Lathalain (Feature Article)

Inihanda ni Noel Sales Barcelona

Editorial Board Chair, Philippine News Vanguard
(http://www.philippinenewsvanguard.com/)
Alumnus, College Editors’ Guild of the Philippines (2002 – 2004)
Ano ba ang lathalain? Ano ang
ipinagkaiba nito sa balita?
Binigyang depinisyon ng Econnect
communication Lathalain ang tawag sa
pinakatampok na artikulo sa isang
peryodiko o magasin.
Sabi ng Econnect Communcation, isang
science communication non-governmental
organization sa Australia, ang intensiyon
o layunin, ang pinagkaiba ng lathalain
sa ordinaryong balita.
 Paliwanag ng Econnect:

“A news story provides information

about an event, idea or situation. The
feature does a bit more – it may also
interpret news, add depth and color
to a story, instruct or entertain
(Nagbibigay-impormasyon hinggil sa
mga pangyayari, ideya o kaisipan o
sitwasyon ang balita. Pero mayroon
pang ibang ginagawa ang lathalain –
maaari nitong bigyang katuturan
(interpret), magdagdag ng lalim at
kulay sa isang istorya, magturo, o
mang-aliw).” – Econnect, 2002
Sa kabilang banda, sinabi naman ng isang Catholic
home-study network sa Amerika:
“Feature articles are written to give the reader
information on human interest events. They are
usually written for newspapers or magazines.
They are written to involve the reader
emotionally. Because of the human-interest
approach the writer is given an opportunity to
be very creative. (Isinulat ang mga lathalain
para bigyan ang mga mambabasa ng
impormasyon hinggil sa mga pangyayaring
makapupukaw sa kanilang mga interes. Isinulat
ang mga ito para isangkot ang mga
mambabasa sa laman ng sulatin, sa
pamamagitan ng kanilang damdamin. Dahil
“human-interest” ang dulog sa pagsusulat,
binibigyang-laya ng lathalain ang pagiging
malikhain ng manunulat.)” (2009)
Anu-ano ba ang uri ng lathalain?
• Human – Interest (susing salita: pakikihamok ng ordinaryong tao sa
pang-araw-araw na pamumuhay. Ex. Paano nga ba nabubuhay ang
isang magbobote?)
• Personality Feature (susing salita: ordinaryong taong na mayroong
kagila-gilalas o kahanga-hangang katangian o nagawa. Ex. Isang
ordinaryong guro na nakatuklas ng bagong pamamaraan ng
pagtuturo.)
• How-To Feature (susing salita: paano nga ba gawin ang isang
bagay. Ex. Paano magluto ng embutido).
• Past Events Feature (Historical feature) (susing salita: kasaysayan).
• News Feature (susing salita: “bahaging tao” o human side ng isan
balitang malaki. Ex. Demolisyon o dengue outbreak.)
Anu-ano ang bahagi ng isang
lathalain?
• Introduksiyon o panimula
• Katawan
• Kongklusyon o katapusan
Introduksiyon: Pampagana para sa
inyong mambabasa
Ang introduksiyon ang pinakamahalagang
bahagi ng lathalain. Ito ang magsisilbing
pamukaw sa atensiyon ng inyong
mambabasa. Upang maging mabisa ang
inyong introduksiyon, lagyan ito ng
emosyon, drama, mga siniping pahayag
na interesante, malinaw (vivid) na
deskripsiyon ng pangyayari, etc.
 Tips para sa magandang
introduksiyon
• Tiyaking ‘kapani-paniwala’ ang tauhang inyong inilagay
sa istorya. Ibig sabihin, dapat na buhay at gumagalaw
ang tauhan sa inyong lathalain. Huwag MAG-IMBENTO
para hindi masakripisyo ang inyong integridad bilang
mamamahayag/manunulat.
• Gumawa ng magandang setting para sa inyong istorya.
Likhain ang napakainam na atmosphere o kaligiran sa
inyong istorya. Ilarawan nang mabuti ang umpisa ng
mga pangyayari o ang pinag-ugatan ng inyong salaysay.
• Maging malikhain sa pagsusulat ng inyong introduksiyon
sa pamamagitan ng paggamit ng pananalitang angkup
na angkop sa inyong introduksiyon.
Halimbawa ng introduksiyon:
“MORNING OF FEBRUARY 6, 2010. Around 300 uniformed and heavily
armed military and police men have surrounded a farm in Morong,
Rizal. They are really in war mode. On their bodies are rounds and
rounds of bullets for their machine guns and some canister-like
bombs for their M14.
They rode around four six-by-six trucks just to get into the area of
operation. This is a special operation; they are looking for a
notorious criminal only known to them as Mario Condes of Barangay
Maybancal of that town. It was the name of the suspect written in
the warrant of arrest released to them by a regional trial court in
Cavite.
The 43 people inside the farm were stunned when the soldiers broke
in. Some of them are still in their sleeping clothes when the military
started arresting them. Without washing their faces, neither
breakfast nor the chance of changing their wardrobes, they were
forced to ride the military trucks-handcuffed, blindfolded.
From “A Tear for Papa,” All Voices, 19 June 2010
Pinagbabayaran ngayon ng mga migranteng
Pilipino ang kapalpakan ng gobyernong Aquino
III sa hostage crisis kamakailan na ikinasawi ng
walong Hong Kong nationals at umani ng
pandaigdigang pagkondena.
From:
Kapalpakan ng gobyernong Aquino,
pinagbabayaran ng Pilipino;
Ilang-Ilang D. Quijano, pinoyweekly.org, 27 August 2010
 Katawan
Dito tinatalakay ang buong saysay ng kuwentong
inyong isinusulat. Dapat manatili itong “tapat” sa
introduksiyon.
Ibig sabihin, dapat masagot nito ang mga tanong
o matalakay nang husto ang paksang inyong
isinusulat.
Upang maging mabisa ang pagsulat ninyo ng
pinakakatawan ng inyong lathalain, dapat
tandaan ang ss. na mga bagay:
 Tips para sa magandang katawan
ng inyong lathalain:
• Gumamit ng makukulay subalit hindi naman
napakatatayog na mga salita (highfaluting
words)
• Manatiling nakapokus sa paksa.
• Siguruhin ang coherence o ang wastong
pagkakabit-kabit ng mga ideya
• Tiyaking hindi naman siksik na siksik ang mga
impormasyon para hindi magsawa ang mga
mambabasa. Sa pagtalakay, mahalagang ilagay
lamang ang pinakanakauugnay (relevant) o
pinakamahalagang impormasyon.
 Halimbawa ng katawan ng isang lathalain:
Cocamas is no stranger to public school education and to poverty. She is
second eldest of 10 siblings. They used to live in Malaybalay in
Bukidnon where her father farmed a small plot of land. “Our life there
was much better. But because our school is roughly three kilometers
from our home, my parents decided to move to Balingasag and live
with my mother’s relatives,” she told Bulatlat.
Her father, Benjamin, worked as a photographer for a printing press in
Balingasag. When the printing press closed down, her father had to
dry unmilled rice for a living, earning roughly P0.25 ($0.005) per
sack.
“I went to school without slippers so I hopped, especially when the
weather was really hot,” she said, “I used to have a pair of slippers,
which we teasingly dubbed as Ororama-Gaisano because one was
color red and the other was blue.” Ororama and Gaisano are the
biggest mall chains in Misamis Oriental. “We would rather buy food
than slippers,” she added.
An excerpt form Janess Ann Ellao’s
“A Caring, Dedicated Public School Teacher”,
Bulatlat.com;21 August 2010
Because pornography and prostitution are illegal in the Philippines, the sex
industry thrives in the underground or black market. Porn has recorded a
net profit of $1 billion in 2006; experts predict profits to go higher in the
years to come.
The Philippines is tied with Taiwan and Canada at the No. 8 spot in the list of
countries profiting from this business, according to the Top TEN REVIEWS
website.
The bootlegged DVDs, HD-CDs and VCDs are mainly on sale in Quiapo and
Divisoria — both in Manila— and Greenhills, San Juan. Copies are then
distributed in stalls all over Metro Manila and nearby provinces.
Filmmakers for online porn found “havens” in the cities of Angeles (in
Pampanga), Olongapo (in Zambales), Manila, Pasay, Makati, and Quezon
City, where they hire prostituted women and men to star in sex films.
Film expert and University of the Philippines Film Institute professor, Dr.
Rolando B. Tolentino, said since there is no hardcore porn industry in the
Philippines, the films are likely merely subcontracted to local filmmakers.
“Hardcore sex movies are just subcontracted to us, for example, by Korean
producers. Most of our sex-themed movies are either soft-porn (from bold
films to current gay films) including those which are uploaded to e-sites and
the video scandals; uploading and viewing depend on the people’s personal
pleasure,” Tolentino said.

Excerpt from “Porn Market in Philippines Rakes in $1B Annually”

Noel Sales Barcelona, Bulatlat.com; 30 May 2009
Kongklusyon

Dito nilalagom ang buong istorya at dapat

itong magbigay ng napakalakas na
impresyon para hindi malimutan ng
mambabasa ang isinulat mo.
Halimbawa ng kongklusyon:
Alam kong hindi pa tapos ang aming pag-uusap. Masusundan at
masusundan pa ito. Masarap ang magkaroon muli ng konesksiyon sa
isang malayu-layo na ring nakaraan. (Taong 1996 o 1997 kami
huling nagkaharap o nagkita ni B., mahigit nang isang dekada.)
Inaamin kong sabik akong muling makausap siya. Makadaupang-palad
siya. Hindi lamang dahil mayroon siyang mga kuwento. Kundi dahil
kilala ko si B., ang aking si B., na isang mabuting babae, isang
matapat at mapagmahal na kaibigan, at isang kaluluwang busilak—
parang lotus na kahit anumang dumi ng tubig ay hindi kayang
talunin ng alingasaw ang taglay nitong kabanguhan.

Excerpt from “PAGTATAGPO:

Ako, si B. at ang drama sa labas ng telon”, Noel Sales Barcelona,
Sigliwa.tk; 8 August 2010
Tips para sa mas mabisang
pagsusulat ng lathalain
• Magpokus sa human • Magsulat sa “active
interest; mahalaga voice”. Gumamit ng
ang papel ng mga pandiwa o verb
emosyon sa inyong na nasa active voice o
isinusulat laging
• Maging malinaw kung pangkasalukuyan.
bakit ninyo isinusulat (ex. Naglalaba, sa
ang lathalain halip na naglaba)
Mga tips…
• Mahalaga ang accuracy o • Iwasan ang clichés o
kawastuan ng mga datos yaong gasgas na mga
o impormasyong ilalagay linya.
sa sulatin. • Makipagpanayam
• Laging isaalang-alang (interview) nang
ang inyong mambabasa personal. Iwasan ang
habang isinusulat ninyo email o kaya naman ay
ang akda. Ano ba ang phone interviews. Sa
dapat nilang malaman at harapang pag-uusap kasi,
maramdaman? mas madedetalye mo ang
Nauunawaan ba nila ang damdamin at kulay ng
wikang ginamit ko? iyong paksa.
Tips…
• Gumamit ng mga • Gumamit ng multi-
quotation at anecdotes. sources sa inyong akda
Iwasang mag-opinyon sa para sa kredibilidad ng
inyong istorya. Taliwas sa inyong isusulat. Subalit,
sinasabi ng ibang takdaan ang sarili: ilagay
“opinionated” ang lamang ang DAPAT
lathalain, hindi ganoon sa ilagay.
lahat ng pagkakataon. • Laging tiyaking tama ang
Dapat na magsalita inyong bantas
mismo ang datos o ang (punctuations), baybay
taong pinapaksa ng (spelling) at
inyong sulatin. konstruksiyon ng inyong
mga pangungusap.
Tips…

• Manatili sa tense o panahunan ng inyong

istorya.
• Iwasan ang mahahaba at makakapal na
pangungusap.
Magsulat tayo!
• Facebook
• Cyber pornography
• Paborito kong tindera sa canteen
• Hirap ng pagiging estudyante
• Aklatan laban sa internet sa pananaliksik
• 12-year education program ng gobyerno
• Kalayaan sa pamamahayag sa loob ng kampus
Halimbawa ng human interest
feature
Buraot commodities –
May sikreto sa Recto
Matagal-tagal ko na ring kakilala si Pitong. Bagama’t isa siyang
palaisipan sa akin, hindi ko ito masyadong sineseryoso. Sapat
nang siya, para sa aming mga kapitbahay niya ay isang tindero.

Tindero ng ano? Wala naman kaming nakikitang pa ninda niya.

Katunayan, kahit ang nanay niya, na kaibigan ko, hindi matukoy
ang tunay na hanapbuhay ng anak. Basta ‘ika nito, sa takipsilim
ay umaalis na si Pitong upang “magtinda.”

Isang di-sinasadyang pagkakataon ang nagtambad sa akin kung

ano ang totoong pa ninda ni Pitong. Na-stranded ako sa
kahabaan ng Claro M. Recto Avenue dahil sa traffic at namaybay
na lamang sa bangketa ng lugar hanggang sa may parteng
nakakrus dito—ang Tomas Mapua Street. Noon ay sibsib na ang
araw… (Lot Mercado, PINAS, Agosto 16, 2010)
Halimbawa ng news features
Special Report: Fish ‘cartels’ push Laguna Lake fishermen to poverty
BINANGONAN, Rizal, August 18, 2010—Despite the devastating effects of
typhoon Basyang (International Name: Conson) on many fishing communities,
the 98,000-hectare Laguna de Bay had given the fisherfolks a bountiful
harvest.

Fishermen in Binangonan said they can gather as much as 100 kilos (220.46
lbs) of fish in just one fishing. However, Salvador France of the Pambansang
Lakas ng Kilusang Mamamalakaya ng Pilipinas or Pamalakaya said, there is no
cause for celebration for the income of the fisherfolks in Laguna de Bai
continued to decline, thus leaving the fisherfolks and their families in deep
penury.

Fish 'cartels‘

France, vice chair of Pamalakaya, an alliance of 43 small fishermen’s

organizations spread throughout the Philippines, said one of the greatest
problems that th
e local fishermen encounter at the lake is the proliferation of fish cartels.
“These cartels, or a small group of fish traders, are the ones who control the
prices of products at the bay. Prior to typhoon Basyang, farm gate prices of
bangus and big head are pegged at average prices of P40 and P20 per kilo,
respectively,” explained France… (CBCPNews.com)
 Maraming salamat po!

• Para sa katanungan, makipaguganyan po

sa may-akda sa :
noel@philippinenewsvanguard.com
• O kaya sa kanyang blog site:
http://www.pilipinasreporter.tk
• O kaya sa: http://www.sigliwa2.tk/