‫سيزدهمين كنفرانس ملي بتن‬

‫‪ 15‬و ‪ 16‬مهرماه ‪1400‬‬

‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسکن و شهرسازی‬

‫طرح اختالط بتن سبک خودتراكم بر اساس چگالي تراكمي (‪ )packing density‬و ضخامت الیه مالت‬
‫(‪)mortar film tickness‬‬

‫چکیده‬

‫امروزه کم کردن وزن سازه های مختلف بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است‪ ،‬با این وجود استفاده از بتن سبک سازه ای‬
‫با کارایی و دوام با ال همچنان با چالش های زیادی رو به رو است‪ .‬در این مقاله روشی چند مرحله ای پیشنهاد شده است که با‬
‫استفاده آن می توان با انواع مصالح در دسترس به بتن سبک خودتراکم با دوام باال دست پیدا کرد‪ .‬در مرحله اول با استفاده از‬
‫برنامه ای که توسط ‪ MATLAB‬گسترش داده شده است‪ ،‬با توجه به دانه بندی مصالح موجود و تنها با سیمان‪ ،‬طبق شش‬
‫مدل مختلف ‪ modified Anderson ،0.45 power chart ،Toufar ،LPM ،CPM‬و ‪ fuller Thompson‬طرح‬
‫اختالط هایی بر پایه دو تئوری ضخامت الیه مالت و چگالی تراکمی نوشته شد‪ .‬در مرحله دوم هر یک از طرح اختالط ها تحت‬
‫آزمایشات سنجش رئولوژی بتن تازه قرار گرفتند تا بهترین طرح اختالط برای نمونه ‪ OPC‬انتخاب گردد و با توجه به نتایج‬
‫بدست آمده و مصالح مورد استفاده در این تحقیق‪ ،‬با استفاده از مدل ‪ CPM‬بهترین نتایج بدست آمد‪ .‬در مرحله سوم با توجه‬
‫به مدل شاهد اولیه و نتایج بدست آمده از مقاالت مختلف سرباره‪ ،‬خاکستر بادی و میکروسیلیس به صورت تکی و در ترکیب با‬
‫یکدیگ ر با نسبت های مختلف جایگزین سیمان شدند و طرح اختالط هایی بر همین مبنا نوشته شد‪ .‬در مرحله آخر طرح‬
‫اختالط ها مورد ارزیابی های رئولوژی و دوام قرار گرفتند و در نهایت بهترین نمونه انتخاب شد که با توجه به مصالح این‬
‫آزمایش هنگام جایگزینی سیمان با ‪%45‬سرباره و ‪ %10‬میکروسیلیس بهترین نتایج بدست آمد‪.‬‬

‫کلمات کلیدی‪ :‬بتن سبک‪ ،‬خودتراکم‪ ،‬رئولوژی‪ ،‬میکروسیلیس‪ ،‬سرباره‬

‫‪1‬‬
 ‫سيزدهمين كنفرانس ملي بتن‬
1400 ‫ مهرماه‬16 ‫ و‬15
‫ مسکن و شهرسازی‬،‫مركز تحقيقات راه‬

Mix design self-compacting lightweight concrete based packing density and

mortar film thickness
Mirvahid Hosseini1

1. Research and Development Manager, Pishtaz Beton Rooz

Abstract
Today, reducing the weight of various structures has received more attention than before;
however, the use of lightweight concrete with high performance and durability is still facing
many challenges. In this paper, a multi-step method is proposed that can be used to achieve
high-durability self-compacting lightweight concrete with a variety of materials available. In
the first step, using a program developed by MATLAB, according to the grading of available
materials and only cement, according to six different models CPM, LPM, Toufar, 0.45 power
chart, modified Anderson and fuller Thompson mix designs were written based on two
theories: mortar layer thickness and packing density. In the second step, each of the mix
designs were examined by fresh concrete rheology tests to select the best mix design for the
OPC sample. According to the results obtained and the materials used in this research, the
best results were obtained using the CPM model. In the third step, according to the control
sample and the results obtained from different articles, slag, fly ash and micro silica were
replaced by cement individually and in combination with different ratios, and mix designs
were written based on these data. In the last step, rheology and durability were tested and
finally the best sample was selected, which according to the materials of this experiment
when replacing cement with 45% slag and 10% micro silica, the best results were obtained.

Key words: Light weight concrete, Self-compact, Rheology, Micro silica, Slag

2
 ‫سيزدهمين كنفرانس ملي بتن‬
‫‪ 15‬و ‪ 16‬مهرماه ‪1400‬‬
‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسکن و شهرسازی‬

‫مقدمه‬

‫نیاز روز افزون جوامع و صنایع باعث شده است که طراحی سازه ها پیچیده تر شود و در کنار مقاومت مسائلی از قبیل وزن و دوام نیز بیش از پیش مورد‬
‫توجه قرار گیرند‪ .‬امروزه بیشتر از قبل در سازه های خاص نیاز به بتن سبک خود تراکم احساس می شود‪ ،‬برای مثال در پایه اسکله ها که دسترسی به آنها‬
‫بسیار مشکل است و ابعاد و وزن سازه در آنها بسیار حائز اهمیت است همچنین دوام سازه دربرابر شرایط محیطی یکی از مسائل پیچیده پیش رو می باشد‪ ،‬بتن‬
‫سبک خود تراکم میتواند بسیاری از مشکالت را حل کند و سازه ای با دوام و با مقاومت مطلوب ایجاد کند‪ .‬اگر چه تحقیقات مختلفی در طراحی و تولید بتن‬
‫سبک و بتن خودتراکم به صورت جداگانه انجام شده است اما منابع محدودی در رابطه با بتن سبک خود تراکم وجود دارد‪ .‬برای دست یابی به بتن سبک‬
‫باید از سنگ دانه و مصالح سبک استفاده شود که رسیدن به خواص خود تراکم با مصالح سبک نیاز مند دانش فنی کاملی می باشد و در این مسیر‪ ،‬استفاده از‬
‫مواد پوزوالنی نظیر سرباره‪ ،‬میکروسیلیس و خاکستر بادی به صورت جداگانه و مخلوط در طرح اختالط بتن می تواند نقش به سزایی در بهبود شرایط‬
‫رئولوژی و دوام چنین بتن هایی ایفا کند‪ .‬همچنین باید در نظر داشت که سیمان یکی از بزرگترین مواد آالینده محیط زیست است‪ .‬بنابراین جایگزینی آن با‬
‫مواد پوزوالنی از منظر محیط زیستی نیز حائز اهمیت می باشد‪.‬‬

‫پیشتر تحقیقاتی در زمینه تاثیر نقش مواد کمکی سیمان در کارایی بتن سبک انجام شده است‪ .‬برای مثال با توجه به تحقیقات بین ‪ Bing Chen‬و‬
‫همکاران‪ 1‬استفاده از مقادیر بهینه ای از خاکستر بادی و سرباره بهترین ترکیب برای دستیابی به بتن سبک با کارایی باال است‪ .‬اما همچنان نیاز به داده های‬
‫بیشتری در زمینه دوام و مقاومت میباشد‪ .‬در مقاله ‪ Vakhshouri‬و همکاران ‪2‬طرح اختالطهای مطرحشده در مقاالت سال ‪2001‬تا ‪ 2013‬از منظر مواد و‬
‫مصالح مورداستفاده‪ ،‬نتایج آزمایشات بتن تازه و سخت شده بهصورت جداگانه مورد بررسی قرار گرفت‪ .‬بااینوجود اکثر مقاالت به بررسی ساخت بتن سبک‬
‫خود تراکم با مصالح محدودی پرداختهاند و روش و مصالح آنها نمیتواند برای سایر تحقیقات با مصالح متفاوت در جاهای دیگر مورد استفاده قرار گیرد در‬
‫هیچ یک از مقاالت به روش جامعی اشاره نشدهاست که بهوسیلهی آن بتوان به بتن سبک خود تراکم با مصالح موجود دست پیدا کرد همچنین باید در نظر‬
‫داشت که برای دستیابی به بهترین رئولوژی در زمینه بتن سبک خودتراکم طرح اختالط باید مرحله به مرحله مدل شده و با داده های تجربی تطبیق داده شود‪.‬‬
‫بنابر تحقیقات کمی که در این زمینه صورت گرفته است‪ ،‬دانش ما در زمینه بتن سبک خود تراکم بر اساس اطالعات محدودی بنا شده است‪.‬‬

‫هدف این تحقیق در مرحله اول ارائه روش جامعی برای رسیدن به بهترین طرح اختالط بر پایه مدل های سازه ای موجود تنها با سیمان و سنگدانه های‬
‫سبک می باشد‪ ،‬چرا که دست یابی به این مهم می تواند بهینه ت رین نمونه شاهد را فراهم آورد‪ .‬در مرحله بعد به بهبود طرح اختالط بدست آمده از منظر‬
‫رئولوژی‪ ،‬دوام و مقاومت به وسیله انواع مواد پوزوالنی می پردازد‪ .‬در این تحقیق ابتدا شش مدل ‪،0.45powerchart ،TOUFAR ،LPM ،CPM‬‬
‫‪ Modified Anderson‬و ‪ Fuller Tompson‬مورد بررسی دقیق قرار گرفتند و پس از آن بهترین مدل انتخاب شده و مالک نمونه ‪ OPC‬قرار گرفت‪.‬‬
‫در مرحله بعد مواد پوزوالنی با نسبت های مختلف به صورت تکی و نیز در ترکیب با یکدیگر جایگزین بخشی از سیمان در مدل شاهد شدند و پارامترهای‬
‫رئولوژی‪ ،‬دوام و مقاومت در تمامی طرح ها سنجیده شد تا بهترین حاالت برای دستیابی به بتن سبک خودتراکم متناسب با نوع نیاز هر سازه و مصالح موجود‬
‫بدست آید‪ .‬در این فرآیند تالش شد تا روش مرحله به مر حله ای ارایه شود که به وسیله آن بتوان با مصالح و شرایط مختلف به خواص بتن سبک خودتراکم‬
‫دست یافت‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫سيزدهمين كنفرانس ملي بتن‬
‫‪ 15‬و ‪ 16‬مهرماه ‪1400‬‬
‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسکن و شهرسازی‬

‫مواد و مصالح‬

‫در این تحقیق از سیمان پرتلند تیپ دو با مقاومت فشاری ‪ 28‬روزه ‪ 515kg/cm2‬که به وسیله استاندارد ‪ ASTM C109‬تایید می شود‪ ،‬استفاده شد‪.‬‬
‫میکروسیلیس مورد استفاده شده در این تحقیق از کارخانه ازنا گرفته شد که میزان سیلیس موجود در آن ‪ %93.8‬است و خاکستر بادی استفاده شده در این‬
‫تحقیق تیپ ‪ C‬است‪ .‬دادههای شیمیایی و فیزیکی مربوط به سیمان‪ ،‬میکرو سیلیس‪ ،‬خاکستر بادی و سرباره در جدول یک آمدهاند‪.‬‬

‫‪Chemical analysis%‬‬ ‫‪OPC‬‬ ‫‪SF‬‬ ‫‪FA‬‬ ‫‪Slag‬‬

‫‪CaO‬‬ ‫‪63.8‬‬ ‫‪1.1‬‬ ‫‪24.54‬‬ ‫‪44.00‬‬
‫‪SiO2‬‬ ‫‪20.7‬‬ ‫‪93.8‬‬ ‫‪25.69‬‬ ‫‪32.5‬‬
‫‪Al2O3‬‬ ‫‪4.75‬‬ ‫‪0.38‬‬ ‫‪17.1‬‬ ‫‪8.8‬‬
‫‪Fe2O3‬‬ ‫‪4.19‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪9.43‬‬ ‫‪1.00‬‬
‫‪MgO‬‬ ‫‪1.32‬‬ ‫‪0.69‬‬ ‫‪4.06‬‬ ‫‪6.8‬‬
‫‪SO3‬‬ ‫‪2.29‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪4.25‬‬ ‫‪2.5‬‬
‫‪K2O‬‬ ‫‪0.63‬‬ ‫‪0.68‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪Na2O‬‬ ‫‪0.36‬‬ ‫‪0.05‬‬ ‫‪1.62‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪Loss of ignition‬‬ ‫‪2.01‬‬ ‫‪2.58‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪0.3‬‬
‫)‪Specific gravity (g/cm3‬‬ ‫‪3.16‬‬ ‫‪2.16‬‬ ‫‪2.70‬‬ ‫‪2.95‬‬
‫)‪Specific surface (cm2/g‬‬ ‫‪3080‬‬
‫جدول‪ :1‬ساختار شیمیایی و خواص فیزیکی سیمان‪،‬سرباره‪،‬خاکستر بادی و میکروسیلیس‬

‫سنگدانهی سبک استفاده شده در این تحقیق لیکا با بیشترین اندازه ذرات ‪ 4.75‬میلیمتر و با جذب آب ‪ %14.5‬بود‪ .‬از ماسه رودخانهای با ماکزیمم اندازه‬
‫‪ 2.38‬میلیمتر در این تحقیق استفاده شد‪.‬جدول ‪ 2‬نمودار دانهبندی و اندازه ذرات سنگدانهها را به تفکیک نشان میدهد‪ .‬در همه نمونه ها از فوق روانکننده‬
‫ای بر پایه پلی کربوکسیلیک اتر با ‪ %37‬جامد و دانسیته ‪ 1.08 g/cm2‬استفاده شد‪.‬‬

‫جدول‪ :2‬نمودار دانه بندی و ویژگی های مصالح استفاده شده‬

‫‪4‬‬
 ‫سيزدهمين كنفرانس ملي بتن‬
‫‪ 15‬و ‪ 16‬مهرماه ‪1400‬‬
‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسکن و شهرسازی‬

‫روش تحقيق‬

‫اطالعات محدودی در زمینه ساخت بتن سبک خودتراکم وجود دارد و اکثر تحقیقات به بررسی ساخت بتن سبک خود تراکم با مصالح محدودی پرداختهاند‬
‫و روش و مصالح آنها نمیتواند برای سایر تحقیقات با مصالح متفاوت در جاهای دیگر مورد استفاده قرار گیرد در هیچ یک از مقاالت به روش جامعی اشاره‬
‫نشدهاست که بهوسیلهی آن بتوان قدم قدم به بتن سبک خود تراکم با مصالح موجود دست پیدا کرد اگرچه درهمینرابطه برای بتن خود تراکم معمولی‬
‫مقاالت و تحقیقات بسیار گستردهای وجود دارد برای مثال در مقاله ‪ Nepomuceno‬و همکاران‪ 3‬روش دستیابی به بتن خود تراکم با دیدگاه ضخامت الیه‬
‫مالت مورد بررسی قرار گرفتهاست در سال ‪ Jingjun li 2017‬و همکاران ‪4‬روشی را براساس چگالی تراکمی و ضخامت الیه مالت برای بتن سبک خود‬
‫تراکم پیشنهاد دادند که در آن ساختار دانهبندی براساس چگالی تراکمی و درصد فضای خالی بین ذرات در حالت متراکم بهینه شده بود و میزان سیمان مورد‬
‫نیاز نیز برحسب کمترین آب مورد نیاز و براساس ضخامت الیه مالت مدل شده بود‪.‬‬

‫در این مقاله بر آن شدیم تا روش جامعی برای ساخت بتن سبک خود تراکم بر پایه دو تئوری ضخامت الیه مالت )‪ (Mortar Film Thickness‬و چگالی‬
‫تراکمی)‪ (Packing Density‬ارائه دهیم و و مدلهای مختلف را برای دو دانهبندی پیوسته و ناپیوسته مورد بررسی قرار دادیم‪ .‬تمامی مدلها براساس‬
‫برنامهای که در ‪ MATLAB‬توسعه داده شده بود مورد بررسی دقیق قرار گرفتند‪ .‬درصورتیکه بخواهیم برای رسیدن به بتن سبک خود تراکم با روش های‬
‫قبلی پیش برویم نیاز است که مصالح خود را با مدلهای موجود تطبیق دهیم که این امر همواره اجرایی نخواهد بود اما دیدگاه این تحقیق آن است که مدلی‬
‫ارائه دهد تا بتوان با بهرهگیری از آن به شیوهی قدم به قدم با انواع مصالح در دسترس به بتن سبک خود تراکم در بهینهترین حاالت دست پیدا کنیم‪.‬‬

‫این تحقیق بهصورت کلی به چهار بخش تقسیم میشود که در ادامه به توضیح هر بخش بهصورت جداگانه میپردازیم‪.‬‬

‫در بخش اول دانهبندی مصالح موجود به نرمافزار داده میشود تا به وسیله آن بهینهترین و بیشترین چگالی تراکمی محاسبه گردد‪ .‬این برنامه دادهها را‬
‫براساس مدلهای مختلفی برای دانهبندی پیوسته و ناپیوسته ارائه میکند‪ .‬در این مقاله از مدل )‪linear packing ،comprise packing model (CPM‬‬
‫)‪ model (LPM‬و ‪ Toufar‬برای بتن با دانهبندی ناپیوسته و از مدل ‪ fuller Thompson ،modified Anderson‬و‪ 0.45 power chart‬برای‬
‫سیستم با دانهبندی پیوسته استفاده شدهاست‪ .‬بر اساس دادههای هر مدل میزان ضخامت الیه خمیر در آن ها به تفکیک محاسبه شده است‪ .‬سپس طرح اختالط‬
‫تنها با سیمان پرتلند معمولی براساس هر یک از مدلها داده میشود‪ .‬دلیل استفاده از سیمان تنها بدون هیچیک از مواد پوزوالنی در مرحله اول آن است که‬
‫هنگامیکه بتوانیم در این حالت به بهترین مدل برای رسیدن به خواص خود تراکمی دست پیدا کنیم نمونه شاهد خوبی خواهیم داشت که میتوانیم با اعمال‬
‫تغییرات جزئی در آن به بهترین خواص رئولوژی و دوام دست یابیم‪ .‬با توجه به مدلهایی که در پیشگفته شد شش طرح اختالط به دست میآید که در‬
‫تمامی آن ها چگالی تراکمی در حالت تر و خشک‪ ،‬ضخامت الیه آب‪ ،‬ضخامت الیه خمیر و ضخامت الیه مالت برای هر یک از مدل ها به صورت جداگانه‬
‫محاسبه شده است چرا که نقش ضخامت الیه خمیر و مالت در کارایی بتن سبک خودتراکم بسیار حائز اهمیت است و رئولوژی و پیمایش بتن سبک در‬
‫حالت خود تراکم به این فاکتور ها وابسته است‪ .‬جدول ‪ 3‬و جدول ‪ 4‬طرح اختالط و جزییات مربوط به هریک از مدل ها را به تفکیک نشان میدهد‪ .‬همچنین‬
‫نسبت آب به سیمان و آب به خمیر به صورت جداگانه محاسبه شده است‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫سيزدهمين كنفرانس ملي بتن‬
‫‪ 15‬و ‪ 16‬مهرماه ‪1400‬‬
‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسکن و شهرسازی‬

‫مدل (‪)CPM‬‬
‫‪Max packing 0.778‬‬
‫ماسه‬ ‫‪41.4 %‬‬
‫لیکا ‪4-0‬‬ ‫‪9.1%‬‬
‫لیکا ‪10-4‬‬ ‫‪49.5 %‬‬

‫مدل (‪)LPM‬‬
‫‪Max packing 0.862‬‬
‫ماسه‬ ‫‪25.3 %‬‬
‫لیکا ‪4-0‬‬ ‫‪15.2 %‬‬
‫لیکا ‪10-4‬‬ ‫‪59.5 %‬‬

‫مدل (‪)toufar‬‬
‫‪Max packing 0.798‬‬
‫ماسه‬ ‫‪35.4 %‬‬
‫لیکا ‪4-0‬‬ ‫‪20.2 %‬‬
‫لیکا ‪10-4‬‬ ‫‪44.4 %‬‬

‫مدل (‪) power chart 0.45‬‬

‫ماسه‬ ‫‪44.8 %‬‬

‫لیکا ‪4-0‬‬ ‫‪1.4 %‬‬
‫‪ 53.8 %‬لیکا ‪10-4‬‬

‫مدل) ‪( Modified Anderson‬‬

‫ماسه‬ ‫‪48.8%‬‬
‫لیکا ‪4-0‬‬ ‫‪3.9 %‬‬
‫لیکا ‪10-4‬‬ ‫‪47.3 %‬‬

‫مدل) ‪( Fuller Thompson‬‬

‫ماسه‬ ‫‪38.7%‬‬
‫لیکا ‪4-0‬‬ ‫‪3.9%‬‬
‫لیکا ‪10-4‬‬ ‫‪57.4 %‬‬

‫جدول ‪ 3‬درصد ترکیب مصالح با مدل های پیوسته و ناپیوسته‬

‫‪6‬‬
 ‫سيزدهمين كنفرانس ملي بتن‬
‫‪ 15‬و ‪ 16‬مهرماه ‪1400‬‬
‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسکن و شهرسازی‬

‫‪Leca0-‬‬ ‫‪Leca4-‬‬ ‫‪Packing‬‬ ‫‪Packing‬‬

‫‪Sand‬‬ ‫‪Specific‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪Cement‬‬ ‫‪Water‬‬ ‫‪WFT‬‬ ‫‪PFT‬‬ ‫‪MFT‬‬
‫‪Model‬‬ ‫‪Kg‬‬ ‫‪10 Kg‬‬ ‫‪W/C‬‬ ‫‪W/P‬‬ ‫‪density‬‬ ‫‪density‬‬ ‫‪SP%‬‬
‫)‪(SSD‬‬
‫‪Kg‬‬ ‫‪Kg‬‬ ‫‪Kg‬‬ ‫‪nm‬‬ ‫‪nm‬‬ ‫‪mm‬‬ ‫‪gravity‬‬
‫)‪(SSD‬‬ ‫)‪(SSD‬‬ ‫)‪(dry‬‬ ‫)‪(wet‬‬

‫‪CPM‬‬ ‫‪779.3‬‬ ‫‪74.9‬‬ ‫‪387‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.77‬‬ ‫‪0.769‬‬ ‫‪0.796‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪0.51‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪3.3‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪1897‬‬

‫‪LPM‬‬ ‫‪497.1‬‬ ‫‪151.8‬‬ ‫‪468.7‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.81‬‬ ‫‪0.862‬‬ ‫‪0.899‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪0.58‬‬ ‫‪93.5‬‬ ‫‪1.45‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪1774‬‬

‫‪Toufar‬‬ ‫‪662.8‬‬ ‫‪191.8‬‬ ‫‪347.4‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.78‬‬ ‫‪0.788‬‬ ‫‪0.852‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪0.59‬‬ ‫‪82.4‬‬ ‫‪2.45‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪1858‬‬

‫‪0.45 power chart‬‬ ‫‪769.5‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪326.8‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.76‬‬ ‫‪0.782‬‬ ‫‪0.861‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪78.7‬‬ ‫‪3.3‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪19.03‬‬

‫‪Modified Anderson‬‬ ‫‪800‬‬ ‫‪181‬‬ ‫‪283‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.76‬‬ ‫‪0.789‬‬ ‫‪0.891‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪0.55‬‬ ‫‪76‬‬ ‫‪3.7‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪19.22‬‬

‫‪Fuller Thompson‬‬ ‫‪674‬‬ ‫‪179.8‬‬ ‫‪351‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.78‬‬ ‫‪0.772‬‬ ‫‪0.796‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪0.51‬‬ ‫‪82‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪18.62‬‬

‫‪*MFT= Mortar Film Thickness *PFT=Paste Film Thickness‬‬ ‫جدول‪ : 4‬طرح اختالط ‪ OPC‬براساس مدل های مختلف *‪WFT= Water Film Thickness‬‬

‫در مرحله بعد طرح اختالط های بدست آمده براساس مدل های مختلف مورد بررسی آزمایشگاهی قرار گرفتند و آزمون های رئولوژی بر روی بتن تازه انجام‬
‫شد‪ .‬آزمون های بتن خود تراکم اعم از قیف ‪ ،V‬جعبه ‪ T50 ،L‬و اسالمپ فلو بر روی تمامی نمونه ها انجام شد و فاکتور های ‪ OSI%‬و‪ VSI%‬نیز برای همه‬
‫نمونه ها سنجیده شد تا بر اساس این داده ها ابتدا بهترین مدل برای ‪ OPC‬بدست آید و با سیمان تنها به بهینه ترین حالت بتن سبک خودتراکم دست یابیم‪.‬‬
‫جدول ‪ 5‬نتایج آزمایشات انجام شده بر روی نمونه های ‪ OPC‬را نشان می دهد‪.‬‬

‫‪Slump‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪Model‬‬ ‫‪T50‬‬ ‫‪L box‬‬ ‫‪OSI%‬‬ ‫‪VSI%‬‬
‫‪flow‬‬ ‫‪s‬‬
‫‪funnel‬‬ ‫‪h2/h1‬‬
‫‪mm‬‬ ‫‪s‬‬
‫‪CPM‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪0.89‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪LPM‬‬ ‫‪53‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪0.79‬‬ ‫‪17.6‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪Toufar‬‬ ‫‪56‬‬ ‫‪8.5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪0.81‬‬ ‫‪15.2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0.45 power chart‬‬ ‫‪62‬‬ ‫‪7.5‬‬ ‫‪7.5‬‬ ‫‪0.86‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪Modified‬‬
‫‪Anderson‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪0.81‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪1.5‬‬
‫‪Fuller Thompson‬‬ ‫‪53‬‬ ‫‪9.5‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪0.78‬‬ ‫‪15.6‬‬ ‫‪2‬‬
‫جدول ‪ : 5‬نتایج آزمایشات بتن تازه ‪OPC‬‬

‫با توجه به داده های بدست آمده از بخش دوم بهترین نمونه ‪ OPC‬در شش مدل مورد بحث انتخاب می شود که در اینجا و با توجه به شرایط مطرح شده‬
‫بهترین مدل ‪ CPM‬است‪ .‬در بخش سوم به بررسی اثر مواد پوزوالنی مختلف بر خواص بتن سبک خود تراکم میپردازیم‪ .‬در این تحقیق از سرباره‪ ،‬خاکستر‬
‫بادی و میکرو سیلیس بهعنوان مواد کمکی سیمان استفاده شدهاست‪ .‬براساس دادههای بهدستآمده از تحقیقات پیشین‪5-11‬بهترین مقدار جایگزینی سیمان با‬
‫این مواد برای میکرو سیلیس ‪ ،%10‬برای خاکستر بادی ‪ %35‬و برای سرباره ‪ %45‬میباشد‪ .‬با توجه به این دادهها ‪ 6‬طرح اختالط مختلف ابتدا با جایگزینی هر‬
‫یک از مواد پزوالنی به تنهایی و سپس به صورت دوتایی بدست آمد که یکی از حاالت ترکیبی مربوط به جایگزینی همزمان ‪ %45‬سرباره و ‪%10‬‬
‫میکروسیلیس است و دیگری مربوط به جایگزینی ‪ %45‬سرباره و ‪ %25‬خاکستر بادی می باشد ‪ .‬جدول ‪ 6‬طرح اختالط های مربوط به این ترکیبات را نشان‬
‫می دهد‪ .‬در اینجا نیز ضخامت الیه آب‪،‬خمیر و مالت محاسبه شده است و نسبت آب به سیمان و آب به خمیر به صورت جداگانه بدست آمده است‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫سيزدهمين كنفرانس ملي بتن‬
‫‪ 15‬و ‪ 16‬مهرماه ‪1400‬‬
‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسکن و شهرسازی‬

‫‪Leca‬‬ ‫‪Leca‬‬ ‫‪Silica‬‬

‫‪Sand‬‬ ‫‪Fly‬‬ ‫‪Specific‬‬
‫‪Kg‬‬
‫‪0-4‬‬ ‫‪4-10‬‬ ‫‪Cement‬‬ ‫‪Slag‬‬ ‫‪W/C‬‬ ‫‪W/P‬‬ ‫‪Water‬‬ ‫‪WFT‬‬ ‫‪PFT‬‬ ‫‪MFT‬‬ ‫‪SP%‬‬
‫‪Kg‬‬ ‫‪Kg‬‬ ‫‪Kg‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪ash‬‬ ‫‪Kg‬‬ ‫‪nm‬‬ ‫‪nm‬‬ ‫‪mm‬‬ ‫‪gravity‬‬
‫)‪(SSD‬‬ ‫‪fume‬‬ ‫‪kg‬‬
‫)‪(SSD‬‬ ‫)‪(SSD‬‬ ‫‪kg‬‬

‫‪OPC‬‬ ‫‪779.3‬‬ ‫‪74.9‬‬ ‫‪387‬‬ ‫‪500‬‬ ‫_‬ ‫_‬ ‫_‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.77‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪0.51‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪3.3‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪1897‬‬
‫‪OPC+SF10%‬‬ ‫‪771.8‬‬ ‫‪74.2‬‬ ‫‪383.3‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪50‬‬ ‫_‬ ‫_‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.74‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪0.33‬‬ ‫‪84‬‬ ‫‪3.4‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪1885‬‬
‫‪OPC+Slag 45%‬‬ ‫‪776.1‬‬ ‫‪74.6‬‬ ‫‪385.4‬‬ ‫‪275‬‬ ‫_‬ ‫‪225‬‬ ‫_‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.75‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪0.51‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪3.4‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪1889‬‬
‫‪OPC+Flyash 35%‬‬ ‫‪770‬‬ ‫‪74.1‬‬ ‫‪382.6‬‬ ‫‪325‬‬ ‫_‬ ‫_‬ ‫‪175‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.73‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪0.49‬‬ ‫‪86‬‬ ‫‪3.4‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪1881‬‬
‫‪OPC+Slag‬‬
‫‪768.6‬‬ ‫‪73.9‬‬ ‫‪381.7‬‬ ‫‪225‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪225‬‬ ‫_‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.72‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪0.35‬‬ ‫‪88‬‬ ‫‪3.4‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪1877‬‬
‫‪45%+SF10%‬‬
‫‪+Slag45%+FA25%‬‬ ‫‪769.7‬‬ ‫‪74‬‬ ‫‪382‬‬ ‫‪150‬‬ ‫_‬ ‫‪225 125‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.72‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪0.52‬‬ ‫‪87‬‬ ‫‪3.4‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪1878‬‬
‫‪*PFT=Paste Film Thickness‬‬ ‫جدول ‪ : 6‬طرح اختالط بتن سبک خودتراکم به همراه ترکیبات جایگزین سیمان *‪WFT= Water Film Thickness‬‬

‫‪*MFT= Mortar Film Thickness‬‬

‫در مرحله آخر به بررسی خواص طرح اختالطهای بدستآمده از مرحله قبل میپردازیم‪ .‬آزمون های بتن خود تراکم اعم از قیف ‪ ،V‬جعبه ‪ T50 ،L‬و اسالمپ‬
‫فلو بر روی تمامی نمونه ها انجام شد و فاکتور های ‪ OSI%‬و‪ VSI%‬نیز برای همه نمونه ها سنجیده شد‪ .‬برای بررسی مقاومت فشاری نمونهها تمام نمونهها در‬
‫تاریخهای ‪ 28 ،7‬و ‪ 90‬روز مورد بررسی قرار گرفتند‪ .‬فاکتور دوام نمونه ها توسط مجموعه آزمون های ‪(RCPT‬آزمون نفوذ یون کلر) ‪RCMT ،‬و مقاومت‬
‫الکتریکی سنجیده شد‪ .‬نتایج آزمون ها ی انجام شده روی بتن تازه در جدول ‪ 7‬آمده است و نتایج آزمون مقاومت فشاری و دوام در جدول ‪ 8‬نشان داده شده‬
‫است‪ .‬عکس ‪ 1‬نمونه ساخته شده به همراه ‪ %45‬سرباره و ‪ % 10‬درصد میکروسیلیس را هنگام آزمون اسالمپ فلو نشان می دهد‪.‬‬

‫‪Slump‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪Model‬‬ ‫‪T50‬‬ ‫‪L box‬‬ ‫‪OSI%‬‬ ‫‪VSI%‬‬
‫‪flow‬‬ ‫‪s‬‬
‫‪funnel‬‬ ‫‪h2/h1‬‬
‫‪mm‬‬ ‫‪s‬‬
‫‪OPC‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪0.89‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪OPC+SF10%‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪0.91‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪OPC+Slag 45%‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪0.96‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪OPC+Flyash 35%‬‬ ‫‪73‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪0.9‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪1.5‬‬
‫‪OPC+Slag‬‬
‫‪77‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪0.98‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪45%+SF10%‬‬
‫‪OPC+Slag45%+FA25%‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪0.93‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪1‬‬

‫جدول ‪ :7‬نتایج آزمون های رئولو‪/‬زی بتن تازه‬

‫عکس‪ :1‬آزمون جریان اسالمپ نمونه ‪%45‬سرباره و ‪%10‬میکروسیلیس‬

‫‪8‬‬
 ‫سيزدهمين كنفرانس ملي بتن‬
‫‪ 15‬و ‪ 16‬مهرماه ‪1400‬‬
‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسکن و شهرسازی‬

‫کولمب‪RCPT‬‬ ‫)‪RCMT (mm/Vhr‬‬ ‫مقاومت ر‬

‫الکتییک ( ‪)kΩ.m‬‬ ‫مقاومت فشاری ‪MPa‬‬
‫‪Model‬‬
‫‪28days‬‬ ‫‪90days‬‬ ‫‪28days‬‬ ‫‪90days‬‬ ‫‪28days‬‬ ‫‪90days‬‬ ‫‪7days‬‬ ‫‪28days‬‬ ‫‪90days‬‬
‫‪OPC‬‬ ‫‪4895‬‬ ‫‪4361‬‬ ‫‪0.0531‬‬ ‫‪0.0421‬‬ ‫‪22.4‬‬ ‫‪35.3‬‬ ‫‪28.1‬‬ ‫‪30.2‬‬ ‫‪31.01‬‬
‫‪OPC+SF10%‬‬ ‫‪1321‬‬ ‫‪712‬‬ ‫‪0.02492‬‬ ‫‪0.01321‬‬ ‫‪112.6‬‬ ‫‪276.2‬‬ ‫‪29.5‬‬ ‫‪34.3‬‬ ‫‪45.2‬‬
‫‪OPC+Slag 45%‬‬ ‫‪4621‬‬ ‫‪2312‬‬ ‫‪0.0511‬‬ ‫‪0.0381‬‬ ‫‪48.6‬‬ ‫‪92.6‬‬ ‫‪24.8‬‬ ‫‪30.8‬‬ ‫‪39.6‬‬
‫‪OPC+Flyash 35%‬‬ ‫‪4312‬‬ ‫‪2415‬‬ ‫‪0.0321‬‬ ‫‪0.02211‬‬ ‫‪46.2‬‬ ‫‪96.3‬‬ ‫‪27.2‬‬ ‫‪30.1‬‬ ‫‪39.6‬‬
‫‪OPC+Slag 45%+SF10%‬‬ ‫‪1312‬‬ ‫‪590‬‬ ‫‪0.02271‬‬ ‫‪0.0102‬‬ ‫‪161.6‬‬ ‫‪379.2‬‬ ‫‪29.1‬‬ ‫‪33.7‬‬ ‫‪45.2‬‬
‫‪OPC+Slag45%+FA25%‬‬ ‫‪3640‬‬ ‫‪2110‬‬ ‫‪0.04349‬‬ ‫‪0.03352‬‬ ‫‪55.7‬‬ ‫‪106.2‬‬ ‫‪23.9‬‬ ‫‪27.9‬‬ ‫‪40.1‬‬
‫جدول ‪ :8‬نتایج آزمون های دوام و مقاومت فشاری نمونه های بتن سبک خود تراکم‬

‫نتيجه گيری‪:‬‬

‫با دقت در جداول و نتایج بدست آمده در می یابیم که نقش ضخامت الیه خمیر و الیه مالت در کارایی بتن سبک خودتراکم بدست آمده بسیار حائز اهمیت‬
‫است چرا که رئولوژی و پیمایش بتن سبک در حالت خودتراکم بس یار به این فاکتور ها وابسته است‪ .‬هم چنین با دقت در این داده ها در می یابیم که چه بسا‬
‫در برخی مدل ها ضخامت الیه خمیر بیشتر شده است اما چون ضخامت الیه مالت کمتربوده نتیجه مورد نظر حاصل نشده است‪ .‬عموما در ضخامت الیه مالت‬
‫بیش از ‪ 3.3‬میلی متر این نتایج برای بتن سبک خودتراکم بسیار بهتر بوده است‪ .‬نقش مالت و خمیر هم در رئولوژی و هم در مقاومت و دوام بسیار حائز‬
‫اهمیت است‪ ،‬چرا که بیشتر مقاومت از خمیر و مالت حاصل می شود و سنگدانه های سبک مقاومت چندانی ندارند و هم چنین در بحث حرکت نیز‪ ،‬وزن‬
‫سنگدانه های سبک نمی تواند پیش برنده باشد و در حقیقت حرکت در اثر وزن مالت بوجود می آید و این فاکتور عامل پیش برنده است‪ .‬از این رو در‬
‫نوشتن طرح اختالط برای بتن سبک خودتراکم توجه به این نکته از اهمیت به سزایی برخوردار است‪.‬‬

‫داده های این مقاله نشان دا د که در صورتی که با بررسی مدل های مختلف به بهترین حالت ‪ OPC‬با هر نوع مصالحی دست یابیم در حقیقت به بتن سبک‬
‫خودتراکم رسیده ایم و اکنون برای بهینه کردن شرایط با چند تغییر کلی می توانیم به نتایج خوبی دست یابیم‪ .‬نتایج بدست آمده در بخش آخر نشان داد که‬
‫تمامی نمون ه های بهینه شده با مواد جایگزین سیمان به حالت خودتراکم دست یافته بودند چرا که نمونه شاهد آن ها نیز بهینه ترین حالت ‪ OPC‬بود و دیگر‬
‫به راحتی می توان بهترین حالت را با توجه به نیاز ها و مصالح در دسترس انتخاب کرد و به بتن سبک خودتراکم با دوام و با مقاومت باال دست یافت‪.‬‬

‫با دقت در داده های آرمون نمونه های همراه با خاکستربادی‪ ،‬سرباره و میکروسیلیس در می یابیم که بهترین نمونه از نظر دوام و رئولوژی مربوط به نمونه‬
‫ساخته شده به همراه ‪%45‬سرباره و ‪10‬درصد میکروسیلیس بود‪ .‬این نمونه در آزمون های مربوط به بتن تازه نظیر جریان اسالمپ و جداشدگی بهترین‬
‫عملکرد را داشت و در آزمون های مقاومت و دوام نیز باالترین مقاومت ‪ 90‬روزه را کسب کرد و کمترین میزان نفوذ یون کلر نیز مربوط به همین نمونه بود‪.‬‬
‫الزم به ذکر است که با توجه به دستیابی به نمونه شاهد اولیه با فاکتور های مناسب تمامی نمونه های دیگر نیز عالوه بر کسب رئولوژی مناسب در آزمون های‬
‫دوام نیز به خوبی عمل کردند اما در مقایسه نتایج بدست آمده از نمونه های حاوی میکروسیلیس از سایر نمونه ها عملکرد بهتری را نشان می دادند‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫سيزدهمين كنفرانس ملي بتن‬
1400 ‫ مهرماه‬16 ‫ و‬15
‫ مسکن و شهرسازی‬،‫مركز تحقيقات راه‬

:‫منابع‬

1. Ahmad, M. and Chen, B., 2019. Experimental research on the performance of lightweight concrete
containing foam and expanded clay aggregate. Composites Part B: Engineering, 171, pp.46-60.

2. Vakhshouri, B. and Nejadi, S., 2016. Self-compacting light-weight concrete; mix design and
proportions. Structural Engineering and Mechanics, 58(1), pp.143-161.

3. Nepomuceno, M., Pereira-de-Oliveira, L. and Pereira, S., 2018. Mix design of structural lightweight
self-compacting concrete incorporating coarse lightweight expanded clay aggregates. Construction
and Building Materials, 166, pp.373-385.

4. Li, J., Chen, Y. and Wan, C., 2017. A mix-design method for lightweight aggregate self-compacting
concrete based on packing and mortar film thickness theories. Construction and Building Materials,
157, pp.621-634.

5. Chinnaraju, K., Subramanian, K. and Kumar, S., 2021. Strength properties of HPC using binary,
ternary and quaternary cementitious blends. Structural concrete, pp.191.198.

6. Vakhshouri, B. and Nejadi, S., 2016. Mix design of light-weight self-compacting concrete. Case
Studies in Construction Materials, 4, pp.1-14.

7. Tanyildizi, H. and Coskun, A., 2008. The effect of high temperature on compressive strength and
splitting tensile strength of structural lightwe ight concrete containing fly ash. Construction and Building
Materials, 22(11), pp.2269-2275.

8. Lo, T., Cui, H. and Li, Z., 2004. Influence of aggregate pre-wetting and fly ash on mechanical
properties of lightweight concrete. Waste Management, 24(4), pp.333-338.

9. Chen, B. and Liu, J., 2008. Experimental application of mineral admixtures in lightweight concrete
with high strength and workability. Construction and Building Materials, 22(6), pp.1108-1113.

10. Juradin, S., Baloević, G. and Harapin, A., 2012. Experimental Testing of the Effects of Fine
Particles on the Properties of the Self-Compacting Lightweight Concrete. Advances in Materials
Science and Engineering, 2012, pp.1-8.

11. Shannag, M., 2011. Characteristics of lightweight concrete containing mineral

admixtures. Construction and Building Materials, 25(2), pp.658-662

10