریف‬
‫مصالح مورد نظر ما در اینجا (با کاربری مورد‬
‫ِ‬ ‫از عنوان «مالت» برای اشاره به برخی ترکیبات فاقد درشت دانه ای از قبیل‬
‫نظر) نیز نادرست نیست‪ ،‬ولی با توجه به مبحث مورد اشاره در ‪ ACI 318‬و نیز برخی موارد مشابه داخلی و خارجی و با‬
‫در نظر داشتن این که در برخی منابع (بر خالف بعضی منابع دیگر)‪ ،‬وجود درشت دانه عمال شرط الزم برای بتن قلمداد‬
‫نگشته است و هر گونه مخلوط مواد سیمانی و ‪ Aggregates‬به طور کلی بتن نامیده شده و بدین ترتیب بسته به مورد‪،‬‬
‫تعاریف کلی بتن و مالت می توانند با یکدیگر در مواردی در مورد برخی ترکیبات پایه سیمانی فاقد درشت دانه هم پوشانی‬
‫‪2‬‬
‫پیدا کنند‪ ،...‬طبعا هر گونه استفاده احتمالی از عنوان «بتن» یا «مالت» یا به جز اینها برای اشاره به مصالح یاد شده می تواند‬
‫مصطلح بتن به جای عنوان «مالت پایه سیمانی سبک»‬ ‫ِ‬ ‫حسب صالحدید باشد‪( .‬چه این که در متن این مجموعه نیز از عنوان‬
‫برای اشاره به محصول نهایی مورد نظر "پس از اختالط با آب" استفاده شده است‪ .‬در هر صورت همانطور که گفته شد‪،‬‬
‫مشخص مورد نظر در صفحات ‪ 15‬الی ‪ 18‬این مجموعه همراه با دیگر موارد مقتضی به روشنی بیان‬ ‫ِ‬ ‫"طرح اختالط"‬
‫گشته‪ ،‬و عنوان به کار رفته برای اشاره به آن‪ ،‬تغییری در موارد بیان شده ایجاد نخواهد کرد‪]).‬‬
‫در ‪ACI 523.IR–92‬؛‬
‫در قسمت های ‪ 1-3-1‬و ‪( 2-2-2‬زیر عناوی ِن ‪ Types of Low-density concrete-Aggregate type‬و‬
‫‪ )Aggreregates-Polystyrene‬و پس از مبحث سبک دانه پرلیت و پیش از مبحث سبک دانه ورمیکولیت به موضوع‬
‫دانه های مزبور پرداخته شده است و سپس در جداول ‪ 3.3 ،3.4 ،3.5 ،3.6‬و ‪ ،3.9‬به ترتیب‪ ،‬ویژگی هایی مانند مقاومت‬
‫فشاری در حدود وزن حجمی مورد نظر‪ ،‬مدول االستیسیته استاتیکی در حدود وزن حجمی مورد نظر‪ ،‬جمع شدگی ناشی از‬
‫خشک شدن‪ ،‬ضریب انبساط حرارتی و ضریب انتقال حرارت (در حدود دانسیته مورد نظر) در انواعی از این گونه بتن ها‬
‫ارائه گشته است‪( .‬ضمن این که همچنین‪ ،‬پارامترهای مزبور در دیگر بتن های سبک رایج و معمول از قبیل بتن های پرلیت‪،‬‬
‫ورمیکولیت و سلوالر‪ ،‬اعم از کفی یا گازی نیز بیان شده است‪ ).‬همینطور در همین منبع در قسمت ‪ ،2.1‬برخی الزامات در‬
‫هنگام بهره گیری از بتن های سبک حاوی دانه های پلی استایرین به طور کلی (مانند لزوم استفاده از سیمان های با‬
‫حرارت زایی کم مانند سیمان پرتلند تیپ ‪ II‬در هنگام بتن ریزی قسمت های دارای ضخامت بیش از ‪ )6inch=152mm‬ذکر‬
‫شده است‪( .‬گفتنی است که به طور کلی در منبع مزبور‪ ،‬بسیاری از موارد و چه بسا‪ ،‬اصطالحات به کار رفته در زمینه‬
‫ت مربوط به "دیوارهای باربر" و ‪ ...‬اشاره دارند‪).‬‬‫قابلیت باربری و مانند آن در مباحث عمومی‪ ،‬همچنین به موضوعا ِ‬
‫همچنین‪ ،‬عالوه بر منبع شناخته شده مزبور‪ ،‬همچنین در دیگر منابع نیز به طور مکرر بتن های ‪ EPS‬مورد اشاره قرار‬
‫گرفته اند‪ .‬برای مثال‪:‬‬
‫در برخی منابع آکادمیک دیگر در مبحث بتن های دارای قابلیت میخ پذیری یا به اصطالح‪« ،‬بتن های میخ پذیر»‪ ،‬بتن های‬
‫حاوی دانه های پلی استایرین نیز مورد بحث قرار گرفته اند‪ ،‬و در این مورد برای نمونه به بتن هایی با عیار مواد سیمانی‬
‫معادل ‪ 410‬کیلوگرم در متر مکعب و چگالی ‪ 550‬کیلوگرم بر متر مکعب و حاوی سبک دانه های پلی استایرین هم اشاره‬
‫شده است ‪....‬‬
‫در ضمن با جستجو برای بتن های حاوی سبک دانه های پلی استایرین در شبکه اینترنت‪ ،‬مقاالت و سایت های متعددی با‬
‫عناوینی از قبی ِل‬
‫"‪"B-Lite Aggregate" ،"EPS Concrete" ،Elastic Composite Concrete" (ECC) " ،"Betostyrene‬‬
‫و … معرفی می شود که در آنها‪ ،‬برخی نتایج بررسی های مربوط در مراکز دانشگاهی و خصوصی در مناطق مختلف‬
‫جهان‪ ،‬ویژگی های فنی‪ ،‬مزایا‪ ... ،‬و تصاویر متنوعی از موارد اجرا شده گوناگون با انواع مختلف این نوع بتن به طور کلی‬
‫ارائه گشته است‪.‬‬
‫در دنیا و به ویژه در کشورهای صنعتی‪ ،‬بتن های حاوی سبک دانه های پلی استایرین موارد مصرف متعددی دارند‪.‬‬
‫شرکت های زیادی در جهان قطعات ساخته شده با بتن های ‪ EPS‬را در ابعاد مختلف‪ ،‬به صورت غیر مسلح و یا مسلح با‬
‫تر غیر باربر (از جمله‬‫تسلیحات فلزی یا غیر فلزی‪ ،‬چه به عنوان قطعات باربر و مسلح و چه به ویژه به عنوان قطعات سبک ِ‬
‫در مورد استفاده در سامانه ای مشابه با ‪ Dry Wall‬گچی رایج ‪ )...‬تولید می نمایند‪ .‬برای نمونه‪ ،‬شرکت هایی از قبیل‬
‫‪ Betostyrene ،Unifix‬و ‪ ...‬از جمله تولید کنندگان محصوالت ساخته شده از بتن های سبک ‪ EPS‬در در امریکا‪ ،‬اروپا‪،‬‬
‫استرالیا و کانادا هستند‪ .‬همچنین در ایران هم برای مثال‪ ،‬شرکت یونوبتن (با کارخانه ای واقع در حوالی هشتگرد) سال ها‬
‫پیش با وارد نمودن فن آوری تولید انواعی از این بتن ها از کشور آلمان‪ ،‬بلوک ها و قطعات بتنی سبک را در چند وزن‬
‫حجمی مختلف تولید می نموده‪ ،‬و پروژه هایی چند هم با آن اجرا شده است‪ .‬بعدها نیز امثال بتن سبک مزبور توسط افراد و‬
‫شرکت ها و مراکز متعددی در کشور عرضه شده است‪ .‬به ویژه در سال های اخیر هم افراد و شرکت های متعددی (از قبیل‬
‫آقایان مهندسین شفقی‪ ،‬معدنی اصفهانی‪ ،‬هوالکویی و همکاران در دانشگاه آزاد اهواز‪ ،‬کاظمی و همکاران‪ ،‬و نیز شرکت های‬
‫ویما‪ ،‬ماندگار بلوک‪ ،‬کلینیک ساختمانی ایران‪ ،‬ابنیه سازان و ‪ )...‬هم انواعی از بتن های سبک موسوم به ‪ EPS‬را در قالب‬
‫قطعات و بلوک های سبکِ تو پر و یا تو خالی (مجوف) و با نام های مختلف در داخل کشور ساخته‪ ،‬معرفی و یا عرضه‬
‫نموده اند‪1.‬‬

‫داشتن سبک دانه ها و "توزیع همگن تر آنها" (با تاثیر‬

‫ِ‬ ‫‪ 1‬بهره گیری از پوزوالن ها در انواع مختلف همچنین برای کمک به شناور نگه‬
‫بر خواص رئولوژیک) در بتن های سبک نیز اگر چه در دنیا و برای مثال در مورد سبک دانه های سیلیسی و ‪ ...‬به نوعی سابقه دارد‪ ،‬اما‬
‫در مورد سبک دانه های پلی استایرین به طور خاص این کار در سال های ‪ 1376-1377‬در گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشکده‬
‫کشاورزی دانشگاه تهران صورت گرفت‪ .‬این کار همچنین با استفاده از خاکستر آسیاب شده "پوسته سبوس برنج" و ضمن کاربرد عیار باالی‬
‫ساختن نمونه هایی با وزن حجمی پایین ‪ ،‬مقاومت های مکانیکی مطلوب و دیگر ویژگی های مورد نظر (با نام بتن‬ ‫ِ‬ ‫مواد سیمانی برای‬
‫پوزوالیت؛ ‪ )Pozzo-lightcrete‬انجام شد‪ ،‬که گزارش و مقاالت آن نیز در همان ایام و پس از آن انتشار یافته است‪( .‬چه این که بعدها هم‬
‫باز گونه ای از ه مین نوع بتن سبکِ حاوی سبک دانه های پلی استایرین با نام "بتااستایرین" در کشور تولید و عرضه می شده است‪).‬‬
‫]‪ -‬در ضمن گفتنی است که مجموعه فعالیت های مستمر انجام شده در جریان دستیابی به نوعی بتن سبک ویژه ‪ EPS‬و مهم تر از آن‪،‬‬
‫پیگیر ترویجی و علمی و عملی صورت گرفته برای طرح و‬ ‫ِ‬ ‫سامانه موسوم به "بتن سبک مسلح و مرکب ارتجاعی" و تالش های وسیع و‬
‫تکامل و بهره گیری از آنها و اجزای مربوط (از سال ‪ ،1376‬و به خصوص از سال ‪ 1383‬به بعد) نیز به سهم و نوبه خود و در روندی پویا‬
‫‪3‬‬
‫ـ همینطور استفاده از "مشبک های فلزی پیش‪-‬جوش شده" ساده و یا سه‪-‬بعدی‪ ،‬و یا فوم به مثابه قالب و یا عایق (چه به‬
‫تنهایی و چه همراه با مشبک های مزبور) در ایران و جهان سابقه ای زیاد دارد‪ .‬از این سیستم به طور وسیع همچنین برای‬
‫ساخت دیوارهای باربر و و غیر باربر و نیز سقف ها (در چارچوبی "مشابه" با سقف های موسوم به تیرچه‪-‬بلوک) ضمن‬
‫لحاظ داشتن ضوابط و آیین نامه های موجود در این باره استفاده می شود‪[ .‬این موارد به جز موارد معمول و شایع استفاده از‬
‫بلوک پلی استایرین به جای بلوک های رایج در سقف های موسوم به تیرچه‪-‬بلوک می باشد‪( .‬چه که در این باره هم ضوابط و‬
‫آیین نامه های مربوط از سوی نهادها و سازمان های ذیربط تهیه و منتشر گشته اند‪]).‬‬
‫در ایران ورود فن آوری مشبک های خاص مزبور همراه با فوم میانی و مالت ماسه‪-‬سیمان (با عیار سیمان نسبتا باال) به‬
‫سال های نیمه نخست دهه ‪ 50‬شمسی باز می گردد‪ .‬از همان زمان‪ ،‬پاره ای مراکز آکادمیک و دانشگاهی نیز بر روی این‬
‫گونه سامانه ها‪ ،‬با قابلیت حذف اسکلت در بناهای با طبقات کم مانند بناهای یک طبقه و ‪ ،...‬مطالعات‪ ،‬تجربیات و انتشاراتی‬
‫داشته اند‪ .‬از جمله دانشگاه های پیشکسوت در این باره‪ ،‬دانشگاه صنعتی امیر کبیر (پلی تکنیک سابق) بوده است‪ .‬برای مثال‬
‫بخش مربوط در دانشگاه مزبور‪ ،‬بناهایی در منطقه بافق با استفاده از پانل های فوم دار و‬ ‫ِ‬ ‫در حدود سال ‪ 1354‬و با همکاری‬
‫مسلح فضایی و مالت ماسه‪-‬سیمان‪ ،‬به مثابه دیوار و سقف و همراه با حذف اسکلت های معمول اجرا می گردد‪ .‬در ضمن در‬
‫این باره‪ ،‬شرکت های متعددی در نقاط مختلف دنیا مشبک های فلزی پیش‪-‬جوش شده ساده و یا سه‪-‬بعدی فوم دار (به ویژه‪،‬‬
‫فوم پلی استایرین) را تولید نموده‪ ،‬و یا به اجرای پروژه های مختلف ساختمانی و غیره با استفاده از این مشبک ها همراه با‬
‫مالت ماسه‪-‬سیمان می پردازند‪( .‬از این جمله می توان به شرکت های ارسباران‪ ،‬ایران پانل‪ ،‬ایستا سازان سبک فر‪ ،‬بانیار‪،‬‬
‫پوما‪ ،‬دیواساروج‪ ،‬سِ پ‪ ،‬سکناکار‪ ،‬فاراب راه‪ ،‬فوما‪ ،‬و ‪ ...‬در ایران‪ ،‬و ‪ 3D Panel ،Three Dee Panel ،EVG‬و‬
‫‪ ،Monolite ،W Panel ،ICS ،Lubben Group ،Polymex ،Hadrian‬و ‪ ...‬در دیگر نقاط جهان اشاره نمود‪[ .‬پر‬
‫واضح است که این فن آوری هم مانند فن آوری بتن های ‪ EPS‬یا فن آوری پانل های ساندویچی با سوابق علمی و اجرایی‬
‫بسیار‪ ،‬به درستی جای خود را داشته؛ در نقاط مختلف دنیا اجرا گشته و به ویژه به منظور استفاده به عنوان قطعات باربر در‬
‫فشار‪ ،‬ضوابط و آیین نامه ویژه خود را دارد ‪]....‬‬
‫گفتنی است که به طور کلی فروسیمان ها (به مثابه یک سیستم عمل کننده واحد و "مرکب از" بتن ریزدانه با عیار مناسب‬
‫سیمان یا مواد سیمانی و مشبک های فلزی‪ ،‬و با توجه به مزایایی از قبیل نسبت های باالتر مقاومت های برشی و خمشی به‬
‫وزن در آنها ‪ )...‬در منبع ‪ ،ACI 544‬و بتن های الیافی نیز (همچون برخی بتن های حاوی الیاف پلی پروپیلن با مقاومت‬
‫ضربه ای باالتر و جمع شدگی مهار شده ‪ )...‬در ‪ ACI 549‬به تفصیل مورد بحث قرار گرفته اند‪ .‬اینها جملگی موارد کاربرد‬
‫بسیار زیاد و گسترده ای در صنایع راه و ساختمان ‪ ...‬داشته و دارند‪.‬‬
‫داشتن برخی تجربیات داخلی و خارجی در این باره و مشکالت و‬ ‫ِ‬ ‫ـ با توجه به مجموعه موارد بیان شده و با در نظر‬
‫ت چه بسا‪ ،‬راهبردی موجود در زمینه پیش ساختگی و به خصوص‪ ،‬سبک سازی (همچنین در هنگام بهره گیری از‬ ‫معضال ِ‬
‫بتن های سبک)‪ ،‬در شرایط موجود استفاده از "گونه ویژه ای از بتن های سبک ‪ EPS‬در ترکیب با الیاف و مشبک های‬
‫فلزی"‪ ،‬راه حلی مناسب‪ ،‬عملی و تجربه شده برای گسترش نسبتا سری ِع "سبک و یکپارچه سازی" در بنا‪ ،‬در گستره کالن به‬
‫نظر رسید‪.‬‬
‫بتن سبک خاص مزبور ضمن سادگی در تولید (با امکانات داخلی)‪ ،‬در مقایسه با برخی از دیگر انواع معمول بتن های‬
‫سبک (که در آنها ضمن بهره گیری از سبک دانه های دارای انعطاف پذیری به مراتب کمتر‪ ،‬عیار مواد سیمانی نیز پایین تر‬
‫خاص مورد نظر در ماتریکس وجود ندارد) دارای این مزایاست‪ :‬نسبت های باالتر مقاومت های‬ ‫ِ‬ ‫بوده و پیوستگی و همگنی‬
‫کششی‪ ،‬برشی‪ ،‬خمشی‪ ،‬ضربه ای و مدول های ارتجاعی (االستیسیته) استاتیکی و دینامیکی "به مقاومت فشاری "؛ قابلیت‬
‫بودن کرنش متناظر با قله مقاومت و به ویژه‪" ،‬کرنش متناظر با‬
‫ِ‬ ‫چسبندگی (پیوستگی) و درگیری افزون تر با تسلیحات؛ زیاد‬
‫بودن ضرایب بلوک تنش بتن؛ ‪ ‬و ‪ ‬را به‬ ‫ِ‬ ‫گسیختگی )‪ "(cu‬و طاقت شکست در این بتن (که به نوبه خود‪ ،‬همچنین باال‬
‫همراه دارد) و نسبت های باالی سطح زیر منحنی تنش‪-‬کرنش و "مقاومت در حد رفتار ارتجاعی )‪ "(Elastic Limit‬به‬
‫مقاومت نهایی (به ویژه با توجه به وزن حجمی مربوط) و به طور کلی دارا بودن ظرفیت های ذخیره و جذب انرژی باالتر و‬
‫شکننده نبودن و تمایل به وقوع نوعــی الگوی له شدگی به جای خرد شدگی معمول و گسترش یابنده (در بار گذاری های‬
‫فشاری بیش از حد آستانه)؛ شکل پذیری (‪ )Ductility‬مطلوب؛ امکانات شکل گیری و کار پذیری و اجرایی بیش تر (از جمله‬
‫در محیط کارگاه) و نیز قابلیت نیل به پایایی مناسب ‪....‬‬
‫همچنین کاربرد الیاف هم به خصوص با توجه به وزن حجمی پایین بتن و پیوستگی و فشردگی ماتریکس آن با عیار باالی‬
‫تر ماتریکس با الیاف و کارکرد بهتر آنها در تعامل با یکدیگر می انجامد)‬‫مواد سیمانی (که به نوبه خود به درگیری مناسب ِ‬
‫سبب بهبود نسبت های مقاومت های کششی‪ ،‬برشی‪ ،‬خمشی‪ ،‬ضربه ای‪ ،1‬سایشی‪ ،‬انقباض و چسبندگی (پیوستگی) به مقاومت‬

‫و متقابل‪ ،‬در توسعه قابل توجه استفاده از امثال این گونه مصالح و فن آوری ها و به خصوص‪" ،‬مشبک های فلزی فوم دار"‪ ،‬بتن های سبک‬
‫گوناگون مستقیم و غیر مستقیم تاثیری راهبردی داشته است ‪ .....‬چه این که به طور کلی و به ویژه از سال ‪ ،1383‬با وجود‬
‫ِ‬ ‫و ‪ ،...‬به انحای‬
‫گسترش هر چه بیشتر راهکار محوری "سبک و‬ ‫ِ‬ ‫برخی تنگناها و محدودیت های جدی و با توجه به شرایط و امکانت موجود‪ ،‬طرح و‬
‫یکپارچه سازی" در بستر مستع ِد فراهم آمده و در سطوح مختلف به گونه ای سیستماتیک مد نظر قرار گرفت ‪[....‬‬
‫‪ 1‬قابل ذکر است که به طور کلی و برای مثال‪ ،‬مدول ارتجاعی الیاف پلی پروپیلن در ضربه به میزان قابل توجهی افزایش می یابد‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫فشاری‪ ،‬افزایش سطح زیر منحنی تنش‪-‬کرنش و قابلیت جذب انرژی‪ ،‬ظرفیت کرنش کششی‪ ،‬طاقت شکست و کرنش متناظر‬
‫با گسیختگی )‪ (εcu‬و همچنین "مهار موثر اثر جمع شدگی" و کاهش نشست بتن و نیز احتمال بروز ترک می شود‪.‬‬
‫‪....‬‬
‫منحنی نیرو‪-‬تغییر مکان در بارگذاری فشاری نمونه ای از بتن سبک مورد اشاره "از نوع پر الیاف"‬
‫ب ارتجاعی می تواند در ساخت قطعات‬ ‫[که معموال با عیار باالتر مواد سیمانی و در چارچوب سامانه موسوم به بتن سبک مسلح و مرک ِ‬
‫ت در هر صورت نرم‪ ،‬و یا دال های در‬ ‫مسلح سبک و دارای ضخامت کم با ظرفیت باربری و مدول فنریت باال در خمش با الگوی شکس ِ‬
‫ِ‬
‫معرض بارهای سنگین و مستمر دینامیک و ضربه ای مورد استفاده قرار گیرد‪].‬‬

‫‪- Oven-dry Density ≈ 600kg/m3, f΄c ≈ 29.5kg/cm2 in 28 days, Micro Silica Fume / Portland Cement (Type‬‬
‫;)‪II) ≈ 8.5%; W / C+S ≈ 0.425 (with Using Lignosulfonate as a Common "Plasticizer" and Retardant‬‬
‫‪Monofilament Polypropylene Fiber (Denier: 3) ≈ 1.1% of Volume of concrete. (In this study, no sand‬‬
‫)‪or other additive, have been employed in making the samples.‬‬
‫‪ -‬وقوع نوعی له شدگی به جای خرد شدگی معمول قابل مشاهده است‪(εcu ↑ ) .‬‬

‫بدین ترتیب وقتی این بتن همراه با الیاف و مشبک های فلزی مورد نظر به کار رود عمال همراه با دیگر اجزا در چارچوب‬
‫یک سامانه واحد (به مثابه یک سیستم مرکب) عمل کرده‪ ،‬و مدول فنریت و ظرفیت جذب انرژی آن در خمش و ضربه به‬
‫میزان شایان توجهی بیش از مواردی خواهد بود که برخی دیگر از انواع بتن های سبک (به شرح باال) همراه با مشبک های‬
‫مزبور به کار روند‪.‬‬
‫با ترکیب بتن سبک ویژه یاد شده با اجزای متناسب شامل مشبک و الیاف در چارچوب یک فن آوری "ساده و کاربردی"‪،‬‬
‫یک سامانه مرکب با رفتار یکپارچه و دارای ساختار شبکه ای به دست می آید؛ به گونه ای که ضمن دارا بودن رفتار مناسب‬
‫شتر تنش های داخلی در گستره سیستم (همراه با جذب و مهار نسبی آنها با‬ ‫در "خمش و ضربه"‪ ،‬و پخش و توزیع هر چه بی ِ‬
‫توجه به نقش سبک دانه های تغییر شکل پذیر و نیز الیاف و تسلیحات به کار رفته)‪ ،‬مزایای پیش گفته به گونه ای کیفی ارتقاء‬
‫یافته؛ "کنترل موثر معضل جمع شدگی" ممکن شده‪ ،‬و همراه با افزایش استحکام و به خصوص‪ ،‬ظرفیت جذب انرژی یا مدول‬
‫من ترد (به مثابه معضلی اساسی در دال های‬ ‫ت (‪ )u‬ویژه در خمش‪ ،‬همچنین احتمال باالی وقوع شکست از نوع ناای ِ‬ ‫فنری ِ‬
‫مسلح معمول) … منتفی می گردد‪.‬‬‫ِ‬ ‫ساخته شده از بتن های سبک‬
‫در این باره‪ ،‬همچنین تا به حال‪ ،‬مطالعات و آزمایشات متعددی نیز چه بر روی بتن سبک ‪ EPS‬خاص مورد نظر به‬
‫تنهایی‪ ،‬و چه بر روی قطعات ساخته شده از ترکیب آن با الیاف و مشبک های فلزی (همچنین شامل بارگذاری های فشاری و‬
‫خمشی با استاندارد ‪ )ASTM E 72‬انجام گرفته و نتایج آنها هم در قالب مقاالت‪ ،‬پایان نامه‪ ،‬گزارش پروژه‪ ،‬بروشور و لوح‬
‫ت مربوط نیز در چارچوب موارد کاربری معمول و در چارچوب معیارها و‬ ‫فشرده منتشر گشته است ـ چه این که محصوال ِ‬
‫ضوابط رایج‪ ،‬در نمایشگاه های تخصصی و بین المللی عرضه شده و مورد استفاده قرار گرفته اند‪.‬‬
‫ب بتن سبک خاص‬ ‫بدین ترتیب تا به حال در موارد مختلف و متعددی از سامانه ساده و کاربردی یاد شده (ترکیب متناس ِ‬
‫مزبور با الیاف و مشبک های فلزی) به مثابه دیوارهای سبک و عایق جدا کننده داخلی و خارجی و به عنوان گونه ای "پانل‬
‫مسلح ساندویچی"‪ ،‬قطعه دال ِز َبرین در سقف های دارای تیرهای فرعی (با حاشیه اطمینان باال و با لحاظ داشتن روابط و‬
‫معادالت معمول و مقتضی ‪ ،)...‬سقف های شیب دار و گنبدی‪-‬شکل‪ ،‬قطعات عایق حرارت‪ ،‬حائل صدا‪ ،‬حائل آتش و … در‬
‫همراهی با عناصر و مصالح مقتضی در هر مورد استفاده گشته است‪[ .‬برای نمونه‪ ،‬در برخی پروژه ها هم به عنوان مثال از‬
‫آن برای ساخت سطوح و دیوارهای داخلی و خارجی در سطح و ارتفاع زیاد (و دارای مقاومت مناسب در برابر آتش)‪ ،‬دیوار‬
‫حائل و عایق صوت‪ ،‬و دال کف و سقف (از جمله به عنوان محوطه سِ ن و سقف راهروهای زیرین؛ طراحی شده برای سربار‬
‫موثر معادل ‪ )500kg/m‬بهره گرفته شده ‪] 1....‬‬

‫‪ 1‬قابل ذکر است که پس از طرح و بررسی بخش هایی از سیسـتم یـ اد شـده در »شـورای فـن آوری وزارت مسـکن« در اواخـر دهـ ه ‪،1370‬‬
‫همچنین پروژه مزبور مورد بازدید قرار گرفت ‪....‬‬
‫‪5‬‬
 ‫‪ -‬در شبکه اینترنت نیز با جستجوی "بتن سبک مسلح و مرکب ارتجاعی"‬
‫(‪ )Elastic Composite, Reinforced Lightweight Concrete; E.C.R.L.C.‬یافته های متعددی وجود دارد‪،‬‬
‫که عالوه بر موارد مختلف غیر سازه ای‪ ،...‬همچنین به بهره گیری "سازه ای" از سامانه مورد نظر نیز اشاره دارند‪ .‬از این‬
‫جمله اند‪:‬‬
‫‪http://www.scribd.com/doc/11530978/Elastic-Composite-Reinforced-Lightweight-‬‬
‫‪Concrete-as-a-Type-of-RCS-newstructure1gmailcom-English-2009‬‬
‫ک‪ .‬اسماعیلی؛ درآمدی بر بتن سبک مسلح و مرکب ارتجاعی‪ ،‬ماهنامه راه و ساختمان )‪ ،(1SSN: 1728-6166‬سال‬
‫ششم‪ ،‬شماره ‪( 50‬خرداد ‪ ،)1387‬صفحات ‪ ،22-41‬تهران‪.‬‬
‫‪http://www.magiran.com/magtoc.asp?mgID=3051&Number=50&Appendix=0 …………….‬‬
‫‪http://www.scribd.com/doc/11558652 ...............................................................................‬‬
‫‪http://www.scribd.com/doc/11558528 .................................................................................‬‬
‫‪...‬‬
‫[قابل ذکر است که عمده موارد ارائه گشته در بخش اصلی این مجموعه با استفاده از موارد باال و به ویژه‪" ،‬آخرین مورد‬
‫بیان شده" می باشد‪].‬‬
‫با این وجود در مجموعه حاضر فقط نوعی استفاده آسان و "غیر سازه ای" از مصالح مورد نظر به عنوان پوشش بر‬
‫باربر" داخلی و خارجی و از این قبیل ("به مثابه‬
‫ِ‬ ‫روی مشبک های فلزی فوم دار‪ ،‬که برای مثال در ساخت دیوارهای "غیر‬
‫نوعی پانل مسلح ساندویچی و نیم‪-‬پیش ساخته") به کار می رود مد نظر بوده است‪" .‬در این بخش به طور خاص" موارد‬
‫کاربرد سازه ای و برای مثال‪ ،‬ساخت دال های باربر در خمش (که دارای وزن و ضخامت کم‪ ،‬مدول فنریت و ظرفیت جذب‬
‫مسلح زبرین در‬
‫ِ‬ ‫انرژی شایان توجه در خمش و الگوی شکست غیر ترد هستند) مورد نظر نیست؛ حتی به عنوان قطعه دال‬
‫سقف های دارای تیر فرعی مانند سقف های موسوم به کامپوزیت و ‪( ...‬ضمن این که البته آن قطعات دال نیز به شرح بیان‬
‫بع مربوط‪ ،‬خود ضمن بهره گیری مقتضی از مجموعه عناصر همراه و با ملحوظ داشتن لزوم قطعی نرم و ایمن‬ ‫گشته در منا ِ‬
‫بودن الگوی شکست و صلبیت دیافراگم اجرا می شوند)‪[ .‬همچنین بدیهی است که "به طریق اولی"‪ ،‬نوعی بهره گیری ویژه از‬
‫اعتبار" آنچه تغییرات "غیر خطی" (و نه خطی) کرنش در ارتفاع تیر در طی‬ ‫ِ‬ ‫ب ارتجاعی "به‬‫گونه ای بتن سبکِ مسلح و مرک ِ‬
‫ت مربوط بدان در طراحی‬ ‫مشخص برخی محاسبات و معادالت ویژه و متفاو ِ‬ ‫ِ‬ ‫خمش خوانده شده و با کاربست و ملحوظ داشتن‬
‫و ‪ ،...‬از اساس بحث دیگری است که با توجه به موارد مطرح در مباحث مکانیک مواد و مقاومت مصالح‪ ،‬طبعا‪ ،‬روابط و‬
‫معادالت ویژه خود را می طلبد و بدین ترتیب حتی مربوط به برخی موارد استفاده ساده و تجربه شده سازه ای از این سامانه‬
‫در چارچوب معادالت و ضوابط معمول و پذیرفته شده برای ساخت قطعه دال زبرین در سقف های دارای تیرهای فرعی نیز‬
‫نمی شود ‪( ....‬چه این که کماکان‪ ،‬کار مستقل بر روی آن نوع بهره گیری خاص و برای مثال به منظور ساخت قطعات جاذب‬
‫مستمر دینامیک و ضربه ای در زیر خطوط ریلی ‪ ،...‬مانند دیگر موارد و‬ ‫ِ‬ ‫لرزه و ارتعاش و در معرض بارهای سنگین و‬
‫زمینه های مشابه در دنیا از قبیل گونه ای بتن موسوم به «بتن خم پذیر» در حال انجام است‪]).‬‬
‫ب ارتجاعی با تغییرات غیر خطی کرنش در ارتفاع تیر در‬ ‫"بدین ترتیب بهره گیری خاص از نوعی بتن سبکِ مسلح و مرک ِ‬
‫طی خمش و ‪ ...‬به مثابه قطعات باربر در خمش و در معرض بارهای سنگین دینامیکی و از این قبیل (مثال در زیر خطوط‬
‫ریلی)‪ ،‬با مورد ساده بیان شده در این بخش یکی نیست"‪ .‬فارغ از تائید شده بودن برخی نتایج و اصول موارد مورد نظر در‬
‫آن مقوله توسط برخی مراکز آکادمیک ذیربط‪ ،‬مورد ساده عنوان گشته در این بخش‪ ،‬اساسا جدای از آن مباحث مفصِ ل مطرح‬
‫در مکانیک مواد مرکب ارتجاعی غیر خطی است؛ مباحثی که همچنین مربوط به نوعی بهره گیری ویژه به عنوان جز ِء باربر‬
‫خاص خود) می باشند‪.‬‬
‫ِ‬ ‫در خمش و در معرض بارهای پیوسته دینامیکی و از این قبیل (آن نیز با روابط و معادالت‬
‫اگر چه گاهی با توجه به برخی موارد و شباهت ها در ساختار و نوع مواد تشکیل دهنده و ‪ ،...‬چه بسا در هنگام بحث از‬
‫ب ارتجاعی (که طبعا الزامات متفاوت خود را دارد)‪ ،‬احیانا به‬ ‫آن نوع بهره گیری ویژه از نوعی بتن سبکِ مسلح و مرک ِ‬
‫موارد کاربری بسیار ساده اجزای سیستم مزبور در ساخت دیوارهای غیر باربر و از این قبیل نیز اشاره شده ‪ ،...‬ولی از‬
‫اساس‪ ،‬مورد کاربری عنوان شده در این بخش‪ ،‬یک کاربری ساده و معمول (به عنوان جز ِء غیر باربر) در صنعت ساختمان‬
‫است‪.‬‬
‫نکته دیگر این که چنان که پیش از این هم گفته شد‪« :‬بتن های سبک حاوی گرانولهای پلی استایرین نیز به نوبه خود و مانند‬
‫دیگر انواع بتن های سبک از نظر مواردی از قبیل ضریب هدایت حرارتی‪ ،‬رفتار در برابر آتش و مباحث آکوستیک‪ ،‬پیش از‬
‫این بارها مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته اند و استفاده رایج و تجربه شده از آنها در دنیا (چه به شکل قطعات و پانل های‬
‫مسلح و چه به شکل قطعات غیر مسلح و مشابه با صفحات گچی آماده موسوم به ‪ ،Dry Wall‬بلوک و ‪ )...‬با توجه به‬
‫منابع مربوط‪ ،‬انبوهی از موارد موجود در این باره را به‬
‫ِ‬ ‫مجموعه این موارد است که صورت گرفته و می گیرد‪ .‬جستجو در‬
‫دست می دهد‪ ،‬که ما تنها به بخش کوچکی از آنها برای نمونه اشاره کرده ایم‪».‬‬
‫شایان ذکر است که "با توجه به ذکر دقیق طرح اختالط و مجموعه دیگر موارد مقتضی" و گذشته از ساده بودن مورد‬
‫مشخص در نظر گرفته شده در این بخش به عنوان "پوشش پانل در قطعه ای غیر باربر" روشن است که انجام‬ ‫ِ‬ ‫کاربری‬
‫آزمایش ها و بررسی های تفصیلی مجدد در باره آن دسته از موارد معلوم و اثبات شده (مثال در مورد اصل بدیهی و مورد‬
‫بودن بتن های سبک به طور کلی و از این قبیل) ضروری نخواهد بود‪ .‬این گونه آزمایش ها و بررسی ها‬ ‫ِ‬ ‫اتفاق عایق حرارتی‬
‫ِ‬
‫‪6‬‬
‫پیش از اینها در دنیا بارها انجام شده و اساسا با توجه بدانها بوده که استفاده از بتن های سبک مزبور در موارد کاربری‬
‫مفصل صورت گرفته بر روی‬ ‫ِ‬ ‫گوناگون مانند دیگر بتن های سبک‪ ،‬معمول گشته است‪[ .‬همچنین‪ ،‬آزمایشات و مطالعات البته‬
‫نوع ویژه ای از بتن ها یا مالت های سبک حاوی گرانولهای پلی استایرین (که قابلیت استفاده هر چه بهتر در موارد کاربری‬
‫خاص مورد نظر را داشته باشد) و دیگر موار ِد مربوط نیز فقط با هدف دستیابی به امکان برخی بهره گیری های ساده غیر‬
‫سازه ای از این نوع بتن و دیگر بتن های سبک انجام نشده اند‪ .‬این بررسی ها گستره ای فراتر داشته و در کلیت خود موارد‬
‫چه بسا حساس تر دیگری را هم شامل می گشته اند‪ .‬برخی از این بررسی ها شامل آزمایشات بسیار متعدد و مطالعات تفصیلی‬
‫بر روی طرح اختالط به منظور انتخاب و بهینه سازی تک تک اجزای آن در مقادیر مقتضی‪ ،‬انواع مواد سیمانی و پر کننده‬
‫ها و افزودنی های مختلف‪ ،‬سنجش مقاومت های مکانیکی (اَ َعم از مقاومت های فشاری‪ ،‬کششی‪ ،‬خمشی‪ ،‬مدول های‬
‫االستیسیته استاتیکی و دینامیکی)‪ ،‬تغییرات حجمی‪ ،‬درصد جذب و سرعت نفوذ آب‪ ،‬رسم منحنی نیرو‪-‬تغییر مکان در جریان‬
‫بار گذاری های فشاری و خمشی بر روی قطعات غیر مسلح و مسلح‪ ،‬بررسی الیاف و تسلیحات فلزی و غیر فلزی مورد‬
‫استفاده‪ ،‬روش ها و مواد عمل آوری گوناگون‪ ،‬انواع پوشش ها‪ ،‬مسائل اجرایی و ‪ ...‬بوده اند‪ .‬چه این که همچنین دیگر‬
‫مستمر انجام شده یا در حال انجام در این عرصه‪ ،‬به ویژه در راستای استفاده ای بدیع از نوعی سامانه سبکِ مسلح و‬
‫ِ‬ ‫مطالعات‬
‫ب ارتجاعی در برخی موارد خاص سازه ای و از این قبیل نیز می باشند‪ .‬طبعا در این باره‪ ،‬پس از حصول به برخی‬ ‫مرک ِ‬
‫اهداف و نتایج تائید شده مقتضی‪ ،‬کماکان هم کار بر روی آن موارد به منظور توسعه عملی سیستم های مزبور در موارد‬
‫کاربری مختلف ادامه دارد ‪ ....‬اما به هر روی و از آن همه‪ ،‬آنچه در این بخش مد نظر است تنها استفاده بسیار ساده و‬
‫مسلح غیر باربر به مثابه پوشش می باشد‪].‬‬
‫ِ‬ ‫غیر سازه ای از نوعی بتن سبک شناخته شده بر روی پانل های ساندویچی‬

‫اجزای تشکیل دهنده‪ ،‬موارد کاربری‪ ،‬ویژگی ها و تفاوت ها‪:‬‬

‫به طور کلی آنچه در اینجا مد نظر می باشد دستیابی به نوعی سامانه سبک و یکپارچه با ساختار شبکه ای و قابلیت باالی‬
‫جذب انرژی است‪ .‬این سامانه مرکب به سادگی متشکل از نوعی خمیر اصالح شده سیمانی با ماتریکسی همگن و پیوسته‪،‬‬
‫الیاف مقتضی و سبک دانه های تغییر شکل پذی ِر پلی استایرین یا مانند آن است‪ ،‬که در "ترکیبی متناسب" با مشبک های فلزی‬
‫و یا غیر فلزی‪ ،‬نوعی "سامانه (سیستم ) با رفتار یکپارچه" را شکل می دهند‪.‬‬
‫ب مجموعه مواد خشک بتن سبک مزبور با مقدار معینی آب "به مدت زمان کافی" (حداقل‬ ‫پس از مخلوط شدن کامل و مناس ِ‬
‫دار به دست آمده (حاوی گرانول ها یا دانه های‬ ‫ِ‬ ‫اف‬ ‫ی‬‫ال‬ ‫و‬ ‫سبنده‬ ‫چ‬ ‫ی‬ ‫مان‬‫ی‬‫س‬ ‫ر‬ ‫ی‬‫خم‬ ‫‪،‬‬ ‫ساز‬ ‫برای ‪ 15‬دقیقه) در سیستم مخلوط‬
‫پلی استایرین‪ ،‬و با اسالمپ حدود صفر) با ماله و یا دستگاه مناسب برای این کار به آسانی و در یک نوبت بر روی هر طرف‬
‫از مشبک های پیش‪-‬جوش شده فلزی فوم داری که از پیش در محل نصب شده اند و دارای فوم میانی پلی استایرین از نوع‬
‫موسوم به ‪ F; Fire Retardant‬یا ضد شعله و کند‪-‬سوز می باشند‪ ،‬مثال در ضخامت حدود ‪ 2‬سانتیمتر اجرا می شود‪ .‬بدین‬
‫سان‪ ،‬قطعه ای یکپارچه و بسیار سبک و عایق در ضخامت انتخابی و به مثابه نوعی "پانل مسلح ساندویچی"‪ ،‬مستحکم و‬
‫دارای پایایی و سطح مناسب به دست می آید‪.‬‬
‫قطعه سبک و مسلح مزبور با قابلیت های شکل گیری و کار پذیری مطلوب‪ ،‬همچنین توان پذیرش پوشش ها و نماهای‬
‫مختلف را داراست‪ .‬در این دیوارها نیازی به اجرای برخی اندودهای اضافی نبوده‪ ،‬و امکان تطبیق با طرح های گوناگون‬
‫احجام "منحنی") و همینطور‪ ،‬موارد مختلف کاربری وجود دارد‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫معماری (از جمله در سطوح و‬
‫همچنین‪ ،‬دیوار به دست آمده بدین ترتیب‪ ،‬دارای مدول فنریت و قابلیت جذب انرژی مناسب بوده و از پایداری و رفتار‬
‫مطلوب در برابر لرزه و نیز ضربات شدید وارده برخوردار می باشد ـ چه این که "بر خالف برخی دیگر از انواع مصالح و‬
‫بتن های سبک و به ویژه بتن های دارای وزن حجمی کمتر از ‪ 800‬کیلوگرم بر متر مکعب"‪" ،‬شکننده نبوده" و با توجه به‬
‫طرح اختالط بتن و ساختار سامانه‪" ،‬ایستادگی و مقاومت مورد نظر" را در قطعه و پانل مسلح ساندویچی مزبور به راحتی و‬
‫فراتر از استاندارد های مربوط (مبنی بر لزوم دارا بودن مقاومت فشاری حداقل‪ 2.07 ،‬مگاپاسکال یا ‪ 20.286‬کیلوگرم بر‬
‫سانتیمتر مربع در منبع ‪ ACI 523‬و در مورد موارد مشابه ‪ )...‬تامین می نماید‪.‬‬
‫ب خاص سامانه‪ ،‬مدول فنریت و ظرفیت جذب انرژی در خمش و ایستادگی در برابر ضربات‬ ‫البته با توجه به عملکرد مرک ِ‬
‫وارده در قطعه به مراتب بیش از حد مورد انتظار برای بتن سبکِ به کار رفته (با مقاومت فشاری کمتر از مقاومت فشاری‬
‫بتن های با وزن باال) می باشد‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫نمونه هایی از استفاده از اجزای سامانه سبک مسلح و عایق مورد نظر‬
‫در ساخت دیوارها و جدارهای داخلی و خارجی در چارچوب های معمول‬

‫نمونه هایی از بهره گیری از اجزای سامانه مرکب و شکل پذیر مورد نظر در ساخت گنبد و سازه های دارای انحنا‬

‫عمال بار نمایشی بر روی نمونه ای از قطعه مسلح ساندویچی مورد نظر‬
‫ِ‬ ‫ِا‬
‫(با مشبک فلزی و فوم میانی پلی استایرین)‬

‫‪ .‬اگر چه به طور کلی "نماهای" سبک به دلیل وزن کمتر و ایمنی بیشتر و به ویژه در صورت "یکپارچگی و پیوستگی"‬
‫افزون تر می توانند بر نماهای سنگین‪-‬وزن ارجحیت داشته باشند ‪...‬ـ ولی در مورد نماهای سنگین از قبیل نماهای سنگ‬
‫طبیعی یا مانند آن با وزن زیاد هم در موارد الزم می توان با تمهیدات مقتضی‪ ،‬نمای سنگین مورد نظر را به درستی اجرا‬
‫نمود‪.‬‬

‫‪8‬‬
‫به طور کلی "چه در این مورد و چه در مورد پانل ها و سیستم های مشابه اجرا شده با مالت ماسه‪-‬سیمان"‪ ،‬در این گونه‬
‫مواقع به سبب افزوده شدن زیاد بر وزن قطعه و چگونگی بار و نیروی وارده‪ ،‬تقویت معمول و مقتضی میلگردهای‬
‫نگه دارنده (مثال به صورت بلندتر گرفتن و تامین گیر داری الزم برای میلگردهای نگه دارنده به کار رفته در باالی پانل)‬
‫ضمن توجه به مجموعه اجزای نگه دارنده و اتصال دهنده پانل به کف و به ویژه‪" ،‬سقف" ضروری خواهد بود‪.‬‬
‫همچنین برای مثال و حتی اگر بخواهیم در این گونه موارد در طرف خارجی پانل هم کماکان از الیه بتن سبک مورد نظر‬
‫استفاده کنیم و ضمنا به هر دلیل و مشابه برخی موارد عملی معمول‪ ،‬تنها به یک الیه مالت ماسه‪-‬سیمان چسابننده نمای سنگین‬
‫مورد نظر در طرف بیرونی پانل بسنده نکرده باشیم ‪ ،...‬باز می توان برای افزایش درگیری مقتضی بین الیه بتن سبکِ قبال‬
‫اجرا شده و الیه مالت چسباننده نما (که بعدا کار می شود) و تامین گیر داری بیش تر برای نما به طور کلی‪ ،‬از مشبک های‬
‫فلزی به صورت یکپارچه و نیز متصل به میلگرد و دستک ها و اجزای نگه دارنده ‪ ...‬استفاده نمود‪ .‬در این باره‪ ،‬این صفحه‬
‫گیر دار و یکپارچه متشکل از مشبک های فلزی‪ ،‬در جریان اجرا "بر روی" سطح بیرونی الیه بتن سبک قرار می گیرد؛ به‬
‫طوری که در جریان اجرای مالت چسباننده نما‪ ،‬صفحه یکپارچه فلزی با مالت به کار رفته نیز به درستی درگیر می گردد‪.‬‬
‫در ضمن‪ ،‬طبعا در اینجا هم همچون دیگر مواقع اجرای نماهای سنگین‪ ،‬رعایت موارد و ضوابط معمول در اجرای این گونه‬
‫نماها الزم خواهد بود‪ .‬همچنین می توان در این گونه مواقع از دیگر طرق معمول نیز (مانند روش رای ِج موسوم به نصب‬
‫خشک‪ ،‬ضمن بهره گیری از دستک ها و چارچوب نگه دارنده متصل به سازه ‪ )...‬بسته به مورد برای نصب نمای سنگین‬
‫مورد نظر استفاده کرد‪.‬‬
‫همچنین به طور کلی دارا بودن "قابلیت های کار پذیری" در جای خود مقوله ای مهم است‪ .‬از این قبیلند‪ :‬قابلیت های عبور‬
‫تاسیسات و نصب و اجرای چارچوب ها و درب و پنجره و تزیینات و پوشش ها و رنگ های مقتضی‪ ،‬مرمت پذیری‪ ،‬قابلیت‬
‫شدن آسان سطح به مدت زمان کوتاهی پس از اجرا برای دستیابی به سطوح تراز بدون نیاز به اندودهای اضافی‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫تراشیده‬
‫قابلیت های برش‪ ،‬تراش و پذیرش میخ‪ ،‬پیچ‪ ،‬رول‪-‬پالک‪ ،‬رول‪-‬بولت و ‪[ ....‬مثال در مواردی که قصد نصب محفظه های‬
‫بزرگ و سنگین بر روی دیوار وجود دارد‪ ،‬مشابه با این گونه موارد در هنگام استفاده معمول از دیوارهای گچی با ضخامت‬
‫کم و مانند آن‪ ،‬طبعا می توان از اجزای نگه دارنده متناسب با کار "به تعداد کافی" استفاده نمود ‪]....‬‬
‫ـ در مورد "اجرای تجربه شده دیوارهای جدا کننده داخلی و خارجی با این سیستم"؛ برای مثال می توان در ابتدا و پیش‬
‫از اجرای بتن سبک مورد نظر‪ ،‬پانل های فوم دار مزبور را به سرعت و به کمک میلگردهایی در نقش مشابه با میلگردهای‬
‫انتظار‪ ،‬به کف و سقف آماده و ستون ها به خوبی متصل کرد‪ .‬نوارهای باریک مشبک موسوم به نوارهای اتصال بین پانل ها‬
‫نیز یکپارچگی مقتضی را بین آنها تامین می کنند‪[ .‬چنان که مشابه این کار با استفاده از پوشش مالت ماسه‪-‬سیمان و سنگین‬
‫وزن معمول‪ ،‬سابقه ای چند ده ساله دارد‪ ].‬آنگاه‪ ،‬پس از عبور دادن مقتضی تاسیسات و ‪ ...‬از میان فوم‪ ،‬خمیر سیمانی سبک‬ ‫ِ‬
‫و چسبنده مزبور و دارای کمی الیاف‪ ،‬که خود می تواند حاصل افزودن مقدار معینی آب و سیمان به دیگر مواد خشک از پیش‬
‫آماده گشته در محل باشد‪ ،‬به آسانی و به صورت الیه ای با ضخامت کم در یک نوبت بر روی هر طرف آن اجرا و پرداخت‬
‫ت مواد خمیری مزبور‪ ،‬و با‬ ‫می گردد‪( .‬این کار هم با ابزار ساده دستی و هم با دستگاه مناسب برای اجرا و احیانا پرداخ ِ‬
‫سرعت باال و حداقل میزان اتالف مواد قابل انجام است‪).‬‬
‫دن سطح آن در‬ ‫ِ‬ ‫ی‬‫تراش‬ ‫ت‬ ‫ی‬‫"قابل‬ ‫ز‬ ‫ی‬‫ن‬ ‫و‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫دار‬
‫ِ‬ ‫اف‬ ‫ی‬‫ال‬ ‫و‬ ‫سبک‬ ‫بودن بتن‬
‫ِ‬ ‫شایان ذکر است که قوام خمیری و چسبنده‬
‫طول مدت زمان کوتاهی پس از اجرا برای رسیدن به سطحی تراز"‪ ،‬اجرای مناسب آن را در یک نوبت بر روی هر سطح‬
‫پانل عملی تر می سازد‪.‬‬
‫بدین گونه با بهره گیری از سیستم ساده و عملی باال به راحتی می شود به دیوارهایی با وزن تنها حدود ‪ 50‬کیلوگرم در هر‬
‫باربر داخلی و یا خارجی در بنا با‬
‫ِ‬ ‫متر مربع (با احتساب وزن پوشش های سبک ممکن) به مثابه دیوارهای مسلح عایق و غیر‬
‫توان جذب انرژی و ضربه پذیری مطلوب دست یافت‪1.‬‬

‫باربر شامل بتن‬

‫ِ‬ ‫البته برای دیوار غیر باربر مزبور نقش انتقال نیروهای جانبی‪ ،‬مشابه نقشی که برخی دیوارهای مسلح و‬
‫معمول و یا مالت ماسه‪-‬سیمان و از این قبیل ایفا می کنند در نظر گرفته نمی شود‪ -‬چه این که گذشته از موضوع میزان‬
‫مقاومت فشاری‪ ،‬با توجه به وجود قابلیت انعطاف و تغییر شکل پذیری‪ ،‬در عملکرد و رفتار مقتضی قاب و مجموعه اجزای‬
‫سازه ای از این نظر مشکلی وجود نخواهد داشت‪.‬‬
‫بدین ترتیب در موارد الزم استفاده معمول از بادبندها )‪ (Braces‬و از این قبیل نیز می تواند مد نظر قرار گیرد‪.‬‬
‫طبعا چه در اجرای این قطعات با نقش غیر سازه ای و چه به ویژه در اجرای "مشبک های پیش‪-‬جوش گشته فلزی فوم دار‬
‫معمول ماسه‪-‬سیمان" شاقول بودن قطعات کار گذاری شده از همان ابتدا باید مورد توجه قرار گیرند (امری که‬ ‫ِ‬ ‫همراه با مالت‬
‫معمول ماسه‪-‬سیمان عمال‬
‫ِ‬ ‫متاسفانه در بسیاری موارد در اجرای مشبک های پیش‪-‬جوش گشته فلزی فوم دار همراه با مالت‬
‫مورد توجه مقتضی قرار نمی گیرد)‪ .‬روشن است که این شاقول بودن همچنین در سرعت و سهولت اجرای پوشش بتنی و نیز‬
‫میزان بتن مصرفی در جریان اجرا موثر خواهد بود‪.‬‬

‫‪ 1‬البته بهره گیری از این نوع بتن سبک (مثال با الیاف بیشتر و مشابه با ترکیبی که برای ساخت دال های سبک به کار می رود و به جز‬
‫آن)‪ ،‬با یا بدون استفاده توأمان از انواع مقتضی مش های فلزی و یا پلیمری‪ ،‬می تواند بسته به مورد برای ساخت دیگر انواع پانل های‬
‫ساندویچی نیز مد نظر قرار گیرد‪ ،‬که در این بخش مورد بحث ما نمی باشد‪....‬‬
‫‪9‬‬
‫در این باره به خصوص استفاده از میلگردهای نگه دارنده به تعداد و طول کافی‪ ،‬قرار گیری درست آنها در کف و سقف و‬
‫ستون ها و بسته شدن محکم آنها به مشبک های فلزی (به ویژه در مورد میلگردهای تعبیه شده در سقف و مانند آن) پیش از‬
‫اجرای پوشش مهم می باشد‪.‬‬
‫برای مثال به منظور انجام نشانه گذاری دقیق و سری ِع محل ایجاد سوراخ های در نظر گرفته شده در کف و سقف برای‬
‫قرار دهی میلگردها "در امتداد هم" می توان از یک دستگاه ساده تراز لیزری )‪ (Rotation Lazer‬و یا شاقول و از این‬
‫قبیل استفاده نمود‪.‬‬
‫بستن میلگردها به مشبک های فلزی نیز هم به روش دستی و هم با استفاده از نوعی ابزار تفنگی موجود برای این کار به‬
‫سادگی امکان پذیر است‪.‬‬
‫همینطور در برخی موارد خاص هم می توان بسته مورد از میلگردها و تسمه های مناسب و مانند اینها برای کمک به تامین‬
‫ایستایی اولیه بیشتر در قطعات (پیش از اجرای پوشش) به صورت کمربندی و یا مورب (در دو راستای متقاطع در دو طرف‬
‫قطعه) و یا دیگر روش هایی از این قبیل بهره گرفت‪.‬‬
‫ستم سبک ولی غیر باربر در فشار‪ ،‬میلگردهای قرار گرفته در کف و سقف و ستون ها می توانند بسته به مورد و‬ ‫در این سی ِ‬
‫مانند دیگر موارد مشابه‪ ،‬مماس با سطح داخلی و یا به ویژه مماس با سطح خارجی مشبک های فلزی فوم دار قرار گیرند‪.‬‬
‫(اما برای مثال در مورد دیوارهای جدا کننده خارجی که از فضای درون بنا در معرض ضربات و بارهای ضربه ای سنگین‬
‫باشند می توان بسته به مورد و حداقل در سطحی از پانل که به طرف فضای درونی بناست‪ ،‬میلگردها را در سمت داخلی‬
‫مشبک فلزی قرار داد و سپس پوشش بتنی الزم را بر روی قطعه نصب شده اجرا نمود‪ -‬چه این که حتی در صورت حذف‬
‫نسبی فضای مابین مشبک های فلزی و فوم میانی پلی استایرین در جریان تولید پانل ها‪ ،‬این کار در جریان کار گذاری اولیه‬
‫پانل ها به سادگی عملی بوده و میلگردها به آسانی در درون فوم میانی پلی استایرین جا باز کرده و جای گیر می شوند‪).‬‬
‫باربر داخلی و خارجی همچنین قابل ذکر است که با توجه‬‫ِ‬ ‫در باره اجرای سیستم یاد شده به مثابه دیوارهای جدا کننده و غیر‬
‫به "تجارب فزاینده موجود" در خارج و داخل کشور در اجرای"مشبک های پیش‪-‬جوش گشته فلزی فوم دار همراه با مالت‬
‫وزن ماسه‪-‬سیمان" و نیز سابقه طوالنی اجرای سقف های دارای تیرهای فرعی (مانند سقف های مرکب یا‬ ‫ِ‬ ‫معمول و سنگین‬
‫کامپوزیت‪ ،‬تیرچه و ‪ )...‬و "وجود نیروها و شرکت های فعال متعدد و مجرب در این موارد"‪ ،‬این کار به سهولت قابل انجام‪،‬‬
‫آموزش و تعمیم است‪.‬‬
‫البته در این مورد به دلیل باربر لحاظ نشدن دیوارها در فشار‪ ،‬اجرا نسبتا ساده تر می باشد‪.‬‬
‫در ضمن با توجه به نوع کاربری‪" ،‬قوام بتن و چسبندگی خوب آن به فوم و مفتول ها"‪ ،‬چگونگی عملکرد مفتول های‬
‫مشبک به ویژه در کشش و نیز ظرفیت جذب انرژی و مقاومت ضربه ای مطلوب و مدول فنریت مناسب قطعه در خمش‪ ،‬در‬
‫اینجا بر خالف موارد مشابه‪ ،‬دیگر "الزامی" به وجود فاصله معمول بین صفحات مشبک و فوم نخواهد بود‪1‬ـ "چه این که‬
‫این امر می تواند به نوبه خود‪ ،‬تولید قطعات و نیز اجرای بتن (در یک نوبت به جای دو نوبت) را ساده تر و سریع تر نموده‬
‫و همچنین در کاهش وزن‪ ،‬فضای اشغال شده‪ ،‬مصالح مصرفی و مجموعه هزینه ها موثر باشد"‪.‬‬
‫در این باره گفتنی است که با توجه به عملکرد اصلی مورد انتظار برای پانل های ساندویچی مسلح مزبور به مثابه‬
‫باربر داخلی و خارجی در بنا‪ ،‬و لزوم مقاومت و رفتار مناسب آنها در "ضربه" و به تعبیری‪ ،‬خمش ‪ ،...‬بر‬ ‫ِ‬ ‫دیواره های غیر‬
‫خالف پانل های باربر در فشار‪ ،‬تنها الیه بتن قرار گرفته "بر روی" مشبک فلزی است که در تامین مقاومت و رفتار مناسب‬
‫قطعه در برابر ضربه موثر می باشد و بتنی که در پشت مشبک (بین مشبک فلزی و فوم میانی) قرار گیرد عمال در این‬
‫مقاومت نقش مهمی نخواهد داشت‪ .‬در این باره‪ ،‬اگر رفتار قطعه در هنگام وارد آمدن ضربه بر سطح آن را مشابه رفتار یک‬
‫دال بتنی مسلح در خمش فرض کنیم‪ ،‬ارتفاع موثر یا ‪ d‬در معادله محاسبه ظرفیت باربری دال مزبور‪ ،‬تنها معادل ضخامت‬
‫بتن موجود بر روی مشبک فلزی قرار گرفته در طرفی از پانل که در معرض ضربه است‪ ،‬خواهد بود‪ .‬چه این که به طور‬
‫کلی در هر ضربه وارده فرضی به پانل‪ ،‬نقش اصلی در تامین رفتار و مقاومت مقتضی در برابر آن ضربه را عمال الیه بتنی‬
‫مسلح قرار گرفته در طرفی از پانل که بار ضربه ای مزبور بر سطح آن وارد می شود عهده دار می باشد‪ .‬همچنین باز بر‬
‫باربر معمول در فشار (که باید به طور همزمان هم در برابر ضربات وارده عمود بر سطح پانل و هم در‬ ‫ِ‬ ‫خالف پانل های‬
‫برابر بارهای فشاری هم راستا با سطح پانل و عمود بر جهت وارد آمدن بارهای ضربه ای‪ ،‬رفتار و مقاومت مناسب را داشته‬
‫باشند)‪ ،‬در اینجا‪ ،‬وادارهای فلزی اتصال دهنده دو الیه مشبک فلزی به یکدیگر در تامین رفتار و مقاومت پانل (در ضربه)‬
‫نقش مفید مهمی ندارند و با توجه به مشکل ساز بودن آنها به مثابه پل حرارتی‪ ،‬می توان تعدادشان را به حداقل الزم برای‬
‫استقرار و ایستایی اولیه در پانل (پیش از بتن پاشی) کاهش داد‪ .‬و باز بنا به باربر نبودن قطعات در فشار‪ ،‬شکل قرارگیری‬
‫وادارها در قطعه نیز می تواند بر خالف موارد مشابه در پانل های باربر‪ ،‬به صورت عمود بر سطح مشبک ها (نه به شکل‬

‫‪ 1‬با این وجود در صورت تمایل می توان با قراردهی ساده مفتول هایی نازک بین فوم میانی و دو سطح مشبک فلزی در هنگام تولید پانل‪ ،‬به‬
‫سادگی اندک فاصله کافی را برای نفوذ بیشتر خمیر چسبنده سیمانی به زیر همه مفتول ها در هنگام اجرا ایجاد نمود ‪ ....‬در ضمن‪ ،‬نزدیک‬
‫بودن مشبک فلزی به سطح فوم میانی در هنگام تولید پانل نیز مشکلی را ایجاد نمی کند‪ .‬چرا که گذشته از تمهیداتی ساده مانند مرطوب‬
‫ساختن سطح پانل در زیر نقاط جوش و مانند اینها‪ ،‬اندک سوختگی احتمالی سطح فوم که خود در هنگام اجرا با بتن پر خواهد شد‪ ،‬عمال‬
‫اهمیتی ندارد‪[ .‬همچنین‪ ،‬ضخامت بتن قرار گیرنده بر روی سطح مشبک‪ ،‬هم از نظر نوع رفتار مورد نیاز در قطعه و هم از نظر محافظت از‬
‫مفتول های مشبک در برابر خوردگی به خصوص در شرایط مخرب مهم می باشد‪ .‬البته در این باره‪ ،‬عوامل اقتصادی‪ ،‬مسائل اجرایی و میزان‬
‫اتالف مصالح‪ ،‬و دیگر موارد فنی مربوط نیز می باید به درستی مد نظر قرار گیرند ‪( ....‬با توجه به این موارد‪ ،‬در مورد دیوارهای جدا کننده‬
‫داخلی و خارجی‪ ،‬ضخامت بتن مزبور در هر طرف در بسیاری اوقات حدود ‪ 2‬سانتیمتر اختیار می شود ‪])....‬‬
‫‪10‬‬
‫زاویه دار و با نقش خرپایی در پانل های باربر در فشار) باشد‪ .‬همچنین با توجه به سطح نسبی زیاد تسلیحات فلزی به کار‬
‫رفته و چگونگی قرار گیری آنها (به صورت مفتول های مورد استفاده در مشبک های پیش‪-‬جوش شده فلزی‪ ،‬که دارای‬
‫قطری پایین بوده و با فاصله کم در دو راستای عمود بر هم قرار می گیرند و با جوش به هم متصل می شوند)‪ ،‬و همینطور‬
‫دار مورد نظر (با عیار باالی مواد سیمانی‪ ،‬نسبت کم آب به مواد سیمانی و ماتریکسی همگن و‬ ‫چسبندگی زیاد بتن الیاف ِ‬
‫یکنواخت) به مفتول های فلزی‪ ،‬در این حالت هم به درستی یک سامانه عمل کننده واحد و یکپارچه را خواهیم داشت ‪ .‬با توجه‬
‫به سطح نسبی زیاد تسلیحات فلزی به کار رفته و چگونگی قرار گیری آنها (به صورت مفتول های مورد استفاده در مشبک‬
‫های پیش‪-‬جوش شده فلزی‪ ،‬که دارای قطری پایین بوده و با فاصله کم در دو راستای عمود بر هم قرار می گیرند و با جوش‬
‫دار مورد نظر (با عیار باالی مواد سیمانی‪ ،‬نسبت کم آب به‬ ‫به هم متصل می شوند)‪ ،‬و همینطور چسبندگی زیاد بتن الیاف ِ‬
‫مواد سیمانی و ماتریکسی همگن و یکنواخت) به مفتول های فلزی‪ ،‬در این حالت هم به درستی یک سامانه عمل کننده واحد و‬
‫یکپارچه را خواهیم داشت‪( .‬گفتنی است که در اینجا نیز خمیر چسبنده مزبور در هنگام اجرا می تواند به زیر حداقل نیمی از‬
‫مفتول های مشبک های پیش‪-‬جوش شده نفوذ کرده و آنها را کامال در بر گیرد ـ ضمن این که درگیری الزم با بقیه مفتول ها‬
‫هم وجود خواهد داشت‪).‬‬
‫عالوه بر امکان اختالط این بتن سبک و عایق در محل کارگاه‪ ،‬همچنین‪ ،‬قوام خمیری و چسبنده بودنش نیز اجرای آن را بر‬
‫خالف برخی موارد مشابه‪ ،‬چه با ابزارهای ساده ای از قبیل کمچه و ماله و چه به صورت ماشینی (با ابزاری مشابه ابزار‬
‫حداقل اتالف مصالح امکان پذیر می سازد‪[ .‬قابل ذکر است که‬ ‫ِ‬ ‫اجرای پوشش های خمیری)‪ ،‬با یا بدون استفاده از غلطک و با‬
‫در حال حاضر هم انواع دستگاه های مقتضی برای اجرای سریع انواع مالت های پایه سیمانی و نیز گچ و خاک و مانند آن‬
‫در کشور وجود دارد‪ ،‬که برای اجرای ساده این محصول نیز مورد استفاده قرار می گیرد‪] 1.‬‬
‫بدین ترتیب در صورت بهره گیری از خمیر سبک سیمانی و چسبنده الیاف دار بیان گشته در ترکیب با مشبک های فلزی‬
‫دار‬
‫فوم دار مورد نظر‪ ،‬وزن قطعه "در مقایسه با استفاده رایج از مالت معمول ماسه‪-‬سیمان با مشبک های فلزی فوم ِ‬
‫موجود" نیز در عمل تقریبا به حدود یک چهارم تا یک پنجم (بسته به مورد) کاهش می یابد‪ .‬بنابراین‪ ،‬گذشته از افزایش کلی‬
‫مقاومت و ایمنی بنا در برابر زلزله‪ ،‬کاهش جدی وزن و ابعاد برخی اجزای بنا (همراه با افزایش فضای مفید)‪ ،‬امکان‬
‫صرفه جویی قابل توجه در هزینه های مربوط به زیر سازی‪ ،‬پی و اسکلت فراهم می آید‪.‬‬
‫این در حالی است که "در حال حاضر"‪ ،‬قیمت تمام شده هر متر مربع از دیوار غیر باربر ساخته شده از مشبک های فلزی‬
‫فوم دار و بتن سبک ویژه مورد نظر‪ ،‬به خودی خود کمی کمتر و یا نزدیک به قیمت تمام شده هر متر مربع از دیوار‬
‫مان معمول است‪ .‬بدین ترتیب با وجود گران تر بودن‬ ‫غیر باربر ساخته شده از مشبک های فلزی فوم دار و مالت ماسه‪-‬سی ِ‬
‫واحد حجم این بتن سبک الیاف دار از واحد حجم مالت ماسه‪-‬سیمان معمول به خودی خود‪ ،‬با توجه به کمتر بودن میزان‬
‫مصرف این نوع بتن سبک با قوام خمیری و چسبندگی مطلوب‪ ،‬و سهولت بیشتر در اجرای آن (در یک نوبت در هر طرف به‬
‫دار مورد‬‫جای دو نوبت در هر طرف مانند برخی موارد مشابه)‪ ،‬اتالف کمتر و نیز ساده تر بودن تولید مشبک های فلزی فوم ِ‬
‫استفاده در این مورد‪ ،‬در عمل‪ ،‬قیمت تمام شده هر متر مربع از دیوار جدا کننده اجرا شده با این سیستم کمی کمتر و یا نزدیک‬
‫به قیمت تمام شده هر متر مربع از دیوار جدا کننده اجرا شده با مالت معمول ماسه‪-‬سیمان در شرایط مشابه خواهد بود ‪....‬‬
‫همچنین با توجه به امکان کاهش تعداد وادارهای فلزی به کار رفته در پانل در این مورد (که به ویژه در مورد پانل های‬
‫رای ِج مورد استفاده همراه با مالت ماسه‪-‬سیمان معمول‪ ،‬خود به مثابه پل های حرارتی در پانل عمل می کنند) و به خصوص با‬
‫بودن قابل توجه بتن سبک ویژه به کار رفته در اینجا (بر خالف مالت ماسه‪-‬سیمان‪ ،‬که یک‬ ‫ِ‬ ‫در نظر داشتن عایق حرارتی‬
‫بودن قطعه ساخته شده از مشبک های فلزی فوم دار و این نوع بتن‬ ‫ِ‬ ‫ی‬ ‫حرارت‬ ‫ق‬ ‫ی‬‫عا‬ ‫زان‬ ‫ی‬ ‫م‬ ‫است)‪،‬‬ ‫عایق حرارتی "نامناسب"‬
‫سبک به میزان شایان توجهی باالتر است‪.‬‬
‫مان‬
‫ِ‬ ‫ی‬‫س‬ ‫‪-‬‬ ‫ماسه‬ ‫وزن‬ ‫‪-‬‬ ‫ن‬ ‫ی‬‫سنگ‬ ‫و‬ ‫معمول‬ ‫مالت‬ ‫ی‬ ‫جا‬ ‫به‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫خاص‬
‫ِ‬ ‫ق‬‫ی‬‫عا‬ ‫و‬ ‫سبک‬ ‫در واقع در اینجا به سبب کاربرد بتن‬
‫مورد استفاده در پانل های غیر باربر مشابه‪ ،‬در مقایسه با آنها‪ ،‬دیوار به دست آمده "وزن به مراتب کمتری" داشته؛ "عایق‬
‫حرارتی به مراتب بهتری" بوده‪ ،‬و با قابلیت های شکل گیری و کار پذیری افزون تر‪ ،‬اجرای آسان تری نیز دارد‪.‬‬
‫بنابراین مجموعه مزایای یاد شده و قابلیت های اجرایی و کارپذیری مناسب در این سیستم (مانند قابلیت های برش با اره و‬
‫میخ پذیری ‪ ،...‬بر خالف مالت معمول ماسه‪-‬سیمان) پاره ای محدودیت های مهم در استفاده رایج از مشبک های فلزی‬
‫فوم دار با مالت ماسه‪-‬سیمان را برطرف می نماید‪.‬‬
‫ش نوعی استفاده از مشبک های‬ ‫ِ‬ ‫ی‬‫پ‬ ‫از‬ ‫ش‬ ‫ی‬ ‫ب‬ ‫گسترش‬ ‫نظر‪،‬‬ ‫مورد‬ ‫مهم‬ ‫موانع‬ ‫در نظر داشته باشیم که امثال محدودیت ها و‬
‫فلزی فوم دار همراه با مالت معمول ماسه‪-‬سیمان را در مقایسه با برخی دیگر از سیستم های ساخت و ساز‪ ،‬حتی در‬
‫کشورهای مادر فن آوری مزبور با مانع روبرو ساخته است ‪( ....‬در این باره کافی است که به مقایسه میزان استفاده از روش‬
‫مزبور در سطح کالن در کشورهای پیشرفته صنعتی با میزان بهره گیری از دیگر روش هایی مانند بهره گیری از مصالح‬
‫واقعا سبک از قبیل برخی صفحات گچی نصب شونده معمول موسوم به ‪ Dry Wall‬و ‪ ...‬ضمن حفظ و سبک سازی موثر‬

‫‪ 1‬برای مثال‪ ،‬شرکت هایی از قبیل ‪( ITT‬ایرانیان شات کریت تونل؛ تهران) و ‪ ...‬در کشور این گونه ابزار و یا خدمات را برای اجرای سریع‬
‫انواع مالت های پایه سیمانی (از جمله بر روی مشبک های فلزی فوم دار) و نیز گچ و خاک و مانند آن عرضه می نموده اند‪.‬‬
‫همچنین باز برای مثال‪ ،‬دستگاه موسوم به سیلر َزن در برخی صنای ِع مربوط هم قادر به ایجاد فشار باال برای خروج امثال این گونه خمیرها‬
‫(با اسالمپ صفر‪ ،‬و حتی با وزن و چسبندگی بیشتر در مقایسه با این مالت) با سرعت مقتضی می باشد‪.‬‬
‫‪11‬‬
‫اسکلت بپردازیم‪" ).‬بدین سان در چارچوب این سیستم مرکب و کاربردی‪ ،‬با جایگاه و کارکردی متفاوت‪ ،‬اهم محدودیت ها و‬
‫موانع اساسی مربوط برطرف می شوند‪".‬‬
‫گذشته از مزایای کیفی و مهم بیان گشته (از قبیل "افزایش میزان عایق بودن" و تا حدی فضای مفید بنا و نیز "قابلیت های‬
‫اجرایی و کار پذیری بیشتر" و "مجموعه صرفه جویی های مهم اقتصادی ناشی از اینها به خصوص در دیدی کالن")‪ ،‬به‬
‫شدن ابعاد برخی اجزا‪" ،‬قیمت‬ ‫ِ‬ ‫ویژه با توجه به "کاهش زیاد وزن" و پایین آمدن فوالد و بتن مورد نیاز در اسکلت و پی و کم‬
‫تمام شده نهایی بنا" در صورت استفاده از سامانه سبک و مرکب یاد شده در مقایسه با ساخت بنا با استفاده رایج از مالت‬
‫ماسه‪-‬سیمان همراه با مشبک های فلزی فوم دار موجود به عنوان دیوار جدا کننده‪ ،‬به میزان شایان توجهی کمتر خواهد بود‪.‬‬
‫(چه این که در صورت گسترش بیش از پیش این سیستم و تولید انبوه‪ ،‬باز امکان کاهش قیمت آن وجود خواهد داشت‪)....‬‬
‫["البته بدیهی است که بهره گیری از مشبک های سه‪-‬بعدی (فضایی) فوم دار همراه با با مالت ماسه‪-‬سیمان با مقاومت فشاری‬
‫باال نیز باز به درستی جای خود را داشته و برای مثال در حذف اسکلت های معمول در بناهای کم‪-‬طبقه و به ویژه‪ ،‬یک طبقه‬
‫در موارد مقتضی می تواند به کار آید‪ .‬در نظر داشته باشیم که در آن روش در صورت حذف اسکلت (از جمله برای‬
‫اقتصادی نمودن کار)‪ ،‬قطعات همچنین وظیفه باربری در فشار و انتقال نیروهای برشی و ‪ ...‬را هم بر عهده دارند‪ .‬چه این که‬
‫طبعا این کارکرد‪ ،‬تقویت متناسب و یکپارچه مجموعه دیوارها و اجزای مربوط (با وزن و ضخامت بیش تر)‪ ،‬لزوم توجه و‬
‫دقت زیاد در تولید مفتول ها‪ ،‬مشبک ها و مصالح با کیفیت باال و به ویژه‪ ،‬ضرورت بسیار جدی تولید و اجرای فنی و اصولی‬
‫پانل ها (با ایستایی باالی در نظر گرفته شده) و همچنین بتن ریز‪-‬دانه به کار رفته را به گونه ای دقیق و ریز بینانه ایجاب‬
‫خواهد نمود ‪ ....‬چه این که در این باره رعایت دقیق و جدی کلیه موارد الزم در اجرای مشبک های سه‪-‬بعدی مورد نظر با‬
‫ساختار و رفتار خاص مقتضی (موسوم به تری دی وال‪ ،)3-Dimentional or Space Panels ،3D Wall ،‬به ویژه‬
‫در مورد حذف اسکلت در بناهای بیش از یک طبقه مهم تر خواهد بود‪].‬‬
‫معمول ماسه‪-‬سیمان‬
‫ِ‬ ‫متاسفانه تا به حال‪" ،‬موارد متعددی از اجرای غیر اصولی مشبک های فلزی فوم دار همراه با مالت‬
‫و نیز به جز آن" در کشور ما وجود داشته است‪ .‬برای مثال گاهی از "گچ‪ ،‬شفته آهک ‪ ...‬و یا حتی کاهـگل" هم به جای‬
‫معمول فوم دار (به مثابه دیوارهای غیر باربر داخلی) استفاده‬ ‫ِ‬ ‫مالت ماسه‪-‬سیمان به عنوان پوشش اصلی بر روی پانل های‬
‫مان‬
‫شده است ‪ !...‬بهره گیری از این گونه مواد‪ ،‬با وجود پاره ای امکانات کار پذیری بیشتر در مقایسه با مالت ماسه‪-‬سی ِ‬
‫معمول و قابلیت پذیرش میخ و مانند آن‪ ،‬در نهایت‪ ،‬افزایش جدی خطر "خوردگی" را به ویژه با توجه به ضخامت کم‬
‫مفتول های فلزی مشبک های مزبور به دنبال خواهد داشت‪ .‬در ضمن در صورت استفاده از این مواد هم باز "ضخامت و به‬
‫خصوص‪ ،‬وزن دیوار و قابلیت انتقال حرارتی آن" در مقایسه با حالت استفاده از مالت ماسه‪-‬سیمان معمول کاهش زیادی‬
‫نمی یابد؛ و "مقاومت‪ ،‬قابلیت جذب انرژی و رفتار قطعه در برابر ضربه مناسب نیست"؛ "رفتار حرارتی" مواد مزبور با‬
‫فوالد متفاوت است و "درگیری" آنها با مفتول ها به اندازه سیمان نمی باشد‪ ،‬و گذشته از "آسیب پذیری در برابر رطوبت" و‬
‫زش"‬
‫"نچسبیدن کافی" پوشش های مزبور به فوم میانی پانل‪ ،‬در کل "امکان آسیب دیدن‪ ،‬ترک برداشتن و طبله شدن و ری ِ‬
‫پوشش به کار رفته در طی زمان و در شرایطِ مربوط‪ ،‬به ویژه با در نظر داشتن نوع کاربری و ضربات وارده احتمالی‪ ،‬باال‬
‫معمول ماسه‪-‬سیمان‪،‬‬‫ِ‬ ‫خواهد بود‪ – 1.‬از دیگر نمونه های اجرای غیر اصولی مشبک های فلزی فوم دار همراه با مالت‬
‫برخی موارد اجرای پوشش ماسه‪-‬سیمان فقط تا سطح مشبک های فلزی (یعنی محدود به فضای بین فوم و مشبک های مزبور)‬
‫است؛ به گونه ای که برای مثال از آن به بعد‪ ،‬پوشش گچ و خاک یا مانند اینها بر روی سطح مشبک ها اجرا می گردد ‪....‬‬
‫بدین ترتیب در طرفی که اجرای مالت تنها تا این حد انجام می شود به سبب عدم جایگیری مناسب صفحات مشبک های فلزی‬
‫در الیه مالت اجرا شده به ویژه با توجه به "محل قرار گیری این صفحات (بر روی الیه مالت)"‪ ،‬در ضربات و نیروهای‬
‫وارده بر سطح پانل در آن طرف‪ ،‬در عمل‪ ،‬الیه بتنی مزبور به مثابه یک الیه بتن مسلح عمل نمی کند‪ ،‬و بنابراین بسته به‬
‫نوع کاربری‪ ،‬پانل می تواند "فاقد مقاومت مقتضی" باشد ‪ ....‬همچنین‪ ،‬تماس دراز‪-‬مدت موادی از قبیل گچ با مفتول های فلزی‬
‫با قطر کم "امکان ایجاد خوردگی" را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد‪ .‬ضمن این که از سوی دیگر و به طور کلی نیز‬
‫هر گونه اجرای الیه های بتنی با اختالف ضخامت قابل توجه در دو طرف این پانل ها می تواند به نوبه خود "امکان بروز‬
‫اعوجاج" در آنها را در دراز‪-‬مدت با توجه به وقوع پدیده جمع شدگی بتن و ‪ ...‬باال ببرد‪ .‬در مواردی هم که اجرای الیه بتنی‬
‫در هر طرف پانل در دو مرحله جداگانه انجام می گیرد‪ ،‬در صورتی که فاصله زمانی بین این دو مرحله از حد معینی بیش تر‬
‫باشد و به هر روی "درگیری و پیوستگی الزم" بین دو الیه بتنی مزبور ایجاد نشود و یا به هر دلیل‪ ،‬ضخامت الیه بتنی روی‬
‫مشبک کم باشد‪ ،‬گذشته از افزایش امکان خوردگی تسلیحات‪ ،‬بسته به مورد کاربری "مقاومت مقتضی در قطعه نیز می تواند‬
‫تامین نگردد" ‪ ....‬و باالخره‪ ،‬عدم استفاده از مالت ماسه‪-‬سیمان با کیفیت و عیار سیمان مقتضی و یا عدم عمل آوری و‬
‫ب بعدی نیز می تواند به نوبه خود کاهش مقاومت در قطعه و یا بروز ترک های بعدی را در پی آورد‪ - .‬به‬ ‫نگه داری مناس ِ‬
‫محل به هم‬
‫ِ‬ ‫در‬ ‫اتصال‬ ‫ی‬‫نوارها‬ ‫از‬ ‫ی‬ ‫کاف‬ ‫ه‬‫استفاد‬ ‫عدم‬ ‫از‬ ‫اجرا‪،‬‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫نادرست‬ ‫و‬ ‫ی‬‫اصول‬ ‫ر‬ ‫ی‬‫غ‬ ‫ی‬‫ها‬ ‫وه‬‫ی‬‫ش‬ ‫گونه‬ ‫ن‬ ‫ی‬‫طور کلی امثال ا‬
‫رسیدن پانل ها و نیز کم بودن تعداد میلگردهای نگه دارنده در طرفین و باال و پایین پانل ها و عدم کار گذاری اولیه درست‬

‫‪ 1‬در ضمن به نظر می رسد در بسیاری اوقات آنچه گاهی به نام پوشش گالوانیزه مفتول های مشبک پانل های مزبور نیز نامیده می شود‪ ،‬با‬
‫ِعمال پوشش محافظ‬
‫ِ‬ ‫در نظر داشتن چگونگی فرآیندهای تولید و حمل و اجرای مشبک های یاد شده‪ ،‬نحوه جوش گشتن مفتول ها و چگونگی ا‬
‫و نازکِ مورد نظر بر روی سطح مفتول ها (به ویژه پیش از جوش شدن برقی آنها)‪ ،‬همیشه پوششی کامل‪ ،‬پایا و مطمئن در برابر خطر‬
‫مستمر خوردگی تسلیحات نمی تواند باشد ‪( ....‬البته گالوانیزه نمودن نیز می تواند به گونه ای درست و علمی انجام پذیرد ـ که طبعا تاثیرات‬
‫نسبی خود را خواهد داشت‪).‬‬
‫‪12‬‬
‫و دقیق قطعات گرفته تا عدم اجرای پوشش "مناسب" با درگیری مطلوب با مشبک های فلزی بر روی مشبک ها است که‬
‫عمال سبب شده متاسفانه در برخی موارد شاهد بروز ترک های عمیق و قابل توجه و یا گاهی نیز افتادن جای مشبک های‬
‫معمول ماسه‪-‬سیمان باشیم ‪....‬‬
‫ِ‬ ‫فلزی بر روی سطح دیوارهای اجرا گشته با این پانل ها همراه با مالت‬
‫‪ .‬دیگر این که در صورت بهره گیری از پانل های ساندویچی سبک و عایق مورد نظر (با استفاده از بتن سبک و عایق‬
‫خاص پیش‪-‬گفته) با توجه به استحکام و پایداری مناسب دیوار به دست آمده و به ویژه با در نظر داشتن "ضریب انتقال‬
‫حرارت پایین بتن سبک مورد استفاده (در محدوده بتن های عایق‪ ،‬با وزن حجمی کمتر از ‪ 800‬کیلوگرم بر متر مکعب)"‪،‬‬
‫نقش فوم میانی به کار رفته و نیز امکان "کاهش پل های فلزی انتقال دهنده حرارت در این پانل"‪ ،‬در بسیاری موارد به نظر‬
‫نمی رسد دلیلی برای افزایش ضخامت دیوار (مثال از ‪ 8-10‬سانتیمتر به ‪ )20‬وجود داشته باشد‪( .‬گفتنی است که برای مثال‪،‬‬
‫ضریب انتقال حرارتی بتن سبک با وزن حجمی ‪ 800‬کیلوگرم بر متر مکعب‪ ،‬حدود ‪ 0.25kcal/m.hr.°c‬یعنی تقریبا در‬
‫حدود یک پنچم بتن معمولی با وزن حجمی حدود ‪ 2400‬کیلوگرم بر متر مکعب است‪).‬‬
‫همچنین با توجه به وزن حجمی بتن سبک مورد استفاده در این مورد (به طور معمول کمتر از ‪ 800‬کیلوگرم در متر‬
‫مکعب)‪ ،‬این بتن‪ ،‬بتنی عایق محسوب می شود‪ .‬این ویژگی همراه با نقش مهم فوم میانی مربوط و نیز امکان کاهش پل های‬
‫حرارتی در قطعه‪" ،‬پایین بود ِن قابل توجه ضریب انتقال حرارت" (مشابه دیگر سیستم های ساخته شده از مصالح سبک و‬
‫عایق) را سبب می گردد‪.‬‬
‫طبعا‪ ،‬رابطه معکوس بین وزن حجمی بتن و ضریب هدایت حرارتی آن (از جمله مندرج در ‪ ACI 523; Part 1‬در مورد‬
‫بتن های سبک) در مورد این بتن نیز مصداق دارد‪( .‬چه این که برای مثال‪ ،‬هدایت حرارتی آن در وزن حجمی ‪ 660‬کیلوگرم‬
‫بر متر مکعب‪ ،‬در حدود ‪ 13‬درصد هدایت حرارتی بتن معمولی است‪).‬‬
‫بودن ماتریکس متراکم آن‪ ،‬سختی‬‫ِ‬ ‫همگن‬ ‫و‬ ‫قوت‬ ‫با‬ ‫همراه‬ ‫کم این بتن سبک‪،‬‬‫در این باره‪ ،‬ضرایب انتقال و نیز جذب حرارت ِ‬
‫و مدول ارتجاعی کمتر در مقایسه با بتن های با وزن معمولی و زیاد (که به طور کلی در کاهش تنش های ناشی از اختالف‬
‫دما در بخش های مختلف بتن های سبک موثر می باشد) و همینطور‪ ،‬نوع مواد تشکیل دهنده‪ ،‬فقدان سنگ دانه و عدم وجود‬
‫رفتارهای نامتناسب در اجزای به کار رفته در بتن مزبور در حرارت های باال‪ ،‬جملگی عواملی مهم در رفتار مناسب آن در‬
‫برابر آتش و "پایداری در حریق" می باشند‪ .‬همچنین‪ ،‬چسبندگی و درگیری مناسب ماتریکس با اجزای نگه دارنده مربوط و‬
‫مهار نسبی برخی تنش های داخلی کمک می نماید‪ .‬چه این که همین‬ ‫ِ‬ ‫انسجام در ساختار شبکه ای موجود‪ ،‬به توزیع و جذب و‬
‫ویژگی ها و مقاومت در انتقال حرارت و مقاومت نسبت به نفوذ شعله‪ ،‬و باالخره‪ ،‬آب موجود در بافت بتن (چه به صورت آب‬
‫تبلور و چه به جز آن‪ ،‬با توجه به عیار باالی مواد سیمانی)‪ ،‬هر یک می توانند به نوبه خود‪ ،‬پایداری در مقابل حریق را‬
‫افزایش دهند‪.‬‬
‫همینطور‪ ،‬بافت خاص بتن سبک مزبور با سبک دانه هایی دارای حجرات و سطوح متعد ِد جامد‪-‬گاز و دارای جداره های‬
‫نازک و انعطاف پذیر‪ ،‬قابلیت جذب انرژی‪ ،‬وجود الیه های متشکل از مواد متفاوت‪ ،‬و باالخره‪ ،‬پوشش های به کار رفته ‪...‬‬
‫نیز در جای خود در افزایش نسبی میزان افت صدا در "قطعه" موثرند‪ .‬چه این که در نهایت‪ ،‬پانل مسلح ساندویچی مورد نظر‬
‫نیز یک "حائل صوتی مناسب" محسوب می شود‪.‬‬
‫در ضمن‪ ،‬گذشته از نقش حداقل پوشش ها و اندودهای دافع آب و یا محافظ مقتضی و با مقاومت های فشاری و سایشی‬
‫مناسب‪ ،‬که بسته به مورد می توانند مد نظر قرار گیرند‪ ،‬همچنین نوع و میزان مواد به کار رفته در بتن سبک مزبور (مانند‬
‫عیار باالی مواد سیمانی و میزان قلیاییت نسبتا زیاد آن‪ ،‬پوزوالن های مورد استفاده‪ ،‬نسبت پایین آب به مواد سیمانی و همگن‬
‫و متراکم بودن ماتریکس پیوسته بتن‪ ،‬کاربرد الیاف از نوع رایج مانند الیاف پلی پروپیلن در ساختاری شبکه ای‪ ،‬سبک دانه‬
‫های مصرفی و چگونگی توزیع آنها و تخلخل های مربوط در بافت بتن ‪ )...‬به گونه ای است که می تواند "پایایی"‬
‫دراز‪-‬مدت آن را از جمله در برابر یون های آسیب زا‪ ،‬یخبندان و ‪ ...‬باال برده‪ ،‬و محافظت از مفتول ها در مقابل خوردگی را‬
‫افزون سازد‪.‬‬
‫‪ .‬بدین ترتیب در کل‪" ،‬یک حائل صدا و به ویژه‪ ،‬عای ِق حرارت مطلوب را همراه با دارا بودن رفتار و مقاومت مقتضی در‬
‫برابر حریق و با پایایی مناسب ‪ "...‬در اختیار خواهیم داشت‪.‬‬
‫نکته دیگر لزوم توجه به مواردی از قبیل "تغییرات حجمی" به ویژه در بتن های سبک است‪.‬‬
‫مسلح‬
‫ِ‬ ‫در اینجا "به طور مشخص بر خالف پاره ای دیگر از انواع بتن های سبک و به خصوص‪ ،‬برخی بتن های عایق‬
‫معمول"‪" ،‬درگیری الزم بین بتن و تسلیحات در یک سامانه منسجم و واح ِد عمل کننده" تامین گشته است‪ .‬در واقع با توجه به‬
‫"سطح نسبی زیاد تسلیحات فلزی به کار رفته و چگونگی قرار گیری آنها" (به صورت مفتول های مورد استفاده در‬
‫مشبک های پیش‪-‬جوش شده فلزی‪ ،‬که دارای قطری پایین بوده و با فاصله کم در دو راستای عمود بر هم قرار می گیرند و با‬
‫دار مورد نظر (با عیار باالی مواد سیمانی‪ ،‬نسبت کم‬ ‫جوش به هم متصل می شوند) و نیز چسبندگی زیاد بتن سبک و الیاف ِ‬
‫آب به مواد سیمانی و ماتریکسی همگن و یکنواخت) به تسلیحات فلزی‪ ،‬یک سامانه عمل کننده واحد و یکپارچه را خواهیم‬
‫داشت‪ .‬بدین ترتیب‪ ،‬مشکل درگیری نامناسب تسلیحات با بتن های سبک حل گشته‪ ،‬و با در نظر داشتن نقش الیاف و تسلیحات‬
‫به کار رفته‪ ،‬همچنین مهار موثر تغییرات حجمی بتن سبک وزن مزبور ممکن شده است‪[ .‬چه این که نیروهای داخلی متمایل‬
‫به جمع شدگی هم در نهایت به درگیری افزون تر تسلیحات با بتن و یکپارچگی بیش تر سیستم می انجامند‪].‬‬
‫بدین ترتیب‪" ،‬الیاف" به کار رفته‪" ،‬مشبک" فلزی مورد استفاده (با سطح زیاد درگیری با ماتریکس بتن سبکِ پر سیمان‬
‫مزبور)‪ ،‬و چسبندگی مناسب این بتن حاوی پوزوالن به تسلیحات فلزی‪ ،‬الیاف و نیز فوم‪ ،‬جملگی در مهار اثر جمع شدگی‬

‫‪13‬‬
‫مسلح مورد نظر در دیوارهای‬
‫ِ‬ ‫موثر خواهند بود ‪[ ....‬ضمن این که ضخامت الیه بتن در هر طرف پانل های ساندویچی‬
‫معمول ساخته شده با این سامانه کم می باشد‪].‬‬
‫از سوی دیگر‪" ،‬پایین آمدن شدید وزن بنا" (در مقایسه با برخی روش های رایج ساخت)‪ ،‬گذشته از فراهم آوردن امکان‬
‫کاهش مقاطع و هزینه های مربوط به زیر سازی و نیز خستگی دراز‪-‬مدت‪" ،‬کاهش زیاد میزان فوالد و بتن مصرفی در‬
‫اسکلت و پی" را امکان پذیر می سازد؛ که خود در صورت لحاظ گشتن در طراحی های اولیه‪ ،‬از نظر "اقتصادی" هم مزیتی‬
‫مهم و تعیین کننده می باشد‪.‬‬
‫بدین گونه و برای مثال‪ ،‬وزن بنا و به َتبع آن‪ ،‬نیروی موثر زلزله می تواند به حدود یک سوم تا یک ششم در مقایسه با‬
‫برخی بناهای معمول (بسته به نوع بنا و مصالح معمول مصرفی) کاهش یابد ‪....‬‬
‫"در واقع‪ ،‬عدم بهره گیری از مصالح و قطعات سنگین‪ ،‬مجزا و ناهم ساز (در تعامل با یکدیگر)‪ ،‬چگونگی رفتار و قابلیت‬
‫جذب انرژی سامانه سبک و یکپارچه مورد نظر‪ ،‬وجود حدی از انعطاف و تغییر شکل پذیری مقتضی در سیستم (ضمن در‬
‫نظر داشتن جایگاه قطعه به مثابه میان قاب)‪ ،‬میزان "ایستادگی و ایمنی بناهای ساخته شده با این سیستم در برابر زلزله" را‬
‫به طور موثری باال می برد‪ ،‬و خطر فرو ریزش مرگبار مصالح "سنگین" و یا "مجزا‪ "1‬را تا حد زیادی منتفی می سازد‪.‬‬
‫به طور کلی این سیستم "سبک و یکپارچه" با قابلیت جذب اترژی مناسب در برابر انواع "نیروهای برشی جانبی وارده"‬
‫(مثال در هنگام بروز زلزله‪ ،‬طوفان یا انفجار) رفتار مطلوبی دارد‪ .‬در این باره‪" ،‬ساختار شبکه ای موجود" همراه با کاربرد‬
‫توأمان عناصر همراه (از قبیل اتصاالت و بادبندهای مقتضی)‪ ،‬به رفتار بهتر در کلیت سازه و توزیع بهتر تنش ها در گستره‬ ‫ِ‬
‫مجموعه (ضمن جذب و مهار نسبی آنها) کمک می کند‪ .‬چه این که الگو و طاقت شکست مناسب‪ ،‬وقوع نوعی له شدگی در‬
‫بتن به جای خرد شدن ناگهانی (در بارهای بیش از حد آستانه و با وجود انعطاف پذیری نسبی اولیه در محدوده ارتجاعی) و‬
‫عدم وقوع فرو ریزش و از هم گسیختگی یکباره در سیستم به نوبه خود بر ایمنی در هنگام وقوع لرزه های شدید و ناگهانی‬
‫می افزاید‪.‬‬
‫به خصوص‪" ،‬عملکرد یکپارچه و عدم شکنندگی‪ ،‬مدول فنریت مناسب و رفتار مطلوب در برابر شوک و ضربات شدید‬
‫وارده" (بر خالف برخی دیگر از انواع بتن سبکِ مسلح و به ویژه بتن های دارای وزن حجمی کمتر از ‪ 800‬کیلوگرم بر متر‬
‫مکعب)‪" ،‬ایستادگی و مقاومت مورد نظر" را در قطعه و پانل مسلح ساندویچی مزبور به راحتی و فراتر از استاندارد های‬
‫معی ِن مربوط (مبنی بر لزوم دارا بودن مقاومت فشاری حداقل‪ 2.07 ،‬مگاپاسکال یا ‪ 20.286‬کیلوگرم بر سانتیمتر مربع در‬
‫منبع ‪ ACI 523‬و در مورد موارد مشابه ‪ )...‬تامین می نماید‪[ .‬البته‪ ،‬طبعا این در صورتی است که طرح اختالط بسیار ساده‬ ‫ِ‬
‫مورد نظر و مجموعه موارد معمول‪ ،‬با وجود حاشیه اطمینان نسبتا باالی در نظر گرفته شده به درستی رعایت گردد‪ ،‬و‬
‫ساختار متناسب و شبکه ای سامانه مرکب مورد نظر به مثابه "یک سیستم عمل کننده یکپارچه"‪ ،‬در عمل و با وجود سادگی آن‬
‫محقق شود ‪]....‬‬
‫عالوه بر این‪" ،‬کاهش ابعاد برخی اجزاء و به ویژه‪ ،‬ضخامت دیوارها" در عین حفظ استحکام و قابلیت های مقتضی‬
‫می تواند به میزانی شایان توجه بر فضای مفید داخل بنا در مقایسه با برخی بناهای معمول بیافزاید‪.‬‬
‫دیگر این که در صورت بهره گیری از سیستم های سبک و یکپارچه از قبیل آنچه در اینجا مد نظر است‪ ،‬با توجه به کاهش‬
‫جدی وزن‪" ،‬امکان بهره گیری از اسکلت های سبک و ایمن صنعتی و یا نیمه– صنعتی" (با قابلیت افزون تر کاهش وزن و‬
‫مقاطع و نیز ظرفیت جذب انرژی بیشتر در برخی از آنها) بیش از پیش فراهم می آید‪.‬‬
‫و باالخره‪ ،‬گذشته از وجود قابلیت پیش ساختگی‪ ،‬همچنین "فن آوری ساده تولید و سرعت و سهولت در حمل و اجرا با‬
‫حداقل آموزش های اولیه" هم به نوبه خود بهره گیری آسان از این سامانه سبک و یکپارچه را در کارگاه های ساختمانی در‬
‫چارچوب های به اصطالح‪ ،‬نیم–پیش ساخته امکان پذیر می سازد‪.‬‬
‫قابل ذکر است که عالوه بر برخی سازندگان بنا که دارای امکان تولید بتن سبک مزبور در محل کارگاه هستند‪ ،‬همچنین‬
‫برای مثال‪ ،‬مراکز تولید کننده مصالح ساختمانی و یا "مواد افزودنی بتن" و مانند اینها نیز می توانند مواد خشک تشکیل دهنده‬
‫آن را (به جز سیمان) به صورت خشک در بسته بندی های مشخص عرضه دارند‪ .‬به این ترتیب در محل کارگاه و قبل از‬
‫مصرف‪ ،‬فقط مقدار معینی آب و سیمان به ازای مواد خشک موجود در هر بسته به آنها در سیستم مخلوط ساز افزوده‬
‫می شود و آنگاه‪ ،‬مجموعه مواد "به مدت زمان کافی" (حداقل برای ‪ 15‬دقیقه) به طور کامل مخلوط می گردد‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪ 1‬گفتنی است که در زلزله های رخ داده از جمله در زلزله بم‪ ،‬گاهی برخی "مصالح مجزا (مثال به شکل بلوک ‪ )...‬حتی از نوع سبک یا نسبتا‬
‫سبک"‪ ،‬شاید همچنین به دلیل کم بودن سطح نسبی مالت خورشان و استفاده ناصحیح ولی متاسفانه بسیار رایج از آنها در عمل ‪ ،...‬بعضا‬
‫رفتار و عملکرد خوبی در هنگام زلزله نداشته اند؛ و حتی گاهی از برخی دیگر از مصالح سنگین معمول (البته با سطح نسبی مالت خور و‬
‫پیوستگی فزون تر) هم فرو ریزش نسبتا بیشتری در هنگام لرزش داشته اند! [البته پر واضح است که انواع مصالح سنگین و یا به اصطالح‪،‬‬
‫مجزا نیز با قابلیت های خاص خود‪ ،‬وقتی "درست" و "به جا" مصرف شوند‪ ،‬موارد مفید کاربری خاص خود را (از جمله در پاره ای‬
‫معماری ها‪ ،‬فضا سازی ها‪ ،‬حصار کشی ها‪ ،‬محوطه سازی ها و ‪ )...‬خواهند داشت‪ .‬در اینجا سخن بر سر بهره گیری غلط و یا به ویژه‪،‬‬
‫نامتناسب از آنها در سطحی وسیع و به جای استفاده ضروری از سامانه های سبک و در عین حال‪ ،‬یکپارچه است ‪]....‬‬
‫‪14‬‬
 ‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫دار‬
‫مثالی از مخلوط نمودن بتن سبک‪ ،‬عایق و الیاف ِ‬
‫مورد نظر با مالت ساز‬

‫در اینجا‪" ،‬طرح اختالط" ساده بتن سبک و یا به بیان دیگر‪ ،‬مالت پایه سیمانی سبکی که می تواند به راحتی تولید شده و‬
‫باربر" داخلی و خارجی (برای‬
‫ِ‬ ‫همچنین "در چارچوب روابط و معیارهای معمول"‪ ،‬در ساخت دیوارهای عایق مسلح و "غیر‬
‫مثال با وزن نهایی در حدود ‪ 40-50‬کیلوگرم در متر مربع) نیز به کار رود بیان می گردد‪:‬‬
‫"به ازای هر کیسه ‪ 50‬کیلوگرمی سیمان (مثال از نوع پرتلند تیپ ‪ 1‬و غیر پوزوالنی)"؛ پودر میکروسیلیس به میزان‬
‫‪ 3.760‬کیلوگرم ( ‪ 3.7625‬کیلوگرم)‪ ،‬پودر لیگنوسولفانات (به مثابه نوعی روان ساز رایج و ارزان قیمت و دارای مقداری‬
‫اثر "دیر گیر کنندگی") به میزان ‪ 110‬گرم ( ‪ 107.5‬گرم)‪ ،‬الیاف پلی پروپیلن‪ 1‬به میزان ‪ 125‬گرم ( ‪ 123.625‬گرم) (به‬
‫حداقل پیچ‬
‫ِ‬ ‫طول ‪ 12‬میلیمتر‪ ،‬از نوع موسوم به تک رشته ای با دنیر )‪ 3 (Denier‬یا به مقدار یک سوم بیشتر با دنیر ‪ ،2‬با‬
‫نرم میکروسیلیس به منظور جدا سازی هر چه بهتر‬ ‫خوردگی ممکن‪" ،‬زده شده " و آغشته به مختصری پودر خشک و بسیار ِ‬
‫‪2‬‬

‫الیاف)‪ ،‬دانه های پلی استایرین به میزان ‪ 1405‬گرم ( ‪ 1403.89048‬گرم) با وزن حجمی "واقعی " ‪ 24‬کیلوگرم بر متر‬
‫‪3‬‬

‫تر موسوم به ‪ Fine‬و یا‬‫مکعب (و برای مثال با قطر حداکثر ‪ 3-3.5‬میلیمتر‪ ،‬ولی ترجیحا از انواع خیلی ریز و احیانا ارزان ِ‬
‫به ویژه‪ )Super Fine ،‬یا مثال یک دوم آن دانه های پلی استایرین از همان انواع ولی منبسط شده تر‪ 4‬و با وزن حجمی‬
‫"واقعی" ‪ 12‬کیلوگرم بر متر مکعب‪ ،‬و آب‪ 1‬به میزان ‪ 21.5‬کیلوگرم‪.‬‬

‫‪ 1‬قابل ذکر است که در ایران شرکت هایی از قبیل الیاف پلی پروپیلن بنیاد و رز الیاف ‪ ،...‬الیاف پلی پروپیلن مناسب به منظور استفاده در‬
‫صنعت ساختمان را تولید و عرضه می نموده اند‪.‬‬
‫‪ 2‬برای مثال‪ ،‬این کار به سادگی با استفاده از یک دستگاه ویژه خرد کردن سبزی با پره های گردنده با سرعت باال نیز قابل انجام است ‪....‬‬
‫‪ 3‬منظور از وزن حجمی "واقعی" (و نه وزن حجمی ظاهری) سبک دانه های پلی استایرین‪ ،‬تنها وزن حجمی خود دانه های مزبور می باشد‪.‬‬
‫بدین ترتیب‪" ،‬فضای خالی بین دانه ها" (چه هنگامی که به صورت توده بر روی هم قرار گرفته اند‪ ،‬و چه در بلوک ‪ )...‬در محاسبه حجم آنها‬
‫لحاظ نمی گردد‪.‬‬
‫منابع مربوط‪ ،‬از جمله در یک لوح فشرده تهیه گشته در باره بتن سبک ویژه و سامانه‬ ‫ِ‬ ‫در‬ ‫ی‬ ‫واقع‬ ‫ی‬ ‫حجم‬ ‫وزن‬ ‫ی‬‫ر‬‫ی‬ ‫گ‬ ‫اندازه‬ ‫چگونگی ساده‬
‫مرکب مورد نظر به تفصیل بیان گشته است‪ .‬به این منظور‪ ،‬در ابتدا و با ریختن آب بر روی "حجم معینی" از سبک دانه های پلی استایرین‪،‬‬
‫حجم فضاهای خالی بین آنها را حساب می نماییم؛ که با توجه به وزن حجمی آب (حدود یک)‪ ،‬تقریبا برابر وزن آن آبی می شود که بین‬
‫دانه های مزبور در حجم معین را پر می کند‪ .‬در واقع‪ ،‬حجم خالص سبک دانه های پلی استایرین معادل مجموع حجم خود آنها و فضاهای‬
‫خالی بین آنها منهای وزن آن آبی که فضاهای خالی یاد شده را پر می کند می باشد‪ .‬آنگاه‪ ،‬وزن دانه ها را بر حجم خالص به دست آمده برای‬
‫آنها (به ترتیب گفته شده) تقسیم می کنیم تا وزن حجمی "واقعی" دانه ها به دست آید‪ .‬این کار برای هر مجموعه از سبک دانه های مصرفی‬
‫پلی استایرین در حداقل ‪ 3‬الی ‪ 5‬نوبت متوالی انجام می شود و متوسط ارقام به دست آمده (در صورت پراکندگی اندکِ داده ها) در مورد هر‬
‫مجموعه از سبکدانه های مصرفی وارد محاسبات مربوط به طرح اختالط می گردد‪.‬‬
‫‪ 4‬قابل ذکر است که "با افزایش دادن دقیق و حساب شده تعداد دفعات و یا زمان پخت دانه های کریستالی اولیه و پخت داده نشده ری ِز پلی‬
‫استایرین تا حد ممکن و به گونه ای که سبب آسیب دیدگی و جمع شدگی دوباره گرانول های پخت یافته نگردد و با ایجاد تغییر مقتضی در‬
‫شرایط پخت" و رساندن سبک دانه ها به اندازه هر چه بیشتر می توان به گرانول های غیر آسیابی با وزن حجمی "واقعی" ِِ خیلی کمتر‪ ،‬و‬
‫بدین ترتیب‪ ،‬اقتصادی تر برای استفاده در بتن سبک مورد نظر دست یافت‪( .‬البته‪ ،‬برای حفظ مقاومت بتن بهتر است قطر دانه های مزبور از‬
‫"حداکثر"‪ ،‬حدود ‪ 3-3.5‬میلیمتر بیشتر نشود‪ ).‬در این باره به خصوص بهره گیری از دانه های کریستالی اولیه در اندازه های موسوم به‬
‫‪ Fine‬و یا به ویژه‪ Super Fine ،‬نیز (مثال از تولیدات پتروشیمی تبریز یا به جز آن‪ ،‬و با افزودنی های الزم برای پیشگیری از کلوخه‬
‫گشتن در هنگام پخت) ضمن منبسط نمودن آنها تا حد ممکن و با در نظر داشتن اندازه های بسیار کوچک اولیه شان و همینطور‪ ،‬قیمت‬
‫پایین تر در حال حاضر پیشنهاد می گردد‪( .‬بدین ترتیب‪ ،‬همچنین ریزتر بودن نسبی سبک دانه ها‪ ،‬با وجود وزن اندک آنها‪ ،‬به توزیع‬
‫‪15‬‬
‫حجم بتن به دست آمده بدین ترتیب در حدود ‪ 0.09775171‬متر مکعب‪ ،‬اسالمپ آن حدود صفر و وزن حجمی اش نیز‬
‫پس از خشک شدن نسبی در دما و رطوبت عادی‪ ،‬با قدری دست باال در حدود ‪ 730‬کیلوگرم بر متر مکعب در نظر گرفته‬
‫می شود‪[ .‬در صورت افزایش ضخامت الیه بتنی مزبور به بیش از ‪ 3‬الی ‪ 3.5‬سانتی متر الزم است از سیمان پرتلند "تیپ‬
‫‪ "II‬با حرارت زایی کمتر استفاده شود‪( .‬ضمن این که به طور کلی و در صورت اقتضا‪ ،‬احیانا افزایش میزان لیگنوسولفانات‬
‫مصرفی مثال به میزان ‪ 10‬الی حداکثر ‪ 20‬درصد نیز می تواند به نوبه خود و به طور نسبی‪ ،‬میزان حرارت زایی اولیه در‬
‫جریان هیدراتاسیون سیمان را تا حدی کاهش دهد‪ ).‬همچنین در صورت نیاز و اقتضا در موارد خاص‪ ،‬برای مثال افزودن‬
‫حدود ‪ 80‬گرم ( ‪ 80.64‬گرم در مورد مخلوط اول‪ ،‬و ‪ 80.25‬گرم در مورد مخلوط دوم) پودر فوق روان کننده شامل‬
‫مالمین فرمالدئید (به مثابه نوعی فوق روان ساز رایج و همخوان با مواد پوزوالنی) یا بیشتر به مخلوط های نمونه باال‪ ،‬به‬
‫نوبه خود بر روانی و کارایی آنها خواهد افزود‪].‬‬
‫در واقع در این ترکیب‪ ،‬عیار مواد سیمانی در حدود ‪ 550‬کیلوگرم بر متر مکعب می باشد که حدود ‪ 7‬درصد آن پودر‬
‫ت ‪( W / C+P‬پوزوالن‪+‬سیمان پرتلند ‪ /‬آب) حدود ‪ 0.4‬؛ نسبت پودر خشک لیگنوسولفانات به مواد‬ ‫میکروسیلیس است؛ نسب ِ‬
‫سیمانی در حدود ‪ 0.002‬؛ و وزن الیاف پلی پروپیلن مصرفی (با وزن حجمی واقعی حدود ‪ 0.9‬گرم بر سانتیمتر مکعب) در‬
‫هر متر مکعب بتن‪ ،‬حدود ‪ 1265‬گرم می باشد‪.‬‬
‫به طور کلی "هر متر مکعب" بتن سبک مورد استفاده در ساخت دیوار در شرایط عادی می تواند برای پوشش دادن حدود‬
‫‪ 20‬متر مربع از دو طرف دیوار مورد نظر (هر طرف با ضخامت تقریبی حدود ‪ 2‬سانتیمتر و با احتساب قدری اتالف در‬
‫جریان اجرا و با فرض شاقول بودن پانل های نصب شده) به کار رود‪.‬‬
‫‪ -‬در صورت استفاده از پوزوالن معدنی ("با حداقل ویژگی های مطلوب از نظر میزان فعالیت پوزوالنی و همچنین نرمی")‬
‫بودن فعالیت پوزوالنی‬
‫ِ‬ ‫به جای پودر میکروسیلیس (ولی با همان میزان جایگزینی ‪ 7‬درصد مواد سیمانی)‪ ،‬با توجه به کمتر‬
‫پوزوالن معدنی در مقایسه با فعالیت پوزوالنی پودر میکروسیلیس‪ ،‬عیار مواد سیمانی قدری بیشتر در نظر گرفته شده و در‬
‫ت ‪( W / C+P‬پوزوالن‪+‬سیمان پرتلند ‪ /‬آب) کمتر و در حدود‬ ‫حدود ‪ 570‬کیلوگرم بر متر مکعب می باشد‪ .‬همچنین‪ ،‬نسب ِ‬
‫‪ 0.325‬؛ نسبت پودر خشک لیگنوسولفانات به مواد سیمانی در حدود ‪ 0.002‬؛ و وزن الیاف پلی پروپیلن مصرفی (با وزن‬
‫حجمی واقعی حدود ‪ 0.9‬گرم بر سانتیمتر مکعب) در هر متر مکعب بتن‪ ،‬حدود ‪ 1265‬گرم است‪.‬‬
‫بدین ترتیب‪:‬‬
‫"به ازای هر کیسه ‪ 50‬کیلوگرمی سیمان (مثال از نوع پرتلند تیپ ‪ 1‬و غیر پوزوالنی)"؛ پوزوالن معدنی به میزان ‪3.760‬‬
‫قطر "کمتر از ‪70‬‬ ‫کیلوگرم ( ‪ 3.76344‬کیلوگرم) (با میزان سیلیس "فعال" یا بی شکل "بیش از ‪ 65‬درصد" و نیز ریزی و ِ‬
‫میکرون")‪ ،2‬پودر لیگنوسولفانات به میزان ‪ 110‬گرم ( ‪ 107.52687‬گرم) (به مثابه نوعی روان ساز رایج و ارزان و‬
‫معمول پلی پروپیلن به میزان ‪ 125‬گرم ( ‪ 123.6559‬گرم) (به طول ‪12‬‬ ‫ِ‬ ‫دارای مقداری اثر "دیر گیر کنندگی")‪ ،‬الیاف‬
‫حداقل پیچ خوردگی‬
‫ِ‬ ‫میلیمتر‪ ،‬از نوع موسوم به تک رشته ای با دنیر )‪ 3 (Denier‬یا به مقدار یک سوم بیشتر با دنیر ‪ ،2‬با‬
‫نرم میکروسیلیس به منظور جدا سازی هر چه بهتر الیاف)‪،‬‬ ‫ممکن‪" ،‬زده شده " و آغشته به مختصری پودر خشک و بسیار ِ‬
‫‪3‬‬

‫سبک دانه های پلی استایرین به میزان ‪ 1425‬گرم ( ‪ 1424.33286‬گرم) با وزن حجمی "واقعی" ‪ 24‬کیلوگرم بر متر‬
‫تر موسوم به ‪ Fine‬و یا‬ ‫مکعب (و برای مثال با قطر حداکثر ‪ 3-3.5‬میلیمتر‪ ،‬ولی ترجیحا از انواع خیلی ریز و احیانا ارزان ِ‬
‫به ویژه‪ )Super Fine ،‬یا مثال یک دوم آن سبک دانه های پلی استایرین از همان انواع ولی منبسط شده تر و با وزن حجمی‬
‫"واقعی" ‪ 12‬کیلوگرم بر متر مکعب‪ ،‬و آب به میزان ‪ 17.470‬کیلوگرم ( ‪ 17.47312‬گرم)‪.‬‬

‫بهترشان در ماتریکس‪ ،‬افزایش "مقاومت" و پایایی بتن و نیز کار پذیری بیشتر آن منجر می گردد‪ ).‬طبعا این کار‪ ،‬توجه مقتضی به مواد‬
‫اولیه مورد استفاده و دستگاه و فن آوری مربوط و نیز عوامل دما‪ ،‬رطوبت‪ ،‬فشار و زمان ‪ ...‬را همراه با در نظر داشتن سیستم به کار رفته‬
‫برای دانه بندی ایجاب می نماید‪( .‬چه این که استفاده از دانه های کریستالی اولیه مناسب‪ ،‬به گونه ای که پس از پخت‪" ،‬گرانول هایی تقریبا‬
‫یک دست و با اندازه های مشابه" را به دست دهند‪ ،‬توجه به چگونگی و سرعت سرد کردن گرانول ها بعد از پخت و به منظور مقابله با‬
‫ساز بعدی و ‪ ...‬نیز در این باره می توانند مد نظر قرار گیرند‪).‬‬
‫ِ‬ ‫کاهش حجم مشکل‬
‫استفاده از گرانول های موسوم به آسیابی فقط هنگامی مجاز است که دانه ها به صورت مجزا از هم باشد؛ خاکه در سبک دانه های به کار‬
‫رفته تقریبا حذف گشته‪ ،‬و وزن حجمی دانه های مزبور برای استفاده در بتن قابل برآورد باشد‪[ .‬در اینجا قابل ذکر است که برای دستیابی به‬
‫دانه های آسیابی پلی استایرین با شکل و اندازه مطلوب از ضایعات مزاحم پلی استایرین می توان از نوعی آسیاب با شیوه کار مشابه با شیوه‬
‫کار نوعی آسیاب موجود برای خرد کردن ذرت استفاده کرد‪ .‬با این تفاوت که در آن از تیغه های اره ای (مشابه تیغه های اره ای از جنس‬
‫فوالد مقاوم اسپیکا که در دستگاه های چوب بری استفاده می شود) به تعداد زیاد و در فواصل نزدیک به هم بهره گرفته شده‪ ،‬و یک دستگاه‬
‫مکنده قوی نیز برای کشیدن دانه های با قطر مناسب از فیلتر تعبیه شده در مسیر خروجی سبک دانه ها وجود دارد‪].‬‬
‫نکته دیگر این که به طور کلی رابطه ای مستقیم و قابل توجه بین مدول های ارتجاعی سبکدانه های به کار رفته و مدول های ارتجاعی بتن‬
‫سبکِ به دست آمده وجود دارد‪ .‬چه این که مدول های ارتجاعی سبک دانه های پلی استایرین از نوع آسیابی در مقایسه با نوع غیر آسیابی‬
‫معموال کمتر است‪.‬‬
‫خاص استفاده از دانه های با درصد به اصطالح‪ ،‬جذب آب نسبی باال (در اینجا به ویژه ناشی از مرطوب شدن سطحی ‪)...‬‬ ‫ِ‬ ‫‪ 1‬در موارد‬
‫َ‬
‫می توان به اندازه آب جذب گشته‪ ،‬به میزان آب ذکر شده افزود‪ ،‬یا این که دانه ها را پیش از افزودن به بتن در مرحله نهایی اختالط‪ ،‬تر نمود‪.‬‬
‫‪ 2‬در ایران همچنین شرکت هایی از قبیل سبک عایق تبریز (فرنودکیا) و ‪ ...‬با توجه به معادن واقع در استان های آذربایجان‪ ،‬پوزوالن معدنی‬
‫با این ویژگی ها را تولید و عرضه می نموده اند‪.‬‬
‫‪ 3‬برای مثال‪ ،‬این کار به سادگی با استفاده از یک دستگاه ویژه خرد کردن سبزی با پره های گردنده با سرعت باال نیز قابل انجام است ‪....‬‬
‫‪16‬‬
‫حجم بتن به دست آمده بدین ترتیب در حدود ‪ 0.094321827‬متر مکعب‪ ،‬اسالمپ آن در حدود صفر و وزن حجمی اش‬
‫پس از خشک شدن نسبی در دما و رطوبت عادی‪ ،‬با قدری دست باال در حدود ‪ 750‬کیلوگرم بر متر مکعب در نظر گرفته‬
‫می شود‪.‬‬
‫به طور کلی با توجه به این که عیار مواد سیمانی در ترکیب سبک و فاقد سنگ دانه مورد نظر (با وزن حجمی کمتر از‬
‫‪ 800‬کیلوگرم بر متر مکعب) حداقل معادل ‪ 550‬کیلوگرم بر متر مکعب می باشد (با ‪ 7‬درصد جایگزینی سیمان پرتلند با‬
‫مواد مناسب پوزوالنی)‪ ،‬و با در نظر داشتن موارد مندرج در جداول ‪ 3-3‬و ‪ 4-3‬در ‪( ACI 523; Part 1‬از جمله در‬
‫مورد بتن های سبک حاوی سبک دانه های پلی استایرین و نیز بتن های سبک فاقد هر گونه سنگ دانه؛ ‪،)Neat Cement‬‬
‫مقاومت فشاری مصالح مزبور به راحتی استاندارد های مربوط به مقامت فشاری را همچنین برای استفاده به مثابه دیوار تامین‬
‫می نماید‪[ .‬ضمن این که همانطور که بیان شد‪" :‬الیاف" به کار رفته‪" ،‬مشبک" فلزی مورد استفاده (با سطح زیاد درگیری با‬
‫ماتریکس بتن سبکِ پر سیمان مزبور)‪ ،‬و چسبندگی مناسب این بتن حاوی پوزوالن به تسلیحات فلزی‪ ،‬الیاف و نیز فوم‪،‬‬
‫مسلح‬
‫ِ‬ ‫جملگی در مهار اثر جمع شدگی موثر خواهند بود ‪( ....‬همچنین‪ ،‬ضخامت الیه بتن در هر طرف پانل های ساندویچی‬
‫مورد نظر در دیوارهای معمول ساخته شده با این سامانه کم می باشد‪]).‬‬
‫"میزان جذب آب کل" در چنین بتنی با عیار باالی مواد سیمانی‪ ،‬در حدود ‪ 20‬درصد و در شرایط معمولی در حدود ‪10‬‬
‫درصد برآورد می شود‪ 1.‬این در حالی است که با توجه به نسبت پایین آب به مواد سیمانی‪ ،‬پیوستگی ماتریکس و نیز مواد‬
‫پوزوالنی به کار رفته‪" ،‬سرعت نفوذ آب" در چنین بتنی اندک خواهد بود‪.‬‬
‫همچنین‪" ،‬مقاومت فشاری" چنین بتنی با وزن حجمی خشک معادل ‪ 660‬کیلوگرم بر متر مکعب در عمر ‪ 28‬روز در‬
‫شرایط استاندارد با طرح اختالط باال (ضمن استفاده از سبک دانه های پلی استایرین با قطر تقریبی ‪ 3-3.5‬میلیمتر) در حدود‬
‫‪ 35‬کیلوگرم بر سانتیمتر مربع برآورد می گردد‪ .‬بر اساس نتایج برخی آزمایش های انجام شده پیشین‪ ،‬مقاومت های فشاری‬
‫ت مواد سیمانی با وزن های حجمی خشک معادل ‪،660 ،600‬‬ ‫بتن هایی با نسبت اختالط مشاب ِه مواد ولی با عیارهای متفاو ِ‬
‫‪ 800 ،730‬و ‪ 835‬کیلوگرم بر متر مکعب در عمر ‪ 28‬روز در شرایط استاندارد‪ ،‬به ترتیب در حدود ‪، 45 ، 35.5 ، 27‬‬
‫‪ 58‬و ‪ 64‬کیلوگرم بر سانتیمتر مربع برآورد می شود‪( 2.‬گفتنی است که در مواردی با استفاده از سبک دانه های پلی استایرین‬
‫با قطر تقریبی ‪ 1‬میلیمتر به جای استفاده از سبک دانه های پلی استایرین با قطر تقریبی ‪ 3-3.5‬میلیمتر‪ ،‬مقاومت فشاری در‬
‫حدود ‪ 10‬درصد افزایش یافته است ‪)....‬‬
‫به طور کلی طراحی طرح اختالط باید به گونه ای باشد که حداقل مقاومت مورد نیاز را هم با حاشیه اطمینان باال در شرایطِ‬
‫ب کارگاهی تامین نماید‪.‬‬
‫چه بسا نامناس ِ‬
‫طبعا "عمل آوری" مناسب نیز به نوبه خود بر مقاومت و پایایی می افزاید‪ 3.‬عمل آوری مقتضی که برای دیگر انواع بتن و‬
‫معمول محلول های رایج‬
‫ِ‬ ‫مالت ماسه‪-‬سیمان هم الزم است می تواند برای مثال به صورت موسوم به غشایی و از طریق پاشش‬
‫عمل آوری "با حالل آب و نه تینر" بر روی سطح پرداخت شده این بتن در دو راستای عمود بر هم و با رعایت دقت های‬
‫مقتضی انجام گیرد‪.‬‬
‫گفتنی است که کاهش عیار مواد سیمانی و یا جایگزین نمودن بخشی از مواد سیمانی در طرح اختالط مزبور با‬
‫پر کننده هایی از قبیل خاک سنگ‪ ،‬ماسه و یا دیگر مواد فاقد قابلیت چسبانندگی در حد الزم ‪ ...‬می تواند ضمن باال بردن‬
‫ب ویژه مورد نظر را در سیستم به طور جدی مختل نموده و به کاهش‬ ‫نسبت آب به مواد سیمانی‪ ،‬همچنین‪ ،‬عملکرد مرک ِ‬
‫ساز مقاومت و مدول فنریت و قابلیت جذب انرژی در خمش و ضربه بیانجامد‪ ،‬و مشکالتی مانند ناهمگن بودن‪ ،‬عدم‬ ‫مشکل ِ‬

‫‪ 1‬در مورد روش اندازه گیری میزان جذب آب کل در بتن های سبک حاوی سبکدانه های پلی ا ستایرین؛ با توجه به امکان جمع شدگی‬
‫سبک دانه های پلی استایرین در دماهای باال‪ ،‬پیشنهاد می شود به جای قرار دادن نمونه بتن مزبور در دمای ‪ 105‬درچه سانتیگراد به مدت‬
‫‪ 24‬ساعت‪ ،‬نمونه ها در دمای حداکثر ‪ 70‬درجه سانتیگراد به مدت زمان طوالنی تر (تا رسیدن به وزن خشک ثابت) قرار گیرند‪.‬‬
‫‪ 2‬گفتنی است که بر طبق موارد مندرج در ‪ ACI 523; Part 1‬در مورد بتن های سبک (عایق) با وزن حجمی کمتر یا معادل ‪ 800‬کیلوگرم‬
‫بر متر مکعب‪ ،‬مقاومت فشاری به دست آمده از آزمایش بر روی قالب های استوانه ای در ابعاد ‪ 7.5cm×15cm‬با حداکثر سرعت‬
‫بار گذاری معینی به این منظور مالک می باشد‪ .‬البته در صورت سنجش مقاومت با استفاده از قالب های استوانه ای و یا مکعبی بزرگ تر‬
‫منبع‬
‫ِ‬ ‫می توان بسته به مورد از روابط و منحنی های تبدیل برای اصالح نسبی نتای ِج به دست آمده استفاده نمود‪"( .‬چه این که باز بر اساس‬
‫‪ ،ACI 523‬شرایط اندازه گیری میزان جمع شدگی ‪ 90‬روزه ناشی از خشک شدن هم در چنین بتن هایی در این حدود وزن حجمی با شرایط‬
‫اندازه گیری میزان جمع شدگی بتن های معمول‪ ،‬از نظر میزان رطوبت و ‪ ...‬متفاوت می باشد‪)".‬‬
‫همچنین در پر کردن درست قالب ها و آماده سازی نمونه ها برای سنجش های مقتضی‪ ،‬اِعمال کلیه دقت های الزم برای "جلوگیری از تجمع‬
‫سبک دانه های پلی استایرین در بخش باالیی نمونه ها" در هنگام ساخت نمونه و مانند آن الزم است‪.‬‬
‫‪ .‬نکته دیگر این که در بتن سبک و کرنش پذیر مورد نظر در حدود وزن حجمی خشکِ ‪ 700‬الی ‪ 800‬کیلوگرم بر متر مکعب "از نوع فاقد‬
‫الیاف"‪ ،‬با توجه به عیار باالی مواد سیمانی و با توجه به نتایج آزمایش های انجام شده بر روی نمونه های مشابه‪ ،‬نسبت مقاومت های‬
‫کششی و خمشی به مقاومت فشاری به ترتیب در حدود یک به سه و یک به نه تخمین زده می شود‪( .‬چه این که این نسبت در وزن های‬
‫حجمی پایین تر و "به ویژه در نمونه های الیاف دار" زیادتر می باشد‪).‬‬
‫ت ایجاد‬
‫‪ 3‬به طور کلی در صورت استفاده از روش عمل آوری غشایی‪ ،‬عمال توجه مقتضی به امکان آسیب پذیر بودن پوشش غشایی موق ِ‬
‫شده بر روی سطح کار (برای نگه داری آب) در برابر اشعه ماوراء بنفش نور آفتاب و لزوم حفاظت درمقابل نور خورشید به مدت زمان الزم‬
‫در این صورت‪ ،‬مانند کلیه موارد مشابه ضروری خواهد بود‪( .‬در واقع این موضوع تا حد زیادی به کیفیت و میزان مرغوبیت این گونه مواد‬
‫که در داخل کشور تولید می شوند باز می گردد‪).‬‬
‫‪17‬‬
‫درگیری و پیوستگی مقتضی ماتریکس بتن با تسلیحات‪" ،‬شکنندگی"‪ ،‬ایجاد ترک‪ ،‬جمع شدگی نامناسب‪ ،‬کاهش میزان قلیاییت‬
‫و نیز پایایی‪ ،‬ضعف چسبندگی به فوم و ‪ ...‬را در پی بیاورد‪.‬‬
‫به طور کلی استفاده از آب زیاد‪ ،‬عدم اختالط مناسب و یا حذف هر یک از اجزای سامانه و یا به هم زدن تناسب مقتضی‬
‫بین آنها هم هر یک می تواند به نوعی‪ ،‬عملکرد نهایی آن به مثابه یک سامانه مرکب و "یک سیستم عمل کننده واحد و منسجم"‬
‫را مختل نماید ‪ ....‬برای مثال‪:‬‬
‫خاص سامانه‬
‫ِ‬ ‫‪ .‬کاهش میزان ماتریکس به منظور کاهش وزن هم بسته به مورد و از حدی به بعد می تواند عملکرد مرکب‬
‫ب کارگاهی‬ ‫را مختل نماید‪ ،‬و حداقل این که حاشیه اطمینان موجود از نظر تامین استحکام نهایی الزم در شرایط چه بسا نامناس ِ‬
‫را پایین بیاورد ‪....‬‬
‫‪ .‬عدم بهره گیری مقتضی از مواد پوزوالنی مناسب سبب کاهش مقاومت و پایایی گشته و بر خواص رئولوژیک و‬
‫کارپذیری و چسبندگی اثر منفی دارد (اگر چه این مشکالت تا حدی با افزایش عیار سیمان و کاهش نسبت آب به سیمان و‬
‫احیانا استفاده از برخی افزودنی ها قابل جبران است)‪.‬‬
‫‪ .‬حذف الیاف و یا بهره گیری از الیاف نامناسب هم باز ضمن ایجاد اختالل جدی در عملکرد مرکب مزبور می تواند به‬
‫شکنندگی و ترک خوردگی قطعه‪ ،‬افزایش جمع شدگی و کاهش مقاومت و مدول فنریت و ظرفیت جذب انرژی در خمش و‬
‫ضربه منجر گردد‪.‬‬
‫‪ .‬جایگزین کردن دانه های بسیار سبک و تغییر شکل پذی ِر پلی استایرین با دانه بندی مناسب با سبکدانه هایی که فاقد حداقل‬
‫قابلیت تغییر شکل پذیری و کیفیت مقتضی باشند سبب کاهش مدول فنریت و قابلیت جذب انرژی در خمش و ضربه می شود؛‬
‫جایگزین نمودن سبک دانه های پلی استایرین با دانه بندی مناسب با سبک دانه های پلی استایرین با دانه بندی نامناسب (چه از‬
‫نوع غیر آسیابی و چه از نوع آسیابی‪ ،‬و مثال حاوی قطعات پلی استایرین متشکل از دو یا چندین دانه به هم چسبیده) باعث‬
‫کاهش مقاومت و پایایی می گردد‪ ،‬و جایگزین نمودن آنها با سبک دانه های سنگین تر به افزایش وزن می انجامد‪.‬‬
‫‪ .‬همینطور استفاده از مشبک های فلزی با ابعاد چشمه های بیش از اندازه بزرگ نیز باز عملکرد مرکب سامانه را مختل‬
‫خواهد ساخت ‪....‬‬
‫همچنین در مراحل بعد و با حداقل نیاز به اندودهای اضافی‪" ،‬پوشش های بعدی" هم بر روی سطح کار قابل اجرا‬
‫می باشند‪ .‬این پوشش های نازک می توانند بسته به مورد شامل بتونه‪ ،‬پوشش های موسوم به کاسماتیک ساده و یا رنگی (بر‬
‫پایه سیمان سفید و رنگدانه های معدنی‪ ،‬سیمان های رنگی‪ ،‬یا بر پایه سیمان معمول‪ ،‬همراه با الیاف کوتاه پلیمری و احیانا‬
‫فوق روان کننده‪ ،‬دیر گیر مقتضی‪ ،‬و با یا بدون بهره گیری از مش های ریز‪-‬چشمه از قبیل مش های پلی گالس)‪ ،‬مالت‬
‫ماسه‪-‬سیمان (با یا بدون چسب بتن حاوی التکس در طرح اختالط)‪ ،‬پوشش های از جنس موسوم به گروت‪ ،‬گچ نرم (از قبیل‬
‫"گچ موسوم به گیبسوم")‪ ،‬کنیتکس‪ ،‬رولکس‪ ،‬برخی "نماهای سبک" و غیره باشند‪ .‬در اجرای پوشش های مزبور بر پایه گچ و‬
‫یا سیمان نیز می توان در صورت لزوم و برای کمک به چسبندگی و پایایی هر چه بیشتر در موارد مقتضی‪ ،‬قبل از اجرا‪،‬‬
‫مانند دیگر موارد مشابه در مورد اجرای امثال این پوشش ها بر روی سطح بتن معمول و یا مالت ماسه‪-‬سیمان معمول‪ ،‬چسب‬
‫بتن حاوی التکس را به صورت رقیق شده با آب (مثال به نسبت ‪ 1‬به ‪ )3‬در زیر کار پاشید و قبل از خشک شدن کامل آن‪،‬‬
‫کم‬
‫پوشش پایه گچی و یا سیمانی مورد نظر را بر روی آن اجرا نمود‪( .‬در ضمن در موارد خاص و با توجه به ضخامت ِ‬
‫پوشش نهایی مورد نظر‪ ،‬چنان که گفته شد‪ :‬گاهی بسته به مورد و برای مثال‪ ،‬بسته به میزان دافع آب بودن مقتضی‪ ،‬از چسب‬
‫بتن حاوی التکس هم در آب اختالط این نوع پوشش ها استفاده می گردد‪ ،‬و یا احیانا در موارد خاص‪ ،‬از مش پلی گالس یا‬
‫پلی پروپیلن ریز‪-‬چشمه در زیر کار بهره گرفته می شود‪).‬‬
‫به هر روی و با وجود پایایی مناسب بتن سبک و الیاف دار مزبور در برابر تغییرات دما‪ ،‬نور خورشید‪ ،‬یون های مخرب‪،‬‬
‫رطوبت و یخبندان ‪ ،...‬سطح خارجی آن به ویژه در دیوارهای جدا کننده بیرونی با پوشش ها و یا نماهای مقتضی پوشانده شده‬
‫و همچنین در سرویس ها نیز مانند دیگر موارد معمول و مثال با استفاده از چسب حاوی التکس و یا قیرهای سرد امولسیون‬
‫در آب با ویژگی موسوم به میکروپوروس (قابلیت تنفس و عبور دادن بخارات به فضای بیرون) در رنگ های مختلف و‬
‫شتر میزان عایق رطوبتی بودن در شرایط خاص اندیشیده می شود‪.‬‬ ‫غیره‪ ،‬تمهیدات مقتضی از نظر افزایش هر چه بی ِ‬
‫‪ .‬گفتنی است که استفاده از "مالت های خشکِ آماده" نیز از جمله فن آوری های نوین تایید شده (مورد سی و دوم) در‬
‫راستای جزء ‪ 6-2‬بند »د« تبصره ‪ 6‬از قانون بودجه ‪ 1386‬کشور است‪( .‬چه این که استاندارد ملی ایران به شماره ‪706-2‬‬
‫هم به مالت های بنایی اشاره دارد‪ ).‬بدیهی است که به طور کلی بهره گیری از این مالت های خشک نیز در نهایت می باید با‬
‫رعایت معیارها و در چارچوب ضوابطِ مربوط باشد‪.‬‬
‫‪ .‬پس به طور خالصه؛ دیوار ساخته شده از سامانه سبک و یکپارچه مورد نظر نوعی پانل مسلح ساندویچی است‪ ،‬که به‬
‫صورت نیم‪-‬پیش ساخته و مشابه برخی موارد رایج نصب و اجرا می شود‪ .‬اما در اینجا به سبب کاربرد ساده بتن سبک و‬
‫خاص یاد شده به جای مالت معمول و سنگین‪-‬وزن ماسه‪-‬سیما ِن مورد استفاده در پانل های غیر باربر مشابه‪ ،‬در‬ ‫ِ‬ ‫عایق‬
‫مقایسه با آنها‪ ،‬دیوار به دست آمده "وزن به مراتب کمتری" داشته؛ "عایق حرارتی به مراتب بهتری" بوده‪ ،‬و با "اجرایی‬
‫نسبتا آسان تر و عدم نیاز به اندودهای اضافی"‪" ،‬امکانات شکل گیری و کار پذیری مناسبی" دارد‪.‬‬
‫***‬
‫در اینجا شایان ذکر است که مقاوم و ایمن سازی بنا در برابر زلزله تنها محدود به کاهش دادن هر چند زیاد وزن اجزاء و یا‬
‫بهره گیری از سامانه های هر چه یکپارچه تر نمی شود ‪ ....‬مسلما‪ ،‬اِعمال توجهات مقتضی در انتخاب محل و طراحی و‬
‫‪18‬‬
‫اجرای اصولی پی‪ ،‬اسکلت (با ارجحیت اسکلت های صنعتی و یا نیمه ـصنعتی) و اتصاالت (از جمله در مورد تیرها) و‬
‫مجموعه اجزای مربوط‪ ،‬پیکره بندی مطلوب‪ ،‬انتخاب و اجرای صحیح پوشش و نمای مقتضی با وزن کمتر و درگیری کافی‬
‫(مانند برخی انواع نماهای سبک در ابعاد‪ ،‬طرح ها و رنگ های مقتضی)‪ ،‬برقراری هماهنگی الزم بین مهندسین معمار‪،‬‬
‫ب هر یک از اجزا در کل سامانه ‪ ،‬همراه با فرهنگ سازی و اِعمال‬ ‫سازه و تاسیسات‪ ،‬تامین رفتار یکپارچه و نیز متناس ِ‬
‫نظارتی جدی‪ ،‬مستمر و نظام یافته در کلیه سطوح و بخش ها و ‪ ،...‬همگی در این میان جای خود را خواهند داشت‪.‬‬
‫نمودن بهره گیری از سیستم های "سبک و یکپارچه" به مثابه یک "راهکار محوری" در رویکردی‬ ‫ِ‬ ‫اصل گرفتن و تلقی‬
‫نظام یافته (سیستماتیک)‪ ،‬به هیچ روی به معنای کم بها دادن به دیگر فن آوری ها و نیز مجموعه عوامل موثر و تعیین کننده‬
‫در مقاوم و ایمن گشتن بناها در برابر زلزله نیست ‪ !...‬با این وجود در نگرشی کالن و واقع بینانه و با در نظر داشتن‬
‫مجموعه شرایط‪ ،‬فرصت ها و امکانات‪ ،‬کاهش شدید ولی حساب شده وزن سازه و استفاده از سیستم های هر چه یکپارچه تر‬
‫با قابلیت مناسب جذب انرژی و رفتار مطلوب در برابر زلزله می تواند "به نوبه خود‪ ،‬کاستی های بسیاری را در دیگر‬
‫زمینه ها تا حد زیادی جبران نماید"‪ ،‬و با در نظر گرفتن مجموعه عوامل فنی‪ ،‬اقتصادی و اجرایی‪ ،‬الگویی کارآ را برای‬
‫مقابله با خطر جدی و عاجل زلزله و بهینه سازی مسکن "با عمر مناسب" به دست دهد؛ "حال چه در چارچوب سامانه ساده و‬
‫ب هر آن سیستم سبک و یکپارچه ای که بتواند در عرصه عمل‪ ،‬اهداف مورد نظر‬ ‫کاربردی مورد نظر ‪ ...‬و چه در چارچو ِ‬
‫را به گونه ای هر چه بهتر محقق نماید"‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪..‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪..‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪..‬‬
‫‪..‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪...‬‬
‫‪..‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫‪:‬‬ ‫پیوست ها‬
‫پیوست اول‬
‫ث مربوط (صفحه ‪)21‬‬
‫عایق حرارتي و برخي مباح ِ‬

‫پیوست دوم‬
‫ث مربوط (صفحه ‪)25‬‬
‫رفتار در برابر حریق و برخي مباح ِ‬

‫پیوست سوم‬
‫ث مربوط (صفحه ‪)29‬‬
‫حائل صدا و ارتعاش و برخي مباح ِ‬

‫پیوست چهارم‬
‫ث مربوط (صفحه ‪)33‬‬
‫موضوع پایایي و برخي مباح ِ‬

‫پیوست پنجم‬
‫ث مربوط در ‪( ACI 523‬صفحه ‪)36‬‬
‫برخي مباح ِ‬

‫پیوست ششم‬
‫دو نمونه ساده از سابقه موارد انتشار یافته داخلي‬
‫در باره استفاده از بتن هاي سبکِ ‪( EPS‬صفحه ‪)40‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪20‬‬
 ‫پیوست اول‬
‫ث مربوط‪:‬‬
‫عایق حرارتی و برخی مباح ِ‬
‫به طور کلی بتن سبک ‪ EPS‬ویژه مورد نظر به دلیل دارا بودن "وزن حجمی پایین" و بافت و ساختار آن و مشابه دیگر‬
‫ت مناسب محسوب می شود‪.‬‬ ‫انواع بتن های سبک (از جمله‪ ،‬بتن های ‪ ،)EPS‬یک عایق حرار ِ‬
‫طبعا رابطه کلی و معکوس بین وزن حجمی بتن و ضریب هدایت حرارتی آن در مورد این بتن نیز مصداق دارد‪.‬‬
‫انتقال حرارت کمتر از ‪ 0.3J / m2so c / m‬را "بتن عای ِق‬
‫ِ‬ ‫قابل ذکر است که ‪ ،ASTM 332-83‬بتن های دارای ضریب‬
‫منابع مربوط‪ ،‬مخلوط های بتنی دارای "وزن حجمی خشک برابر یا‬ ‫ِ‬ ‫حرارت" محسوب داشته است‪ .‬چه این که باز بر طبق‬
‫کمتر از ‪ 800‬کیلوگرم بر متر مکعب " این کیفیت را تامین می نمایند و "طبق تعریف‪« ،‬بتن عایق» محسوب می شوند"‪.‬‬
‫معتبر ‪ ACI 523; Part 1‬نیز در مورد بتن های سبک‪ ،‬حدود ضریب هدایت حرارتی در حدود هر‬ ‫ِ‬ ‫در این باره در منبع‬
‫وزن حجمی معین و اساسا "رابطه ریاضی مشخص و شناخته شده ناظر بر رابطه معکوس بین وزن حجمی و ضریب هدایت‬
‫حرارتی"‪ ،‬مانند دیگر موارد مشابه به روشنی بیان گشته است‪ .‬در منبع ‪ ACI 523.1R-92‬در جدول ‪ 3.6‬به ضریب‬
‫هدایت حرارتی برخی انواع بتن های سبک در محدوده وزن های حجمی متفاوت در شرایط رطوبتی مختلف اشاره شده است‪.‬‬
‫این بتن های سبک همچنین بتن های سبک حاوی سبک دانه های پلی استایرین را "که در همان منبع هم ضمن بیان برخی‬
‫نمونه ها و الزامات و موار ِد مقتضی به طور مشخص معرفی گشته اند" شامل می شوند‪.‬‬
‫به این ترتیب تنها با قرار دادن عدد هر وزن حجمی مورد نظر در این روابط می توان به حدود ضریب هدایت حرارتی‬
‫رسید‪ .‬همچنین "با داشتن طرح اختالط"‪ ،‬حدود وزن حجمی خشک هم معلوم خواهد بود‪ .‬و باالخره با دانستن ضریب هدایت‬
‫حرارتی هر مصالح و ضخامت به کار رفته‪ ،‬با توجه به دیگر روابط موجود‪ ،‬می توان میزان عایق حرارتی بودن جداره های‬
‫متشکل از مصالح گوناگون را نیز با هم مقایسه نمود‪.‬‬
‫بودن این گونه مصالح با وزن حجمی خشکِ برابر یا کمتر از ‪ 800‬کیلوگرم در متر مکعب‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫به طور کلی عایق حرارتی‬
‫موضوعی پذیرفته شده در صنعت ساختمان است‪ -‬چه این که اساسا برخی موارد کاربری بتن های سبک با توجه به پایین‬
‫بودن ضریب حرارتی آنها در مقایسه با بتن های با وزن حجمی بیشتر می باشد‪ .‬به هر روی روشن است که ضریب هدایت‬
‫حرارتی انواع بتن ها و مالت های سبک در مقایسه با ضریب هدایت حرارتی بتن ها و مالت های غیر سبکِ معمول کمتر‬
‫است و ادعای اصلی صورت گرفته در این مجموعه در این باره نیز در همین چارچوب بوده و به همین واقعیت اشاره دارد‪.‬‬
‫بودن این بتن ها به عنوان اصلی بدیهی" غیر‬ ‫ِ‬ ‫بدین ترتیب انجام آزمایش جداگانه و مجدد برای اثبات "اصل عایق حرارتی‬
‫الزم خواهد بود‪( .‬برای مثال‪ ،‬ضریب هدایت حرارتی بتن سبک با وزن حجمی ‪ 800‬کیلوگرم بر متر مکعب‪ ،‬به سادگی "در‬
‫حدودِ" ‪ 0.25kcal / m.hr.o c‬یعنی در حدود ‪ 20‬درصد بتن معمولی برآورد می شود که طبق تعریف در زمره بتن های‬
‫عایق محسوب می گردد‪ -‬چه این که هدایت حرارتی همین بتن سبک در وزن حجمی ‪ 660‬کیلوگرم بر متر مکعب‪ ،‬در حدود‬
‫‪ 13‬درصد هدایت حرارتی بتن معمولی است‪).‬‬
‫بودن قطعه ای به ضخامت "‪"7‬‬ ‫ِ‬ ‫گفتنی است که برای مثال و بر اساس روابط شناخته شده موجود‪ ،‬میزان عایق حرارت‬
‫سانتیمتر (بدون احتساب اندودهای به کار رفته) که از بتن سبک حاوی سبک دانه های پلی استایرین ساخته شده و دارای وزن‬
‫حجمی ‪ 800‬کیلوگرم بر متر مکعب و بنابراین ضریب هدایت حرارتی حدود ‪ 0.25kcal / m.hr.o c‬باشد برابر با میزان‬
‫مان حدود ‪ 250‬کیلوگرم بر‬ ‫بودن یک قطعه یا دیوار مشابه ساخته شده از بتن دارای وزن معمولی (با عیار سی ِ‬ ‫ِ‬ ‫عایق حرارت‬
‫متر مکعب) به ضخامت تقریبی "‪ "42‬سانتیمتر (در اینجا نیز بدون احتساب اندودهای اضافی) می باشد‪.‬‬
‫مسلما بهره گیری از فوم بسیار سبک میانی هم ("به ویژه در صورت عبور کمترین پل های حرارتی از جنس سیم های‬
‫فوالدی از میان آن") به نوبه خود و به میزان قابل توجهی بر میزان عایق حرارت بودن پانل مسلح ساندویچی خواهد افزود‪.‬‬
‫مان معمول بر روی مشبک های فلزی فوم دار (که نه در همه‪ ،‬ولی در‬ ‫شایان ذکر است که بهره گیری از مالت ماسه‪-‬سی ِ‬
‫بسیاری موارد عمال به عنوان دیوار جدا کننده استفاده می شوند) با توجه به پل های حرارتی فوالدی متعد ِد موجود در‬
‫معمول مورد استفاده" سبب می شود تا این قطعات‬‫ِ‬ ‫ت مطلوب نبودن مالت ماسه‪-‬سیمان‬ ‫پانل های رایج و به ویژه "عایق حرار ِ‬
‫"لزوما و به صِ رفِ وجود فوم عای ِق میانی"‪ ،‬عایق حرارتی خوبی نباشند‪( .‬این واقعیت در برخی آزمایشات انجام شده بر روی‬
‫نمونه های خاصی از پانل های مزبور در مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن نیز با ذکر برآورده نساختن الزامات مبحث ‪،19‬‬
‫البته در مورد آن نمونه های خاص تجربه شده است‪ ).‬اگر چه مسلما‪ ،‬میزان عایق حرارتی بودن این پانل ها بستگی به‬
‫معمول‬
‫ِ‬ ‫معمول مالت ماسه‪-‬سیمان و پانل های‬
‫ِ‬ ‫"ضخامت فوم عایق میانی" مورد استفاده در آنها هم دارد‪ ،‬و حتی همان ترکیب‬
‫فوم دار با فوم پلی استایری ِن میانی به ضخامت ‪ 5‬سانتیمتر نیز در مقایسه با بسیاری دیگر از مصالح سنتی رایج در کشور‬
‫معموال عایق حرارتی نسبتا مناسب تری می باشند و بی تردید رایج شدن نسبی آنها را از این نظر هم باید "گامی مهم رو به‬
‫جلو" محسوب داشت ‪ ،...‬اما در اینجا سعی شده به نوبه خود‪ ،‬برخی نقاط ضعف مهم نیز برطرف گردند‪[ .‬ضمن این که‬
‫بهره گیری از پانل های مزبور به عنوان دیوار باربر و برشی اساسا در اینجا مورد بحث ما نیست‪].‬‬
‫ش بنا به ویژه با اهمیت بیشتر در برخی مناطق‬ ‫طبعا صرفه جویی شایان توجه در انرژی و هزینه های گرمایش و سرمای ِ‬
‫اقلیمی‪ ،‬گذشته از مزایای رفاهی و اقتصادی (به خصوص در دراز‪-‬مدت و با توجه به محدودیت منابع انرژی)‪ ،‬همچنین‬
‫متضمن "مزایای زیست‪ -‬محیطی" خاص خود خواهد بود‪.‬‬
‫‪21‬‬
 ‫● توضیح کلی‪:‬‬

‫ک حاوی سبک دانه های پلی استایرین )‪ (EPS Concrete‬و انواع محصوالت ساخته شده از آنها در‬ ‫در باره بتن های سب ِ‬
‫ایران و جهان منابع و نمونه های بسیاری وجود دارد که کلیت آنها می تواند در جای خود مورد توجه مقتضی قرار گیرد و در‬
‫این مجموعه ما تنها به ماحصل بخش کوچکی از آنها اشاره نموده ایم‪.‬‬
‫در این مجموعه ضمن استناد به برخی "اصول و موارد پذیرفته شده و تجربه گشته در دنیا"‪ ،‬موضوعاتی از قبیل عایق‬
‫حرارتی‪ ،‬برخی مباحث آکوستیک‪ ،‬رفتار در برابر حریق و ‪ ...‬مورد اشاره قرار گرفته اند‪.‬‬
‫همچنین بدیهی است که اشاره به موارد و مزایای نسبی مزبور در اینجا لزوما به این معنا نیست که برای مثال‪ ،‬پانل‬
‫ساندویچی ساخته شده با مصالح مورد نظر (به عنوان پوشش پانل فوم دار یاد شده) به عنوان یک حائل آتش خاص یا حائل‬
‫صدای ویژه همواره در کلیه موارد کاربری خاصی که در زمینه های مزبور می تواند وجود داشته باشد به کار گرفته شود‪!...‬‬
‫ستم مزبور بوده است‪ -‬چه این‬ ‫هدف از اشاره به این گونه موارد‪ ،‬تنها ذکر برخی ویژگی ها و قابلیت های نسبی مصالح و سی ِ‬
‫که در کل می توان گفت‪" :‬مجموعه ویژگی های یاد شده به راحتی موارد مقتضی را برای استفاده از مصالح و سیستم مورد‬
‫بحث به عنوان دیوار غیر باربر و از این قبیل نیز در مقایسه با بسیاری مصالح رایج در کشور برآورده می نماید"‪[ .‬اگر چه‬
‫از این نوع بتن سبک به طور کلی و با لحاظ نمودن مجموعه موارد الزم‪ ،‬تا به حال‪ ،‬هم به عنوان پوشش حائل موثر آتش به‬
‫طور خاص و هم به عنوان حائل ویژه صدا و با توجه به تجارب داخلی و خارجی به درستی بهره گرفته شده ‪]....‬‬
‫در ضمن چنان که در بخش مقدمه و تاریخچه نیز آمده است‪« :‬روشن است که هیچ کار و محصولی در دنیا بدون سابقه‬
‫نیست و بیان برخی سوابق و موارد مشابه داخلی و خارجی به ویژه در قسمت تاریخچه به همین واقعیت اشاره دارد‪ .‬توجه‬
‫صحیح و اصولی به تجارب و دستاوردهای علمی و عملی گسترده موجود در باره بتن های سبک‪ ،‬گامی اولیه و الزم در هر‬
‫گونه استفاده از بتن های مزبور محسوب می گردد و به سهم خود می تواند از برخی دوباره کاری های رایج و غیر الزم‬
‫پیشگیری نماید‪ .‬بتن های سبک حاوی گرانول های پلی استایرین نیز به نوبه خود و مانند دیگر انواع بتن های سبک از نظر‬
‫مواردی از قبیل ضریب هدایت حرارتی‪ ،‬رفتار در برابر آتش و مباحث آکوستیک‪ ،‬پیش از این بارها مورد بررسی و مطالعه‬
‫قرار گرفته اند و استفاده رایج و تجربه شده از آنها در دنیا (چه به شکل قطعات و پانل های مسلح و چه به شکل قطعات غیر‬
‫مسلح و مشابه با صفحات گچی آماده موسوم به ‪ ،Dry Wall‬بلوک و ‪ )...‬با توجه به مجموعه این موارد است که صورت‬
‫منابع مربوط‪ ،‬انبوهی از موارد موجود در این باره را به دست می دهد‪ ،‬که ما تنها به بخش‬ ‫ِ‬ ‫گرفته و می گیرد‪ .‬جستجو در‬
‫کوچکی از آنها برای نمونه اشاره کرده ایم ‪ ....‬شایان ذکر است که "با توجه به ذکر دقیق طرح اختالط و مجموعه دیگر‬
‫مشخص در نظر گرفته شده در این بخش به عنوان "پوشش پانل در‬ ‫ِ‬ ‫موارد مقتضی" و گذشته از ساده بودن مورد کاربری‬
‫قطعه ای غیر باربر" روشن است که انجام آزمایش ها و بررسی های تفصیلی مجدد در باره آن دسته از موارد معلوم و اثبات‬
‫بودن بتن های سبک به طور کلی و از این قبیل) ضروری‬ ‫ِ‬ ‫اتفاق عایق حرارتی‬
‫ِ‬ ‫شده (مثال در مورد اصل بدیهی و مورد‬
‫نخواهد بود‪ .‬این گونه آزمایش ها و بررسی ها پیش از اینها در دنیا بارها انجام شده و اساسا با توجه بدانها بوده که استفاده از‬
‫بتن های سبک مزبور در موارد کاربری گوناگون مانند دیگر بتن های سبک‪ ،‬معمول گشته است‪».‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪22‬‬
The Related Part in the ACI 523

23
 ‫پیوست دوم‬
‫ث مربوط‪:‬‬
‫رفتار در برابر حریق و برخی مباح ِ‬
‫به طور کلی "ضرایب هدایت حرارتی و جذب حرارتی کم این بتن"‪ ،‬همراه با قوت و همگن بودن ماتریکس متراک ِم آن و‬
‫وجود مواد کافی با چسبانندگی و پیوستگی مناسب‪ ،‬مدول ارتجاعی کمتر در مقایسه با بتن های با وزن معمولی و زیاد (موثر‬
‫در کاهش تنش های ناشی از اختالف دما در بخش های مختلف بتن)‪ ،‬و باالخره‪ ،‬عدم وجود سنگ دانه و نیز رفتارهای‬
‫نامتناسب در اجزای به کار رفته در بتن مزبور در حرارت های باال‪ ،‬عواملی مهم در افزایش میزان مقاومت در برابر آتش‬
‫می باشند‪ .‬همین ویژگی ها‪ ،‬همراه با چسبندگی و درگیری مناسب ماتریکس با اجزای نگه دارنده مربوط و وجود پیوستگی‬
‫در ساختار شبکه ای‪ ،‬عالوه بر کاهش تنش های ناشی از افزایش حرارت‪ ،‬به توزیع و جذب و مهار بهتر برخی تنش های‬
‫داخلی کمک می نمایند‪ ،‬و باالخره‪" ،‬آب موجود" در بافت بتن (چه به صورت آب تبلور و چه به جز آن) نیز پایداری قطعات‬
‫ساخته شده با این بتن سبکِ دارای عیار باالی مواد سیمانی را در مقابل آتش باال می برد‪[ .‬این ویژگی ها به خصوص در‬
‫مورد سطوح در معرض آتش‪ ،‬با توجه به شیب های تند حرارتی ممکن به طور کلی و انبساط تفاضلی مربوط و بدین ترتیب‬
‫داشتن مجموعه‬
‫ِ‬ ‫ان بیش تر آسیب دیدگی بافت و جدا شدگی و کندگی و ریزش در نواحی مزبور می تواند ضمن ملحوظ‬ ‫امک ِ‬
‫پارامترهای مربوط مد نظر قرار گیرد‪].‬‬
‫همچنین‪ ،‬جمع گشتن و ذوب شدن دانه ها و پس از آن‪ ،‬الیاف پلیمری به ویژه در بخش های بیرونی تر می تواند به نوعی‬
‫شدن بتن‬
‫ِ‬ ‫امکان خروج بخارات را تسهیل نموده‪ ،‬و بدین ترتیب با پایین آمدن فشار داخلی احتمال وقوع ترکیدگی و قلوه کن‬
‫کاهش یابد‪.‬‬
‫بدین ترتیب‪ ،‬با اِعمال توجه مقتضی در تولید و اجرای این بتن‪ ،‬مجموعه موارد بیان گشته و عدم وجود مواد درشت با‬
‫رفتارهای حرارتی نامتناسب (همچنین در مقایسه با برخی دیگر از انواع بتن سبک)‪" ،‬مقاومت در انتقال حرارت و مقاومت‬
‫نسبت به نفوذ شعله و به طور کلی‪ ،‬مقاومت در برابر آتش" را در قطعه به نوبه خود افزایش می دهند‪.‬‬
‫همچنین به عنوان مثال‪ ،‬دانه های "مدفون" در انواع بتن های حاوی دانه های پلی استایرین نیز وقتی در پی قرارگیری در‬
‫معرض حرارت های باال به مدت زمان کافی‪ ،‬به ویژه در بخش های سطحی تر دچار تغییر رنگ و شکل تدریجی شوند‪ ،‬از‬
‫این نظر می توانند در نهایت بافتی شبیه به بافت بتن های متخلخل را به دست دهندـ که البته ضمن منتفی بودن خطر متصاعد‬
‫گشتن گاز سمی کشنده ای چون سیانور و ‪( ...‬مانند برخی دیگر از مواد)‪ ،‬این امر به خودی خود منجر به از هم پاشیدگی‬
‫بافت بتن نمی گردد‪.‬‬
‫ب به کار رفته"‪ ،‬به سهم خود در‬ ‫همینطور‪" ،‬ساختار شبکه ای مربوط" همراه با "عملکرد نگه دارنده برخی اجزاء متناس ِ‬
‫مقابله با گسترش آسیب موثر بوده و ضمن کمک به توزیع تنش ها و تغییر شکل های احتمالی ‪ ،...‬به گونه ای موثر احتمال‬
‫آتش شدید را کاهش می دهد و بدین سان‪ ،‬امکان عملکرد حائ ِل آتش بودن را بسته به مورد‪ ،‬حتی‬ ‫فرو ریزش عضو در معرض ِ‬
‫برای بتن آسیب دیده (حداقل به گونه ای نسبی) فراهم می آورد‪.‬‬
‫ضمنا‪ ،‬درگیری و چسبندگی مناسب این بتن به تسلیحات مقتضی و نیز سطوح فلزی ‪ ...‬در اینجا مزیتی مهم برای آن (به‬
‫ویژه در مقایسه با دیگر انواع بتن های سبک‪ ،‬و همینطور در جریان برخی موارد اجرا) محسوب می گردد‪.‬‬
‫بدین ترتیب‪ ،‬در بناهای ساخته شده با این سامانه زمان الزم برای انتقال حرارت و رسیدن سازه های فلزی به دماهای‬
‫بحرانی افزایش می یابد و این موضوع همراه با کم شدن احتمال فرو ریزش یک باره بنا‪ ،‬و نیز امکان کاهش قابل توجه وزن‬
‫و ابعاد سازه در صورت استفاده از این سامانه ‪ ،‬فرصت بیش تری را برای تخلیه ساختمان و اتخاذ تصمیمات مقتضی به‬
‫منظور مهار حریق فراهم می سازد‪ .‬بنابراین‪ ،‬هم مقاومت و هم ایمنی در برابر حریق افزایش می یابد‪[ .‬در این باره‪ ،‬تجربیات‬
‫موجود هم تائید کننده موارد بیان گشته بوده است‪ .‬چه این که در سال های اخیر نیز در یکی از پروژه های حساس صنعتی در‬
‫حوالی اراک با استانداردهای باالی ایمنی‪ ،‬اجرای پوشش حائ ِل آتش با بهره گیری از بتن سبکِ ‪ EPS‬مورد نظر با عیار‬
‫باالی مواد سیمانی‪ ،‬فاقد سنگ دانه و حاوی الیاف به مقدار زیاد (همراه با کاربرد مشبک های نگه دارنده‪ ،‬و اِعمال‬
‫پوشش های خارجی با پایایی مقتضی در شرایط خاص محیطی و اقلیمی مربوط) بر روی برخی سازه های فلزی به منظور‬
‫افزایش مطمئ ِن مقاومت و ایمنی در حریق با موفقیت تجربه شده است‪( .‬ضمنا می توان به عنوان مثالی از کاربرد بتن های‬
‫‪ EPS‬به عنوان پوشش حائل آتش‪ ،‬به اجرای پوشش حائل آتش و حرارت در دور برخی ستون های فوالدی اصلی در اسکلت‬
‫معمول بتن سبک حاوی‬ ‫ِ‬ ‫ساختمان شعبه مرکزی بانک تجارت در خیابان طالقانی در تهران در سال ها پیش با استفاده از نوع‬
‫دانه های پلی استایرین نیز اشاره نمود‪]).‬‬
‫عالوه بر اینها‪ ،‬فوم عایق پلی استایری ِن میانی به کار رفته در پانل مسلح ساندویچی مورد استفاده در ساخت "دیوارهای غیر‬
‫باربر" در بنا نیز از نوع موسوم به ‪ F; Fire Retardant‬یا ضد شعله و کند‪-‬سوز می باشد‪[ .‬به طور کلی بهره گیری از‬
‫فوم عایق پلی استایرین از نوع موسوم به کند‪-‬سوز در ایران و جهان در بناهای مسکونی‪ ،‬صنعتی‪ ،‬اداری‪ ،‬آموزشی و‬
‫فرهنگی (مثال در سینماها و با توجه به لزوم آکوستیک سازی و غیره) در دیوارها و سقف ها و ‪ ...‬امری معمول می باشد‪.‬‬
‫چه این که معموال در این گونه موارد‪ ،‬سطح فوم پوشانده شده و در تماس مستقیم با هوا قرار ندارد ‪1]....‬‬

‫‪ 1‬قابل ذکر است که برخی دانه های پلی استایرین از دمای حدود ‪ 75‬الی ‪ 80‬درجه سانتی گراد و یا باالتر به بعد ممکن است بسته به مورد‪،‬‬
‫تغییراتی را در رنگ و حجم خود ‪ ...‬نشان دهند‪[ .‬همچنین در موارد احتمالی عبور لوله های محتوی گازهای داغ یا مانند آن … از میان این‬
‫‪24‬‬
‫همچنین باز یادآور می گردد‪ :‬در این بتن نیز ماده چسباننده اصلی در ماتریکس همان بلورهای ‪ C-S-H‬حاصل از‬
‫هیدارتاسیون سیمان و مواد مربوط بوده‪ ،1‬و بنابراین در اینجا برخی آسیب پذیری های پاره ای بتن های پلیمری (به معنای‬
‫خاص آنها) در برابر تغییرات دما و آتش مصداق نخو‪.‬اهد داشت‪.‬‬
‫[قابل ذکر است که موضوعات بیان شده در اینجا در مقوله رفتار در برابر آتش همچنین با در نظر داشتن موارد مطرح در‬
‫‪ ACI 523‬و ‪ ACI 216‬در باره مقاومت بتن های سبک و ‪ ...‬در برابر آتش بوده است‪] .‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫بتن و احیانا‪" ،‬فوم میانی پانل"‪ ،‬طبعا‪ ،‬حداقل پوشش عایق حرارت و حائل الزم بین جداره داغ لوله های مزبور یا مانند آن و بتن به کار رفته‬
‫و به ویژه‪ ،‬فوم میانی در نظر گرفته می شود‪( .‬این حائل می تواند شامل همین نوع بتن‪" ،‬مثال" به ضخامت ‪ 7‬سانتیمتر یا ‪ ،...‬در ترکیب با‬
‫اجزاء نگه دارنده مقتضی چون مشبک یا رابیتز یا توری مرغی ساده‪ ،‬و یا پشم شیشه یا پشم سنگ و … در ضخامت کافی باشد‪]).‬‬
‫‪ 1‬طبعا‪ ،‬این موضوع همچنین در " ضریب انبساط حرارتی" بتن سبک مورد نظر و میزان تناسب رفتار آن با رفتار فوالد و تسلیحات فوالدی‬
‫به کار رفته‪ ،‬در هنگام تغییرات حرارت (چون همه انواع بتن های مسلح) موثر خواهد بود‪ .‬این تناسب می تواند همراه با قابلیت جذب و مهار‬
‫نسبی برخی تنش های داخلی‪ ،‬چگونگی رفتار و مدول ارتجاعی کمتر این بتن در مقایسه با بتن های دارای وزن معمولی و ‪ ،...‬از احتمال‬
‫ساز تنش های پس ماند در فوالد و بتن در سامانه مسلح مربوط بکاهد‪.‬‬
‫ایجاد مشکل ِ‬
‫‪25‬‬
 ‫● توضیح کلی‪:‬‬

‫ک حاوی سبک دانه های پلی استایرین )‪ (EPS Concrete‬و انواع محصوالت ساخته شده از آنها در‬ ‫در باره بتن های سب ِ‬
‫ایران و جهان منابع و نمونه های بسیاری وجود دارد که کلیت آنها می تواند در جای خود مورد توجه مقتضی قرار گیرد و در‬
‫این مجموعه ما تنها به ماحصل بخش کوچکی از آنها اشاره نموده ایم‪.‬‬
‫در این مجموعه ضمن استناد به برخی "اصول و موارد پذیرفته شده و تجربه گشته در دنیا"‪ ،‬موضوعاتی از قبیل عایق‬
‫حرارتی‪ ،‬برخی مباحث آکوستیک‪ ،‬رفتار در برابر حریق و ‪ ...‬مورد اشاره قرار گرفته اند‪.‬‬
‫همچنین بدیهی است که اشاره به موارد و مزایای نسبی مزبور در اینجا لزوما به این معنا نیست که برای مثال‪ ،‬پانل‬
‫ساندویچی ساخته شده با مصالح مورد نظر (به عنوان پوشش پانل فوم دار یاد شده) به عنوان یک حائل آتش خاص یا حائل‬
‫صدای ویژه همواره در کلیه موارد کاربری خاصی که در زمینه های مزبور می تواند وجود داشته باشد به کار گرفته شود‪!...‬‬
‫ستم مزبور بوده است‪ -‬چه این‬ ‫هدف از اشاره به این گونه موارد‪ ،‬تنها ذکر برخی ویژگی ها و قابلیت های نسبی مصالح و سی ِ‬
‫که در کل می توان گفت‪" :‬مجموعه ویژگی های یاد شده به راحتی موارد مقتضی را برای استفاده از مصالح و سیستم مورد‬
‫بحث به عنوان دیوار غیر باربر و از این قبیل نیز در مقایسه با بسیاری مصالح رایج در کشور برآورده می نماید"‪[ .‬اگر چه‬
‫از این نوع بتن سبک به طور کلی و با لحاظ نمودن مجموعه موارد الزم‪ ،‬تا به حال‪ ،‬هم به عنوان پوشش حائل موثر آتش به‬
‫طور خاص و هم به عنوان حائل ویژه صدا و با توجه به تجارب داخلی و خارجی به درستی بهره گرفته شده ‪]....‬‬
‫در ضمن چنان که در بخش مقدمه و تاریخچه نیز آمده است‪« :‬روشن است که هیچ کار و محصولی در دنیا بدون سابقه‬
‫نیست و بیان برخی سوابق و موارد مشابه داخلی و خارجی به ویژه در قسمت تاریخچه به همین واقعیت اشاره دارد‪ .‬توجه‬
‫صحیح و اصولی به تجارب و دستاوردهای علمی و عملی گسترده موجود در باره بتن های سبک‪ ،‬گامی اولیه و الزم در هر‬
‫گونه استفاده از بتن های مزبور محسوب می گردد و به سهم خود می تواند از برخی دوباره کاری های رایج و غیر الزم‬
‫پیشگیری نماید‪ .‬بتن های سبک حاوی گرانول های پلی استایرین نیز به نوبه خود و مانند دیگر انواع بتن های سبک از نظر‬
‫مواردی از قبیل ضریب هدایت حرارتی‪ ،‬رفتار در برابر آتش و مباحث آکوستیک‪ ،‬پیش از این بارها مورد بررسی و مطالعه‬
‫قرار گرفته اند و استفاده رایج و تجربه شده از آنها در دنیا (چه به شکل قطعات و پانل های مسلح و چه به شکل قطعات غیر‬
‫مسلح و مشابه با صفحات گچی آماده موسوم به ‪ ،Dry Wall‬بلوک و ‪ )...‬با توجه به مجموعه این موارد است که صورت‬
‫منابع مربوط‪ ،‬انبوهی از موارد موجود در این باره را به دست می دهد‪ ،‬که ما تنها به بخش‬ ‫ِ‬ ‫گرفته و می گیرد‪ .‬جستجو در‬
‫کوچکی از آنها برای نمونه اشاره کرده ایم ‪ ....‬شایان ذکر است که "با توجه به ذکر دقیق طرح اختالط و مجموعه دیگر‬
‫مشخص در نظر گرفته شده در این بخش به عنوان "پوشش پانل در‬ ‫ِ‬ ‫موارد مقتضی" و گذشته از ساده بودن مورد کاربری‬
‫قطعه ای غیر باربر" روشن است که انجام آزمایش ها و بررسی های تفصیلی مجدد در باره آن دسته از موارد معلوم و اثبات‬
‫بودن بتن های سبک به طور کلی و از این قبیل) ضروری‬ ‫ِ‬ ‫اتفاق عایق حرارتی‬
‫ِ‬ ‫شده (مثال در مورد اصل بدیهی و مورد‬
‫نخواهد بود‪ .‬این گونه آزمایش ها و بررسی ها پیش از اینها در دنیا بارها انجام شده و اساسا با توجه بدانها بوده که استفاده از‬
‫بتن های سبک مزبور در موارد کاربری گوناگون مانند دیگر بتن های سبک‪ ،‬معمول گشته است‪».‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪26‬‬
 ‫‪.‬‬

‫نمونه ای از مقاومت قطعه مسلح ساخته شده از بتن سبک مورد نظر در برابر شعله‬

‫‪ -‬در تصویر آخر (سمت چپ) سالم ماندن دانه های پلی ا ستایرین در داخل قطعه با وجود قرارگیری سطوح آن در معرض آتش‬
‫(به مدت تقریبا ‪ 160‬دقیقه به صورت نشان داده شده در تصویر اول؛ سمت راست) مشهود است‪.‬‬

‫نمایش نقش مشبک و الیاف در پایداری قطعه در برابر آتش‬

‫ف"‬
‫‪ )1‬قطعه مسلح ساخته شده از نمونه "فاقد الیا ِ‬
‫بتن سبک مورد نظر که به مدت چندین ساعت در برابر‬
‫متمرکز یک دستگاه هوا‪-‬برش قرار گرفته است‪.‬‬
‫ِ‬ ‫شعله مستقیم و غیر‬

‫‪ -‬وجود مشبک و پیوستگی ماتریکس چسبنده بتن از فرو ریزش قطعه پیش گیری نموده است‪.‬‬
‫‪" -‬فقدان هر گونه الیاف" در این نمونه امکان گسترش و تعمی ِق ترکها را افزایش داده است‪.‬‬
‫ف"‬‫‪ )2‬قطعه ساخته شده از نمونه "پر الیا ِ‬
‫بتن سبک مورد نظر که در معرض شعله مستقیم و‬
‫متمرکز" یک دستگاه هوا‪-‬برش با شدت زیاد قرار گرفته است‪.‬‬
‫ِ‬ ‫"‬

‫‪ -‬وجود الیاف (از نوع پلی پروپیلن) به مقدار زیاد در این نمونه‬
‫به نوبه خود با روند گسترش و تعمیق ترک ها مقابله نموده است‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪27‬‬
 ‫پیوست سوم‬
‫ث مربوط‬
‫حائل صدا و ارتعاش و برخی مباح ِ‬
‫بتن های سبک ‪ EPS‬به طور کلی‪ ،‬با وجود دارا بودن وزن حجمی پایین و بر خالف برخی دیگر از انواع مصالح سبک‪،‬‬
‫ب صدا بودن در صورت‬ ‫با توجه به بافت داخلی و گرانول های تغییر شکل پذی ِر به کار رفته‪ ،‬عالوه بر امکان جاذب مطلو ِ‬
‫ناصاف باقی گذاشتن سطح (مشابه برخی دیگر از انواع بتن های سبک با سطوح ناصاف ‪ ،)...‬همچنین در مقایسه با برخی‬
‫دیگر از مصالح و در برخی منابع مربوط‪ ،‬عایق صدای مناسبی نیز قلمداد گشته اند ‪....‬‬
‫بدین ترتیب‪ ،‬بافت بسیار ری ِز اسفنجی و حباب های خیلی کوچک محتوی گاز به تعداد خیلی زیاد (با پوسته های بسیار نازک‬
‫ت متعدد و فراوان بین محیط های مختلفِ مواد‬ ‫و انعطاف پذیر) در سبک دانه های پلی استایرین‪ ،‬وجود سطوح تماس و شکس ِ‬
‫در درون بافت این بتن و سبک دانه های موجود‪ ،‬و قابلیت به وجود آمدن حرکات ریز در نقاط و نواحی بسیار متعدد در سبک‬
‫دانه های پلی استایرین و درون بتن سبک ویژه و کرنش پذی ِر‪ 1‬مزبور (که در عین حال دارای ماتریکسی سخت و فشرده‬
‫می باشد) در تبدیل و استهالک انرژی صوتی موثر می باشد‪.‬‬
‫جرم هر چه بیشتر بر واحد سطح در سطوح بتن‬ ‫ِ‬ ‫همچنین در صورت لزوم‪ ،‬اِعمال پوشش های "هر چند نازک" هم با‬
‫می تواند باز به سهم خود انرژی صوتی عبور نموده از قطعه را کاهش دهد‪[ .‬البته انتخاب پوشش مناسب بستگی به نوع‬
‫کاربری دارد و با در نظر داشتن این که هدف‪ ،‬انعکاس یا جذب صدا باشد می توان سطح صاف (با قابلیت انعکاس مناسب) یا‬
‫ناصاف و احیانا‪ ،‬متخلخل (با قابلیت جذب بیش تر) را در رویه واقع گشته به سمت منبع صدا ایجاد نمود ‪]....‬‬
‫ضمنا‪ ،‬وجود فوم میانی در پانل مسلح ساندویچی و تقسیم فضا و افزایش ضخامت نیز می تواند به نوبه خود و بسته به مورد‬
‫بودن پانل مزبور بیافزاید‪.‬‬
‫ِ‬ ‫بر میزان حائل صدا‬
‫بدین گونه در کل‪ ،‬میزان افت صدا (‪ )STC‬می تواند باال باشد ـ که در ضمن با توجه به فراهم بودن امکان زیاد نمودن‬
‫ت فوم میانی یا بتن در موارد مقتضی (از جمله با در نظر داشتن تواتر ارتعاش صوت مورد نظر و به ویژه در مورد‬ ‫ضخام ِ‬
‫اصوات با تواتر ارتعاش باال)‪ ،‬این میزان در مواقع الزم قابل افزایش باز هم بیش تر خواهد بود‪.‬‬
‫بودن بتن های حاوی دانه های پلی استایرین‪ ،‬بر خالف‬ ‫ِ‬ ‫گفتنی است در برخی منابع‪ ،‬به طور مشخص میزان عایق صدا‬
‫برخی انواع دیگر بتن های سبک و متخلخل و نیز پاره ای از مصالح سبک (البته وقتی فاقد پوشش سطحی دارای جرم زیاد‬
‫بر واحد جرم باشند‪ ،)2‬بیش از بتن دارای وزن معمولی بیان گشته است ‪....‬‬
‫ب صدای مناسب)‪،‬‬ ‫توضیح این که در بتن های دارای وزن سنگین معمول یا بیش تر (به مثابه یک عایق و نه لزوما‪ ،‬جاذ ِ‬
‫ت انتقال یافته از قطعه بتنی به ویژه به دلیل جرم زیاد آن است ـ ولی در مورد بتن سبک مزبور‪،‬‬ ‫کاهش یافتن انرژی صو ِ‬
‫کاهش انرژی صوت انتقال یافته از قطعه به خصوص به دلیل بافت خاص آن‪ ،‬مجموعه مواد و ساختار درونی سبک دانه های‬
‫به کار رفته ‪ ...‬می باشد‪3.‬‬

‫‪.‬‬

‫کرنش زیاد در فشار و کشش ‪ ،...‬به ویژه در محدوده‬ ‫ِ‬ ‫تحقق تغییر مکان نسبی یا همان‬ ‫ِ‬ ‫‪ 1‬منظور از کرنش پذیری به طور کلی قابلیت‬
‫ارتجاعی است‪.‬‬
‫‪ 2‬در این باره‪ ،‬همچنین قابل ذکر است که بنا به موارد بیان گشته در مباحث جذب صدا و افت انتقال صدا در دیوارهای جدا کننده و ‪ ...‬در‬
‫وار ساخته شده از آن نوع مصالح سبک (که دارای توانایی کم در افت‬ ‫دادن یکی از سطوح دی ِ‬ ‫ِ‬ ‫منابع مربوط؛ به طور کلی در صورت پوشش‬
‫وار پوشش داده شده برابر با‬
‫ِ‬ ‫ی‬ ‫د‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫صدا‬ ‫انتقال‬ ‫افت‬ ‫سطح‪،‬‬ ‫واحد‬ ‫بر‬ ‫جرم‬ ‫ادتر‬ ‫ی‬ ‫ز‬ ‫زان‬‫ی‬ ‫م‬ ‫با‬ ‫ی‬ ‫گر‬ ‫دادن صدای انتقال یافته هستند) با مصالح دی‬
‫ِ‬
‫پوشش فشرده تر خواهد بود ‪....‬‬ ‫ِ‬ ‫دیوار ساخته شده از ماده ای با جنس همان‬
‫پر ساخته شده از نوعی بتن ‪( EPS‬بتن سبک حاوی سبک دانه های‬ ‫برای مثال در یک منبع چنین عنوان شده که یک قطعه تو ِ‬
‫‪3‬‬

‫پلی استایرین) با وزن حجمی ‪ 800‬کیلوگرم بر متر مکعب با ضخامت ‪ 15‬سانتیمتر می تواند شدت صدا ‪( 60db‬در حدود صدای موجود در‬
‫اتاق های بحث و بررسی) را به صفر؛ ‪( 70db‬در حدود صدای ترافیک شهری) را به ‪ ،5db‬و ‪( 130db‬در حدود صدای باند فرودگاه جت)‬
‫را به ‪( 30db‬در حدود صدای معمولی موجود در منازل) کاهش دهد ‪[ ....‬البته‪ ،‬اگر چه تواتر (فرکانس) مربوط در منبع خارجی مزبور به‬
‫مزاحم مربوط در هر‬
‫ِ‬ ‫مزاحم مورد مثال در هر مورد‪ ،‬تواتر ارتعاش اصوات‬ ‫ِ‬ ‫طور مشخص بیان نگشته بود ‪ ،...‬ولی با توجه به منبع اصوات‬
‫مورد به نوعی مورد اشاره قرار گرفته و به نوبه خود عاملی تعیین کننده بوده است ‪]....‬‬
‫ت ‪ 7.6‬سانتیمتر تا ‪ 12.7‬از نوعی بتن سبک ‪ ،EPS‬میزان متوسط انرژی‬ ‫در دو منبع دیگر نیز چنین عنوان شده که حائل هایی به ضخام ِ‬
‫صوتی عبور نموده از حائل مزبور را در حدود ‪ 45db‬تا ‪ (STC=45-50) 50db‬کاهش داده است؛ و برای دستیابی به ‪ STC‬بیشتر از‬
‫‪ 60‬در موارد و پروژه های خاص‪ ،‬استفاده از پوسته های نازک بتن سبک ‪ EPS‬یر روی سطوح شامل حباب های هوا در درون ‪ ...‬توصیه‬
‫ت مورد نظر بیان نگشته بود ‪ . ...‬این در حالی است که تواتر صوت به نوبه خود در‬ ‫گشته است‪( .‬البته در این دو منبع هم تواتر ارتعاش صو ِ‬
‫تعیین حداقل ضخامت مقتضی برای حائل به منظور نیل به کاهش صدای معین‪ ،‬عاملی مهم و تعیین کننده می باشد‪).‬‬
‫همچنین در منبعی دیگر هم چنین عنوان شده که میزان متوسط کاهش صدا برای دیواری ساخته شده از ‪ 10‬سانتیمتر بتن سبک ‪ EPS‬با‬
‫معادل ‪ 800‬کیلوگرم بر متر مکعب و ‪ 15‬میلیمتر گچ در هر طرف دیوار مزبور‪ ،‬حدود ‪ 40db‬بوده است‪( .‬در این منبع نیز باز‬ ‫ِ‬ ‫وزن حجمی‬
‫ت مورد نظر بیان نشده بود ‪)....‬‬‫تواتر ارتعاش صو ِ‬
‫‪28‬‬
‫به طور کلی بتن سبک ویژه مورد نظر و سامانه مربوط‪ ،‬با قابلیت توزیع و پخش انرژی و جذب و استهالک آن در گستره‬
‫سامانه می تواند حائل مناسبی نیز برای ارتعاش و صدا‪ 1‬باشد‪( .‬در این باره‪ ،‬همچنین بافت داخلی و ساختار شبکه ای موجود‬
‫نیز به نوبه خود و بسته مورد‪ ،‬ظرفیت جذب و استهالک انرژی و ارتعاش را هر چند به گونه ای متفاوت در نقاط و اجزا ِء‬
‫ت بتن و گستره سامانه افزایش می دهد ‪[ )....‬با توجه به موضوعات بیان گشته‪ ،‬تا به حال از‬ ‫مختلف و متعد ِد موجود در باف ِ‬
‫این نوع بتن سبک و با لحاظ نمودن مجموعه موارد مقتضی در ساخت دیوار حائل صدا در موارد کاربری خاص و از جمله‬
‫در سینماها نیز با توجه به تجارب داخلی و خارجی به درستی استفاده گشته است ‪]...‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪ 1‬در این مورد تا به حال نمونه هایی نیز با موفقیت اجرا گشته است‪ ،‬که یکی از آنها در یکی از سینماهای کشور و به منظور ایجاد یک حائل‬
‫و عایق صدای موثر برای جلوگیری از خروج سر و صداهای مزاحم تولید شده در فضای محل استقرار یک منبع صدای قوی و ورود آن به‬
‫سالن ها و دیگر محل ها بوده است‪.‬‬
‫‪29‬‬
 ‫● توضیح کلی‪:‬‬

‫ک حاوی سبک دانه های پلی استایرین )‪ (EPS Concrete‬و انواع محصوالت ساخته شده از آنها در‬ ‫در باره بتن های سب ِ‬
‫ایران و جهان منابع و نمونه های بسیاری وجود دارد که کلیت آنها می تواند در جای خود مورد توجه مقتضی قرار گیرد و در‬
‫این مجموعه ما تنها به ماحصل بخش کوچکی از آنها اشاره نموده ایم‪.‬‬
‫در این مجموعه ضمن استناد به برخی "اصول و موارد پذیرفته شده و تجربه گشته در دنیا"‪ ،‬موضوعاتی از قبیل عایق‬
‫حرارتی‪ ،‬برخی مباحث آکوستیک‪ ،‬رفتار در برابر حریق و ‪ ...‬مورد اشاره قرار گرفته اند‪.‬‬
‫همچنین بدیهی است که اشاره به موارد و مزایای نسبی مزبور در اینجا لزوما به این معنا نیست که برای مثال‪ ،‬پانل‬
‫ساندویچی ساخته شده با مصالح مورد نظر (به عنوان پوشش پانل فوم دار یاد شده) به عنوان یک حائل آتش خاص یا حائل‬
‫صدای ویژه همواره در کلیه موارد کاربری خاصی که در زمینه های مزبور می تواند وجود داشته باشد به کار گرفته شود‪!...‬‬
‫ستم مزبور بوده است‪ -‬چه این‬ ‫هدف از اشاره به این گونه موارد‪ ،‬تنها ذکر برخی ویژگی ها و قابلیت های نسبی مصالح و سی ِ‬
‫که در کل می توان گفت‪" :‬مجموعه ویژگی های یاد شده به راحتی موارد مقتضی را برای استفاده از مصالح و سیستم مورد‬
‫بحث به عنوان دیوار غیر باربر و از این قبیل نیز در مقایسه با بسیاری مصالح رایج در کشور برآورده می نماید"‪[ .‬اگر چه‬
‫از این نوع بتن سبک به طور کلی و با لحاظ نمودن مجموعه موارد الزم‪ ،‬تا به حال‪ ،‬هم به عنوان پوشش حائل موثر آتش به‬
‫طور خاص و هم به عنوان حائل ویژه صدا و با توجه به تجارب داخلی و خارجی به درستی بهره گرفته شده ‪]....‬‬
‫در ضمن چنان که در بخش مقدمه و تاریخچه نیز آمده است‪« :‬روشن است که هیچ کار و محصولی در دنیا بدون سابقه‬
‫نیست و بیان برخی سوابق و موارد مشابه داخلی و خارجی به ویژه در قسمت تاریخچه به همین واقعیت اشاره دارد‪ .‬توجه‬
‫صحیح و اصولی به تجارب و دستاوردهای علمی و عملی گسترده موجود در باره بتن های سبک‪ ،‬گامی اولیه و الزم در هر‬
‫گونه استفاده از بتن های مزبور محسوب می گردد و به سهم خود می تواند از برخی دوباره کاری های رایج و غیر الزم‬
‫پیشگیری نماید‪ .‬بتن های سبک حاوی گرانول های پلی استایرین نیز به نوبه خود و مانند دیگر انواع بتن های سبک از نظر‬
‫مواردی از قبیل ضریب هدایت حرارتی‪ ،‬رفتار در برابر آتش و مباحث آکوستیک‪ ،‬پیش از این بارها مورد بررسی و مطالعه‬
‫قرار گرفته اند و استفاده رایج و تجربه شده از آنها در دنیا (چه به شکل قطعات و پانل های مسلح و چه به شکل قطعات غیر‬
‫مسلح و مشابه با صفحات گچی آماده موسوم به ‪ ،Dry Wall‬بلوک و ‪ )...‬با توجه به مجموعه این موارد است که صورت‬
‫منابع مربوط‪ ،‬انبوهی از موارد موجود در این باره را به دست می دهد‪ ،‬که ما تنها به بخش‬ ‫ِ‬ ‫گرفته و می گیرد‪ .‬جستجو در‬
‫کوچکی از آنها برای نمونه اشاره کرده ایم ‪ ....‬شایان ذکر است که "با توجه به ذکر دقیق طرح اختالط و مجموعه دیگر‬
‫مشخص در نظر گرفته شده در این بخش به عنوان "پوشش پانل در‬ ‫ِ‬ ‫موارد مقتضی" و گذشته از ساده بودن مورد کاربری‬
‫قطعه ای غیر باربر" روشن است که انجام آزمایش ها و بررسی های تفصیلی مجدد در باره آن دسته از موارد معلوم و اثبات‬
‫بودن بتن های سبک به طور کلی و از این قبیل) ضروری‬ ‫ِ‬ ‫اتفاق عایق حرارتی‬
‫ِ‬ ‫شده (مثال در مورد اصل بدیهی و مورد‬
‫نخواهد بود‪ .‬این گونه آزمایش ها و بررسی ها پیش از اینها در دنیا بارها انجام شده و اساسا با توجه بدانها بوده که استفاده از‬
‫بتن های سبک مزبور در موارد کاربری گوناگون مانند دیگر بتن های سبک‪ ،‬معمول گشته است‪».‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪30‬‬
 .

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.

31
 ‫پیوست چهارم‬
‫ث مربوط‪:‬‬
‫موضوع پایایی و برخی مباح ِ‬
‫الف) در باره برخی مواد به کار رفته در این بتن و پایایی دراز‪-‬مدت آنها‪:‬‬
‫‪ )1‬سبک دانه های پلی استایرین‪:‬‬
‫‪ -‬همان طور که گفته شد‪ :‬استفاده از دانه های بسیار سبک و نسبتا‪ ،‬آب گری ِز پلی استایرین در بتن به مثابه سبک دانه و به‬
‫منابع مربوط (از جمله در ‪ ،) ACI 523.IR-92‬همراه با‬ ‫ِ‬ ‫انحای گوناگون‪ ،‬سابقه داخلی و به ویژه خارجی داشته‪ ،‬و در‬
‫پاره ای دیگر از انواع بتن سبک‪ ،‬برخی ویژگی ها و الزامات در این باره نیز مورد اشاره قرار گرفته است‪.‬‬
‫همچنین در پاره ای منابع‪ ،‬میزان مقاومت ماده پلی استایرین در برابر برخی عوامل شیمیایی بیان گشته است‪ .‬برای مثال‪:‬‬

‫‪ )2‬الیاف پلی پروپیلن‪:‬‬

‫الیاف پلیمری پلی پروپیلن هم سابقه استفاده وسیع در بتن داشته و در منابع متعدد داخلی و خارجی (از جمله‪ACI 549 ،‬‬
‫بخش بتن های الیاف دار و …) در مورد آنها بحث شده است و برخی ویژگی ها و موارد کاربری الیاف مزبور (از جمله‪،‬‬
‫دار تولید گشته بدین ترتیب‪ ،‬مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند‪.‬‬
‫الیاف پلیمری؛ ‪ (SNFRC‬و نیز بتن های الیاف ِ‬
‫منابع مربوط چنین آمده که الیاف مزبور آب را به خود جذب نکرده؛ در‬
‫ِ‬ ‫به عنوان مثال‪ ،‬در مورد الیاف پلی پروپیلن در‬
‫محیط های اسیدی‪ ،‬قلیایی و حاوی کلراید و نیز در برابر اشعه ماورای بنقش نور خورشید نسبتا مقاوم بوده؛ و هدایت‬
‫الکتریکی و حرارتی آنها کم می باشد ‪....‬‬
‫در حال حاضر نیز برخی شرکت های عرضه کننده مواد افزودنی بتن‪ ،‬الیاف مزبور را برای افزایش مقاومت های کششی‪،‬‬
‫خمشی و برشی و افزایش کرنش کششی و به ویژه‪ ،‬مهار جمع شدگی و… در بتن عرضه می دارند‪ ،‬و این ماده یکی از اقالم‬
‫صادراتی ایران از جمله به کشورهای اروپایی و برای استفاده در صنعت ساختمان محسوب می گردد‪.‬‬

‫‪ )3‬پوزوالن ها و افزودنی ها‪:‬‬

‫استفاده از پوزوالن ها و افزودنی هایی از قبیل روان ساز ها (از جمله روان ساز رایج لیگنوسولفانات) و فوق روان ساز ها‬
‫منابع مربوط همراه با‬
‫ِ‬ ‫(از جمله شامل مالمین فرمالدئید) و… که بسته به مورد در این بتن نیز می توانند مصرف شوند‪ ،‬در‬
‫ذکر برخی استانداردها (از جمله در ‪ (ASTM‬به تفصیل مورد بحث قرار گرفته اند‪.‬‬
‫در کشور ما نیز سال هاست که این گونه مواد تولید و یا وارد‪ ،‬و مصرف می شوند‪.‬‬
‫‪32‬‬
‫این مواد به نوبه خود در بهبود مقاومت و پایایی‪ ،‬پیوستگی و تراکم بتن و نیز بر خواص رئولوژیکی آن ‪ ...‬موثر هستند‪.‬‬
‫منابع مربوط نیز به تفصیل بیان گشته اند‪(.‬‬
‫ِ‬ ‫(کلیه این موضوعات در‬

‫‪ -‬گفتنی است که در این بتن نیز همچون انواع بتن های معمول (به جز بتن های پلیمری به معنای خاص آنها)‪ ،‬بلورهای‬
‫موسوم به ‪( C-S-H‬حاصل از هیدارتاسیون سیمان و موا ِد مربوط) ماده چسباننده اصلی را تشکیل می دهند و در مقاومت و‬
‫پایایی دراز‪-‬مدت بتن موثر هستند‪ .‬بنابراین‪ ،‬بتن مزبور می تواند در مقایسه با پاره ای بتن های پلیمری (به معنای خاص آنها)‬
‫در برابر برخی عوامل (مانند اشعه ماوراء بنفش نور آفتاب‪ ،‬تغییرات دما‪ ،‬بعضی مواد شیمیایی خاص و…) به ویژه در‬
‫دراز‪-‬مدت مقاوم تر باشد‪.‬‬

‫ب) مروری بر پاره ای عوامل موثر در پایایی‪:‬‬

‫از جمله عوامل موثر در پایایی می توان به "سرعت نفوذ آب و گازها در بتن"‪" ،‬مقاومت در مقابل یون های مخرب" و نیز‬
‫"پدیده کربناتاسیون"‪" ،‬مقاومت در برابر یخ زدگی"‪" ،‬مقاومت سایشی"‪" ،‬محافظت تسلیحات فوالدی به کار رفته در برابر‬
‫خوردگی"‪" ،‬مقاومت در برابر برخی حشرات و جوندگان" و… اشاره نمود‪.‬‬
‫به طور کلی نوع و میزان مواد مصرفی در طرح اختالط بتن در سرعت نفوذ آب موثر می باشندـ چه این که در مورد این‬
‫بتن نیز پیوستگی و فشردگی و همگنی ماتریکس و آب گریز بودن نسبی دانه های پلی استایرین (به عنوان ماده ای خنثی و‬
‫پایدار در بتن) به نوبه خود‪ ،‬سرعت نفوذ آب را در آن کاهش می دهند‪.‬‬
‫همچنین بهره گیری صحیح از پوزوالن ها "به خصوص پوزوالن هایی با فعالیت پوزوالنی باال و نرمی زیاد" در افزایش‬
‫مقاومت و پایایی بتن ‪( ...‬به ویژه در صورت عمل آوری مناسب) موثر می باشد‪.‬‬
‫گفتنی است که پوزوالن ها با ترکیب با هیدروکسید کلسی ِم حاصل از واکنش هیدراتاسیون سیمان و ضمن کاهش آهک آزاد‬
‫رفتن مقاومت های مکانیکی‪ ،‬بهبود پیوستگی و تراکم بتن و میزان درگیری آن با تسلیحات‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫می توانند به نوبه خود سبب باال‬
‫شتر‬
‫کاهش اثر آب انداختگی‪ ،‬افزایش مقاومت در برابر یون های مخرب (چون یون کلر و سولفات ها ‪ ،)...‬تقسی ِم هر چه بی ِ‬
‫فضاها و کانال های مویینه در بتن‪ ،‬کاهش سرعت نفوذ پذیری نسبت به آب‪ ،‬باال رفتن مقاومت الکتریکی‪ ،‬کاهش احتمال‬
‫خوردگی تسلیحات‪ ،‬تاثیر بر خواص رئولوژیکی بتن و ‪ ...‬شوند‪[ .‬کلیه این موضوعات در متون آکادمیک مربوط به تفصیل‬
‫مورد بحث قرار گرفته اند‪].‬‬
‫مجموعه این عوامل می توانند به انحای گوناگون‪ ،‬مقاومت در برابر یون های مخرب و پدیده کربناتاسیون را نیز افزایش‬
‫دهند‪.‬‬
‫موارد بیان گشته همراه با الیه قلیایی موثر تشکیل شده در پیرامون تسلیحات فوالدی به کار رفته در این بتن‪ ،‬پایایی‬
‫تسلیحات فوالدی مزبور را در برابر خوردگی باال می برند‪ .‬بدین ترتیب‪ ،‬گذشته از نبو ِد واکنش موسوم به واکنش قلیایی‬
‫سنگ دانه (با توجه به عدم استفاده از آنها)‪" ،‬عیار باالی سیمان مصرفی" و زیاد بودن نسبی میزان قلیاییت بتن نیز به نوبه‬
‫ب تسلیحات فوالدی موجود در آن را بیش از پیش کاهش می دهد‪[ .‬قابل ذکر است که به طور کلی‬ ‫خود امکان خوردگی و آسی ِ‬
‫معمول مقابله با زنگ زدگی تسلیحات فوالدی‪ ،‬همچنین اندودن آنها با سیمان است‪].‬‬‫ِ‬ ‫یکی از راه های‬
‫در ضمن باال بودن عیار سیمان مصرفی امکان دستیابی به نسبت های پایین آب به مواد سیمانی را (مثال در حدود ‪ 0.3‬الی‬
‫‪ ) 0.4‬تسهیل می کند‪ .‬این امر طبعا می تواند ضمن تسریع روند بسته شدن فضاها و کانال های مویینه در بتن و سیر کسب‬
‫مقاومت در آن‪ ،‬نفوذ پذیری بتن را به طور قابل مالحظه ای کاهش داده؛ ماتریکس را همگن تر و یکنواخت تر ساخته‪ ،‬و‬
‫پایایی بتن را افزایش دهد‪.‬‬
‫گذشته از اینها‪ ،‬بهره گیری از برخی روان ساز ها و فوق روان ساز ها هم به نوبه خود‪ ،‬امکان حصول به نسبت های پایین‬
‫تر آب به مواد سیمانی و دستیابی به ماتریکسی هر چه یکنواخت تر و نیز گسترش مناسب تر و همگن تر فرآیند هیدراتاسیون‬
‫در خمیر سیمانی را تسهیل می نماید‪.‬‬
‫روان سازهای مزبور همچنین از طریق به وجود آوردن نوعی بار الکتریکی منفی در ذرات سیمان سبب ایجاد دافعه و‬
‫روانی مقتضی و نیز هیدراتاسیون همگن تر می گردند‪ .‬در ضمن‪ ،‬اثر دیرگیر کننده برخی از آنها (از قبیل لیگنوسولفانات) از‬
‫احتمال به وجود آمدن تاثیرات سو ِء ناشی از حرارت زایی زیاد (به ویژه با توجه به عیار باالی مواد سیمانی) می کاهد و باز‬
‫به نوبه خود‪ ،‬روند گسترش هیدراتاسیون را در بتن همگن تر و شامل تر می سازد‪[ .‬کاربرد سیمان پرتلند تیپ ‪ 2‬در برخی‬
‫مواقع در این بتن نیز با توجه به همین موضوع بوده است‪ .‬البته در موارد مقتضی چون وجود آب و هوای سرد‪ ،‬نازک بودن‬
‫الیه بتن اِعمال شده‪ ،‬خطر یخ زدگی و ‪ ،...‬کاربرد دیگر تیپ ها مانند سیمان پرتلند تیپ ‪ 1‬می تواند بسته به مورد مد نظر‬
‫قرار گیرد‪( ].‬البته با کاربرد این گونه مواد‪ ،‬خمیر حاصل از اختالط آب با مواد خشک در طی زمان نیز نرم تر و یکنواخت‬
‫تر خواهد بود ‪)....‬‬
‫الیاف به کار رفته نیز گذشته از تاثیرات قبلی بیان شده برای آنها در باال بردن نسبت مقاومت های برشی‪ ،‬کششی‪ ،‬خمشی‪،‬‬
‫پیوستگی و ضربه ای به مقاومت فشاری (به خصوص با توجه به وزن حجمی پایی ِن این بتن)‪ ،‬افزایش قابلیت جذب انرژی و‬
‫سطح زیر منحنی تنش‪-‬کرنش و کاهش شکنندگی ‪ ،...‬همچنین در مقابله با آثار جمع شدگی خمیری و جمع شدگی دراز‪-‬مدت و‬
‫ناشی از خزش‪ ،‬مقابله با ایجاد و تعمیق و توسعه ترک ها و کاهش نفوذ پذیری‪ ،‬افزایش نسبی مقاومت در برابر سایش و‬
‫دوره های یخ زدگی و خستگی‪ ،‬کاهش پدیده های آب انداختگی و جدا شدن و بهبود فرآیند هیدراتاسیون ‪ ...‬موثر می باشند‪.‬‬
‫‪33‬‬
‫به این ترتیب با توجه به نوع و میزان مواد مصرفی و چگونگی عمل کرد آنها در این بتن (در تعامل با یکدیگر) و به ویژه‬
‫داشتن اندازه و چگونگی توزیع سبک دانه های تغییر شکل پذی ِر پلی استایرین و نیز الیاف در بافت بتن‪ ،‬همگن و‬ ‫ِ‬ ‫با در نظر‬
‫متراکم بودن ماتریکس (با پیوستگی و چسبندگی باال‪ ،‬و نسبت پایین آب به مواد سیمانی) و قابلیت باالی جذب و مهار‬
‫بتن کرنش پذیر)‪،‬‬
‫بودن دانه های به کار رفته و الیاف مورد استفاده در این ِ‬ ‫ِ‬ ‫تنش های داخلی (با توجه به تغییر شکل پذیر‬
‫مقاومت بتن مزبور در برابر پدیده یخبندان و سیکل های مربوط هم عمال باال خواهد بود‪1.‬‬

‫بودن عیار‪ ،‬و همگن‪ ،‬متراکم و پیوسته بودن‬ ‫ِ‬ ‫بودن نسبت آب به مواد سیمانی در این بتن‪ ،‬باال‬
‫ِ‬ ‫همینطور‪ ،‬باز همین پایین‬
‫ماتریکس‪ ،‬وجود پوزوالن هایی با فعالیت پوزوالنی باال و نرمی زیاد‪ ،‬کاهش اثر آب انداختگی و به طور کلی میزان و نوع‬
‫مواد چسبنده به کار رفته و الیاف مورد استفاده‪ ،‬جملگی به بهبود نسبت مقاومت سایشی بتن مزبور به مقاومت فشاری آن (به‬
‫ویژه در صورت عمل آوری مناسب) می انجامند‪.‬‬
‫بودن ماتریکس‪ ،‬و وجود الیاف و تسلیحات و‬ ‫ِ‬ ‫چه این که کم بودن نسبت آب به مواد سیمانی‪ ،‬و همگن‪ ،‬متراکم و پیوسته‬
‫اجزای مربوط ‪ ،...‬همچنین می توانند به نوبه خود در کاهش میزان خزش و افت و جمع شدگی در بتن موثر باشند‪.‬‬
‫بدین گونه‪ ،‬بتن مزبور دارای پایایی مناسب (به ویژه در مقایسه با دیگر انواع رای ِج بتن های سبک و عایق با سرعت نفوذ‬
‫آب باال در آنها و احتمال بیش تر خوردگی تسلیحات) می باشد‪.‬‬
‫معمول ماسه‪-‬سیمان) ‪ ،...‬پوشش های‬
‫ِ‬ ‫مالت‬ ‫با‬ ‫سه‬ ‫ی‬‫مقا‬ ‫(در‬ ‫بتن‬ ‫با وجود همه اینها و با توجه به مقاومت فشاری پایین این‬
‫اضافی و رایج مقتضی نیز بر روی سطوح خارجی و در معرض هوای آزا ِد این بتن در دیوارهای بیرونی (به ویژه در شرایط‬
‫آب و هوایی مخرب تر و در صورت وجو ِد فاصله کم تسلیحات با سطح بتن) انجام می شود و اجرای معمول پوشش های‬
‫ِعمال پوشش های مزبور‪ ،‬موضوع‬ ‫ِ‬ ‫دافع آب بر روی سطوح دیوار در سرویس ها هم صورت می گیرد‪ .‬بنابراین و با توجه به ا‬
‫پایایی در دراز‪-‬مدت و به ویژه در شرایط مخرب و تهدید کننده آب و هوایی در موارد مشابه بیش از پیش تامین می گردد‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪..‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪ 1‬گذشته از عوامل بیان گشته‪ ،‬پایین بودن ضریب هدایت حرارتی این بتن به نوبه خود از میزان اتالف حرارت (با توجه به گرمای حاصل از‬
‫فرآیند هیدراتاسیون به ویژه در اوایل روند کسب مقاومت) در شرایط آب و هوایی سرد می کاهد‪.‬‬
‫‪34‬‬
 ‫پیوست پنجم‬
‫ث مربوط در ‪ACI 523‬‬
‫برخی مباح ِ‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪35‬‬
 .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
36
 .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
37
 .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..
.
.

.
.
.
.

38
 ‫‪.‬‬

‫پیوست ششم‬
‫دو نمونه ساده از سابقه موارد انتشار یافته داخلی‬
‫در باره استفاده از بتن های سبکِ ‪EPS‬‬
‫سوابق موضوع می باشد‪.‬‬
‫ِ‬ ‫بدیهی است که هدف از ارائه این موارد‪ ،‬صرفا اشاره به برخی موارد مشابه و زمینه و‬

‫نمونه ای از یکی از مقاالت انتشار یافته در سال ‪ 1384‬در باره ترکیب انواعی از بتن های سبک (از‬
‫جمله‪ ،‬نوعی بتن سبک حاوی سبک دانه های پلی استایرین) و مشبک های سه‪-‬بعدی فوم دار‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪39‬‬
 ‫● توضیح این که‪:‬‬
‫نوعی بتن سبک حاوی سبک دانه های پلی استایرین که در مقاله باال بدان اشاره رفته‪ ،‬فاقد الیاف می باشد و همچنین در‬
‫مقایسه با بتن سبک ویژه ‪ EPS‬مورد نظر ما (با عیار باالتر مواد سیمانی‪ ،‬ماتریکسی همگن و فشرده‪ ،‬و دارای چسبندگی و‬
‫ب کارپذیری ‪ ،)...‬وزن حجمی و ضریب هدایت حرارتی به مراتب بیشتری داشته؛ "شکننده تر بوده"‪ ،‬و‬ ‫ویژگی های مطلو ِ‬
‫نسبت های مقاومت های کششی‪ ،‬خمشی‪ ،‬ضربه ای و پیوستگی و نیز مدول های ارتجاعی استاتیکی و دینامیکی در آن به‬
‫مقاومت فشاری کمتر است ‪ ،...‬و وقتی همراه با مشبک های فلزی مربوط نیز به کار رود‪ ،‬کرنش پذیری (به خصوص در‬
‫محدوده ارتجاعی) و مدول فنریت و ظرفیت جذب انرژی آن در خمش و ضربه هم می تواند بسته به مورد کمتر باشد‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪40‬‬
‫نمونه ای از برخی مقاالت انتشار یافته به زبان فارسی در سال ‪ 1381‬در باره بهره گیری از نوعی‬
‫بتن سبک ‪( EPS‬موسوم به بتااستایرین) و سازه های مربوط در صنعت ساختمان‬

‫‪41‬‬
42
 .

.
.
.
.
.
43
 ‫● توضیح این که‪:‬‬
‫بدیهی است معرفی مقاله باال نیز صرفا به منظور اشاره به برخی موار ِد مشابه و مربوط ‪ ...‬بوده است‪( .‬منبع مقاله نیز در‬
‫انتهای آن‪ ACI 523 ،‬و بروشور شرکت مهندسی سامان قشم ذکر شده است‪).‬‬
‫‪ -‬چنان که گفته شد در شبکه اینترنت نیز با جستجوی "بتن سبک مسلح و مرکب ارتجاعی"‬
‫(‪ )Elastic Composite, Reinforced Lightweight Concrete; E.C.R.L.C.‬یافته های متعددی وجود دارد‪،‬‬
‫که عالوه بر موارد مختلف غیر سازه ای‪ ،...‬همچنین به بهره گیری "سازه ای" از سامانه مورد نظر نیز اشاره دارند‪ .‬از این‬
‫جمله اند‪:‬‬
‫‪http://www.scribd.com/doc/11530978/Elastic-Composite-Reinforced-Lightweight-‬‬
‫‪Concrete-as-a-Type-of-RCS-newstructure1gmailcom-English-2009‬‬
‫ک‪ .‬اسماعیلی؛ درآمدی بر بتن سبک مسلح و مرکب ارتجاعی‪ ،‬ماهنامه راه و ساختمان )‪ ،(1SSN: 1728-6166‬سال‬
‫ششم‪ ،‬شماره ‪( 50‬خرداد ‪ ،)1387‬صفحات ‪ ،22-41‬تهران‪.‬‬
‫………… ‪http://www.magiran.com/magtoc.asp?mgID=3051&Number=50&Appendix=0‬‬
‫‪http://www.scribd.com/doc/11558652 ...............................................................................‬‬
‫‪http://www.scribd.com/doc/11558528 ...............................................................................‬‬
‫‪...‬‬
‫[قابل ذکر است که عمده موارد ارائه گشته در بخش اصلی این مجموعه با استفاده از موارد باال و به ویژه‪" ،‬آخرین مورد‬
‫بیان شده" می باشد‪].‬‬
‫‪ .‬با این وجود چنان که پیش از این هم بیان شد‪« :‬در مجموعه حاضر فقط نوعی استفاده آسان و "غیر سازه ای" از‬
‫باربر"‬
‫ِ‬ ‫مصالح مورد نظر به عنوان پوشش بر روی مشبک های فلزی فوم دار‪ ،‬که برای مثال در ساخت دیوارهای "غیر‬
‫داخلی و خارجی و از این قبیل ("به مثابه نوعی پانل مسلح ساندویچی و نیم‪-‬پیش ساخته") به کار می رود مد نظر بوده است‪.‬‬
‫"در این بخش به طور خاص" موارد کاربرد سازه ای و برای مثال‪ ،‬ساخت دال های باربر در خمش (که دارای وزن و‬
‫ضخامت کم‪ ،‬مدول فنریت و ظرفیت جذب انرژی شایان توجه در خمش و الگوی شکست غیر ترد هستند) مورد نظر نیست؛‬
‫مسلح زبرین در سقف های دارای تیر فرعی مانند سقف های موسوم به کامپوزیت و ‪( ...‬ضمن این‬ ‫ِ‬ ‫حتی به عنوان قطعه دال‬
‫منابع مربوط‪ ،‬خود ضمن بهره گیری مقتضی از مجموعه عناصر همراه و‬ ‫ِ‬ ‫در‬ ‫گشته‬ ‫ان‬ ‫ی‬‫ب‬ ‫شرح‬ ‫به‬ ‫ز‬ ‫ی‬‫که البته آن قطعات دال ن‬
‫با ملحوظ داشتن لزوم قطعی نرم و ایمن بودن الگوی شکست و صلبیت دیافراگم اجرا می شوند)‪[ .‬همچنین بدیهی است که "به‬
‫اعتبار" آنچه تغییرات "غیر خطی"‬
‫ِ‬ ‫ب ارتجاعی "به‬ ‫طریق اولی"‪ ،‬نوعی بهره گیری ویژه از گونه ای بتن سبکِ مسلح و مرک ِ‬
‫مشخص برخی محاسبات و‬‫ِ‬ ‫داشتن‬ ‫ملحوظ‬ ‫و‬ ‫کاربست‬ ‫(و نه خطی) کرنش در ارتفاع تیر در طی خمش خوانده شده و با‬
‫ت مربوط بدان در طراحی و ‪ ،...‬از اساس بحث دیگری است که با توجه به موارد مطرح در مباحث‬ ‫معادالت ویژه و متفاو ِ‬
‫مکانیک مواد و مقاومت مصالح‪ ،‬طبعا‪ ،‬روابط و معادالت ویژه خود را می طلبد و بدین ترتیب حتی مربوط به برخی موارد‬
‫استفاده ساده و تجربه شده سازه ای از این سامانه در چارچوب معادالت و ضوابط معمول و پذیرفته شده برای ساخت قطعه‬
‫دال زبرین در سقف های دارای تیرهای فرعی نیز نمی شود ‪( ....‬چه این که کماکان‪ ،‬کار مستقل بر روی آن نوع بهره گیری‬
‫مستمر دینامیک و‬
‫ِ‬ ‫خاص و برای مثال به منظور ساخت قطعات جاذب لرزه و ارتعاش و در معرض بارهای سنگین و‬
‫ضربه ای در زیر خطوط ریلی ‪ ،...‬مانند دیگر موارد و زمینه های مشابه در دنیا از قبیل گونه ای بتن موسوم به «بتن‬
‫خم پذیر» در حال انجام است‪»]).‬‬

‫‪44‬‬