c
 



 

 PanitikanWikaPanulaan o PatulaEdit categories

c
 



Sina Don Juan t Namongan ay taga Nalbuan, ngayon ay sakop ng La Union. May isa silang anak na
lalaki. Ito'y si Lam-ang. Bago pa isilan si Lam-ang, ang ama nito ay pumunta na sa bundok upang
parusahan ang isang pangkat ng mga Igorota na kalaban nila.
Nang isilang si Lam-ang, apat na hilot ang nagtulong-tulong. Ugali na nga mga Ilokano noong una na
tumulong sa mga hilot kung manganganak ang maybahy nila ngunit dahil nga wala si Don Juan, mga
kasambahay nila ang tumulong sa pagsilang ni Namongan.
Pagkasilang, nagsalita agad ang sanggol at siya ang humiling na "Lam-ang" ang ipangalan sa kaniya.
Siya rin ang pumili ng magiging ninong niya sa binyag. Itinanong pa rin niya sa ina ang ama, kung
saan naroron ito, na di pa niya nakikita simula pa sa kanyang pagkasilang. Sinabi na ina ang
kinaroroonan ng ama.
Makaraan ang siyam na buwan, nainip na si Lam-ang sa di pagdating ng ama kaya't sinundan niya ito
sa kabundukan. May dala siyang iba't- ibang sandata at mga antng-anting na makapag-bibigay-lakas
sa kamiya at maaaring gawin siyang hindi makikita. Talagang pinaghandaan niya ang lakad na ito.
Sa kaniyang paglalakbay, inabot siya ng pagkahapo kaya't namahinga sandali. Naidlip siya at
napangarap niyang ang pugot na ulo ng ama ay pinagpipistahan na ng mga Igorote. Galit na galit si
Lam-ang s nabatid na sinapit ng ama kaya mabilis na nilakbay ang tirahan ng mga Igorote.
Pinagpupuksa niya ang mga ito sa pamamagitan ng dalang mga sandata at anting-anting. Ang isa sy
kaniyang pinahirapan lamang saka inalpasan upang siyang magbalita sa iba pang Igorote ng kaniyang
tapang, lakas at talino. Umuwi si Lam-ang nang nasisiyahan dahil sa nipaghiganti niya an pagkamatay
ng ama niya.
Nang siya'y magbalik sa Nalbuan, taglt ang tagumpay, pinaliguan siya ng ilang babaing kaibigan sa
ilog ng Amburayan, dahil ito'y naging ugali na noon, na pagdating ng isang mandirigma, naliligo siya.
Matapos na paliguan si Lam-ang, nanagmatay ang mga isda at iba pang bagay na may buhay na
nakatira sa tubig dahil sa kapal ng libag at sama ng amoy na nahugasan sa katawan nito.
Sa kabutihan naman may isang dalagang balita sa kagandahan na nagngangalang Ines Kannoyan.
Ito'y pinuntahan ng binatang si Lam-ang upang ligawan, kasama ang kaniyang putting tandang at
abuhing aso. Isang masugid na manliligaw ni Ines ang nakasalubong nila, Si Sumarang, na kumutya
kay Lam-ang, kaya't sila'y nag-away at dito'y muling nagwagi si Lam-ang.
Napakaraming nanliligaw ang nasa bakuran nina Ines kaya't gumawa sila ng paraan upang sila ay
makatawag ng pansin. Ang tandang ay tumilaok at isang bahay ang nabuwal sa tabi. Si Ines ay
dumungaw. Ang aso naman ang pinatahol niya at sa isang igalp, tumindig uli ang bahay na natumba.
Nakita rin ng magulang ni Ines ang lahat ng iyon at siya'y ipinatawag niyon. Ang pag-ibig ni Lam-an
kay Ines ay ipinahayag ng tandang. Sumagot ang mga magulang ng dalaga na sila'y payag na maging
manugang si Lam-ang kun ito'y makapagbibigay ng boteng may dobleng halaga ng sariling ari-arian
ng magulang ng dalaga.
Nang magbalik si Lam-ang sa Kalanutian, kasama si Namongan at mga kababayan, sila Ines ay
ikinasal. Dala nila ang lahat ng kailangan para sa maringal na kasalan pati ang dote. Ang masayang
pagdiriwang ay sinimulan s Kalanutian at tinapos sa Nalbuan, kung saan nanirahan ang mag-asawa
pagkatapos ng kasal nila.
Isa parin s kaugalian sa Kailukuhan, na pagkatapos ng kasal, ang lalaki ay kinakalilangang sumisid s
ilog upang humuli ng rarang (isda). Sinunod ni Lam-ang subalit siya ay sinamang palad na makagat t
mapatay ng berkakan (isang urinng pating). Ang mga buto ni Lam-ang na nasa pusod ng dagat ay
ipinasisid at pinatapon ni Donya Ines sa isang kalansay at tinakpan ng tela. Ang tandang ay tumilaok,
ang aso ay kumahol at sa bisa ng engkanto, unti-unting kumilos ang mga buto.
Sa muling pagkabuhay ni Lam-ang, ang mag-asawa ay namuhay nang maligaya, maluwalhati at
matiwasay sa piling ng alagang putting tandang at abuhing aso.

Ang Awiting-Bayan o Kantahing Bayan.

Marahil sa lahat ng mga tula ang awiting bayan ay may pinakamalawak na paksa at uri.
Ang mga paksa nito¶y nagbibigay hayag sa damdamin, kaugalian, karanasan, relihiyon, at
kabuhayan. Ang mga sumusunod ay mga halimbawa ng ibaít ibang uri nito, isa
ang talindaw. Ang talindaw ay awit sa pamamangka. Ikalawa, ang Kundiman ito ay awit
sa pag-ibig. Ikatlo, ang Kumintang ito ay awit sa pakikidigma. Ikaapat, ang Uyayi o
Hele ito ay awit na pampatulog ng sanggol. Nabibilang rin dito ang Tigpasin, awit sa
paggaod; ang Ihiman, awit sa pangkasal; ang Indulain, awit ng paglalakad sa lansangan
at marami pang iba.

3 1. ë
IND URI NG IëING O K Në HING B  N

ëalindaw waiting bayan tungkol sa pagsagwan.
Sagwan, tayoy sumagwan
Ang buong kaya¶y ibigay.
Malakas ang hangin
Baka tayo¶y tanghaliin,
Pagsagwa¶y pagbutihin.

3 2.Oyayi o Hele URI NG IëIN O K Në HIN B  N.

Matulog ka na, bunso,
Ang ina mo ay malayo
At hindi ka masundo,
May putik, may balaho.

witing Bayan

BAKYA MO NENENG

S. S. Suarez - Composer
Levi Celerio - Lyricist
Bakya mo, Neneng, luma at kupas na
Ngunit may bakas pa ng luha mo, Sinta;
Sa alaala'y muling nagbalik pa
Ang dating kahapong tigib ng ligaya.

Ngunit, irog ko, bakit isang araw

Hindi mo ginamit ang bakya kong inalay?
Sa wari ko ba'y di mo kailangan
Pagkat kinupasan ng ganda at kulay.

Ang aking pag-asa'y saglit na pumanaw

Sa bakya mo, Neneng, na di pa nasilayan.
Kung inaakalang 'yan ang munting bagay,
Huwag itapon, aking hirang,
Ang aliw ko kailan man.
Iyan ang dalagang Pilipina, karapat-dapat
sa isang tunay na pagsinta.


pic from nati0nal costume

ANG DALAGANG PILIPINA

J. Santos -- composer
Jose Corazon de Jesus -- Lyricist

Ang dalagang Pilipina, parang tala sa umaga

Kung tanawin ay nakaliligaya
May ningning na tangi at dakilang ganda
Maging sa ugali, maging kumilos
mayumi, mahinhin, mabini ang lahat ng
ayos
Malinis ang puso maging sa pag-irog
may tibay at tining ng loob

Bulaklak na tanging marilag, ang bango

ay humahalimuyak
Sa mundo'y dakilang panghiyas,
pang-aliw sa pusong may hirap.
Batis ng ligaya at galak, hantungan ng
madlang pangarap.
Iyan ang dalagang Pilipina, karapat-dapat
sa isang tunay na pagsinta.


SAMPAGUITA
Tagalog Folksong

ë





  








Sampaguita mutyang halaman

Bulaklak na ubod ng yaman
Ikaw lang ang siyang hinirang
Na sagisag nitong bayan.
At ang kulay mong binusilak
Ay diwa ng aming pangarap
Ang iyong bango't halimuyak
Sa tuwina ay aming nilalanghap.
O bulaklak na nagbibigay ligaya
Aking paraluman mutyang Sampaguita
Larawang mistula ng mga dalaga
Tanging ikaw lamng
Ang hiraman ng kanilang ganda.
Ang 'yong talulot na kay ganda
Mga bubuyog nililigiran ka
Kung sa dalagang sinisinta
Araw gabi'y laging sinasamba.


{
 {

AKO'Y KAMPUPOT
Lyrics by Maning P. Velez

Ako'y kampupot
Na bagong sikat
Ang halimuyak
Sadyang laganap
Kaligayahan sa bawa't oras
Man din ang nais
Tanging paglingap

Kaya't noong minsan

Ay napakinggan
Isang binatang
Nananambitan
Puso kong taglay
Lubhang pihikan
Ay narahuyo sa panawagan.

Refrain:

Nasaan yung pangarap

Ng paglalambingan
Tangan na ng aking hirang
Alay ay kaligayahan
Kay tamis nga naman
Mabuhay 'ta sa pagmamahal
Kung ang ligaya ay makakamtam
Sa habang buhay.

    
HAHABUL-HABOL
ni C. Delfino/R. Vega

O ang babae pag minamahal

May kursunada'y aayaw-ayaw
Pag panay ang dalaw ay nayayamot
Wag mong dalawin, dadabog-dabog
Pag iyong iniwan, hahabul-habol

O ang lalaki pag minamahal

Kahit may pag-ibig aayaw-ayaw
Kapag iyong biniro ay nayayamot
Wag mong batiin, dadabog-dabog
Wag mong suyuin, ay nagmamaktol
Pag iyong iniwan, hahabol-habol

Mayroong babae akong nililigawan

Kapag aking pinapanhik sa bahay
Nagatatago at ayaw malapitan
Kung may pag-ibig
Ay di mo malaman
O, ang babae pag minamahal
Maloloka ka ng husto sa buhay

O ang lalaki pag minamahal

Kahit may pag-ibig aayaw-ayaw
Kapag iyon biniro ay nayayamot
Wag mong batiin, dadabog-dabog
Wag mong suyuin ay nagmamaktol
Pag iyong iniwan, hahabol-habol

Noong minsan ako ay niligawan

Isang lalakeng pogi at mayaman
Binasted ko sa isang kadahilanan
Lahat ng sinasabi ay kayabangan
O, ang lalaki pag minamahal
Maloloko ka ng husto sa buhay

î UGO NG DU N

Music by Lucio San Pedro

Lyrics by Levi Celerio

Sana'y di magmaliw ang dati kong araw

Nang munti pang bata sa piling ni Nanay
Nais kong maulit ang awit ni Inang mahal
Awit ng pag-ibig habang ako'y nasa duyan

Sana'y di magmaliw ang dati kong araw

Nang munti pang bata sa piling ni Nanay
Nais kong maulit ang awit ni Inang mahal
Awit ng pag-ibig ako'y nasa duyan

Sa aking pagtulog na labis ang himbing

Ang bantay ko'y tala
Ang tanod ko'y bituin
Sa piling ni Nanay
Langit ang buhay
Puso kong may dusa
Sabik sa ugoy ng duyan mo Inay
Sana narito ka Inay
Sana'y di magmaliw ang dati kong araw
Nang munti pang bata sa piling ni Nanay
Nais kong maulit ang awit ni Inang mahal
Awit ng pag-ibig hang ako'y nasa duyan.

DUNG IN MO, HIR NG

Santiago S. Suarez

Irog ko'y pakinggan

Awit na mapanglaw
Na nagbuhat sa
Isang pusong nagmamahal.
Huwag mong ipagkait,
Awa mo'y ilawit
Sa abang puso kong
Naghihirap sa pag-ibig
Chorus:
Dungawin mo, hirang
Ang nananambitan
Kahit sulyap mo man lamang
Iyong idampulay
Sapagkat ikaw lamang
Ang tanging dalanginan
Ng puso kong Dahil sa 'yo'y nabubuhay.

IK  NG M H
KO
by Arevalo

(1)
Ikaw ang mahal ko
Ikaw ang mahal kong tunay na tunay
Ang laging panaginip ko'y tanging ikaw
Nguni't ang totoo madalas mong mapag-alinlangan
Ang puso kong tapat sa pagsintang 'di mo alam.
(2)
Ang pagibig kong lubusan kay hirap maunawaan
Sa puso o, ang pagsintang dalisay
Laging wagas kahit mapagbintangan.
(3)
Ikaw ang mahal ko
Ikaw ang mahal kong tunay na tunay
Sa puso kong tapat sa pagsintang 'di mo alam.
Instrumental
Repeat All
Repeat(2)
Coda:
La la la la la la -a ha
la la la la la la -a ha
la la la la la la -a ha
'di mo alam

MBING N

Ay kay tamis hirang nang pagsintang tunay

Ang lahat ay buhay lalo kita'y kapiling
Kung tayo'y mawalay palad ko'y hinirang
At kung walang lambingan mabuti pa
Mabuti pa tayo'y pumanaw.
Sa piling mo sinta ko napapawi ang lungkot
Napaparam, nagbabago ang lahat ng himutok
At sa tuwi kong hahagkan ang pisngi mong mabango
Ay tuluyang napaparam ang hirap ko.
Kung tayo'y magkasayaw, magkayakap sa galak
Ang langit ng bagong buhay ay maliwanag
Sa suyuang matimyas, nalilimot ang lumbay
At patuloy ang sarap nang matamis na lambingan.

[ 
Cariñosa ( [ kari Gosa]) is a flirtatious Philippine group dance in the Maria Clara suite
of Philippine folk dances where the fan or handkerchief plays an instrumental roll as it
places the couple in a hard-to-get romance scenario.

CARIÑOSA
Traditional

Ang pangarap ko sa pag-ibig

Ay maging akin hanggang langit
Ang isang tapat kung gumiliw
Ang pagsuyo'y di mawawaglit
Matupad ko lamang ang nais
Hahamakin ko ang panganib
Sa pagkat ako'y cariñosa kung umibig

II.
Ang puso laging malulumbay
Kung lilimutin mo
Ang pagsintang wagas aking mahal
Irog ko nahan ang pag-asa
Ng tanging pagsintang
Wari'y magdurusa

III.
Panaligan mo aking giliw
Kailan ma'y hindi lilimutin
Ang iyong pagsuyo sa akin
Iingatan ko hanggang libing
Kung ako'y naging cariosa
Sa piling mo lang aking giliw
Ang pag-ibig ko ay asahang
Walang maliw.

M

MO K  
Constancio De Guzman

Huwag mong sabihing ikaw'y hamak

kahit na isang mahirap,
Pagka't ang tangi kong pagibig
ganyan ang hinahanap.

Aanhin ko ang kayamanan

kung ang puso'y salawahan,
Nais ko'y pagibig na tunay
at walang kamatayan.

Koro:

Maalaala mo kaya
ang sumpa mo sa akin,
Na ang pagibig mo ay
sadyang di magmamaliw.
Kung nais mong matanto,
buksan ang aking puso
At tanging larawan mo
ang doo'y nakatago.

Di ka kaya magbago
sa iyong pagmamahal?
Hinding-hindi giliw ko
hanggang sa libingan
O. kay sarap mabuhay
lalo na't may lambingan
Ligaya sa puso ko
ay di na mapaparam.


Bayan Ko
Original Tagalog lyrics by Jose Corazon de Jesus
Melody by Constancio de Guzman.

Ang bayan kong Pilipinas

Lupain ng ginto't bulaklak
Pag-ibig ang sa kanyang palad
Nag-alay ng ganda't dilag.
At sa kanyang yumi at ganda
Dayuhan ay nahalina
Bayan ko, binihag ka
Nasadlak sa dusa.

Ibon mang may layang lumipad

Kulungin mo at umiiyak
Bayan pa kayang sakdal dilag
Ang di magnasang makaalpas!
Pilipinas kong minumutya
Pugad ng luha ko't dalita
Aking adhika,
Makita kang sakdal laya!



Œ
  


       
     


    
  


 
     

      
 
 






  


 
 
! 
 
 
 


"  





#  $ 
  
 

% &   






' & 

  
( &    
   

) Œ   

*


Mga sagot:
Ñ 
 + 
 , 
! ,  
" -  
# +  
%    
' 

(  
) 
  


Mga Halimbawa ng Salawikain


Nasa Diyos ang awa,
nasa tao ang gawa.

Kapag ang tao'y matipid,

maraming maililigpit.

Ano man ang gagawin, makapitong iisipin.

 Ang hindi napagod?magtipon,
walang hinayang magtapon.

Ubus-ubos biyaya, pagkatapos

nakatunganga.

Madali ang maging tao, mahirap magpakatao.

Ang tunay na anyaya, sinasamahan ng hila.

Ang magalang na sagot ay nakakapawi ng poot.

Ang gawa sa pagkabata, dala

hanggang pagtanda.

Pag di ukol, ? ay di bubukol.

Kung sino ang masalita

ay siyang kulang sa gawa.

Daig ng maagap ang

taong masipag.

Ako ang nagbayo, ako ang nagsaing saka ng maluto'y

iba ang kumain.

dba't ibang Sawikain


ahas  
. 
Œ
  /
,  
  
        0    
  

anak-dalita   
Œ
  /
+     
     
 

alilang-kanin

 
    
      




Œ
  /
1+   
      
  

 
  
   

  
1

àalitang-kutsero 
       
Œ
  /
Œ
   

   
     
  


àalik-harap  
  
   
 
 

 
Œ
  /
+      
   ,
*  
  

Bantay-salakay        
Œ
  /
, 
 
         
 

àasa ang papel   
Œ
  /
Œ
    

      
  
  
+ 
 

àuwaya sa katihan

   
  
 

Œ
  /
+    
      
   
   
   

        

 2

àukal sa looà  
  
Œ
  /


 
  
 

        
 

àusilak ang puso 
 
 
Œ
  /
3 


 
  
    
  
 
 

4


di madapuang langaw     
Œ
  /
56$    

  
7

di makaàasag-pinggan  
Œ
  /
, 

         8 8 

hampaslupa


 
Œ
  /
-  
 
       

 

haligi ng tahanan  

ilaw na tahanan  
Œ
  /
  

       
    

 

        


isang kahig, isangtuka                
 
Œ
  /             
  
  
 

itaga sa àato   
Œ
  /
              
 

 
 
        

itim na tupa      
Œ
  /
,           
      
 

kalapating maàaàa ang lipad    

  
 
Œ
  /
+  
     
      
 9 , 
4
:+ 


kakaning-itik 
 
      

Œ
  /

    
  

           + 
;


      

kapit-tuko     
Œ
  /
 
        



    

   

kidlat sa àilis    

Œ
  /
   4 +  
 

  

     
     0

kilos-pagong  
   

Œ
  /
+ 


   
+
   

luha ng àuwaya    
       
Œ
  /
Œ
   
              
  
   &  

 
  

<1  1 
 4
      5 =
   
1   

1>

×ahangin ang ulo    
Œ
  /
+

  
 -        

   




matalas ang ulo  

Œ
  /
+ 
 

4          
?
  
+  
-


mahina ang looà 
 
Œ
  /
    
  
 
    


 
    

 

malakas ang looà    
Œ
  /
+
  



 

          
  

   

makapal ang àulsa   
Œ
  /


  
      @         

@  
  
 

 

makapal ang palad   
Œ
  /
+  
 
A
  


   
 &   
 

magdilang-anghel     
Œ
  /
Π    *   
  
 
 
   

pagputi ng uwak 
   
   
Œ
  /
,
 
 
        

 

pagiisang diàdià  

Œ
  /
    
4      9
'     

pusong-àakal  
    
Œ
  /
      
      
  
   
   
   2

tinik sa lalamunan  
 


Œ
  /
 


    
 
    
 



tulak ng àiàig 
 
 
  

Œ
  /
Œ
          
 



 
    



àungang-tulog   

maamong kordero     
Œ
  /
  
 
   


  


àutas ang àulsa 
 

maàaàaw ang luha  
Œ
  1/
+      

         


   

kaàiyak ng diàdià   

maàigat ang dugo    
 
Œ
  /
 
    
-     
 8   
  

maaliwalas ang mukha     


maitim ang àudhi 
    


Œ
  /
+  


 
  *
    
 
 
 

mahaàang dulang  


malikot ang kamay 


      
Œ
  /
+     

  


   +      
  



namamangka sa dalawang ilog 
  

makitid ang isip   

  
 

 
Œ
  /
+    
    5
     
   

nagàiàilang ng poate 
  

malawak ang isip  


    

 
Œ
  /
+
  
  
   
  +    


 
   

 

nakahiga sa salapi    

mapurol ang utak 
Œ
  /

    

     8    
   

   

nagmumurang kamatis    

           

 

masama ang looà     
Œ
  /
Œ
     
+  
  
      


naniningalang-pugad  

 

matalas ang tainga  
   


Œ
  /
+ 
         ( 

 

sira ang tuktok  




Œ
  /
, 
             

takaw-tulog  
 


Œ
  /
$        
  
    

2

 SYON

Hiram sa Diyos

Hiram sa Diyos ang aking buhay

dkaw at akoy tanging handog lamang
Di ko ninais na akoy isilang
Ngunit salamat dahil may buhay

***
Ligaya ko nang akoy isilang
agkat tao ay mayroong dangal
Sinong may pag ibig, sinong nagmamahal
Kundi ang taong DdYOS ang
pinagmulan
Kung di ako umibig, kung di ko man
bigyang halaga
ng buhay koy handog
Ng buhay kong hiram sa DdYOS
Kung di ako magmamahal sino ako.