TSAPTER III

LITERATURA NG
ABA’T IBANG
REHIYON
TALAAN NG MGA NILALAMAN
I. ILOCOS NORTE
II. ILOCOS SUR
III. LA UNION
IV. PANGASINAN
V. LITERATURA NG REHIYON
-Pamulinawen (Iloko)
-Ti Ayat Maysa nga Ubing (Iloko)
-Bugtong (Pangasinan)
-Kawikaan (Iloko)
-Kasabihan (Pangasinan)
VI. EPIKO
Buod ng ‘BIAG NI LAM-ANG” (Iloko)
VII. ALAMAT
Ang Alamat ng Lawa ng Paoay (Ilocano)
VIII. TULA
Nalpay A Namnama (Leona Florentino)
Bigong Pag-asa (salin ni Isagani R. Cruz)
 CORDILLERA AUTONOMOUS REGION [CAR]
I. ABRA
II. APAYAO
III. BENGUET
IV. IFUGAO
V. KALINGA
VI. MOUNTAIN PROVINCE
VII. Literatura ng CAR:
Awiting Bayan
SA BUNDOK (Ifugao)

Awit na Pangkasalan
CHUA-AY (Igorot)
PAPURI (Kalinga)

VIII. KWENTONG BAYAN

Ang pagkakalikha sa mga IGOROT
IX. EPIKO
ALIM (Ifugao)
 REHIYON I
MGA LALAWIGANG BUMUBUO

ILOCOS NORTE, ILOCOS SUR, LA UNION, PANGASINAN

Iba ang tatak ng mag Ilokano kung ambag sa literatura ang pian-
uusapan.Tulad ng mga anyo ng literatura sa bansa, ang mga Ilokano ay may
sariling bersyon ng epiko, kantahing-bayan, bugtong kasabihan na pasulat
o pasalita ang anyo. Sumalung sa maraming pagbabago ang literaturang
Ilokano kung kaya hindi kataka-taka na ito’y umunlad sa iba-ibang paraan.
Nabahiran din ito ng mga temang panrelihiyon sa pananakop ng kastila.
Itinanghal noong ika -19 siglo ang komedya o moro-moro sa Ilocos.
Nakalikha rin sila ng mga maikling kwento na itinuring na imitasyon sa mga
kwentong Amerikano. Karaniwan sa paksang tinalakay sa kwento ay giyera,
mga aktibidad ng gerilya, karahasan at kamatayan.
Mga Kilalang Manunulat ng Rehiyon 1:

1. LEONA FLORENTINO
2. LEON PITCHAY
3. JOSE BRAGADO
4. PEDRO BUCANEG
5. CARLOS BULOSAN
6. SEVERINO MONTANO
7. ANDRES CRISTOBAL CRUZ
8. ISABELO DE LOS REYES
• Ilocos Norte ay isang lalawigan ng Pilipinas na
matatagpuan sa rehiyon ng ILocos sa Luzon
ang kabisera nito ay ang lungsod ng Laoag at
nakaharap ang lalawigan ng Ilocos Norte sa
Dagat Luzon sa kanluran at sa kipot ng Luzon
sa Hilaga. Matatagpuan ito sa hilagang-
kanluran bahagi ng ng pulo ng Luzon at ang
hangganan nito sa silangan ay ang mga
lalawigan ng Cagayan at Apayao, at sa timog
ay ang mga lalawigan ng Abra at Ilocos Sur
 Mga magandang tanawin sa Ilocos Norte
Tanyag na simbahang Katoliko sa lalawigan ng Ilocos Norte

Simbahan ng PAOAY (St. Augustine Church)

Napabilang sa UNESCO World Heritage Site noong 1993
Pagudpud ay isang bayan sa tabi ng
dalampasigan sa hilangang dulo ng Luzon na
kilala bilang bakasyunan.
• Sinking Bell Tower ito ay matatagpuan sa
Laoag City, tanyag sa Ilocos Norte.
 Mga kapistahan sa Ilocos Norte

• ang “Tan-ok ni Ilocano: the festival of festival” ay

ang pinakamalking pagtitipon sa lalawigan ng
Ilocos Norte kung saan bawat lungsod at lalawigan
nito ay magtatanghal ng isang sayaw na
maglalarawan ng kanilang kultura at industriya.
• Karaniwang ipapalabas dito ay ang interpretasyon
ng kani-kanilang pistang ipinagdiriwang taon-taon
bilang larawan ng kanilang sariling pagkakakilanlan
tulad ng kanilang kultura, kabuhayan, produkto,
relihiyon at kasaysayan.
• Ilan sa mga pistang ipinagdiriwang sa
Ilocos Norte na siyang basehan ng
itatanghal nilang mga sayaw ay ang
kilalang Empanada Festival ng lalawigan
ng Batac, panag-buos sa bayan ng Banna,
Tadek festival ng Nueva Era, Guling-
Guling ng Paoay, Dinaklisan ng Currimao,
Amian Festival ng Bangui, Pamulinawen
festival ng Lungsod ng Laoag.
• Mga produkto • Mga hanap buhay

• Agrikultura-palay, mais, • Paggawa ng tabako

bawang, halamang ugat, • Paghahabi
tabako, at iba pang • Paggawa ng
prutas at gulay kasangkapan sa bahay
• Palaisdaan- Isda seramiko
• Alagang hayop-baboy, at kasangkapang gawa
kambing at baka sa bakal
• Paggawa ng pagkain-asin, • Paggawa ng asin, patis
bagoong, basi, suka, at bagoong
karne, chicharon at • Pagmimina
bukayo • Pag-aalaga ng hayop
• Ang Ilocos Sur (Filipino: timog Ilocos) ay
isang lalawigan sa pilipinas sa rehiyon ng
Ilocos.
• Ang lalawigan ng Ilocos Sur ay nahahati
sa dalawang lungsod
• Mga Lungsod
Lungsod ng Vigan
Lungsod ng Candon
• Matatagpuan ang lalawigan ng Ilocos Sur sa
kanlurang baybayin ng Hilagang Luzon.
Naghahanggan ang ito sa Ilocos Norte sa
Hilaga, sa Abra sa hilagang silangan, sa
Mountain Province sa silangan, sa Benguet sa
timog silangan, sa La Union sa timog, at s
Dagat Tsian sa silangan. May sukat itong
2,579.58 kilometro parisukat na sumasakop sa
20.11 % ng kabuuang area ng rehiyong 1
MGA MAGAGANDANG TANAWIN
• Mga kapistahan sa Ilocos Sur
• Ang longganisang Vigan na hango sanbersyon ng Mexican
salami ay naging paborito nang ulam sa anumang okasyo,
mula pa noong panahon
• Dahil sa kakaibang sangkap a inihalo sa giniling na
karnena gaya ng suka na mula sa tubo at native garlic,
naging pangunahing livelihood ito ng mga bingueño at
ginawang kanilang One Town One Product (OTOP).
Kinikilala na rin ngayon ang Vigan bilang tp producer ng
longganisa.
• Nakadiskubre pa ng iba’t ibang putahe na ang sahog ay
longganisa, kaya lalo itiong naging mabili.
• Tuwing ikatlong linngo ng Enero ay ipinagdiriwang ng
Vigan ang kanilang pista na kumikillala sa kanilang patron
na Saint Paul The Apostle.
• Mga Produkto sa Ilocos Sur

• Mayaman ang Ilocos Sur sa mg aproduktong

gulay tulad ng, kamatis, mais, talong, okra, at dito
nanggaling ang pinakamaraming tabako.
• Mga hanapabuhay sa Ilocos Sur
• Ang mga tao sa Ilocos Sur ay nabubuhay sa
pagsasaka. ang kadalasang itinatanim nilang mga
pagkain ay bigas, gulay, root crops, at mga prutas.
Ang mga itinatanim naman nilang hindi nakakaing
halaman ay tabako, bulak at tigergrass.
• Ang La Union ay isang lalawigan ng
Pilipinas na matatagpuan sa rehiyon
ng Ilocos sa Luzon. Ang kabisera nito
ay ang lungsod ng San Fernando.
Pinalilibutan ito ng Ilocos Sur sa
hilaga, Benguet sa silangan, at
Pangasinan sa timog. Sa kanluran ng
La Union ay ang Dagat Timog Tsina.
Mga produkto Industriya

• Agrikultura – palay, mais, • Paggawa ng tabako

bawang, halamang ugat, • Paghahabi
tabako at iba pang • Paggawa ng kasangkapan
prutas at gulay sa bahay seramiko
• Palaisdaan- Isda
at kasangkapang gawa sa
• Alagang hayop- baboy, bakal
kambing at baka • Paggawa ng asin, patis at
• Paggawa ng pagkain- bagoong
asin, bagoong, basi, • Pagmimina
suka, karne, chicharon at
• Pag-aalaga ng hayop
bukayo.
Wika

ILokano ang karaniwang wika dito. Ang

mga naninirahan sa barangay ng santo
tomas at rosario ay nakakapagsasalita din
ng Pangasinense habang ang nakatira
hangganan ng Cordillera ay nagsasalita
Ibaloi at Kankanay. Ingles at filipino ang
batayan ginagamit sa patuturo sa mga
paaralan dito.
Ang Pangasinan ay isang lalawigan ng Pilipinas
sa rehiyon ng Ilocos. Matagpuan ang lalawigan
sa kanlurang bahagi ng pulo ng Luzon sa may
Golpo ng Lingayen at Timog Dagat Tsina.

Sinasalita ang pangsinan bilang ikalawang

wika ng mga etnikong minorya sa Pangasinan.
Ang pinakakilalang pangkat etnikong minorya
sa pangasinan ay ang mga Iloko, Bolinao at
Tagalog.
WIKA
Ingles at Filpino ang kadalasang wika
dito at ang ginagamit sa pagtuturo sa
paaralan. Panngasinense ang wikang
ginagamit ng mga taong naninirahan
sa gitnang bahagi ng Pangasinan at
Ilokano ang pangunahing wika sa
pinakamalaking bahagi ng lalawigan.
Industriya Produkto

Agrikultura ang • Bigas

pangunahing
industriya ng • Bagoong
lalawigan. Ang iba • Daing
pang prominenteng • Fresh bagus
industriya ay paggawa • Mais
ng bagoong, mga
• gulay
produktong likhang
kamay at paggawa ng
mga gamit-pambahay
 Panitikan na isinasanay sa Pangasinan
 Mga kaugalian sa pag-
aasawa
• Kasunduan sa pag-
aasawa
• Panunuyo
• Pagkatapos ng kasal
• Regalo sa magandang
kapalaran

 Paniniwala sa Burol
• Pagsabog ng bigas o asin
LITERATURA NG REHIYON
Bugtong (Pangasinan):
Hindi tao, hindi hayop
Kumakain nang marami (hindi) walang panlasa
Sagot: lagari

Kawikaan (Iloko):

Ti nakersang a dakulap ang magaspang na kamay

Isu’t dalan ti pirak. Ay daan ng pilak

Kasabihan (Pangasinan):

Agnabirbir so tuo hindi nakilala ang tao

Ed dakep na kawes to. Sa kapal ng kanyang suot.