PANITIKAN SA

BAWAT REHIYON
REHIYON 1
Ilocos Region
 KURDITAN
ang tawag sa kanilang panitikan mula
sa salitang kurdit na ang ibig sabihin
ay sumulat.
MGA AWITING
BAYAN
 1. PINAGBIAG
ito ay isang awiting nagpapahayag ng
kuwento ng bayani. Nahahati ito sa
dalawang uri: ang awiting nagpapahayag
ng kaisipan at saloobin.
 2. DALLOT
Isang uri ng paawit na sagutan.
Isinasagawa ang dallot upang magkaroon
ng mas masaya at nakalilibang na sandali
ang mga nagsisipagtipon.
 2. DALLOT
Karaniwang paksa ng dallot ang pag-ibig ng
dalawang tao, karanasan ng táong hindi nasuklian
ang pag-ibig na ibinibigay sa kaniyang kasintahan
o kayâ’y pag-ibig na hinding-hindi maabot.
 3. badeng
isang awit ng pag-ibig na ginagamit ng
mga lalaki sa panghaharana. Halimbawa:
Pamulinawen at Naraniag a bulan
 3. Dung-aw
awit para sa mga patay. Halimbawa:
As-asug daguti kararrua; Agtig-ab ti
lubong
Ano ang epiko ng
rehiyon 1?
BIAG NI LAM-ANG
Ano ang ibig sabihin
ng Biag?
BUHAY
Sino ang nagsulat ng
Biag ni Lam-ang?
Pedro bukaneg
REHIYON 2
Cagayan Valley
MGA EPIKO
1. BIUAG AT MALANA
ito ang pinakatanyag na epiko
sa Cagayan.
 2. salomon
ito ay isang epikong inaawit kasabay
ng cinco-cinco o instrumenting may
limang kuwerdas.
 SALAWIKAIN
Ang mga salawikaing Ibanag o unoni
sa lokal na dialekto ay maaaring
isang prosa o maaari din itong patula.
 bugtong
Ang palavvun o bugtong ay ginagamit
ng mga Ibanag bilang isang anyong
pangkasiyahan o patalasan ng isip.
REHIYON III
GITNANG LUZON
MGA AWITING BAYAN
 1. Basulto
ito’y naglalaman ng
matatalinghagang salita na
karaniwa’y ginagamit sa pagpapastol.
 2. gaso
tungkol sa moralistikong aspekto ng
kanilang kalinangan. Ito ay may tiyak
na aral at inaawit sa araw ng mga patay.
 3. pamuri
Awit ng pag-ibig
 4. pang-obra
nagpapakita ng pagpapahalaga
sa mga gawain ng mga
Kapampangan.
 5. paninta
awit bilang pagpaparangal at
pag-ibig.
 7. diparan
naglalaman ng mga salawikain at
kasabihan. Kadalasang paksa nito ay
hango sa katotohanan ng kanilang
naranasan sa buhay.
Rehiyon iv-a
CALABARZON
Mga kilalang manunulat
Jose rizal
 Teo s. baylen

• Bawat Hukay
• Takipsilim at Lumang Lambat
ALEJANDRO ABADILLA
Claro m. Recto

Noong Bata pa Ako

Rehiyon iv-B
MIMAROPA
 ambahan
tulang paawit na ginagamitan
ng iskrip. Kadalasa’y paksa
nito ay panunuyo at pag-ibig.
 urukan
tulang paawit na puspos ng
mga salita ng karunungan at
katutubong ulat ng matatanda.
 panubong
Isang tulang paawit bilang
pagpaparangal sa isang dalagang
may kaarawan o panauhin sa baryo.
21 Century Literature
st
Rehiyon v
BICOL
 Ariwaga o Sasabihon
(Kasabihan)

binubuo ng 2-4 taludtod.

Naglalayon itong ipaalala sa mga
kabataan ang magagandang ugali.
Ariwaga o Sasabihon
(Kasabihan)

Ang takot sa tipaklong

‘Di aani ng anuman
SALAWIKAIN / ARIWAGA

Ang salawikain o kasabihan ay

may malaking ginagampanan sa
buhay ng mga Bikolano noon.
 salawikain
Ang masinaginsagin maanghit
pa sa kanding.
 
 salawikain
Magbigay ng halimbawa 
Ano ang TULA sa Bikol?

rawitdawit
 tigsik
binubuo ng pagbigkas ng maikling
tulang bilang parangal o papuri sa isang
tao o bagay. Ginaganap sa isang
tigsikan o inuman.  
 tigsik
Tigsik ko ining sarong daraga
Na an hamot garo sampaguita
Magpuon kan maheling ko siya
An isip ko dai napapauntok na
 tigsik
Tigsik ko an kaogmahan,
pag sa lalawgon mo naheheling, nakakagian.
Dawa anong pagal an namamatean,
Minakusog sagkod pa man.
 tigsik
Tigsik ko an sakong pagkalingaw
Ta ika sana an narurumduman pag ako
napupungaw.
Dai ka mawara sa isip ko aru-aldaw,
Maski ngani sa pagturog ko, napupurisaw.
AWITING-BAYAN
Ibigay ang sikat na awiting
bayan ng Bicol.
Ano ang epiko ng Bicol?

IBALON
 Rehiyon vi
Kanlurang Visayas 
 hiligaynon
Ang wikang ginagamit sa Iloilo,
Antique, Panay, Capiz, Negros at Aklan.
 
SINAUNANG ANYO NG
PANITIKAN
 1. ambahan
ang pinakapayak na anyo ng
talata.
 
 2. balak
ang makatang diskusyon sa
pagitan ng lalaki at babae.
 
 3. sabi
karaniwang tawag sa tula at
awit. 
4. binalaybay
Ang tula sa wikang
Hiligaynon.
 
Ano ang epiko ng Kanlurang
Visayas?

hinilawod 
 hinilawod
Itinuturing itong pinakamatanda at
pinakamahabang epiko ng Panay. Binubuo ito ng
18 salaysay at ang bawat kuwento ay kumakatawan
sa tatlong henerasyon. Kasaysayan ito ng pag-
iibigan ng mga bathala ng mga unang nanirahan sa
Iloilo, Aklan at Antique.
 
Mga manunulat
 Mariano perfecto
Ang unang sumulat ng pasyon sa Hiligaynon
noong 1884. Dahil dito, nabahiran ng
Kristiyanismo ang panitikang Hilgaynon.
 
Magdalena jalandoni

Ang nagpa-uso ng tulang

malayang taludtran sa
Hiligaynon. 
 Ang Gitnang Visayas ay may sariling bersiyon ng panitikan gaya ng
sumusunod:

• Tigmo – bugtong
• Sanglitaan – salawikain
• Diwata – kasabihan
• Ambahan – Awiting bayan
• Balak-Tula
 Ang Gitnang Visayas ay may sariling bersiyon ng panitikan gaya ng
sumusunod:

• Sugilanon – kuwento
• Mubong Sugilanon – maikling kuwento
• Binarisbis – prosa
• Gumalaysay – sanaysay
• Garay – taludturan
• Tinambay – komedya
Wayang at wayang purna
Isang puppet show na sinasaliwan ng sayaw at
pabigla-biglang paghakbang. Tumatalakay ito sa
pagpaparusa ng mga bathala sa mga datu o sultan
dahil sa kalupitang ginagawa sa mga babae.
 
 Mga Halimbawa ng Awiting Bayan:

• Saloma – awit ng madaragat

• Hila – awit panggawain
• Kundu – awit epiko
• Kanogon – awit sa namatayan
 Mga Halimbawa ng Awiting Bayan:

• Tirana – awit sa pagdedebate o pagtatalo

• Balitaw – awit sa pag-ibig
• Dayegon – awit sa paghaharana
• Sambotani – awit sa pagbitay sa mga
kaaway
REHIYON VIII
Silangang Visayas 
 Mga Manunulat:

1. Merle Alunan
2. Eduardo Makabenta
3. Timothy Montes
4. Jaime C. de Veyra
5. Carlos Angeles
6. Pedro Zapanta
Dominanteng wikang ginagamit
sa Silangang Visayas ay Waray
kaya binansagan itong panitikang
Waray o panitikang nakasulat sa
wikang Waray.
 tigotigo
Larong bugtungan 
Amoral o ismayling
awit/tula ng pag-ibig
 
 susumaton
uri ng pagkukuwento o proseso
ng pagsasalaysay. 
REHIYON ix
Zamboanga Peninsula 
Iringa o kuwentong bayan

Si Amo Ago Si Bowaya at

Manik Buangsi
 kabaraperanga

mga tulang papuri sa bayani ng

digmaan
panaroon

Salawikain
Antoka (Sa Tausog Tigum-
tigum)
Bugtong
 Dedao so wata

Awit sa pagpapatulog sa bata

 Rehiyon x

Hilagang Mindanao
Ilang anyo ng panitikan
 LIMBAY
Isang uri ng tula na karaniwang
ginagamit sa pagtitipon-tipon. Ito ay
binibigkas nang paawit na punong-puno
ng damdamin. Nagmula ito sa Bukidnon.
 Antoka
ito ay sariling bersiyon ng mga
Taga-Bukidnon ng bugtong.
Manti-Ay-Ay Manduraw
isang tulang pasalaysay na nauukol sa tunay na
buhay ng isang matapang na mandirigma na
nakatira sa pagitan ng Basak at Takalaan. Ang
mandirigmang ito ay nagkaroon ng isang magiting
na anak na pinangalanang Duraw.
 SALA
Isang tulang pasalaysay ng mga taga-
Bukidnon. Nagpapahayag ito ng
pagmamahal. Binibigkas nang paawit
subalit nagpapahayag nang patanong.
 IDANG - IDANG
tulang pasalaysay na nauukol sa mga tao at sa
mga pangyayaring nagaganap sa kaniyang
kapaligiran. Kadalasang naririnig na inaawit sa
Bukidnon. Kilala ito sa tawag na Ballad sa
Ingles.
Mga manunulat
 Emmanuel lacaba
siya ang sumulat ng liriko ng awit ng
pelikulang Tinimbang Ka Ngunit
Kulang ni Lino Brocka. Nagwagi ng
gantimpala sa Gawad Palanca Award.
 Jose f. lacaba
Siya ang nakakatandang kapatid ni Emmanuel
Lacaba. Nagkamit ng maraming gantimpala
pagdating sa pagsulat. Isa sa kaniyang kilalang
tula ay Ang Mga Kagila-gilalas na
Pakikipagsapalaran ni Juan Dela Cruz.
Rehiyon xi
Davao
Mga epiko
 1. TUWAANG
epiko ng mga Bagobo. Nagsasalaysay
ng kabayanihan ni Tuwaang. Kadalasan
itong binibigkas sa mga pagdiriwang.
 2. DAWOT
isang koleksiyon ng mga epikong tula na
nagsasalaysay ng kaugalian, paraan ng pamumuhay
at pakikipagasapalaran. Ito ay binubuo ng mga
hullubaton (o mga episode) na inililipas sa susunod
na henerasyon sa pasalitang pamamaraan.
 Mga
awiting-bayan
 1. ATINGAN
Awit ng mga Bagobo sa paghehele
ng bata. Tinatawag itong Tum-ud
ng mga Mandaya-Mansaka.
 2. OPPAD
isang mahabang awitin tungkol
sa karanasan ng tao at
kabayanihan.
 tinampikan
Isang maikling kuwentong
nagsasalaysay ng buhay ng mag-
asawang Maison at Tinampikan.
 Rehiyon xii
SOCCKSARGEN
Ayon sa papel ni Corazon T. Martin-
Roquero na pinamagatang Monobo
Oral Literature, ang panitikang
makikita sa isang bahagi ng
SOCCSKARGEN ay madalas
pasalita at naipasa-pasa na sa iba’t
ibang henerasyon. Gaya rin ng sa iba
pang pangkat-etniko sa bansa.
 Parang sabil
awit na para sa mga bandido. Halaw mula sa salitang Malaysian
ang ‘parang’ na ang ibig sabihin ay “giyera” at ang ‘sabil’
naman ay “sa paraan ng Diyos o ni Allah.” Isang halimbawa ng
Parang Sabil ay ang ‘Kissa kan Panglima Hassan’, na tungkol
sa isang matapang na bayani na nakipagaban sa mga Amerikano
na nais magpatupad ng sistemang.
 MOLINGLING
ito ay isang tradisyonal na kuwento na inilahad ni Tano
Bayawan. Ang  kuwentong ito ay kilalang-kilala sa
mga Manobo na nagpapaliwanag sa pinagmulan ng anit
—ang mga ipinagbabawal na gawain tulad ng incest at
pakikipagrelasyon sa mga hayop at mga espiritu. 
 
Rehiyon xiii
CARAGA
 Ginagamit bilang ritwal ang
awitin ng mga Monobo. Ilan sa
mga kilalang awitin ay ang
sumusunod:
 OWAGING o
Uwahingen
isang mahalagang awiting
pang-epiko.
MANDATA
Awit ng pag-ibig
 DELINDAY
awit ng hanapbuhay,
pakikidigma, pagpapatulog,
pagtatanim at pag-aani.
 NALIT
isang uri ng awiting
nakauugnay sa buhay.
DINGSING
Awit sa patay
 CAR
Cordillera Administrative
Region
 CANAO
ito ay isang tradisyon para sa mga Ibaloi at
Kankana-ey sa Benguet. Isang seremonyang
mambunong ang nagsasagawa. Isang ritwal na
nagpaparangal sa espiritu ng kanilang mga
ninuno.
 Iba’t Ibang Uri ng Canao:
• Kape – isinasagawa kung may bagong tayong
bahay o pagkatapos ng ilang araw na
pagkalibing ng yumaong kamag-anak.

• Kayed – ito ang boluntaryo o sapilitang

isinasagawa upang mapanatili ang pagiging
puno sa barangay.
 Iba’t Ibang Uri ng Canao:
• Sabeng – isinasagawa ng bagong mag-asawa
ngunit kadalasan ay mayayaman lamang ang
nakakapagsagawa nito.

• Pechit – ito ang pinakamataas na uri ng canao.

Kadalasa’y tumatagal ng 3 hanggang 4 na
araw.
Ano ang epiko ng mga
ifugao?

Hudhud
 hudhud
Ito ay nagsasaad ng matandang kultura
ng Ifugao. Tungkol ito sa
pinakadakilang bayani ng Gonhandan
na si Aliguyon.
 ncr
National Capital Region
 Mga Tanyag na Manunulat
• Andres Bonifacio
• Emilio Jacinto
• Inigo Ed Regalado
• Amado V. Henandez
• Lope K. Santis
• Severino Reyes
• Rosalio Agunaldo
• Manuel Prinsipe Bautista
• Isagani Cruz Reyes
• Liwayway Arceo
 armm
Autonomous Region of
Muslim Mindanao
Nahahati ang kanilang panitikan sa
dalawa – Hindi Pang-Islam at
Katutubong Panitikan na Pang-Islam
 DARANGEN
Ang pinakatanyag na epiko sa
Maranao. Iilang gabi ang nilalaan
para matapos ang buong epiko.
 TUTOL
Ang tutol ay nahahati sa tatlo: (1) Tutol sa
Pagkapoon (Kuwento tungkol sa Pinagmulan),
(2) Tutol sa Piyakakuyakayad (Nakakatuwang
Kuwento), (3) pabula (pangangayamun).
 Gawain
Bawat mag-aaral ay may
itatalagang panitikang kailangang
basahin at ibahagi sa klase.
 MEKANIKS
• Ilalagay ang pagkukuwento sa stream ng
gclassroom sa iskedyul ng ating klase. Hindi
dapat ito lalagpas sa 15 minuto.

• Sa pagkukuwento, importanteng maging

malinaw sa mga detalye at makapagbigay ng
kaunting kaligiran ng panitikan (Hal. kung
saan ito nagmula)
 MEKANIKS
• Pagkatapos ng pagkukuwento, magbibigay ng
tigdadalawang tanong para sa mga kaklase.
Seguraduhing mailagay ito sa mismong video.

• Sagutin ang mga tanong sa pamamagitan ng

comment section. Ito ang magsisilbing quiz
ninyo.
 MEKANIKS
• April 23

• April 30

• May 7
 Noli
Epiko ng Mindanao
- Biuag at Malana
- Bantugan

Pabula ng Mindanao
- Lalapindigowa-i: Kung Bakit Maliit ang
Beywang ng Putakti
 Mike
Epiko ng Bisayas
- Hinilawod
- Aliguyon

Kuwentong-Bayan ng Luzon
- Matalinong Pintor
 Aly
Maikling Kuwento ng Luzon
- Impeng Negro
- Ang Kalupi

Kuwentong-Bayan ng Luzon
- Ang Duwende
 Jeremy
Epiko ng Luzon
- Biag ni Lam-ang

Epiko ng Mindanao
- Bidasari

Kuwentong-Bayan ng Mindanao
- Nang Maging Sultan si Pilandok
 Ivy
Epiko ng Bisayas
- Labaw Donggon
- Maragtas

Kuwentong-Bayan ng Luzon
- Alamat ng Bulkang Pinatubo